ﺮﺛا ﻪﯾﺬﻐﺗ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ
ﺮﺑ ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا و و ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ فﺮﺼﻣ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﺷر
هﺮﺑ ﯽﻧﺎﻐﻣ ﺮﻧ يﺎﻫ
ﯽﻧﺎﻤﺣر ﺪﻣﺎﺣ
ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ماد ﻪﯾﺬﻐﺗ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد ﯽﻠﯿﺑدرا
[email protected] قﻼﺸﻗﻪﺠﻗآ ﯽﺋازﺮﯿﻣ دازﺮﻓ
،ﯽﻣاد مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎﯿﺸﻧاد هﺪﮑﺸﻧاد
ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ ي ﯽﻠﯿﺑدرا
دﺎﺷﺪﯾﻮﻧ ﻦﻤﻬﺑ
رﺎﯿﺸﻧاد هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻣاد مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ ي
ﯽﻠﯿﺑدرا
ﻦﯿﺑ ﮏﯿﻧ ﺪﯿﻌﺳ
هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﻣاد مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ ي
ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﯽﻠﯿﺑدرا
هﺪﯿﮑﭼ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﯽـﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
ﺮﺛا تا ﻪﯾﺬﻐﺗ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ و ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ فﺮـﺼﻣ ﺮﺑ ﯽﻟآ ﺪﯿـﺳا و
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪـﺷر هﺮﺑ ﺮﻧ يﺎﻫ لﺎﺣ رد
داﮋﻧ ﺪـﺷر ﯽﻧﺎﻐﻣ زا ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد .ﺪـﺷ مﺎﺠﻧا 30
ﺮﻧ هﺮﺑ سار
ﯽﻓدﺎـﺼﺗ ﻼﻣﺎﮐ ترﻮـﺻ ﻪﺑ ﺐﻟﺎﻗ رد
ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ حﺮﻃ )2
× 3(
ﺞﻨﭘ و رﺎﻤﯿﺗ ﺶـﺷ ﺎﺑ
تﺪﻣ ﻪﺑ راﺮﮑﺗ 12
ـﺳا ﻪﺘﻔﻫ :ﻞﻣﺎـﺷ ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺪـﺷ هدﺎﻔﺘ 1
،(ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ) ﺪﻫﺎـﺷ رﺎﻤﯿﺗ ( 2
ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ ( 2
مﺮﮔ
ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا ﺮﻫ يازا ﻪﺑ زور رد
سار ، 3 وﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ ( ي
ﻪﻓﺎﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ 2
ﯽﻓﺮﺼﻣ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ﻪﺑ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪﺻرد ،
4 ( يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ
ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ 4
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪـﺻرد ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ﻪﺑ
، 5(
يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ
ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ
ﻪﻓﺎـﺿا 2 ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪـﺻرد ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ﻪﺑ
ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ 2 زور رد ﯽﻟآ ﺪﯿـﺳا مﺮﮔ
سار ﺮﻫ يازا ﻪﺑ ،
6 ( رﺎﻤﯿﺗ
يوﺎﺣ ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ 4
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪـﺻرد ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ﻪﺑ
ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ 2 زور رد ﯽﻟآ ﺪﯿـﺳا مﺮﮔ
يازا ﻪﺑ
سار ﺮﻫ دﻮﺑ ــﺼﻣ راﺪﻘﻣ . هﺮﺑ ﻂــﺳﻮﺗ ﻪﻧازور كارﻮﺧ فﺮ
هرود ﻞﮐ رد ﯽﻓﺮــﺼﻣ ﮏــﺸﺧ هدﺎﻣ ناﺰﯿﻣ ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ ﺖﻬﺟ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
هزاﺪﻧا .ﺪـﺷ يﺮﯿﮔ ﯽﻣﺎﻤﺗ
هﺮﺑ ﺎﺑ رﺎﺒﮑﯾ ﻪﺘﻔﻫ ود ﺮﻫ ﺎﻫ
لﺎﻤﻋا 14 ﺪﻧﺪـﺷ ﻦﯾزﻮﺗ ﯽﮕﻨـﺳﺮﮔ ﺖﻋﺎـﺳ
، ﻞﮐ رد ﺎﻬﻧآ نزو ﺶﯾاﺰﻓا ناﺰﯿﻣ سﺎـﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ ﻪﮐ
هرود ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا و
ﺎـﺳا ﺮﺑ .ﺪﻣآ ﺖـﺳﺪﺑ .ﺪـﺷ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮـﺿ هرود ﻞﮐ رد نزو ﺶﯾاﺰﻓا و ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ راﺪﻘﻣ س
ﻪﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ هرود ﻞﮐ رد نزو ﺶﯾاﺰﻓا
و ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا
رﺎﻤﯿﺗ رد 6 ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ و ﺪﻫﺎـﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﺎﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد 2
، 4 و 5
ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ ﻪﺑ ﯽﻟآ ﺪﯿــﺳا و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ندوﺰﻓا ( .p< /005) دﻮﺑ ﺮﺘــﺸﯿﺑ يراد ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ فﺮــﺼﻣ ﺮﺑ يﺮﺛا ﯽــﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ رد
ﺖﺷاﺪﻧ ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ و كارﻮﺧ )
05 /0 p<
(.
:يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ هﺎﯿﮔ
ﺪﯿﺳا ،ﯽﯾوراد
،ﯽﻟآ
،ﯽﻓﺮﺼﻣ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ هﺮﺑ ،دﺮﮑﻠﻤﻋ
2
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺪـﺷر ﺎﺑ نﺎﻬﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ ي
لﺎـﺳ ﺎﺗ ﻪﮐ هﺪـﺷ دروآﺮﺑ و ﺖـﺳا ﺶﯾاﺰﻓا لﺎﺣ رد يﺪﻋﺎـﺼﺗ 2050
ﻪﺑ 9 ﻣﯿ ﻠﯿ درﺎ ﯽﻣ ﺮﻔﻧ ﺪـﺳر 25] [ ﺎﺑ .
ﺎﺗ ياﺮﺑ ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺪــﺷر ﻦﯾا ﯽﻣ سﺎــﺴﺣا ًﻼﻣﺎﮐ ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ ﻦﯿﻣ
ﻮــﺷ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ يزروﺎــﺸﮐ ﺖﻌﻨــﺻ و د
يرﻮﺤﻣ دراد هﺪﻬﻋ ﺮﺑ ار يزرﺎﺑ رﺎﯿـﺴﺑ ﺶﻘﻧ ﺖﻌﻨـﺻ ﻦﯾﺮﺗ ﻪﮐ
ا رد ﯾ ﻦ ﺎﺘـﺳار روﺮﭙﻣاد ي ﻤﻫا زا ﯿ ﺖ ﺋاﺰـﺴﺑ ﯽ ﺖـﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ 33]
رد [.
ﺮﭘ شرو ،ماد ﻮﯿﻃ ر آ و ﺎﯾﺰﺑ ن ﮋﯾﻮﺑ ه رد ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺎﻫ ي ﺮﭘ شرو ﺰﮐﺮﻤﺘﻣ و ﯽﺘﻌﻨﺻ
، آ ﯽﺘﻧ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻮﻃ ر ﯽﺒﺴﻧ ﻮﻣ در ا ﺎﻔﺘﺳ هد ﺮﻗ را
ﺪﻧﺮﯿﮔﯽﻣ ا . ﺮﮔ ﻪﭼ ا ﻦﯾ ا ﺎﻔﺘﺳ هد ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﺑ ﺪﺻﺎﻘﻣ رد ﯽﻧﺎﻣ و ﻪﺑ ﻮﻈﻨﻣ ر ﻆﻔﺣ ﺖﻣﻼﺳ ﻮﯿﺣ نا ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ
، و ﯽﻟ ﺶﺨﺑ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﻬﺟﻮﺗ زا ﺮﺼﻣ ف
ا ﻦﯾ ﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ت ﺎﺑ ﺪﻫ ف ا ﺰﻓ ا ﺶﯾ ﺖﻋﺮﺳ ر ﺪﺷ و ﻮﺒﻬﺑ د ار ﺎﻣﺪﻧ ن ﺬﻏ ا ﯽﯾ و ﺶﻫﺎﮐ ﺐﯾﺮﺿ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﯾاﺬـﻏ ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ . ﻪﻧﺎﻔﺳﺎﺘﻣ ﺮﺼﻣ
ف
آ ﯽﺘﻧ ﻮﯿﺑ ﺗﯿ ﮏ ﺎﺑ ﺮﻫ ﻪﮐﯽﻓﺪﻫ ﺪﺷﺎﺑ ﺪﭘ ﯾ هﺪ ﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ي
دراد لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ار ﺎﻫ 15]
[.
اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﻧاﺮﮕﻧ ﯽ ﻣﻮﻤﻋ ﯽ ﻤﻠﻋ و ﯽ ﺘﻧآ زا هدﺎـﻔﺘـــﺳا درﻮﻣ رد ﯽ
ﺑﯿ ﺗﻮ ـﯿ ﮏ ﻧدوﺰﻓا ناﻮﻨﻋ ﻪـﺑ ﺎـﻫ ﯽ
ﺎـﻫ ي ﮐارﻮﺧ ﯽ ﻟﻮﺗ رد ـﯿ ﺪ ﺣ ﯿ تﺎـﻧاﻮ دﻮﺟو
ا .دراد ﯾ ﻦ ﻧاﺮﮕﻧ ﯽ ــﺷﺎﻧ ﯽ ﺘﻧآ ﺖﻣوﺎﻘﻣ رﻮﻬﻇ زا ﯽ
ﺑﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮑ ﯽ ــﺴﺑ رد ﯿ رﺎ ي ﺮﺘﮐﺎﺑ زا ي ﺎﻫ ي ﺑﯿ رﺎﻤ ي از ي ﻧﺎــﺴﻧا ﯽ 23] ، 32 رﺎــﺸﺘﻧا ،[ داﻮﻣ
ﻻآ ﯾ هﺪﻨ ﺤﻣ رد ﯿ ﻂ 41] ﺘﻧآ زوﺮﺑ ﺮﻄﺧ و[ ﯽ
ﺑﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮏ ﺎﻫ ي ﭘ ﯿ ﻪﺘﻓﺮــﺸ اﺬﻏ داﻮﻣ رد ﺪــﺷر ﯽﯾ
ﺣ ﺄــﺸﻨﻣ ﺎﺑ ﯿ
ﻧاﻮ ﯽ ،ﻞﯾﻻد ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ .ﺖــﺳا
ا ﯽﺘﻧآ ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ ﻢﯿﻤـﺼﺗ ﺎﭘورا ﻪﯾدﺎﺤﺗ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ماد رد هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ يﺎﻫ زا ار ﺎﻫ
1 ﻪﯾﻮﻧاژ 2006 هرﺎﻤـﺷ نﻮﻧﺎﻗ) 1831
/ 2003 2003
رد ارﻮـﺷ و ﺎﭘورا نﺎﻤﻟرﺎﭘ 22
ﺮﺒﻣﺎﺘﭙـﺳ 2003 عﻮﻨﻤﻣ ( ﺪﻨﮐ ا . ﯾ ﻦ ﻋﻮﻨﻤﻣ ﯿ ﺖ دﺰﻧ ﻼﻤﻋ ﯾ ﮏ ﻪﺑ 50 ﺘﻧآ زا هدﺎﻔﺘـﺳا لﺎـﺳ ﯽ
ﺑﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮏ اﺮﺑ ي
ﻏ فاﺪﻫا ﯿﺮ ﻧﺎﻣرد ﯽ ﺎﭘ ار ـﯾ نﺎ ﻣ ﯽ ا .ﺪﻫد ﯾ ﻦ ﻋﻮﻨﻤﻣ ـﯿ ﺖ سﻼﮐ ﻪـﻤﻫ ﺎﻫ
ي ﺘﻧآ ﯽ ﺑﯿ ﺗﻮ ـﯿ ﮏ ﻞﻣﺎـــﺷ ﺎﻫ ﯾ
ﺎﻫرﻮﻓﻮﻧﻮ ﯾ ﻨﻌ ﯽ ﻫوﺮﮔ ﯽ ﻪﺑ ﻪﮐ داﻮﻣ زا
هدﺮﺘـــﺴﮔ رﻮﻃ ا
ي ﻮﻨﻋ ﻪﺑ نا ـــﺴﮐﻮﮐ ﯾﺪﯿ تﺎﺘـــﺳاﻮ ﻟﻮﺗ رد ﺎﻫ
ﯿ ﺪ ﺮﺗﻮﻣوﺮﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ و غﺮﻣ ﺎﻫ
ي و ﺪـــﺷر ﯾﺎ ﻮﻘﺗ ﯾ ﺖ هﺪﻨﻨﮐ ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ رد
ﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐراﻮﺨﺸﻧ ﯽ
ﮔﯿ دﺮ ﻣ ﺶﺷﻮﭘ ار ﯽ
ﺪﻫد 9] ، 27 ، 28 [.
ﺎﺑ اﺰﻓا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﯾ
ﺶ ﻧاﺮﮕﻧ ﯽ ﺘﻧآ زا هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ رد ﯽ
ﺑﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮏ روﺮﺿ ،ماد كارﻮﺧ رد ﺎﻫ ي
ﺎﺟ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯾ
ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎﻫ ي ﺘﻧآ ﯽ ﺑﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮏ ﺎﻫ ي
ﺬﻐﺗ ﺖﻌﻨــﺻ رد ﺪــﺷر كﺮﺤﻣ ﯾﻪ
ﺎــﺳﺎﻨــﺷ ار ﯽﯾ
ﺪﻨﻨﮐ 38] اﯾ[.
ﻦ ﻌــﺿو ﯿ ﺖ
، ــﺳرﺮﺑ ﯽ ﻧدوﺰﻓا داﻮﻣ زا هدﺎﻔﺘــﺳا و ﯽ
ﮐارﻮﺧ ﯽ ﺪﺟ ﯾﺪ رد
يروﺮﭙﻣاد ار
هﺪﺷ ﺐﺒﺳ ﺖﺳا
16] [.
ﻧدوﺰﻓا داﻮﻣ ﯽ
ﺬـﻐﺗ رد ـﯾ ﻪ ﮐ دﻮﺒﻬﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪـﺑ ماد ﯿﻔ
ـﯿ ﺖ ﮐ و كارﻮﺧ ﯿﻔ
ـﯿ ﺖ اﺬـﻏ داﻮﻣ ﯽﯾ ﺎـﺑ ﺣ ءﺎـــﺸﻨﻣ ﯿ
ﻧاﻮ ﯽ
، و ـﯾ ﺎ دﻮﺒﻬﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪـﺑ
ﺣ ﺖﻣﻼـﺳ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯿ
تﺎﻧاﻮ ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ كارﻮﺧ ﻪﺑ هﺪـﺷ ﻪﻓﺎـﺿا ياﺰﺟا ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ .ﺪﻧﺮﯿﮔ
ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻒﯾﺎﻇو و ﺪـﺷر ﻪﮐ
ﯽﻣ ﮏﯾﺮﺤﺗ ار ﺮﮕﯾد يﺪﯿﻟﻮﺗ رﻮﺧ هدزﺎﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﺚﻋﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ،ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ ﯽﻓﺮـﺼﻣ كا ﯽﻣ و ﺪﻧﻮـﺷ
ﻢـﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ و ﯽﺘﻣﻼـﺳ ياﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﺪﻧﻮــﺷ ﻊﻗاو ﺪﯿﻔﻣ ناﻮﯿﺣ 1]
، 4 ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ [.
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺗﻻﻮــﺼﺤﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﯽ ﻂــﺳﻮﺗ ﻪﮐ ﺪﻨﺘــﺴﻫ نﺎﮔﺪﻨﻫد شروﺮﭘ
ﺣ ﯿ تﺎﻧاﻮ
ﻢﻟﺎـﺳ
، ﻤﺋاد ترﻮـﺻ ﻪﺑ ﯽ
يﺎﻫوراد ﺎﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷ
ﯽﮑـﺷﺰﭙﻣاد ﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ
ﯽ ﮔﯿ ﺪﻧﺮ 14] ، 35 ﻪﺑ و[ هﺮﻬﺑ دﻮﺒﻬﺑ رو
ي
ﺣ ﯿ تﺎﻧاﻮ ﻣ ﮏﻤﮐ ﯽ ﻨﮐ ﻨ ﺪ 5] ، 36 ﻔﻣ تاﺮﺛا [.
ﯿ ﺪ ﮔﯿ نﺎﻫﺎ ﯾﺎ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﮔﯿ ﻫﺎ ﯽ ﺣ رد ﯿ تﺎﻧاﻮ ﺮﻃ زا ﺖــﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻪﻋرﺰﻣ ﯾ
ﻖ نﺪــﺷ لﺎﻌﻓ
و كارﻮﺧ فﺮــﺼﻣ شواﺮﺗ
ﻤــﻀﻫ تﺎﺤــﺷﺮﺗ ،ﯽ
ﺮﺤﺗ ﯾ ﮏ اﯾ ﻨﻤ ﯽ ﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪــﺿ تاﺮﺛا و ﯾﺎ
ﯽﯾ اﯾ دﺎﺠ ﮔ .دﻮــﺷ ﯿ نﺎﻫﺎ ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ ﻣ ﯽ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
تﺎﺟﺎﯿﺘﺣا ﺬﻐﻣ داﻮﻣ
ي ﺣ ﯿ تﺎﻧاﻮ
، ﺮﺤﺗ ﯾ ﮏ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ر نورد دﺪﻏ ﯾﺰ
ﻟﻮﺑﺎﺘﻣ و ﯿ ﻢﺴ ﺬﻐﻣ داﻮﻣ ي ﺪﻨﻨﮐ ﮏﻤﮐ 37]
[.
