دزی یقودص دیهش یکشزپ مولع هاگشناد یشهوژپ یملع هلجم

(1)

دزي يقودص ديهش يكشزپ مولػ هاگشناد يشهوژپ يولػ هلجه Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences

هرود 32

، هراوش 6 ، رويرهش 4231 Vol. 23, No.6, Aug-Sep 2015

:هحفص 573 - 570 Pages: 570-579

یگتسبمه یسررب جیاتو

و کیماروواپ یفارگویدار هییعت رد CBCT

نادود هشیر اب یرلایزگام سوىیس فک طابترا لااب کف یفلخ یاه

يناقهد هيدهه

4يتفت غناق رحس ، باون اضريلػ ،3

2نظػا ينيدلازػ هوطاف ، يبلطه ماهلا ،1

5*

هديكچ

ههدقه

د يیث یىیطَلَتبپ ٍ یىیهَتبًآ ِطثاس صا یّبگآ:

ىاذً

یسلایضگبه عٌَیػ بث یفلخ یبّ

، یتبیح ىبهسد حشط ٍ قیخـت یاشث

ِؼلبطه يیا صا فذّ .تػا

، یگتؼجوّ یػسشث حیبتً

ٍ هیهاسًَبپ یفاشگَیداس یؼتسد CBCT

ی طبجتسا ي فو

ِـیس بث یسلایضگبه عٌَیػ

ىاذًد یفلخ یبّ

هف لابث تػا .

:يسررب شور

صا آ هیٌیلو َیؿس دبدػ تسَك ٍ هف یطَلَیداس

ٍ لبػ صا نظػا ةاًَ شتود تسَك ٍ هف یحاشخ 89

بت 93

، داذؼت 55

يىػا یاساد ِو هیهاسًَبپ شیَلت ذًدَثCBCT

، .ذًذؿ ةبختًا یسبوؿشػ تسَك ِث عَوده سد

440 لٍا شلَه ،مٍد ،لٍا شلَهشپ ىاذًد

ماذو شّ صا(لایضگبه مٍد ٍ 110

)دذػ ذؿ یػسشث .

يىػا شیؼفت یبّ

تؼیطَلَیداس طػَت CBCT

تسَك ٍ هف

ٍ

ُصاذًا یشیگ یبّ

یَدـًاد طػَت هیهاسًَبپ آ

لبػ ُذید ؽصَه آ

یىؿضپًاذًد شخ بت ُذؿ ساشىت ذؼث ِتفّ ٍد حیبتً ٍ مبدًا

intra-observer agreement

یػسشث ًِبگاذخ ماذوشّ یاشث ؿ

ذ

ُداد . غوخ یبّ

ِث ُذؿ یسٍآ مشً هوو

ساضفا

SPSS

ىَهصآ ٍ یسبهآ یبّ

t-test

،

ANUVA

،

Chi-Square

ٍ

Fisher Exautts

.تفشگ ساشل لیلحت ٍ ِیضدت دسَه

جياتن

بث هیهاسًَبپ یفاشگ كفاَت ىاضیه : ثCBCT

ِ ِلیػٍ

kapp test

ٍ ذؿ یػسشث 549

/ 0

kappa=

ث ِ كفاَت یاساد ِو ذهآ تػد

ًبتجؼً

تػا یثَخ .

بث دذػ يیا 00

/ 0 یٌؼهp=

یفاشگ یٌؼی .تػا ساد یبّ

قیخـت سد هیهاسًَبپ ٍ CBCT

ٍ عٌَیػ فو مشف تیؼضٍ

ىاذًد ِـیس ذًساد كفاَت نّ بث لابث هف یفلخ یبّ

.

هجيتن یريگ

ؾٍّظپ يیا حیبتً ِث ِخَت بث:

، یه دبٌْـیپ ىاذًد ِـیس ٍ یسلایضگبه عٌَیػ فو يیث كیلد طبجتسا يتفبی یاشث ددشگ

یبّ

لایضگبه یفلخ

، خاد ِث يـىخٍشپ(ِػ مشف تسَك ِث هیهاسًَبپ سد یتلٍ ُظیٍ ِث دَؿ ُذید )عٌَیػ ل

، شیٍبلت بت ددشگ ِیْتCBCT

یًبّد تبطبجتسا دبدیا لبوتحا ٍ ِهذك يیشتوو -

.ذیآ دَخٍ ِث تًَفػ لبمتًا ٍ لاشتًآ

ژاو ه ه ا ی یديلک

:

،سلایضگبه عٌَیػ فو ىاذًد

،هیهاسًَبپ ،لایضگبه یفلخ یبّ

Cone beam CT

3،2،1 - هوزگ ربیدبتسا د

نازیا ،دزی ،دزی یقودص دیهش ینبمرد یتشادهب تبمدخ و یکشزپ مولع هبگشناد ،یکشزپنادن

4 - دبتسا تشادهب تبمدخ و یکشزپ مولع هبگشناد ،یکشزپنادند هوزگ نازیا ،دزی ،دزی یقودص دیهش ینبمرد ی

5 - وجشناد ی

،یکشزپنادند نازیا ،دزی ،دزی یقودص دیهش ینبمرد یتشادهب تبمدخ و یکشزپ مولع هبگشناد

* هدنسیون(

:نفلت ؛)لوئسم 989312761378

+ :یکینوزتکلا تسپ ، [email protected]

:تفبیرد خیربت 25

/ 3 / 3194

شزیذپ خیربت :

31 / 4 / 3194

(2)

يتفت يناقهد هيدهه ىاراكوه و

571



دزي يقودص ديهش يناهرد ـ يتشادهب تاهدخ و يكشزپ مولػ هاگشناد هلجه و تسيب هرود

موس هراوش ، نشش ، رويرهش 4231

ههدقه و تػا یلاصبًاسبپ عٌَیػ يیلٍا یسلایضگبه عٌَیػ لىؿ ِ

یه دٍذح بت ىآ ؽشتؼگ ٍ دشیگ 20

شلَه ؾیٍس بث ىبهضوّ یگلبػ

یه ِوتبخ مَػ فو .ذثبی

عٌَیػ لایضگبه ىاَختػا سلاَئَلآ ُذئاص صا

(تػا ُذؿ لیىـت 1

).

