مزاياي تحليل سياست خارجي از منظر تصميم گير

(1)

ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ﺳ ﻴ

،ﺖﺳﺎ ﻠﺠﻣ ﺔ هﺪﻜﺸﻧاد قﻮﻘﺣ و مﻮﻠﻋ ﺳ ﻴ ﺳﺎ ﻲ

، رود ة 46

، ةرﺎﻤﺷ 3

، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1395

، تﺎﺤﻔﺻ 652 - 633

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺮﻈﻨﻣ زا ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻳاﺰﻣ ﺮﻴﮔ

ﻲﻧﺎﻤﻴﻠﺳ ﻲﻠﻌﻣﻼﻏ

١

ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻣﻼﺳا ﻪﺸﻳﺪﻧا و فرﺎﻌﻣ هﺪﻜﺸﻧاد ﻲﻣﻼﺳا بﻼﻘﻧا و نﺪﻤﺗ و ﺦﻳرﺎﺗ هوﺮﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا

) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :

7 / 6 / –94 ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :

5 / 2 / 95 (

هﺪﻴﻜﭼ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺖﻴﻤﻫا حﺮﻃ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا فﺪﻫ ﻟﺎﻄﻣ رد ﺮﻴﮔ

ﺖﺳا ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺔﻌ .

ةزﻮﺣ

ﻪﺑ دﺮﺳ ﮓﻨﺟ زا ﺪﻌﺑ يﺮﻈﻧ و ﻲﻠﻤﻋ تﻻﻮﺤﺗ ﻪﺑ ﺖﻳﺎﻨﻋ ﺎﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻦﺘﺴﺑﺮﺑ ﺖﺧر هﮋﻳو

ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻢﻴﻤﺼﺗ ،اﺮﮔرﺎﺘﺧﺎﺳ يﺎﻫ ﺖﺳا هدﺮﻛ دراو ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻠﺻا نﻮﻧﺎﻛ ﻪﺑ ار يﺮﻴﮔ

.

ﻪﻳﺮﻈﻧ رد نﺎﺴﻧا ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﺖﻳﺎﻨﻋ ﺎﺑ ﻲﻧﺎﻜﻣا ﻦﻴﻨﭼ ﻂﺑاور و ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ

ﻦﻴﺑ هﺪﻣآ ﻢﻫاﺮﻓ ﻞﻠﻤﻟا

ﺖﺳا . ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺎﻳآ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻠﺻا لاﺆﺳ ،ﻒﺻو ﻦﻳا ﺎﺑ ﻲﻣ ﺮﻴﮔ

و نﺎﻴﻨﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

ﻪﻴﻜﺗ يﺎﻳاﺰﻣ ترﻮﺻ ﻦﻳا رد و ﺪﺷﺎﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﻲﻨﺌﻤﻄﻣ يﺮﻈﻧ هﺎﮔ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ؟ﺖﺴﻴﭼ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺮﻴﮔ

ﺮﺿﺎ

ﻲﻣ لﻻﺪﺘﺳا رﻮﻛﺬﻣ ﺶﺳﺮﭘ ﻪﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﺦﺳﺎﭘ ﻦﻤﺿ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ

ﻲﻣ ﺮﻴﮔ ﻞﺣ رد ﺪﻧاﻮﺗ

لﺪﻣ و ﻪﻳﺮﻈﻧ رد لﻮﺤﺗ و ﻞﻴﻤﻜﺗ ،ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﻞﻜﺸﻣ ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫ

ﻲﻗﻼﺗ نﺎﻜﻣا ﺖﻳﺎﻬﻧ رد و يﺮﻴﮔ

ﺪﺷﺎﺑ ﺎﺸﮕﻫار ﻲﻳﺎﻨﻌﻣ و يدﺎﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﻴﺑ يﺮﻈﻧ .

يﺪﻴﻠﻛ نﺎﮔژاو

ﻢﻴﻤﺼﺗ ،ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ

،يﺮﻴﮔ ﻲﻧﻼﻘﻋ لﺪﻣ ،ﻲﻳﺎﻨﻌﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ

1 . ﺲﻛﺎﻓ : 02188956547

Email:soleimani1359@ut.ac.ir

(2)

634

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ

، رود ة 46 ، ةرﺎﻤﺷ 3

، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1395

ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ

دراد يدﺎـﻳز رﺎﻴﺴـﺑ ﺖـﻴﻤﻫا ﻲﺟرﺎـﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد يﺮﻴﮔ .

مﻮـﻠﻋ ناﺮـﻜﻔﺘﻣ ﻲـﺧﺮﺑ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور و ﻲﺳﺎﻴﺳ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ،ﻞﻠﻤﻟا

ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ و ﺎﻫﺎﻨﻌﻣ ﺖﺧﺎﻨﺷ مﺎﮔ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ار يﺮﻴﮔ

ﺶﻨـﻛ يﺎـﻫ

ﻦﻴﺑ مﺎﻈﻧ رد ﻲﻣ ﻞﻠﻤﻟا

ﺪﻨﻧاد

) ،ﻞﻴﻫ 1387 : 81

ﻢﻴﻤﺼﺗ.(

(Decision Making)يﺮﻴﮔ زا ﻪـﻛ ﺖﺳا يﺪﻨﻳاﺮﻓ

هار ،نآ ﻖﻳﺮﻃ

ﻲﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﻲﻨﻴﻌﻣ ﺔﻠﺌﺴﻣ ياﺮﺑ ﻲﻠﺣ

دﻮﺷ .

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻒﻳﺮﻌﺗ ةرﺎﺑرد ﺐﻠﻏا

ﻲـﻨﻌﻳ يﺮﻴﮔ

ﻲـﻣ و دراد دﻮﺟو ﺮﻈﻧ قﺎﻔﺗا قﻮﻘﺷ نﺎﻴﻣ زا ﻖﺷ ﻚﻳ بﺎﺨﺘﻧا

ﻢﻴﻤﺼـﺗ ﺖـﻔﮔ ناﻮـﺗ

ﻞـﻤﻋ يﺮـﻴﮔ

هار نﺎﻴﻣ ﺶﻨﻳﺰﮔ

ﻞﺣ

ﻞﻳﺪﺑ ﺎﻳ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ يﺎﻫ

درﻮﻣ رد ﻪﻛ ﺖﺳا يدﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ ﺖـﻴﻌﻄﻗ و ﻦﻴﻘﻳ نﺎﺷ

ﻢﻳراﺪﻧ

) ،فاﺮﮔﺰﺘﻟﺎﻓ و ﻲﺗﺮﺋود 1388

: 720 .(

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﺳرﺮﺑ ،ﻲﺧﺮﺑ هﺎﮕﻧ زا

ﻦﻴـﺑ ﺖـﺳﺎﻴﺳ كرد ياﺮﺑ يﺮﻴﮔ

و ﺖﺴـﻴﻧ ﻲﻌﻳﺪـﺑ ﺮـﻣا ﻞـﻠﻤﻟا

ﺖﺴﻴﺑ و ﻞﺒﻗ نﺮﻗ رﺎﻬﭼ

» ﺪﻳﺪﻴﺳﻮﺗ

(Thucydides)« دﻮـﺧ بﺎـﺘﻛ رد ﻲﻧﺎﻧﻮﻳ خرﻮﻣ

»

ﺰﻧﻮـﭘﻮﻠﭘ ﮓـﻨﺟ «

(The Peloponnesian War)

ﻪﻛ دﺮﻛ ﻲﺳرﺮﺑ ار ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﺖﻟود ناﺮﺒﻫر

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﺑ ار ﺎﻫﺮﻬﺷ رد يﺮﻴﮔ

ﻲـﻣ نﻮـﻤﻨﻫر يرﻮـﺗاﺮﭙﻣا و دﺎـﺤﺗا ﻞﻴﻜﺸـﺗ ﺰـﻴﻧ و ﺢﻠﺻ و ﮓﻨﺟ ﻞﺋﺎﺴﻣ درﻮﻣ ﺖﺧﺎـﺳ

) و ﻲـﺗﺮﺋود

،فاﺮﮔﺰﺘﻟﺎﻓ 1388 : 720

دﻮﺟو ﺎﺑ .(

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا هزﻮﺣ رد يﺮﻴﮔ

ﻂﺑاور و ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ زا ﺮﻴﻏ يﺎﻫ

ﻦﻴﺑ

ناور ﻪﻠﻤﺟ زا ﻞﻠﻤﻟا

ﺘﺸﻴﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و دﺎﺼﺘﻗا ،ﻲﺳﺎﻨﺷ

ﺖﻓﺮﺸـﻴﭘ ﻪـﺑ و هدﻮـﺑ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺮ

يﺎـﻫ

ﻪﻈﺣﻼﻣ نﺎﻳﺎﺷ

ﺖﺳا هﺪﻴﺳر يا .

ﺐﺼﻋ ﻢﻠﻋ و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ شﺮﺘﺴﮔ و ﺪﺷر

رﺎﻴﺴـﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﺳﺎﻨﺷ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ رد يدﺎﻳز

ﻲـﺳرﺮﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ةزﻮﺣ رد ار نآ تاﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﺧﺮﺑ و ﻪﺘﺷاد يﺮﻴﮔ

هدﺮﻛ ﺪﻧا . ﻢﻴﻤﺼﺗ يزوﺮﻣا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺄﺸﻨﻣ شﻼﺗ ،ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد يﺮﻴﮔ

ﻫ رﺪﻳﺎﻨﺳا ﺔﻴﻟوا يﺎ

(Richard

Carlton Snyder)

ﻦﻴـﺑ ﻂـﺑاور ﺔـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﺑ نﺪﻴﺸـﺨﺑ ﻪﻌـﺳﻮﺗ ياﺮﺑ زا ﻲﺑﺎـﺗزﺎﺑ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻞـﻠﻤﻟا

لد ﻲﻟﻮﻐﺸﻣ ﺖﺳوا ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ يﺎﻫ .

ﻦﻴﭘﺎـﺳ نﻮﭽﻤﻫ يﺮﮕﻳد داﺮﻓا

(Burton M. Sapin)

كوﺮـﺑ ،

(H.

W. Bruck)

نﻮﻤﻳﺎﺳ تﺮﺑﺮﻫ ، (Herbert Simon)

ﻞـﻜﻧاﺮﻓ فزﻮﺟ ﺰﻴﻧ ﺎﻫﺪﻌﺑ و

(Joseph.Frankel)

،

نﻮﺴﻴﻟآ مﺎﻫاﺮﮔ

(Graham T. Allison)

ﻪﻓﺎـﺿا ﺪـﻧور ﻦـﻳا ﻪـﺑ ﻦـﺳدﺎﻫ يﺮـﻟاو و ﺲﻳوﺮﺟ تﺮﺑار ،

ﺪﻧﺪﺷ .