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺪﻧﺎﮐ نﺎﯿﻣ رد
ﯽﺘﻧآ ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ياﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫاﺪﯾ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
يﺎﻫﺪﯿـﺳا ،ﺎﻫ ﯽﻟآ
ﺰﯿﻧ اﺮـﺳ رد لﻮﻘﻌﻣ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺎﺑ نﺎﻬﺟ ﺮـﺳ
ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘــﺳا درﻮﻣ ﺪﻧا
30] هدﺎﻔﺘــﺳا [.
ــﺳا زا ﯿ ﺎﻫﺪ ي ﺎﻫرﻮــﺸﮐ رد ﯽﻟآ ي
ﻧاﻮﻗ رد توﺎﻔﺗ ﻪﺑ ﻪﺘــﺴﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯿ
ﻦ ﺎــﺳ و ﯾﺮ ﻞﻣاﻮﻋ
ـﻀﻌﺑ رد .ﺖـﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﯽ
ـﺳا ،ﺎﻫرﻮـﺸﮐ زا ﯿ
ﺎﻫﺪ اﺮﺑ ي زﺎﺴﮐﺎﭘ ي ﻣ ﯿ بوﺮﮑ ﺎﻫ ي ﮐارﻮﺧ داﻮﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽ
ﻠﻤﻋ زا ﻞﺒﻗ ﯿ
تﺎ ﺗراﺮﺣ ﯽ هدﺎﻔﺘﺳا
ﻣ ﯽ ﻟﺎﺣ رد ؛ﺪﻧﻮـﺷ ﯽ
ﺧﺮﺑ رد ﻪﮐ ﯽ
د ﯾ ﺮﮕ ـﺳا ،ﺎﻫرﻮـﺸﮐ زا ﯿ
ﺪ ﺎﭘ كارﻮﺧ ﻪﺑ هﺪﻤﻋ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ ﯾﻧﺎ
ﯽ ﯾﺎ بآ ﻣﺎـﺷآ ﯿ ﻧﺪ ﯽ ﻣ ﻪﻓﺎـﺿا ﯽ ﺪﻧﻮـﺷ 20] [.
ﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ داﺪﻌﺗ رد ﯽ
ﺎﻣزآ زا ﯾ تﺎـﺸ ﺎﺑ ﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا كارﻮﺧ فﺮـﺼﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿـﺳا زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪ
و
كارﻮﺧ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮــﺿ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻣ
ﺪﻧﻮــﺷ ] 8 [.
تاﺮﺛا ﻪﮐ دراد تروﺮــﺿ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﮔﯿ
نﺎﻫﺎ وراد ﯽﯾ ــﺳا و ﯿ ﺎﻫﺪ ي ﻟآ ﯽ ﺬﻐﺗ رد ﯾﻪ
ماد ﺎﻫ ي ﻧدوﺰﻓا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ رﻮﺸﮐ ﯽ
ﺎﻫ ي ﮐارﻮﺧ ﯽ زرا درﻮﻣ ﯾﺑﺎ ﯽ ﮔ راﺮﻗ ﯿ دﺮ .
زا فﺪﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ـﺳرﺮﺑ ؛ﺮـﺿﺎﺣ ﯽ
ﺛﺄﺗ ﯿﺮ ﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﯿ نﺎﻫﺎ وراد ﯽﯾ ـﺳا و ﯿ ﺪ ﻟآ ﯽ ﺮﺑ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ فﺮـﺼﻣ و
هﺮﺑ ﺪـﺷر دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺎﻫ
ي ﺮﻧ
ﻧﺎﻐﻣ ﯽ ﻣ ﯽ .ﺪﺷﺎﺑ
3
2 - شور و داﻮﻣ
زا هدﺎـــﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺶـــﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا 30
هﺮﺑ سار ﺮﻧ ﻪﯿﻟوا نزو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ﯽﻧﺎـــﻐﻣ داﮋﻧ 2
28± مﺮـــﮔﻮﻠﯿﮐ ﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ترﻮﺻ ﻪﺑ
ﯽﻓدﺎـﺼﺗ ﺐﻟﺎﻗ رد ) ﻞﯾرﻮــــﺘﮐﺎﻓ 2
× 3 ( ﺎﺑ تﺪﻣ ﻪﺑ راﺮﮑﺗ ﺞﻨﭘ و رﺎﻤﯿﺗ ﺶـﺷ 12
و ﯽﻫد تدﺎﻋ ياﺮﺑ ﻪﺘﻔﻫ ود) ﻪﺘﻔﻫ 10
لﻮﻃ ﻪﺘﻔﻫ
.ﺪـﺷ مﺎﺠﻧا (ﺶﯾﺎﻣزآ هرود تدﺎﻋ هرود لﻮﻃ رد
ﯽﻫد ﻦـﺴﮐاو ، ماد ﻪﺑ ﻞﮕﻧا ﺪـﺿ يﺎﻫوراد و ﻖﯾرﺰﺗ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ يﺎﻫ .ﺪـﺷ هداد ﺎﻫ
زا ﻞﺒﻗ
،ﺶﯾﺎﻣزآ عوﺮـﺷ ﯽﻣﺎﻤﺗ
تﺎﻧاﻮﯿﺣ ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ ﺎﺑ لﺎﻤﻋا 14 نزو ﯽﮕﻨـﺳﺮﮔ ﺖﻋﺎـﺳ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ زا ﮏﯾ ﺮﻫ هﺪﻧز نزو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و هﺪـﺷ ﯽـﺸﮐ
رد ﻪﯿﻟوا نزو ناﻮﻨﻋ هﺮﺑ زا ﮏﯾ ﺮﻫ هﺪﻧز نزو سﺎـﺳا ﺮﺑ ﺲﭙـﺳ .ﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ
ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ رﺎﻤﯿﺗ ﺶـﺷ زا ﯽﮑﯾ ﻪﺑ ﯽﻓدﺎـﺼﺗ رﻮﻄﺑ ﺎﻫ
:ﻞﻣﺎﺷ 1 ،(ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ) ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ( 2
ﻪﻓﺎﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ ( 2
ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا مﺮﮔ سار ﺮﻫ يازا ﻪﺑ زور رد
، 3 يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ (
ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ 2
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪـﺻرد ﻪﺑ
ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ،
4 يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ ( ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ
4
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪــﺻرد ﻪﺑ
ﯽﻓﺮــﺼﻣ ﮏــﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ،
5 يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ ( ﻪﻓﺎــﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ
2 طﻮﻠﺨﻣ ﺪــﺻرد
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑ
ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ
2 زور رد ﯽﻟآ ﺪﯿـﺳا مﺮﮔ ﺮﻫ يازا ﻪﺑ
سار ، 6 يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ ( هﺮﯿﺟ
ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ 4
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪـﺻرد ﻪﺑ
ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ يازا ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﺑ
2 زور رد ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا مﺮﮔ ﺮﻫ يازا ﻪﺑ
سار .ﺪﻧﺪﺷ هداد صﺎﺼﺘﺧا ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻓﺎــﺿا هﺮﯿﺟ ﻪﺑ ﮏــﺸﺧ هدﺎﻣ زا يﺪــﺻرد ﺐــﺴﺣ ﺮﺑ ﻪﮐ
و ﻦــﺸﯾوآ ،عﺎﻨﻌﻧ ،ﻞﮔرﺎﺧﺮــﺳ :ﻞﻣﺎــﺷ
ﯽﻣ سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐا زا ﻪﮐ ﺪـﺷﺎﺑ
ترﺎﺠﺗ ﺎﯾﺎﭘ ﺖﮐﺮـﺷ هرﺎﺘـﺳ
ﺰﺒـﺳ ناﺮﻬﺗ نﺎﺘـﺳا رد ﻊﻗاو ﺪﯿـﺳا و ﺪـﺷ ﻪﯿﻬﺗ
ﻦﯾا رد هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ ﯽﻟآ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
) ناوﺪﯿـﺳﺪﻧا ﺮﯾﺎﻔﯾﺪﯿـﺳا AND CID 1
ﺖﮐﺮـﺷ ﺖﺧﺎـﺳ ( AND GROUP
ﺎﯿﻧﺎﭙـﺳا
، و ﻻﺎﺑ صﻮﻠﺧ ﺪـﺻرد ياراد يﺪﯿﻠﮐ ﺪﯿـﺳا ﺖـﺸﻫ
ﮏﯾﺮﯿﺗﻮﺑ ﺪﯿـﺳا ،ﮏﯾﺮﻔـﺴﻓ ﺪﯿـﺳا ،ﮏﯿﺘـﺳا ﺪﯿـﺳا ،ﮏﯾﺮﺘﯿـﺳ ﺪﯿـﺳا ،ﮏﯿﺘﮐﻻ ﺪﯿـﺳا ،ﮏﯿﻧﻮﯿﭘوﺮﭘ ﺪﯿـﺳا ،ﮏﯿﻣﺮﻓ ﺪﯿـﺳا :ﻞﻣﺎـﺷ ﻫﺪﯿـﺳا و
يﺎ
ﻂﺳﻮﺘﻣ و هﺎﺗﻮﮐ هﺮﯿﺠﻧز ﺎﺑ بﺮﭼ ﯽﻣ
.ﺪﺷﺎﺑ
هﺮﺑ ،ﺶﯾﺎﻣزآ لﻮﻃ رد لوﺪﺟ) ﻪﯾﺎﭘ هﺮﯿﺟ ﮏﯾ زا ﺎﻫ
1 راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ ﻪﮐ ( CNCPS
ﻪﺨـﺴﻧ) يﺪﻨﻔـﺳﻮﮔ 10
/0 / 21 ( ﺮﺑ و
هﺮﺑ ﮏـﯾ ﯽﯾاﺬـﻏ تﺎـﺟﺎـﯿﺘﺣا سﺎـــﺳا 28
ﯽﻣﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻖﺑﺎـﻄﻣ
)NRC 1989 ( دﻮﺟﻮﻣ ﯽﮐارﻮﺧ داﻮﻣ ﯽﯾﺎـﯿﻤﯿـــﺷ ﺐـﯿﮐﺮﺗ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ و
،دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﻟﻮﻣﺮﻓ .ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﯾﺬﻐﺗ
لوﺪﺟ 1 - هﺮﯿﺟ يﺬﻐﻣ داﻮﻣ و ﺐﯿﮐﺮﺗ (ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ) ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻪﯾﺎﭘ
مﻼﻗا ﺪﺻرد
يﺬﻐﻣ داﻮﻣ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺪﺻرد
ﻪﺠﻧﻮﯾ 45
ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ 39
/ 87
ﻮﺟ 33
مﺎﺧ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ 43
/ 15
ترذ 5/
10 يﺮﺗا يرﺎﺼﻋ
2/
3
سﻼﻣ 5
55 ADF / 17
سﻮﺒﺳ 5
35 NDF / 48
ﻢﯿﺴﻠﮐ تﺎﻨﺑﺮﮐ 2/
0 ﯽﻟآ هدﺎﻣ
83 / 92
ﻢﯾﺪﺳ تﺎﻨﺑﺮﮑﯿﺑ 5/
0
ﮏﻤﻧ 5/
0
ﻪﻨﯿﻣﺎﺘﯾو ﻞﻤﮑﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣ–
3/ 1
0
:يوﺎـﺣ1
ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾو :A 500000 ﻦﯿﺑ ﺪـﺣاو ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾو ،ﯽﻠﻠﻤﻟا D3
: 100000 ﻦﯿﺑ ﺪـﺣاو ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾو ،ﯽﻠﻠﻤﻟا :E
100 ﯽﻠﯿﻣ :ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ،مﺮﮔ 19000
ﯽﻠﯿﻣ :ﻢﯾﺪـﺳ ،مﺮﮔ 60000
ﯽﻠﯿﻣ :ﺮﻔـﺴﻓ ،مﺮﮔ 90000
ﯽﻠﯿﻣ :مﻮﯿﻨﻠـﺳ ،مﺮﮔ 1
ﯽﻠﯿﻣ :ﺰﻨﮕﻨﻣ ،مﺮﮔ 2000
ﯽﻠﯿﻣ :ﻦﻫآ ،مﺮﮔ 3000
ﯽﻠﯿﻣ ،مﺮﮔ :ﺲﻣ
300 ﯽﻠﯿﻣ :ﻢﯿﺴﻠﮐ ،مﺮﮔ 180000
ﯽﻠﯿﻣ :يور ،مﺮﮔ 3000
ﯽﻠﯿﻣ :ﺖﻟﺎﺒﮐ ،مﺮﮔ 100
ﯽﻠﯿﻣ :ﺪﯾ ،مﺮﮔ 100 ﯽﻠﯿﻣ
،مﺮﮔ
4
هﺮﯿﺟ هﺪـﺷ طﻮﻠﺨﻣ ﻼﻣﺎﮐ ترﻮـﺼﺑ ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ هﺪﻋو ود رد
8 و ﺢﺒـﺻ 4 هﺮﺑ رﺎﯿﺘﺧا رد يوﺎـﺴﻣ ﺖﺒـﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﻬﻇزاﺪﻌﺑ هداد راﺮﻗ ﺎﻫ
و ﺰﯿﻤﺗ بآ ﺎﻨﻤـﺿ .ﺪـﺷ ماد رﺎﯿﺘﺧا رد دازآ رﻮﻄﺑ و ﻪـﺸﯿﻤﻫ ﻢﻟﺎـﺳ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺎﻫ .ﺖﻓﺮﮔ
سﺎـﺳا ﺮﺑ ،هﺮﺑ ﺮﻫ ﯽﻓﺮـﺼﻣ كارﻮﺧ ناﺰﯿﻣ كارﻮﺧ
آ رد نآ ﻞﺒﻗ زور هﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ و هﺪـﺷ هداد ،هﺎﮕﯾﺎﺟ ﺮﻫ رﻮﺧ
ﺖﺒﺛ ﻪﻧازور ﯽﻣ ﻢﯿﻈﻨﺗ يرﻮﻃ ﻪﻧازور ﯽﻓﺮـﺼﻣ كارﻮﺧ .ﺪـﺷ
هﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ ﻪﮐ ﺪـﺷ
دوﺪﺣ رﻮﺧآ رد كارﻮﺧ 10
.ﺪـﺷﺎﺑ زور ﺮﻫ رد ماد ﻪﺑ هﺪـﺷ هداد كارﻮﺧ ﺪـﺻرد ﯽﻣﺎﻤﺗ
هﺮﺑ ،رﺎﺒﮑﯾ ﻪﺘﻔﻫ ود ﺮﻫ ﺲﭙـﺳ و لوا زور رد ﺎﻫ
ﺎﺑ لﺎﻤﻋا 14 .ﺪﻧﺪﺷ ﻦﯾزﻮﺗ لﺎﺘﯿﺠﯾد يوزاﺮﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﮕﻨﺳﺮﮔ ﺖﻋﺎﺳ ﺗ ﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ تﺎﻔـﺻ ياﺮﺑ هﺪﻣآ ﺖـﺳﺪﺑ تاﺪﻫﺎـﺸﻣ و ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺐﻟﺎﻗ رد ﯽﻓدﺎـﺼ
ﻪﯾور GLM راﺰﻓا مﺮﻧ
)SAS ﻪﺨــﺴﻧ 1/
9 ( ﺪﻧﺪــﺷ ﺰﯿﻟﺎﻧآ هداد .
