ﺲﯾزوﺮﻠﮑﺳا ﻞﭙﯿﺘﻟﻮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮕﺘﺴﺧ تﺪﺷ ﺮﺑ ﺎﮔﻮﯾ ﺐﺨﺘﻨﻣ ﻦﯾﺮﻤﺗ ﻪﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ ﺮﯿﺛﺄﺗ
يﺪﻧوآ ﻦﺴﺤﻣ ﺪﯿﺳ نﺎﯾرﺪﯿﺣ مﺮﮐا ،1
*2
هداز يﺮﻐﺻا ﻪﻟا ﯽﺒﻧ ، ﯽﻤﯿﻫاﺮﺑا ﻦﺴﺤﻣ ،3
4
-1 نﺎﻨﻤﺳ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺷزرو يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
-2 هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺷزرو يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد نﺎﻨﻤﺳ
-3 بﺎﺼﻋا و ﺰﻐﻣ ﺺﺼﺨﺗ ﮏﺷﺰﭘ
-4 نﺎﻨﻤﺳ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺷزرو يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
: ا مﺎﺠﻧا زا فﺪﻫ ﻦﯾ
ﺳرﺮﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﯽ
ﺛﺄﺗ ﺮﯿ ﺮـﻤﺗ ﻪﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ ﻦﯾ
ﺎـﮔﻮﯾ ﺮـﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺧ ﺘﻟﻮﻣ ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ نﺎـﻧز رد
ﻞـﭙﯿ
زوﺮﮑﺳا ﺲﯾ .دﻮﺑ
شور :ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﺪﺑ ﻦﯾ داﺪﻌﺗ رﻮﻈﻨﻣ سا ما ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نﺎﻧز زا ﺮﻔﻧ33
ﺎﺑ ) /5 3
<
(EDSS
و بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺑ
ﻓدﺎـﺼﺗ رﻮﻃ ﯽ
ود ﻪـﺑ
ﺮﻤﺗ هوﺮﮔ ﯽﻨﯾ
ﺎﮔﻮﯾ ) 21 ) لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ و (n=
12 ﺴﻘﺗ (n=
ﻢﯿ ﺑﺮﺠﺗ هوﺮﮔ .ﺪﻧﺪﺷ ﯽ
ﻪﺴﻠﺟ ﻪﺳ و ﻪﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ تﺪﻣ ﻪﺑ
) ﻪﺘﻔﻫ رد ﺮﻤﺗ ﻪﺑ (ﻪﺴﻠﺟ24
ﻦﯾ ﺎﮔﻮﯾ اﻮﻫ رد ي ﻦﻟﺎﺳ ﺎﺗ25 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد26 ﯽ
ﻪـﺴﻠﺟ تﺎـﮐﺮﺣ داﺪﻌﺗ .ﺖﺧادﺮﭘ داﺮﮔ
ﺮﻤﺗ ﻦﯾ ﺖﺳ ود رد ﺖﮐﺮﺣ15 ﻧﺎﺛ10
ﻪﯿ يا ﻪﺘﻔﻫ ود ﺮﻫ و ﺪﺷ اﺮﺟا ﻧﺎﺛ5
ﻪﯿ و ﺶﺸﮐ تﺪﻣ ﻪﺑ ﮏـﯾ
ﺪﺟ ﺖـﮐﺮﺣ ﺪـﯾ
ﻪﻓﺎﺿا ﻞﺻا ﻖﺒﻃ رﺎﺑ
ﻪﻓﺎﺿا ﺪﺷ ﻪﮐ رد يﺎﻬﺘﻧا ﻪﺑ ﻪﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ ﻧﺎﺛ15
ﻪﯿ و ﺳر ﺖﮐﺮﺣ18 ﺪﯿ
ﺑ ﺖﺣاﺮﺘﺳا ﻞﺻاﻮﻓ . ﻦﯿ
ﺮـﻫ
ﻏ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺶﺸﮐ ﺮﯿ
ﺮﻤﺗ نﺎﻣز ﻪﺑ نآ ﺖﺒﺴﻧ و هدﻮﺑ لﺎﻌﻓ ﻦﯾ
دﻮﺑ1:2 ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ﻪـﺑ ﺎـﻬﻨﺗ لﺮـﺘﻨﮐ هوﺮـﮔ . ﻪـﻧازور يﺎـﻫ
ﭘ .ﺖﺧادﺮ ﻘﻣ
سﺎﯿ ﮕﺘﺴﺧ ﯽ ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﮥ
ﮕﺘﺴﺧ تﺪﺷ ﯽ
) ( FSS .ﺪﺷ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺰﺠﺗ
ﻪﯾ ﻠﺤﺗ و ﻞﯿ رﺎﻣآ ي ﺪـﻌﺑ
ﻌﺗ زا ﻦﯿﯿ هداد ندﻮﺑ لﺎﻣﺮﻧ ﺎﻫ
ﻂﺳﻮﺗ نﻮﻣزآ فاﺮﮔﻮﻤﻠﮐ -
فﻮﻧﺮﯿﻤﺳا ﺳو ﻪﺑ
ﻪﻠﯿ نﻮﻣزآ ﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻞﻘﺘﺴﻣT
ﺖﻓ .
