1
ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا
ﺪﺷر تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﺮﻤﯿﻠﭘ ﺮﯿﺛﺎﺗ
Medicago sativa
رد ﻂﯾاﺮﺷ
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ يا
يﺮﻤﻌﻣ يﺪﻬﻣ
*1
، ﯽﻠﻋ مﺎﻬﻟا يﺮﻔﻌﺟ
ﯽﻧﺎﺑﺮﻗ ناودرا ،2
ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا زوﺮﻬﺑ و3
رﻮﭘ
4
* و1
- لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ :
ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﯽﻠﯿﺑدرا
، :ﻪﻣﺎﻧﺎﯾار [email protected]
- 2 ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ،يراﺪﻌﺗﺮﻣ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد ،
:ﻪﻣﺎﻧﺎﯾار [email protected]
- 3 ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﯿﺸﻧاد ،
:ﻪﻣﺎﻧﺎﯾار [email protected]
- 4 :ﻪﻣﺎﻧﺎﯾار ،ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رﺎﯿﺸﻧاد [email protected]
هﺪﯿﮑﭼ
ﺶﻨﺗ ضﺮﻌﻣ رد دﻮﺧ ﺪﺷر هرود لﻮﻃ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ ﯽﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
ﺶﻟﺎﭼ زا ﯽﮑﯾ بآ دﻮﺒﻤﮐ و ﺪﻧﺮﯿﮔ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﺎﻫ
ﻪﻤﯿﻧ و ﮏﺸﺧ ﯽﻣ ناﺮﯾا ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﯿﻧد ﮏﺸﺧ
رد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾﺪﺑ .ﺪﺷﺎﺑ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ رد راﺮﮑﺗ رﺎﻬﭼ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ
لﺎﺳ رد ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد رد (لژورﺪﯿﻫ) بذﺎﺟ ﺮﭘﻮﺳ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺪﺷ ءاﺮﺟا1396
ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ،(ﺪﻫﺎﺷ)0
و10 نﺎﯾﺎﭘ رد .ﺪﻧدﻮﺑ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ30 هرود
ﺮﯿﻈﻧ ﯽﯾﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ،هﺎﯿﮔ ﺪﺷر نزو
هﺎﯿﮔ ﺮﺗ ، راﺮﻘﺘﺳا ﺪﺻرد ،
ﻢﺠﺣ هﺎﯿﮔ ،
ﺖﺸﻧ يﺎﺸﻏ ،ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا نزو ،ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ،هﺎﯿﮔ ﯽﺘﻓﺎﺑ بآ يﻮﺘﺤﻣ ،هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا ،ﯽﻟﻮﻠﺳ
ﮏﺸﺧ
،ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ،ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ ،ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ
ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﺸﯾر ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ نزو ﻧ .
رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘ يﺎﻫ
ﺑ درﻮﻣ ﺮﺑ ﯽﺳرﺮ هﺎﯿﮔ ﺮﺗ نزو ،
راﺮﻘﺘﺳا ﺪﺻرد ،
ﻢﺠﺣ هﺎﯿﮔ ، ﺖﺸﻧ
يﺎﺸﻏ و ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﯽﻟﻮﻠﺳ
نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ رد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد99
يراد ﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا ﺮﺛا ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد . ﺎﻫ
ﺮﺑ ،هﺎﯿﮔ ﯽﺘﻓﺎﺑ بآ يﻮﺘﺤﻣ ،هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا
ﮏﺸﺧ نزو ،ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
،ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﻪﺸﯾر ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ نزو ،ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ ،ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ
ﯽﻨﻌﻣ راد .دﻮﺒﻧ
:يﺪﯿﻠﮐ تﺎﻤﻠﮐ
Medicago sativa
، هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ،بذﺎﺟ ﺮﭘﻮﺳ
2
- 1 ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ رد ﺮﻫ رﻮﺸﮐ ياراد ﺖﯿﻤﻫا رﺎﯿﺴﺑ يدﺎﯾز هدﻮﺑ و ﻂﻘﻓ ﻪﺑ ﻞﺴﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻠﻌﺗ
،دراﺪﻧ ﻪﮑﻠﺑ ﺎﺑ ﻆﻔﺣ و يﺎﯿﺣا ﻦﯾا
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺪﯾﺎﺑ زا ﻪﺑ نآ يﻮﺤﻧ هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ دﻮﻤﻧ ﻪﮐ ياﺮﺑ نﺎﮔﺪﻨﯾآ ﯽﻗﺎﺑ ﺪﻧﺎﻤﺑ . ﻊﺗاﺮﻣ ﺰﺟ ﯽﻤﻬﻣ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﯽﻣ دور ﻪﮐ
ﻪﺑ ﻞﯿﻟد ﺖﯿﻤﻫا ﻊﺒﻨﻣ ﻦﯾا ﺪﯾﺎﺑ
رد ﺖﻬﺟ حﻼﺻا و ءﺎﯿﺣا نآ مﺎﮔ ﯽﻌﯿﺑر) ﺖﺷادﺮﺑ ،
1393 (.
ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
بآ ﻦﯾﺮﯿﺷ رد
ﺑ يرﺎﯿﺴ زا ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﮏﯾ
ﻞﻀﻌﻣ يﺪﺟ هﺪﻣآرد ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﮐ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻦﯾا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ
ﺪﺷر يدﺎﺼﺘﻗا ﺎﻫرﻮﺸﮐ ار ﺖﺤﺗ
ﺎﺗ ﺮﯿﺛ ﺮﻗ را .ﺪﻫد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﻧﺎﯿﻣروﺎﺧ زا
ﻪﻠﻤﺟ ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﮐ تﺪﺷ ﺎﺑ ﻞﮑﺸﻣ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ بآ
ﻦﯾﺮﯿﺷ ﻪﺟاﻮﻣ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﺑ
ﻞﯿﻟد ﯽﻤﮐ شﺰﯾر يﺎﻫ يﻮﺟ و ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﯽﻧﺎﻣز ﺶﻨﮐاﺮﭘ ندﻮﺑ و
ﯽﻧﺎﮑﻣ نآ رد
،ناﺮﯾا رﻮﺸﮐ ﺎﻣ رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ هﺮﻣز ﮏﺸﺧ
و ﻪﻤﯿﻧ
ﮏﺸﺧ ﻪﺑ بﺎﺴﺣ ﯽﻣ آ سﺎﺳاﺮﺑ .ﺪﯾ ﺺﺧﺎﺷ
ﻪﺴﺳﻮﻣ ﻦﯿﺑ ﯽﻠﻠﻤﻟا رد ﺰﯿﻧ بآ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ناﺮﯾا
ﺖﯿﻌﺿو ناﺮﺤﺑ ﺪﯾﺪﺷ ﯽﺑآ دراد . نﺎﻫﺎﯿﮔ
رد لﻮﻃ هرود ﺪﺷر دﻮﺧ رد ضﺮﻌﻣ ﺶﻨﺗ يﺎﻫ ﯽﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ راﺮﻗ رد .ﺪﻧراد ﻦﯾا نﺎﯿﻣ دﻮﺒﻤﮐ بآ ﻦﯾﺮﺘﮔرﺰﺑ ﺶﻟﺎﭼ
رد ﺪﯿﻟﻮﺗ لﻮﺼﺤﻣ
ًﺎﺻﻮﺼﺧ رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﮏﺸﺧ و ﻪﻤﯿﻧ ﮏﺸﺧ ﺎﯿﻧد زا ﻪﻠﻤﺟ ناﺮﯾا ﯽﻣ ) ﺪﺷﺎﺑ Munns ، 2006
،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .(
ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ و ﻪﺑ يﺮﯿﮔرﺎﮐ شور -
يﺎﻫ ﺪﯾﺪﺟ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻆﻔﺣ ﺮﯿﺧذ ه
،كﺎﺧ ﯽﺘﺑﻮﻃر ﺶﯾاﺰﻓا
ﻪﮕﻧ يراد بآ رد كﺎﺧ و رد ﻪﺠﯿﺘﻧ هدزﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا فﺮﺼﻣ
بآ يروﺮﺿ
.ﺖﺳا ﯽﺧﺮﺑ داﻮﻣ
،ﺮﯿﻈﻧ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ يﺎﻫﺮﻤﯿﻠﭘ ﯽﻣ
ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ بآ ار رد دﻮﺧ ﺪﻨﻨﮐ هﺮﯿﺧذ و
ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﻪﮕﻧ يراد و هﺮﯿﺧذ
ندﺮﮐ بآ ار رد كﺎﺧ .ﺪﻨﻫد ﺶﯾاﺰﻓا بآ
هﺮﯿﺧذ هﺪﺷ ﻪﺑ ﮏﻤﮐ ﻦﯾا داﻮﻣ رد ﻊﻗاﻮﻣ ﻢﮐ ﯽﺑآ رد كﺎﺧ دازآ ﯽﻣ دﻮﺷ و ﮥﺸﯾر هﺎﯿﮔ زا
نآ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ ) ﺪﻨﮐ Chatzopoulos ،نارﺎﮑﻤﻫ و
2000 ﻦﯾا .(
داﻮﻣ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ يﺎﻫ تﺎﺒﺛا هﺪﺷ يا رد ﻪﯾﻮﻬﺗ دﻮﺒﻬﺑ و
ﻪﮕﻧ يراد بآ رد
،كﺎﺧ ﻢﯿﻈﻨﺗ ناﺰﯿﻣ فﺮﺼﻣ بآ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ
،هﺎﯿﮔ حﻼﺻا ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ
،يرﺎﯿﺑآ ﺶﯾاﺰﻓا ﻮﮐ ﺮﯿﺛﺎﺗ
،د ﺶﻫﺎﮐ زﺎﯿﻧ ﻪﺑ فﺮﺼﻣ ) دﻮﮐ يرﺎﯾﺮﻬﺷ
،نارﺎﮑﻤﻫ و 1389
يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ( زا
