ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ رد هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ياﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ نﺎﺘﺳا ﻞﻘﻧو
يﺎﻫ
ناﺮﻳا
*
حاﺪﻣ ﺪﻴﺠﻣ
1**
، يﺮﻔﻌﺟ مﺎﻈﻨﻟاﺪﺒﻋ
2
. 1 ناﺮﻳا ،نﺎﻨﻤﺳ ،نﺎﻨﻤﺳ هﺎﮕﺸﻧاد ،يرادا مﻮﻠﻋ و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ،دﺎﺼﺘﻗا ةﺪﻜﺸﻧاد ،رﺎﻴﺸﻧاد
2 . ﻧاد ،يرادا مﻮﻠﻋ و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ،دﺎﺼﺘﻗا ةﺪﻜﺸﻧاد ،دﺎﺼﺘﻗا ياﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد ناﺮﻳا ،نﺎﻨﻤﺳ ،نﺎﻨﻤﺳ هﺎﮕﺸ
njafari@ semnan.ac.ir
ﺦﻳرﺎﺗ لﻮﺻو :ﻪﻟﺎﻘﻣ 13 / 05 / 1397 ﺦﻳرﺎﺗ
شﺮﻳﺬﭘ :ﻪﻟﺎﻘﻣ 10 / 02 / 1398
هﺪﻴﻜﭼ ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ
لﺎﺳ ﻲﻃ دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫرﺎﻣآ ﻖﺒﻃ .ﺖﺳ ا رﻮﺸ ﻛ ﺢﻄﺳ رد ﻲﮔدﻮﻟآ ﻢﻬﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻲﻜﻳ ،ﻞﻘﻧو يﺎﻫ
1389 ﺎﺗ 1393 ، 61 / 23 ﺪﺻ رد
يد رﺎﺸﺘﻧا زا ناﺮﻳا رد ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴﻛا
ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ رد ﻲﮔدﻮﻟآ ناﺰﻴﻣ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ .ﺖﺳا هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﻞﻘﻧو
ر ﻞﻘﻧو ﺖﺤﺗ ا
ﻲﻣ راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ هداد يﻮﮕﻟا دﺮﺑرﺎﻛ ﺎﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا رد .ﺪﻨﻫد
لﺎﺳ ﻲﻃ ﻲﻳﻮﻠﺑﺎﺗ يﺎﻫ يﺎﻫ
1389 ﺎﺗ 1393 رد هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ نﺎﺘــﺳا ﻞﻘﻧو
ﻲﻣ ﻲــﺳرﺮﺑ ناﺮﻳا يﺎﻫ دﻮــﺷ
ﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ.
ﻲﻣ نﺎــﺸﻧ لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ زا ﻞــﺻﺎ ﺶﺨﺑ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ةدوﺰﻓا شزرا ﺪﻫد
يﺎﻫ
هرﺎﻤﺷ ﻪﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎﺳو داﺪﻌﺗ و رﻮﺸﻛ يدﺎﺼﺘﻗا ﺎﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا ياراد هﺪﺷ يراﺬﮔ
ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد ﻚﻳ ،سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ يراد
ﺶﺨﺑ رد ﻪﻧاﺮﺳ ةدوﺰﻓا شزرا رد
ﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ تﺎﻣﺪﺧ و نﺪﻌﻣ و ﺖﻌﻨﺻ ،يزروﺎﺸ ﻛ يﺎﻫ ﺶﻳاﺰ
11 / 0 ،ﺪﺻ رد 08 / 0 و ﺪﺻ رد 12 / 0
ﺪﻴﻟﻮﺗ ناﺰﻴﻣ رد ﺪــﺻرد د
ي ــﺴﻛا ﻴ ﺪ نﺎﺘــﺳا ﻦﺑﺮﻛ ﺶﺨﺑ رد ﺎﻫ
ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو ﻣ ﻲ دﻮــﺷ ﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ . ﻚ
ﺪــﺻرد ﻪﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎــﺳو داﺪﻌﺗ رد ي
هرﺎﻤﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﺰﻴﻧ هﺪﺷ يراﺬﮔ 049
/ 0 رﺎﺸﺘﻧا ناﺰﻴﻣ يﺪﺻرد د
ي ﺴﻛا ﻴ ﺪ ﺶﺨﺑ رد ﻦﺑﺮﻛ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو نﺎﺘﺳا
ﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﻫ ﻪ
،ﻪﻠﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﭘﻴ
دﺎﻬﻨﺸ ﺎﻫ ﺶﺨﺑ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻧﺎﺘﺳا ياﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺶﻫﺎﻛ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ يدﺮﺑرﺎﻛ ي ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو .ﺪﺷ ﻪﺋارا
ﺪﻴﻠﻛ هژاو
نﺎﺘﺳا هداد يﻮﮕﻟا ،ناﺮﻳا يﺎﻫ
،ﻲﻳﻮﻠﺑﺎﺗ يﺎﻫ ﻞﻤﺣ ،اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ
ﻂﻴﺤﻣ ،ﻞﻘﻧو .ﺖﺴﻳز
1 . زﺎﻏآﺮﺳ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻪﻠﻤﺟ زا ،دﺎــﺼﺘﻗا ﺮﻫ رد ﻲــﺳﺎــﺳا و ﻲﻳﺎﻨﺑﺮﻳز يﺎﻫ
ﻟﺎﻌﻓ ﺖﻴ
ﻞﻤﺣ يﺎﻫ
ﻪﺑ ؛ﺖـــﺳا ﻞﻘﻧو يرﻮﻃ
زا هزﻮﺣ ﻦﻳا ﻪﻛ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻲﻣ ﺎﻫ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﻫ رد لﻮﺤﺗ و ﺪـــﺷر ءﺎﻘﺗرا رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ شﺮﺘـــﺴﮔ .ﺪـــﺷﺎﺑ ﺖﻴﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ رﺎﻴـــﺴﺑ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ
ﻞﻤﺣ ﻚﻳ زا ﻞﻘﻧو و يدﺎــﺼﺘﻗا ﺪــﺷر ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﻮــﺳ
ﻲﺒﻧﺎﺟ رﺎﺛآ دﺎﺠﻳا ﺎﺑ ﺮﮕﻳد ﻲﻳﻮـــﺳ زا و هﺪـــﺷ هﺎﻓر ﺶﻳاﺰﻓا
1
ﻪﺑ ﻳﻻآ رﺎﺸﺘﻧا ﺔﻄﺳاو هﺪﻨ
ﺪﺷر و هﺎﻓر ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺟﻮﻣ ﺮﻀﻣ يﺎﻫ
زا .ﺪــﺷ ﺪﻫاﻮﺧ يدﺎــﺼﺘﻗا ﻦﻳا
و ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﻲﮔدﺮﺘــﺴﮔ ور ﻲﮔﮋﻳو
هﺮﻬﺑ رد ناﺮﻳا ﻲﻤﻴﻠﻗا يﺎﻫ ﺖﺧﺎـــﺳﺮﻳز زا يﺮﻴﮔ
يﺎﻫ
ﻞﻤﺣ
ﻲﻣ بﺎﺠﻳا ﻞﻘﻧو
هﮋﻳو ﻪﺟﻮﺗ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺚﺤﺑ ﻪﺑ يا
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يﺎﻫزﺎﮔ و ﻲﺘــﺴﻳز ﻂﻴﺤﻣ زا ﻲــﺷﺎﻧ ﻪﺘﻓﺎﻳ رﺎــﺸﺘﻧا يا
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻞﻤﺣ يﺎﻫ ﻣ ﻞﻘﻧو
ﺰﻴﻧ موﺰﻟ ترﻮــﺻ رد و ﻪﺘﻓﺎﻳ لﻮﻤﻌ
ﻦﻳا رد هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ياﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ لﺮﺘﻨﻛ ياﺮﺑ ﻲﺻ ﺎﺧ ﺮﻴﺑاﺪﺗ شراﺰﮔ سﺎــﺳا ﺮﺑ .ﺪــﺷ ذﺎﺨﺗا ﺶﺨﺑ رد دﻮﺟﻮﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻫ
ﻪﻣﺎﻧزاﺮﺗ رد وﺮﻴﻧ ترازو ﻂـــﺳﻮﺗ هﺪـــﺷ ﺮـــﺸﺘﻨﻣ يژﺮﻧا يﺎﻫ
لﺎـــﺳ
يد زﺎﮔ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺪﻴـــﺴﻛا
يﺎﻫزﺎﮔ ﻦﻴﺑ رد ﻦﺑﺮﻛ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ و هﺪﻨﻳﻻآ
هﺪــﺷ ﺮــﺸﺘﻨﻣ يا رد
درﻮﻣ ةرود ﻲﻃ ناﺮﻳا
ﻟﺎﻘﻣ *
ﺔ ﺴﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻧ ياﺮﺘﻛد ﺔﻟﺎﺳر زا جﺮﺨﺘ ﺪﻨﺴﻳﻮ
ة لﻮﺌﺴﻣ ﺖﺳا .
هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ**
ﻣ :لﻮﺌﺴ Emailmajid.maddah@semnan.ac.ir:
زﺎﮔ ﻢﻬﺳ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳ ا ﻪﺘﺷ اد ار ﻢﻬﺳ ﻦﻳﺮﺘﺸ ﻴﺑ ،ﻲﺳ رﺮﺑ يد ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ رد ﻪﺘﻓﺎﻳ رﺎــﺸﺘﻧا ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴــﺴﻛا ﻞﻣﺎــﺷ) ﻞﻘﻧو
ﻞﻤﺣ
هدﺎﺟ ﻞﻘﻧو ﺎﺑ ﻪـــﺴﻳﺎﻘﻣ رد (ﻲﻠﻳر و ﻲﻳﺎﻳرد ،ﻲﻳاﻮﻫ ،يا
ﺶﺨﺑ ﺮﮕﻳد
ﺶﺨﺑ ﻪﻠ ﻤﺟ زا ﺎﻫ و يرﺎﺠ ﺗ ،ﻲﮕﻧﺎﺧ يﺎﻫ
هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ ،يزروﺎﺸﻛ ،ﻲﻣﻮﻤﻋ هﺎﮔوﺮﻴﻧ و ﺎﻫ
ﺎﻫ د هرود ﻦﻴﻤﻫ ر ﻪﺑ
ﻂﺳ ﻮﺘﻣ رﻮﻃ 61
/ 23 لوﺪﺟ .ﺖﺳ ا هدﻮﺑ ﺪﺻ رد 1
ﻢﻬﺳ ،
ﺶﺨﺑ فﺮـــﺼﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ زﺎﮔ رﺎـــﺸﺘﻧا رد ار يژﺮﻧا ةﺪﻨﻨﻛ
يد لﺎــﺳ رد ﻦﺑﺮﻛﺪﻴــﺴﻛا ﻲﻣ نﺎــﺸﻧ ﻲــﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﺪﻫد
رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋ ﻼﻃا سﺎــــﺳا ﺮﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﺒ ـــﺳﺎﺤ ﻣ) ﻪﻣﺎﻧزاﺮﺗ لﺎﺳ يژﺮﻧا يﺎﻫ .(ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
لوﺪﺟ 1 زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻢﻬﺳ . ﺶﺨﺑ
ﻫ فﺮﺼﻣ يﺎ ﺪﻨﻨﻛ
ة زﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا رد يژﺮﻧا يد
ﺪﻴﺴﻛا ﻲﻃ ﻦﺑﺮﻛ لﺎﺳ ﺎﻫ ي 1389 - 1393 (ﺪﺻرد)
ﺶﺨﺑ لﺎﺳ
1389 لﺎﺳ 1390 لﺎﺳ 1391 لﺎﺳ 1392 لﺎﺳ 1393 ﺶﺨﺑ ﺮﻫ ﻢﻬﺳ ﻂﺳﻮﺘﻣ
يد رﺎﺸﺘﻧا رد ﺪﻴﺴﻛا
ﺑﺮﻛ ﻦ
ﻲﻣﻮﻤﻋ و يرﺎﺠﺗ ،ﻲﮕﻧﺎﺧ
ﺖﻌﻨﺻ ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو
يزروﺎﺸﻛ
هﺎﮕﺸﻳﻻﺎﭘ ﺎﻫ
هﺎﮔوﺮﻴﻧ ﺎﻫ 25
6 / 16
4 / 23
6 / 2
2 / 3
1 / 29 25
7 / 16
1 / 23
3 / 2
7 / 2
2 / 30 92 / 22
99 / 16
49 / 23
26 / 2
98 / 2
37 / 31 53 / 23
91 / 15
15 / 23
20 / 2
61 / 4
61 / 30 79 / 22
67 / 16
93 / 24
07 / 2
02 / 4
51 / 29 85
/ 23
57 / 16
61 / 23
27 / 2
5 / 3
14 / 30
لﺎﺳ رد يژﺮﻧا ﻪﻣﺎﻧزاﺮﺗ زا سﺎﺒﺘﻗا ﺎﺑ نﺎﮔﺪﻧرﺎﮕﻧ :ﻊﺒﻨﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻮﻟآ ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻢﻬﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ ﻲﮔد
ﻞﻘﻧو رد
ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد و ﻲﮔدﻮﻟآ ﻞﻛ زا ﻲـــﺷﺎﻧ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺪــــﺷر ﺮﺑ ﻲﮔدﻮﻟآ ﻲﻔﻨﻣ رﺎﺛ آ ﻪﺑ ﻪﺟ ﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و نآ و ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﺖﻣﻼﺳ و راﻮﻧﺎﺧ ﻲﺘﺷ اﺪﻬﺑ جرﺎﺨﻣ ،يدﺎﺼ ﺘﻗا
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ دﺎﻳز طﺎﺒﺗرا
ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ ﺮﮕﻳد ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ ﻞﻘﻧو
ﺶﺨﺑ ﺛا ﻞﻣاﻮﻋ صﻮــﺼﺧ رد ﻖﻴﻘﺤﺗ و ﻲــﺳرﺮﺑ ،ﺎﻫ ﺮﺑ راﺬﮔﺮ
يرﺎﻴــﺴﺑ تروﺮــﺿ و ﺖﻴﻤﻫا زا ﺶﺨﺑ ﻦﻳا ﻲﮔﺪﻨﻳﻻآ ناﺰﻴﻣ زا .ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﻦﻳا
ﻲﻣ ار ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﺳﺎﺳا لاﺆﺳ ور ﺑ ناﻮﺗ
ﻪ
:دﺮﻛ حﺮﻄﻣ ﺮﻳز حﺮﺷ
- يد رﺎــﺸﺘﻧا ناﺰﻴﻣ ﺮﺑ راﺬﮔﺮﺛا ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴــﺴﻛا
ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ
؟ﺪﻨﻣاﺪﻛ ﻞﻘﻧو
هداد زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﻞﻣﺎــﺷ ،ﻲﻧﺎﺘــﺳا يﺎﻫ
نﺎﺘﺳ ا ﻲﻣﺎﻤﺗ ﻫ
ﻪﺑ زﺮﺒﻟا نﺎﺘﺳ ا رﺎﻣآ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ رﻮﺸ ﻛ يﺎ ﺻ
ترﻮ
رد ،ﺖـــﺳا هﺪـــﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ناﺮﻬﺗ نﺎﺘـــﺳا ﺎﺑ ﻲﻌﻴﻤﺠﺗ
هدروآﺮﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ناﺰﻴﻣ صﻮﺼﺧ ناﺰﻴﻣ ﺖﺴﺨﻧ ،ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ
يد زﺎﮔ رﺎــﺸﺘﻧا ﺪﻴــﺴﻛا
ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ رد ﻦﺑﺮﻛ نﺎﺘــﺳا ﻞﻘﻧو
ﻫ ﺎ
ﻲﻣ ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ
هداد شور زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ ﺲﭙــﺳ و دﻮــﺷ يﺎﻫ
ﻲﻳﻮﻠﺑﺎﺗ ﻋ ﻲـــﺳرﺮﺑ ﻪﺑ 2
ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﺘﺧادﺮﭘ نآ ﺮﺑ راﺬﮔﺮﺛا ﻞﻣاﻮ
ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺔﻨﻴﺸﻴﭘ ﺖﺴﺨﻧ ﺎﺘﺳار ﻦﻴﻤﻫ رد .ﺪﺷ يد رﺎﺸﺘﻧا و اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﺳرﺮﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴﻛا
ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ،لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ و ﺢﻳﺮﺼﺗ ﺎﺑ ﺲﭙﺳ .ﺪﺷ ﻞﻤﺣ يﺎﻫرﺎﻜﻫار ﺲﭙـــﺳ و ﻲـــﺳرﺮﺑ ﻲﺑﺮﺠﺗ ظﺎﺤﻟ زا ﻞﻘﻧو
ﻲﻣ ﻪﺋارا ﻲﮔدﻮﻟآ ﺶﻫﺎﻛ ﺷ
.دﻮ
ﺮﺛا ،هﺪــﺷ مﺎﺠﻧا ﻦﻴــﺸﻴﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻲــﺸﺨﺑ رد ﻪﭼﺮﮔ ﺎﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ هﺪﺷ ﺪﻴﻳﺄﺗ يدﺎﺼ ﺘﻗا ﺪﺷ ر ﺮﺑ يژﺮﻧا فﺮﺼ ﻣ راد
ﻲﻣ نﺎـــﺸﻧ ﺮﮕﻳد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻜﻴﻟ ،ﺖـــﺳا ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻫد
يد زﺎﮔ رﺎـــﺸﺘﻧا ﺪـــﺷر فﺪﻫ ﺎﺑ ضرﺎﻌﺗ رد ﻦﺑﺮﻛﺪﻴـــﺴﻛا
رﺎﺛ آ دﺎﺠ ﻳا ﻖﻳﺮﻃ زا يژﺮﻧا ﺶﻳاﺰﻓا و دراد راﺮﻗ يدﺎـــﺼﺘﻗا
ﺖـــﺴﻳز ﻲﻔﻨﻣ .دراد ﻲﻔﻨﻣ ﺮﺛا يدﺎـــﺼﺘﻗا ﺪـــﺷر ﺮﺑ ﻲﻄﻴﺤﻣ
Grossman
و
Krueger
) 1991 ،ضرﺎﻌﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ ﺦــﺳﺎﭘ رد (
ﺖــﺴﻳز ﻲﻨﺤﻨﻣ ﺔﻴــﺿﺮﻓ )ﺲﺘﻧزﻮﻛ ﻲﻄﻴﺤﻣ
(EKC
حﺮﻄﻣ ار3
ﻦﻳا .ﺪﻧدﺮﻛ ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ﻪﻴﺿ ﺮﻓ
ﺮﺛا ﺮﺑ ﻲﮔدﻮﻟآ ناﺰﻴﻣ ﺖﺴ ﺨﻧ ﺪﻨﻛ
ﻧاﺮــﺳ ﺪﻣآرد ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪ
ﻪﺑ نﺪﻴــﺳر زا ﺲﭘ ﺎﻣا ؛ﺪﺑﺎﻳ
ﻢﻴﻫاﻮﺧ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﻫﺎﺷ ،ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد زا ﻲﻨﻴﻌﻣ ﺢﻄﺳ
ﻲﻨﺤﻨﻣ ﻞﻜﺷ ﻪﺑ سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ ﻲﮔدﻮﻟآ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺮﻴﺴﻣ .دﻮﺑ
U
ﻲﻨ ﺤ ﻨ ﻣ ناراﺪــﻓﺮﻃ دﺎــﻘﺘ ﻋ ا ﻪــﺑ .دﻮﺑ ﺪــﻫاﻮﺧ سﻮﻜ ﻌ ﻣ ﺖــﺴﻳز ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ،ﻪﻌــﺳﻮﺗ ﺮﺗﻻﺎﺑ حﻮﻄــﺳ ،ﺲﺘﻧزﻮﻛ ﻲﻄﻴﺤﻣ
ا و ﻊﻳﺎﻨـــﺻ رد يرﺎﺘﺧﺎـــﺳ تاﺮﻴﻴﻐﺗ تﺎﻣﺪﺧ زا هدﺎﻔﺘـــﺳ
تﺎﻋﻼﻃا
4ﺮﺑ ﻦﻳﺪﺑ .دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ هاﺮﻤﻫ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﻛ ترﻮـــﺻ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻫﺎﮔآ ،ﻲﮕﺘﻓﺎﻳ
ﺖﺴﻳز ﻞﺋﺎﺴﻣ صﻮﺼﺧ رد ﺎﻫ ﻴﺤﻣ
ﻲﻄ
ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻣﺎﺣ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﻊـــﺿو دﻮﺒﻬﺑ ﻪﺑ و ﻪﺘﻓﺎﻳ ءﺎﻘﺗرا ـــﺴﻳز
ﺖ
ﻲﻣ ﻪﺑ يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ زا هدﺎﻔﺘـــﺳا ﺎﺑ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد ﻪﻛ ﺪﻣﺎﺠﻧا ﺗزور
و ﺮ
ﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ ،ﺮﺘــﺸﻴﺑ جرﺎﺨﻣ فﺮــﺻ و ﺮﺗارﺎﻛ ﻂﻴ
ﺑ ﺖــﺴﻳز ﺮﺗﻻﺎ
) ﺖﻓ ر ﺪﻫ اﻮﺧ
Panayotou, 1993
ﺮﺛا ﺔﻳ ﺮﻈﻧ سﺎـــﺳا ﺮﺑ .(
سﺎﻴﻘﻣ مﺪﻋ ترﻮــﺻ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ،5
بﻮﭼرﺎﭼ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ
ﺐﻳﺮﺨﺗ و ﻲﮔدﻮﻟآ ﺪـــﺷر ﻪﺑ دﻮﺟﻮﻣ يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ﺎﻳ دﺎـــﺼﺘﻗا ﻂﻴﺤﻣ ﻲﻣ ﺖﺴ ﻳز هﺎﮔﺪﻳد .ﺪﻣﺎﺠﻧا
