هعماج يسانش يدربراك
لاس تسيب و متفه
، هرامش يپايپ ( 46 )
، هرامش مراهچ
، ناتسمز 5931
خيرات تفايرد : 51 / 9 / 5936 خيرات شريذپ : 7 / 4 / 5936
صص 33 - 554
نییبت طابترا تیامح
یعامتجا کاردا
هدش اب تیفیک یگدنز
اب شقن یجنایم سرتسا
کاردا هدش
رد نانز تسرپرس راوناخ
رهش جدننس
تاداسلارخف یریصن
کیلو
، ینب رايشناد
، هورگ مولع
،يتيبرت هاگشناد يلعوب
،انيس
،نادمه ناريا
وبوش
،یکلملادبع يوجشناد
يرتكد تيريدم يشزومآ
هاگشناد يلعوب
انيس
،
،نادمه ناريا
هدیکچ شهوژپ رضاح اب فده نييبت طابترا تيامح يعامتجا کاردا هدش اب تيفيك يگدنز اب شقن يجنايم سرتسا کاردا هدش نانز تسرپرس راونااخ
رهش جدننس ماجنا هتفرگ تسا . هعماج يرامآ شهوژپ لماش نانز لغاش تسرپرس راوناخ رهش جدننس رد لاس 5939 هب ادعت د 624 رفن تسا هاك
زا نيب نانآ 244 رفن رب ساسا لودج ناگروم اب شور هنومن يريگ هشوخ يا باختنا دندش . ياهرازبا شهوژاپ لمااش هماناشسرپ يااه : تايامح
يعامتجا کاردا هدش تميز و ناراکمه 1988( ) ، سرتسا کاردا هدش نهوك و ناراکمه 1983( ) و تيفيك يگدنز (SF-36) تسا . هداد ياه
لصاح زا همانشسرپ ياه شهوژپ اب هدافتسا شورزا يبايوگلا تلاداعم يراتخاس ليلحت دندش . جياتن نااشن داد هاك رد يواگلا ييااهن يرگنزااب
هدش
،شهوژپ رد نايم هطبار نيب داعبا تيامح يعامتجا کاردا هدش ( هداوناخ و دارفا مهم ) و داعبا تيفيك يگدنز ( فوطعم هب تمماس ماسج و
ناور )
، شهاك رتسا س اهنت هطبار نيب تيامح هداوناخ و تيفيك يگدنز فوطعم هب تممس يمسج و يناور ار يجنايم يرگ يم دنك .
دیلک هژاو اه : تيامح يعامتجا کاردا هدش تيفيك،
،يگدنز
،سرتسا نانز تسرپرس راوناخ
لوؤسم هدنسيون
: 43519143445
Email: [email protected]
Copyright©2017, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.
544 هعماج
يسانش
،يدربراك لاس تسيب و متفه
، هرامش يپايپ ( 46 )
، هرامش مراهچ
، ناتسمز 5931
همدقم و نایب هلأسم
نانز تسرپرس راوناخ
يکي زا هورگ ياه هعماج دنتسه هاك هاب
ليلد اسم لئ و تمکشم شيپ
هدنور يا هك راچد نآ تسه
،دن هاب
ناونع يکي زا راشقا ياسآ هدايد ،هاعماج دانمزاين ياسررب و
هعلاطم دنتسه . رد عماوج ناهج مواس هاك نز ندواب دواخ هاب
يياهنت تاعبت و يلئاسم ار رد يپ
،دراد تسرپرس راوناخ
ندوب
نانز يم دناوت تمکشم هديچيپ
يرات دااجيا دانك
( ماجن ياقارع
،
5917 .)
نانز تسرپرس هداوناخ
زا هلمج هوراگ يااه ياسآ ريذاپ
عامتجا دنتسه هك يلماوع نوچ
،قمط دايتعا اي زا يگدااتفاراك
،رسمه اهر ندش طسوت نادرم رجااهم و ياب يتلااابم اجوم
يسآ رتريذپ ندش نيا ايط عياسو زا هداونااخ يااه ياناريا
يم دوش . رب ساسا يرعت نامزاس ،يتاسيزهب ناانز
تاسرپرس
هداوناخ ، ينانز دنتاسه هاك هداهع راد ات أ نيم شااعم يداام و
يونعم دوخ و ياضعا هداوناخ ناش دنتاسه
( ،يوراسخ 5914
. )
زا
راظن هااعماج نااسانش هژاو تااسرپرس راونااخ
ااي5
مطااصا
يفيصوت تسا و تسرپرس هداوناخ
هب يسك قمطا يم دوش هك
تردق لباق هظحمم يا رد هسياقم اب رياس ياضعا هداوناخ دراد
و
ًلاومعم ناسم نيرات دراف هداونااخ تاسا و اسم ؤ تيلو يااه
يداصتقا هداوناخ هب هدهع و ي تسا (
Mc Gowan, 2006
.)
لماوع يددعتم زا هلمج
،گنج
،ينيشنرهش
،قمط داايتعا
،رسمه گرم رسمه و رياظن نآ بس رييغت راتخاس هداونااخ و
شيازفا دادعت هداوناخ ياه ت يدالاو ااب اسرپرس يت ناانز رد
رسارس ناهج تاسا . رد يدراوام هاك يتاسرپرس هداونااخ
هاب
تروص يناهگان زا درم هب نز لقتنم يام دواش طياراش ينمااان
لماش زا تسد نداد
،دمآرد تيبرت
،دنزرف يافيا شقن هاناگود
ردپ و يردام يارب نانز مهارف يم دوش هك نيا طيارش اجوم
لکش يريگ سرتسا اه و ياهراشف
،يصخش ناور
ي و يعاامتجا
رب شود نز يم
،دنوش هك يم دنناوت تممس يناور و يگداوناخ
نز ار هب رطخ دنزادنيب
( ينيسح و ناراکمه
، 5911 .)
رب ساسا يسررب ياه مااجنا ،هداش ،يانارگن بارطاضا و
1 head of household
سرتسا نيرتشيب هغدغد نانز تسرپرس راوناخ
تبسن هب هدنيآ
دوخ و نادنزرف ناش تسا هك نيا لماوع يام اوت دان رد شهااك
تيفيك يگدنز نانز ريثأت ييازسب هتشاد تسا . اانب هاب ايرعت
هورگ تيفيك نامزاس تشادهب
،يناهج تيفيك يگدنز هب کاردا
درف زا هاگياج شدوخ رد
،يگدنز اب هجوت هاب تافاب ياگنهرف
هعماج و
،فادها اهرايعم و ينارگن يااه دراف هرااشا دراد و زا
ييااهريغتم لااثم
تممااس
،ينامااسج ااضو
تيع ناور
،يتخانااش
لمقتسا و طباور يعامتجا ياشان يام دواش
( يدااه نارااکمه و
،
5913 ).