لَئَلآ حیس توػ ِث ىلابؼگسضث سد عٌَیػ ؽشتؼگ ىاضیه سد عٌَیػ فو .تػا شیغته 50

ذكسد ىاذًد يیث دساَه سٍبده یبّ

ِـیس بی یه اذیپ ؽشتؼگ ىآ یبّ

ث ٍ ذٌو ِ شث تسَك آ فو یگذه

(عٌَیػ

hillocks

)

ِـیس غىپا یگتؼخشث بی ؽدَخ عٌَیػ سد بّ

یه ىبـً اس ذّد

( 2 ) یه ىبـً هیطَلَتؼیّ غطبمه . تیشثوا ِو ذٌّد

ِـیس

ُذؿ ُذیـو عٌَیػ لخاد ِث یفاشگَیداس شظً صا ِو ییبّ

،ذًا

ػ صا نصبً لبىیتسَو ِیلا هی بث غلاٍ سد

ُذؿ اذخ عٌَی سد ٍ ذًا

14 - 28 ذكسد یه قبفتا ىَیػاسَفشپ دساَه (ذتفا

3 .)

ىاذًد يیث یىیطَلَتبپ ٍ یىیهَتبًآ ِطثاس صا یّبگآ یبّ

یث ِمطٌه بی عٌَیػ یفلخ یاشث یسلایضگبه عٌَیػ بث یًاذًد

(تػا یتبیح ىبهسد حشط ٍ قیخـت 4

. ).

عٌَیػ هیدضً طبجتسا

ىاذًد ِـیس ٍ یسلایضگبه لخ یبّ

یه لایضگبه یف ِث شدٌه ذًاَت

تبطبجتسا یًبّد

سد ِتػاَخبً لاشتًآ– ىاذًد ىذیـو يیح

یبّ

(ددشگ یفلخ 6

، 5 .)

ِـیس يیث طبجتسا

ىاذًد یسلایضگبه عٌَیػ لایضگبه یفلخ یبّ

ؽٍس طػَت یسادشثشیَلت ِلوخ صا یسادشثشیَلت فلتخه یبّ

لثه یذؼث ِػ بی هیهاسًَبپ لثه یذؼثٍد ٍ CT

لثبل CBCT

یه یثبیصسا .ذؿبث

هیهاسًَبپ یفاشگَیداس

، ٍ لایضگبه ٍ لجیذٌه ًِذث

یه شیَلت ِث اس لایضگبه عٌَیػ فو (ذـو

2 .) يیا یبیاضه صا

یه هیٌىت

ُذّبـه ِث ىاَت ٌِیضّ ،یتسَك یبّسبتخبػ صا یسبیؼث

.دَوً ُسبؿا ىآ ىبػآ یػشتػد ٍ يییبپ ِؼؿا ،نو ییَػ صا

لیلد ِث

،هیٌىت يیا ىدَث یذؼثٍد ،هیهبًآ یبّسبتخبػ يـیصَپویا شپَػ

(یمفا ٍ یدَوػ ییبوٌگسضث 33

- 10 تبػلاطا يتؿاذً ٍ )ذكسد

تیدٍذحه لبٌـىػ عاشو یه دبدیا ییبّ

(ذیبوً

2 )

.

هیٌىت

ِػ یبّ

یذؼث ٍ CT

تیدٍذحه يیا شث CBCT

بف بّ

ئ ك

ُذهآ هیٌىت يیا .ذًا بّ

، شیٍبلت

multiplannar

یبّسبتخبػ صا

یه دبدیا یتسَك بوً

ذٌچ شّ .ذٌی یاشث غخشه ىاٌَػ ِث صٌَّ CT

یه سبىث لاصبًٌَیػ ِیحبً یسادشثشیَلت دٍس

، یلابث یـثبت صٍد یلٍ

لىـه یػشتػد ٍ ىآ

،شت تػا ُدشو دٍذحه اس ىآ دشثسبو (

7،8 ) سد .

بث ِؼیبمه

، CT

صا ُدبفتػا شث سد بثCBCT

ِػ تبػلاطا يتؿاد یذؼث

يییبپ تویل ٍ صٍد ،هیپٍشتٍضیا ِث ٍ شت

شیَلت عٌَیػ ىذیـو

طجتشه یبّسبتخبػ ٍ لایضگبه

، بث ِؼیبمه لثبل تیفیو بث ِث ٍسCT

یه ؽشتؼگ (ذؿبث

9 .)

ىاذًد ِـیس يیث طبجتسا یىیفاشگَیداس تبؼلبطه ٍ یفلخ یبّ

ٍ یذؼثٍد(یدَوػ ِطثاس عبػاشث اس عٌَیػ یًبتحت ُساَید

ِػ (یمفا ٍ )یذؼث

ِػ

ِمجط )یذؼث

ُدَوً یذٌث (ذًا

9 8,

4,

2,

1,

) يیا .

ِػ هیٌىت بث اس هیهاسًَبپ تبؼلبطه یذؼث

ذًٌبوّ

ِؼیبمه CT

ُدَوً

یحاشخ صا لجل هیهاسًَبپ صا يیتٍس ُدبفتػا دَخٍ بث .ذًا یبّ

یبوً ًَِگچ ِىٌیا يتؼًاد ،لایضگبه فلخ سد تٌلپویا ٍ یضتٍشپ

ِػ دَؿ نؼده لایضگبه فلخ سد یذؼثٍد یفاشگَیداس هی صا یذؼث

،

یه نْه ذؿبث . ه ازل یػسشث فذّ بث شضبح ِؼلبط یگتؼجوّ

حیبتً

ٍ هیهاسًَبپ یفاشگَیداس ؼتسد CBCT

ی فو طبجتسا يی عٌَیػ

ىاذًد ِـیس بث یسلایضگبه یفلخ یبّ

هف لابث .ذؿ مبدًا

شور يسررب یفیكَت ِؼلبطه يیا سد ،یؼطمه–

440 ،لٍا شلَهشپ ىاذًد

ماذو شّ صا(لایضگبه مٍد ٍ لٍا شلَه ،مٍد 110

بویث صا )دذػ ىاس

ِؼخاشه يیث سد تسَك ٍ هف یطَلَیداس هیٌیلو ِث ُذٌٌو

لبػ یبّ

89 بت 93 غوخ ٍ ةبختًا یسبوؿشػ تسَك ِث یسٍآ

ِو یًاسبویث .ذؿ شیَلت ٍد شّ

صا هیهاسًَبپ ٍ CBCT

ىاذًد ذٌتؿاد اس سَوزه یبّ

ٍ شیٍبلت ِیْت يیث ِلكبف

ا یبْتًا تیفیو ٍ دَجً شتـیث ُبه ِػ صا ىبًآ یفاشگَیداس غىپ

ِؼلبطه دساٍ ،دَث تػبٌه شیَلت ٍد شّ سد عٌَیػ فو ٍ ِـیس ذًذؿ . شّ بث ىاسبویث ىاذًد سد ِؼیبض ًَِگ

