ﻲﺑﺎﻳزرا ﻏ
ﺖﻈﻠ و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ
لﺎﺳ رد ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ 1389
يﺮﺒﻛا ﺪﻴﺠﻣ ،1
ﻲﺘﻳﻻو ﻪﻤﻃﺎﻓ
2مﺪﻘﻣ يﺪﻤﺣا ﺮﻴﻣا ، يرﺎﺸﻓا ﺎﺿر ،3
4
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﻨﻴﻣز فﺪﻫ و
ﻴﻣﻮﻤﺴﻣ ﺮﻄﺧ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ مﺎﮕﻟﺎﻣآ زا هدﺎﻔﺘﺳا: ﻲﻣ ترﻮﺻ طﺎﻴﺘﺣا ﺎﺑ ،هﻮﻴﺟ ﺎﺑ ﺖ
دﺮﻴﮔ . ﺰﭙﻧاﺪﻧد نﺎﻜﺷ
، ﺎﺑ ﻲﻠﻐﺷ ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ
مﺎﮕﻟﺎﻣآ
، ﻲﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ هﻮﻴﺟ رﺎﺨﺑ قﺎﺸﻨﺘﺳا ضﺮﻌﻣ رد دزاﺪﻧا هﺮﻃﺎﺨﻣ ﻪﺑ ار ﺎﻬﻧآ ﻲﺘﻣﻼﺳ ﺪﻧاﻮﺗ
. ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا زا فﺪﻫ
، هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺖﻈﻠﻏ
لﺎﺳ رد ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ 1389
دﻮﺑ .
شور ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد: -
ﺗ ﻲﻌﻄﻘﻣ و ﻲﻠﻴﻠﺤ
، 45 ﺮﻔﻧ ،ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد 10
ﺮﻔﻧ و ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﺺﺼﺨﺘﻣ ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد 70
ﺎﺑ ﻪﻬﺟاﻮﻣ نوﺪﺑ داﺮﻓا زا ﺮﻔﻧ هﻮﻴﺟ
لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
، ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ .
ﻪﻧﻮﻤﻧ راردا ) 20 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻴﻟ ( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا
، زا ﻞﺒﻗ
رﺎﻛ عوﺮﺷ ﻪﻓﺮﺣ يا ﻪﻧازور ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ و ه راردا هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ
، زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻒﻴﻃ
ﻲﺠﻨﺳ ﻲﻤﺗا بﺬﺟ هزاﺪﻧا
ﺪﺷ يﺮﻴﮔ . هداد ﺎﻫ شور ﺎﺑ يﺎﻫ
يرﺎﻣآ ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ و ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ
، نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ANOVA
ﻚﻳ ﻦﻜﻧاد و ﻪﻓﺮﻃ و
مﺮﻧ رﺎﻣآ راﺰﻓا
SPSSي ) و ﻳ اﺮ ﻳ ﺶ 5 / 11 ( ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ
ﺪﺷ ﺪﻧ ) 05 / 0 α= .(
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ : g/l ،
70µ /
±2 26 / 9 ﺘﻣ ، ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨ µg/l
79 /
±1 13 / 9 لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ و
µg/l
73 /
±1 84 / 1 ﺑ ﻪ ﺪﻣآ ﺖﺳد . ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻲ راردا هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ رد يراد
، هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻦﻴﺑ
ﺪﺸﻧ
؛ ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد
، ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻲﻨﻌﻣ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ يراد دﻮﺑ
) ﻪﺑ
ﺐﻴﺗﺮﺗ 000 /
P=0 و 001 /
P=0 .(
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ ﻪﻌﻣﺎﺟ مﻮﻤﻋ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ ﻪﭼ ﺮﮔا: ﻲﻣ
ﺪﺣ زا ﺮﺘﻤﻛ ناﺰﻴﻣ ﻦﻳا ،ﺪﺷﺎﺑ
ﻤﺳ ﻪﻧﺎﺘﺳآ دراد راﺮﻗ ﻲ .
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ ﻲﻧاﺪﻧد مﺎﮕﻟﺎﻣآ:
، هﻮﻴﺟ
، ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد
ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ .
1391
؛ 19 ) 4 :(
416 - 421
ﺖﻓﺎﻳرد : 12 / 06 / 1391 شﺮﻳﺬﭘ : 11 / 11 / 1391
ﺸﻧاد1
ﻴ رﺎ هوﺮﮔ ،ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ، ﻣﺮﺗ
ﻴ ﻤ ﻲ ، ،ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد هﺪﻜﺸﻧاد ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ﻲ ﺪﻬﺸﻣ ناﺮﻳا ،ﺪﻬﺸﻣ ، .
ﻧ2
،لوﺆﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮ ا
دﺎﺘﺳ ﻳ رﺎ
، ﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ﻴ تﺎﻘ ﻧاﺪﻧد داﻮﻣ ﻲ
، هوﺮﮔ ﻣﺮﺗ ﻴ ﻤ ﻲ
،
،ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد هﺪﻜﺸﻧاد ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ﻲ ﺪﻬﺸﻣ ، ،ﺪﻬﺸﻣ ناﺮﻳا .
سردآ : ﻬﺸﻣ ﺪ - يدازآ ناﺪﻴﻣ - ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد هﺪﻜﺸﻧاد -
ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ هوﺮﮔ .
ﻦﻔﻠﺗ : 0511 - 8829501 ﺮﺑﺎﻤﻧ : 0511 - 8829500 ﻲﻜﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﺖﺴﭘ [email protected]:
ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد3
ناﺮﻳا ،ﺪﻬﺸﻣ ،ﻲﻣﻮﻤﻋ .