تاقيقحت تروص
هتفرگ ناشن يم
،دهد هزوراما 44 داصرد
زا نانز
،ناهج نان هداوناخروآ
،دنتسه 1 / 97 دصرد يااهراوناخ
ناهج ار نانز يتسرپرس يم
دننك
( انيتات يجادلب ،نارااکمه و 5913
. )
رااب ساااسا رامااشرس ي
لاااس 5911
، نازاايم مهااس نااانز رد
يتسرپرس هداوناخ
ياه
،يناريا 6 / 3 تسا هك نيا نازيم رد لاس
5971
، 6 / 1 دصرد تسا و يط ي ههد زا دشر ي يداصرد
رادروخرب تسا
. نياربانب ب ه روط طاسوتم هنلاااس 44 رازاه نز
رد روشك يب تسرپرس يم
ش دنو ( زاكرم راامآ ،نارايا 5911
لااقتنا.)
يناهگان پرس يتاسر زا رهواش هاب نز باس اب ه دواجو ندامآ
هتشر يا زا ينماان و ياظو عاضم زا هالمج : زا تاسد نداد
،دمآرد تيبرت نادنزرف و يافيا شقن ياه لتخم ياراب ناانز
يم دوش . رد هجيتن راثا سواکعم راب
تمماس ناور
نايا ناانز
هتشاذگ و اسم ئ ل يتشادهب يديدج ار هب راب يم دروآ
( ينياسح و
ناراکمه
، 5911
. )
رد نايا ،اتاسار ،زدانامره اردانآ
و لازنواگ
2
(2009)
نايب يم دنراد هاك ناانز تاسرپرس راونااخ
زا تايفيك
يگدنز نيياپ رت و سرتسا يرتاشيب رد هاسياقم ااب ريااس ناانز
رادروخرب دنتسه
. هب عقاو
،نانز اب تسرپرس ،نداش
هاب تالع
ددعت و رااعت شاقن
،ااه شامارآ ياناور دواخ ار زا تاسد
يم د
،دنه ساسحا يياهنت يم دننك و راچد سرتسا و يگدراسفا
يم دنوش هب.
ينايب رگيد ،زاين تمکاشم يفطااع
- ياناور نايا
،نانز هب ينابرق ندش نانآ و يسآ ياه يناور نوچ لامتاخا ت
پ زا
،هثداح
،بارطضا يگدرسفا
و ءوس فرصم م داو
،ردخم
2 Hernandez, Aranda & Gonzalez
خ تسرپرس نانز رد هدش کاردا سرتسا يجنايم شقن اب يگدنز تيفيك اب هدش کاردا يعامتجا تيامح طابترا نييبت جدننس رهش راونا
545
رااجنم ياام دوااش
( Solomon et al., 1996
؛
هااب لااقن زا يااسح ين و
،ناراکمه 5911 .)
ساسارب تاقيقحت ماجنا
هدش رد ،نارايا ناانز تاسرپرس
هداوناخ رد هسياقم ااب ناانز ،يدااع تلامتاخا ناور
يتخاناش
(
،يگدرسفا
،اوزنا تياکش يناماسج و
بارطاضا )
يرتاشيب ار
هبرجت يم دننك
( انيتات يجادلب ناراکمه و
، 5913
هويش.)
يااه هالباقم
ينتبم رب يرادزاب اجيه ين ( هك تلامتخا ينامسج
يزاس ار رد
يپ دنراد )
، ساسحا يناوتان رد ندروآرب هتساوخ ياه ،نادانزرف
ساسحا يياهنت و يب
،يسك نادقف دارفا لدامه ياراب رد ناايم
نتشاذگ تمکاشم ،نادانزرف
و دوابن تاصرف ياراب يرايگيپ
اسم ئ ل يليصحت
؛نادنزرف زا تمکشم نانز
تسرپرس هداونااخ
دنتسه هك رد يپ ش ينيب يگدرسفا
، سرتسا و ريااس تلامتاخا
ناور يتخانش
، مهس لباق هظحمم يا دنراد
(
،يورسخ 5914
. )
ناور ناسانش دندقتعم يکي زا هدامع نيرات عباانم سرتاسا
يارب
،نانز هب هژيو نانز تاسرپرس هداونااخ
ياافيا شاقن يااه
ددعتم رد نامز دحاو تسا . هدمع نيرت شقن هتفريذپ هدش يارب
نادرم قن ش نان يروآ هداوناخ تسا و سرتسا يااه طوابرم هاب
شقن رد نادرم
ًلاومعم هتسباو هب شقن ياه يلغش ناانآ تاسا .
نانز تسرپرس هداوناخ
مه دياب ةرادا روما يداصتقا ار رب هدهع
هتشاد و سرتسا ياه طوبرم هب لغش و هفرح و ميظنت دمآرد ار
هبرجت دننك و مه سرتسا ياه شقن يتيبرت،ينيدلاو و
يتياامح
زا نادنزرف (
Blanon, 2008
.) ماس مارآ و يريما ي ييادخ ( 5911 )
رد قيقحت
،دوخ ركذتم
؛دندش نانز تسرپرس
،هداوناخ تباسن
هااب رياااس
،نااانز زا تممااس
،ينامااسج يااناور
و يعااامتجا
نيياپ يرت دنرادروخرب .