فﺪﻫ ضرﺎﻌﺗ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ يﺎﻫ
ﺖﺴ ﻳز ﺖﻴﻔﻴﻛ و يدﺎﺼ ﺘﻗا ﻪﻌﺳ ﻮﺗ ﻈﻧ ﻦﻳا ﺔﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﻪﻳﺮ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻞﻜﺷ ) ﺪﻧا
Stern, 2004
.(
رد ﻲﮔدﻮﻟآ و ﻲﻨﻴـــﺸﻧﺮﻬـــﺷ ﺖﻴ ﻌﻤﺟ ﺔﻄ ﺑار ﺎﺑ طﺎﺒ ﺗرا
ﺖــﺴﻳز ﻪﻜﻨﻳا ﺖــﺴﺨﻧ .دراد دﻮﺟو ﻲﻠﻛ هﺎﮕﻧ ود ﺰﻴﻧ ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﻲﻣ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻲﻨﻴﺸ ﻧﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺶﻳاﺰﻓا ؛دﻮﺷ
ﺖﺧﺎﺳ ﺮﻳز زا يﺮﺘﺸ ﻴﺑ ةدﺎﻔﺘﺳ ا ،ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﻛ اﺮﭼ ،ﺎﻫ
ﻞﻤﺣ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺑ رد ار يژﺮﻧا و ﻞﻘﻧو راﺬﮔ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﺖﺷ اد
ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﺰﻴﻧ ﺖﻌﻨـــﺻ ﻪﺑ يزروﺎـــﺸﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺔﻠﺣﺮﻣ زا ﻲﻣ ﻲﮔدﻮﻟآ ﻪﺑ ،ﻲﻨﻴﺸ ﻧﺮﻬﺷ ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﻜﻨﻳا ﺮﮕﻳد هﺎﮔﺪﻳد .دﻮﺷ
ﺶﻫﺎﻛ و ﺎﻫﺎﺘﺳ ور ﻪﺑ ﺖﺒﺴ ﻧ ﺎﻫﺮﻬﺷ رد يژﺮﻧا ﺔﻨﻴﻬﺑ فﺮﺼ ﻣ ﻲﻣ ﻲﮔدﻮﻟآ ﻦﻴﺑ ﺔﻄﺑار ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﻣﺎﺠﻧا
يﺮﻬﺷ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺷ ر
ﻂﻴﺤﻣ ﻲﮔدﻮﻟآ و ﻲﻣ ﺖـــﺴﻳز
ﺎﻳ ﺖﺒ ﺜﻣ ﺪﻧ اﻮﺗ
ﺪـــﺷﺎﺑ ﻲﻔﻨﻣ
(Alam et al, 2007)
ﺑ ﺶﺨ ﻞﻤﺣ
،ﻞﻘﻧو ار ﻲﺘﻣﺪﺧ ﻪﺋارا
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ يﺎــــﺿﺎﻘﺗ ﻪﻛ
ﻪﻌﻣﺎﺟ تﻻﻮﺼ ﺤﻣ زا يرﺎﻴﺴ ﺑ ياﺮﺑ ﺎﺿ ﺎﻘﺗ ﻪﺑ ﻪﺘﺴ ــــﺑاو نآ ﺮـــﭘ ﻢﻬﺳ ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﻴﻜﺸـــﺗ رد ﻪـــﻛ ﺖـــﺳا
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ،ﻲﻧﺪﻌﻣ تﻻﻮﺼـــﺤﻣ ﺪـــﻨﻧﺎﻣ ،ﺪـــﻧراد ﻲـــﺘﻴﻤﻫا يﺎﻫ
يﺮﮕـــﺷدﺮﮔ و ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ ،ﻲﻳﺎـــﻀﻴﺑ)
1384 .(
ﺮﺛا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺖﻴ ﻟﺎﻌ ﻓ شﺮﺘـــﺴﮔ ﻢﻴﻘﺘـــﺴﻣ
ﻞﻤ ﺣ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ ﺮﺑ ﻞﻘ ﻧو
ﻂﻴﺤﻣ
ﺶﺨﺑ ﺮﮕﻳد ﺔﻌ ـــﺳﻮﺗ ،اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ و ﺖـــﺴﻳز يﺎﻫ
ﻲﻣ يدﺎــــﺼﺘﻗ ا
ﻲﮔ دﻮﻟ آ ﺶﻳ اﺰﻓ ا ﺐــﺟﻮﻣ ﺪــﻧاﻮﺗ يﺎــﻫ
ﺖﺴﻳز .دﻮﺷ ﻲﻄﻴﺤﻣ زا جرﺎﺧ رد اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ ةزﻮﺣ رد ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ تﺎﻌ ﻟﺎﻄ ﻣ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد .ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا رﻮﺸﻛ
ﻫ ،اﻮ
Bernauer
و
Koubi
) 2009 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ( هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ يا
هداد زا يﺎﻫ 107 زا ﺮﻬــﺷ 42
لﺎــﺳ ﻲﻃ نﺎﻬﺟ رﻮــﺸﻛ يﺎﻫ
1971 - 1996 ﻞﻘﺘﺴﻣ ﺔﻄﺑار ﻲﺳاﺮﻛﻮﻣد ًﻻوا ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ
يد رﺎﺸ ﺘﻧا ) اﻮﻫ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺎﺑ ﺖﺒﺜﻣ
ﺎﺛ .دراد (رﻮﻔﻟﻮﺳ ﺪﻴﺴ ﻛا ًﺎﻴﻧ
ﻢﺘـــﺴﻴـــﺳ ،ﻲـــﺳاﺮﻛﻮﻣد يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ نﺎﻴﻣ رد ،يرﻮﻬﻤﺟ يﺎﻫ
ﺛا
ﻢﺘﺴ ﻴﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴ ﻧ يﺮﺘﺸ ﻴﺑ يراﺬﮔﺮ ﺮﺑ ﻲﻧﺎﻤﻟرﺎﭘ يﺎﻫ
ﺖﻴﻔﻴﻛ
.ﺪﻧراد (ﻲﻣﻮﻤﻋ يﻻﺎﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ ) اﻮﻫ
Carilo
و
Maietta
) 2012 دﺮﻜﻳور ﺎﺑ دﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ رد (
ﻞﻧﺎﭘ ﻂﻴﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ و ﻪﻧاﺮﺳ ﺪﻣآرد ﻦﻴﺑ ﻪﻄﺑارGMM
ﺴ ﻳز ﺖ
هداد ياﺮﺑ ار يﺎﻫ
2000 - 2006 رد 20 ﺎﻴﻟﺎﺘﻳا رﻮــﺸﻛ زا ﻪﻴﺣﺎﻧ
) ﺲﺘﻧزﻮﻛ ﻲﻨﺤﻨﻣ ﺐﻟ ﺎﻗ رد (EKC
ﻦﻳا رد .ﺪﻧ دﺮﻛ ﺪﻴ ﻳﺄﺗ
يد رﺎــﺸﺘﻧا ﺔﻧاﺮــﺳ زا ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴــﺴﻛا
ناﺪﻘﻓ ناﻮﻨﻋ
ﻂﻴﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ .ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺴﻳز
) نارﺎﻜﻤﻫ و Peng
2016 رﻮﺷ ﻞﻨﭘ ﺖﻓﺎﻴﻫر ﻖﻳﺮﻃ زا (
6
هداد ياﺮﺑ يﺎﻫ
1985 - 2012 ﻪﺑ ﻦﻴﭼ گرﺰﺑ نﺎﺘـــﺳا ﺪﻨﭼ رد
ﻪﻳﺎﻣﺮـــﺳ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻴـــﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﺪـــﺷر ﺮﺑ ﻲﺟرﺎﺧ يراﺬﮔ
ﻗا يد زﺎﮔ رﺎــﺸﺘﻧا و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا يدﺎــﺼﺘ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴــﺴﻛا
ﺮﺑco
.دراد ﻲﻔﻨﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ يدﺎﺼﺘﻗا ﺪﺷر
Abdouli
و
Hammami
) 2017 شور زا هدﺎﻔﺘـــﺳا ﺎﺑ (
هداد ياﺮﺑ ﻲﻳﻮﻠﺑﺎﺗ يﺎﻫ 17
ﺎﻘﻳﺮﻓآ لﺎﻤﺷ و ﻪﻧﺎﻴﻣروﺎﺧ رﻮﺸ ﻛ
لﺎﺳ ياﺮﺑ يﺎﻫ
1990 - 2012 بﻮﭼرﺎﭼ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻴﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻪﺑ
ﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ صﻮﺼ ﺧ رد ﺲﺘﻧزﻮﻛ ﺔﻴﺿ ﺮﻓ ﺎﻫرﻮﺸ ﻛ ﻦﻳا رد اﻮ
ﻦﻳا ﻦﻤﺿ ،ﺖﺳا راﺮﻗﺮﺑ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﻛ
و ﻲﺟرﺎﺧ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ يراﺬﮔ
يد زﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ دﺎﺼﺘﻗا ندﻮﺑ زﺎﺑ ﺔﺟرد ﻛا
ﺪﻴﺴ
ﻲﻣ ﻦﺑﺮﻛ .دﻮﺷ
Khoshnevis
و
Khanalizadeh
) 2017 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ( ﺎﺑ يا
ﻪﻔﻗو ﺎﺑ يرادﺮﺑ ﺢﻴﺿ ﻮﺗ دﻮﺧ شور زا هدﺎﻔﺘﺳ ا ﺮﺘﺴ ﮔ يﺎﻫ
هد
ﻪﻧ ﺎﻴ ﻣروﺎﺧ يﺎﻫ رﻮـــﺸﻛ ياﺮﺑ ياﺮﺑ ﺎﻘ ﻳﺮﻓآ لﺎﻤ ـــﺷ و
لﺎـــﺳ يﺎﻫ 2014 - 1995 ﺪﻨﻠﺑ رد ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻴـــﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ
يد رﺎﺸﺘﻧا ،تﺪﻣ ﺮﺑ رادﺎﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا ﺪﻣآرد و ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴﻛا
.ﺪﻧراد ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ جرﺎﺨﻣ
Talbi
) 2017 ( دﻮﺧ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ دﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ رد
لﺎــﺳ ﻲﻃ يرادﺮﺑ ﺢﻴــﺿﻮﺗ يﺎﻫ
1980 ﺎﺗ 2014 ﻲــﺳرﺮﺑ ﻪﺑ
ﻧا ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ يد رﺎﺸ ﺘ
ﻞﻤﺣ ﻦﺑﺮﻛﺪﻴﺴ ﻛا هدﺎﺟ ﻞﻘﻧو
د يا ر
ﻲﻳارﺎﻛ ﻪﻛ ﺪﻴـــﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ و ﺖﺧادﺮﭘ ﺲﻧﻮﺗ رﻮـــﺸﻛ ﻞﺜﻣ ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﮕﻳد ﺎﺑ ﻪـــﺴﻳﺎﻘﻣ رد ﺖﺧﻮـــﺳ ﺖﻤﻴﻗ و يژﺮﻧا رﺎــﺸﺘﻧا ﺮﺑ يﺮﺘــﺸﻴﺑ ﺮﺛا ﻲﻨﻴــﺸﻧﺮﻬــﺷ و يدﺎــﺼﺘﻗا ﺪــﺷر يد ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ ﻦﻳﺮﻛﺪﻴـــﺴﻛا ﺔﻴـــﺿﺮﻓ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻧراد ﻞﻘﻧو
ﺖﺴﻳز ﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﺰﻴﻧ ﺲﺘﻧزﻮﻛ ﻲﻄﻴﺤﻣ .ﺪﺷ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻪﻌ
) يرﺎﻔﻏ و ﻲﻬﻠﻟاﺮـــﺼﻧ ،ﻲﻠﺧاد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴﺑ رد 1389
(
ﻪﻟ ﺎﻘ ﻣ رد ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يا
» نآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣ اﻮﻋ و اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ -
ناﺮﻳا يﺪﻴﻟﻮﺗ ﻊﻳﺎﻨـــﺻ رد يدرﻮﻣ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ «
هداد شور ﺎﺑ يﺎﻫ
ةرود ياﺮﺑ ﻲﻳﻮﻠﺑﺎﺗ 1374
- 1386 ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻴـــﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ
) اﻮﻫ رد ﻖﻠﻌﻣ تارذ رﺎﺸ ﺘﻧا يد زﺎﮔ و (SPM
ا دﺮﮔﻮﮔ ﺪﻴﺴ ﻛ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻢﺠﺣ ﺎﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﺔﻄﺑار ياراد فﺮــﺼﻣ ،يدﺎــﺼﺘﻗا يﺎﻫ
تﺪـــﺷ ﺎﺑ ﻲﻔﻨﻣ ﺔﻄﺑار و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻳﺎﻣﺮـــﺳ ﻢﺠﺣ و يژﺮﻧا ترﺎﻬﻣ
ﺖﺧﻮﺳ ﺖﻤﻴﻗ ،ﻲﻧﺎﺴ ﻧا يﺎﻫ
هﺮﻬﺑ و ﻲﻠﻴﺴ ﻓ يﺎﻫ يرو
.ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻧﺎﺴﻧا يوﺮﻴﻧ ترﺎﻬﻣ تﺪﺷ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و رﺎﻛ يوﺮﻴﻧ
) رﻮﭘﺪﻤﺣا و ﻲﻤﻴﻤﺻ يﺮﻔﻌﺟ 1390
ﺎﺑ دﻮﺧ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ رد (
ناﻮﻨﻋ
»
ﻂﻴﺤﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺺﺧﺎﺷ ﺔﻄﺑار ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﺷر و ﺖﺴﻳز
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳ ﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸ ﻛ رد يدﺎﺼ ﺘﻗا «
شور زا هدﺎﻔﺘﺳ ا ﺎﺑ
هداد رد ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳ ﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸ ﻛ رد ﺪﻧداد نﺎﺸ ﻧ ﻲﻳﻮﻠﺑﺎﺗ يﺎﻫ
ﻲﻧﺎﻣز ةزﺎﺑ 2006
ﺎﺗ 2008 دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ يدﺎـــﺼﺘﻗا ﺪـــﺷر ،
ﻂﻴﺤﻣ .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻲﻔﻨﻣ ﺮﺛا ﺖﺴﻳز
) ﻲﺘﻤﻜﺣ و ﻲﺣﻼﻓ يﺮﮕﻳد ﻪﻌ ﻟﺎﻄ ﻣ رد 1392
ﻪﺠ ﻴﺘﻧ (
و ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ خﺮﻧ ،ﻪﻧاﺮﺳ ﻲﻌﻗاو ﺪﻣآرد ،يژﺮﻧا تﺪﺷ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻢﻬﻣ ﺖﻴﻌﻤﺟ ناﺰﻴﻣ راﺬﮔﺮﺛا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و يدﺎﺼﺘﻗا ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻳﺮﺗ
نﺎﺘﺳا رد اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺮﺑ يرﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ رﻮﺸﻛ يﺎﻫ
يد رﺎﺸ ﺘﻧا ،ﻲﻨﻴﺸ ﻧﺮﻬﺷ خﺮﻧ و ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﻛ ﻛا
ﺪﻴﺴ
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﺑﺮﻛ .ﺪﺑﺎﻳ
) ﻲﺨﺳ و يﺪﻤﺤﻣ 1392
( ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ دﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ رد
ﺺﺧﺎــﺷ ﺮﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا ﻲﻧﺎــﺴﻧا ﺔﻌــﺳﻮﺗ ﺺﺧﺎــﺷ ﺪﻧﺪﻴــﺳر ﻂﻴﺤﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ رد يرﺎﺠﺗ يزﺎــﺳدازآ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ .دراد ﺖــﺴﻳز
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺺﺧﺎـــﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻻﺎﺑ ﺪﻣآرد ﺎﺑ يﺎﻫرﻮـــﺸﻛ ﻂﻴﺤﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﺚﻋﺎﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﺪﻣآرد ﺎﺑ يﺎﻫرﻮــﺸﻛ رد و ﺖــﺴﻳز
ﻂﻴﺤﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺺﺧﺎﺷ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺴﻳز
ﻲﻠﻌﻔﻄﻟ ﻫ و رﻮﭘ ) نارﺎﻜﻤ 1393 ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ( زا هدﺎﻔﺘﺳ ا ﺎﺑ يا
ﻪﻔﻗو ﺎﺑ ﺢﻴـــﺿﻮﺗدﻮﺧ يﻮﮕﻟا زا هدﺎﻔﺘـــﺳا ﺎﺑ ،ﻲﻌﻳزﻮﺗ يﺎﻫ
هداد يﺎﻫ 1349 ﻲﻟا 1390 ﺎﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا ناﺮﻳا ﺔﻌـــﺳﻮﺗ راد
ﻂﻴﺤﻣ ﺐﻳﺮﺨﺗ ﺮﺑ يدﺎــﺼﺘﻗا ﺪــﺷر و ﻲﻟﺎﻣ ﺪﻴﻳﺄﺗ ار ﺖــﺴﻳز
.ﺪﻧدﺮﻛ ) نارﺎﻜ ﻤﻫ و داداﺪﺧ 1395
ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ دﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ رد (
» ﺰﻫ ﺔﺒــﺳﺎﺤﻣ يد رﺎــﺸﺘﻧا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺔﻨﻳ
ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴــﺴﻛا
نﺎﺘﺳ ا ناﺮﻳا رد ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ «
ﻒﻠﺘﺨﻣ شور ﻪﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳ ا ﺎﺑ
لﺎــﺳ ﻲﻃ يﺎﻫ
1380 ﻲﻟا 1391 ﻪﻨﻳﺰﻫ ، رﺎــﺸﺘﻧا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
يد
نﺎﺘﺳا رد ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴﻛا ﻪﺠﻴﺘﻧ و ﺪﻧدﺮﻛ دروآﺮﺑ ار رﻮﺸﻛ يﺎﻫ
نﺎﺘـــﺳا رد ﻦﺑﺮﻛ ﺪﺣاو ﺮﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﻨﻳﺰﻫ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ناﺮﻳا يﺎﻫ
ﻣ
ﺖﺳ ﺎﻴﺳ ياﺮﺟا موﺰﻟ ﺮﻣا ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳ ا توﺎﻔﺘ نزاﻮﺘﻣﺎﻧ يﺎﻫ
ﺖﻤﻴﻗ ﺔﻨﻴﻣزرد هﺪﻨﻳﻻآ ﺮﺑ يراﺬﮔ
ﻲﻣ ﻪﻴﺻﻮﺗ ار ﺎﻫ .ﺪﻨﻛ
) نارﺎﻜ ﻤﻫ و ﻲﺗاﺮﻫ 1395
ﻪﺑ ﺎﺑ ﺰﻴﻧ ( دﺮﻜﻳور يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﻞﻧ ﺎﭘ هداد ياﺮﺑGMM
يﺎﻫ 2000 - 2012 رد ﻪﻛ ﺪﻨ ﺘﻓﺎﻳ رد
ﺮﺑ ﻲﺳ ﺎﻴﺳ و يدﺎﺼ ﺘﻗا يﺮﺑاﺮﺑﺎﻧ ،ﻲﺳ رﺮﺑ ﺖﺤﺗ يﺎﻫرﻮﺸ ﻛ ﻂﻴﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ ز
فﺮــﺼﻣ ﺶﻳاﺰﻓا و ﻪﺘــﺷاد ﻲﻔﻨﻣ ﺮﺛا ﺖــﺴﻳ
ﻂﻴﺤﻣ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺶﻫﺎﻛ ﺚﻋﺎﺑ ﺰﻴﻧ يژﺮﻧا ﻲﻣ ﺖﺴﻳز
.دﻮﺷ
) ﺎﻴ ﻧﺪﻤ ﺤﻣ و حاﺪﻣ 1395
تﺎﻃ ﺎﺒ ﺗرا يﻮﮕﻟا ﻦﻴﻤﺨﺗ ﺎﺑ (
) يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲﻄﺧ
LISREL
ﻮﻀ ﻋ ﺐﺨﺘﻨﻣ يﺎﻫرﻮﺸ ﻛ ياﺮﺑ (
لﺎــﺳ ﻲﻃ ناﺮﻳا ﻪﻠﻤﺟ زا ﻚﭘوا يﺎﻫ
2000 ﻲﻟا 2012 ﻦﻳا ﻪﺑ
ادﺎﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﻪﻄﺑار ًﻻوا ﺪﻧﺪﻴـــﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ دﺎـــﺴﻓ ﻦﻴﺑ ير
ﻪﻳﺎـــﺳ دﺎـــﺼﺘﻗا و يدﺎـــﺼﺘﻗا ﺶﻳاﺰﻓا ًﺎﻴﻧﺎﺛ ؛دراد دﻮﺟو يا
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ
ﻪﻳﺎﺳ دﺎﺼ ﺘﻗا ﺶﺨﺑ رد ﻲﻧﻮﻧﺎﻗﺮﻴﻏ يﺎﻫ ﺒﺜﻣ ﺮﺛا يا
و ﺖ
ﺎﻨﻌﻣ
ﺺﺧﺎﺷ ﺪﺷ ر ﺮﺑ يراد
هدﻮﻟآ يﺎﻫ ﻂﻴﺤﻣ هﺪﻨﻨﻛ
زا ﺖﺴ ﻳز
يد رﺎــﺸﺘﻧا ﻪﻠﻤﺟ و ﻲﻠﻴــﺴﻓ ﺖﺧﻮــﺳ فﺮــﺼﻣ ،ﻦﺑﺮﻛﺪﻴــﺴﻛا
.دراد ﻞﮕﻨﺟ ﺖﺣﺎﺴﻣ
ﻲﻓﻮﺋر و حاﺪﻣ يﺮﮕﻳد ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ رد )
1396 ﻪﺑ هرﺎـــﺷا ﺎﺑ (
و ﻲﻣﻮﻤﻋ تﺎﻣﺪﺧ و ﺎﻫﻻﺎﻛ ﺔﺿﺮﻋ رد رازﺎﺑ مﺰﻴﻧﺎﻜﻣ ﺖﺴﻜﺷ ﺖــﺳﺎﻴــﺳ ذﺎﺨﺗا ياﺮﺑ رازﺎﺑ رد ﺖﻟود ﻪﻠﺧاﺪﻣ تروﺮــﺿ يﺎﻫ
ﺖــﺴﻳز تﻻدﺎﻌﻣ ﻢﺘــﺴﻴــﺳ دﺮﻜﻳور زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ ،ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﻢﻫ هداد ياﺮﺑ نﺎﻣز ةرود رد ناﺮﻳا دﺎــﺼﺘﻗا يﺎﻫ
1345 - 1390
راد ﺎﻬﻨﺗ ،ﺖﻟود هزاﺪﻧا ًﻻوا ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺎﻨﻌﻣ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ رﺎﺛآ يا
راد
و ﺖﻟود هزاﺪﻧا ﻦﻴﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﺔﻄﺑار ًﺎﻴﻧﺎﺛ ؛ﺖﺳ ا ﻪﻧاﺮﺳ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﻦﻴﺑ ﻲﻔﻨﻣ ﺔﻄﺑار و ﺎﺘــﺴﻳا دﺮﻜﻳور رد ﻪﻧاﺮــﺳ ﻲﮔدﻮﻟآ رﺎــﺸﺘﻧا دﻮﺟو ﺎﻳﻮﭘ دﺮﻜﻳور رد ﻪﻧاﺮﺳ ﻲﮔدﻮﻟآ رﺎﺸ ﺘﻧا و ﺖﻟود هزاﺪﻧا .دراد ﻲﻠﻋ ةزﻮﺣ رد ﻪــﺘﻓﺮﮔ مﺎــﺠﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎــﻌﻟﺎــﻄﻣ ﻢﻏر
نﻮﻨﻛ ﺎﺗ ،اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ صﻮﺼ ﺧ رد يا
ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ رد هﺪــﺷ دﺎﺠﻳا ﻲﮔدﻮﻟآ ناﺮﻳا رد ﻲﻧﺎﺘــﺳا ﻞﻘﻧو
.ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ ترﻮﺻ
2 . شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
2 1. ﻖﻴﻘﺤﺗ شور .
ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا ﻲﺑﺮﺠﺗ ﻲﺳ رﺮﺑ ياﺮﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﻴﺑدا بﻮﭼرﺎﭼ رد ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ
نﺎﺘﺳا ﺢﻄﺳ رد ﻞﻘﻧو ﺸﻛ يﺎﻫ
رﻮ
هداد يﻮﮕﻟا زا ﻳﻮﻠﺑﺎﺗ يﺎﻫ
هداد ﺐﻴﻛﺮﺗ) ﻲ ﻲﻧﺎﻣز يﺮﺳ يﺎﻫ
و7
ﻲﻌﻄﻘﻣ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا (8
ﻲﺠﻨﺳدﺎﺼﺘﻗا لﺪﻣ سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ .دﻮﺷ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ
) ﺔﻄﺑار ترﻮﺻ 1
ﻲﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ( :دﻮﺷ
) 1 (
2 = ( , ,
, )
نآ رد ﻪﻛ ﺪﻴـــﺴﻛا يد رﺎـــﺸﺘﻧا ناﺰﻴﻣ :co
ﺶﺨﺑ ﻦﺑﺮﻛ
نﺎﺘﺳا رد ﻞﻘﻧ و ﻞﻤﺣ ﻦﺗ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﺎﻫ
هرﺎﻤﺷ ﺔﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎﺳ و داﺪﻌﺗ : رد هﺪﺷ يراﺬﮔ
نﺎﺘﺳ ا ﻲﻨﻴﻣ ،سﻮﺑﻮﺗا ﻞﻣﺎﺷ) ﺎﻫ ﺖﻧاو ،نﻮﻴﻣﺎﻛ ،يراﻮﺳ ،سﻮﺑ
(ﺖﻠﻜﻴﺳ رﻮﺗﻮﻣ و ﻲﻠﻳﺮﺗ ،ﺖﻧﻮﻴﻣﺎﻛ و يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ ﻪﻧاﺮﺳ ةدوﺰﻓا شزرا :
نﺎﺘﺳا رد ﺑ يرﺎﺟ ﺖﻤﻴﻗ ﻪﺑ ﺎﻫ لﺎﻳر نﻮﻴﻠﻴﻣ ﺐﺴﺣ ﺮ
،ﺖﻌﻨــﺻ ﺶﺨﺑ ﺔﻧاﺮــﺳ هدوﺰﻓا شزرا :
نﺎﺘــﺳا رد يژﺮﻧا و نﺎﻤﺘﺧﺎــﺳ ،نﺪﻌﻣ ﺮﺑ يرﺎﺟ ﺖﻤﻴﻗ ﻪﺑ ﺎﻫ
لﺎﻳر نﻮﻴﻠﻴﻣ ﺐﺴﺣ
رد تﺎﻣﺪﺧ ﺶﺨﺑ ﻪﻧاﺮﺳ ةدوﺰﻓا شزرا :
نﺎﺘﺳا نﻮﻴﻠﻴﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ يرﺎﺟ ﺖﻤﻴﻗ ﻪﺑ ﺎﻫ لﺎﻳر
2 2. ﻊﻤﺟ . هداد ﻲﺳرﺮﺑ و يروآ يﺎﻫ
دﻮﺟﻮﻣ
هداد ﺶﺨﺑ هدوﺰﻓا شزرا يﺎﻫ ﺖﻴ ﻌﻤﺟ و يدﺎـــﺼﺘﻗا يﺎﻫ
نﺎﺘــﺳا ﻪﻣﺎﻨﻟﺎــﺳ زا ﺎﻫ هداد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و يرﺎﻣآ يﺎﻫ
داﺪﻌﺗ يﺎﻫ
هرﺎﻤــﺷ ﻪﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎــﺳو رﺎﻣآ ةرادا زا نﺎﺘــﺳا ﺮﻫ ةﺪــﺷ يراﺬﮔ
يرﻮﻬﻤﺟ ﻲﻣﺎﻈﺘﻧا يوﺮﻴﻧ ﻪﺟ دﻮﺑ و ﻪﻣﺎﻧ ﺮﺑ و حﺮﻃ ﺖﻧ وﺎﻌﻣ هﺪﺷ يروآدﺮﮔ ناﺮﻳا ﻲﻣﻼﺳا لوﺪﺟ .ﺪﻧا
2 ﻴﺻﻮﺗ يﺎﻫرﺎﻣآ ، ﻲﻔ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ار ﻖﻴﻘﺤﺗ .ﺪﻫد
لوﺪﺟ 2 . ﻖﻴﻘﺤﺗ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ يﺎﻫرﺎﻣآ
ﺮﻴﻐﺘﻣ /ﺺﺧﺎﺷ
CO2 KHODRO
PERKESHAD
PERSANLAD
PERKHAVD
ﺮﺜﻛاﺪﺣ 19687300
663231
85
/ 35 82
/ 25 99
/ 31307850
ﻞﻗاﺪﺣ 750080
4557
38
/ 1 48
/ 0 5
/ 211820
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 93
/ 4052035 2 / 300111 8
/ 69 67
/ 18 13
/ 18823138
رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا 81
/ 3802038 67 / 90461 23
/ 8 78
/ 4 76
/ 5442694
تاﺪﻫﺎﺸﻣ داﺪﻌﺗ 150
150
150
150
150
ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ : ﻊﺒﻨﻣ
رﺎـــﺸﺘﻧا ناﺰﻴﻣ زا ﻲﺗﺎﻋ ﻼﻃا ،ﻖﻴﻘﺤﺗ يﺎﻫ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ رد يد ﻪﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴﻛا ﻦﻜﻴﻟ ،ﺖﺴﻴﻧ سﺮﺘﺳد رد ﻲﻧﺎﺘﺳا ترﻮﺻ
ﻔﺘﺳا ناﺰﻴﻣ صﻮﺼﺧ رد هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ يﺎﻫرﺎﻣآ سﺎﺳا ﺮﺑ هدﺎ
زا
هدروآﺮﻓ و ﺖﺧﻮﺳ نﺎﺘﺳا ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ
ﻪﻣﺎﻧزاﺮﺗ رد ﺎﻫ ﻧﺎﻴﻟﺎﺳ يﺎﻫ
ﻪ
ﻦﻴﺑ ﺖﺌﻴﻫ ﻂــﺳﻮﺗ هﺪــﺷ مﻼﻋا دراﺪﻧﺎﺘــﺳا يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ و يژﺮﻧا ) ﻲﻳاﻮﻫ و بآ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﺘﻟود (IPCC
رﺎــــﺸﺘﻧا ناﺰﻴﻣ 9
يد ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ رد ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴ ﻛا نﺎﺘﺳ ا ياﺮﺑ ﻞﻘﻧو
ﻮﺸ ﻛ يﺎﻫ ر
لﺎــﺳ رد يﺎﻫ 1389 ﺎﺗ 1393 ) ﺔﻄﺑار ﻖﺒﻃ 2
ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ ( هﺪــﺷ
:ﺖﺳا
) 2 (
2 = ∑ × × × ×
نآ رد ﻪﻛ يدرﺎﺸﺘﻧا ناﺰﻴﻣ ، 2
ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴﻛا نﺎﺘﺳا رد ﻦﺗ نﻮﻴﻠﻴﻣ
نﺎﻣز وi
،t
ﺖﺧﻮﺳ فﺮﺼﻣ ناﺰﻴﻣ
ﻦﺗ ﺐﺴﺣ ﺮﺑj
نﺎﺘﺳا رد10
نﺎﻣز وi
،t
ﻲﺗراﺮﺣ شزرا
ﻦﺗ ﺮﻫ رد لوژﺎﺘ ﭘ ﺐـــﺴﺣ ﺮﺑ ﺖﺧ ﻮـــﺳ ﺺﻟﺎﺧ ،11
ﺐﺴ ﺣ ﺮﺑ ﺖﺧﻮﺳ ﻦﺑﺮﻛ يدﻮﺟﻮﻣ لوژﺎﺘﭘ ﺮﻫ رد مﺮﮔﺎﮕﻴﮔ
يژﺮﻧا ،12
و ﺖﺧﻮﺳ عﻮﻧ ﻊﺑﺎﺗ ﻪﻛ ﻦﺑﺮﻛ قاﺮﺘﺣا ﺪﺻرد
ﻲﻟﻮﻜﻟﻮﻣ مﺮﺟ ﺖﺒــﺴﻧ ) ﻦﺑﺮﻛ ﻪﺑ
12 / 44 .ﺪﻨﺘــﺴﻫ (
ﺮﻛ ﺪﻴــﺴﻛا يد رﺎــﺸﺘﻧا ﺐﻳاﺮــﺿ ،ﺺﺧﺎــﺷ ﻦﻳا ﻖﺒﻃ رد ﻦﺑ
نﺎﺘﺳا ﻲﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺎﻫ لوﺪﺟ رد نآ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻛ ﺪﻧﻮﺷ
3 ﻪﺋارا
.ﺖﺳا هﺪﺷ
ﻞﻜﺷ 1
يد رﺎﺸﺘﻧا ﻂﺳﻮﺘﻣ ، رد هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴﻛا
ﻞﻤﺣ ﺶﺨﺑ نﺎﺘﺳ ا ﻞﻘﻧو
لﺎﺳ ﻲﻃ ﺎﻫ يﺎﻫ
1389 ﻲﻟا 1393 ار