ﺸﻧاد4
ﻴ رﺎ
، ﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ﻴ تﺎﻘ ﻢﺳ ﺳﺎﻨﺷ ﻲ ﻜﺷﺰﭘ ﻲ ﻢﺳ هوﺮﮔ و ﺳﺎﻨﺷ ﻲ ﻟﺎﺑ ﻴﻨ ﻲ
، ،ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ﻲ ﺪﻬﺸﻣ ، ،ﺪﻬﺸﻣ ناﺮﻳا .
ﮕﺸﻧاد ﻲﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎ
هرود 19 هرﺎﻤﺷ ، 4
، 1391
ﻪﻣﺪﻘﻣ هﺪﻤﻋ ﻦﻳﺮﺗ
دﺎﻣ ه ﻪﻛ يا ياﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ناﺪﻧد ﻢﻴﻣﺮﺗ ﻲﻣ
دﻮﺷ
،
نآ دﺮﺑرﺎﻛ ﻪﻘﺑﺎﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا مﺎﮕﻟﺎﻣآ
، ﺶﻴﭘ نﺮﻗ ﻚﻳ زا ﺶﻴﺑ ﻪﺑ
ﺮﺑ ﻲﻣ ددﺮﮔ . ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد رد مﺎﮕﻟﺎﻣآ ﻲﻧﻻﻮﻃ دﺮﺑرﺎﻛ ﻞﻴﻟد
،
صاﻮﺧ ﻤﺟ زا نآ بﻮﻠﻄﻣ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻪﻠ
: مﺎﻜﺤﺘﺳا ،بﻮﺧ ﻞﻴﺳ
ﺖﺳا نآ نﺎﺳآ دﺮﺑرﺎﻛ و لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﻤﻋ ،ﻲﻓﺎﻛ )
1 .(
دﺎﻣ ﻦﻳا ه،
ﺰﻠﻓ ﺪﻨﭼ ردﻮﭘ زا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ )
ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﺲﻣ و ﻊﻠﻗ ،هﺮﻘﻧ (
هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ
هﻮﻴﺟ ﺖﺳا دوﺪﺣ هﻮﻴﺟ ﻪﻛ 50
% نآ ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ار
د ﺪﻫ .
ﻢﻴﻨﻛ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ار ﻲﺑوﺎﻨﺗ لوﺪﺟ تاﺰﻠﻓ ﺮﮔا
، زا ﺪﻌﺑ
هﻮﻴﺟ ،مﻮﻴﻧﻮﺗﻮﻠﭘ ﺰﻠﻓ ﻦﻳﺮﺘﻛﺎﻧﺮﻄﺧ
ﻲﻣ و ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ
ﺑ ﻪﻛ ار ﻮﻴﺘﻛاﻮﻳدار ﻪ
ﺑ لﻮﻤﻌﻣ رﻮﻃ ﻪ
رد دراﺪﻧ دﻮﺟو دازآ ترﻮﺻ
ﻢﻳﺮﻴﮕﻧ ﺮﻈﻧ
، هﻮﻴﺟ
ﻤﺳ ﻲ و ﻦﻳﺮﺗ هﺮﻛ يور ﺰﻠﻓ ﻦﻳﺮﺘﻛﺎﻧﺮﻄﺧ
ﺖﺳا ﻦﻴﻣز )
2 .(
لﺎﺳ رد ﺮﻴﺧا يﺎﻫ
، ﺖﻠﻋ ﻪﺑ مﺎﮕﻟﺎﻣآ زا هدﺎﻔﺘﺳا
تاﺮﻄﺧ زا ﻲﺷﺎﻧ
ﻴﻣﻮﻤﺴﻣ نآ رد دﻮﺟﻮﻣ هﻮﻴﺟ ﺎﺑ ﺖ
، ﻴﺘﺣا ﺎﺑ طﺎ
ﺖﺳا هدﻮﺑ هاﺮﻤﻫ يﺮﺘﺸﻴﺑ
؛ ﻪﻫد رد ﻪﻛ ﻲﺗرﻮﺻ ﻪﺑ نﺮﻗ ﺮﺧآ يﺎﻫ
ﺘﺴﻴﺑ
،ﻢ
ﺪﺟ تاﺮﻄﺧ لﺎﻤﺘﺣا ﺎﺗ ﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ هﻮﻴﺟ زا ﻲﺷﺎﻧ ي
دﺎﻣ ﻦﻳا زا هدﺎﻔﺘﺳا ه،
ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ رﻮﺸﻛ ﺪﻨﭼ رد
ﺪﺑﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ .
هﻮﻴﺟ
، ﻦﻣﺰﻣ يرﺎﻤﻴﺑ عﻮﻧ ﻞﻬﭼ زا ﺶﻴﺑ دﺎﺠﻳا رد
ﺎﻔﻳا ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻲﻣ
ﻞﻴﺒﻗ ﻦﻳا زا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
، ﻲﻣ اﻮﺗ ﻪﺑ ن
يرﺎﻤﻴﺑ
،لﺎﺘﻧدﻮﻳﺮﭘ يﺎﻫ يرﺎﻤﻴﺑ
،ﻲﻨﻤﻳا ﻢﺘﺴﻴﺳ يﺎﻫ تﻼﻜﺸﻣ
،ﻲﻗوﺮﻋ و ﻲﺒﻠﻗ يرﺎﻤﻴﺑ و ﻲﻧﻮﻣرﻮﻫ تﻼﻜﺸﻣ
ﻢﺸﭼ ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
دﺮﻛ هرﺎﺷا ﻲﺒﺼﻋ و ﻲﺷراﻮﮔ ﻢﺘﺴﻴﺳ و )
3 - 5 .(
ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ
ﻴﻣﻮﻤﺴﻣ و ﻲﮔدﻮﻟآ ﺖ
ﺎﺑ هﻮﻴﺟ
، زا ﻢﻋا ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻞﻨﺳﺮﭘ رد
ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد دﻮﺧ و رﺎﻴﺘﺳد
، دﻮﺧ ﻪﺑ ار يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﺻرد صﺎﺼﺘﺧا
ﻲﻣ ﺪﻫد . ﻞﻤﺘﺤﻣ ﻦﻜﻤﻣ ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻞﻨﺳﺮﭘ ﻪﻛ ﻲﺘﻟﺎﺣ ﻦﻳﺮﺗ
ﺐﻄﻣ رد هﻮﻴﺟ تارﺎﺨﺑ ﺲﻔﻨﺗ ﻖﻳﺮﻃ زا ،ﺪﻧﻮﺷ هدﻮﻟآ ﺖﺳا ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . نﺪﺑ ﻲﻤﻧ دراﺪﻬﮕﻧ دﻮﺧ رد ار يﺰﻠﻓ هﻮﻴﺟ ﺪﻧاﻮﺗ
؛
ﻊﻓد راردا ﻖﻳﺮﻃ زا نآ ﻢﻈﻋا ﺖﻤﺴﻗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻲﻣ
دﻮﺷ ) 4 ، 6 .(
زا
ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ نﻮﺧ رد هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ
، زا ﻮﻛ ﺮﻤﻋ ﻪﻤﻴﻧ دوﺪﺣ رد ﻲﻫﺎﺗ
زور ﻪﺳ رادرﻮﺧﺮﺑ
ﺖﺳا
، ياﺮﺑ ﻲﺑﺎﻳزرا ﻪﻬﺟاﻮﻣ يﺎﻫ ﻲﻧﻻﻮﻃ
ﺪﻣ ت
، هدﺎﻔﺘﺳا يراردا تﺎﺸﻳﺎﻣزآ زا ﻲﻣ
دﻮﺷ ) 7 - 9 .(
ﻲﺧﺮﺑ
نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻣ
ﻫد ﻨ ﻪﻛ ﺪ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ راردا هﻮﻴﺟ
، ﻲﻠﻤﻋ ﻦﻳﺮﺗ و سﺎﺴﺣ ياﺮﺑ شور ﻦﻳﺮﺗ نﺎﺸﻧ
نداد ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﺎﺑ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
ﻲﻟآﺮﻴﻏ هﻮﻴﺟ ﺎﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﻢﻛاﺮﺗ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ) 1 ، 10 .(
ﻪﭼ ﺮﮔا دﺎﻘﺘﻋا ﻦﻳا
ﻤﺳ داﻮﻣ رد ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﻲ
،
ﺪﺣ
ﻪﻧﺎﺘﺳآ ﻢﻳﻼﻋ دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ ،دراﺪﻧ دﻮﺟو يا
،
ﺪﺣ ناﺰﻴﻣ ﻪﻧﺎﺘﺳآ
راردا هﻮﻴﺟ زﺎﺠﻣ
، 25 ﻦﻳا زا و ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ مﺮﮔوﺮﻜﻴﻣ
،ﺖﻈﻠﻏ ﺖﺳا يﺮﻴﮕﻴﭘ ﻞﺑﺎﻗ رﺎﻤﻴﺑ رد ﻲﺒﺼﻋ ﻢﻳﻼﻋ )
3 .(
ﺮﻄﺧ
ﻴﻣﻮﻤﺴﻣ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد رد هﻮﻴﺟ ﺎﺑ ﺖ
، ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻪﻓﺮﺣ
يا
دراد دﻮﺟو ﻪﺸﻴﻤﻫ
، ﻲﻟو ﻲﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻜﻧ ﺖﻳﺎﻋر ﺎﺑ ناﻮﺗ
هﻮﻴﺟ ﺖﺷاﺪﻬﺑ
، ﺪﻧﺎﺳر ﻞﻗاﺪﺣ ﻪﺑ ار ﺮﻄﺧ ﻦﻳا )
6 ، 11 ، 12 (
؛ اﺬﻟ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا زا فﺪﻫ
، هزاﺪﻧا راردا هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ يﺮﻴﮔ
ﺎﺑ نآ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ و ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد دﻮﺑ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ .
شور ﻖﻴﻘﺤﺗ
د ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ر -
ﻲﻌﻄﻘﻣ و ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ
، زا ﻲﺘﺴﻴﻟ
ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﺺﺼﺨﺘﻣ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻪﻴﻠﻛ ﺪﻳدﺮﮔ ﻪﻴﻬﺗ ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ ﺢﻄﺳ رد .
نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد هوﺮﮔ زا
ﻲﻣﻮﻤﻋ
، ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻞﺤﻣ يﺮﻬﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ
، ﻪﻧﻮﻤﻧ يرادﺮﺑ
ﻪﻘﺒﻃ ﺑ عﻮﻤﺠﻣ رد و ﺪﺷ يا ﻪ
ﻲﻓدﺎﺼﺗ ترﻮﺻ
، داﺪﻌﺗ 45
ﻣﻮﻤﻋ ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻲ
ﺑ ، مﺎﻈﻧ رد هﺪﺷﺮﻛذ سردآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎ
ﻢﺠﺣ سﺎﺳا ﺮﺑ و يﺮﻬﺷ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺮﻫ رد داﺪﻌﺗ ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﻲﻜﺷﺰﭘ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺳد
ﻲﻠﺒﻗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ ﺮﺑ هﺪﻣآ )
13 ( ﻞﻛ داﺪﻌﺗ ،
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺎﻫ
؛ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺮﻫ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ
، داﺪﻌﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ لﺎﺣ رد ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد
، ﺮﺑ و ﺪﺷ هداد ﺺﻴﺼﺨﺗ يداﺪﻌﺗ
ﻣ داﺪﻌﺗ ﻪﻳﺎﭘ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺮﻫ رد ﺮﻈﻧ درﻮ
، ﺮﺑ مﺎﻈﻧ ﻲﻣﺎﺳا ﺖﺴﻴﻟ ﻖﺒﻃ
ﻲﻜﺷﺰﭘ
، ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ
ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﺮﻈﻧ درﻮﻣ داﺮﻓا هدﺎﺳ
نآ ﺮﺑ هوﻼﻋ و
، 10 ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ زا ﺮﻔﻧ .
نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻦﻳا
، زا ﺖﻏاﺮﻓ نﺎﻣز زا لﺎﺳ ﻚﻳ ﻞﻗاﺪﺣ ﺪﻳﺎﺑ
ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺎﻬﻧآ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ رﺎﻛ و ﻞﻴﺼﺤﺗ ﺪﺷﺎﺑ
رد و مﺎﺠﻧا نﺎﻣز
ﮋﭘ ﺶﻫو زور ﻒﺼﻧ ﻒﻴﺷ ﺞﻨﭘ ﻞﻗاﺪﺣ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ )
ﺎﻳ ﺢﺒﺻ
ﺮﺼﻋ ( ﻪﺘﻔﻫ رد
، ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد لﺎﻐﺘﺷا ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ رﺎﻛ ﻪﺑ .
هوﺮﮔ ياﺮﺑ
لﺮﺘﻨﻛ
، نارﺎﻤﻴﺑ زا ﻪﻌﺟاﺮﻣ
ﺎﺿر مﺎﻣا نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﻛ )
ع ( ﻪﻛ
و صﺎﺧ يرﺎﻤﻴﺑ دﻮﺟو نوﺪﺑ ياﺮﺑ
ﻲﻤﻴﺷﻮﻴﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ و لﺮﺘﻨﻛ
زا نﻮﺧ ياﺮﺑ لﺎﻣﺮﻧﺮﻴﻏ لوﺮﺘﺴﻠﻛ ﺢﻄﺳ دﻮﺟو
، هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ﻪﺑ
هدﺮﻛ ﻪﻌﺟاﺮﻣ يﺰﻛﺮﻣ ﺪﻧدﻮﺑ
هﻮﻴﺟ ﺎﺑ ﻲﻠﻐﺷ ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﻪﻧﻮﮕﭽﻴﻫ و
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺐﻠﻃواد ترﻮﺻ ﻪﺑ ،ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ .
لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺖﻴﻌﻤﺟ
70 دﻮﺑ ﺮﻔﻧ .
ﻴﻟوا ﺖﻳﺎﺿر ﺐﺴﻛ زا ﺲﭘ درﻮﻣ ﺖﻴﻌﻤﺟ زا ﻪ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ يا 20
ﻲﺳ رد ﺎﻬﻧآ راردا زا ﻲﺳ
يﺮﻄﺑ يﺎﻫ ﻲﻠﭘ ﻪﻴﻬﺗ ﻦﻠﻴﺗا ﺪﺷ
ًﺎﻌﻳﺮﺳ و ياﺮﺑ
ﻪﺑ نﻮﻣزآ
هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ﻢﺳ
ﺪﺷ هداد لﺎﻘﺘﻧا ﻲﺳﺎﻨﺷ .
ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ
يﺮﻴﮔ
راردا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ يور ﺮﺑ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ رﺎﻛ ﻦﻴﺣ رد ﺗﺄ
ﺮﻴﺛ
،دراﺬﮕﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺮﻴﮔ راردا زا نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد
، رﺎﻛ عوﺮﺷ زا ﻞﺒﻗ
ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﻪﺘﻔﻫ ﻲﻧﺎﻴﻣ يﺎﻫزور رد ﻪﻧازور .
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد
،
ياﺮﺑ هزاﺪﻧا دا هﻮﻴﺟ يﺮﻴﮔ ﻒﻴﻃ هﺎﮕﺘﺳد زا رار
ﻲﻤﺗا ﺞﻨﺳ
PERKIN-ELMER, model 3030) (
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
مزﻻ
هﺎﮕﺘﺳد ﺮﮕﺸﻳﺎﻤﻧ ﻪﺤﻔﺻ يور ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻛذ ﻪﺑ
، هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ
ﺪﺷ ﺖﺒﺛ ﻪﻈﺤﻟ ﺮﻫ رد هﺪﺷدازآ ه
دﺪﻋ ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ و
، ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﻪﻧﻮﻤﻧ راردا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ
، ﺪﻳدﺮﮔ نﺎﻴﺑ ﺮﺘﻴﻟ ﺮﺑ مﺮﮔوﺮﻜﻴﻣ ﺪﺣاو ﻪﺑ .