يناوريا ( 5934 ) رد شهوژپ دوخ ناشن
،داد نازيم يگدرسفا نانز
لغااش تاسرپرس هداونااخ
زا ناانز
لغاش يداع رتشيب تسا . نينچمه اانيتات يجادالب و نارااکمه
( 5913 ) ناشن
،دنداد تيفيك يگدنز ناانز تاسرپرس هداونااخ
نيياپ تسا . يلوحت هك رد ههد ياه ريخا اب هجوت هب رط ياهدرکيور
تبثم رگن رد هزوح ناور يسانش تممس تروص هاتفرگ تاسا
رد يگنوگچ شرگن
و نتسيرگن هب
سرتسا و رااشف ياناور رد تيعقوم
اه و طياراش شنات از تاسا . رد نايا هاگدايد اداج زا
تخانش عبانم سرتسا و هيصوت فرص هب شهااك عباانم رااشف
،يناور زيهجت دارفا و هورگ اه هب تيفرظ يااه يدراف ياناور و
يتيصخش تسا
هاك رد هابرجت تايعقوم يااه شنات از لکاشم
نيرفآ مك هدننك تسا
، ارچ هك ره هزادنا شمات راب شهااك
عبانم سرتسا تروص
،دريذپ يم دناوت رد دوبهب تيفيك يگدانز
رثؤم تسا . نياربانب هجوت هب تيفرظ ياه يدرف يناور هك دراف
هب مك نآ اه دناوتب رد طيارش راوشد تمواقم ديامن و رااچد
يسآ يگديد ددرگن و يتح رد هابرجت نيانچ طياراش لکاشم
نيرفآ اي ينارحب دواخ ار زا ااحل يتياصخش ءااقترا
،داشخب
ًاريخا دروم هجوت ناور ناسانش تابثم راگن راراق هاتفرگ ،تاسا
يموهفم هك اب ناونع دشر پ زا
5هبرض مان يراذگ هدش تاسا
(
Linley & Joseph, 2004
.)
تسرپرس راوناخ
ندوب نانز ي هديدپ يناهج ا تاس هاك
نانز رد همه ياهروشك ناهج
هب لکش و قاياس يااه التخم
اب نآ رس و رااك دانراد يالو اسم أ هل هاب نآ لايلد تيعواضوم
يسآ يسانش يم دباي هك اي هدايدپ رد لااح داشر تاسا و
هنافسأتم رد روشك رد لاح هعاسوت اام هاك رد لااح راذاگ هاب
يتيعقوم ديدج تسا اب تيامح و يرايمه رواخرد يهجوات زا
يوس سم ؤ نلاو هبور ور يمن دنوش و رد فرع هعماج مه نايا
نانز ب ا تمکاشم هدايدع
يا هراابرد تاابثا تيعوراشم دواخ
هجاوم
،دنا هك همه نيا دراوم زااين هاب ياسررب يعاامتجا نايا
عوضوم ار ديدشت يم دنك . س تمم دارفا رد هعماج تحت ريثأات
ياهريغتم
،يطيحم يداصتقا و
يعامتجا رارق
يم دريگ . راب نايا
،انبم هجوت هاب يهااگآ يااه يتاشادهب ،دارافا
داواس يتمماس
،
تيامح ياه يعامتجا و باس يگدانز رد راانك هافلؤم ،ييااه
دننام :
،داوس تيعضو
،يداصتقا عون
،لاغتاشا طياراش ياطيحم
يگدنز و يرايسب هفلؤم يااه يدااصتقا يعاامتجا–
راگيد رد
نييبت تيعضو يتممس دارفا هعماج دروام هاجوت راراق هاتفرگ
تسا
( ينب همطاف و
،ناراکمه 5939 .)
هزورما هب ااحل ت ئ ايرو و ،يتاايلمع ماهم
نيرات هزااس
1 Post traumatic growth
542 هعماج
يسانش
،يدربراك لاس تسيب و متفه
، هرامش يپايپ ( 46 )
، هرامش مراهچ
، ناتسمز 5931
تيفيك يگدنز
، درکيور يعامتجا تسا . نيا درکيور هاب لايلد
دوجو ود فده
؛ ينعي دوبهب يگتسبمه يعاامتجا
و هزراابم ااب
تيدورطم
،يعامتجا هيبش
درکيور تيفيك ريگارف يگدنز تسا .
نيا درکيور ار يم ناوات هاب ناوانع اي يرگنزااب ينااسنا
رد
تيبولطم ييارگ و يبايزرا تيفيك يگدنز راب سااسا دامآرد و
تورااث هااب رامااش دروآ هااك نورد هاايام يلااصا نآ تاااناکما و
يياناوت ياه يلام و طاباور يعاامتجا تاسا
( يرااتخم و ،يراظن
5913 ).
هزورما هجوت هب تيفرظ ياه فوطعم هداش تاسا هاك رد
تيفيك يگدنز شقن يدايز دنراد . يکي زا نيا هفلؤم
،اه شهاك
سرتسا تاسا . نايا هاصيصخ ااب
ييااناوت يانورد صخاش و
تراهم ياه يعامتجا و
لاماعت ااب طياحم تايامح يام ،دواش
هعسوت يم دباي و هب ناونع ي يگژيو تبثم رولبتم يام ددراگ .
هب نهوكرظن 5
( )2004
تيامح
،يعامتجا ي
کبش ه يعاامتجا
تسا هك يارب دارفا عبانم ناور يتخانش و ياسوسحم ار
مهاراف
يم دنك ات ناوتب دن اب طياراش سرتاسا ياز يگدانز و تمکاشم
هنازور رانك دنيايب شهوژپ ااه زا هالمج ،گانيملف ام
،ناواگ
نوسنيبار و
زتيپسا 2 ( )1982
هب رواط تاباث راب شاقن ليداعت
هدننك تيامح يعامتجا رب
سرتسا ديكأت هتشاد دنا . يبورتاسا و
ناراکمه (
)2005
هراشا دندرك هك تيامح يعاامتجا هاب
هاباثم
ي عت ليد هدننك هبرجت گوس لمع يم دنك يدارفا.
هك نادقف
ار هبرجت يم دننك يتقو زا تيامح يعامتجا دنرادروخرب
رتهب اب
نآ رانك يم دنيآ و يدوبهب زا هبرجت گوس ااب تلوهاس يراتهب
تروص يم دريگ . نيوك 9 ( )2003
ناشن داد تايامح يعاامتجا
هب هنوگ يا تبثم اب تيفيك يگدنز نانز تسرپرس ترم
طب تسا
.
اب هجوت هاب يگدرتاسگ تمکاشم
و ااسم ئ ل ناانز تاسرپرس
،راوناخ هجوت هب هغدغد ياه نانآ و يسررب همه هبناج و قايقد
نيا تمکشم و
هئارا ياهراکهار يلوصا
و يدربراك هب رواظنم
تيامح زا نيا
،رشق زا هلمج ياظو نامزاس اه و نااگرا يااه
تامدخ يعامتجا ره يروشك تسا . اذل نايا حت قايق رد راظن
1 Cohen
2 Fleming, MacGowan, Robinson, Spitz
3 Coyne
دراد هطبار تيامح يعامتجا کاردا هدش اب تايفيك يگدانز ااب
شقن يجنايم سرتسا کاردا هدش ار رد نانز تسرپرس راونااخ
لغاش رهش جدننس دنيامن يسررب .