ﻲﻣ لﻻﺪﺘﺳا نارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا

ﺪﻨﻨﻛ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ،ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد

ﻲـﮔﮋﻳو زا يﺮـﻴﮔ

يﺎـﻫ

هﺪﻨﻨﻛﺰﻳﺎﻤﺘﻣ و صﺎﺧ

ﻊﻴﺳو ةﺮﺘﺴﮔ نﻮﭼ يا

حﺮﻃ و فاﺪﻫا زا يﺮﺗ

ةﺮﺘﺴﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ رد و ﻦﻜﻤﻣ يﺎﻫ

ﻴﺳو ﻊ

ﺖﺷادﺮﺑ زا يﺮﺗ

تروﺮـﺿ ،ﺪـﻧرادرﻮﺧﺮﺑ يﺮﺘﺸـﻴﺑ ﻲﻧﻮﮕﻤﻫﺎﻧ زا ﻪﻛ ﻲﻧﺎﺒﻃﺎﺨﻣ ،ﻦﻜﻤﻣ يﺎﻫ

هدﺮﺘﺴﮔ ﺔﻨﻣاد ﻦﻴﺑ عﺎﻤﺟا

هﺎﮔﺪﻳد زا يا

ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ،ﺎﻫ

» ﺖـﻴﻌﻗﻮﻣ « و

» ﺖﻴﻌـﺿو « ،تﺎﻤﻴﻤﺼـﺗ ذﺎـﺨﺗا

هدﺮﺘﺴﮔ ﻲﺒﺴـﻧ ناﺪـﻘﻓ ،تﺎـﻋﻼﻃا ﻊﺑﺎـﻨﻣ ندﻮـﺑ ﺮـﺗ

» ﺖـﺻﺮﻓ

ﻲـﺑﺮﺠﺗ يﺎـﻫ «

ﻢـﻛ و ندﻮـﺑ داﺪـﻌﺗ

ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ راﺮﻜﺗ يﺎﻫ ﻮﺧﺮﺑ ﺮﻳﺬﭘ

ﺖﺳا رادر

) ،نارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا 1389

: 146

.(

ﻢﻴﻤﺼﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ

ﻲﻣ ار يﺮﻴﮔ

ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻲﺘﻨﺳ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺖﻬﺟ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻋﻮﻧ ناﻮﺗ

و نﻼـﻛ يﺎـﻫ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور يرﺎﺘﺧﺎﺳ

ﺖﺴﻧاد ﻞﻠﻤﻟا .

رد

ﻪﺑ ،ﻲﺘﻨﺳ يﺎﻫدﺮﻜﻳور

ﺖﻟود لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ

ﻢﻴﻤﺼـﺗ ﺎـﻫ

ﺮـﻴﮔ

(3)

ﺮﻴﮔ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺮﻈﻨﻣ زا ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻳاﺰﻣ

635

Decision Maker)

ﻲﻣ داﺪﻤﻠﻗ (

ﺪﻧﻮﺷ . اﺮﻓا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻟﺎﺣ رد ﻦﻳا نﺎﻣزﺎـﺳ و د

زا ﻲﮔﺪـﻨﻳﺎﻤﻧ ﻪـﺑ ﺎـﻫ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺮﻣا ،ﺖﻟود

ﻲـﻌﻗاو نﻼﻣﺎـﻋ ﺎـﻬﻧآ ﻊـﻗاو رد و ﺪﻧراد هﺪﻬﻋ ﺮﺑ ار ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد يﺮﻴﮔ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ؛ﺪﻨﺘﺴﻫ يﺮﻴﮔ ﻪﺑ ﺖﻟود زا

ﻲﻋاﺰﺘﻧا ﻲﺘﻳدﻮﺟﻮﻣ ناﻮﻨﻋ ﻲﻤﻧ

ﻢﻴﻤﺼﺗ و ﺶﻨﻛ رﺎﻈﺘﻧا ناﻮﺗ يﺮـﻴﮔ

ﺖﺷاد . ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ

ﻲﻧﺎﺴﻛ ناﺮﻴﮔ

ﻪـﺑ و ﺖـﻟود زا ﺖﺑﺎﻴﻧ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻧا

ﻢﻴﻤﺼـﺗ ﺖـﻟود مﺎـﻧ

يﺮـﻴﮔ

ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ .

ﻪﻧاﺮﻣآ تﺎﻣاﺪﻗا ﻪﻛ ﻲﻧﺎﺴﻛ ﻲﻨﻌﻳ ،نارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا ﺮﻴﺒﻌﺗ ﻪﺑ

تﺎﻣاﺪـﻗا ﺚﻴﺣ ﺮﻫ زا نﺎﺷ

ﻲﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺖﻟود

دﻮﺷ .

ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﺖﻟود مﺎﻧ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧﺎﺴﻛ نﺎﻤﻫ ماﺪﻗا ﺖﻟود ماﺪﻗا

ﺪﻨﻨﻛ

) نﺎﻤﻫ :

56

.(

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺮﻈﻨﻣ زا

ﻪﺑ ﻊﻗاو رد ،ﺮﻴﮔ

ﺖﻟود يﺎﺟ

ﺖﺳا نﺎﺴﻧا ﻦﻳا ﺎﻫ

ﻪﺘـﺷر ﺮﻳﺎـﺳ ﺪـﻨﻧﺎﻤﻫ ﻪﻛ

يﺎـﻫ

ﻦﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا مﻮﻠﻋ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﻳﺎﻣ

ﻲـﻣ ﻞﻜﺷ ار ﻞﻠﻤﻟا ﺪـﻫد

.

ﻪﺘـﺷر مﺎـﻤﺗ ﻦـﺳدﺎﻫ ﺮـﻴﺒﻌﺗ ﻪـﺑ و ﺎـﻫ

ﻦﻴﻠﭙﻴﺴﻳد

ﻲﺳﺎﺳا و ﻪﻨﻴﻣز ،يﺮﻈﻧ يﺎﻫ

ground)

ﺪﻧراد (

. ﺐـﻠﻏا دﺎﺼﺘﻗا و هدﺎﻣ تارذ ﻚﻳﺰﻴﻓ سﺎﺳا

ﺖﻛﺮﺷ

ﺖﺳﺎﻫراﻮﻧﺎﺧ ﺎﻳ ﺎﻫ .

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﻪﺑ ﻞﻠﻤﻟا

د ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔﺘﺷر ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻲﻨﻌﻳ ،ﺖﺳا ﻪﻨﻴﻣز يارا

ﺖﻠﻣ ﻦﻴﺑ ﻪﭽﻧآ مﺎﻤﺗ

ﻲﻣ خر ﺎﻫ

ﻢﻴﻤﺼﺗ رد ﻪﻨﻴﻣز ،ﺪﻫد

ﻪﺑ ﻪﭼ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺮﻴﮔ ﻲﻫوﺮﮔ ﺎﻳ يدﺮﻓ ترﻮﺻ

دراد .

ﻪﻳﺮﻈﻧ ﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻟﺎﺣ رد ﻦﻳا

ﺖﻟود ﻦﻳا ﺎﻫ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﻨﻴﻣز ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫ

ار ﻞـﻠﻤﻟا

ﻲﻣ ﻞﻜﺷ ﺪﻨﻫد

(Hudson, 2005:1) .

ﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺖﻴﻤﻫا ﻪﺑ ﺖﻳﺎﻨﻋ ﺎﺑ ﻢ

ﺶﺳﺮﭘ ﻦﻳا ﻪﺑ دراد ﺪﺼﻗ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ،ﺮﻴﮔ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ ﻪﻛ ﺪﻫد ﺦﺳﺎﭘ ﻲﺳﺎﺳا ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ رد ار ﻲﺘﻳﺰﻣ و نﺎﻜﻣا ﻪﭼ ﺮﻴﮔ

ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﺟرﺎﺧ ﺪﻨﻛ

. ةزﻮﺣ ﻪﺑ اﺪﺘﺑا رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ،رﻮﻛﺬﻣ ﺶﺳﺮﭘ ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ يﺎﺘﺳار رد

ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ

) Foreign Policy Analysis

ﮕﻳﺎﺟ و (

ﻢﻴﻤﺼﺗ هﺎ ﺪﻫاﻮﺧ نآ رد ﺮﻴﮔ

ﺖﻳﺰﻣ ﻪﻣادا رد و ﺖﺧادﺮﭘ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ

ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﺳرﺮﺑ ار ﺮﻴﮔ

دﺮﻛ .

ﻢﻴﻤﺼﺗ حﺮﻃ و ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺮﻴﮔ

ﻪﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻂﻳاﺮﺷ و جرﺎﺧ ﻂﻴﺤﻣ لﺎﺒﻗ رد ﺖﻟود ﻚﻳ تﺎﻣاﺪﻗا ﻲﺳرﺮﺑ يﺎﻨﻌﻣ

ﺎﻣاﺪﻗا ﻦﻴﻴﻌﺗ رد ﺮﺛﺆﻣ ﻲﻠﺧاد ًﻻﻮﻤﻌﻣ رﻮﺑﺰﻣ ت

) ،ﻲﺘﺴﻟﺎﻫ 1373 : 32

ﺮﮕﻳزﺎﺑ نآ رد ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺮﺑ (

ﻦﻴﺑ مﺎﻈﻧ صﺎﺧ ﻲﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺑ ﺖﺳد ﻞﻠﻤﻟا

دراد ﺪﻴﻛﺄﺗ ،ﺪﻧز

(Foyle, 2003:164)

ﺮﮔزﺎﻏآ لﻮﺤﺗ ود

ﺔﻫد ﺮﺧاوا رد ﻲﺒﺴﻧ ﺶﻣارآ زا ﺲﭘ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺶﻧاد ﺪﺷر زا يﺪﻳﺪﺟ ةرود 1980

ﺪﺷ كﻮﺷ ﺖﺴﺨﻧ ؛

» ﻊﻳﺮﺴﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻛ

) «

Catalytic

يرﻮﺌﺗ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ و دﺮﺳ ﮓﻨﺟ نﺎﻳﺎﭘ (

ﻂﺑاور يﺎﻫ

ﻦﻴﺑ ﺶﻴﭘ رد ﻞﻠﻤﻟا شور رد لﻮﺤﺗ و ﺮﻴﻴﻐﺗ مود و ،فرژ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦﻳا ﻲﻨﻴﺑ

ﻪﻛ مﺎﻋ ﺮﮕﻳزﺎﺑ ﻲﺳﺎﻨﺷ

شور زوﺮﺑ و رﻮﻬﻇ ياﺮﺑ ار ﻪﻨﻴﻣز اﻮﺘﺤﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ نﻮﭽﻤﻫ صﺎﺧ ﺮﮕﻳزﺎﺑ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ

) Content analysis

ﻖﻴﻤﻋ يدرﻮﻣ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ،( In-depth Case Study)

(

، ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻢﻴﺳﺮﺗ

Process-)

(4)

636

، رود ة 46 ، ةرﺎﻤﺷ 3

، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1395

Tracing

ﻪﻴﺒﺷ ،( ) يزﺎﺳ

Simulations

لﺪﻣ و (

راﺰﮔرﺎﻛ ﻲﺗﺎﺒﺳﺎﺤﻣ يﺎﻫ رﻮﺤﻣ

Agent-Based )

Computational Models

دﺮﻛ ﻢﻫاﺮﻓ ( (Hudson, 2005:5- 14)

.

دﺎﻴﻨﺑ ،شﻼﺗ ﻪﺳ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﺒﺗ ﻦﻤﺿ ﻦﺳدﺎﻫ يﺮﻟاو ﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻣ ﻞﻜﺷ ار ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎ

ﺪﻨﻫد : 1

ﻢﻴﻤﺼﺗ

.

ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد يﺮﻴﮔ

ﻪ ﻦﻴﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ رد يدﺮﻜﻳور ناﻮﻨﻋ ﻞﻠﻤﻟا

لﺎﺳ رد نارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا ﺮﺛا

)1954

Snyder,

Bruck, Sapin, 1954

.(

2

ﺶﻴﭘ

.