هداد ﻪﺑ يﺎﻫ ﺖﺳد
ا هﺪﻣآ ز ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻒﻴﺻﻮﺗ زا ﺲﭘ ﺎﻫ
، ﻂﺳﻮﺗ
نﻮﻣزآ ANOVA ﻚﻳ
ﻦﻜﻧاد ﻲﺒﻴﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ و ﻪﻓﺮﻃ
، ياﺮﺑ
ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ ،ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ و ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ
، ﻲﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ رد يراد
05 / 0 و ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا
زا مﺮﻧ راﺰﻓا يرﺎﻣآ )SPSS ﺶﻳاﺮﻳو 5
/ 11 ( ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ
ﺪﻳدﺮﮔ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ
رد نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد هوﺮﮔ
، 17 ﺮﻔﻧ ﻣ ﺆ ﺚﻧ و 38 ﺮﻛﺬﻣ ﺮﻔﻧ
ﺪﻧدﻮﺑ . رد ﺰﻴﻧ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ 42
و ﺮﻛﺬﻣ ﺮﻔﻧ 28
ﺮﻔﻧ ﻣ ﺆ ﺚﻧ ﺪﻧدﻮﺑ .
هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﻨﻣاد هزاﺪﻧا
يﺮﻴﮔ هﺪﺷ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد راردا
، ﻦﻴﺑ
1 / 0 g/l- 23µ ﻪﻤﻫ رد ﻪﻛ ﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ
،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا ﺮﺘﻤﻛ
ﺪﺣ زا
ﻤﺳ ﻪﻧﺎﺘﺳآ g/l) ﻲ
25 µ ( ﺖﺷاد راﺮﻗ .
ﺖﻈﻠﻏ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ µg/l
70 /
±2 26 / 9 ،
ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﺺﺼﺨﺘﻣ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد µg/l
79 /
±1 13 / 9 و هوﺮﮔ
لﺮﺘﻨﻛ µg/l
73 /
±1 84 / 1 ﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ )
لوﺪﺟ 1 .(
ﺰﻴﻟﺎﻧآ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺲﻧﺎﻳراو
، نﺎﺸﻧ هوﺮﮔ رد توﺎﻔﺗ دﻮﺟو هﺪﻨﻫد دﻮﺑ ﺎﻫ
) 01 / P=0 .(
ﻦﻜﻧاد ﻲﺒﻴﻘﻌﺗ ﺰﻴﻟﺎﻧآ ياﺮﺑ
هوﺮﮔ ﻦﻴﺑ توﺎﻔﺗ دﻮﺟو ،ﺎﻫ
نﺎﺸﻧ دﻮﺑ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺎﺑ ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد هوﺮﮔ ﻦﻴﺑ توﺎﻔﺗ هﺪﻨﻫد
) 000 / P=0 (
؛ راردا هﻮﻴﺟ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑ توﺎﻔﺗ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
و ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﺺﺼﺨﺘﻣ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ
ﻨﻌﻣ ﻲ دﻮﺑ راد
) 001 / 0 P= .(
توﺎﻔﺗ ﻨﻌﻣ ﻲ يراد نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑ
دﻮﺟو ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد و ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﺺﺼﺨﺘﻣ ﺖﺷاﺪﻧ
) 833 / 0 P= .(
لوﺪﺟ 1 - ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي ﺻﻮﺗ ﻴ ﻔ ﻲ ﻣ ﻴ ناﺰ ﺟ ﻴ هﻮ ﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا ﻲ
،
ﺼﺼﺨﺘﻣ ﻴ ﻦ ﻣﺮﺗ ﻴ ﻤ ﻲ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ و
هوﺮﮔ داﺪﻌﺗ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ فاﺮﺤﻧا
رﺎﻴﻌﻣ و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ راﺪﻘﻣ ﺢﻄﺳ
ﻲﻨﻌﻣ يراد
نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻲﻣﻮﻤﻋ 45
26 / 9 70 / 2 23 - 10 / 5 348 / 0
ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ 10
13 / 9 79 / 1 14 - 9 / 2 352 / 0
لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ
70 84 / 1 73 / 1 10 / 3 -
10 / 0 000 / 0
ﺚﺤﺑ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﺘﻓﺎﻳ
يﺎﻫ راردا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ ﻦﻴﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا
لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺎﺑ ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد توﺎﻔﺗ ﻨﻌﻣ ﻲ يراد ﺖﺷاد دﻮﺟو .
شور ﻪﺑﺎﺸﻣ شور ﻦﻳا
Oliveira نارﺎﻜﻤﻫ و
لﺎﺳ رد 2010 ﻪﻛ دﻮﺑ زا هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ
هﻮﻴﺟ راردا
، ياﺮﺑ ﻲﺑﺎﻳزرا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ ﻧاد
ﺠﺸ ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد نﺎﻳﻮ
نارﺎﻤﻴﺑ و ﺪﻧدﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا
. ﻧ هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺠﻴﺘ
،راردا
توﺎﻔﺗ ﻨﻌﻣ ﻲ يراد ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد هوﺮﮔ ﻦﻴﺑ
، زا ﻞﺒﻗ
مﺎﮕﻟﺎﻣآ ﺎﺑ ﻪﻬﺟاﻮﻣ هوﺮﮔ ﺎﺑ ،
زا ﺲﭘ ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد
داد نﺎﺸﻧ مﺎﮕﻟﺎﻣآ ﺎﺑ ﻪﻬﺟاﻮﻣ
؛ ﻪﻛ ﻲﻨﻌﻣ ﻦﻳﺪﺑ ﻦﻴﻟوا زا ﺪﻌﺑ ﻲﺘﺣ
ﺰﻴﻧ ﻲﻠﻐﺷ ﻪﻬﺟاﻮﻣ
، ﺖﻈﻠﻏ رﻮﻃ ﻪﺑ راردا هﻮﻴﺟ ﻨﻌﻣ
ﻲ يراد ﻻﺎﺑ
ﺖﻓر ) 14 (.