ﺞﯾﺎﺘﻧ
: ﺎﺘﻧ ﺞﯾ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ
ي ﻣ رد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿ ﺘﻣا زﺎﯿ ﯽﮕﺘﺴﺧ ﺑ ﻦﯿ زا ﺲـﭘ و ﻞـﺒﻗ نﻮﻣزآ و لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ود
ﺮﻤﺗ ﺖﺸﻫ ﻦﯾ
ﺎﮔﻮﯾ ) داد نﺎﺸﻧ /001
=0 .(P
ﻪﺠﯿﺘﻧ
:يﺮﯿﮔ
ﻠﺑﺎﻗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺖﯿ
اﺮﺟا ﯽﯾ ﺮﻤﺗ ﻞﮑﺗوﺮﭘ نﺎﺳآ و بﻮﺧ ﯽﻨﯾ
ﺎﮔﻮﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﮏﯾ
ﻧﺎﻣرد شور ﯽ
رد ﻞﻤﮑﻣ
ﺑ نارﺎﻤﯿ ا و سا ما ﻪﮑﻨﯾ
اﺮﺟا ي ا ﻦﯾ ﻣ ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﻞﮑﺗوﺮﭘ ناﺰﯿ
ﮕﺘﺴﺧ ﯽ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار ﯽﮑﯾ
ﺎﺷ زا ﻊﯾ ﻦﯾﺮﺗ هﺪﻨﻨﮐ ناﻮﺗﺎﻧ و -
ﻦﯾﺮﺗ ﻼﺘﺒﻣ رد ﻢﺋﻼﻋ نﺎﯾ
اﺮﺟا ﺪﻫد ﺶﻫﺎﮐ سا ما ﻪﺑ ي
ا ﻦﯾ ﺳرﺮﺑ و ﻞﮑﺗوﺮﭘ ﯽ
ﺛﺄﺗ ﺮﯿ د ﺮﺑ نآ ﺮﮕﯾ ﺑ ﻢﺋﻼﻋ نارﺎﻤﯿ ﻼﺘﺒﻣ
ﺘﻟﻮﻣ ﻪﺑ ﻞﭙﯿ زوﺮﻠﮑﺳا
،ﺲﯾ ﻨﭽﻤﻫ ﻦﯿ ﺎﺳ ﺮﺑ ﺮﯾ ﺑ يرﺎﻤﯿ يﺎﻫ ﭘ ﻦﻣﺰﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿ ﻣ ﯽ ددﺮﮔ .
:يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ
سا ما ،ﺎﮔﻮﯾ ،ﯽﮕﺘﺴﺧ Abstract
Introduction: The aim of this study was to investigate the the effects of eight weeks yoga training on fatigue in women with multiple sclerosis.