يرﻮﺌﺗ يرﻮﺌﺗ و ﺎﻫ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ

ﺎﻧزور ﺰﻤﻴﺟ

) Rosenau,

1966

و (

3 . بﺎﺘﻛ

ﻪﻴﺿﺮﻓ ا ﺔﻄﺑار يﺎﻫ نﺎﺴﻧ

- ﻦﻴﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺔﺻﺮﻋ رد ﻂﻴﺤﻣ ﻞﻠﻤﻟا

و ﺪﻟورﺎﻫ ﺮﺛا ،

رد توﺮﭙﺳا ترﺎﮔرﺎﻣ

)1965

Harold, Sprout. And M. Sprout, 1965

ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا رﺎﻛ .(

ﻲﻣ ار مﺎﻬﻟا ناﻮﺗ ﺖﺴﻧاد هزﻮﺣ ﻦﻳا نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺶﺨﺑ

(Hudson, 2005:6)

.

ﺑ

نﺎﻤﻫ شور ﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﺖﺳا هدﺮﻛ هرﺎﺷا ﺖﻴﻤﺳا ﻪﻛرﻮﻃ ةرﺎﺑرد ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺮﺑ ﻞﻠﻤﻟا

ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺶﻘﻧ و هﺪﺸﻧ ﺰﻛﺮﻤﺗ يﺮﻴﮔ

ﺖﻴﻫﺎﻣ رد ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد ﻲﮔﺪﻨﻨﻛ

ﻦﻴﺑ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻳد ﻞﻠﻤﻟا

(Smith, 1986: 14)

رد صﺎﺧ ﺮﮕﻳزﺎﺑ ﻦﺘﻓﺎﻳ ﺖﻴﻤﻫا ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ

ﺖﺳﺎﻴﺳ رد ﻲﻠﺧاد ﻞﻣاﻮﻋ نوﺰﻓازور ﺶﻘﻧ و دﺮﺳ ﮓﻨﺟ مﺎﻤﺗا زا ﻲﺷﺎﻧ يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻂﻳاﺮﺷ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﺧ ﺖﺳا ﻲﺟر

(Zakaria, 1992)

. لﻮﻐﺸﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ةزﻮﺣ رد ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻘﻘﺤﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ

ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺖﺳﺎﻴﺳ هﺎﻴﺳ ﺔﺒﻌﺟ ندﺮﻛ زﺎﺑ رد ار يﺪﻳﺪﺟ ﺮﻴﺴﻣ ،ﺪﻧا دﺎﺠﻳا يراﺬﮕﺘﺳﺎﻴﺳ و ﻲﻠﺧاد يﺎﻫ

هدﺮﻛ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد ناﺮﮕﻳزﺎﺑ بﺎﺨﺘﻧا ﻢﻬﻓ ياﺮﺑ ﻲﺷﻼﺗ ﻪﻛ ﺪﻧا ﺖﺳا ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫ

(Garrison, 2003:

155

.(

ﻏ نﺎﻳﺎﭘ ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ دﺮﺳ ﮓﻨﺟ ةﺮﻈﺘﻨﻣﺮﻴ ﺶﻴﭘ رد ار اﺮﮔرﺎﺘﺧﺎﺳ يﺎﻫ

تﻻﻮﺤﺗ ﻦﻴﻴﺒﺗ و ﻲﻨﻴﺑ

ﻦﻴﺑ دﺮﻛ رﺎﻜﺷآ ﻲﻠﻠﻤﻟا

(Carlsnaes, 1992: 94)

ﺢﻄﺳ ﻪﺑ هرﺎﺑود نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻪﺟﻮﺗ دﺮﺳ ﮓﻨﺟ زا ﺪﻌﺑ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ فﻮﻄﻌﻣ ﺮﻴﮔ دﺮﺳ ﮓﻨﺟ نﺎﻳﺎﭘ .

ﺶﻴﭘ ﺎﻳ ﺢﻴﺿﻮﺗ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺮﮕﻳد رﺎﺑ ﻲﻨﻴﺑ

ﻪﺑ ﻲﻤﺘﺴﻴﺳ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﺴﻴﻧ ﻦﻜﻤﻣ ﻲﻤﺘﺴﻴﺳ ﺢﻄﺳ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ

. ﻦﻳا زا ﺎﻣ يدﻮﻬﺷ ﻢﻬﻓ

ﺺﺧﺎﺷ ﺎﺑ ثداﻮﺣ ﺖﻴﺼﺨﺷ ؛ﺖﺳا ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻫ

» ﻒﭼﺎﺑرﻮﮔ

«

،

» لوﺎﻫ

١«

،

» ﺎﺴﻟاو

٢« ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ، ﻦﻴﺑ عاﺰﻧ ،ﺰﺒﺳ ﺶﺒﻨﺟ و يﺮﺗﻮﻟ يﺎﺴﻴﻠﻛ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻲﻧاﺮﮕﻳزﺎﺑ يﺎﻫ

ﻤﻛ بﺰﺣ ،ﺶﺗرا ﻪﻠﻤﺟ زا ﻲﻠﺧاد ﻒﻠﺘﺨﻣ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ تاﺮﻛورﻮﺑ ،ﺖﺴﻴﻧﻮ

ﻲﻠﻋ ﺲﻗ و ﺎﻫ اﺬﻫ

.

ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ دﻮﺑ رﺎﻜﺷآ صﺎﺧ ﺮﮕﻳزﺎﺑ يرﻮﺌﺗ رد هزﺎﺗ يﺎﻫ

(Hudson, 2005: 13)

.

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺔﻳﺮﻈﻧ توﺎﻔﺗ ﺮﻳز لوﺪﺟ ﺐﻟﺎﻗرد ﻲﻠﭘار نﺎﻳاﺮﺑ ياﺮﮔرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺔﻳﺮﻈﻧ ﺎﺑ يﺮﻴﮔ

» ﻊﻗاو ﺪﻳﺪﺟ ﻲﻳاﺮﮔ

(Neo- Realism)« هدﺮﻤﺷﺮﺑ ﻦﻴﻨﭼ ار

ﺖﺳا :

1 Vaclav Havel . :

لوﺎﻫ وﻼﺴﺗاو ﺲﻴﺋر ﻦﻴﻟوا

زا ﻚﭼ يرﻮﻬﻤﺟ رﻮﻬﻤﺟ 2

ﺔﻳرﻮﻓ 1993 ﺎﺗ 2 ﺔﻳرﻮﻓ 2003 دﻮﺑ . وا

ﺶﻳﺎﻤﻧ ،راﺪﻤﺘﺳﺎﻴﺳ ﻪﻣﺎﻧ

دﻮﺑ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ و ﺲﻳﻮﻧ .

2 Valesa . Lech : ﻲﺘﺸﻛ ﻢﻴﻈﻋ ﺔﻧﺎﺧرﺎﻛ زا ﻲﺟاﺮﺧا ﺮﮔرﺎﻛ ﺎﺴﻟاو ﺦﻟ دﻮﺑ ﻦﻴﻨﻟ يزﺎﺳ

. ﺮﺸﺑ قﻮﻘﺣ لﺎﻌﻓ و راﺪﻤﺘﺳﺎﻴﺳ يو

لﺎﺳ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧﺎﺘﺴﻬﻟ 1983

لﺎﺳ لﻼﺧ رد و ﺪﺷ ﻞﺑﻮﻧ ﺢﻠﺻ ةﺰﻳﺎﺟ ةﺪﻧﺮﺑ يﺎﻫ

1990 ﺎﺗ 1995 ﺲﻴﺋر ﻮﺸﻛ ﻦﻳا رﻮﻬﻤﺟ دﻮﺑ ر

.

(5)

637

ﺘﺧﺎﺳ ﺔﻳﺮﻈﻧ ﻢﺴﻴﻟﺎﺋرﻮﺌﻧ ياﺮﮔرﺎ

ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫ يﺮﻴﮔ

ﺖﻟود ﺖﺳﺎﻴﺳ نﺎﻬﺟ رد ﻲﻠﺻا ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﺎﻫ ﺪﻧا

.

ﻖﻳﺪﺼﺗ درﻮﻣ ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﺶﻘﻧ ﻲﻟو ،ﺪﻧا

ﺖﺳا ﻲﻠﻗاﺪﺣ .

ﺖﻟود زا ﺖﺑﺎﻴﻧ ﻪﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ نﺎﮕﺒﺨﻧ ﻲﻣ ﺶﻨﻛ ﻪﺑ ﺖﺳد زا ﻲﺘﻟودﺮﻴﻏ يﺎﻫدﺎﻬﻧ و ﺪﻨﻧز

ﺖﺳﺎﻴﺳ نﺎﻬﺟ رد ﻲﻠﺻا ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﺪﻧا

.

ﺖﻟود دﻮﺧ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻲﻧﻼﻘﻋ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﺎﻫ

ﻲﻣ ﻞﻤﻋ .ﺪﻨﻨﻛ زا دﻮﺧ ﻒﻳﺮﻌﺗ سﺎﺳاﺮﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ نﺎﮕﺒﺨﻧ

ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﺪﻨﻨﻛ

.

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﻴﻟوا ﻞﺻا ،ﻲﻠﻣ ﻊﻓﺎﻨﻣ ﺎﻳ ترﺪﻗ ﻞﻠﻤﻟا

ﺖﺳا . ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﻴﻟوا ﻞﺻا تﺎﻋﻼﻃا

ﺖﺳا ﻞﻠﻤﻟا .

ﺖﻟود رﺎﺘﻓر لوا ﺔﻠﻫو رد ﻲﻧﺎﻬﺟ مﺎﻈﻧ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺎﻫ

ﻲﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ار ﻛ

ﺪﻨ . ﺐﻴﻘﻌﺗ ياﺮﺑ هزﻮﺣ ﻚﻳ ﺎﻬﻨﺗ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﻢﺘﺴﻴﺳ

ﺖﺳا ﺪﻨﻤﻓﺪﻫ نﺎﮕﺒﺨﻧ فاﺪﻫا .

(Ripley, 1993:406)

ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻲﻤﻧ ﺮﻈﻧ

ﻪﺑ راﺰﺑا ﺪﻴﺳر ثرا

ﻦﻴﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻒﻴﺻﻮﺗ رد ﻪﺘﺷﺬﮔ زا هﺪﻴﺳر ،ﻲﻠﻠﻤﻟا

ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﻲﻳارﺎﻛ .

ﺶﻴﭘ و ﺢﻴﺿﻮﺗ ياﺮﺑ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ رﺎﺘﻓر ﻲﻨﻴﺑ

ﻞﻜﺷ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻪﺘﻓﺮﮔ

ود ﺖﻟ يرﻮﺌﺗ ،ﻲﻠﻣ يﺎﻫ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور يﺎﻫ

ﺖﺳا داﺮﻓا ﻲﺳﺎﻴﺳ بﺎﺨﺘﻧا ﺔﻳﺮﻈﻧ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ،ﻞﻠﻤﻟا .