لایضگبه یفلخ یبّ

صا

.ذًذؿ جسبخ ِؼلبطه شیَلت

ِػ یذؼث

ُبگتػد طػَت ىاسبویث

CBCT

( بىوًلاپ

،

یىٌیؼلیّ

، سطَپؼوا طیاشؿ بث )ذًلاٌف 84 kvp

، ىبهص 14

،ِیًبث

12

،mA

ید ىاذیه ذ 8

× 8 یتًبػ غطبمه .ذًدَث ُذؿ ِیْت شته

مشً طػَت لبتیخبػ ٍ لبیضگا لبًٍشو .ذؿ ِیْت ساضفا

طػَت ىاسبویث يیوّ لبتیدید هیهاسًَبپ یفاشگَیداس ُبگتػد

planmeca

( بىوًلاپ ,

ّ یىٌیؼل .دَث ُذؿ ِیْت )ذًلاٌف

[ Downloaded from jssu.ssu.ac.ir on 2024-01-25 ]

(3)

572

کيهاروناپ يفارگويدار جياتن يگتسبوه يسررب ... و

ه عٌَیػ فو بث ِـیس شّ هیفاشگَپَت ِطثاس ـ

گب ـ یض ـ یاشث یسلا

ىاذًد ذٌچ یبّ

ذؿ یػسشث ًِبگاذخ تسَك ِث ِـیس شّ ،ِـیس

ٍ

ِث

ٍ هیهاسًَبپ سد یفیو تسَك نیؼمت عبػاشثCBCT

شیص یذٌث

یػسشث ذؿ :

0 - عٌَیػ لبىیتسَو یبّسدسَث بث عبوت سد ِـیس تؼیً

.

1 - سد ِـیس ٍ ُدَث يییبپ توػ ِث بٌحًا بث عٌَیػ فو

عٌَیػ لبىیتسَو یبّسدسَث بث عبوت تػا

. 2

- بث عٌَیػ فو ییبپ توػ ِث بٌحًا

ــ یس ٍ ُدَث ي ــ

سد ِـ

تػا عبوت سد عٌَیػ ُشفح بث لاشتل توػ

، ىآ غىپا یلٍ

عٌَیػ یبّصشه صا جسبخ یه

ذؿبث .

3 - یٍس ِـیس ٍ ُدَث يییبپ توػ ِث بٌحًا بث عٌَیػ فو

.تػا ُذؿ شیَلت عٌَیػ ُشفح 4 - مبوت بی یتوؼل ٍ ُدَث لابث توػ ِث بٌحًا بث عٌَیػ فو

ذًد ِـیس تػا ِتفشگ شث سد اس ىا لىؿ(

1 ).

لىؿ 1 :

ِطثاس هیفاشگَپَت

ِـیسشّ

فوبث عٌَیػ یسلایضگبه یبوًسد هیتبوؿ هیهاسًَبپ CBCTٍ

یػسشث مبوت ـًاد طػَت هیهاسًَبپ یبّ

ـ هآ َد ـ ید ؽصَ

ــ ُذ

ٍ ِتفشگ تسَك ُذؿ

حیبتً ساشىت بث

ذؼث ِتفٍّد يىػا شیؼفت .ذیدشگ ِجػبحه

یبّ

طػَت CBCT

ساشىت ذؼث ِتفّ ٍد حیبتً ٍ ذیدشگ مبدًا تسَك ٍ هف تؼیطَلَیداس

ٍ

.ذؿ ِجػبحه

جياتن یٍس شث ِؼلبطه يیا 55

ِؼخاشه سبویث یللخت هیٌیلو ِث ُذٌٌو

ذؿ مبدًا یطَلَیداس .

ِطثاس 817 ىاذًد ِـیس لٍا شلَهشپ یبّ

- د مٍ

لٍا شلَه -

ِمجط یسلایضگبه عٌَیػ فو بث مٍد یػسشث دسَه ٍ یذٌث

تفشگساشل . یػسشث دسَه داشفا یٌػ يیگًبیه 6

/

±12 24 / 37 ٌِهاد بث

تاشییغت 14 بت 62 .دَث لبػ 26

(شفً

3 / 47 ذكسد ٍ دشه ) 29

(شفً

7 / 52 ذكسد

َث ىص )

% ذًد 6 / 50 دساَه ٍ تػاس توػ 4

/ 49

ذكسد .ذًدَث پچ توػ سد

شف غیصَت ىاذًد ِـیس یًاٍا هیىفت ِث ِؼلبطه سد ِتفس سبىث یبّ

ِمجط ٍ یفاشگَیداس عًَ ٍ ىاذًد عًَ

لٍذخسد یذٌث 1

.تػا ُذهآ

(4)

573

لٍذخ 1 : ىاذًد ِـیس یًاٍاشف غیصَت یفاشگَیداس عًَ ٍ ىاذًد عًَ هیىفت ِث بّ

ىادند عون يفارگ

هقبط لک یدنب

0 4

3 2

1

لٍا شلَهشپ هیهاسًَبپ

101 15

39 4

2

161 %1/2 %2/4 %24/2 %9/3 %62/7 105 CBCT 15

36 3

2

2 / 65

% 3 / 9

% 3 / 22

% 86 / 1

% 24 / 1

%

مٍد شلَهشپ هیهاسًَبپ

54 27

15 6

1

103 %0/9 %5/8 %14/5 %26/2 %52/4 60 CBCT 27

13 2

1

2 / 58

% 2 / 26

% 6 / 12

% 9 / 1

% 9 / 0

%

لٍا شلَه هیهاسًَبپ

114 90

0 89

10

303 %3/3 %29/3 %0 %29/7 %37/6

115 CBCT 136

3 41

8

9 / 37

% 8 / 44

% 9 / 0

% 5 / 13

% 6 / 2

%

مٍد شلَه هیهاسًَبپ

76 81

12 44

37

250 %14/8 %17/6 %4/8 %32/4 %30/4 72 CBCT 117

7 20

31

8 / 28

% 8 / 46

% 8 / 2

% 8

% 4 / 12

%

هیهاسًَبپ لو 342

213 66

143 50

817 %6/1 %17/5 %8 %26 %41/8

352 CBCT 295

59 66

42

43

% 1 / 36

% 2 / 7

% 8

% 1 / 5

%

علاو ٍ طبجتسا عًَ شظً صا یذٌث

، ىاذًد ِـیس ِطثاس یبّ

هیهاسًَبپ شفك علاو سد عٌَیػ فو بث لابث یفلخ 273

صا

352 ( 77 ذكسد هی علاو سد،دسَه ) 148

صا 295 (دسَه

50 ذكسد ٍد علاو سد ،) 43

صا 59 دسَه ( 72 ذكسد سد ،)