ﻞﻣﺎﻋ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نﺪﺑ نزو ﻪﯿﻟوا يﺎﻫ ﺖﯾراوﻮﮐ
.ﺪــﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪــﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ
ﻪﻨﻣادﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ زا ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد يا
5 .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻄﺧ ﺪﺻرد
هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا يرﺎﻣآ لﺪﻣ eij
+ ABij
+ B j
+ Ai
+ 𝑋𝑋� ) - b(Xi + µ
= Yij
ﮐ دﻮﺑ ـــــ نآ رد ﻪ Yij
ﻫﺎـﺸﻣ راﺪﻘﻣ ـــــ
هﺪ ، µ ﺮﺛا
ﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ـــ
،ﻦ 𝑋𝑋�) - b(Xi ،ﺖﯾراوﻮﮐ ﻞﻣﺎﻋ Ai
ﺮﺛا ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا ، Bj
ﺮﺛا ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ،
ABij
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا
و eij
.دﻮﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻄﺧ ﺮﺛا 3 - ﺞﯾﺎﺘﻧ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ هﺮﺑ نزو تاﺮﯿﯿﻐﺗ
هرود ﻞﮐ رد نزو ﺶﯾاﺰﻓا ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ هرود لﻮﻃ رد ﺎﻫ و
نآ ﻊﺒﺗ ﻪﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا
ﻪﻧازور نزو
رﺎﻤﯿﺗ رد 6 ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ 2
، 4 و 5 رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺘﺸﯿﺑ لوﺪﺟ) دﻮﺑ 2
، 05 /0
<
.(p
ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ندوﺰﻓا
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪﯿــﺳا و
لوﺪﺟ) ﺖــﺷاﺪﻧ ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮــﺿ و كارﻮﺧ فﺮــﺼﻣ ﺮﺑ يﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﻟآ 2
،
05 /0
<
(p لﺎﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ . ﯽــﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ
3
، 4،
5 و 6 ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮــﺿ ياراد ﻪﺑ ﺖﺒــﺴﻧ يﺮﺗ
رﺎﻤﯿﺗ و ﺪﻫﺎــﺷ رﺎﻤﯿﺗ
ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ 2 ،ﺪﻧدﻮﺑ توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﯽﻟو ﯽﻨﻌﻣ ترﻮـﺻ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻮﺒﻧ راد .د رﺎﻤﯿﺗ ﻪﮐ ﺪـﺷ ﺺﺨـﺸﻣ ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 6
كارﻮﺧ فﺮـﺼﻣ
.دراد نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺘﻤﮐ لوﺪﺟ 2 - ﺮﺛا ﻪﯾﺬـﻐﺗ ﻠﺨﻣ ـ ﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮ ـ
ﯽ و ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ فﺮﺼﻣ ﺮﺑ ﯽـﻟآ ﺪﯿﺳا و ﮑﻠﻤﻋ
ـ دﺮ ﺪﺷر هﺮﺑ ﻫ ـ ﻧﺎﻐﻣ ﺮﻧ يﺎ ـ ﯽ هرود ياﺮﺑ 10
(ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ) ﻪﺘﻔﻫ
1 - ،هرود ﻞﮐ رد ﯽﻓﺮﺼﻣ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔ ﻮﻠﯿﮐ 2
-
، هرود ﻞﮐ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 3
- زور رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺑﺎﺸﻣ ﺮﯿﻏ فوﺮﺣa,b
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻒﯾدر رد ﻪ ﯽﻣ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ راد
.ﺪﺷﺎﺑ زا رﻮﻈﻨﻣ A ،ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا B
ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ
و
A*B .ﺖﺳا ﯽﻟآ ﺪﯿﺳا و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا
4 - ﺚﺤﺑ ﻧدوﺰﻓا داﻮﻣ ﯽ
ﮔ ـﯿ ﻫﺎ ﯽ ﮐﺮﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪـﺑ ﻻﻮﻤﻌﻣ ﯿ
تﺎـﺒ ﮔ ـﯿ ﻫﺎ ﯽ ﻪـﻓﺎـــﺿا ژر رد هﺪـــﺷ ﯾﻢ
ﺎـﻫ ي اﺬـﻏ ﯽﯾ ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ هﺪـــﺷ اﺮﺑ ﻪـﮐ ﺪـﻧا ي
دﻮﺒﻬﺑ
هﺮﻬﺑ رو ي ﺮﻃ زا ماد ﯾ ﻖ ﮐارﻮﺧ صاﻮﺧ دﻮﺒﻬﺑ ﯽ
، ﻟﻮﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ءﺎـﻘﺗرا ـﯿ
ﺪ ي ﺣ ﯿ تﺎﻧاﻮ ﮐ دﻮﺒﻬﺑ و ﯿﻔ ـﯿ ﺖ اﺬﻏ داﻮﻣ ﯽﯾ ﺎﺣ ـــﺻ ﻞ آ زا ﻧ ﺎﻬ دﺮﺑرﺎﮐ
ﺪﻧراد 39] ﺶﻫوﮋﭘ [.
ﯽﻣ نﺎـﺸﻧ ﻪﺘـﺷﺬﮔ يﺎﻫ نزو ﺶﯾاﺰﻓا نﺎﻣﺪﻧار دﻮﺒﻬﺑ ﺚﻋﺎﺑ ماد كارﻮﺧ رد ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪﮐ ﺪﻨﻫد
ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ
1 2
3 4
5 SEM 6
رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا ﺮﺛا
ﺮﺛا A B A*B ﺮﺛا
كارﻮﺧ فﺮﺼﻣ 09 1
/ 85 63 / 88 66 / 86 34 / 85 79 / 89 49 / 97 945 /4 5875 /0 2029 /0 3811 /0 7697 /0
نزو ﺶﯾاﺰﻓا
2
76b
/
b 11 65 /
ab 12 19 /
b 13 01 /
b 13 97 /
a 12 33 / 15 507 /0 0018 /0 0477 /0 0097 /0 8763 /0
ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا
b 3
168
b /0 180
ab /0 188
b /0 86 1/
b 0 5 18
a /0 9 21 0072 /0 /0 0017 /0 0666 /0 0099 /0 8807 /0
ﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪ 24
/7 02 /7 58
/6 55
/6 92
/6 39
/6 359 /0 5470 /0 9707 /0 1001 /0 6253 /0
5
ﯽﻣ ﺪﻧﻮـﺷ . ﺧﺮﺑ ﯽ ﮔ زا ﯿ نﺎﻫﺎ ﮐﺮﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯿ
تﺎﺒ ﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا هﺪﻨﻫد ﻢﻌﻃ ﯽ
ﻮـﺷ ﻧﺪ ﻪﮐ ﻣ ﯽ ﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻮﮕﻟا ﺮ ي ﺬﻐﺗ ﯾﻪ ﯽﻓﺮـﺼﻣ كارﻮﺧ و ﺛﺎﺗ
ﯿﺮ
ﺰﻧآ ﺢــﺷﺮﺗ ﺎﻬﻧآ .ﺪﻨــﺷﺎﺑ راﺬﮔ ﯾﻢ
ﺎﻫ ي ﺮﺤﺗ ار شراﻮﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯾ
ﮏ ﻣ ﯽ ارﺎﮐ دﻮﺒﻬﺑ ﺚﻋﺎﺑ دﻮﺧ ﻪﺑﻮﻧ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ ﯽﯾ
ﺬﻐﻣ داﻮﻣ ي ﻣ ﯽ دﻮــﺷ
31] [.
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺪﯿـﺳا
ﯽﻟآ يﺎﻫ وﺰﺟ ﻢﻬﻣ ﯽﻧدوﺰﻓا ﻦﯾﺮﺗ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ رﻮﯿﻃ و ماد رد دﺮﮑﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘـﺴﻫ كارﻮﺧ يﺎﻫ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺪﻧﺮﯿﮔ 40] ﺎﺘﻧ [.
ﯾ ﺞ ﻞـﺻﺎﺣ زا ﻌﻟﺎﻄﻣ تﺎ مﺎﺠﻧا هﺪـﺷ ﺮﺑ ور ي ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ ﺎﻫ 19] و[ ﺪﻨﻔـﺳﻮﮔ نا زا ـﺷ ﯿﺮ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪـﺷ 22] نﺎـﺸﻧ[
هداد ﺖـﺳا ﻪﮐ فﺮـﺼﻣ ﺪـﺳ ﯾﻢ ﺗﻮﺑ ﯿ تاﺮ ﺚﻋﺎﺑ دﻮﺒﻬﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺬﻐﺗ ﯾﻪ ا ي و رد ﺘﻧ ﯿ ﻪﺠ ـﺷ ﯿﺮ ﮔﯿ ﺮ ي ﺮﺗدوز ﺲﭘ زا ﺪﻟﻮﺗ ﻣ ﯽ دﻮـﺷ . و ﺎﮐرﻮﮔ
) نارﺎﮑﻤﻫ 2009
( داد شراﺰﮔ ﺪﻧ
ﺗرﺎﺘـﺳا و ﺮﯿـﺷ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﻪﺑ ﻢﯾﺪـﺳ تاﺮﯿﺗﻮﺑ ندﺮﮐ ﻪﻓﺎـﺿا ﻪﮐ ﺮ
ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ ،نﺪﺑ نزو ،ﺮﺗرﺎﺘـﺳا فﺮـﺼﻣ ،ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻪﺒﻤﮑــﺷ يﻼﯿﭘﺎﭘ ضﺮﻋ و لﻮﻃ ،راﺮﻓ بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿــﺳا ﻞﮐ ﺪﻫد
12] .[ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﮐرﻮﮔ 2011
شراﺰﮔ (
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ ﻪﺒﻤﮑـﺷ و ﮏﭼﻮﮐ هدور ﺪـﺷر ﺮﺑ ﻢﯿﻘﺘـﺴﻣ ﺮﯿﻏ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ ﻊﯾﺎﻣ كارﻮﺧ رد ﻢﯾﺪـﺳ تاﺮﯿﺗﻮﺑ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ دراد 11] [ ﻮـﻀﺣ ﻪﮐ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﯾﺬﭘ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ. ﻪﻨﯿﻣز زا ﯽﮑﯾ راﺮﻓ بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿـﺳا ر
ﺖـﺳا ﻪﺒﻤﮑـﺷ ﺪـﺷر ياﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ يﺎﻫ
13] ،
24 لﺎـﻘﺘﻧا رد [.