Method: For this purpose, 33 female with MS with EDSS<3.5 were selected. Subjects were randomly assigned to yoga (n=12) and control (n=21) groups. The experimental group perform eight weeks yoga training (24 sessions) and three sessions per week in 25 to 26 ° C temperature. Rest intervals
ﯽﺷزرو ﻪﯾﺬﻐﺗ و يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ
ratio between each exercise was 1: 2. The control group perform only their daily activities. Scale fatigue using the Fatigue Severity Scale were evaluated. Statistical analysis of data was performed by Kolmogorov - Smirnov test and T-test.
Results: The results of this study showed, significant increase in the fatigue in the experimental group than control group after eight weeks (p=0.001).
Conclusion: With regard to the applicability of good and easy exercise protocol yoga as a complementary therapy in patients with multiple sclerosis, and that the implementation of the protocol in fatigue as one of the most common and most debilitating symptoms in patients with multiple sclerosis to reduce the implementation of the protocol and its effect on other symptoms of patients with multiple sclerosis, and other chronic diseases is recommended.
Keywords: Fatigue, Yoga, MS
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪـﮐ هدﻮـﺑ يﺰـﮐﺮﻣ ﯽﺒﺼﻋ هﺎﮕﺘﺳد رد ﯽﺒﺼﻋ ةﺪﻨﻨﮐ ﺐﯾﺮﺨﺗ و ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ،ﻦﻣﺰﻣ يرﺎﻤﯿﺑ ﯽﻋﻮﻧ سا ما يرﺎﻤﯿﺑ ﻊﯾﺎـﻣ ﺮـﺑ
ﯿﻔﺳ ﺪ يﺰﮐﺮﻣ بﺎﺼﻋا ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺮﯿﺛﺄﺗ1
ﯽﻣ دراﺬﮔ ) ( .1 ﻊﯾﺎﺷ ﻦﯿـﺑ يرﺎـﻤﯿﺑ ﻦـﯾا ﺶﯾاﺪﯿﭘ ةرود ﻦﯾﺮﺗ ﺎـﺗ20
ﯽﮕﻟﺎـﺳ35
.ﺖﺳا نادﺮﻣ ﺮﺑاﺮﺑ ود ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ نﺎﻧز رد نآ عﻮﯿﺷ و ﺖﺳا ﯽﻧاﻮﺟ ﻦﺳ رد ﺐﻠﻏا يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا
آ زﺎﻏ هﺪﺷ ﯽـﺧﺮﺑ رد ﯽـﻟو ،
يﻻﺎﺑ ﻦﺳ ﺎﯾ و ﯽﻧاﻮﺟﻮﻧ ﻦﺳ رد يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا عوﺮﺷ دراﻮﻣ زا ﻢـﻫ ﯽﮕﻟﺎﺳ65
) دﻮـﺷ ﯽـﻣ هﺪﻫﺎـﺸﻣ .( 2
ﯿﺑ ﻦـﯾا يرﺎـﻤ
دراد ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ و عﻮﻨﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﻢﺋﻼﻋ ﯽـﻣ ﻪـﮐ
ﻪـﺑ ناﻮـﺗ و لدﺎـﻌﺗ مﺪـﻋ ،ﯽﮕﺘـﺴﺧ ،ﺎـﻫﺎﭘ دﺮـﮑﻠﻤﻋ رد ﻒﻌـﺿ سﺎـﺴﺣا
،درد ،ﯽﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ) دﺮﮐ هرﺎﺷا ﯽﮔدﺮﺴﻓا و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ
(3 .