ِػ علاو 54

صا 66 (دسَه 81 ذكسد سبْچ علاو سد ٍ ) 42

صا

45 (دسَه 93 ذكسد بث ِثبـه اس) لٍذخ(داد قیخـتCBCT

2 ).

لٍذخ 2 : بث هیهاسًَبپ یبّ ِتفبی يیث ِؼیبمه

ِـیس مشف هیىفت ِثCBCT

ؼضو تي مرف هشير CBCTرد

ؼضو تي مرف هشير هاروناپ رد کي 0

( دادؼت دصرد ) 4

ادؼت ( د دصرد ) 3

( دادؼت دصرد ) 2

( دادؼت دصرد ) 1

( دادؼت دصرد ) لک

( دادؼت دصرد )

273 0 ( 5 / 33 ) 57

( 7 ) 9

( 1 / 1 ) 3

( 4 ) 0

( 0 ) 342

( 42 )

52 1 ( 4 / 6 ) 148

( 2 / 19 ) 2

( 2 / 0 ) 9

( 1 / 1 ) 2

( 2 / 0 ) 213

( 2 / 26 )

18 2 ( 2 / 2 ) 5

( 6 / 0 ) 43

( 3 / 5 ) 0

( 0 ) 0

( 0 ) 66

( 1 / 8 )

9 3 ( 1 / 1 ) 74

( 1 / 9 ) 5

( 6 / 0 ) 54

( 6 / 6 ) 1

( 1 / 0 ) 143

( 6 / 17 )

0 4 ( 0 ) 11

( 4 / 1 ) 0

( 0 ) 0

( 0 ) 42

( 14 / 5 ) 53

( 54 / 6 )

352 لو ( 2 / 43 ) 295

( 2 / 36 ) 59

( 2 / 7 ) 66

( 1 / 8 ) 45

( 3 / 5 ) 817

( 100 )

(5)

574

كفاَت ىاضیه

(agreement)

بث هیهاسًَبپ یفاشگَیداس

CBCT

تؼت ِلیػٍ ِث

Kappa

ٍ ذؿ یػسشث 549

/ 0

Kappa=

تػد ِث

یاساد ِو ذهآ حیبتً

ًبتجؼً

بث ساذمه يیا .تػا یثَخ 000

/ 0

p=

یٌؼه یفاشگ یٌؼی .تػا ساد تیؼضٍ قیخـت سد هیهاسًَبپ یبّ

ىاذًد ِـیس مشف

ًبتجؼً كفاَت سد یسلایضگبه عٌَیػ ِث تجؼً بّ

بث یثَخ

CBCT

ذًدَث لٍذخ(

3 ).

لٍذخ 3 : بث هیهاسًَبپ یفاشگَیداس كفاَت ىاضیه تؼت ِلیػٍ ِثCBCT

kappa

Approx.sig Value

kappa داذؼت 0.000

0.549 817

ضیلبًآ

chi square

ٍ هیهاسًَبپ يیث ِو داد ىبـً

سدCBCT

لٍا شلَهشپ سد تیتشت ِث یشتـیث كفاَت ِـیس مشف عًَ قیخـت یسبهآ شظً صا ٍ دساد دَخٍ لٍا ٍ مٍد شلَه ِث تجؼً مٍد ٍ

یٌؼه دَث ساد ( 001 / 0 )p=

لٍذخ(

4 ).

لٍذخ 4 :

ِؼیبمه شیٍبلت يیث ِـیس مشف كفاَت ِخسد ٍ هیهاسًَبپ

ىاذًد عًَ هیىفت ِثCBCT ٍ هیهاسًَبپ سد مشف ِؼیبمه

CBCT

ىادند عون قفاوت

(دادؼت دصرد ) قفاوت مدػ (دادؼت

دصرد ) لک

ىاذًد 4 130

7) / 80 31 (

3) / 19 161 (

100) (

ىاذًد 5 )73

9 / (70 )30

1 / (29 )103

(100

ىاذًد 6 191

63) 112 (

37) 303 (

100) (

ىاذًد 7 )162

8 / (64 )88

2 / (35 )25

(100

لو 556

1) / 68 261 (

9) / 31 817 (

100) (

ثحب ِـیس ِث تجؼً اس عٌَیػ فو يیث ِطثاس ِؼلبطه يیا

ىاذًد ٍ هیهاسًَبپ سد لایضگبه یفلخ یبّ

بث دَوً ِؼیبمهCBCT

ِـیس تیؼضٍ یػسشث یاشث هیهاسًَبپ صا لَوؼه ُدبفتػا ِث ِخَت ىاذًد یػ ِث تجؼً بّ

ىبهسد شظً صا طبجتسا يیا تیوّا ٍ عٌَ

یبّ

لابث ٍ ىَیػبتٌوگآ ،تٌلپویا تؿبو ،یحاشخ ،یؼًدَتسا ىدشث

یسبویث ؽشتؼگ ،عٌَیػ ذًٍس ٍ عٌَیػ لخاد ِث پلبپ یبّ

هیهاسًَبپ ؽٍس تلد ِؼلبطه يیا سد عٌَیػ ىَیػاضیتبهَئً

لهبو شیٍبلت ِث تجؼً

غهبخ ٍ شت شت

.ذؿ یػسشثCBCT

Freisfeld

ٍ يیلٍا یاشث ىاسبىوّ

ِمجط سبث یػسشث یاشث یذٌث

ىاذًد يیث طبجتسا ذًداد ِئاسا عٌَیػ ٍ بّ

، ىآ ؽٍس یلٍ

بٌْت بّ

ٍ لایضگبه عٌَیػ یفاشگَپَت تیؼضٍ ٍ تفس سبىث لٍا شلَه یاشث

ِـیس لاشتل تیؼلَه یوً لهبؿ اس عٌَیػ ِث تجؼً بّ

ذؿ 10)

.)