رد

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ﻢﺸﭼ ﺔﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ عوﺮﺷ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ،ﻞﻠﻤﻟا

زا و دﺮﻛ يﺮﻈﻧ يزاﺪﻧا

ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻴﮔرد ،رﺎﻛ ﻪﺑ زﺎﻏآ نﺎﻣز ﻲﻣ ﻦﻳا ﺮﺑ و دﻮﺷ نﺎﺴﻧا ﺶﻨﻛ ﻪﻛ ﺖﺳا راﻮﺘﺳا ضﺮﻓ

ﻪﺑ ﺎﻫ زا ﻲﻠﻴﺧ ﻊﺒﻨﻣ ،ﻲﻌﻤﺟ ﺎﻳ يدﺮﻓ ترﻮﺻ

ﻦﻴﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد تاﺮﻴﻴﻐﺗ و ﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺖﺳا ﻞﻠﻤﻟا

(Hudson, 2005:209)

هوﻼﻋ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺮﺑ

» ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺮﻴﮔ

(Foreign Policy Decision «

(Making (FPDM)

هزﻮﺣ ﻲﺧﺮﺑ ﻞﻣﺎﺷ نﻮﭽﻤﻫ ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ

» ﻴﺳ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎ يا

«

Comparative Foreign Policy(CFP)) و ،(

» ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺔﻨﻴﻣز ﺎﻳ رﺎﺘﻓﺎﺑ (Foreign Policy «

(Context

نﺎﻤﻫ ﺎﻣا ،ﺖﺳا ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺔﺘﺷر ﺮﻳز نﻮﻧﺎﻛ رد ﺖﺳا هدﺮﻛ هرﺎﺷا نﺪﻟآ ﻪﻛ رﻮﻃ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ةرﺎﺑرد ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﻢﻴﻤﺼﺗ داﺮﻓا ،يﺮﻴﮔ

ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻪﻛ ﻲﻄﻳاﺮﺷ و ﺮﻴﮔ ﺞﻳﺎﺘﻧ و

ﻲﻣ راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ار تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ ﻦﻳا دراد دﻮﺟو ،ﺪﻫد

(Alden, 2012, 1)

.

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ تروﺮﺿ شﻼﺗ لﻮﺼﺤﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد ﺮﻴﮔ

نارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا يﺎﻫ

ﺖﺳا يو .

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﺑ رﺪﻳﺎﻨﺳا ﺖﻓﺎﻴﻫر ﻪﺑ وا يدﺎﻘﺘﻧا شﺮﮕﻧ زا ﺮﺛﺄﺘﻣ ﻦﺳدﺎﻫ نﻮﭽﻤﻫ يﺮﻴﮔ

ﻢﻛ ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور يﺎﻫ

ﻤﻟا ﺔﻟﻮﻘﻣ ﻪﺑ ﻞﻠ

» نﺎﺴﻧا « ﺖﺳا . ﭻﻴﻫ يو ﺮﻈﻧ زا ﻪﻳﺮﻈﻧ زا ماﺪﻛ

يﺎﻫ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﻂﻠﺴﻣ ﻪﻫد لﻮﻃ رد ﻞﻠﻤﻟا

ياﺮﺑ ﻲﻫﺎﮕﻳﺎﺟ دﻮﺧ يﺮﻈﻧ ةﺰﻴﻣآ رد دﺮﺳ ﮓﻨﺟ يﺎﻫ

نﺎﺴﻧا ﻪﻳﺮﻈﻧ ﺮﮔا و دﻮﺒﻧ ﻞﺋﺎﻗ ﺎﻫ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور يﺎﻫ

نﺎﺴﻧا ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﺟ ﻞﻠﻤﻟا ﻪﺑ ،ﺪﻨﺷﺎﺒﻧ ﻞﺋﺎﻗ ﺎﻫ

هﺎﺒﺘﺷا

(6)

638

، رود ة 46 ، ةرﺎﻤﺷ 3

، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1395

ﻨﻫاﻮﺧ ﺮﻳﻮﺼﺗ ﻪﺑ ﺎﻣ ياﺮﺑ ار ﻲﻧﺎﻬﺟ و ندﺮﻛ ﺪﻋﺎﻘﺘﻣ ،ﺖﻴﻗﻼﺧ ،ﺮﻴﻴﻐﺗ زا ﻲﻧﺎﺸﻧ نآ رد ﻪﻛ ﺪﻴﺸﻛ ﺪ

ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ يﺮﻳﺬﭘ

: 23

.(

ﻪﺑ ﻦﺳدﺎﻫ يﺮﻟاو ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺮﻴﺧا ﻞﺴﻧ نﺎﻘﻘﺤﻣ زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﻨﻴﻣز رد ﺮﻴﮔ دراد راﺮﻗ ﻞﻠﻤﻟا

. ﻪﺑ ﺖﻟود ﻲﻘﻠﺗ ﻒﻟﺎﺨﻣ وا ناﻮﻨﻋ

رد ﻲﻠﺻا ﺮﮕﻳزﺎﺑ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺖﻠﻣ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور رد ﻪﭽﻧآ مﺎﻤﺗ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ و ﺖﺳا ﻞﻠﻤﻟا

ﻲﻣ خر ﺎﻫ رد ،ﺪﻫد

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺮﻴﮔ دراد ﻪﻨﻴﻣز ﻲﻫوﺮﮔ ﺎﻳ يدﺮﻓ ترﻮﺻ

. ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ﺔﻨﻴﻣز ،ﺎﻨﻌﻣ ﻚﻳ ﻪﺑ ﻞﻠﻤﻟا

نﺎﺴﻧا ﻪﻜﻨﻳا نﺪﻴﻤﻬﻓ ﻲﻨﻌﻳ ؛ﺖﺳا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا مﻮﻠﻋ ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺰﻴﻧ ﻮﺧ فاﺮﻃا نﺎﻬﺟ رﻮﻄﭼ ﺎﻫ

ار د

ﻲﻣ رﻮﺼﺗ ﻲﻣ ﺶﻨﻛ ﻪﺑ ﺖﺳد سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ و ﺪﻨﻨﻛ

نﺎﺴﻧا ﻪﻜﻨﻳا و ﺪﻨﻧز فاﺮﻃا نﺎﻬﺟ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﺎﻫ

ﻲﻣ ﻞﻜﺷ دﻮﺧ ﻲﻣ ﻞﻜﺷ دﻮﺧ فاﺮﻃا ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ رﻮﻄﭼ و ﺪﻨﻫد

ﺪﻧﺮﻴﮔ

(Hudson, 2005:1) .

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ نﻼﺋﺎﻗ ﻲﻣ ﻲﻋاﺰﺘﻧا ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ ار ﺖﻟود ﺮﻴﮔ

ﺪﻨﻧاد . ﺖﻟود ﻪﺑ ﺎﻫ يدﻮﺧ دﻮﺧ

و رﻮﻌﺷ ﺪﻗﺎﻓ هدارا

ﻲﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﺎﻣ ﻪﭽﻧآ و ﺪﻧا ﺶﻨﻛ ﺰﺟ يﺰﻴﭼ ،ﻢﻴﻫد

ﺶﻨﻛاو و ﺎﻫ داﺮﻓا يﺎﻫ

ﺖﺴﻴﻧ

)

،ﻲﻤﻇﺎﻛ 1373 : 98 - 97

ﻦﺨﺳ ﺎﻴﻧﺎﺘﻳﺮﺑ تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ زا ﺎﻳ ﺎﻴﻧﺎﺘﻳﺮﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ زا ﻲﺘﻗو .(

ﻲﻣ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﻳا ﻊﻗاو رد ،ﺪﻨﻳﻮﮔ ﺖﻟود ﻪﻧ ار تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ و ﺎﻫ

هوﺮﮔ و داﺮﻓا ﻪﻜﻠﺑ ،ﺎﻫ و ﻦﻳوﺪﺗ ﻲﻳﺎﻫ

ﻲﻣ ذﺎﺨﺗا ﻛ

ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﺖﻟود يﻮﺳ زا ﻪﻛ ﺪﻨﻨ ﺪﻨﻨﻛ

)

،ﻞﻜﻧاﺮﻓ 1382:103

.(

ﺶﻨﻛ زا رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ يﺎﻫ

ﺶﻨﻛ نﺎﻤﻫ ﺖﻟود ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﺖﻟود مﺎﻧ ﻪﺑ داﺮﻓا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫ

ﺪﻨﻫد .

ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ رد ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ

» ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺔﻳﺮﻈﻧ ﻞﻴﻠﺤﺗ زا يﺮﻴﮕﻤﺸﭼ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺔﻧﺎﺸﻧ يﺮﻴﮔ

ﻌﺘﺴﻣ نﺎﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ هﺎﮔ نآ ﻲﻃ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺘﻨﺳ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﺪ

» ﺖﻴﻤﺴﺟ

Reify) « ﺎﻳ (

» ﻞﺋﺎﻗ ﺖﻴﺼﺨﺷ

نﺪﺷ

) «

Personality

ﺖﻟود ياﺮﺑ (

ﻪﺑ ﻲﻠﻣ يﺎﻫ ﻦﻴﺑ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻞﺧاد رد ﻲﻠﺻا ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ناﻮﻨﻋ

ﻲﻠﻠﻤﻟا

هدﻮﺑ ﺪﻧا . ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺔﻳﺮﻈﻧ ﺖﻟود ﻪﺑ يﺮﻴﮔ

ﻪﺑ ﺎﻫ ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻪﺑ ﺎﻳ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓﺎﺘﻣ و ﻲﻋاﺰﺘﻧا ﻲﺗادﻮﺟﻮﻣ ناﻮﻨﻋ

نﻮﭽﻤﻫ ﻲﻣﺎﻋ يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﻪﺑ ﻲﺘﺣ ﺎﻳ

» ﻪﻳﺮﺠﻣ ةﻮﻗ «

راﺪﻧ ﻪﺟﻮﺗ رﺎﺘﻓر ندﺮﻛ رﺎﻜﺷآ يﺎﻳﻮﺟ ﻪﻜﻠﺑ ،ﺪﻧ

ﻢﻴﻤﺼﺗ داﺮﻓا ﻂﺧ ﻪﺑ ًﻼﻤﻋ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺼﺨﺸﻣ ةﺪﻧﺮﻴﮔ

ﺖﻣﻮﻜﺣ ﻲﺸﻣ ﻲﻣ ﻞﻜﺷ ﺎﻫ

ﺪﻨﻫد .

ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻢﻴﻤﺼﺗ نازادﺮﭘ ﺪﺣاو ﻪﺑ گرﺰﺑ ﻊﻤﺟ ﻚﻳ زا ﻖﻴﻘﺤﺗ عﻮﺿﻮﻣ ندﺮﻛ دوﺪﺤﻣ ﺎﺑ يﺮﻴﮔ

ﻚﭼﻮﻛ ﻢﻴﻤﺼﺗ صﺎﺨﺷا زا يﺮﺗ ﻖﻴﻗد ار ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ نﻮﻧﺎﻛ ﻪﻛ ﺪﻧراوﺪﻴﻣا ،لﻮﺌﺴﻣ ةﺪﻧﺮﻴﮔ

ﺮﺗ و

ﻲﻣﺎﻤﻀﻧا ﺪﻨﻨﻛ ﺮﺗﺪﻌﺘﺴﻣ ،ﻢﻈﻨﻣ و ﻲﻟﻮﺻا ﻞﻴﻠﺤﺗ ياﺮﺑ ﺮﺗ

: 721 .(

هﺪﻴﻘﻋ ﻦﻳا ﺮﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ ةزﻮﺣ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻪﺑ نﺎﺴﻧا ﻲﻓﺮﻌﻣ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻧا

راﺰﮔرﺎﻛ ناﻮﻨﻋ

ﻲﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ رد ؛داد ﺢﻴﺿﻮﺗ ار رﻮﺸﻛ ﻚﻳ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد تﻻﻮﺤﺗ و ﺮﻴﻴﻐﺗ عﻮﺿﻮﻣ ناﻮﺗ

ﺎﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ مﻮﻬﻔﻣ درﻮﻣ رد ﺐﻠﻏا

» ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎﺟ «

(Substitutability) ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ

ﻲﻣ ﺖﺒﺤﺻ ﻢﻴﻨﻛ

. ﻂﻳاﺮﺷ و هدﺎﻣ زا ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳﺎﻨﻌﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻦﻳا

ﻂﻳاﺮﺷ زﻮﻨﻫ ،يرﺎﺘﺧﺎﺳ

» يﺮﻳﺬﭘﺮﻴﻴﻐﺗ

Variability) « دراد دﻮﺟو ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد (

. ﺔﻳﺮﻈﻧ

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻞﻴﻠﺤﺗ رﻮﺤﻣ راﺰﮔرﺎﻛ و صﺎﺧ ﺮﮕﻳزﺎﺑ ﻦﻴﻴﺒﺗ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺰﻴﭼ نآ ﺔﻤﻫ ﻲﺟرﺎﺧ

(7)

639

ﺖﺳا يﺮﻳﺬﭘﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦﻳا .

هوﻼﻋ عﻮﺿﻮﻣ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﺨﺳ رﺎﻴﺴﺑ ،ﻦﻳا ﺮﺑ

» ﺖﻴﻟﻮﺌﺴﻣ «

) (Accountability

ﻦﻴﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ رد ﺮﮔا ،ﻢﻳﻮﺷ ﺰﻳوﻼﮔ ﻲﻠﻠﻤﻟا

» يﺮﻈﻧ نﺎﺑز

(Theoretical Language) «

ﺶﻨﻛ ،ﻲﻧﻼﻘﻋ لﺪﻣ رد ﺪﻧاﻮﺘﻧ ﺘﻧ ةزﻮﺣ ﻪﺑ ار ﻲﻧﺎﺴﻧا راﺰﮔرﺎﻛ يﺎﻫ

ﺪﻫد طﺎﺒﺗرا نآ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﺞﻳﺎ .

ﻦﻴﺑ هﺎﮔداد ﻚﻳ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﻪﻜﻨﻳا ﺐﻜﺗﺮﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا يداﺮﻓا ﺔﻤﻛﺎﺤﻣ ﻲﭘ رد ﻲﻤﺋاد ﻲﻠﻠﻤﻟا

هﺪﺷ ﺖﻳﺮﺸﺑ ﻪﻴﻠﻋ ﻲﺗﺎﻳﺎﻨﺟ بﻮﭼرﺎﭼ ﺔﻨﺸﺗ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﻴﻌﻗاو ﻦﻳا زا ﻲﻛﺎﺣ ،ﺪﻧا

يﺎﻫ

ﻦﻴﺑ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ رد ار ﻲﻧﺎﺴﻧا ناراﺰﮔرﺎﻛ هﺎﮕﻳﺎﺟ و ﺶﻘﻧ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﻈﻧ ﺪﻨﻛ رادﻮﻤﻧ ﻲﻠﻠﻤﻟا

(Hudson, 2005:4) .

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ يﺎﻳاﺰﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رد ﺮﻴﮔ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ ﻲﻣ ﺮﻴﮔ

ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﺳرﺮﺑ رد ﻞﻜﺸﻣ ﺎﻳ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻪﺳ ﻞﺣ رد ﺪﻧاﻮﺗ

ﻲﺘﺳﺎﻛ ناﺮﺒﺟ ،ﻲﺤﻄﺳود يزﺎﺑ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺔﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ ﻲﻨﻌﻳ ﻲﺟرﺎﺧ و ﺎﻫ

ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻪﻳﺮﻈﻧ يﺎﻫ

لﺪﻣ و ﺎﻫ ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫ

ﻪﺑ يﺮﻴﮔ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﻧﻼﻘﻋ لﺪﻣ هﮋﻳو حﺮﻃ ﺎﺑ يﺮﻴﮔ

ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﻨﻫذ و ﻲﻨﻴﻋ ﻞﻣاﻮﻋ ﺶﻘﻧ ﻲﮕﻧﺎﮔود ﻞﺣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﻪﻳﺎﻣﺮﭘ ﺖﻴﻧﻼﻘﻋ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻢﺸﭼ ﺔﭽﻳرد زا ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ ﺪﺷﺎﺑ ﺎﺸﮕﻫار نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ

. ﻪﺑ ﻪﻣادا رد ﻞﻴﺼﻔﺗ

ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻛﺬﻣ دراﻮﻣ .

ﻢﻴﻤﺼﺗ و يﺮﻴﮔ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﻞﻜﺸﻣ ﻞﺣ

ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﺰﻴﭼ ﺮﻫ زا ﺶﻴﭘ و ﺶﻴﺑ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻲﺳرﺮﺑ

» ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ

«

(Level Of Analysis)

ﺖﺳا . ﻪﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ و ﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ ،ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﺳرﺮﺑ و ﻞﻴﻠﺤﺗ نﻮﻧﺎﻛ و عوﺮﺷ ﺔﻄﻘﻧ ،ﻲﻠﺻا ﺔﺘﺴﻫ ﺔﻟﺰﻨﻣ

ﺖﺳا ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺞﻳﺎﺘﻧ .

ﻪﭽﻳرد ،ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻪﺑ ﻪﻳواز نآ زا ﻖﻘﺤﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا يا

ﻲﻣ ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ طﺎﺒﺗرا نﺎﻜﻣا و دﺮﮕﻧ ﺪﻨﻛ

. ،نارﺎﻜﻤﻫ و نازﻮﺑ يرﺎﺑ هﺎﮕﻧ زا

ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ زا رﻮﻈﻨﻣ

» سﺎﻴﻘﻣ زا ﻲﻔﻴﻃ يور ﻪﻛ ﺖﺳا ﻞﻴﻠﺤﺗ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﻲﻧﺎﻜﻣ ـ ﻲﻳﺎﻀﻓ يﺎﻫ

هﺪﺷ ﻒﻳﺮﻌﺗ گرﺰﺑ ﻪﺑ ﻚﭼﻮﻛ زا ﺪﻧا

. نﻮﻧﺎﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ حﻮﻄﺳ ﻢﻫ و ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻢﻫ ﺎﻬﻧآ رد ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻳﺎﻫ

ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﻣ ار ﻦﻴﻴﺒﺗ ﺖﻓﺎﻳ ناﻮﺗ

«

) ،نارﺎﻜﻤﻫ و نازﻮﺑ 1386

: 23

.(

ﻪﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا مﻮﻠﻋ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻜﺗا ﺔﺘﻜﻧ و ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ رد و ﻢﻋا رﻮﻃ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور و ﻪﺑ ﻞﻠﻤﻟا

ﻪﺑ ﺺﺧا رﻮﻃ يراﻮﺷد ،عﻮﺿﻮﻣ ﺖﻴﻌﻣﺎﺟ و دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ رﻮﻀﺣ ﻞﻴﻟد

دراد ﻲﺻﺎﺧ

: 55

ﻪﺑ .(

ﻪﺘﺳد ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺳ يﺪﻨﺑ

رد ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ زا ﺮﻳز ﺔﻧﺎﮔ

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور و ﻲﻘﻴﻔﻠﺗ ،يرﺎﺘﺧﺎﺳ ﺎﻳ نﻼﻛ ؛ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻞﻠﻤﻟا

دﺮﺧ

) ﻒﻴﺳ ،هداز 1380 : 44 - 41

.(

ﺔﻳﺮﻈﻧ

» ﻲﻧﺎﻬﺟ مﺎﻈﻧ

World- System) « ﻪﻳﺮﻈﻧ و(

هرﺪﻧآ ،ﻦﻳﺎﺘﺷﺮﻟاو ﻞﺋﻮﻧﺎﻣا ﻪﻠﻤﺟ زا نآ نازادﺮﭘ

و ﻚﻧاﺮﻓﺮﺘﻧﻮﮔ بﺎﺨﺘﻧا نﺎﻬﺟ دﺎﺼﺘﻗا و ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ ار نﻼﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﻦﻴﻣا ﺮﻴﻤﺳ

(8)

640

، رود ة 46 ، ةرﺎﻤﺷ 3

، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1395

ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ

)

،هدازﺮﻴﺸﻣ 1386 : (Wallerstein,1975;175

. ﺢﻄﺳ ﻖﻘﺤﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ عوﺮﺷ ﺔﻄﻘﻧ ،ﺢﻄﺳ ﻦﻳا رد

ﺎﻳ ﻲﻧﺎﻬﺟ مﺎﻈﻧ نﻼﻛ

» ﻦﻴﺑ مﺎﻈﻧ ﻞﻠﻤﻟا

(International System) « ﺖﺳا

. نﻮﭼ ﻲﻧﺎﺴﻛ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ

ﻨﺳ ﻲﻫﺎﮔﺪﻳد ﺎﺑ ﺎﺘﻨﮔرﻮﻣ ﻪﻳﺮﻈﻧ رﺎﻬﭼ و ﻲﺘ

ﻚﻣ ﻲﻨﻌﻳ ،اﺮﮔرﺎﺘﻓر زادﺮﭘ و ﺲﻧاﺮﻛزور ،ﻲﻜﺴﻟﺪﻣ ،ﺪﻧﻼﻛ

ﻪﻳﺮﻈﻧ ﻪﻠﻤﺟ زا نﻼﭘﺎﻛ ﻪﺑ نﻼﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ رﻮﻬﺸﻣ نازادﺮﭘ

ﻲﻣ بﺎﺴﺣ ﺪﻨﻳآ

) ﻒﻴﺳ

،هداز 1384 ) ﻒﻟا :(

128

ﺰﺘﻟاو ﺖﻨﻛ .(

K.Waltz)

ﻪﺑ (

ﻦﻴﺑ مﺎﻈﻧ ﺢﻄﺳ ﻪﻛ ار ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ ،اﺮﮔرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻞﻠﻤﻟا

ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ار ،ﺪﻫﺪﻧ راﺮﻗ

» ﻞﻴﻠﻘﺗ اﺮﮔ

Reductionism) « ﻲﻣ (

ﺪﻧاد

(Waltz,1979: 23)

وا ﺔﻳﺮﻈﻧ ﻖﺑﺎﻄﻣ .

ﻦﻴﺑ مﺎﻈﻧ رﺎﺘﺧﺎﺳ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ ﺖﻟود رﺎﺘﻓر رد ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺐﺟﻮﻣ ﻞﻠﻤﻟا

ﻲﻣ ﺎﻫ دﻮﺷ

) ﻲﺟﺎﺣ ،ﻲﻔﺳﻮﻳ

1384 : 3

ﺶﺨﺑﺮﻤﺛ ،مﺎﻈﻧ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺮﺑ نﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ و (

ﻪﻳﺮﻈﻧ ياﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﺖﺳا يزادﺮﭘ

) و ﻒﻳﺮﺗ

اﺮﮕﻳد ،ن 1383 : 75

(

ﻪﺘﺳد ﻲﻤﻧ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ نﺎﻘﻘﺤﻣ زا ﺮﮕﻳد يا هﺪﻳﺪﭘ ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ،ﺢﻄﺳ ﻚﻳ ﻪﺑ ﺎﻜﺗا ﺎﺑ ناﻮﺗ

و ﺎﻫ

ﺶﻨﻛ ﺖﺧادﺮﭘ ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ .

ﺞﻨﭘ ﻞﻴﻠﺤﺗ حﻮﻄﺳ نﺎﮔرﻮﻣ ﻚﻳﺮﺗﺎﭘ لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ ار دﻮﺧ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﺔﻧﺎﮔ

ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﺢﻄﺳ ،يدﺮﻓ ﺢﻄﺳ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ و ﺎﻫﻮﮕﻟا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ،ﻲﻠﻣ ﺢﻄﺳ ،يﺮﻴﮔ

يﺎﻫ

ﻪﻘﻄﻨﻣ يا مﺎﻈﻧ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ و ﻦﻴﺑ يﺎﻫ

ﻲﻣ ﻲﻓﺮﻌﻣ ﻲﻠﻠﻤﻟا

(Morgan, 1994: 10-11) ﺪﻨﻛ ﺎﻧزور ﺰﻤﻴﺟ .

ﻪﺑ مﻮﺳﻮﻣ دﻮﺧ ﺚﺤﺑ بﻮﭼرﺎﭼ رد

» ﺶﻴﭘ يرﻮﺌﺗ

) «

Pre- Theory

ﺞﻨﭘ حﻮﻄﺳ (

ار دﻮﺧ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺔﻧﺎﮔ

ﻦﻴﺑ مﺎﻈﻧ و ﺖﻣﻮﻜﺣ ،ﻪﻌﻣﺎﺟ ،ﺶﻘﻧ ،دﺮﻓ ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﻲﻠﻠﻤﻟا

ﺪﻨﻛ

Rosenau, 1971: 307-338) ﻞﻜﻳﺎﻣ .(

ﻮﻄﺳ ﻦﻴﺑ ﺮﭼﺮﺑ ناور ﻂﻴﺤﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ ﻂﻴﺤﻣ ﻞﻳذ ﻲﻠﺧاد و ﻲﺟرﺎﺧ ح

ﻲﻘﻴﻔﻠﺗ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ

ﻪﺳ حﻮﻄﺳ ﻦﻴﺑ ﻢﻴﻤﺼﺗ داﺮﻓا و ﻲﻠﺧاد ،ﻲﺟرﺎﺧ ﺔﻧﺎﮔ

ﺖﺳا هدﺮﻛ دﺎﺠﻳا ﺮﻴﮔ

Brecher, 1972) .(

ﺪﻧراد ﺪﻴﻛﺄﺗ دﺮﺧ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ﺮﺑ نﺎﻘﻘﺤﻣ زا مﻮﺳ ﺔﺘﺳد .

ﻪﺑ دﺮﺧ ﻞﻴﻠﺤﺗ ود ﺮﺑ لواﺪﺘﻣ رﻮﻃ

ﻲﻣ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺢﻄﺳ ﺪﻨﻛ

: ﻓ و ﻲﻠﻣ ﺖﻟود ﻢﻴﻤﺼﺗ دﺮ

ﺮﻴﮔ . ﻪﻳﺮﻈﻧ ﺪﻳد زا ﺖﺳﺎﻴﺳ ،دﺮﺧ ﺖﻓﺎﻴﻫر نازادﺮﭘ

ﺖﺳا ﻲﻠﺧاد ﺮﺻﺎﻨﻋ و ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻲﻌﺑﺎﺗ ﺐﻠﻏا ،ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﺟرﺎﺧ .

هوﺮﮔ ود ﻪﺑ ﺖﻓﺎﻴﻫر ﻦﻳا ناوﺮﻴﭘ

ﻲﻨﻴﻋ ﻲﻨﻫذ و اﺮﮔ ﻲﻣ ﻢﻴﺴﻘﺗ اﺮﮔ

ﻊﺑﺎﺗ ار رﻮﺸﻛ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ رﺎﺘﻓر و دﺮﻜﻠﻤﻋ لوا ﺔﺘﺳد ؛ﺪﻧﻮﺷ

ﺪﺣاو ﺮﻫ راﺮﻘﺘﺳا ﻂﻴﺤﻣ و ﻲﻠﺧاد تﺎﻴﻀﺘﻘﻣ ﻲﻣ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ

ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ﻪﻛ ﺮﮕﻳد ﺔﺘﺳد و ﺪﻨﻧاد ،ﺪﻧﺮﺗ

ﻪﻳﺮﻈﻧ ار يﺮﻜﻓ ﺖﻓﺎﻴﻫر ﻦﻳا ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﻢﻴﻤﺼﺗ نازادﺮﭘ

ﻲﻣ ﻞﻜﺷ يﺮﻴﮔ ﺶﻳﻮﭘ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻫد

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻜﺷ ﺮﺑ نآ يﺎﻫﺮﺛا و هدﺮﻛ ﻪﺟﻮﺗ يﺮﻴﮔ ﻲﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ار ﻢﻴﻤﺼﺗ ياﺮﺟا و ﺬﺧا و يﺮﻴﮔ

ﺪﻨﻨﻛ

) ﻒﻴﺳ ،هداز 1384 ) ﻒﻟا :(

133 - 132

.(

حﻮﻄﺳ زا ﻚﻳ ﺮﻫ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺑ رﻮﻛﺬﻣ

ﻪﺒﻨﺟ ﻦﺘﻓﺮﮔ هﺪﻳدﺎﻧ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ زا ﻲﻨﻴﻌﻣ يﺎﻫ

دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ ﺖﻴﻌﻗاو

)

،ﻲﺘﺴﻟﺎﻫ 1373 : 26 - 25

.(

ﻦﻳا ﺎﺑ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ ،لﺎﺣ يﺮﻈﻧ شﻼﺗ ﻲﻋﻮﻧ ﺮﻴﮔ

ﺖﺳا ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺢﻄﺳ بﺎﺨﺘﻧا ﻞﻜﺸﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ .

ﻪﺑ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﮕﻳد ترﺎﺒﻋ ار نﺎﻜﻣا ﻦﻳا يﺮﻴﮔ

ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ةرﺎﺑرد ناﻮﺘﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ

ﻢﻴﻤﺼﺗ رد ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﻲﻗﻼﺗ عﺎﻤﺟا ﻪﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺮﻴﮔ

ﺪﻴﺳر .

(9)

641

ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور رد ،نارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا دﺎﻘﺘﻋا ﻪﺑ ﻪﻳﺰﺠﺗ حﻮﻄﺳ ﻞﻜﺸﻣ ﻪﺑ ﺐﻠﻏا ﻞﻠﻤﻟا

ﻞﻴﻠﺤﺗو

ﻲﻣ هرﺎﺷا دﻮﺷ . ﻪﻳﺮﻈﻧ زا يرﺎﻴﺴﺑ رد ﻪﻛ ﺎﻨﻌﻣ ﻦﻳﺪﺑ ﻲﻣ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻦﻳا ﺮﺑ ضﺮﻓ ،ﺎﻫ

ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ﻪﻛ دﻮﺷ

هﺪﻳﺪﭘ ﺢﻴﺿﻮﺗ ياﺮﺑ شور ﺳ ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﺎﻫ

ﻪﻳﺰﺠﺗ زا ﻲﺻﺎﺧ ﺢﻄ ﺎﻳ ﻲﻠﺧاد ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗو

ﻦﻴﺑ مﺎﻈﻧ ﺖﺳا ﻲﻠﻠﻤﻟا .

ﻪﺑ ﺎﻳ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ ترﻮﺻ ﺎﻫدﺮﻜﻳور ﻦﻳا ﻖﻴﻔﻠﺗ ياﺮﺑ ﻲﺷﻼﺗ لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ

شﻼﺗ ﻦﻴﻨﭼ ﻲﺘﺣ ﻪﺑور ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻫ

هﺪﺷ ور ﺪﻧا . ﻪﺑ ﺖﻟود ﻆﻔﺣ ﺮﺑ راﺮﺻا يﺮﮕﺸﻨﻛ ﺔﻟﺰﻨﻣ

» ﻲﻳاروﺎﻣ « ار نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫدﺮﻜﻳور ﻖﻴﻔﻠﺗ ﺮﻴﻄﺧ ﺔﻔﻴﻇو ﻦﺑ ﺎﺑ

ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻪﺟاﻮﻣ ﺖﺴﺑ .

ﻪﺑ ﺮﮔا يﺎﺟ

ﻲﻌﻗاو ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ ،ﻲﻳاروﺎﻣ مﻮﻬﻔﻣ ﻦﻳا سﻮﻤﻠﻣ و ﺮﺗ

رد ﻲﻘﻴﻔﻠﺗ ﻦﻴﻨﭼ ،دﻮﺷ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﺮﮕﺸﻨﻛ زا ﺮﺗ

نﺎﻜﻣا ،ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ﻦﻴﻋ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺗﺮﻳﺬﭘ

. ﻖﻴﻔﻠﺗ ﻦﻳا ﻲﻧﻮﻧﺎﻛ ﺔﻄﻘﻧ ،نارﺎﻜﻤﻫ و رﺪﻳﺎﻨﺳا دﺎﻘﺘﻋا ﻪﺑ

ﻪﻳﺰﺠﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ نﺎﻴﻣ يﺮﻈﻧ اد دﺮﻓ ﺪﻳﺎﺑ ار ﻞﻴﻠﺤﺗو

ﺖﺴﻧ

: 24

.(

دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﺎﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ حﻮﻄﺳ ﻦﻴﺑ عﺎﻤﺟا

» ﻲﺤﻄﺳود يزﺎﺑ

) «

Two Level Game

ﻲﻣ ﻦﻜﻤﻣ (

دﻮﺷ .

مﺎﻨﺗﻮﭘ روﺎﺑ ﻪﺑ

» ﻦﻴﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻦﻴﺑ ﺔﺒﻧﺎﺟود تاﺮﻴﺛﺄﺗ زا ﻲﺑﺮﺠﺗ تﺎﺤﻴﺿﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﻠﺧاد و ﻲﻠﻠﻤﻟا

ﻲﻧاواﺮﻓ

دراد دﻮﺟو .

ﻪﻳﺮﻈﻧ و ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ،ﺎﻣ زوﺮﻣا زﺎﻴﻧ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫ

تاﺪﻫﺎﺸﻣ شﺮﺘﺴﮔ و ﻲﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ

دﺮﻛ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻚﻤﻛ ﺎﻣ ﻪﺑ ﻲﺑﺮﺠﺗ .