ﯽﻠﺻا زا ﯽﮑﯾ ﯽﮕﺘﺴﺧ ﻋ ﻦﯾﺮﺗ
ﻮ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﻞﻣا هدﻮـﺑ
زا ﺶﯿـﺑ رد و ﺎـﺗ70
نارﺎـﻤﯿﺑ ﺪـﺻرد90
شراﺰﮔ ﺖﺳا هﺪﺷ )
(. 4 هﺪـﯿﻘﻋ رﺎﻬﻇا ﺎﻣا ﺖﺴﯿﻧ ﺺﺨﺸﻣ زﻮﻨﻫ سا ما نارﺎﻤﯿﺑ رد ﯽﮕﺘﺴﺧ ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻦـﯾا نﺎـﻘﻘﺤﻣ ي
ﯽﻧﻮﻣرﻮﻫ ﯽﺒﺼﻋ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻣ ﯽﻨﻤﯾا و2
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﺪﻧاﻮﺗ )ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺧ ي
دوﺪـﺣ ﻪﻧﺎﻔـﺳﺎﺘﻣ .(5 -75
95
ﯽﻣ ﺖﯾﺎﮑﺷ ﯽﮕﺘﺴﺧ زا سا ما يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ نﺎﯾﻼﺘﺒﻣ زا ﺪﺻرد ﯽﮕﺘـﺴﺧ ﻪـﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﺪﻨﻨﮐ
ﺶﻫﺎـﮐ ﻞـﻣﺎﻋ ﻦﯾﺮـﺘﻤﻬﻣ
ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ رد نارﺎـﻤﯿﺑ ﺖﮐﺮـﺷ مﺪﻋ ﻞﯾﻻد ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ءﺰﺟ و هدﻮﺑ سا ما نارﺎﻤﯿﺑ رد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ و يدﺮﻓ لﻼﻘﺘﺳا -
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻧﺪﺑ يﺎﻫ ) دﻮﺷ
.(6
ﯽـﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻢﻫ يدوﺪﻌﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ هرﺎﺑ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣرد شزرو ﺪﯾاﻮﻓ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾﺪﺑ ﺮﯾﺎـﺳ ناﻮـﺗ
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺮﺛا يﺎﻫ اﺬﮔ .داد راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ار ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﯾا ﺮﺑ ر ﺎﮔﻮﯾ
ﯽﺷزرو
،ﯽﺣور
،ﯽﻤﺴﺟ ﻤﯾﺪﻗ ﯽ ﯽﺘﻨﺳ و ﺖـﺳا
ﻪﮐ ﯽﻃ ﻦﯾﺪﻨﭼ ﻪﻫد ياﺮﺑ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺮﺛا نآ ﺮﺑ يرﺎﻤﯿﺑ ﯽﻨﻣﺰﻣ يﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ
يرﺎﺸﻓﺮﭘ ﻧﻮﺧ
ﯽ
، ،ﻢـﺳآ ،ﯽﻗﺎـﭼ يرﺎـﻤﯿﺑ يﺎـﻫ
ﯽﺒﺼﻋ ﯽﻧﻼﻀﻋ-
، و ﯽﻧﻮﻣرﻮﻫ ﯽﻧاور
درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا ﻦﮐوا . رﺎﮑﻤﻫ و3
ا ﺶﻧ ) ،(2004 ﺶـﺷ زا ﺲﭘ
نارﺎـﻤﯿﺑ رد ﯽﮕﺘـﺴﺧ ﺶﺠﻨﺳ رد ار يﺮﯿﮕﻤﺸﭼ ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ ﺎﮔﻮﯾ سﻼﮐ هﺎﻣ سا ما
ﺞﯾﺎـﺘﻧ زﻮـﻨﻫ ﺎـﻣا ﺪـﻧدﺮﮐ شراﺰـﮔ
1. central nervous system
2. Neuroendocrine
3. Oken
ﺖﺴﯿﻧ ﺖﺳد رد نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ هرﺎﺑ رد ﯽﻓﺎﻔﺷ )
ﺮـﺑ راﺬـﮔﺮﯿﺛﺄﺗ ﻞـﻣاﻮﻋ ﺖﺧﺎﻨـﺷ ،لﺎـﺣ ﻦـﯾا ﺎـﺑ .(7
اﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺧ ﺶﻫﺎﮐ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﻬﺟ رد ماﺪﻗا و نﺪﺑ ﺖﯿﻌﺿو لﺮﺘﻨﮐ ،ﯽﻧﺪـﺑ ﺖﯿﻌـﺿو لﺮـﺘﻨﮐ ﺐـﺳﺎﻨﻣ رﺎـﮑﻫار ن
ﺐﯿﺳآ و ندرﻮﺧ ﻦﯿﻣز داﺪﺧر زا ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ ،رﻮـﻈﻨﻣ ﻦﯿـﻤﻫ ﻪـﺑ .ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﺻﺎﺧ ﺖﯿﻤﻫا زا يﻮﻧﺎﺛ يﺎﻫ