و گرﺰﺑ هدور ياﺮﺑ ﯽﺗﺎـﯿﺣ يژﺮﻧا ﻊﺒﻨﻣ ﮏـﯾ ﮏـﯾﺮﯿﺗﻮﺑ ﺪـﯿـــﺳا ،ﻞـﻣﺎـﮐ هﺪـﻨﻨﮐراﻮﺨـــﺸﻧ ﻪـﺑ هﺪـﻨﻨﮐراﻮﺨـــﺸﻧ ﺶﯿﭘ زا
لﻮﻠـﺳ راد كارﻮﺧ ﻞﯾﺪﺒﺗ نﺎﻣﺪﻧار و ﻢـﻀﻫ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ،كارﻮﺧ فﺮـﺼﻣ و ﺪـﺷر ﺮﺑ يﺪﻨﻣدﻮـﺳ تاﺮﺛا ﻪﮐ ﻪﺒﻤﮑـﺷ لﺎﯿﻠﺘﯿﭘا يﺎﻫ ﻧﺪ
ﯽﻣ ، ﺪـﺷﺎﺑ
26] [.
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد وراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ندوﺰﻓا ﺎﺑ
ﺪﯿــﺳا و ﯽﯾ ﯽﻟآ
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ رد يراد
ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮــﺿ و كارﻮﺧ فﺮــﺼﻣ
هﺪﻫﺎﺸﻣ ود ﻞﮐ رد نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﻣا ؛ﺪﺸﻧ هر
ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا و رﺎﻤﯿﺗ رد
6 زآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﺸﯾﺎﻣ
2 ، 4 و 5
ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ يراد
دﻮﺑ .
ﺮﺑ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ مﺪﻋ ﺎﯾ ﺮﯿﺛﺎﺗ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻖﺒﻃ ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮـﺿ و ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا ،ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ
) نارﺎﮑﻤﻫ و هداز ﻒﯿـﺳ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﺷ مﺎﺠﻧا 2017
( شراﺰﮔ يرﻮﻃ ﻪﺑ ،ﺖـﺳا هﺪـﺷ
ندوﺰﻓا ﻪﮐ 5/
1 ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪـﺻرد
ﺰﺒـﺳ هﺮﯾز ،ﺮﯿـﺳ ،سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐا ،عﺎﻨﻌﻧ ،ﻪﻧﻮﭘ ﻞﻣﺎـﺷ ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ هﺮﯿﺟ ﻪﺑ ﻦـﺸﯾوآ و ﺮﺘـﺷرﺎﺧ ،
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا ﻦﯾﺎﺘـﺸﻠﻫ يﺎﻫ كارﻮﺧ فﺮـﺼﻣ ﺮﺑ يراد
ندوﺰﻓا ﻪﮐ ﯽﺗرﻮـﺻ رد ﺖـﺷاﺬﮔ ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا و 3
رد ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ﺪـﺻ و كارﻮﺧ فﺮـﺼﻣ ﺮﺑ يراد
ﺶﯾاﺰﻓا
ﺮﻫ رد ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ؛ﺖﺷاﺪﻧ ﻪﻧازور نزو ﯽﻨﻌﻣ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﻟﺎﺣ ود
دﻮﺒﻧ راد ] 34 [.
ﺮﺑ ﻪﺘﺷﺬﮔ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
وﺎﮔ يور 17]
ﺪﻨﻔـﺳﻮﮔ ﺎﯾ[ 21]
داد نﺎـﺸﻧ كارﻮﺧ فﺮـﺼﻣ و نﺪﺑ ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﺑ ار ﯽﻫﺎﯿﮔ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺖﺒﺜﻣ تاﺮﺛا[ ﺖـﺳا ه
.
) نارﺎﮑﻤﻫ و كﻮﯿﻧﺎﺒﻠﮐ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻖﺒﻃ 2016
( ،ﻦﺸﯾوآ ،ﺮﯿﺳ ،ﻞﮔرﺎﺧﺮﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ندوﺰﻓا ﺎﺑ
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ نﺎﯿﺑ ﻦﯾﺮﯿـﺷ و هﺮﯾز 3
ﭘ يﺎﻫوﺎﮔ ﯽﯾاﺬﻏ هﺮﯿﺟ ﻪﺑ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ ﺪـﺻرد ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﺑ ﯽﺘﺒﺜﻣ تاﺮﺛا يراوﺮ
فﺮـﺼﻣ و ﻪﻧازور نزو
،ﺖـﺷاﺬﮔ كارﻮﺧ ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ
ﺪـﺷ هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮﮔ و ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ يراد ]
18 [ . مﺪﻋ ﺲﻧﺎـﺳا ﺮﯿﺛﺎﺗ يﺎﻫ
ﺮﺑ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ كارﻮﺧ فﺮﺼﻣ
ﺰﯿﻧ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻖﺒﻃ ) نارﺎﮑﻤﻫ و يﺪﯿﺣﻮﺗ ﻂﺳﻮﺗ ه
1395 ( ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﻪﮐ ،
ﻞﯿﻟد
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ مﺪﻋ ﻦﯾا ﺲﻧﺎﺳا زا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا زد ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ار راد
) ﺎﻫ 025 /0 ﺪﻨﺘﺴﻧاد (هﺮﯿﺟ ﺪﺻرد ]
2 [ . نارﺎﮑﻤﻫ و يﺪﻤﺤﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
) 2016 ( شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﻧﻮﭘ و عﺎﻨﻌﻧ ﺲﻧﺎـﺳا فﺮـﺼﻣ ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ
ﺮﺑ يراد اﺪﺘﺑا رد نﺪﺑ نزو هرود يﺎﻬﺘﻧا و
ﺶﯾاﺰﻓا نآ ﻊﺒﺗ ﻪﺑ و
ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ ﯽﯾاﺬﻏ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﯽﻓﺮﺼﻣ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ،ﻪﻧازور نزو دراﺪﻧ
] 29 [.
) نارﺎـﮑﻤﻫ و ﺶﮔ تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ ﻖﺒﻃ 2009
( ﮑﻣ ندوﺰﻓا ﯽﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ،ﻪـﯾﺎـﭘ هﺮﯿﺟ ﻪـﺑ ﺮﯿـــﺳ ﻞـﻤ
ﻦﯿﺑ ﻪـﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا رد يراد
ﯽﻣ دﺎﺠﯾا ﺪﻫﺎـﺷ رﺎﻤﯿﺗ و ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ رﺎﻤﯿﺗ ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ ﻪﻧازور فﺮـﺼﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻨﮐ
ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ ﺮﻫ رد ﻦﯿﺑ يراد
ﺖﺷاد توﺎﻔﺗ لﺮﺘﻨﮐ رﺎﻤﯿﺗ و ﯽﺸﯾﺎﻣزآ رﺎﻤﯿﺗ ]
10 [.
و كارﻮﺧ فﺮـﺼﻣ ﺮﺑ ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿـﺳا ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺪـﺷر ﯽﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐراﻮﺨـﺸﻧ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ
) نارﺎﮑﻤﻫ و ﮏﯿﻠﮐ 2003
( ﻪﮐ دﺮﮐ هرﺎـﺷا ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ هﺮﯿﺟ رد ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿـﺳا يوﺎﺣ يرﺎﺠﺗ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﮏﯾ زا هدﺎﻔﺘـﺳا مﺎﮕﻨﻫ
يراوﺮﭘ يﺎﻫ
ﯽﭘ عﻮــﺿﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﯽﻣ نﺪﺑ نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿــﺳا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﺑ
ﺪﻧﻮــﺷ ] 6 [ نﻮــﺳﺪﯾﻮﯾد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ . )
2001 ( ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎﯿﺑ
ﺪـﺿ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﻟﻮﻠـﺳ ءﺎـﺸﻏ ندﺮﮐ هﺰﯾرﻼﭘد ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿـﺳا ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ
ﯽﻣ مﺎﺠﻧا بوﺮﮑﯿﻣ ﯽﻟﻮﻠـﺳ نوردpH ﻪﮐ دﺮﯿﮔ
6
ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻣ ناﻮﯿﺣ دﺮﮑﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ دﻮـﺷ
] 7 [.
) نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘ ﺖﻤﻌﻧ 1393
( ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﻪﻟﺎـﺳﻮﮔ
يﺎﻫ هﺪﻨﻨﮐ ﺖﻓﺎﯾرد هﺮﯿﺟ
يوﺎﺣ
ﻮﺟ ﻞﻤﻋ يروآ هﺪـﺷ ﺎﺑ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﺘﮐﻻ نزو ﯽﯾﺎﻬﻧ
،ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا نزو ﻪﻧازور ﺮﺘـﺸﯿﺑ و كارﻮﺧ ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﺮﺘﻤﮐ ﺖﺒـﺴﻧ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا نزو
ﺪﻧراد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ، تﺎﻧاﻮﯿﺣ
ﻪﯾﺬﻐﺗ هﺪـﺷ ﺎﺑ هﺮﯿﺟ يوﺎﺣ ﺪﯿـﺳا ﮏﯾﺮﺘﯿـﺳ يراد
ﺶﯾاﺰﻓا نزو ﻪﻧازور ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﺖـﺳا ﺪﻫﺎـﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ي
توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﻪﮐ ﻪﺑ
ترﻮـﺻ ﯽﻨﻌﻣ راد ﯽﻣ ﺪـﺷﺎﺑ
، رد ﯽﻟﺎﺣ ﻪﮐ نزو ﯽﯾﺎﻬﻧ و كارﻮﺧ ﯽﻓﺮـﺼﻣ ﺖﺒـﺴﻧ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا نزو ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺑﺎ
رﺎﻤﯿﺗ
ﺪﻫﺎﺷ ﻞﯾﺎﻤﺗ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺷاد ] 3 [.
5 - ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ ندوﺰﻓا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد 4
ﮏـﺸﺧ هدﺎﻣ سﺎـﺳا ﺮﺑ ﺪـﺻرد هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﯽﻓﺮـﺼﻣ
2 ﯽﻟآ ﺪﯿـﺳا مﺮﮔ
ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ طﻮﻠﺨﻣ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺢﻄـﺳ ﻦﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖـﺷاد ﻪﻧازور نزو ﺶﯾاﺰﻓا و هرود ﻞﮐ رد نزو ﺶﯾاﺰﻓا رد يا
نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺖﺒــﺴﻧ يﺮﺘﻤﮐ كارﻮﺧ فﺮــﺼﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻟآ ﺪﯿــﺳا و ﯽﯾوراد ﯽﻣ
ﻮــﺷ ﯽﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .د ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ حﻮﻄــﺳ ﻦﯾا زا ناﻮﺗ
ﯽﻧدوﺰﻓا ﻫ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﮐارﻮﺧ يﺎ .دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا هﺮﺑ شروﺮﭘ يﺎﻫ
ﻊﺟاﺮﻣ ] 1 .ن ،ﯽﻠﻋ ،.ح ،ﻮﻠﻧﺎﻣا[ 1374
،ص ،ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد دﺎﻬﺟ تارﺎﺸﺘﻧا :نﺎﺠﻧز ،مود پﺎﭼ ،ماد ﻪﯾﺬﻐﺗ لﻮﺻا ، 433
.
] 2 .د ،ﯽﻗﺎﺳ ﯽﻠﻋ ،.ب ،داﻮﺟ ،.ر ،ﺎﺿر ،.ع ،يﺪﯿﺣﻮﺗ [ 1395
ﺺﺧﺎﺷ ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ عﺎﻨﻌﻧ و ﺪﯾﻮﺷ ﺲﻧﺎﺳا ﺮﺛا . يﺎﻫ
و ﯽﺘﻠﮑﺳا ﺪﺷر
ﺖﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ هﺮﺑ ﯽﻧﻮﺧ يﺎﻫ ،مﻮﺳ هرﺎﻤﺷ ،ﻢﺠﻨﭘ لﺎﺳ ،نﻼﯿﮔ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﺷر ،ﯽﻣاد تاﺪﯿﻟﻮﺗ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﯾﺮﺸﻧ ،يدﺮﮐ داﮋﻧ يراوﺮﭘ يﺎﻫ
ص 82 - 71 .
] 3 ﺖﻤﻌﻧ[ رﻮﭘ
، م ،.
ناﺮﻣﺎﮐ
،.ر ، نﺎﻘﻫد ﯽﮐدﺎﻨﺑ
، م.
1393 ﺮﯿﺛﺎﺗ ، ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻮﺟ هﺪﻧﺎﺴﯿﺧ هﺪﺷ رد يﺎﻫﺪﯿﺳا ﯽﻟآ
ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻢﻀﻫ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ
ﻪﻟﺎﺳﻮﮔ يﺎﻫ ﻪﯾﺮﺸﻧ .يراوﺮﭘ ﺶﻫوﮋﭘ
رد ﺲﯾدﺮﭘ .نﺎﮔﺪﻨﻨﮐراﻮﺨﺸﻧ يزروﺎﺸﮐ
و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ ﺪﻠﺟ .جﺮﮐ
،مود هرﺎﻤﺷ
.مﻮﺳ ] 4 .ع ،يدﺎﯿﺻ يﺮﻔﻌﺟ ،.ب ،دﺎﺷﺪﯾﻮﻧ[ 1376
ص ،لوا پﺎﭼ ،سﺎﻨﺷ ﻖﺣ تارﺎﺸﺘﻧا :ﺖﺷر ،(ﻪﻤﺟﺮﺗ) ماد ﻪﯾﺬﻐﺗ ، 695
- 694 .
[5] Campanile, G., Zicarelli, F., Vecchio, D., Pacelli, C., Neglia, G. 2008. Effects of Saccharomyces cerevisiae on in vivo organic matter digestibility and milk yield in buffalo cows. Livest. Sci., 114:
358361.
[6] Clik, K., Ersoy, I. 2003. The using of organic acid in California turkey chicks and its effect on performance before pasturing. Poultry Science, 2: 446-448.
[7] Davidson, P.M. 2001. Chemical perservatives and natural antimicrobial compounds. in Food Microbiology-Fundamentals and Frontiers. 2nd ed. Doyle.DC:593-627.
[8] Freitag, M., Hensche, H.U., Schulte-Sienbeck, H., Reichelt, B. 1998. Kritische Betrachtung des Einsatzes von Leistungsförderern in der Tierernährung. Forschungsberichte des Fachbereichs Agrarwirtschaft Soest, Universität-Gesamthochschule Paderborn, Nr. 8.
[9] Gallardo, MR., Castillo, A.R., Bargo, F., Abdala, A.A., Maciel, M.G., Perez-Monti, H., Castro, H.C., Castelli, M.E. 2005. Monensin for lactating dairy cows grazing mixed-alfalfa pasture and supplemented with partial mixed ration. Journal of Dairy Science 88, 644–652.
[10] Ghosh, S., Ram, K., Mehla, S., K. Sirohi. 2009. The effect of dietary garlic supplementation on body weight gain, feed intake, feed conversion efficiency, faecal score, faecal coliform count and feeding cost in crossbred dairy calves. Trop Anim Health Prod (2010) 42:961–968.
[11] Gorka, P., Kowalski, Z.M., Pietrzak, P., Kotunia, A., Jagusiak, W., Zabielski, R. 2011. Is rumen development in newborn calves affected by different liquid feeds and small intestine development. J.
Dairy Sci. 94, 3002-3013 .
7
[12] Gorka, P., Kowalski, Z.M., Pietrzak, P., Kotunia, A., Kiljanczyk, R., Flaga, J., Holst, J.J., Guilloteau, P. Zabielski, R. 2009. Effect of sodium butyrate supplementation in milk replacer and starter diet on rumen development in calves. J. Physiol. Pharmacol. 60 (Suppl. 3), 47-53.
[13] Heinrichs, A.J., Lesmeister, K.E. 2005. Rumen development in the dairy calf. In: Calf and Heifer Rearing. Ed. Garnworthy, P.C., Nottingham University Press, Nottingham, UK. pp. 53-66.
[14] Hill-Hidaka, K., Masuda, T., Yamaguchi, H. 1989. Chemical studies on antioxidant mechanism of curcumin analysis of oxidative coupling products from curcumin and linoleate. J. Agri. Food Chem., 49: 2539 2547.
[15] Hooge, D.M. 2001a. Bacteriophage viruses emerging as potential antibiotic replacements,USDA- ARS scientists testing agents against E. coli respiratory infections in broiler chickens.
www.feedinfo.com, (19-12-2001).
[16] Kamel, C. 2001. Tracing mode sofaction and ther oles of plant extracts in non-ruminants. Recent Adv. Anim. Nutr, 135–150.