ﺶﻨﺗ يﺎﻫ زا ﯽﺷﺎﻧ نﺎﺳﻮﻧ يﺎﻫ
،ﯽﺘﺑﻮﻃر نﺎﮑﻣا ﺖﺸﮐ رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﯽﻧﺎﺑﺎﯿﺑ حﻮﻄﺳ و ﺐﯿﺷ راد و
ﺶﯾاﺰﻓا ةدزﺎﺑ لﻮﺼﺤﻣ ار ﯽﻣ ناﻮﺗ زا ﻊﻓﺎﻨﻣ ﻪﻠﻤﺟ ﻞﺻﺎﺣ
زا دﺮﺑرﺎﮐ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﺎﻫ
مﺎﻧ ) دﺮﺑ
،ﺮﻈﺘﻨﻣ 1387 فﺪﻫ .(
ﯽﻠﺻا ندوﺰﻓا
يﺎﻫﺮﻤﯿﻠﭘ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ
ﻪﺑ كﺎﺧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻪﮕﻧ يراد كﺎﺧ بآ و ﺶﻫﺎﮐ رود يرﺎﯿﺑآ .ﺖﺳا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺐﺴﻧ ﯽﯾﻮﮕﻧز و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2012 ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ( دﺎﺑآ ﻦﯿﺴﺣ
بﺎﻨﯿﻏ ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺮﻤﯿﻠﭘ
،يﺰﺘﻨﺳ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺒﺜﻣ و ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
عﺎﻔﺗرا
،لﺎﻬﻧ نزو ﮏﺸﺧ ماﺪﻧا نزو ،ﯽﯾاﻮﻫ ﮏﺸﺧ
ﻪﺸﯾر و لﻮﻃ ﻪﺸﯾر ) نارﺎﮑﻤﻫ و مﻼﺳا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺷاد 2011
( شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ
ﻪﮐ ﺪﺷر ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و يﺎﻫ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﻒﻠﺘﺨﻣ
هﺎﯿﮔ ترذ ) Zea mays (
ﺖﺤﺗ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ دوﺪﺤﻣ
ﺪﺷ و دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﻤﯿﻠﭘ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ
ﺖﺴﻧاﻮﺗ ار بآ رد كﺎﺧ ﻪﮕﻧ يراد ﺪﻨﮐ و نآ ار ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺖﺧاﻮﻨﮑﯾ رد
سﺮﺘﺳد هﺎﯿﮔ راﺮﻗ ﺪﻫد . ) يداد ﻪﻟا 1381
( رد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ
ﺮﯾدﺎﻘﻣ ،ﺮﻔﺻ) ﻒﻠﺘﺨﻣ 1
، 2 ، 3 ، 4 و 5 بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ (كﺎﺧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ )
Superab A200 ار(
ترذ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر ﺮﺑ ﻪﻓﻮﻠﻋ
يا
ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ و هدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﮐ
دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾا ﺮﺘﺸﯿﺑ هدﺎﻣ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺮﺘﻤﮐ و
،ﺪﻫﺎﺷ ياراد ﺗﺎ تاﺮﯿﺛ ﯽﺘﺒﺜﻣ ﺮﺑ تﺎﻔﺻ
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ هﺪﺷ .ﺖﺳا ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﻞﯿﻋﺎﻤﺳارﻮﭘ 2012
نﺎﺸﻧ ( داد ﻪﮐ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺮﻤﯿﻠﭘ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ
ﻞﻤﺤﺗ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ
ﯽﮑﺸﺧ مﺎﻗرا ﺎﯿﺑﻮﻟ ) ﺰﻣﺮﻗ Phaseolus vulgaris L.