ﻖـﯿﻘﺤﺗ
ﺮﺿﺎﺣ ﯽﮕﺘﺴﺧ تﺪﺷ ﺮﺑ ﺎﮔﻮﯾ ﻦﯾﺮﻤﺗ ﻪﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ ﺎﯾآ ﻪﮐ ﺖﺳا لاﻮﺳ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﯽﭘ رد رد
نﺎﻧز ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ ﻞـﭙﯿﺘﻟﻮﻣ
؟دراد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺲﯾزوﺮﮑﺳا
شور ﺤﺗ ﯽﺳﺎﻨﺷ ﻖﯿﻘ
نﺎـﻧز ﻖـﯿﻘﺤﺗ يرﺎـﻣآ ﮥـﻌﻣﺎﺟ .ﺖﺳا يدﺮﺑرﺎﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ عﻮﻧ زا و ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﯽﺑﺮﺠﺗ ﻪﻤﯿﻧ شور ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﺗ25 يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﻤﺠﻧا ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺲﯾزوﺮﻠﮑﺳا ﻞﭙﯿﺘﻟﻮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ لﺎﺳ45 ﺪـﻧدﻮﺑ نﺎﻨﻤـﺳ نﺎﺘـﺳﺮﻬﺷ صﺎـﺧ يﺎﻫ
زا ﺮﺘﻤﮐ ﺎﻬﻧآ ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ شﺮﺘﺴﮔ ﺖﯿﻌﺿو زﺎﯿﺘﻣا ﻪﮐ /5
) دﻮﺑ3 /5 3
<
،يرﺎـﻣآ ﮥـﻌﻣﺎﺟ نﺎﯿﻣ زا .(EDSS
ﻼﺘـﺒﻣ نز33
) ﯽﺑﺮﺠﺗ هوﺮﮔ ود ﻪﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ ﻪﺑ سا ما ﻪﺑ
=21 ) لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ و (N
=12 (N
داﺮـﻓا دورو ﻂﯾاﺮﺷ .ﺪﻧﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ
ﯽﺒﻠﻗ يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا مﺪﻋ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ -
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا مﺪﻋ ،عﺮﺻ ﻪﺑ ﻼﺘﺑا ﮥﻘﺑﺎﺳ مﺪﻋ ،ﯽﻗوﺮﻋ ﻦﺘـﺷاﺪﻧ و ﯽـﻧاور يﺎﻫ
يرﺎﻤﯿﺑ ﮥﻘﺑﺎﺳ ﻫ
.ﺪـﻧﺪﻣآ دﺮـﮔ ﺮـﻈﻧ درﻮﻣ ﻞﺤﻣ رد ،ﯽﻨﯾﺮﻤﺗ ﮥﻣﺎﻧﺮﺑ عوﺮﺷ زا ﻞﺒﻗ زور ﮏﯾ نارﺎﻤﯿﺑ .دﻮﺑ ﯽﮑﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ يﺎ
هوﺮﮔ ﺲﭙﺳ ،ﺪﺷ ﺖﺒﺤﺻ ﻪﺴﻠﺟ ﺮﻫ رد راﺮﮑﺗ داﺪﻌﺗ و ﻦﯾﺮﻤﺗ تﺪﺷ ،ﻦﯾﺮﻤﺗ ةﻮﺤﻧ درﻮﻣ رد تﺎﺤﯿﺿﻮﺗ زا ﺲﭘ يﺎـﻫ
زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺧ سﺎـﯿﻘﻣ ،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد .ﺪﻧدﺮﮐ ﺖﮐﺮﺷ نﻮﻣزآ ﺶﯿﭘ رد لﺮﺘﻨﮐ و ﯽﺑﺮﺠﺗ تﺪـﺷ ﮥﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ
) ﯽﮕﺘﺴﺧ هزاﺪﻧا ﺖﺴﯾژﻮﻟورﻮﻧ ﺺﺼﺨﺘﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻧﺎﻤﺴﺟ ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ سﺎﯿﻘﻣ و (FSS
هوﺮﮔ .ﺪﺷ ﺖﺒﺛ و يﺮﯿﮔ
ﯽﺑﺮﺠﺗ
ﻪـﺑ
) ﻪﺘﻔﻫ رد ﻪﺴﻠﺟ ﻪﺳ و ﻪﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ تﺪﻣ ﻦﻟﺎـﺳ ياﻮﻫ رد ﺎﮔﻮﯾ ﻦﯾﺮﻤﺗ ﻪﺑ (ﻪﺴﻠﺟ24
ﺎـﺗ25 داﺮـﮔ ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﻪـﺟرد26
ﻦﯾﺮﻤﺗ ﻪﺴﻠﺟ تﺎﮐﺮﺣ داﺪﻌﺗ .ﺖﺧادﺮﭘ ﺖﺳ ود رد ﺖﮐﺮﺣ15
ﻪﯿﻧﺎﺛ10 ﻪﺘﻔﻫ ود ﺮﻫ و ﺪﺷ اﺮﺟا يا تﺪـﻣ ﻪﺑ ﻪﯿﻧﺎﺛ5