ِمجط ىاسبىوّ ٍ Kwak

غهبخ یذٌث اسا اس یشت

یلٍ ذًداد ِئ

یاشث طمف دَث ُدبفتػا لثبلCT

11)

.)

ِؼلبطه ِثبـه ،شضبح ِؼلبطه

Sharan

ٍ

Madjar

ِو دَث

سبیؼه

ِمجط یبّ

سد نّ ٍ هیهاسًَبپ سد نّ یذٌث لثبل CBCT

،عٌَــیػ فـو بث ِـــیس طبـجتسا عًَ شث ٍُلاػ ٍ ُدَث ُذّبـه (ذؿ ِتفشگ شظً سد ضیً عٌَیػ فو یفاشگَپَت 2

.)

بطهسد حیبتً عبػاشث شضبح ِؼل علاو یًاٍاشف عَیؿ CBCT

شفك 43 ذكسد

، علاو هی 36 علاو ،ذكسد

ٍد 7

،ذكسد علاو

ِػ 8 علاو ٍ ذكسد سبْچ

5

ًَِوً سد ذكسد ِؼلبطه دسَه یبّ

علاو يیاشثبٌث .ذهآ تػد ِث شفك

فو بث ِـیس نًَ عبوت مذػ(

ِؼلبطه سد .داد فبلتخا دَخ ِث اس داذؼت يیشتـیث )عٌَیػ یؿبث ِث طَثشه یًاٍاشف عَیؿ يیشتـیث ىاسبىوّ ٍ سبخف ُداص

علاو شفك 38 علاو غپػٍ ذكسد هی

8 / 28 (دَث ذكسد 12

.)

تبؼلبطه ذًٌبه ضیً ِؼلبطه يیا حیبتً

kilic

بث ِو(ىاسبىوّ ٍ

مشف ِث طَثشه داذؼت يیشتـیث ٍ ذؿ مبدًا CBCT

شفك (دَث 1 .)

ِؼلبطه يیٌچوّ

Sharan

ٍ

Madjar

تبؼلبطه ٍ

Ariji

ٍ

Kwak

(دَث 1،2،11،13 .)

ِث تجؼً شتسٍد تیؼلَه تلػ ِث مٍد ٍ لٍا شلَهشپ ىاذًد سد عٌَیػ بث عبوت ىٍذث ِـیس یًاٍاشف ىاضیه ،عٌَیػ فو

علاو(

شفك (دَث شتـیث ) 65

% ٍ 58

% ).

%(لٍا شلَه سد 45

شلَه ٍ )

%( مٍد 46 علاو ) هی غیبؿ .دَث شت

(6)

575



شث يیا عبػا سد تسَك

ِخاَه ىذؿ بث

ًد ىاذ شلَهشپ لٍا

ٍ مٍد

لبوتحا مشف شفك شتـیث

ُدَث سد یلبح

ِو یاشث شلَه لٍا

ٍ مٍد

مشف هی بث لبوتحا شتـیث تیؤس یه .دَؿ

لٍذخ عبػا شث 1

صا ُذهآ شث حیبتً ٍ لٍا شلَهشپ سد CBCT

105 صا 161 مٍد شلَهشپ سد ٍ دسَه 60

صا 103 مشف دسَه شفك

یه لٍا شلَه سد .ذؿبث 136

صا 303 دسَه مٍد شلَه سد ٍ 117

صا

250 مشف دسَه هی

علاو يیٌچوّ .ذًدَث

ٍد سد 36 صا دسَه 161

.ذؿ ُذید لٍا شلَهشپ ىاذًد علاو

ٍد (لٍا شلَهشپ ىاذًد سد 21

علاو ،)ذكسد

ِػ سد

(لٍا شلَه 13

علاو ٍ )ذكسد سبْچ

(مٍد شلَه سد 12

)ذكسد

غیبؿ .دَث شت

مشف

ٍد لػ ِث(مٍد ٍ لٍا شلَهشپ ىاذًد سد یلاشتل تیؼلَه ت

تیؼلَه تلػ ِث (مٍد شلَه ٍ )عٌَیػ یهاذل ُساَید ِث تجؼً

.ذؿ ُذید )عٌَیػ یفلخ ُساَید ِث تجؼً یلاشتل یؿبث ِؼلبطه سد علاو یًاٍاشف ىاضیه ىاسبىوّ ٍ ُداص

شفك سد

علاو ٍ مٍد شلَهشپ هی

،

ٍد ، سبْچ ِؼلبطه ِثبـه مٍد شلَه سد

ىاذًد شیبػ صا شتلابث شضبح

َث بّ

یؿبث ِؼلبطه سد .د لٍا شلَهشپ ،ُداص

علاو ،شضبح ِؼلبطه حیبتً فلاخشث یلٍ دَث ُذـً یػسشث

ٍد سد

علاو ٍ لٍا شلَه

ِػ (ذؿ ُذید شتـیث مٍد شلَه سد 12

.)

ِؼلبطه سد

Ariji

ِتفبی ِثبـه ،ىاسبىوّ ٍ ،ِؼلبطه يیا یبّ

صا شتـیث بّشلَه سد عٌَیػ لخاد ِث ِـیس ىطٍشتٍشپ دساَه

ّشلَهشپ (ذؿ ُذید ب 13

.)

ِؼلبطه سد ،ِؼلبطه يیا حیبتً فلاخشث ىاسبىوّ ٍ Kwak

علاو شفك ٍ لٍا شلَه سد )عٌَیػ بث عبوت مذػ(

هی غیبؿ شت

یه ِو دَث نیؼمت عًَ سد تٍبفت صا یؿبً ذًاَت

.ذؿبث یذٌث

سد شتـیث عٌَیػ فو بث ِـیس عبوت مذػ دساَه ِدیتًسد لخاد ِث ِـیس ىطٍشتٍشپ دساَه ٍ ماذل سد شتـیث عٌَیػ

ىاذًد یه ُذید یفلخ یبّ

(دَؿ 11 تلد بث ذیبث هؿضپًاذًد ازل .)