يزﺎﺑ سﺎﺳاﺮﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ هﺪﻨﻨﻛراوﺪﻴﻣا ﺦﺳﺎﭘ ﻲﺤﻄﺳود يﺎﻫ

ﻪﺑ يا

ﻲﻣ ﺶﻟﺎﭼ ﻦﻳا ﺪﻫد

. ﻪﻳﺮﻈﻧ فﻼﺧﺮﺑ ﺖﻟود يﺎﻫ

بﺎﻨﺘﺟا ﻲﺤﻄﺳود دﺮﻜﻳور ،رﻮﺤﻣ يﺮﻳﺬﭘﺎﻧ

ﻲﻣ ﺖﻴﻤﺳر ﻪﺑ ﻲﻠﻣ ﻊﻓﺎﻨﻣ تﺎﻣوﺰﻠﻣ ﺔﻨﻴﻣز رد ار ﻲﻠﺧاد تﺎﻋزﺎﻨﻣ ﺪﺳﺎﻨﺷ

. ﻼﺧﺮﺑ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ف

» مود ﺮﻳﻮﺼﺗ «

The Second Image)

ﻦﻴﺑ رﺎﺛآ و ﻲﻠﺧاد ﻞﻠﻋ ﻲﻨﻌﻳ(

ﺎﻳ ﻲﻠﻠﻤﻟا

» ﻪﻧوراو مود ﺮﻳﻮﺼﺗ

«

) Second Image Reversed

ﻪﺑ (

ﻦﻴﺑ ﻞﻠﻋ يﺎﻨﻌﻣ ﻖﻳﺪﺼﺗ ﻲﺤﻄﺳود يزﺎﺑ ،ﻲﻠﺧاد رﺎﺛآ و ﻲﻠﻠﻤﻟا

ﻲﻣ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ تروﺮﺿ نداد ﻲﺘﺷآ ياﺮﺑ شﻼﺗ رد يﺰﻛﺮﻣ ناﺮﻴﮔ

ﻦﻴﺑ و ﻲﻠﺧاد يﺎﻫ ﻲﻠﻠﻤﻟا

ﻪﺑ رﻮﻃ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﻣﺰﻤﻫ

) «

Putnam, 1988: 459-460 ;

Gourevitch, 1978

.(

نآ ﺎﻳ ﻲﺤﻄﺳود يزﺎﺑ رد ﻲﻣ ﻲﻬﺟوود ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ار نآ رﺪﻳﺎﻨﺳا ﻪﻛ رﻮﻃ

و ﻲﻧورد ﻞﻣاﻮﻋ ،ﺪﻣﺎﻧ

ﺶﻨﻛ رد ،ﺪﻧراﺪﻧ ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﺮﻫﺎﻇ رد ﻪﻛ ﻲﻧوﺮﻴﺑ ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫ

رادﺎﻨﻌﻣ ﻲﻃﺎﺒﺗرا نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ

ﻲﻣ ﺪﻨﺑﺎﻳ . ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﻛ يزﺎﺑ ﻦﻳا ﻧﺮﻴﮔ

ﻲﻠﺧاد ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺔﺻﺮﻋ رد نﺎﻣﺰﻤﻫ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ نآ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ نﺎﮔﺪ

ﻦﻴﺑ ﺖﺳﺎﻴﺳ و ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﻞﻠﻤﻟا

دﺮﻴﮔ . و رﺪﻳﺎﻨﺳا ﺮﻈﻧ زا ﻖﻴﻔﻠﺗ نﺎﻜﻣا ﻦﻳا ﻲﺿﺮﻓ ﺖﻟود ﻚﻳ رد

ﻪﺑ نارﺎﻜﻤﻫ ﻲﻣ ﻖﻘﺤﺗ ﺮﻳز حﺮﺷ

؛ﺪﺑﺎﻳ

»

Xﺖﻟود ﺰﻴﻧ و ﺪﻧراد صﺎﺧ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﻚﻳ زا نآ لﻮﺌﺴﻣ تﺎﻣﺎﻘﻣ ﻪﻛ ﻲﺘﺷادﺮﺑ سﺎﺳاﺮﺑ

تﺎﻣﺎﻘﻣ ﻪﭽﻧآ سﺎﺳاﺮﺑ ﺮﺑ ار صﺎﺧ ﻲﺸﻨﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ نآ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ لﻮﺌﺴﻣ

ﻲﻣ ﺪﻨﻳﺰﮔ . ﻞﻤﻋ ةﻮﺤﻧ

ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺮﮕﻳد و ﺮﮕﺸﻨﻛ تﺎﻧﺎﻜﻣا و فاﺪﻫا ،ﺮﮕﻳد ناﺮﮕﺸﻨﻛ صﺎﺧ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ نآ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ

ﻪﺑ ﻲﻣ طﺎﺒﺗرا ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ناﺮﮕﺸﻨﻛ ﻂﺳﻮﺗ رادﺎﻨﻌﻣ ﻲﻠﻜﺷ ﺪﻨﺑﺎﻳ

. ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ زا ﻲﺷﺎﻧ وا ﺶﻨﻛ

ﺖﺳا ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ .

ﺗ ﻦﻳا كﺮﺤﻣ رﻮﺗﻮﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ داﺮﻓا ﻂﺳﻮﺗ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ يﺮﻈﻧ ﻖﻴﻔﻠ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺖﺳا هﺪﻧﺮﻴﮔ «

: 26 - 25

ﺎﻬﻧآ ﺮﻈﻧ زا .(

» ﻲﻣ ار ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﺶﺨﺑ ود ﻪﺑ ناﻮﺗ

(10)

642

، رود ة 46 ، ةرﺎﻤﺷ 3

، ﺰﻴﻳﺎﭘ 1395

دﺮﻛ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻲﻧورد و ﻲﻧوﺮﻴﺑ .

ﻪﺑ ار ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ةژاو ًاﺪﻤﻋ ﺎﻣ هﺪﻳﺰﮔﺮﺑ ﻂﻴﺤﻣ يﺎﺟ

ﺎﻳ ﻂﻴﺤﻣ اﺮﻳز ،ﻢﻳا

هژاو ﻋ ﻲﺧﺮﺑ رد ﺎﻳ ﺖﺳا ﻲﻠﻛ رﺎﻴﺴﺑ يا ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﻲﺻﺎﺧ يﺎﻨﻌﻣ زا مﻮﻠ

. زا رﻮﻈﻨﻣ ﻊﻗاو رد

ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ،ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻂﻳاﺮﺷ و ﻞﻣاﻮﻋ زا يا

و هدﻮﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺖﻟود ﺶﻨﻛ ﺎﺑ هﻮﻘﻟﺎﺑ ترﻮﺻ

ﺮﻴﺛﺄﺗ نآ ﺮﺑ ﻲﻣ

ﺪﻧراﺬﮔ «

) نﺎﻤﻫ : 106

.(

ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ وﺮﻤﻠﻗ زا جرﺎﺧ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻄﻳاﺮﺷ و ﻞﻣاﻮﻋ ،ﻲﻧوﺮﻴﺑ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ زا رﻮﻈﻨﻣ ﺎﻬﻧآ ﺮﻈﻧ زا ﺮﻗ ﺖﻟود ﻚﻳ ﺪﻧراد را

. ﺶﻨﻛ ﺶﻨﻛاو و ﺎﻫ ﺖﻟود يﺎﻫ

ﺮﮕﻳد يﺎﻫ )

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺖﻟود نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ يﺎﻫ

ﺮﮕﻳد ( ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﻛ ﻲﻌﻣاﻮﺟ ، ﻲﻣ ترﻮﺻ ار ﻲﺸﻨﻛ ﺎﻬﻧآ ياﺮﺑ نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ

ار ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ نﺎﻬﺟ و ﺪﻨﻫد

ﻲﻣ داد يﺎﺟ هوﺮﮔ ﻦﻳا رد ناﻮﺗ .

ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ رد ﻂﻳاﺮﺷ و ﻞﻣاﻮﻋ ماﺪﻛ ﻪﻜﻨﻳا ﺺﻴﺨﺸﺗ ﺎﻳ مﺎﻋ يﺎﻫ

شﺮﮕﻧ ﻪﺑ ،ﺪﻧﺮﺛﺆﻣ و ﻂﺒﺗﺮﻣ صﺎﺧ ﺖﺷادﺮﺑ ،ﺎﻫ

توﺎﻀﻗ ،ﺎﻫ ﻢﻴﻤﺼﺗ فاﺪﻫا و ﺎﻫ

ﺖﻟود نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ

X

دراد ﻲﮕﺘﺴﺑ .

كﺮﺤﻣ ﻪﺑ داﺮﻓا ﻦﻳا ﻪﻜﻨﻳا ﻲﻨﻌﻳ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺶﻨﻛاو ﻪﻧﻮﮕﭼ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ

ﺪﻨﻫد . رﻮﻈﻨﻣ

ﺖﻳدوﺪﺤﻣ حﻼﻄﺻا ﻪﺑ ﻲﺧﺮﺑ ﻞﻣﺎﺷ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ زا و يرﺎﻤﻴﺑ ناﺰﻴﻣ ،يروﺎﻨﻓ ﻞﻴﺒﻗ زا ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻫ

ﻲﻣ ﺰﻴﻧ هﺮﻴﻏ فاﺪﻫا ﻖﻘﺤﺗ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﻪﻛ دﻮﺷ

ار ﺶﻨﻛ ﻂﻳاﺮﺷ زا ﻲﺸﺨﺑ ﺎﻳ ﺪﻨﻨﻛ دوﺪﺤﻣ ار

فﺮﺻ ﺪﻨﻫد ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﻜﻨﻳا زا ﺮﻈﻧ

ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻦﻳا زا نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ ﻪﭼ و ﺖﺴﻴﭼ ﺎﻫ

ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻦﻳا دﻮﺟو زا هزاﺪﻧا ﺪﻧا هﺎﮔآ ﺎﻫ

...

ﻦﻳا زا ﺮﺛﺄﺘﻣ و ﺮﻴﻴﻐﺗ لﺎﺣ رد هراﻮﻤﻫ ﻲﻧوﺮﻴﺑ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا عﻮﺿﻮﻣ ﺗ ﺖﻴﻤﻫاﺎﺑ ار يﺰﻴﭼ ﻪﭼ نﺎﮔﺪﻧﺮﻴﮔ

ﻲﻣ داﺪﻤﻠﻗ ﻲﻘﻠ ﺪﻨﻨﻛ

) نﺎﻤﻫ : 107 - 106 (

« .

ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ ﻲﻧورد ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﻪﻛ ﻲﻄﻳاﺮﺷ و ﻞﻣاﻮﻋ زا ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﺎﻬﻧآ ﺮﻈﻧ زا ﻪﺤﻣﺎﺴﻣ ﻲﻛﺪﻧا ﺎﺑ ﺪﻧﻮﺷ

نﻮﭼ ﻲﻨﻳوﺎﻨﻋ ﺖﺤﺗ

» ﻲﻠﺧاد ﺖﺳﺎﻴﺳ

« ،

» ﻲﻣﻮﻤﻋ رﺎﻜﻓا «

ﺎﻳ

» ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ «

ﻲﻣ دﺎﻳ ﺰﻴﻧ دﻮﺷ

.