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ .ﺪﻫد
لوﺪﺟ 3 . زﺎﮔ رﺎﺸﺘﻧا ﺐﻳاﺮﺿ ﺗراﺮﺣ شزرا و هﺪﺷ فﺮﺼﻣ ﺖﺧﻮﺳ راﺪﻘﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ
ﺖﺧﻮﺳ ﺮﻫ ﻲ
(Gg/Pj) (gr/Liter)
ﺖﺧﻮﺳ عﻮﻧ
820 / 55 9
/ 1897 ﻲﻌﻴﺒﻃ زﺎﮔ
436 / 62 6
/ 1426 ﻊﻳﺎﻣ زﺎﮔ
607 / 68 8
/ 2289 ﻦﻳﺰﻨﺑ
785 / 70 6
/ 2556 ﺪﻴﻔﺳ ﺖﻔﻧ
326 / 73 7
/ 2684 ﻞﻴﺋوزﺎﮔ
593 / 76 3
/ 3001 هرﻮﻛ ﺖﻔﻧ
) ﻲﻳاﻮﻫ و بآ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﺘﻟود ﻦﻴﺑ ﺖﺌﻴﻫ :ﻊﺒﻨﻣ (2013
ﻞﻜﺷ 1 . ﻂﺳﻮﺘﻣ يد ﺪﻴﺴﻛا ﺶﺨﺑ رد هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ ﻦﺑﺮﻛ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو نﺎﺘﺳا ﺎﻫ ﻲﻃ لﺎﺳ ﺎﻫ ي 1389 - 1393 ﻦﺗ ﺐﺴﺣﺮﺑ
(ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ :ﻊﺒﻨﻣ)
0 5,000,000 10,000,000 15,000,000 20,000,000 25,000,000
3 ﺞﻳﺎﺘﻧ . ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲــﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ فﺪﻫ يﺎﺘــﺳار رد
ﻞﻤﺣ ﻲﮔدﻮﻟآ نﺎﺘﺳا رد ﻞﻘﻧو
ﻖﻴﻘﺤﺗ لﺪﻣ ﻲﻤﺘﻳرﺎﮕﻟ ﻞﻜﺷ ،ﺎﻫ
ﻪﺑ ) ﺔﻄﺑار ترﻮﺻ 3
:ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد (
) 3 (
2 = + +
+ +
+
نآ رد ﻪﻛ ؛ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﺖﺑﺎﺛ ﻪﻠﻤﺟ ،
و ﺐﻴﺷ ﺐﻳاﺮﺿ ﺎﻫ
لﻼﺧا ﻪﻠﻤﺟ ، ﺖﺳا
.
ﻮﮕﻟا ﺎﺑ ﻲﻧﻮﻴــﺳﺮﮔر لﺪﻣ رد هداد ي
ﺐــﺴﺣ ﺮﺑ ،ﻞﻧﺎﭘ يﺎﻫ
) أﺪﺒﻣ زا ضﺮﻋ ﻪﻜﻨﻳا ﻲﻠﻛ ﺖﻟﺎﺣ ﻪـــﺳ دﺮﻴﮕﺑ ﻲﺘﻟﺎﺣ ﻪﭼ (
ﻲﻓﻼﺘﺧا ﭻﻴﻫ ﺮﮔا :ﺖـــﺴﺨﻧ .دراد دﻮﺟو لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ ياﺮﺑ ﺪــﺷﺎﺑ ﻪﺘــﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﻊﻃﺎﻘﻣ ﻦﻴﺑ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﻊﻃﺎﻘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﻞﻗاﺪﺣ شور ﺖﻴﻌـــﺿو ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﺪـــﺷ ﺪﻫاﻮﺧ لﺪﻣ دراو ) ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ تﺎﻌﺑﺮﻣ (OLS
و ﻲﻳارﺎﻛ ﺮﺜﻛاﺪﺣ13
رد ار يرﺎﮔزﺎﺳ
زا ضﺮﻋ دروآﺮﺑ أﺪﺒﻣ
:مود .ﺖــﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ لﺪﻣ ﺐﻳاﺮــﺿ و
فﻼﺘﺧا ﻦﻳا ﺪﺷ ﺎﺑ ﻪﺘﺷ اد دﻮﺟو فﻼﺘﺧا ﻊﻃﺎﻘﻣ ﻦﻴﺑ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ رد ﻊﻃﺎﻘﻣ ﻦﻴﺑ هداد نﺎﺸ ﻧ
ﻣ ﻲ دﻮﺷ نﺎﻣز لﻮﻃ رد ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ
ﺖﺑﺎﺛ رﺎﺛآ ،شور ﻦﻳا .ﺪـــﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ضﺮﻓ ﺖﺑﺎﺛ .دراد مﺎﻧ14
ﻃﺎﻘﻣ ﻦﻴﺑ فﻼﺘﺧا ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ :مﻮــﺳ شور زا ﺪــﺷﺎﺑ ﻲﻓدﺎــﺼﺗ ﻊ
ﻲﻓدﺎـــﺼﺗ رﺎﺛآ ﻪﺑ15
هدﺎﻔﺘـــﺳا لﺪﻣ دروآﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻣ
ﻲ دﻮـــﺷ )
Baltagi, 1995
( .
ﻪﺑ لﺪﻣ دروآﺮﺑ زا ﻞﺒ ﻗ ﺔﻄ ﺑار دﻮﺟو زا نﺎﻨ ﻴﻤﻃا رﻮﻈﻨﻣ
يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘـــﺷﺎﺒﻧا ﻢﻫ نﻮﻣزآ ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ تﺪﻣﺪﻨﻠﺑ
ﻲﻧورﺪﭘ ﻲﮕﺘﺷ ﺎﺒﻧا ﻢﻫ نﻮﻣزآ ﻪﺠﻴﺘﻧ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ،ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻪﻛ16
زا 7 ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺺﺧﺎﺷ ﻞﻨﭘ ياﺮﺑ يﺪﻌﺑ نوﺮﻴﺑ و يﺪﻌﺑ نورد
ﺪﻴﻳﺄﺗ ار ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا ﻢﻫ ﺔﻄﺑار ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻴﻜﺸﺗ .دﺮﻛ ) ﻪﻄ ﺑار دروآﺮﺑ زا ﻪﻴ ﻟوا ﻪﺠ ﻴﺘﻧ نﻮﻣزآ ﺞﻳﺎﺘ ﻧ و (3
17 F
راﺪﻘﻣ داد نﺎﺸ ﻧ راﺪﻘﻣ زا ﻲﺗﺎﺒﺳ ﺎﺤﻣF
ﺖﺳ ا ﺮﺘﻤﻛ لوﺪﺟF
ضﺮﻓ ﻪﺠﻴﺘﻧ رد ﻪﻛ ار ﺎﻫأﺪﺒﻣ زا ضﺮﻋ يﺮﺑاﺮﺑ ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ
ﻲﻤﻧ يﻮﮕﻟا ﻊﻗاو رد ،دﺮﻛ در ناﻮﺗ هداد
ﺎﻫ لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ رد
ﻪﺑ ترﻮﺻ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻞﻗاﺪﺣ شور زا هدﺎﻔﺘﺳ ا و ﺖﺳ ا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ
ﻪﻴﺻﻮﺗ لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ ياﺮﺑ ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ ﻣ
ﻲ دﻮﺷ .
لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ رد ﻚﻴـــﺳﻼﻛ ضوﺮﻓ يراﺮﻗﺮﺑ ﻲـــﺳرﺮﺑ
ﺲﻧﺎﻳراو ﻲﻧﺎﺴﻤﻫﺎﻧ ياراد لﺪﻣ داد نﺎﺸﻧ ،نﻮﻴﺳﺮﮔر ﺖﺳا18
ﻦﻴﺑرود هرﺎﻣآ ندﻮﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ و نﻮــﺴﺗاو–
دﻮﺟو نﺎــﺸﻧ ﺰﻴﻧ19
لﺪﻣ رد ﻲﮕﺘـــﺴﺒﻤﻫ دﻮﺧ ﺖـــﺳا
ﻞﻜـــﺸﻣ ﻊﻓر رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ .
ﺮﻴﺧﺄﺗ هرود ﻚﻳ ﺎﺑ ﻪﺘـــﺴﺑاو ﺮﻴﻐﺘﻣ ،ﻲﮕﺘـــﺴﺒﻤﻫدﻮﺧ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ
ﻲﻧﺎﺴ ﻤﻫﺎﻧ ﻞﻜﺸ ﻣ ﻊﻓر ياﺮﺑ و ﺪﺷ لﺪﻣ دراو ﻞﻘﺘﺴ ﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻞﻗاﺪﺣ شور زا هدﺎﻔﺘـــﺳا ﺎﺑ لﺪﻣ ﻲﻳﺎﻬﻧ دروآﺮﺑ ﺰﻴﻧ ﺲﻧﺎﻳراو )ﻪﺘ ﻓﺎﻳ ﻢﻴﻤﻌﺗ تﺎﻌ ﺑﺮﻣ (GLS
ﺖﻓ ﺮﮔ ترﻮـــﺻ20
ﺞﻳﺎﺘ ﻧ ﻪﻛ
لوﺪﺟ رد ﻲﻳﺎﻬﻧ لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ 2
راﺪﻘﻣ .ﺖﺳا هﺪﻣآ
هرﺎﻣآ نﺎﺸ ﻧ يدروآﺮﺑ ﺐﻳاﺮﺿ t
ﻣ ﻲ ﺪﻫد رد ﺐﻳاﺮﺿ ﻲﻣﺎﻤﺗ
ﺎﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ زا ﻲﻳﻻﺎﺑ ﺢﻄﺳ هرﺎﻣآ ﺮﻳدﺎﻘﻣ .ﺪﻨﺘﺴﻫ راد
وF
يدروآﺮﺑ لﺪﻣ رﺎﺒ ﺘﻋا يﻻﺎﺑ ﻪﺟ رد ﺮﮕﻧﺎﻴ ﺑ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺐﻳ ﺮـــﺿ ﺪﺣاو ﻪـــﺸﻳر نﻮﻣزآ مﺎﺠﻧا .ﺪﻨﺘـــﺴﻫ ا تﻼﻤﺟ ياﺮﺑ21
لﻼﺧ
هدﻮﺑ ﺎﻧﺎﻣ ﺢﻄﺳ رد ﺎﻄﺧ تﻼﻤﺟ داد نﺎﺸﻧ ﺰﻴﻧ يدروآﺮﺑ لﺪﻣ رﺎﻛ ﻪﺑ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ رد ﻲﮕﺘﺷﺎﺒﻧا ﻢﻫ دﻮﺟو ﻲﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻦﻳا ﻪﻛ لﺪﻣ رد ﻪﺘﻓر ﺖﺳا
.
لوﺪﺟ 4 نﻮﻣزآ ﺔﺠﻴﺘﻧ . F
هرﺎﻣآ راﺪﻘﻣ 129575 F
/ 1
لﺎﻤﺘﺣا 3255
/ 0
ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ :ﻊﺒﻨﻣ
لوﺪﺟ 5 . ﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا لﺪﻣ دروآﺮﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ رﺎﺸﺘﻧا ﺮ
د ي ﺴﻛا ﻴ ﺪ ﺶﺨﺑ رد ﻦﺑﺮﻛ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو رد نﺎﺘﺳا ﺎﻫ رﻮﺸﻛ ي
ﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﻳاﺮﺿ
هرﺎﻣآ
لﺎﻤﺘﺣا t
أﺪﺒﻣ زا ضﺮﻋ 173710
/ 0 935144 / 1 0554 / 0
هرﺎﻤﺷ يﺎﻫوردﻮﺧ داﺪﻌﺗ ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ هﺪﺷ يراﺬﮔ
049884
/ 0 257776 / 2 0259 / 0
يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ ﻪﻧاﺮﺳ هدوﺰﻓا شزرا ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ 115418
/ 0 333609 / 3 0011 / 0
ﮕﻟ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ و نﺪﻌﻣ و ﺖﻌﻨﺻ ﺶﺨﺑ ﻪﻧاﺮﺳ هدوﺰﻓا شزرا ﻢﺘﻳرﺎ 080428
/ 0 219585 / 3 0017 / 0
تﺎﻣﺪﺧ ﺶﺨﺑ ﻪﻧاﺮﺳ هدوﺰﻓا شزرا ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ
120958 / 0 410550 / 3 0009 / 0
رﺎﺸﺘﻧا ﻢﺘﻳرﺎﮕﻟ د
ي ﺴﻛا ﻴ ﺪ (ﺮﻴﺧﺄﺗ هرود ﻚﻳ ﺎﺑ) ﻦﺑﺮﻛ 795137
/ 0 06739 / 16 0000 / 0
= 0/98 DW = 1/78
F- Statistic = 1427/971
ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ :ﻊﺒﻨﻣ
لوﺪﺟ تﺎﻋ ﻼﻃا ﻖﺒﻃ 5
ﻲﺤﻴـــﺿﻮﺗ يﺎﻫ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﻣﺎﻤﺗ ،
و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا ياراد ﻨﻌﻣ
ﺎ راد رﺎﺸ ﺘﻧا ﺮﺑ د
ي ﺴ ﻛا ﻴ ﺪ ﻮﺗ ﻦﺑﺮﻛ يﺪﻴﻟ
نﺎﺘـــﺳا رد ﺶﺨﺑ رد ناﺮﻳا يﺎﻫ
ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺪﻧراد
زا هدﺎﻔ ﺘـــﺳا هداد
ﺎﻫ ،لﺪﻣ ﻦﻴﻤﺨﺗ ﻪﻠ ﺣﺮﻣ رد ﻲﻤﺘﻳرﺎﮕ ﻟ ي
يدروآﺮﺑ ﺐﻳ اﺮـــﺿ ﻪﺑ
ﻮﻨﻋ نا ﺶﺨﺑ رد ﻲﮔدﻮﻟآ ﺶـــﺸﻛ
ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو ﺮﻴﺴ ﻔﺗ ﻲﺤﻴﺿ ﻮﺗ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻪﺑ ﺖﺒﺴ ﻧ
ﻣ ﻲ ﺪﻧﻮــﺷ طﺎﺒﺗرا ،ﻲــﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ةرود رد ،سﺎــﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ .
ﺶﺨﺑ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻦﻴﺑ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺶﺨﺑ تاﺪﻴﻟﻮﺗ و يدﺎـــﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو ﺄﺗ ﻴﻳ ﺪ ﻲﻣ تﺎﻣﺪﺧ ،ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻊﻗاو رد .دﻮﺷ
ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو شﺮﺘـــﺴﮔ ﻣ
ﻲ ﻳ ﺪﺑﺎ ـــﺷ ﻦﻳا رد ﻪﻛ ناﺪﻘﻓ ،ﻂﻳاﺮ
ﺶﺨﺑ رد دراﺪﻧﺎﺘﺳ ا و ﺐﺳ ﺎﻨﻣ تﺎﻧﺎﻜﻣا ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو ﻲﮔدﻮﻟآ ،
ﺶﻳاﺰﻓا ،ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ سﺎـــﺳا ﺮﺑ .دراد هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ار ﺮﺘـــﺸﻴﺑ ﻳ ﻚ ﺪﺻرد
هرﺎﻤﺷ ﻪﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎﺳو داﺪﻌﺗ رد ي ﻪﺑ ﺰﻴﻧ هﺪﺷ يراﺬﮔ
ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ ﻂــﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ 049
/ 0 رﺎــﺸﺘﻧا ناﺰﻴﻣ رد ﺪــﺻرد
د ي ــﺴﻛا ﻴ ﺪ ﺶﺨﺑ رد ﻦﺑﺮﻛ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو نﺎﺘــﺳا ﺠﻨﻣ ﺎﻫ هﺪــﺷ ﺮ
ﺶﻘﻧ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻳا .ﺖــﺳا هدﻮﻟآ
هﺪﻨﻨﻛ رد ﺐﻠﻏا ﻪﻛ ﻪﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎــﺳو
ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﺧاد ﻣ
ﻲ ﺪﻧﻮــﺷ ﺪﻴﻳﺄﺗ ار ﻣ ﻲ ﺪﻨﻛ ﺔــﺴﻳﺎﻘﻣ . ﺶــﺸﻛ
ﺎﻫ ي
هدوﺰﻓا شزرا ﻲﮔدﻮﻟآ ﺶــﺸﻛ ﻪﻛ ﺖــﺳا نآ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ يدروآﺮﺑ ﺮﮕﻳد ﻪﺑ ﺖﺒــﺴﻧ نآ ﺶــﺸﻛ زا ﺶﻴﺑ تﺎﻣﺪﺧ ﺶﺨﺑ ﻪﻧاﺮــﺳ ﺶﺨﺑ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ .ﺖﺳا ﺎﻫ ﻣ
ﻲ ﺪﺳر ﺘﺸﻴﺑ ﻢﻬﺳ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﺮ
ﺖﻴ ﻟﺎﻌ ﻓ ﻞﻛ هدوﺰﻓا شزرا دﺎﺠ ﻳا رد تﺎﻣ ﺪﺧ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ شزرا ﻢﻬﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻢﻬﺳ ﻦﻳا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ فﻼﺘﺧا و رﻮﺸﻛ
ﺶﺨﺑ ﺮﮕﻳد هدوﺰﻓا ﺎﻫ
ﺪــﺷﺎﺑ ﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ . ﻚ
ﺪــﺻرد ي رﺎــﺸﺘﻧا رد
د ي ــﺴﻛا ﻴ ﺪ ﻪﻔﻗو ﺎﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﺶﺨﺑ رد ﻪﻟﺎــﺳ ﻚﻳ يا
ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا ياراد ﻨﻌﻣ
ﺎ راد ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ 8 / 0 ﺮﺑ ﺪﺻ رد
رﺎﺸ ﺘﻧا د ي ﺴ ﻛا ﻴ ﺪ ﺶﺨﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو ﻲﻃ يرﺎﺟ لﺎﺳ رد
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻲﺳرﺮﺑ ﺖﺤﺗ هرود
4 . ﺘﻧ ﻴ ﻪﺠ ﮔ ﻴ ﺮ تادﺎﻬﻨﺸﻴﭘ و ي
ﺶﺨﺑ رد ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛا ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا رد ﻞﻤﺣ
ﻘﻧو ﻞ
لﺪﻣ بﻮﭼرﺎﭼ رد ﻲﻧﺎﺘــﺳا يﺎﻫرﺎﻣآ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ رﻮــﺸﻛ هرود ﻲﻃ ﺎﺘﻳد ﻞﻧﺎﭘ ﻲﺠﻨﺳدﺎﺼﺘﻗا 1389