.ذّد مبدًا یحاشخ ِػٍشپ یحاًَ يیا سد یشتـیث ِـیس بث طبجتسا يییؼت سد هیهاسًَبپ تلد یػسشث تْخ

ىاذًد نّ ىاضیه عٌَیػ فو ٍ یفلخ یبّ

حیبتً یًاَخ

بث هیهاسًَبپ یفاشگَیداس ضیه .ذؿ ِؼیبمه CBCT

یلو كفاَت ىا

تؼت عبػاشث عٌَیػ بث ِـیس یلبىیتسٍ ِطثاس قیخـت یاشث 549

/ 0

kappa=

سد هیهاسًَبپ یٌؼی ،دَث ةَخ ًبتجؼً

557 دسَه

صا 817 بث دسَه نّCBCT

ِتفبی بث ِدیتً يیا .تؿاد یًاَخ یبّ

یؿبث ِؼلبطه (ُداص

7 / 55 ٍ هیهاسًَبپ يیث ِؼیبمه ِو )ذكسد

ٍCBCT Sharan

( 59 و )ذكسد ٍ هیهاسًَبپ يیث ِؼیبمه ِ

CT

.تؿاد تّبجؿ ،دَث

ُداد ضیلبًآ حیبتً يیث ییلابث یگتؼجوّ ،بّ

هیهاسًَبپ ٍCBCT

علاو سد شفك

( 79

ٍد شیَلت .داد ىبـً )ذكسد هیهاسًَبپ یذؼث

ىاذًد ِـیس ٍ عٌَیػ فو يیث ِلكبف ،دَخٍ تسَك سد بّ

یه نّاشف يیؼٌىت یاشث یفبو تبػلاطا

ِث صبیً ٍ ذیبوً

ضیَدت

یوًCBCT

.ذؿبث صا 213 علاو دسَه هی

هیهاسًَبپ سد ُذؿ ُداد قیخـت

148 (دسَه 69 سد )ذكسد ًاشثوا دساَه ِیمث ٍ ذؿ ذییبت CBCT

علاو شفك

ِتفبی يیا .ذًداد ىبـً اس یؿبث ِؼلبطه بث بّ

ٍ ُداص

ىآ ِؼلبطه سد .دَث كفاَت سد ىاسبىوّ

نّ بّ

ٍ هیهاسًَبپ یًاَخ

علاو یاشث CBCT

شفك ( 5 / 89 علاو یاشث ٍ )ذكسد

هی ( 5 / 58 (ذؿ شور )ذكسد 12

.)

علاو سد

ٍد كفاَت شضبح ِؼلبطه 65

ٍد يیث اس اس یذكسد

صا یٌؼی داد ىبـً ِـیلو 66

علاو دسَه

ٍد ُذؿ ُداد قیخـت

،هیهاسًَبپ سد 43

سد دسَه علاو سد دساَه یمثبه .دَث CBCT

يییبپ (شت شفك ٍ هی ی يیا .ذًدَث ) یؿبث ِؼلبطه بث ِتفب

ٍ سبخف ُداص

ىآ ِؼلبطه سد .دَث ضلبٌت سد ىاسبىوّ

بّ

80 علاو دساَه ذكسد

سد ٍد

CBCT

علاو هیهاسًَبپ سد ُبجتؿا ِث

ِػ ٍ سبْچ

(ذًذؿ ُداد قیخـت 12

.)

علاو سد

ِػ نّ

بث هیهاسًَبپ یًاَخ بٌْتCBCT

37 ذكسد

صا یٌؼی .ذهآ تػد ِث 143

ِـیس دسَه

ًبپ سد ِو یا ِث هیهاسَ

یه شظً

بٌْت ،ذٌؿبث ُدشو رَفً عٌَیػ لخاد ِث ذیػس 54

دسَه

سد علاو سد ِیمث ٍ ذًدَث د علاو CBCT

يییبپ یبّ

.ذًدَث شت

ٍد تلػ ِث يیا ىبـً ییبًاَت مذػ ٍ هیهاسًَبپ ىدَث یذؼث

ىداد

لبوبث ِخٍ

-

ِـیس لبتلابپ یه بّ

ِـیس .ذؿبث تسَك ِث ِو ییبّ

ِث تجؼً یلاَگٌیلَوبث یه شظً ِث ،ذًساد ساشل عٌَیػ

ِث ذػس

ِیْت بث يیاشثبٌث .ذًذؿ تىخٍشپ عٌَیػ لخاد یهCBCT

ىاَت

ِتؿاذً ساشل عٌَیػ لخاد سد ِـیس دبیص لبوتحا ِث ِو تفبیسد ٍ

یه لیْؼت ىبهسد ِػٍشپ .ددشگ

(7)

576

جياتن يگتسبوه يسررب کيهاروناپ يفارگويدار

... و

لبطه سد ـ ِؼ

Freisfeld

ىوّ ٍ ـ صا ىاسب 129 و ِـیس ـ علا

ِػ

سد بٌْت ،هیهاسًَبپ 37

ث ِـیس سد عٌَیػ لخاد ِ ُدشو رَفًCT

(ذًدَث 10

ِؼلبطه سد یلٍ .)

Bouquet

صا ىاسبىوّ ٍ 30

شلَه ىاذًد

هیهاسًَبپ سد عٌَیػ لخاد ِث ُذؿ تىخٍشپ مَػ 23

سد ىاذًد

ِطثاس ،CT

ذًداد ىبـً اس ِثبـه یا (

14 ) یه ِلئؼه يیا . ِث ذًاَت

.ذؿبث یػسشث دسَه ىاذًد عًَ تلػ

Madjar

ٍ

Sharan

نّ

یًاَخ علاو یاشث یثَخ شفك

ٍ هی

( 86 بت ذكسد 96 ٍ هیهاسًَبپ يیث )ذكسد سد ذًدسٍآ تػد ِثCT

علاو یاشث كفاَت يیا ِو یلبح

ِػ يییبپ 39 (ذؿ ىبیث ذكسد 2

.)

علاو سد شضبح ِؼلبطه سد سبْچ

ٍ هیهاسًَبپ يیث یثَخ كفاَت

(CBCT

79 نّ يیا ىاضیه ِو یلبح سد .ذؿ ُذّبـه )ذكسد یًاَخ

بطه سد یؿبث ِؼل سبخف ُداص 5

/ 54 ِؼلبطه سد ٍ ذكسد

Sharon

47

(تػا ُذؿ ىبیث ذكسد 2،12

.)