ﺪﺷ( ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ و .
ﻪﺠﻧﻮﯾ ) M. sativa (
ﺖﯿﻤﻫا ﺎﺑ زا ﻪﻓﻮﻠﻋ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾﺮﺗ
يا ﯽﮔﮋﯾو ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﻨﻧﺎﻣ شزرا ﺎﺑ يﺎﻫ
يرﺎﮔزﺎﺳ ﺎﺑ رﺎﯿﺴﺑ
ﺎﯾ ﻮﻠﯿﺳ ،ﮏﺸﺧ ﻪﻓﻮﻠﻋ ترﻮﺻ ﻪﺑ نآ زا و دراد ماد كارﻮﺧ ﻦﯿﻣﺎﺗ رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ،ﯽﻟﺎﻋ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﻂﯿﺤﻣ ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هدزﺎﺑ ﻢﮐ يﺎﻫراﺰﻤﯾد ﻞﯾﺪﺒﺗ و يﺮﯿﺳدﺮﺳ ﻊﺗاﺮﻣ يﺎﯿﺣا و حﻼﺻا رد ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ياﺮﭼ ﺪﻧﻮﯿﻧرذآ) دﻮﺷ
،ﯽﮐﻮﻫﺎﭼ عراز و
.(1387 زا نآ ﺎﺟ ﻪﮐ ناﺮﯾا يرﻮﺸﮐ ﺎﺑ بآ و ياﻮﻫ ﮏﺸﺧ و ﻪﻤﯿﻧ ﮏﺸﺧ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ و هراﻮﻤﻫ ﺎﺑ ﻞﮑﺸﻣ بآ دﻮﺒﻤﮐ وﺮﺑور
ا
،ﺖﺳ
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ تﻼﮑﺸﻣ ﯽﺷﺎﻧ زا ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ و ﺮﯿﺛﺄﺗ نآ ﺮﺑ ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ و
ﻪﯾارا يرﺎﮑﻫار ﺐﺳﺎﻨﻣ ياﺮﺑ ﻦﯿﻣﺄﺗ
زﺎﯿﻧ ﯽﺑآ هﺎﯿﮔ ياراد ﺖﯿﻤﻫا ﺖﺳا . ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺶﻘﻧ رد ﺎﻫﺮﻤﯿﻠﭘ ﺶﯾاﺰﻓا
يراﺪﻬﮕﻧ بآ رد
،كﺎﺧ ﻦﯾا ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﺑ فﺪﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺮﻤﯿﻠﭘ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ
.ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﺠﻧﻮﯾ ﻪﻧﻮﮔ
- 2 شور و داﻮﻣ
3
ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا
د ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا لﺎﺳ ر
ﻪﺑ 1396 بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﺪﺷر ﺮﺑ
Medicago sativa ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﻂﯾاﺮﺷ رد
رد يا
.ﺪﺷ ءاﺮﺟا ﯽﻠﯿﺑدرا ﻖﻘﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ﺖﺸﮐ ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ كﺎﺧ
ﻞﯿﺑدرا يﺎﭼﻮﻠﺨﻟﺎﺑ ﺰﯿﺨﺑآ هزﻮﺣ ﻊﺗاﺮﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻪﺻﺮﻋ زا يا
ﻊﻤﺟ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﻄﻘﻧ ﺞﻨﭘ زا رﺎﮐ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ .ﺪﺷ يروآ ﻪﺸﯾر ﻖﻤﻋ زا كﺎﺧ يﺎﻫ
) ﯽﻧاود 0cm - (30 ﻊﻤﺟ .ﺪﺷ يروآ و
ﺲﭙﺳ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺸﯾر يﺎﯾﺎﻘﺑ و هﺰﯾﺮﮕﻨﺳ و ﮓﻨﺳ ندﺮﮐ جرﺎﺧ ﻪ
ﯽﻠﯿﻣ ود ﮏﻟا زا ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ يﺮﺘﻣ
.ﺪﺷ هداد رﻮﺒﻋ ﻪﻧﻮﮔ رﺬﺑ
Medicago sativa ﺳر نﺎﻣز رد
ﯿ ﮔﺪ ﯽ ﻋﺮﺳ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ زا ﻞﻣﺎﮐ ﯿ
ﻦ ﺑدرا نﺎﺘﺳا ﯿ
ﻞ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا رﺎﮐ
ي ﻊﻤﺟ هﺪﺷ روآ
ي .ﺪﺷ
بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ .ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ بآ رﻮﻠﺑ ﺖﮐﺮﺷ زا
رﺎﻤﯿﺗ ﺲﭙﺳ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد ،بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ
(ﺪﻫﺎﺷ)0 ، و10 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ30 كﺎﺧ ﺎﺑ
و ﺪﺷ طﻮﻠﺨﻣ ناﺪﻠﮔ ﻪﺑ
ﺎﻫ .ﺪﺷ هدوﺰﻓا .دﻮﺑ راﺮﮑﺗ رﺎﻬﭼ ياراد رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ
ﺲﭙﺳ رﺬﺑ دوﺪﺣ ﻖﻤﻋ رد هﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﯽﺘﻧﺎﺳ1
يﺮﺘﻣ ﺢﻄﺳ
ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﮐ كﺎﺧ ،ﯽﮐﻮﻫﺎﭼ عراز و ﺪﻧﻮﯿﻧرذآ)
(1387 . ﺪﻌﺑ زا هﺎﯿﮔ و ﺪﻧدز ﻪﻧاﻮﺟ ﺎﻫرﺬﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﺷر
دﺮﮐ ﺪ ﻪﺘﻔﻫ يرﺎﯿﺑآ رﺎﺑ ﮏﯾ يا
ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ناﺪﻠﮔ رد ﺪﻧاﻮﺘﺑ هﺎﯿﮔ ﻪﮑﻨﯾا ياﺮﺑ .
ﻨﮐ ﺪﺷر ﺮﺘﻬﺑ ﺎﻫ ﮏﻨﺗ ﺪ
ناﺪﻠﮔ رد يرﺎﮐ ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺎﻫ
و دﺪﻋ15 لﺎﻬﻧ ﺮﻫ رد
ناﺪﻠﮔ .ﺪﻧﺎﻣ ﯽﻗﺎﺑ ﺎﻫ نزو ﺪﺷر هرود مﺎﻤﺗا زا ﺪﻌﺑ
،ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﺸﻧ ،گﺮﺑ بآ ﯽﺒﺴﻧ يﻮﺘﺤﻣ ،ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ،ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ
نزو ،ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا و ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ ،راﺮﻘﺘﺳا ﺪﺻرد ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ هزاﺪﻧا هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا و ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ،ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ
.ﺪﺷ يﺮﯿﮔ
هداد ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﮏﯾ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ
مﺮﻧ رد ﻪﻓﺮﻃ يرﺎﻣآ راﺰﻓا
ﺎﺠﻧا SPSS ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .ﺪﺷ م ﺎﺑ ﺎﻫ
رد ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ
.ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺪﺻرد5
- 3 ﺞﯾﺎﺘﻧ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ يﺎﻫ
) ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ
ﺮﺑ ( نزو هﺎﯿﮔ ﺮﺗ ، راﺮﻘﺘﺳا ﺪﺻرد ،
ﻢﺠﺣ هﺎﯿﮔ ، يﺎﺸﻏ و ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﺸﻧ ﯽﻟﻮﻠﺳ
نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ رد ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد99
راد ﺪﺷ ﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا ﺮﺛا ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد . ،هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا
ﮏﺸﺧ نزو ،ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ،هﺎﯿﮔ ﯽﺘﻓﺎﺑ بآ يﻮﺘﺤﻣ
،ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﻪﺸﯾر ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ نزو ،ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ ،ﻪﺸﯾر لﻮﻃ ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ
ﯽﻨﻌﻣ راد دﻮﺒﻧ لوﺪﺟ) .(1
لوﺪﺟ
- 1 ﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺪﺷر تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ
Medicago sativa
ﺮﯿﻐﺘﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
يدازآ ﻪﺟرد
تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ F
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻘﺗرا ) (cm هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 290
94ns
/ 1
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
150
) ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﺮﺗ نزو (g
هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ (رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /4
1495 17**
/ 3
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/4 470
نزو ) ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﮏﺸﺧ (g
هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ (رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /48
19 783ns
/ 0
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/87 24
) هﺎﯿﮔ ﻢﺠﺣ cm3 ( هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /333
654281942 66**
/
10