ﻪﻓﺎﺿا ﻞﺻا ﻖﺒﻃ ﺪﯾﺪﺟ ﺖﮐﺮﺣ ﮏﯾ و ﺶﺸﮐ ﻪـﺑ ﻪـﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ يﺎﻬﺘﻧا رد ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا رﺎﺑ
و ﻪـﯿﻧﺎﺛ15 ﺖـﮐﺮﺣ18
لدﺎﻌﻣ ﻦﯾﺮﻤﺗ تﺪﺷ .ﺪﯿﺳر ﺎﺗ50
ﺪـﺻرد60 ﻪـﺑ ﺶـﺸﮐ ﺮـﻫ ﻦﯿـﺑ ﺖﺣاﺮﺘـﺳا ﻞـﺻاﻮﻓ .دﻮـﺑ ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻦـﯾا ردHRR
ﺮﻤﺗ نﺎﻣز ﻪﺑ نآ ﺖﺒﺴﻧ و هدﻮﺑ لﺎﻌﻓ ﺮﯿﻏ ترﻮﺻ ﻦﯾ
.دﻮﺑ1:2 ﺰﺠﺗ ﻪﯾ و هداد ندﻮﺑ لﺎﻣﺮﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ زا ﺪﻌﺑ يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ -
فاﺮﮔﻮﻤﻠﮐ نﻮﻣزآ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ -
نﻮﻣزآ ﻪﻠﯿﺳو ﻪﺑ فﻮﻧﺮﯿﻤﺳا .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻞﻘﺘﺴﻣT
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ
يرﺎﻣآ نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هوﺮـﮔ ود ﻦﯿـﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺧ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رد يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻞﻘﺘﺴﻣT
ﺖــﺳا رادﺎــﻨﻌﻣ هوﺮــﮔ ود ﻦﯿــﺑ توﺎــﻔﺗ ﻦــﯾا و دراد دﻮــﺟو ﺎــﮔﻮﯾ ﻦﯾﺮــﻤﺗ ﺖــﺸﻫ زا ﺲــﭘ و ﻞــﺒﻗ نﻮــﻣزآ و لﺮــﺘﻨﮐ ) /001
=0 ناﺰـﯿﻣ ﻪـﺑ لﺮـﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﻮﻣزآ هوﺮﮔ رد ﯽﮕﺘﺴﺧ تﺪﺷ و (P /95
ﻪﺘـﺷاد ﺶﻫﺎـﮐ ﺪـﺻرد59
رادﻮﻤﻧ) ﺖﺳا .(1
يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ
هوﺮـﮔ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ نﻮـﻣزآ هوﺮـﮔ رد ﯽﮕﺘـﺴﺧ تﺪـﺷ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺎﮔﻮﯾ ﻦﯾﺮﻤﺗ ﻪﺘﻔﻫ ﺖﺸﻫ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﯽﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا .ﺪﺷ ﺲﯾزوﺮﻠﮑﺳا ﻞﭙﯿﺘﻟﻮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد لﺮﺘﻨﮐ ﺶﻫﺎـﮐ ﺮـﺑ ﺎـﮔﻮﯾ ﻦﯾﺮـﻤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﮋـﭘ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺎﺑ ﻮﺴﻤﻫ .ﺪﺷﺎﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ﯽﮕﺘﺴﺧ ناﺰﯿﻣ ) نارﺎـﮑﻤﻫ و ﻦـﮐوا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺮـﺿﺎﺣ ﺶﻫو
ﻪـﺑ ﻪـﮐ (2004
ﯽﻧﺎـﻣرد يﺎﻬﺷور ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ سا ما ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد شزرو و ﺎﮔﻮﯾ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ نﻮـﻣزآ و لﺮـﺘﻨﮐ هوﺮـﮔ ﻦﯿـﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺧ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رد يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ دﺎﺠﯾا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﺎﮔﻮﯾ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻞﻤﮑﻣ ﻨﯾﺮﻤﺗ و ددﺮﮔ هوﺮـﮔ نارﺎـﻤﯿﺑ ﯽﮕﺘـﺴﺧ ناﺰـﯿﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﺐـﺟﻮﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ ﯽـﻣ ﻞـﻤﮑﻣ ﯽﻧﺎﻣرد شور ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ قﻮﻓ تﺎ