علاو قیخـت ِؼلبطه يیا تَل ِطمً

ٍد ٍ هیهاسًَبپ سد

بث ىآ ةَخ كفاَت یهCBCT

لٍا شلَهشپ ِو يیا ِث ِخَت بث ٍ ذؿبث

ٍ دساَه شتـیث سد شلَهشپ

علاو یلبىیتسٍ ِطثاس سد یّبگ مٍد شفك

بی

ٍد

ٌیػ بث یه عَ

یه بّشلَهشپ یحاًَ یاشث يیاشثبٌث ،ذٌؿبث صا ىاَت

.دَوً ُدبفتػا هیهاسًَبپ تبػلاطا نّ ىاضیه بث هیهاسًَبپ یًاَخ

CBCT

ىبـً ىاذًد عًَ عبػاشث

ِو يیا ٍ لٍا شلَهشپ ٍ عٌَیػ يیث شتـیث ِلكبف ِث ِخَت بث ِو داد ىاذًد شثوا علاو سد لٍا شلَهشپ یبّ

شفك ( 65 ساشل )ذكسد

یه ذًشیگ . هشپ یاشث هیٌىت ٍد يیا كفاَت ىاضیه ذح سد لٍا شلَ

7 / 80

یه ذكسد .ذؿبث ىاذًد شثوا نّ مٍد شلَهشپ سد علاو سد بّ

شفك ٍ ذـٌتؿاد ساشل

نّ

(ییلابث یًاَخ 9

/ 70 .ذؿ لكبح )ذكسد

ىاذًد سد كفاَت ىاضیه لٍا شلَه یبّ

63 مٍد شلَه ٍ ذكسد 8

/ 64

یٌؼه سَط ِث ذكسد نو یساد

صا شت شلَهشپ یًاٍاشف شها يیا تلػ .دَث بّ

ِـیس شتـیث علاو(يـىخٍشپ ٍ ىطٍشتٍشپ یاساد یبّ

ِػ ٍ سبْچ )

ِدیتً سد ٍ شلَه ىاذًد سد ِـیس شتـیث داذؼت ٍ عٌَیػ لخاد ِث یه شتساَؿد قیخـت ِث ٍ ُدَث یذؼثٍد شیَلت هیهاسًَبپ .ذؿبث

ِـیس ٍ عٌَیػ دٍذح ىدَجً حضاٍ تلػ ىاذًد سد بّ

سد یبّ

،شیگ

ِـیس یلاَگٌیلَوبث ذؼث ؾیبوً مذػ ٍ بّسبتخبػ يـیصَپویاشپَػ بّ

یوً

ىآ حیحك تیؼلَه ذًاَت .دصبػ ىبیبوً عٌَیػ ِث تجؼً اس بّ

هیهاسًَبپ یًاَخ نّ ىاضیه نّ ىاسبىوّ ٍ ىبیصبجْؿ ِؼلبطه سد ٍ ث يیًبو ٍ لٍا شلَهشپ یاشث CBCT

ِ ،عٌَیػ صا ِلكبف تلػ

لكبحشضبح ِؼلبطه ِثبـه ذؿ

. یاشث كفاَت يیا شگید ییَػ صا

ىآ ِؼلبطه سد مٍد شلَهشپ نو به ِؼلبطه فلاخشث بّ

ؾیث اشیص ،دَث شت

شلَهشپ صا یویً صا علاو ِطثاس سد یػسشث دسَه مٍد یبّ

ٍد ٍ ذًدَث

ىآ ِؼلبطه سد ٍ هیهاسًَبپ يیث یثَخ كفاَت بّ

CBCT

علاو یاشث

ٍد فلاخشث ،بّشلَه ِیحبً سد .تؿاذً دَخٍ

يیا

نّ ىاضیه ،ِؼلبطه علاو قیخـت یاشث ِـیلو ٍد يیا یًاَخ

ِػ ٍ سبْچ (لابث 63 بت ذكسد 83

یلبح سد .دَث )ذكسد ِو

(شضبح ِؼلبطه سد كفاَت يیا 49

بت ذكسد 62

يییبپ )ذكسد شت

(.دَث 4 .) ییبًاَت ،شگید شور لثبل ِتىً

یئضخ ٍ كیلد ؾیبوً یاشثCBCT

ِـیس خاد ِث ُذؿ دٍشتٍشپ یبّ

لبٌـىػ عاشو یبوً سد عٌَیػ ل

یه

ِـیس یلاَگٌیل َوبث ذؼث ؾیبوً ییبًاَت بوً يیا اشیص ،ذؿبث اس بّ

یه نّاشف یبوً سد ِو ِـیس صا یتوؼل شّ .ذٌو

صا شتلابث CBCT

ُذؿ دٍشتٍشپ عٌَیػ لخاد ِث ،ذؿبث ِتؿاد ساشل عٌَیػ فو

ِتفبی .تػا .دساد ذیوبت ِتىً يیا شث نّ شضبح ِؼلبطه یبّ

86

سد ِو یدساَه ذكسد ،عٌَیػ لخاد ِث اس ِـیس ىطٍشتٍشپ ،CBCT

ِتفبی يیا .تػا ُداد ىبـً لىؿ يیوّ ِث ضیً هیهاسًَبپ ،داد ىبـً

یؿبث ِؼلبطه حیبتً ِثبـه (سبخف ُداص

94 ٍ )ذكسد

Sharon

( 91 یه )ذكسد (ذؿبث

2،12 هف یفلخ یحاًَ سد يیاشثبٌث .)