تاقیقحت نیشیپ
ينابر يناگساروخ و
روپنايك ( 5914 ) رد لدم يداهنشيپ ياراب
شجنس تيفيك يگدنز : هعلاطم يدروم رهش اهفصا ن دنتفايرد
هك تيفيك يگدنز دارفا لهأتم رتلاااب زا تايفيك يگدانز دارافا
درجم تسا . يدمحا و ممسا ( 5911 ) رد
« يسررب لاماوع يدااصتقا و
يعااامتجا طبتراام
اااب تاايفيك يگداانز مدراام داانجريب » نازاايم
هرهب يدنم زا هکبش ياه تايامح يعاامتجا ار
ياکي زا لاماوع
يعامتجا رثؤم رب تيفيك يگدنز مدرم يفرعم دندرك .
يسورگ و هنيدآ داز ( 5913 ) دنتفايرد هاك نازايم تايامح
هداوناخ و تيامح رد لحم راك اب تاضراعت شقن
هطبار هتشاد
و تيامح يعامتجا بس شهاك تاضراعت هدش
سا ت .
زامير و ناراکمه (
5939 ) رد ررب ياس تايفيك يگدانز و
لماوع م ؤ رث رب نآ رد نانز تاسرپرس راونااخ
تاحت شاشوپ
درهااش يرا هااقطنم 3 رهااش نارااهت
، ناااشن داانداد هااك رد نااايم
هطيح ياه 6 هناگ تيفيك
،يگدنز هطيح تممس طيحم و هطبار
يعامتجا هب يترت مك نيرت ( 17 / 3 ) و شيب نيرت ( 45 / 52 ) هرمن
ار زا نيااب ياااهريغتم راذااگريثأت
يور صخاااش ياالك
تاايفيك
يگدنز هب دوخ صاصتخا دنداد
.
نابعش هداز و نارااکمه (
5932 ) رد
« ياسررب هاطبار ناايم
بس ياه هلباقم ااب سرتاسا و تايامح يعاامتجا ااب
تايفيك
يگدنز نانز تاسرپرس راونااخ
رهاش ناراهت » هاب نايا هاجيتن
دنديسر هك زا نيب هفلؤم يااه هالباقم ااب ،سرتاسا باس
يااه
يبانتجا و هلأاسم يرادام ااب تايفيك يگدانز هاطبار تابثم و
يرادانعم
،دراد اما هفلؤم ناجيه يرادم اب تيفيك يگدنز هطبار
يفنم دراد . هفلؤم ياه تيامح يعامتجا هب زج هفلؤم ناتسود اب
تيفيك يگدنز هطبار تبثم و يرادانعم دوجو
دراد . يانب هامطاف
و ناراکمه (
5939 ) رد مس تم و لماوع يعامتجا نييعت هداننك
خ تسرپرس نانز رد هدش کاردا سرتسا يجنايم شقن اب يگدنز تيفيك اب هدش کاردا يعامتجا تيامح طابترا نييبت جدننس رهش راونا
549
نآ : هااعلاطم يا رااب يور يرباربااان ياااه وطااس تممااس نيااب
نادنورهش زايربت
ي م هاعلاط هاب جيااتن يانقتم رد هانيمز ريثأات
يهاگآ ياه
،يتشادهب داوس
،يتممس بس يگدانز و تايامح
يعامتجا رب
حطس تممس نادنورهش تسد
تفاي دن
.
وراكادنوف و
سوام (5
)1987
دانتفايرد شيازافا
تايامح
هداوناخ جوم هدافتسا رتشيب نانز زا هلباقم هلأسم رادم هدش و
نينچمه تيامح نارگيد رد طيحم راك بس شيازفا تمماس
ناور رد نانآ دهاوخ دش .
،ينرك ليوب ، درفآ و نياسار 2 ( )2003
رد ياسررب نازايم
سرتسا و تيامح يعامتجا ناردام
لاهأتم و دراجم دانتفايرد
ناردام درجم تبسن هب ناردام لهأتم سرتسا رتشيب و تايامح
يعامتجا کاردا هدش مك يرات نااشن دانداد . نيانچمه ارداام
ن
درجم زا تمکشم ينامسج
و يناور يرتشيب جنر يم دندرب .
ولگوزميف و
اويرگ 9 ( )2008
رد يسررب بس ياه هالباقم
اب تيفيك يگدنز نانز متبم هب ناطراس هنياس دانتفايرد باس
هلباقم يا هلأسم رادم اب تيفيك يگدنز هطبار يتبثم تشاد .
،زدنانره ادنارآ و زريمار 6 ( )2009
رد ياشهوژپ راب
يور
تيفيك يگدنز نانز ت دلاو تبسن هب هداونااخ يااه هتاسه يا
دنتفايرد نانز تسرپرس راوناخ
نودب رسمه تباسن هاب يناانز
هك رسمه دنراد تيفيك يگدنز نيياپ يگدرسفا يرتشيب
دنراد .
ااافيطل و داايؤم 1 ( )2015
رد يااسررب ريثأاات ياااهدربهار
هلباقم يا راب سرتاسا يرورپدانزرف و
تايفيك يگدانز اپ نارد
نادنزرف متبم هب مسيتوا دنتفاي يم ناوت اب تحت ريثأت رارق نداد
تيهام سرتسا
،ناردپ يگژيو يااه ،يدراف طياحم تاسيز و
هتساوخ اه و عبانم
،نآ هار کرد و لامعا خاساپ يااه هالباقم يا
نآ اه ار تبسن هب سرتسا لااب هدرب و تيفيك يگدنز ار شيازافا
داد .
،اردنااس ينوااي و داانرب (4
)2015
رد يااسررب يگنوااگچ
1 Fondacaro & Moos
2 Cairney, Boyle, Offord & Racine
3 Filazoglu & Griva
4 Hernández.Aranda.Ramírez.
5 Latefa, Muayyad
6 Sandra, Yvonnen , Berend
تبقارم ناراتسرپ زا تيفيك يگدنز دنلب تدام نارااميب جيااتن
ناشن داد هك ناراتسرپ هب هزادنا يفاك رداق هاب نيامخت تايفيك
يگدنز ناراميب دوخ دنتسين . نينچمه ناراتاسرپ يام
دانناوت ااب
شزومآ دنمفده يسررب تيفيك يگدانز ،نارااميب نآ
ااه ار رد
هنيهب يزاس تيفيك نز يگد دوخ تيامح دننك .