) ددﺮﮔ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﻮﻣزآ ار سا ما ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ نارﺎـﻤﯿﺑ رد ﯽﮕﺘـﺴﺧ دﻮﺒﻬﺑ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا ﻞﯿﻟد ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ .(7
ﯽﻣ شراﺰﮔ ﯽﺷزرو تﺎﻨﯾﺮﻤﺗ زا ﺪﻌﺑ و ﻦﯿﺣ رد نﺪﺑ زﺎﺳ و ﺖﺧﻮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ـﻓا سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ .ﺪﻨﻨﮐ
و ﺖﺧﻮـﺳ ﺶﯾاﺰ
ﯽﻣ يور ﯽﻧﺪﺑ تﺎﻨﯾﺮﻤﺗ مﺎﺠﻧا لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﻪﮐ نﺪﺑ زﺎﺳ ماﺪـﻧا ﺮﺘﻬﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ و نﮋﯿﺴﮐا ،ﯽﻧﺎﺳﺮﻧﻮﺧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻫد
و ﺎـﻫ
ﯽﻣ ﯽﺒﺼﻋ هﺎﮕﺘﺳد دﺮﮐرﺎﮐ دﻮﺒﻬﺑ و ﯽﻧﻼﻀﻋ ﻒﻌﺿ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ) دﻮـﺷ
ﺎـﺑ ﺮـﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻪـﺠﯿﺘﻧ .(8
) وﺮﺘﺳﺎﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ) ﻦﻣﻮﯿﻧ و (9
ﻞﯿﻟد ﻪﮐ ﺖﺷاﺪﻧ ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ (10 ﯽـﻣ ار نآ
تﺎـﻨﯾﺮﻤﺗ تﺪـﻣ و تﺪـﺷ ،عﻮـﻧ ﻪـﺑ ناﻮـﺗ
هدﺮـﮐ هدﺎﻔﺘـﺳا دﻮﺧ ﯽﺸﻫوﮋﭘ حﺮﻃ رد يزاﻮﻫ و ﺐﺨﺘﻨﻣ تﺎﻨﯾﺮﻤﺗ زا ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻦﯾا .داد ﺖﺒﺴﻧ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ .ﺪـﻧا
يرﺎﮔزﺎﺳ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫراﺮﮑﺗ و تﺪﺷ ،تﺪﻣ ﺎﺑ تﺎﻨﯾﺮﻤﺗ عاﻮﻧا ﻪﮑﻨﯾا ﯽـﻣ دﻮـﺟو ﻪﺑ داﺮﻓا رد ﺰﯿﻧ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
دروآ
ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد رد ﯽﮕﺘـﺴﺧ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺐـﺟﻮﻣ ﯽـﺷزرو تﺎﻨﯾﺮﻤﺗ مﺎﺠﻧا ﺎﺗ دﻮﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﯽﻨﯾﺮﻤﺗ لﺪﻣ ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ سا ما
) دﻮﺸﻧ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﺎـﮔﻮﯾ ﯽـﻨﯾﺮﻤﺗ ﻞﮑﺗوﺮﭘ نﺎﺳآ و بﻮﺧ ﯽﯾاﺮﺟا ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .(11
ر ﯽﮕﺘـﺴﺧ ناﺰـﯿﻣ ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﻞﮑﺗوﺮﭘ ﻦﯾا ياﺮﺟا ﻪﮑﻨﯾا و سا ما نارﺎﻤﯿﺑ رد ﻞﻤﮑﻣ ﯽﻧﺎﻣرد شور زا ﯽـﮑﯾ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ا
ﻊﯾﺎﺷ هﺪﻨﻨﮐ ناﻮﺗﺎﻧ و ﻦﯾﺮﺗ ﺮـﺑ نآ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﯽـﺳرﺮﺑ و ﻞﮑﺗوﺮﭘ ﻦﯾا ياﺮﺟا ﺪﻫد ﺶﻫﺎﮐ سا ما ﻪﺑ نﺎﯾﻼﺘﺒﻣ رد ﻢﺋﻼﻋ ﻦﯾﺮﺗ