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻳا ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﺖﻴﻧ قدﺎﺻ
ﮕﺸﻧاد ﻲﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎ
هرود 19 هرﺎﻤﺷ ، 4
، 1391
لﺎﺳ رد 1386 ) 15 ( joshi ، لﺎﺳ رد نارﺎﻜﻤﻫ و 2003
) 16 ( و
لﺎﺳ رد نارﺎﻜﻤﻫ و يرﺎﺳ ﻲﻠﻴﻋﺎﻤﺳا 1386
) 17 (
، ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ
توﺎﻔﺗ دﻮﺟو ﻨﻌﻣ
ﻲ راد و نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ ﻦﻴﺑ
ﻮﺴﻤﻫ ،لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ا
ﺖﺳ
، ﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺎﻣا ﻪ
رد هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
Jaclyn و
لﺎﺳ رد نارﺎﻜﻤﻫ 2011
) 18 ( ﻢﻫ دراﺪﻧ ﻲﻧاﻮﺧ .
ﻞﻜﺷ ﻦﻳﺮﺘﻤﻬﻣ
، هﻮﻴﺟ رﺎﺨﺑ ﺎﺑ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻪﻬﺟاﻮﻣ
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . هﻮﻴﺟ رﺎﺨﺑ
، ﺶﺷ ﻖﻳﺮﻃ زا بﺬﺟ و هﺪﺷ نﺪﺑ دراو ﺎﻫ
ﻲﻣ دﻮﺷ ) 1
، 3 .(
نﺪﺑ رد هﻮﻴﺟ هزاﺪﻧا زا ﺶﻴﺑ ﻊﻤﺠﺗ
، ﺚﻋﺎﺑ
ﻴﻣﻮﻤﺴﻣ ﻲﻤﻳﻼﻋ زوﺮﺑ و ﺖ ﻲﻣ
ﻊﻤﺠﺗ ﻦﻳا رﺪﻘﭼ ﺮﻫ ﻪﻛ دﻮﺷ
دﻮﺷ ﺮﺘﺸﻴﺑ
، نﺎﮔرا و هﺪﺷ ﺮﺗﺪﻳﺪﺷ ﻢﻳﻼﻋ ﺮﻴﮔرد يﺮﺘﺸﻴﺑ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ
، ﻪﺑ ماﺪﻗا نﺎﻘﻘﺤﻣ هزاﺪﻧا
ناﺰﻴﻣ يﺮﻴﮔ
رﺎﻛ رد مﺎﮕﻟﺎﻣآ زا ﻲﺷﺎﻧ هﻮﻴﺟ رﺎﺨﺑ ﺎﺑ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻪﻬﺟاﻮﻣ اﺪﻧد ﻲﻜﺷﺰﭙﻧ هدﻮﻤﻧ
ﺪﻧا ) 19
، 20 .(
ﻦﻳا هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺎﻫ
، يور ﺮﺑ
ﺖﻈﻠﻏ ﻮﻣ و ﻦﺧﺎﻧ ،ﺎﻤﺳﻼﭘ ،نﻮﺧ ،راردا هﻮﻴﺟ ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
نﻮﺧ رد هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا زا ،
رد ﻲﻫﺎﺗﻮﻛ ﺮﻤﻋ ﻪﻤﻴﻧ
زور ﻪﺳ دوﺪﺣ رادرﻮﺧﺮﺑ
ﺖﺳا
،
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ياﺮﺑ
ﻲﺑﺎﻳزرا
ﻪﻬﺟاﻮﻣ يﺎﻫ
ﺪﻣ ﻲﻧﻻﻮﻃ ت
، هدﺎﻔﺘﺳا يراردا تﺎﺸﻳﺎﻣزآ زا
ﻲﻣ ﺷ دﻮ ) 5
، 8
، 9
، 21
، 22 ( . يراردا هﻮﻴﺟ
، ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻊﻗاو رد
ﻪﻴﻠﻛ ﻪﺑ نﻮﺧ نﺎﻳﺮﺟ زا ﻦﻴﺴﻛﻮﺗ نﻮﻴﺳاﺮﺘﻠﻴﻓ ﻲﻣ
ﺎﺑ و ﺪﺷﺎﺑ
جرﺎﺧ ﻂﻴﺤﻣ زا نﺪﺑ ﻞﺧاد ﻪﺑ نآ بﺬﺟ رد ﻪﻛ ﻲﻳارﺬﮔ تاﺮﻴﻴﻐﺗ دراد ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ،دراد دﻮﺟو )
5
، 8
، 21
، 23 ، 24 .(
سﺎﺳا ﺮﺑ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪﺘﻓﺎﻳ
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا يﺎﻫ
، هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ
ﺑ رد راردا ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻦﻴ
،
توﺎﻔﺗ ﻨﻌﻣ ﻲ يراد ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻢﻫ ﺎﺑ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻳا ﺎﻣا
، ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ
ﺑ ﻪ ﺖﺳد نارﺎﻜﻤﻫ و يرﺎﺳ ﻲﻠﻴﻋﺎﻤﺳا ﻂﺳﻮﺗ هﺪﻣآ )
17 ( ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ توﺎﻔﺗ
ﻨﻌﻣ ﻲ راد و ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻦﺧﺎﻧ هﻮﻴﺟ ﻦﻴﺑ
دﻮﺒﻧ نﺎﺴﻜﻳ ،ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻦﻴﺼﺼﺨﺘﻣ .