اسيلم و ناراکمه (7
)2015
رد سرتسا و تايفيك يگدانز
ناكدوك متابم هاب ماسآ ييااکيرمآ تاراثا
يلواط تاظفاحم و
تيامح يعامتجا زا نااكدوك تايلقا متابم هاب ماسآ ار دروام
يسررب رارق هداد و ناشن دنداد يدارفا هك زا تيامح يعامتجا
مك رت و تبقارم مك رت رادروخرب دن ياراد سرتاسا رتاشيب و رد
هجيتن تيفيك يگدنز نيياپ رت دنتسه .
اااب هااجوت هااب تاااقيقحت ماااجنا
هدااش زا هاالمج ينااابر
يناگااساروخ و
روپنااايك ( 5914 ) تاايفيك يگداانز ار رد داراافا
درجم و لهأتم دروم هسياقم رارق هداد دنا . رد هتسد يا راگيد زا
تاقيقحت زا
هلمج يدامحا (
5911 ) و زاامير ( 5932 ) وع لاما
رثؤم رب تيفيك
،يگدنز رد يتااقيقحت راگيد
نواچمه اافيطل
و
داايؤم ( )2015
بااسريثأت ياااه
هاالباقم يا رااب تاايفيك يگداانز
يسررب هدش تسا . نيرتشيب هجو هباشت نيا قيقحت ااب هاعلاطم
نابعش هداز و ناراکمه (
5932 ) تسا هك بس يااه هالباقم ااب
سرتااسا و
تاايامح يعااامتجا
ار رااب تاايفيك يگداانز نااانز
تسرپرس راوناخ
رهش ناراهت دروام ياسررب راراق
،هداد هاجو
زيامت نيا هعلاطم رد نيا تسا هك شهاك سرتسا ار هاب ناوانع
ريغتم يجنايم رد رظن هتفرگ و يعس راب نآ دراد ااب هائارا اي
يوگلا يموهفم هطبار تيامح يعامتجا کاردا هداش و تايفيك
يگدنز ار اب رد رظن نتفرگ ريغتم يجنايم سرتاسا ا کارد هداش
دروم يسررب رارق دهد .
رد ياتااسار فادااها شهوژااپ هيااضرف
ياااه راايز رااطم
يم دوش :
5 - نيب کاردا زا تيامح هداوناخ و تيفيك يگدانز ( تمماس
،يمسج تممس يناور ) هطبار تبثم انعم راد دوجو دراد .
2 - نيب کاردا زا تيامح دارفا مهم و تيفيك يگدنز ( تممس
7 Melissa, Bellin, Philip Osteen, Joan Kub, Mary, Mona , Arlene. Butz
546 هعماج
يسانش
،يدربراك لاس تسيب و متفه
، هرامش يپايپ ( 46 )
، هرامش مراهچ
، ناتسمز 5931
،يمسج تممس يناور ) هطبار بثم ت انعم راد دوجو دراد .
9 - نيب کاردا زا تايامح يعاامتجا و
سرتاسا هاطبار يافنم
انعم يراد دوجو دراد .
6 - نيب سرتسا و تيفيك يگدنز ( تمماس ،يماسج
تمماس
يناور ) هطبار يفنم انعم يراد دوجو دراد . 1
- شهاااك سرتااسا شااقن
راايغتم يجنااايم ار نيااب کاردا زا
تيامح يعامتجا و
تيفيك يگدنز ( تممس
،يمسج تمماس
يناور ) افيا يم دنك .
لکش 1 - لدم یرظن شهوژپ
بوچراچ یرظن
تیامح یعامتجا کاردا
هدش
ك بو تيامح يعامتجا ار
هب نازيم يرادروخرب زا
،تبحم
تدعاسم و
هجوت ءاضعا
،هداوناخ ناتسود
و رياس دارفا
يرعت هدرك تسا
( هب لقن زا قدص روپ و
،ناراکمه 5913
تيامح.)
يعامتجا هب
نيا سم أ هل يم دزادرپ هك درف رد يگدنز دوخ و
ماگنه تمکشم زا
مه يرکف و تدعاسم ياه نايفرطا دوخ
( هداوناخ و ناتسود و ) ...
هرهب دنم دوش و دناوتب اب نآ اه
ساسحا يکيدزن
دنك رد .
نيا قيقحت تيامح رد هدنريگرب
ياهدركراك يتيامح
؛ ينعي لکش ياه توافتم مك و يراي
تسا هك درف رد تروص نتشاد طباور يعامتجا رد
س وط
لتخم عبانم يراتخاس تيامح
يعامتجا دننام
دنويپ
،يوق
هکبش ياه يعامتجا و
تيوضع يهورگ
يم دناوت زا عاونا
تدعاسم اه و مك ياه
،يفطاع يرازبا و ا يتاعمط رادروخرب
دوش تيامح.
يفطاع مك نتفرگ زا نارگيد ماگنه ب دروخر اب
يراوشد اه تسا . اب يسررب نيا صخاش هب
ت أ يراذگريث
تيامح يفطاع رد يدنمناوت نانز
هجوت يم دوش ح .
تيام
يعامتجا و
نازيم نآ عبات طباور يعامتجا تسا
درف رد لاق
دنويپ اب نارگيد اي تيوضع رد
هورگ اه و تاعامتجا اد
ر د
.
يرتسب هك نيا طباور ار يارب درف مهارف يم دنك ج هعما تسا
.
هعماج هنيمز زاس و رتسب لکش يريگ يطباور تسا هك درف
يم دناوت هتشاد دشاب اذل .
يارب نتشاد هطبار يم دياب اب هعماج
طابترا رارقرب
،درك يکي زا قيرط طباور يعامتجا اب
د نارگي و
يرگيد زا قيرط تيوضع يعامتجا
رد تاعامتجا هك
نيا ود
هوحن طابترا اب
،هعماج هنماد ور طبا يعامتجا درف
ار يارب هب
تسد ندروآ تيامح يعامتجا
نييعت يم دنك
( يدلك و
،يروشحلس 5935
.)