ﺪﻳﺎﺑ ترﺎﺒﻋ ﻦﻳا زا ﺢﻴﺤﺻ ﺖﺷادﺮﺑ ﻚﻳ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ياﺮﺑ ،نﺎﻬﺟ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺖﻟود ﺮﻫ رﺎﺘﻓر ﺖﻔﮔ

ﻞﻜﺷ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ رد ﻪﺸﻳر هﺎﮕﺘﺴﻳز و نآ نﺎﻣدﺮﻣ رﺎﺘﻓر و ﺖﺷﺮﺳ ،نآ يﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ و ﻪﻌﻣﺎﺟ يﺮﻴﮔ

دراد نآ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ

: 107

(

لﺪﻣ رد لﻮﺤﺗ و ﻞﻣﺎﻜﺗ ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫ

يﺮﻴﮔ

ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ يﺮﻴﮔ

د ﺐﻟﺎﻏ يﻮﮕﻟا ،ﻲﻧﻼﻘﻋ لﺪﻣ ﺪﻫد ﻢﻴﻤﺼﺗ ر

يﺮﻴﮔ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ةزﻮﺣ رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋزﺎﻨﻣ ﻢﻈﻋا ﺶﺨﺑ و ﺖﺳا ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ ﻦﻴﺑ ﺶﻟﺎﭼ ار يﺮﻴﮔ

لﺪﻣ و ﻲﻧﻼﻘﻋ ﺮﮕﻳزﺎﺑ يﻮﮕﻟا ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﺒﻴﻗر يﺎﻫ

ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ناﻮﻨﻋ ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ،ﺪﻧﺪﺷ

ﺪﻫد

) ﻒﻴﺳ ،هداز 1384 ب : 348 (Mintz, and Karl Deroen, 2010 ؛

ﻲﻠﻋ ،نﻮﺴﻴﻟآ ﺮﻈﻧ زا ﻳز تﺎﻓﻼﺘﺧا ﻢﻏر

يدﺎ

هﺎﮔﺪﻳد و ﺎﻫﺪﻴﻛﺄﺗ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ ﺺﺼﺨﺘﻣﺮﻴﻏ داﺮﻓا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﺮﺻﺎﻌﻣ ناﺮﮕﻠﻴﻠﺤﺗ كﺮﺘﺸﻣ يﺎﻫ

ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ،ﺎﻬﻧآ ﺐﻠﻏا ،دراد دﻮﺟو ﻲﻣ ﻪﻛ

بﻮﭼرﺎﭼ زا ،ﺪﻨﻨﻛ ﺮﻴﺴﻔﺗ ار ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫداﺪﻳور ﺪﻨﻫاﻮﺧ

ﻲﻣ يوﺮﻴﭘ ﻲﻧﻼﻘﻋ ﺮﮕﻳزﺎﺑ يﻮﮕﻟا ﺪﻨﻨﻛ

) ،نﻮﺴﻴﻟآ 1364 : 41

.(

(11)

643

ﻨﻤﺸﻧاد و نﺎﻧاددﺎﺼﺘﻗا ،نﺎﻓﻮﺴﻠﻴﻓ ﻪﭼﺮﮔا ﻪﺑ ﺶﻳﻮﺧ صﺎﺧ يﺮﻜﻓ ﺮﻈﻨﻣ زا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا مﻮﻠﻋ ناﺪ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺘﺧادﺮﭘ يﺮﻴﮔ

ﺪﻧا

)

،رﻮﭘﺮﻐﺻا 1386 : 23 - 22 (

ﻦﻴﺑ ﻦﻳا رد،

ﻲﮕﻧرﺮﭘ رﻮﻀﺣ نﺎﻧاددﺎﺼﺘﻗا

ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺔﻴﻟوا رﺎﺛآ و ﺪﻧراد ﻲﻧﻼﻘﻋ بﺎﺨﺘﻧا ﺔﻳﺮﻈﻧ رد

) ،دوﻮﻴﻫ 1389 : 572

ﻦﻳا .(

ﻊﻔﻧ ﺖﻟﺎﺻا و يﺪﻨﻣدﻮﺳ ﻞﺻا ﺔﻳﺮﻈﻧ نﺎﺴﻧا رﺎﺘﻓر و ﺶﻨﻛ يﺎﻨﺒﻣ ار ﻲﺼﺨﺷ

ﻲﻣ ﺎﻫ ﻲﻟﺎﺣرد و ﺪﻧاد

ﻲﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ ار ﻲﻧﺎﺴﻧا ةﺰﻴﮕﻧا ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ﻪﻛ ﻲﻣ رﻮﺼﺗ ﻦﻴﻨﭼ ،ﺪﻫد

ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻲﭘ رد داﺮﻓا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ

ﺖﺳا دﺎﻳز هﻮﻘﻟﺎﺑ ﺶﺸﻛ ياراد ﻲﺼﺨﺷ ﺖﻌﻔﻨﻣ مﻮﻬﻔﻣ و ﺪﻨﺘﺴﻫ دﻮﺧ ﻲﺼﺨﺷ

) ﺮﻛﻮﺘﺳا و شرﺎﻣ ،

1378 : 134 .(

ا ﺔﻨﻴﻣز رد شﻼﺗ لﻮﺼﺤﻣ ﻲﻧﻼﻘﻋ يﻮﮕﻟا ﺔﺿوﺮﻔﻣ ﻦﻳا ﺔﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﻲﺳﺎﻴﺳ رﺎﺘﻓر ياﺮﺑ يزﺎﺳﻮﮕﻟ

ﻪﻛ ﺖﺳا هدﺎﺳ ﺪﻨﺘﺴﻫ مدﺎﺧدﻮﺧ راﺪﻓﺪﻫ نﺎﻫاﻮﺧ هﺪﻳﺎﻓ ﻪﻨﻴﺸﻴﺑ ؛ﻲﺳﺎﻴﺳ ناﺮﮕﻳزﺎﺑ

. ﺮﮕﻳد نﺎﻴﺑ ﻪﺑ

ﻲﻣ رﺎﺘﻓر ﻲﻧﻼﻘﻋ ﺎﻬﻧآ ﻲﻣ و ﺪﻨﻨﻛ

ﻪﻜﻧآ نوﺪﺑ ،ﺪﻨﻧﺎﺳﺮﺑ ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﺺﻟﺎﺧ دﻮﺳ ﺪﻨﺷﻮﻛ

ﺑ دﻮﺧ رﺎﺘﻓر يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻪﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻲﺘﺣ ﺎﻳ ﻲﻓﺎﻛ ﻪﺟﻮﺗ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ناﺮﮕﻳد ياﺮ

) ،يﺎﻫ 1385 : 27 و 29 (

ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ هﺰﻴﮕﻧا ﻞﻴﻠﻘﺗ ﺎﺑ ﻲﻧﻼﻘﻋ يﻮﮕﻟا

ﺖﻌﻔﻨﻣ ةﺰﻳﺮﻏ ﻪﺑ نﺎﺴﻧا يﺎﻫ و ﻖﻴﻀﻣ ﺮﻴﺴﻔﺗ ﻲﻳﻮﺟ

ﻢﻛ ﻲﻣ ﻪﺋارا نﺎﺴﻧا ﺖﻴﻧﻼﻘﻋ زا ﻪﻳﺎﻣ

؛ﺪﻫد

» ﻦﺳ ﺎﻴﺗرﺎﻣآ

) «

Amartya Sen

ﺪﻘﺘﻌﻣ هﺎﮕﻧ ﻦﻳا ﺪﻘﻧ رد (

ﻴﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻳﻮﻟﺎﻫ ،ﺺﻟﺎﺧ يدﺎﺼﺘﻗا نﺎﺴﻧا ﺖﺳا ﺖﺴﻴﻧ ﺶ

. ﻢﻛ ﻲﻘﻠﺗ ﻦﻳا ﺎﺑ ﺖﻴﻧﻼﻘﻋ زا ﻪﻳﺎﻣ

ﻲﻤﻧ ار نﺎﻴﻣدآ ﻲﻌﻗاو يﺎﻫرﺎﺘﻓر زا يرﺎﻴﺴﺑ دﺮﻛ ﻦﻴﻴﺒﺗ هﺪﻳﺎﻓ ندﺮﻛ ﻪﻨﻴﺸﻴﺑ ةﺰﻴﮕﻧا ﺐﺴﺣﺮﺑ ناﻮﺗ

Sen, 1997: 97-104) .(

و هدﺮﻛ طاﺮﻓا ﻲﻣدآ رﺎﺘﻓر ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ﺺﻳﺎﺼﺧ ﺪﻳﺮﺠﺗ رد نﺎﺴﻧا زا ﻲﻘﻠﺗ ﻦﻳا ،ﻞﺘﻴﻟ دﺎﻘﺘﻋا ﻪﺑ ﻦﻳازا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻌﻗاو رﺎﺘﻓر زا ور ﻢﻠﻋ نﺎﻤﻟﺎﻋ ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ و ﺖﺳا هدﺎﺘﻓا رود ﻪﺑ نﺎﺴﻧا

عﺎﻤﺘﺟﻻا

ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﺐﻟﺎﻃ ،يﺮﻴﺴﻔﺗ

» ﻪﻳﺎﻣﺮﭘ

) «

Thick

ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﺴﻧا رﺎﺘﻓر زا (

. ﻪﺑ ﻲﻨﻌﻳ ﻲﺣﺮﺷ نداد ﺖﺳد

شزرا ،ﺎﻫرﺎﺠﻨﻫ زا ﻲﻠﻴﺼﻔﺗ ﺎﻫزﺎﺠﻣ ،ﺎﻫ

Metaphors) ياﺮﺑ ﻲﻨﻳد بادآ و ﺎﻫروﺎﺑ ،ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ﻲﻧﺎﺒﻣ ،(

ﻲﻣدآ رﺎﺘﻓر ﻦﻴﻴﺒﺗ

) ،ﻞﺘﻴﻟ 1388 : 64

.(

ﻢﻛ ﻲﻘﻠﺗ ﻳﺎﻣ هدﺎﺳ ﺎﺑ ﺖﻴﻧﻼﻘﻋ زا ﻪ ﻞﺋﺎﻗ ،نﺎﺴﻧا ﺶﻨﻛ و رﺎﺘﻓر يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ شﻼﺗ و يزﺎﺳ

ﺶﻨﻛ راﺮﻜﺗ ﻪﺑ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ رد تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ و ﺎﻫ

ﺖﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻧﺎﻜﻣ و ﻲﻧﺎﻣز يﺎﻫ .

يﻮﮕﻟا ﺔﻳواز زا

ﻲﻣ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻢﻫ ﻪﻴﺒﺷ ﻲﺘﻟود ناﺮﮕﻳزﺎﺑ مﺎﻤﺗ ﻲﻧﻼﻘﻋ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ رد ﻪﻛ ﺖﺷاد رﺎﻈﺘﻧا ناﻮﺗ

يﺎﻫ

ﻪﺑ ﺺﺨﺸﻣ ﻨﻛ ﻞﻤﻋ ﻪﺑﺎﺸﻣ ترﻮﺻ

ﻪﻛ ﺪﻧراﻮﺘﺳا هﺪﻴﭽﻴﭘﺮﻴﻏ و هدﺎﺳ تﺎﺿوﺮﻔﻣ ﻦﻳا ﺮﺑ و ﺪﻨ

ﺖﻟود ﻲﻣ ار ﺎﻫ دﺮﻛ ﻲﻘﻠﺗ ﻲﻧﻼﻘﻋ ﺪﺣاو ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ناﻮﺗ

(George, 1969: 9)

ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ ﺖﺳرد

توﺎﻔﺗ ﻲﺑ يﺎﻫ ﻢﻴﻤﺼﺗ رد رﺎﻤﺷ ﻲﺑ درﻮﻣ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻲﺟرﺎﺧ ﺖﺳﺎﻴﺳ يﺮﻴﮔ

ﻲﻣ راﺮﻗ ﻲﻬﺟﻮﺗ دﺮﻴﮔ

.

ﻪﺑ هرﺎﺷا ﻦﻤﺿ فاﺮﮔﺰﺘﻟﺎﻓ تﺮﺑار و ﻲﺗﺮﺋود ﺰﻤﻴﺟ مﻮﻗ عﻮﻧ ﻦﻳا بﺮﺨﻣ رﺎﺛآ

توﺎﻔﺘﻣ هﺎﮕﻧ يرﻮﺤﻣ

ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻪﺑ ﻲﻣ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ و ﺮﻈﻧﺪﻣ ار ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﻳﺎﺳ رد يﺮﻴﮔ

ﺪﻨﻫد . ﻪﻳﺮﻈﻧ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺎﻬﻧآ ﺮﻈﻧ زا يﺎﻫ