- 1393 ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ
ﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ و قﺎﺒﻄﻧا ﻦﻤﺿ ﻪﻠﺻ ﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺑﺮﺠ
ﻦﻳا رد هﺪـــﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﮕﻳد ﺔﺠﻴﺘﻧ ﺎﺑ ،يﺮﻈﻧ ﻲﻧﺎﺒﻣ ﺎﺑ .دراد ﻲﻳﻮﺴﻤﻫ ﺰﻴﻧ هزﻮﺣ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا نآ ﻲﭘ رد و يدﺎـــﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﻪﺋارا تﺎﻣﺪﺧ ياﺮﺑ ﺎـــﺿﺎﻘﺗ ،تﺎﻣﺪﺧ و ﺎﻫﻻﺎﻛ ياﺮﺑ ﺎـــﺿﺎﻘﺗ ﺶﺨﺑ رد هﺪﺷ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو ﻻﺎﺑ ﻣ ﻲ دور ﻦﻳا ﻪﻛ ﺌﺴﻣ ﻪﻠ ﻣ ﻲ اﻮﺗ ﺪﻧ
رﺎــﺸﺘﻧا د ي ــﺴﻛا ﻴ ﺪ زا ﻞــﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ .ﺪﻫد ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻦﺑﺮﻛ
ﺔﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎــﺳو داﺪﻌﺗ داد نﺎــﺸﻧ ﻖﻴﻘﺤﺗ هرﺎﻤــﺷ
راﺬﮔ ،هﺪــﺷ ي
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻞﻣﺎــﺷ ﻪﻛ تﺎﻣﺪﺧ ﺶﺨﺑ ﻪﻧاﺮــﺳ هدوﺰﻓا شزرا يﺎﻫ
ﻞﻤﺣ ﻞﻘﻧو ﺰﻴﻧ ﻣ ﻲ دﻮﺷ ﺶﺨﺑ ةدوﺰﻓا شزرا ، يزروﺎﺸ ﻛ يﺎﻫ
و ﺖﺒ ﺜﻣ ﺮﺛا ياراد نﺪﻌ ﻣ و ﺖﻌ ﻨـــﺻ و ﻨ ﻌﻣ
ﺎ راد ﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﻲ
ﺶﺨﺑ رد هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو نﺎﺘﺳ ا ﺮﺛا .ﺪﻧراد رﻮﺸ ﻛ يﺎﻫ
ﻲﮔدﻮﻟآ ﺮﺑ ﻪﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎﺳو ﺖﺒﺜﻣ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو دﻮﻟآ ةﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ه
از
و ﺖﺳ ا ناﺪﻧوﺮﻬﺷ ﻂﺳ ﻮﺗ هدﺎﻔﺘﺳ ا درﻮﻣ ﻪﻴﻠﻘﻧ ﻞﻳﺎﺳ و ندﻮﺑ
و ﺖﺒﺜﻣ ﺮﺛا ﻨﻌﻣ
ﺎ راد ﺶﺨﺑ ةدوﺰﻓا شزرا ﺮﺑ يدﺎـــﺼﺘﻗا يﺎﻫ
ﺶﺨﺑ ﻲﮔدﻮﻟآ ﻞﻤ ﺣ
ﻞﻘ ﻧو
ﺪﻴ ﻟﻮﺗ ﻢﻴﻘﺘـــﺴﻣ ﺔﻄ ﺑار ﺮﮕﻧﺎﻴ ﺑ و
ﻲﮔدﻮﻟآ ﺖــﺳا ﻲﻨﺤﻨﻣ ﺖــﺴﺨﻧ ﺔﻴﺣﺎﻧ ﺎﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻳا ﻪﻛ
ﻊﻗاو رد .ﺖـــﺳا ﺲﺘﻧزﻮﻛ ﻣ
ﻲ ناﻮﺗ تاﺪﻴ ﻟﻮﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻔ ﮔ
ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻲﻧﺎﺘﺳ ا يﺪﻣآرد تﺎﻧﺎﻜﻣا ﻪﭼﺮﮔ ﻲﻧﺎﺘﺳ ا ﻣ
ﻲ ﺪﻫد و
يدﺎــﺼﺘﻗا ﻪﻌــﺳﻮﺗ و ﺪــﺷر ﺚﻋﺎﺑ ﻣ
ﻲ دﻮــﺷ ﺎﻣا ، ﺰﻫ ﻳ ﻪﻨ ﺎﻫ ي
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﺑ
ترﻮــﺻ نﺎﺘــﺳا دﺎــﺼﺘﻗا ﺮﺑ ﻲﮔدﻮﻟآ ﺶﻳاﺰﻓا
ﺎﻫ
ﻣ ﻞﻴﻤﺤﺗ ﻲ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻳﺎﻤﻧ ﻪﻠﺌــﺴﻣ
ﻣ ﻲ ﺪﻧاﻮﺗ ندﺮﻛ دراو ﻦﻤــﺿ
تارﺎــﺴﺧ ز
ﻳ ﺖــﺴ ﺤﻣ ﻴ ﻄ ﺮﺑ .ﺪﻫد ﺶﻫﺎﻛ ار ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا هﺎﻓر ،ﻲ
عﻮﺿﻮﻣ ﺎﺗ ﺖﺳا مزﻻ سﺎﺳا ﻦﻳا ﺳ
ﻴ ﺖﺳﺎ راﺬﮔ ﺶﻫﺎﻛ ياﺮﺑ ي
دﻮﺒﻬﺑ ﻞﺜ ﻣ ﻲﻳﺎﻫ راﺰﺑا ﻖﻳﺮﻃ زا اﻮﻫ ﻲﮔدﻮﻟآ هﺮﻬﺑ
رو ﻴ ﻟﻮﺗ ي ،ﺪ
ﺶﺨﺑ ﺪﻴ ﻟﻮﺗ رد مزﻻ يﺎﻫ راﺪﻧ ﺎﺘ ـــﺳا ﺖﻳ ﺎﻋ ر ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
رﺎﻈ ﻧ و يدﺎـــﺼﺘﻗا ﺮﺑ ﺖﻟ ود ﻖﻴﻗد ت
ﻟﺎﻌ ﻓ ﻴ ﺖ هﺎﮕ ﻨﺑ ﺎﻫ ي
ﻒﻗﻮﺗ و يدﺎـــﺼﺘﻗا ﻟﺎﻌﻓ
ﻴ ﺖ هﺎﮕﻨﺑ ﺎﻫ هدﻮﻟآ ي ﺾﻗﺎﻧ و هﺪﻨﻨﻛ
تارﺮﻘﻣ ز ﻳ ﺖﺴ ﺤﻣ ﻴ ﻄ .دﺮﻴﮔ راﺮﻗ ﻲﻧﺎﺘﺳ ا نﻻﻮﺌﺴ ﻣ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ ﻲ
ﻢﺠﺣ ﺶﻫﺎﻛ ياﺮﺑ ﺮﻳز يﺎﻫ رﺎﻜ ﻫار ،ﻪﻠ ـــﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘ ﻧ ﻖﺒﻃ د ي ﺴ ﻛا ﻴ ﺪ ﺶﺨﺑ رد هﺪﺷ ﺮﺸ ﺘﻨﻣ ﻦﺑﺮﻛ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو ﻬﻨﺸ ﻴﭘ دﺎ
ﻲﻣ :دﻮﺷ
- هﺎﺗﻮﻛ يﺎﻫﺮﻴــﺴﻣ يزﺎــﺳ ﻤﺣ
ﻞ ﻞﻘﻧو شﺮﺘــﺴﮔ و
ﻪﻜﺒﺷ ﺎﻫ ﻲﻃﺎﺒﺗرا ي ﻪﺑ
صﻮﺼ ﺧ هدﺎﺟ يﺎﻫﺮﻴﺴ ﻣ
يا
رﺎﺑ ﻲﻳﺎﺠﺑﺎﺟ ياﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻲﻠﻳر و .ﺮﻴﺴﻣ نآ رد ﺮﻓﺎﺴﻣ و
- يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ دﻮﺒﻬﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺖﺧﻮﺳ فﺮﺼﻣ ﺶﻫﺎﻛ يﺎــﺟ ﻪــﺑ قﺮﺑ فﺮـــﺼﻣ ندﺮﻛ ﻦﻳ ﺰﮕ ﻳ ﺎــﺟ و هدروآﺮﻓ
ﺶﺨﺑ رد ﻲﺘﻔﻧ يﺎﻫ ﻞﻤ ﺣ
ﻞﻘ ﻧو نورد
.يﺮﻬﺷ نوﺮﻴﺑ و يﺮﻬﺷ - زﺎﺳ ﻮﻧ نﺎﮔوﺎﻧ ي ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو نوﺮﻴﺑ و يﺮﻬﺷ نورد
ﺎﺑ ﻲــﺻﻮــﺼﺧ ﺶﺨﺑ زا ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻖﻳﺮﻃ زا يﺮﻬــﺷ فﺪﻫ ﻪﺑ ﮔرﺎﻛ ﻴ ﺮ .ﺮﺗارﺎﻛ يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ي
- زا ﻞﺧاد ﺖﺧﺎﺳ يﺎﻫوردﻮﺧ ﺖﺧﺎﺳ ﺖﻴﻔﻴﻛ دﻮﺒﻬﺑ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺖﻳﺎﻋر ﻪﺑ نازﺎﺳوردﻮﺧ ماﺰﻟا ﻖﻳﺮﻃ .ﻲﮔﺪﻨﻳﻻآ
ﺖﺷاددﺎﻳ ﺎﻫ
1. externality effect 2. panel data
3. Environmental Kuznets Curve 4. information – intensive 5. scale effect
6. SUR Panel 7. time series data 8. cross section data
9. Intergovernmental Panel on Climate Change
10. ton 11. Pj/Ton 12. Gg/Pj
13. Least Ordinary Squares 14. fixed effect
15. random effect 16. pederoni 17. F limer 18. heteroscedastic 19. durbin watson
20. Generalized Least Square 21. unit root
ﻊﺑﺎﻨﻣ .ا .س ،ﻲﻳﺎـــﻀﻴﺑ 1384
. ﺋارا ﺔ لﺪﻣ يﺎﻫ ﺶﺨﺑ هدوﺰﻓا شزرا ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻞﻤﺣ
ﻞﻘﻧو
ﻮـــﺸﻛ ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ و ﺔﻣﺎﻨﻠـــﺼﻓ ،ر
ﻞﻤﺣ ﻪﻣﺎﻨﺸﻫوﮋﭘ ،ﻞﻘﻧو
2 : 65 - 78 .
.م.س ،رﻮﭘﺪﻤﺣا و .ا ،ﻲﻤﻴﻤﺻ يﺮﻔﻌﺟ 1390
ﻂﻴﺤﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺺﺧﺎﺷ ﺔﻄﺑار ﻲﺳ رﺮﺑ .
ﻳ ﻪﻌﺳ ﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸ ﻛ رد يدﺎﺼ ﺘﻗا ﺪﺷ ر رد ﺖﺴ ﻳز ،ﻪﺘﻓﺎ
ﻂﻴﺤﻣ دﺎﺼﺘﻗا ﺔﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ،يژﺮﻧا و ﺖﺴﻳز
1 : 55 - 74 .
.ع ،داﮋﻧ يوﺮﺴ ﺧ و .ي ،ﻲﻣﺮﻬﺟ يﻮﺳ ﻮﻣ ،.م ،ﻲﺘﻔﺗ يﺮﺑﺎﻛا ،.ف ،ﻲﺷ ﺎﻛ داداﺪﺧ 1395
يد رﺎﺸ ﺘﻧا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺔﻨﻳﺰﻫ ﺔﺒﺳ ﺎﺤﻣ . ﻪﺑ ﻦﺑﺮﻛ ﺪﻴﺴ ﻛا
نﺎﺘﺳا ﻚﻴﻜﻔﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﺔﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ،ناﺮﻳا رد ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و يراﺬﮔ
،يژﺮﻧا يﺰﻳر 2
: 77 - 110 .
.ر ،تدﺎﻌﺳ 1385
نﺎﺘﺳا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻊﻳزﻮﺗ و ﺢﻄﺳ ﻦﻴﻤﺨﺗ . ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا هﺎﻓر ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻲﻤﻠﻋ ﺔﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ،ﺎﻫ
23 : 172 - 195 .