نوساراس و
نارگيد تيامح يعامتجا ار
ياراد داعبا جنپ هناگ يم دنناد : 5 ) مح تيا يفطاع : نتشاد
تراهم مزلا رد مك نتفرگ زا نارگيد ماگنه دروخرب اب
يراوشد اه تسا ؛ 2 ) تيامح هکبش
تجا يعام : هب يانعم
يسرتسد هب
تيوضع رد
هکبش ياه يعامتجا تسا
؛ 9 ) تيامح
دوخ يدنمشزرا :
نيا هك نارگيد رد يراوشد اه اي ياهراشف
يناور هب يو دننامهفب هك وا يدرف دنمشزرا تسا
و يم دناوت
اب هب يريگراك يياناوت
ياه هژيو دوخ رب يراوشد اه هريچ دوش
؛
6 ) تيامح يرازبا : يسرتسد د
نتشا هب عبانم يلام و يتامدخ
رد يتخس اه و يراوشد اه هتفگ يم دوش
؛ 1 ) تيامح يتاعمطا :
يم دناوت تاعمطا دروم
زاين دوخ ار يارب کرد تيعقوم هب
تسد دروآ
.
سرتسا
یعامتجا تیامح هدش کاردا هداوناخ تیامح
ناتسود تیامح
مهم دارفا تیامح
شهاک سرتسا
یمسج تملاس تیفیک
یگدنز
یناور تملاس
خ تسرپرس نانز رد هدش کاردا سرتسا يجنايم شقن اب يگدنز تيفيك اب هدش کاردا يعامتجا تيامح طابترا نييبت جدننس رهش راونا
541
ره يزيچ هك رد تيمامت تسيز يتخانش مسيناگرا لمتخا
هب
دوجو دروآ و يطيارش داجيا دنك هك مسيناگرا
ًاتعيبط ا ز نآ
زيهرپ دنك سرتسا هدرمش يم دوش
Kaplan & Sadok, 2007(
. )
سرتسا ارش ي ط ي تسا هك رد تن ي هج لماعت م ي نا درف و حم ي ط هب
دوجو م ي آي د و جوم ا ي داج گنهامهان ي هچ عقاو ي و هچ غ ي ر
عقاو ي م ي نا تاموزلم ي عقوم ي ت و عبانم ز ي تس ي
، ناور ي و
عامتجا ي درف م ي دوش
( فش ي ع ي و
،ناراکمه 5935
ساموت .)
زملوه
( )1979
سرتسا ار هعقاو كرحم ي هك مزلا تسا درف اب نآ
راگزاس دوش رعت ي م ي دنك .
،سرتسا راشف ي ا شنت ف ي ز ي ک ي
،
ناور ي ي ا ه ي ناج ي تسا هك رب رثا تامازلا و تابلاطم حم ي ط ي
،
عقوم يت ي ي ا درف ي ا ي داج م ي دوش . ور ي اهداد ي پ ي ش ب ين ي ذپان ي ر و
غ ي ر لباق لرتنك ب ي رتش زا ور ي اهداد يي هك درف لرتنك ب ي رتش رب
ور ي نآ
،دراد بس سرتسا م ي دنوش
( ار ي
، 5919
. )
سرتسا عومجم شنكاو ياه يمسج ، يحور و
،يناور
ينهذ و يراتفر تسا هك مسيناگرا رد 5
ربارب لماوع ينورد و
اي ينوريب رب مه هدننز تابث و لداعت يعيبط و ينورد ندب
ناشن يم دهد . هب روط
،هصمخ سرتسا
اي راشف يناور ار
يم ناوت لصاح کرحم يياه تسناد هك کع لمعلا درف ار
يارب يراگزاس رب
يم دزيگنا . سرتسا يئزج يرورض زا يگدنز
تسا و همه ام هب يبوخ يم ميناد هك يگدنز نودب کرحم ياه
، لتخم تخاونکي
و لسك هدننك يم دوش . يلو دياب هجوت
تشاد هك رد تروص شيازفا سرتسا و اي ياهراشف يبصع
،
دياب رظتنم قاوع رايسب کانرطخ نآ
رد داعبا يدرف و
يعامتجا تسا
.
،دارفا يارب نآ هك هب روط راجنهب تيلاعف
،دننك
دياب يمك سرتسا هتشاد دنا .
ًلاوصا يگتخيگنارب
،ميمم درف ار
رد نايرج يارجا يراك هك رب هدهع
،دراد رايشه هگن يم دراد .
هب رظن يم دسر ك ه هاگتسد يبصع يارب تسرد راك ندرك هب
نازيم ينيعم يرحت زاين دراد . اما سرتسا ديدش و ينلاوط
،تدم راثآ برخم يمسج و يناور هب لابند دراد
(
،يچتعاس
5911 .)
تیفیک یگدنز
1 organism
تيفيك يگدنز ترابع تسا زا تشادرب دارفا زا تيعقوم ناش
رد يگدنز هك هجوتاب هب هنيمز گنهرف و متسيس ا يشزر هك
نآرد يگدنز يم دننك و رد طابترا اب فادها و اهراظتنا و
ياهدرادناتسا درف
تسا (
Kaplan & Sadok, 2007
.) يرعت
نامزاس تشادهب يناهج ( )1999
زا تيفيك يگدنز نينچ تسا :
کرد درف زا تيعقوم يگدنز
،شيوخ هك تحت ريثأت متسيس
يگنهرف و يشزرا يتيعقوم تسا هك درف رد نآ دنز يگ يم دنك .
رب نيمه ساسا
،فادها
،تاراظتنا اهدرادناتسا
و هتساوخ ياه
درف هب نازيم يعيسو رثأتم زا تيعضو
،ينامسج
،يناور نازيم
،لمقتسا طباور
يعامتجا و
تاداقتعا تسوا
(
،يناخريم 5971 .)
نارگشهوژپ رب
هس يگژيو تيفيك يگدنز قافتا رظن
دنراد : يکي زا تاصخشم يلصا
و يداينب تيفيك يگدنز دنچ
يدعب ندوب نآ تسا . زا هتشذگ هس دعب يساسا تيفيك يگدنز
طبترم اب يتممس ار داعبا
،ينامسج يناور
و يعامتجا رد
رظن
يم دنتفرگ . يلو اب هجوت هب ت أ ديك يدايز هك يور دعب يونعم
تممس ناور هدش تسا هزورما رثكا ناصصختم دندقتعم
هك
تيفيك يگدنز 6 يلا 1 ب ع د دراد هك ره ي ياراد ريز
هعومجم يياه تسا هك دنترابع زا : لا ) دعب ينامسج : هب
تفايرد درف زا يياناوت شياه رد ماجنا تيلاعف ياه هنازور هك
زاين هب فرصم يژرنا دراد هراشا يم دنك هك يم دناوت رد
هدنريگرب سايقم
يياه دننام
،کرحت
،ناوت
،يژرنا درد و
،يتحاران باوخ
و تحارتسا و
تيفرظ ناوت راك تسا . ب )
دعب يحور و يناور : هبنج ياه يحور و يساسحا تممس
دننام
،يگدرسفا
،سرت
،تينابصع يلاحشوخ
و شمارآ ار رد
رب يم دريگ . يضعب زا ريز هدر ياه نيا دعب دنترابع زا : ريوصت
زا
،دوخ ساسحا تبثم و
،يفنم تاداقتعا
،يبهذم رکف ندرك و
،يريگداي هظفاح
و زكرمت ساوح
(
،قنوا 5916
.)