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
61376439
) گﺮﺑ ﺢﻄﺳ cm2
( هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /25
1056354 710ns
/ 0
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/194 1487416
ﺪﺻرد راﺮﻘﺘﺳا هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /3
4062 055**
/ 8
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/4 46
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /191
0 203ns
/ 0
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/939 0
ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﺸﻧ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /207
** 92 /12 5
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/006 18
ﯽﻟﻮﻠﺳ يﺎﺸﻏ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /157
566 82**
/ 5
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/167 97
4
هﺎﯿﮔ ﯽﺘﻓﺎﺑ بآ يﻮﺘﺤﻣ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
(رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /552
56 /636
0
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/948 88
) ﻪﺸﯾر لﻮﻃ (cm
ﻦﯿﺑ هوﺮﮔ (رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /07
10 /181
ns0
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/948 88
) ﻪﺸﯾر ﮏﺸﺧ نزو (g
هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ (رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /101
0 002ns
/ 0
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/076 45
)ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ (ml
هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ (رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /083
19 /009
ns2
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/500 9
)ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو (g
هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ (رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا) ﺎﻫ
2 /956
436 037ns
/ 1
هوﺮﮔ نورد (ﺎﻄﺧ ﺮﺛا) ﺎﻫ 9
/491 421
ﯽﻨﻌﻣ :**
ﺢﻄﺳ رد يراد ﯽﻨﻌﻣ :* ،ﺪﺻرد1
ﺢﻄﺳ رد يراد ،ﺪﺻرد5
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا دﻮﺟو مﺪﻋ :ns يراد
ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ رﺎﻤﯿﺗ
يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﺪﺷر ﻪﻧﻮﮔ M. sativa لوﺪـﺟ رد
هﺪـﺷ ﻪـﺋارا2
نزو .ﺖﺳا ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﺮﺗ
رد رﺎﻤﯿﺗ ) لژورﺪﯿﻫ
،(مﺮﮔ10 و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﻫﺎﺷ
ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ .ﺖﺷاد ار راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ
ﻢـﺠﺣ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ و
ﻪﺑ هﺎﯿﮔ رد ﺐﯿﺗﺮﺗ رﺎﻤﯿﺗ
لژورﺪﯿﻫ ) مﺮﮔ30 ( ﺪﻫﺎﺷ و رد راﺮﻘﺘـﺳا ﺪـﺻرد ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ رﺎـﻤﯿﺗ
لژورﺪـﯿﻫ )
مﺮـﮔ30 ( و
ﺪﻫﺎﺷ ياﺮﺑ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ .دﻮﺑ
ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﺸﻧ رد
رﺎﻤﯿﺗ لژورﺪﯿﻫ ) مﺮﮔ10 ( ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و رﺎﻤﯿﺗ رد لژورﺪﯿﻫ ) مﺮﮔ30 ( ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ
ﺖﺷاد ار راﺪﻘﻣ .
ﯽﻟﻮﻠﺳ يﺎﺸﻏ يراﺪﯾﺎﭘ رد
رﺎﻤﯿﺗ لژورﺪﯿﻫ ) مﺮﮔ30 ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ ( و
رﺎـﻤﯿﺗ رد ﺪﻫﺎـﺷ
راﺪـﻘﻣ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ دﻮـﺧ ﻪـﺑ ار
داد صﺎﺼﺘﺧا .