[17] Klebaniuk, R., Grela, E., Kowalczuk-Vasilev, E., Florek, M., GÓŹDŹ, J., Pecka, S., Danek- Majewska, A. 2012. Wpływ ekologicznych dodatków ziołowych w żywieniu zwierząt w tym ryb, na ich zdrowotność z uwzględnieniem efektów produkcyjnych. Wyniki badań z zakresu rolnictwa ekologicznego w 2011 roku. Wyd. MRiRW, Warszawa – Falenty: 139–149.
[18] Klebaniuk, R., Maciej, B., Kowalczuk-Vasilev, E., Olcha, M., Widz, J., Zajac, M. 2016. Effect of herbal mixture in beef cattle diets on fattening performance and nutrient digestibility. Animal Science No 55 (2), 2016: 187–195.
[19] Kotunia, A., Wolinski, J., Laubitz, D. 2004. Effect of sodium butyrate on the small intestine development in neonatal piglets fed [correction of feed] by artificial sow. J. Physiol Pharmacol 55, Suppl. 2, 59–68.
[20] Koyuncu, S., Andersson, M. G., Löfström, C., Skandamis, P. N., Gounadaki, A., Zentek, J., Häggblom, P. 2013. Organic acids for control of Salmonella in different feed materials. BMC Veterinary Research, https://doi.org/10.1186/1746-6148-9-81.
[21] Krusinski, R., Gruszecki, T.M., Grela, E.R. 2004. Zastosowanie mieszanki ziołowej w tuczu jagniąt. Roczn. Nauk. Zoot., Suppl. 20: 43–46.
[22] Le Gall, M., Gallois, M., Se`ve, B., Louveau, I., Holst, J.J., Oswald, I.P., Lalle`s, J.P., Guilloteau, P. 2009. Comparative effect of orally administered sodium butyrate before or after weaning on growth and several indices of gastrointestinal biology of piglets. British J. Nut., 102: 1285–1296.
[23] Manero, A., Vilanova, X., Cerda-Cuellar, M., Blanch, A.R. 2006. Vancomycin- and erythromycin- resistant enterococci in a pig farm and its environment. Environmental Microbiology 8, 667–674.
[24] Martin, W.G., Ramsey, H.A., Matrone, G., Wise, G.H. 1959. Responses of young calves to a diet containing salts of volatile fatty acids. J. Dairy Sci. 42, 1377-1386.
[25] Matzuk, M.M., Lamb, D.J. 2002. Genetic dissection of mammalian fertility pathways. Nature Cell Biology & Nature Medicine. S41-S49.
[26] Mazzoni, M., Le Gall, M., De Filippi, S., Minieri, L., Trevisi, P., Wolinski, J., Lalatta-Costerbosa, G., Lallès, J-P., Guilloteau, P., Bosi, P., 2008. Supplemental sodium butyrate stimulates different gastric cells in weaned pigs. J. Nutr. 138, 1426-1431 .
[27] McDougall, S., Young, L., Anniss, F.M. 2004. Production and health of pasturefed dairy cattle following oral treatment with the ionophore lasalocid. Journal of Dairy Science 87, 2967–2976.
[28] Melendez, P., Goff, J.P., Risco, C.A., Archbald, L.F., Littell, R.C., Donovan, G.A. 2006. Effect of administration of a controlled-release monensin capsule on incidence of calving-related disorders, fertility, and milk yield in dairy cows. American Journal of Veterinary Research 67, 537–543.
[29] Mohamadi, R., Rahchamani, R., Ghanbari, F., Farivar, F. 2016. Peppermint and pennyroyal essential oil effect on performance, rumen microbial population and some blood parameters of sheep.
Iranian Journal of Veterinary Medicine. Vol 11, No 1, 75-84.
[30] Mroz, Z. 2005. Organic Acids as Potential Alternatives to Antibiotic Growth Promoters for Pigs.
Advances in Pork Production, Vol. 16, pp. 169 -182, ISSN 1489-1395.
8
[31] Palazon, J.R.M., Cusido, M., Bonfil, A., Mallol, E., Moyamo, C., Marales., Pinol, M.T. 2003, Elicitation of different Panax ginseng transformed root phenotypes for an improvement ginsenoside production, Plant Physiol. Biochem, 41, pp. 1019-1025.
[32] Parveen, S., Lukasik, J., Scott, T.M., Tamplin, M.L., Portier, K.M., Sheperd, S., Braun, K., Farrah, SR. 2006. Geographical variation in antibiotic resistance profiles of E.coli isolated from swine poultry beef and dairy cattle farm water retention ponds in Florida. Journal of Applied Microbiology 100, 50–
57. [33] Rashidi, A., Mokhtari, M.S., Safi Jahanshahi, A., Abadi, M. 2008. Genetic parameter estimates of pre-weaning growth traits in Kermani sheep. Small Ruminant Research. 74:165-171.
[34] Seifzadeh, S., Mirzaei Aghjehgheshlagh, F., Abdibenemar, F., Seifdavati, J., Navidshad, B. 2017.
The effects of a medical plant mix and probiotic on performance and health status of suckling Holstein calves. Italian Journal of Animal Science. VOL. 16, NO. 1, 44–51.
[35] Sofowara-Schieffer, G.W. 2002. Pressurized liquid extraction of curcuminoids and curcuminoid degradation product from turmeric (Curcuma longa) with subsequent HPLC assay. J. liq. Chromatogr.
Related Technol. 25: 3033 3044.
[36] Wang, C., Liu, Q., Yang, W.Z., Dong, Q., Yang X.M. 2009. Effects of selenium yeast on rumen fermentation, lactation performance and feed digestibilities in lactating dairy cows. Livest. Sci., 126:
239-244.
[37] Wenk, C. 2003. Herbs and botanicals as feed additives in monogastric animals. Asian-Australasian.
Journal of Animal Science, 16(2): 282–289.
[38] Wezyk, S., Poltowicz, K., Sosnowka-Czajka, E. 2000. Effect of replacing antibiotic growth stimulants with herbs on performance and meat quality of chicken broilers. Proc. of XXI World’s Poult.
Cong., 20-24 Aug., 2000, Montreal, Canada.
[39] Windisch, W., Schedle, K., Plitzner, C., Kroismayr. A. 2008. Use of phytogenic products as feed additives for swine and poultry. Journal of Animal Science, 86(14 suppl): E140-E148.
[40] Wolfenden, A.D., Vicente, J.L., Higgins, J.P., Andreatti Filho, R.L., Higgins, S.E., Hargis, B.M.
Tellez, G. 2007. Effect of Organic Acids and Probiotics on Salmonella enteritidis Infection in Broiler Chickens. International journal of poultry science 6: 403-405.
[41] Yang, S., Carlson, K. 2004. Routine monitoring of antibiotics in water and wastewater with a radioimmunoassay technique. Water Research 38, 3155–3166.
9
The effect of a medical plants mix and organic acid feeding on dry matter intake and growth performance of Moghani lambs
Hamed Rahmani
MSc of Animal Science, University of Mohaghegh Ardabili, iran [email protected]
Farzad Mirzaei Aghjehgheshlagh
Associate Professor, Department of Animal Science, University of Mohaghegh Ardabili, iran [email protected]
Bahman Navidshad
Associate Professor, Department of Animal Science, University of Mohaghegh Ardabili, iran [email protected]
Saeid Nikbin
Assistant Professor, Department of Animal Science, University of Mohaghegh Ardabili, iran [email protected]
Abstract:
This study was conducted to investigate the effects of the medical plants mixture and organic acid feeding on dry matter intake and growth performance of Moghani growing male lambs. In this experiment, 30 male lambs were randomly assigned to a factorial design (3×2) with 6 treatments and 5 replicates for 12 weeks. Experimental treatments included: 1) Control (Basal diet), 2) basal diet + 2 g organic acid day/head, 3) basal diet + 2% medical plant mixture per kg of dry matter intake, 4) basal diet + 4% medical plant mixture Per kg of dry matter intake, 5) basal diet + 2% medical plant mixture Per kg of dry matter intake + 2 g organic acid day/head, 6) basal diet + 4% medical plant mixture Per kg of dry matter intake + 2 g organic acid day/head. Daily feed intake of lambs in each treatment was measured to calculate the amount of dry matter consumed during the whole period. Moreover, to obtain lambs daily weight gain and the weight gain during the whole experimental period, all lambs were weighed once fortnightly after 14- hours of Hunger. Based on dry matter intake and weight gain on whole period, feed conversion ratio (FCR) was calculated. The results showed that weight gain on the whole period and the daily weight gain in treatment 6 was significantly higher than control and treatments 2, 4 and 5 (p< 0.05). Generally, the results of this study showed that addition of a mixture of medical plants and organic acid to the basal diet had no effect on feed intake and feed conversion ratio (p< 0.05).
Keywords: medical plant, Organic Acid, dry matter intake, performance, Lamb