ﻲﻣ لﻻﺪﺘﺳا ﻦﻴﻨﭼ ناﻮﺗ
دﺮﻛ
، ﺰﻴﻧ ﻲﻣﻮﻤﻋ نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد رﺎﻛ هﺪﻤﻋ ﺖﻤﺴﻗ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ زا
ﺖﺳا مﺎﮕﻟﺎﻣآ ﺎﺑ رﺎﻛ و ﻢﻴﻣﺮﺗ
، ﻪﺑ مﺎﮕﻟﺎﻣآ ﺎﺑ هوﺮﮔ ود ﺮﻫ ﻪﻬﺟاﻮﻣ
توﺎﻔﺗ ﺎﻬﻧآ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ و هدﻮﺑ ﻲﻬﺑﺎﺸﻣ ترﻮﺻ ﻨﻌﻣ
ﻲ يراد ﻢﻫ ﺎﺑ
ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﺪﻧا . ﺶﻫوﮋﭘ رد
،ﺮﺿﺎﺣ هوﺮﮔ ود ﺮﻫ راردا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ
ﺪﺣ زا ﺮﺘﻤﻛ ،ﻚﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد ﻼﻋ دﺎﺠﻳا ﻪﻧﺎﺘﺳآ
g/l) ﻢﻳ 25µ (
ﻪﺑ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻣآ ﺖﺳد
، ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ Suendsen
و
نارﺎﻜﻤﻫ لﺎﺳ رد
2010 ژوﺮﻧ رد ) 25 ( دﻮﺑ نﺎﺴﻜﻳ .
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ
نﺎﻜﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد راردا هﻮﻴﺟ ﺖﻈﻠﻏ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﺮﮔا زا ﻪﭼ ﺖﻈﻠﻏ هﺪﻫﺎﺸﻣ مدﺮﻣ رد هﺪﺷ يدﺎﻋ
زا ،ﺖﺳا ﺮﺗﻻﺎﺑ
ﺪﺣ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﻧ ﺮﺗاﺮﻓ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻧﺎﺘﺳآ .
ﻲﺳرﺮﺑ ﻦﻳا مﺎﺠﻧا
، رد
و دراد دﻮﺟو هﻮﻴﺟ ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ فﺮﺼﻣ لﺎﻤﺘﺣا ﻪﻛ ﻲﻘﻃﺎﻨﻣ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫرﻮﺘﻛﺎﻓ سﺎﺳاﺮﺑ ﻲﻣ
راردا هﻮﻴﺟ ناﺰﻴﻣ ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﻣ
ﺆ ﺮﺛ
ﺪﺷﺎﺑ
، رود هﻮﻴﺷ و مﺎﮕﻟﺎﻣآ دﺮﺑرﺎﻛ شور ﻞﻴﺒﻗ زا ناﺰﻴﻣ و نآ ﺰﻳر
ﻴﻟﺎﻌﻓ رد ﺖ ﻂﻴﺤﻣ ﻪﻳﻮﻬﺗ نوﺪﺑ يﺎﻫ
، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﻪﻴﺻﻮﺗ يﺮﮕﻟﺎﺑﺮﻏ ﻲﻣ
ددﺮﮔ .
ﺮﻜﺸﺗ و ﺮﻳﺪﻘﺗ
ﻪﻛ ﺪﻬﺸﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ زا حﺮﻃ ﻦﻳا زا ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ
زا نﺎﻳﺎﭘ ﻪﺑ ار ﻲﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻪﻣﺎﻧ
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد هﺪﻬﻋ
، ﻲﻣ ﻲﻧادرﺪﻗ و ﺮﻜﺸﺗ ددﺮﮔ
.
ﻊﺑﺎﻨﻣ :
1-Powers JM, Sakaguchi RL, Craig RG. Dental Amalgam. In: Powers JM, Sakaguchi RL. Craig RG Craig's Restorative Dental Materials. 12th ed. Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; 2006. pp: 255-9.
2 World Health Orgnization. Environmental Health Criteria 118: Inorganic mercury. Available from: URL:
http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc118.htm
3-Roberson TM, Heymann HO, Swift EJ. Dental Amalgam. In: Art and Science of Operative Dentistry; 5th ed. USA:
Mosby; 2006. pp: 163-8.
4- Mandel ID. Amalgam hazards: An assessment of research. J Am Dent Assoc. 1991; 122 (8): 62-5.
5- Molin M, Bergman B, Marklund SL, Schütz A, Skerfving S. Mercury, selenium, and glutathione peroxidase before and after amalgam removal in man. Acta Odont Scand. 1990; 48 (3): 189-202
6- Chang SB, Siew C, Gruninger SE. Factors affecting blood mercury concentrations in practicing dentists. J Dent Res.
1992; 71(1): 66-74.
7- Langan DC, Fan PL, Hoos A. The use of mercury in dentistry: A critical review of the recent literature. J Am Dent Assoc. 1987; 115 (6): 867-80.
8- Hongo T, Abe T, Ohtsuka R, Komai M, Okiyama T, Amano K, et al. Urinary mercury monitoring of university staff and students occasionally exposed to mercury vapor. Ind Health. 1994; 32 (1): 17-27.
9- Ulukapi I, Cengiz S, Sandalli N. Effect of mercury from dental amalgams on mercury concentration in urine.. J Nihon Univ Sch Dent. 1994; 36 (4): 266-8.
10- Morton J, Mason HJ, Ritchie KA, White M. Comparison of hair, nails and urine for biological monitoring of low level inorganic mercury exposure in dental workers. Biomarkers. 2004; 9 (1): 47-55.
11- Kelman GR. Uurinary mercury excretion in dental personnel. Br J Ind Med. 1978; 35(3): 262-5.