ج ) دعب
يعامتجا : هب يياناوت درف رد رارقرب ندرك طابترا اب اضعا ء
،هداوناخ
،ناگياسمه ناراکمه
و رياس هورگ ياه
،يعامتجا
تيعضو يلغش و طيارش يداصتقا يلك طوبرم يم دوش . د ) دعب
يونعم : هب يگنوگچ کرد
درف زا ينعم و موهفم و فده
يگدنز تللاد دراد .
امزاس ن تشادهب يناهج
( )1993
تيفيك يگدنز ار
544 هعماج
يسانش
،يدربراك لاس تسيب و متفه
، هرامش يپايپ ( 46 )
، هرامش مراهچ
، ناتسمز 5931
ياهرادنپ درف
زا تيعضو يگدنز
دوخ اب هجوت هب ياوتحم
يگنهرف و شزرا يمتسيس هك
رد نآ يگدنز يم
،دنك رد هطبار
اب
،فادها اهدرادناتسا و
تيولوا ياه دروم رظن و ينارگن ياه
نآ اه يم دناد . زماربآ ( )1973
مطصا تيفيك
يگدنز ار
هجرد يا زا تياضر اي يتياضران يا يرعت يم دنك هك دارفا رد
داعبا لتخم يگدنز ناش نآ ار ساسحا يم دننك . اي هب لکش
هداس
،رت تيفيك
،يگدنز کرادت طيارش مزلا يارب يداش و
تياضر تسا . ويل ( )1976
هس درکيور ار رد يسررب موهفم
تيفيك يگدنز هيارا يم دهد : 5 - يرعت تيفيك يگدنز رب
اسا س رصانع ليکشت هدنهد نآ دننام
،يماكداش
،يدنمتياضر
تورث و ...
2 - يرعت تيفيك يگدنز زا قيرط ب ه يريگراك
صخاش ياه ينيع و ينهذ يعامتجا دننام
ديلوت صلاخان
،يلخاد
،تشادهب صخاش
هافر و ...
9 - يرعت تيفيك يگدنز
رب ساسا نييعت اهريغتم اي لماوع م ؤ رث رب تيفيك يگدنز و
هجوت ب ه هنيمز اه و يطيارش هك رد
،نآ حطس تيفيك يگدنز
نييعت يم دوش . رتاك ( )1985
زين تيفيك يگدنز ار هب هباثم
تياضر درف زا يگدنز و طيحم ينوماريپ يرعت
يم دنك هك
،اهزاين تساوخ
،اه تاحيجرت بس
يگدنز و رياس لماوع
سوملم و ريغ سوملم ار هك رب يتسيزهب همه هبناج درف ت أ ريث
د
،دنرا رد رب يم دريگ
( يرافغ و
،يديما 5911
. )
دعب يعامتجا زا
هلمج لماوع يديلك رد لکش نداد
تيفيك يگدنز تسا هك ريثأت لباق يهجوت رب تاساسحا
ًاساسا
يعامتجا مدرم
دراد . نيا دعب رد حطس هنايم دروم شجنس رارق
يم دريگ و صخاش ياه نآ يقيفلت زا صخاش ياه ينهذ و
ينيع تيفيك ز يگدن دنتسه
(
،قنوا 5916
.)
هکبش ياه يتيامح
هداوناخ و عامتجا هب ناونع يکي زا هبنج ياه يداينب طيحم
يعامتجا هچ
رد عماوج هيلوا و هچ ات هب زورما دوجو هتشاد
تسا . نيا عوضوم هن اهنت تيمها هکبش ياه يعامتجا و
يگداوناخ ار
رد راتخاس يعامتجا ام
ناشن يم دهد هکلب هجوت
سايس ناراذگت تبقارم ياه يعامتجا ار
زين لج هدرك تسا .
تيفيك يگدنز رد دودح 64 لاس شيپ رد اکيرمآ يفرعم
دش و مولع يعامتجا رادمچرپ
ور و شجنس نآ دش . رد
رخاوا نرق 24 عوضوم تيفيك يگدنز رد مولع يعامتجا رتشيب
دروم هجوت و تيمها رارق تفرگ و رد لاس اب 1955
يسات
هعماج نيب يللملا يارب قيقحت هرابرد تيفيك يگدن ، نيا هنوگ
تاقيقحت هنيداهن
دندش و رد يط عبر نرق رخآ نرق متسيب
نونكات نارگشهوژپ يددعتم
رد دروم تيفيك يگدنز و لداعت
نآ اب يگژيو ياه نوگانوگ ناسنا
اه راهظا رظن هدرك دنا . هب
ناونع لاثم زا لياوا شرتسگ موهفم
تيفيك
،يگدنز يخرب
حاص نارظن هعسوت يتآ رد تبقارم زا تممس ينامسج و
يناور ار رد ورگ هجوت نوزفازور هب
ياهدربهار يريگشيپ
هيلوا اب فده سوت هع تيفيك يگدنز دارفا دنتسناد
( يراتخم و
،يرظن 5913
.)
درکيور تيفيك
يعامتجا تبسن
هب رياس
رکيور د اه عقاو هنانيب رت تسا و يتح رگا راتخاس نآ ار مه
هديدان
،ميريگب رانك مه ندمآ تينما يعامتجا -
،يداصتقا ماغدا
،يعامتجا يگتسبمه
يعامتجا و
دنمناوت يزاس ( رصانع
هناگراهچ تيفيك
يعامتجا ) هب ناونع يلحارم رد
دنمناوت
نتخاس نادنورهش يارب
،تكراشم تحت
يطيارش هك هب اقترا ء
حطس هافر و يياناوت يدرف نآ اه رجنم يم
،دوش يعون دامتعا
رد هطبار اب مهف يمومع زا تيفيك يگدنز ار مه يارب دارفا و
مه يارب عماوج هب هارمه دهاوخ تشاد
( يرافغ و
،يديما 5911 ) .