يرﺎﻤﯿﺑ ﺮﯾﺎﺳ ﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ،ﺲﯾزوﺮﻠﮑﺳا ﻞﭙﯿﺘﻟﻮﻣ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﻢﺋﻼﻋ ﺮﮕﯾد ﯽﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
.ددﺮﮔ
0
1 2 3456
رادﻮﻤﻧ 1 . ﯽﮕﺘﺴﺧ تﺪﺷ
* لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﺎﺑ يرادﺎﻨﻌﻣ ترﺎﻔﺗ
*
ﻊﺑﺎﻨﻣ 1. Shah A. Fatigue in multiple sclerosis. Physical medicine and rehabilitation clinics of North America.
2009;20(2):363-72
2. Kishiyama S, Carlsen J, Lawrence J, Small E, Zajdel D, Oken B. Yoga as an experimental intervention for cognition in multiple sclerosis. International Journal of Yoga Therapy. 2.62 -57:(1)12;002
3. Fisk JD, Pontefract A, Ritvo PG, Archibald CJ, Murray T. The impact of fatigue on patients with multiple sclerosis. The Canadian journal of neurological sciences Le journal canadien des sciences neurologiques. 1994;21(1):9-14.
4. Gallien P, Nicolas B, Robineau S, Pétrilli S, Houedakor J, Durufle A, editors. Physical training and multiple sclerosis. Annales de réadaptation et de médecine physique; 2007: Elsevier.
5. Yang K. A review of yoga programs for four leading risk factors of chronic diseases .Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2007;4(4):487-91.
6. Mollaoğlu, Mukadder, & Üstün, Emine. (2009). Fatigue in multiple sclerosis patients. Journal of clinical nursing, 18(9), 1231-1238.
7. Oken B, Kishiyama S, Zajdel D, Bourdette D, Carlsen J, Haas M, et al. Randomized controlled trial of yoga and exercise in multiple sclerosis. Neurology. 2004;62(11):2058-64.
8. de Groot MH, Phillips SJ, Eskes GA. Fatigue associated with stroke and other neurologic conditions:
implications for stroke rehabilitation. Archives of physical medicine and rehabilitation. 2003;84(11):1714-20.
9. Mostert S, Kesselring J. Effects of a short-term exercise training program on aerobic fitness, fatigue, health perception and activity level of subjects with multiple sclerosis. Multiple sclerosis. 2002;8(2):161-8.
10. Newman M, Dawes H, Van den Berg M, Wade D, Burridge J, Izadi H. Can aerobic treadmill training reduce the effort of walking and fatigue in people with multiple sclerosis: a pilot study. Multiple sclerosis.
2007;13(1):113-9.
11. White L, McCoy S, Castellano V, Gutierrez G, Stevens J, Walter G, et al. Resistance training improves strength and functional capacity in persons with multiple sclerosis. Multiple sclerosis. 2004;10(6):668-74.