12- Naleway C, Sakaguchi R, Mitchell E, Muller T, Ayer WA, Hefferren JJ. Uurinary mercury in us dentists (1975- 1983): Review of health assessment program. J Am Dent Assoc. 1985; 111 (1): 37-41.
13- Khamvardi Z, Asari M, Maleki K. Survey the amount of mercury in urine of Hamedan's dentists with more than 4 years work background. The Journal of Islamic Dental Association of Iran (JIDA). 2006; 16 (2): 42-8. [Persian]
14- de Oliveira MT, Pereira JR, Ghizoni JS, Bittencourt ST, Molina GO. Effects from exposure to dental amalgam on systemic mercury levels in patients and dental school students. Photomed Laser Surg. 2010; 28 (2): 111-4.
15- Sadeghniat KH. Pahlavan D. Survey situation of mercury in blood of Medical school of university of Tehran's dentists. Medical school of semnan university. 1386; 8 (4): 223-8. [Persian]
16- Joshi A, Douglass CW, kim HD, Joshipura KJ, Park MC, Rimm EB, et al. The relationship between amalgam restorations and mercury levels in male dentists and nondental health professionals. J Public Health Dent. 2003; 63 (1):
52-60.
17- Esmaelisary A. Zolfaghari GH. ghasempouri M. Shaegh SH. Hosna tabatabae M. Survey efficacy of age, sex, workbackground, speciality and number of filling tooth on amount of mercury in urine of Tehran's dentists. Dentist's Islamic society. 1386; 19 (1): 97-104. [Persian]
18- Goodrich JM, Wang Y, Gillespie B, Werner R, Franzblau A, Basu N. Glutathione enzyme and selenoprotein polymorphisms associate with mercury biomarker levels in Michigan dental professionals. Toxicol Appl Pharmacol.
2011; 257 (2): 301-8.
19- Fung YK, Molvar MP. Toxicity of mercury from dental environment and from amalgam restorations. J Toxicol Clin Toxicol. 1992; 30 (1): 49-61.
20- Jakstad A. Mercury excetion and occupational exposure of dental personnel. Community Dent Oral Epidemiol.
1990; 18 (3): 143-8.
21- Molin M, Marklund SL, Bergman B, Nilsson B. Mercury, Selenium, Glutathion peroxidase in dental personnel.
Acta Odont Scand. 1989; 47 (6): 383-90.
22- Svare CW, Frank CW, Chank KC. Quantitative measure of mercury vapor emission from setting. J Dent Res. 1973;
52 (4): 740-3.
23- Berglund A. Estimation by a 24 hour study of the daily dose of intra-oral mercury vapor inhaded after release from dental amalgam. J Den Res. 1990; 69 (10): 1646-51.
24- Begerow J, Zander D, Freier I, Duneman L. Long-Term mercury excretion in urine after removal of Amalgam filling. Int Arch Occup Environ Health. 1994; 66 (3): 209-12.
25- Svendsen K, Syversen T, Melø I, Hilt B. Historical exposure to mercury in Norwegian dental personnel. Scand J Work Environ Health. 2010; 36 (3): 231-41.
ﮕﺸﻧاد ﻲﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ ﺪﻨﺟﺮﻴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎ
هرود 19 هرﺎﻤﺷ ، 4
، 1391
Abstract Original Article
Evaluation of urinary mercury concentrations in general dentists and restorative specialists in Mashhad in 2010
, Reza Afshari4
, Amir Ahmadi3
Fatemeh Velayati moghaddam2 1,
Majid Akbari
Background and Aim: Amalgam is used in dentistry cautiously, due to the toxicity of mercury in dental amalgam. Dentists are exposed to mercury vapor in their routine occupational practice, which can be harmful to their health. The aim of the present study was to measure urinary mercury concentrations in general dentists and restorative specialists in Mashhad in 2010.
Materials and Methods: This cross-sectional and analytical study was performed on 45 general dentists, 10 restorative specialists, and 70 controls without any exposure to mercury. A 20 ml urine sample was taken from each of the cases before each one's routine occupational practice. Mercury concentration of urine was measured by means of an atomic absorption spectrometry. The obtained data was analyzed using one-way ANOVA, Duncan tests, and SPSS software (V: 11.5) at the significant level α=0.05.
Result: Mean (SD) urine mercury level of general dentists was 9.26± 2.70 µg/l and 9.13± 1.73 µg/l in general dentists and the restorative specialists, respectively; and 1.84± 1.73 µg/l in the control group. There was no significant difference between urine mercury level of the general dentists and restorative specialists (P=0.833).
Urine mercury levels of general dentists and restorative specialists were greater than that of the control group (P=0/000, P=0/001, respectively).
Conclusion: Although the urinary mercury concentrations in dentists is higher than that in the control group, it does not reach the toxic level.
Key Words: Dental amalgam, Mercury, Dentist
Journal of Birjand University of Medical Sciences. 2013; 19 (4): 416- 421 Received: September 2, 2012 Accepted: January 30, 2013
1 Associate Professor, Dental Research Center, Department Of Operative Dentistry, Faculty Of Dentistry, Mashhad University Of Medical Sciences, Mashhad, Iran.
2 Corresponding Author, Assistant Professor, Dental Research Center, Department Of Operative Dentistry, Faculty Of Dentistry, Mashhad University Of Medical Sciences, Iran [email protected]
3 General Dentistry, Mashhad, Iran.
4 Associate Professor, Medical Toxicology Research Center, School Of Medicine, Mashhad University Of Medical Sciences,