شور زا نآ يياج هك فده قيقحت نييعت طباور يلع نايم داعبا
تيامح
،يعامتجا شهاك
،سرتسا تيفيك
يگدنز تسا رد
لاق لدم يموهفم هرامش ي تسا
، پ قيقحت زا رظن فده
يدربراك - يمك و زا رظن هوحن يروآدرگ تاعمطا
يفيصوت و
زا عون هطبار يا و هب روط صخشم ينتبم رب لدم يباي تلاداعم
يراتخاس تسا
. رد لدم يليلحت
،قيقحت داعبا تيامح
يعامتجا کاردا
هدش ياهريغتم
،لقتسم سرتسا کاردا هدش
ريغتم يجنايم
، تيفيك يگدنز ريغتم باو هتس دنتسه . هعماج
يرامآ نيا
،شهوژپ ار
هيلك نانز تسرپرس راوناخ
لغاش رهش
جدننس رد لاس 5936 هب دادعت 624 رفن ليکشت يم دنداد هك
رب ساسا لودج ناگروم و اب شور هنومن يريگ هشوخ
،يا
هنومن يا اب مجح 244 رفن باختنا دش . نيگنايم ينس نآ اه
71 / 64 اب فارحنا رايعم 97 / 3 و هنماد ينس نآ اه نيب 22 ات 44
خ تسرپرس نانز رد هدش کاردا سرتسا يجنايم شقن اب يگدنز تيفيك اب هدش کاردا يعامتجا تيامح طابترا نييبت جدننس رهش راونا
547
لاس تسا . نيرتشيب دصرد يناوارف رد حطس يليصحت طوبرم
هب عطقم قوف ملپيد ( 1 / 94 دصرد ) تسا . زا احل تيعضو
مادختسا دادعت 552 رفن مادختسا يمسر ( 1 / 77 دصرد ) و 22
رفن مادختسا يدادرارق
( 2 / 22 دصرد ) دنتسه . هقباس راك
نانكراك رد هنماد 6 هام ات 97 لاس و اب نيگنايم 51 لاس و
فارحنا رايعم ربارب اب 25 / 54 تسا . رازبا ياه ريز يارب شجنس
ريغتم ياه شهوژپ هدافتسا هدش تسا .
سایقم تیامح یعامتجا کاردا
هدش
يارب شجنس تيامح يعامتجا زا
سايقم دنچ يدعب تيامح
يعامتجا کاردا
هدش تميز و ناراکمه (
)1988
هدافتسا
ديدرگ . نيا
،سايقم لمتشم رب 52 هدام تسا هك هس هفلؤم :
تيامح کاردا هدش زا يوس هداوناخ ( 6 هدام )
، تيامح کاردا
هدش زا يوس دارفا مهم ( 6 هدام )
، و تيامح کاردا هدش زا
يوس ناتسود ( 6 هدام ) ار شجنس يم دنك . همه هدام ياه نيا
،سايقم رب ساسا يط جنپ هجرد يا ترکيل (
ًمماك
،قفاوم
م
،قفاو يرظن
،مرادن لاخم و
ًمماك لاخم ) هجرد يدنب
هدش ا دن . هنماد تارمن نيا
،سايقم 52 يلا 44 تسا . نيا سايقم
اب هدافتسا زا ليلحت هفلؤم ياه يلصا رب يور 52 هدام رد نيا
شهوژپ ماجنا دش . رد نيا شهوژپ اب هجوت هب فادها قيقحت
اهنت زا هدرخ سايقم ياه تيامح هداوناخ و ح تيام دارفا مهم
هك عومجم 1 س ؤ لا يم دوش
، هدافتسا دش . اب هدافتسا زا شور
شخرچ كاميراو و
رادقم
،هژيو ود هفلؤم جارختسا دندش
نيا هفلؤم اه اب هدافتسا زا هنيشيپ يرظن اب نيوانع تيامح زا
يوس
،هداوناخ تيامح زا يوس دارفا مهم مان يراذگ دندش .
رادقم 19 / 4
KMO =
ينعي دادعت هنومن اه يارب ليلحت لماع
رايسب بولطم
،تسا نومزآ تلتراب ربارب ( 445 / 4
, p <
752 / 161
X2(66) =
)
؛ تسا . زدراودا 5 ( )2004
زا يياياپ و
يياور نيا رازبا تيامح هدرك تسا . نينچمه يارب
نييعت
يياياپ همانشسرپ زا
يافلآ خابنورك هدافتسا دش هك هب يترت
تيامح هداوناخ 76 / 4
، تيامح دارفا مهم 74 / 4 تسا . جياتن
ليلحت يلماع سايقم تيامح يعامتجا کاردا
هدش رد لودج
1 Edwards
5 هدمآ تسا .
لودج 1 - جیاتن لیلحت یلماع سایقم تیامح یعامتجا کاردا هدش
هیوگ اه تیامح هداوناخ تیامح
دارفا مهم تیامح ناتسود
9 12
/ 4
6 73
/ 4
1 79
/ 4
55 79
/ 4
5 75
/ 4
2 79
/ 4
1 54
4 7 3 52 15
/ 4
16 / 4 14
/
4 11
/
4 14
/
4 14
/
4
رادقم شزرا هژيو 64
/ 5 12
/ 5 41
/ 1
دصرد نايراو 39
/ 25 47
/ 29 43
/ 29
نايراو لك 21
/ 43
همانشسرپ سرتسا
کاردا هدش
سايقم سرتسا کاردا هدش رد لااس طاسوت1983
نهواك 9 و
ناراکمه هيهت
هداش و ياراد هاس هخاسن 6
، 54 و 56 اام هد يا
تسا هك يارب شجنس سرتسا يمومع کاردا هدش رد يط ي
هام هتشذگ هب راك يم دور و راکفا و تاساسحا هرابرد
داواح
سرتااسا
،از
،لرااتنك
،هاابلغ رااانك نداامآ اااب راااشف يااناور و
سرتسا يااه هابرجت هداش ار دروام شجناس راراق
يام داهد .
نينچمه نيا
،سايقم لماوع ازراطخ رد تلامتاخا يرااتفر
ار
يسررب هدرك و دنيارف طباور شنات از ار نااشن يام داهد . نايا
سايقم يارب يهورگ زا هعماج يحارط هدش تسا هاك لقاداح
ياراد تميصحت ملپيد
دنتسه . رد نايا قايقحت زا هخاسن 56
هدام يا هدافتسا يم دوش (
،يزورهب ينهش
قميي و سروپ يياياپ
2 Perceived Stress Scale
3 Cohen