ىطٍشتٍشپ ىذؿ ُذّبـه تسَك سد لابث

ِـیس عٌَیػ لخاد ِث بّ

ِػٍشپ مبدًا تْخ ذیبث هیهاسًَبپ یبوً سد یحاشخ یبّ

- یؼًدَتسا

ىَیػاضیتبهٌَپ هؼیس یػسشث ضیً ٍ

،

CBCT

قخـه بت دَؿ ِیْت

ِتؿاد رَفً عٌَیػ لخاد ِث ًبؼلاٍ بیآ ِو دَؿ يیا ؟ًِ بی تػا

نّ

بٌْت یًاَخ 37

% .دَث

هجيتن یريگ ی یاشث ِو داد ىبـً ِؼلبطه يیا فو يیث كیلد طبجتسا يتفب

ىاذًد ِـیس ٍ یسلایضگبه عٌَیػ یتلٍ ُظیٍ ِث لایضگبه یفلخ یبّ

)عٌَیػ لخاد ِث يـىخٍشپ(د مشف تسَك ِث هیهاسًَبپ سد شیٍبلت ،دَؿ ُذید نو بت ددشگ ِیْت CBCT

ٍ ِهذك يیشت

یًبّد تبطبجتسا دبدیا لبوتحا -

تًَفػ لبمتًا ٍ لاشتًآ

.ذیآ دَخٍ ِث

(8)

577



References:

1- Kilic C, Kamburoglu K, PehlivanYukselc S, Ozen T. An Assessment of the Relationship between the Maxillary Sinus Floor and the Maxillary Posterior Teeth Root Tips Using Dental Cone-beam Computerized Tomography. Eur J Dent 2010; 4(4): 462-67.

2- Sharan A, Madjar D. Correlation between maxillary sinus floor topography and related root position of posterior teeth using panoramic and cross-sectional computed tomography imaging. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2006; 102(3): 375-81.

3- Wehrbein H, Diedrich P. The initial morphological state in the basally pneumatized maxillary sinus–a radiological-histological study in man. Fortschr Kieferorthop 1992; 53(5): 254-62. [in German].

4- Shahbazian M,Vandewoude C, Wyatt J, Jacobs R. Comparative assessment of panoramic radiography and CBCT imaging for radiodiagnostics in the posterior maxilla. Clin Oral Investig 2014; 18(1): 293-300.

5- Watzek G, Bernhart T, Ulm C. Complications of sinus perforationsand their management in endodontics. Dent Clin North Am 1997; 41(3): 563-83.

6- Hauman CH, Chandler NP, Tong DC. Endodontic implications of the maxillary sinus: a review. Int Endod J 2002; 35(2): 127-41.

7- Loevner LA. Radiology: its diagnostic usefulness in rhinosinusitis. In: Thaler ER, Kennedy DW (eds) Rhinosinusitis:a guide for diagnosis and management. Springer, New York. 2008.

8- Maestre-Ferrin L, Galan-Gil S, Carrillo-Garcia C, Penarrocha-Diago M. Radiographic findings in the maxillary sinus:comparison of panoramic radiography with computed tomography. Int J Oral Maxillofac Implants 2011; 26(2): 341–46.

9- Ritter L, Lutz J, Neugebauer J, Scheer M, Dreiseidler T, ZinserMJ, et al. Prevalence of pathologic findings in the maxillary sinus in cone-beam computerized tomography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2011; 111(5): 634–40.

10- Freisfeld M, Drescher D, Schellmann B, Schuller H. The maxillary first molar and its relation to maxillary sinus. A comparison study between panoramic radiography and computed tomography. Fortschr Kieferorthop 1993; 54: 179-86 [in German].

11- Kwak HH, Park HD, Yoon HR, Kang MK, Koh KS, Kim HJ. Topographic anatomy of the inferior wall of the maxillary sinus in Koreans. Int J Oral Maxillofac Surg 2004; 33(4): 382-88.

12- Bashizadeh Fakhar H, Kaviani H, Panjnoosh M, Shamshiri AR. Accuracy of panoramic radiographs in determining the relationship of posterior root apices and maxillary sinus floor by Cone-Beam CT. J Dent Med Tehran Univ Med Sci 2014; 27(2): 108-17.

(9)

578

13- Ariji Y, Obayashi N, Goto M, Izumi M, Naitoh M, Kurita K, et al. Roots of the maxillary first and second molars in horizontal relation to alveolar cortical plates and maxillary sinus: computed tomography assessment for infection spread. Clin Oral Investig 2006; 10(1): 35-41.

14- Bouquet A, Coudert JL, Bourgeois D, Mazoyer JF, Bossard D. Contributions of reformatted computed tomography and panoramic radiography in the localization of third molars relative to the maxillary sinus. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2004; 98(3): 342-7.

(10)

579



Investigating the Correlation between Panoramic and CBCT of Roots of Posterior Upper Teeth with Maxillary Sinus Floor

DehghaniTafti M(DDS, MS)¹,Ghane S(DDS, MS)²,NavabAzam A(DDS, MS)³, Ezzodini F(DDS, MS)⁴ ,Motallebi E(DDS, Student)^5*

1,2,3

Department of Oral and Maxilofacial Radiology, ShahidSadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran 4 Department of Oral and MaxilofacialSurgry. ShahidSadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran 5 Student of dentistry, ShahidSadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran

Received: 13 Apr 2015 Accepted: 4 Jul 2015

Abstract

Background: Understanding the anatomical and pathological relationship between posterior teeth or edentulous area with maxillary sinus is essential for diagnosis and treatment planning. This study aimed to assess the correlation between maxillary sinus floor topography and related root position of posterior teeth.

Method: 55 panoramic images were selected through census. These images were chosen from sajad oral and maxillofacial radiology and Navab Azam oral and maxillofacial surgery clinic in yazd from 2001-2015.

Totally, 440 first and second premolars, maxillary, first, and second molars(from each 110) were investigated. The interpretation of CBCT scans were performed by oral radiologist specialist and also panoramic radiography and the results were carried out by a trained senior dental student. The results were repeated two weeks later to investigate intra-observer. The collected data were analyzed using SPSS version 17 and, Anova, Chi square, Fisher, Exautts and t-test.

Result: The agreement between the CBCT and panoramic radiographs in determining root form was measured with Kappa test and it was kappa=0.549, which was meaningful with P-value=0.0001. This meaned that CBCT and panoramic radiographs showed an agreement in determining the position of maxillary sinus floor and posterior teeth roots.

According to the results of this study, it was recommended to establish the exact correlation between maxillary sinus floor and posterior teeth roots especially in classification 3(projected in panoramic radiographs)CBCT images were prepared for minimal damage and infection transmission.

Keywords: Maxillary sinus floor; Maxillary posterior teeth; Panoramic; Cone Beam CT; Topography

This paper should be cited as:

DehghaniTafti M, Ghane S, NavabAzam A, Ezzodini F, Motallebi E. Investigating the correlation between panoramic and cbct of roots of posterior upper teeth with maxillary sinus floor. J Shahid Sadoughi Univ Med Sci 2015; 23(6): 570-79.

*Corresponding author: Tel: +989132763178, Email: [email protected]