لوﺪﺟ - 2 ﻦﮑﻧاد نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺪﺷر تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
- 4 و ﺚﺤﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
ﻪﺑ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﻪﮐ
ﺪﻨﻧﺎﻣ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺒﺳ ﻢﺠﺣ ،ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﺮﺗ نزو
ﯽﻟﻮﻠﺳ يﺎﺸﻏ و ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﺸﻧ ،راﺮﻘﺘﺳا ﺪﺻرد ،هﺎﯿﮔ .ﺪﺷ
ﺗ ﺎ لژورﺪﯿﻫ ﺮﯿﺛ ﻻﺎﻤﺘﺣا ،نﺎﻫﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﺎﻫ
فﺮﺼﻣ ناﺰﯿﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ
لژورﺪﯿﻫ ﺎﻫ ﺖﺳا ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ . ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺳر
ﺮﭘﻮﺳ داﻮﻣ دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﺛا رد نﺎﻫﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ بآ يراﺪﻬﮕﻧ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ بذﺎﺟ
ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺪﺻرد
راﺮﻘﺘﺳا
لﻮﻃ ﻪﺸﯾر
) (cm
) گﺮﺑ ﺢﻄﺳ cm2
(
ﮏﺸﺧ نزو
) هﺎﯿﮔ (g
نزو )هﺎﯿﮔ ﺮﺗ
(g لﺎﻬﻧ عﺎﻔﺗرا
) (cm
ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ 23a
/ 0
± /6
4 34/5±3/2c 28/2±4/1a 3145/5±445/1a 12/03±0/94a 47/6±1/96c 53/7±2/5a ﺪﻫﺎﺷ 4a
/ 0
± /7
4 81±4/5b 31/5±3/9a 4024/±738/3a 16/4±1/19a 86/01±5/04a 65/7±3/7a لژورﺪﯿﻫ ) (مﺮﮔ10 69a
/ 0
± /3
4 95/5±2/06a 29±3/5a 4046/7±610/1a 14/41±4/04a 70/9±17/9ab 70/2±9/6a لژورﺪﯿﻫ ) (مﺮﮔ30
ﻪﻣادا
ﻪﺸﯾر ﺮﺗ نزو
) (g
ﻪﺸﯾر ﻢﺠﺣ ) (ml
ﮏﺸﺧ نزو ) ﻪﺸﯾر (g
) هﺎﯿﮔ ﻢﺠﺣ cm3 (
بآ يﻮﺘﺤﻣ
هﺎﯿﮔ ﯽﺘﻓﺎﺑ
ﯽﻟﻮﻠﺳ يﺎﺸﻏ ﺖﺸﻧ
ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا
ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ 6a
/ 7
± /4
36 3±0/408a 19/5±2/3a 53991/5±1288/8b 56±0/915a 43/7±0/915b 43/7±0/91ab ﺪﻫﺎﺷ 7a
/ 11
± /25
51 4/25±1/65a 19/7±3/8a 54493/1±1788/3b 62±7/8a 47/9±2/2b 47/9±2/2a لژورﺪﯿﻫ ) (مﺮﮔ10 98a
/ 10
± /6
56 7/25±2/05a 19/7±3/6a 76390±6416/6a 79±3/32a 38/4±2/75a 38/4±2/7c لژورﺪﯿﻫ ) (مﺮﮔ30
5
ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳا
داﻮﻣ و د ﯽﻧﻻﻮﻃ تﺪﻣ ياﺮﺑ ﯽﯾاﺬﻏ و ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ يﻮﺸﺘﺴﺷ ﺶﻫﺎﮐ ،كﺎﺧ ر
ﺪﺷﺎﺑ كﺎﺧ ﺮﺘﻬﺑ ﯽﻫداﻮﻫ .
طﺎﺒﺗرا ﻦﯾا رد و ﯽﻧﺎﻬﺒﻬﺑ
) نارﺎﮑﻤﻫ ﺮﻤﯿﻠﭘ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ (1384
ﺐﺒﺳ رﺎﯿﺧ ﻪﻋرﺰﻣ رد بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ يﺎﻫ هﺮﯿﺧذ رد ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺻرد 94
يزﺎﺳ
ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺪﺷ كﺎﺧ ﺮﺘﺴﺑ رد نﻮﯿﺗﺎﮐ ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﻟا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .
نارﺎﮑﻤﻫ و يداد )
(1384 ﺮﺑ بذﺎﺟ ﺮﭘﻮﺳ ﺮﻤﯿﻠﭘ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ رد
ﻪﻓﻮﻠﻋ ترذ رد بآ فﺮﺼﻣ ﯽﯾارﺎﮐ و ﺪﺷر تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ يور ﺮﺑ ﯽﺘﺒﺜﻣ تاﺮﺛا بذﺎﺟ ﺮﭘﻮﺳﺮﻤﯿﻠﭘ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد يا
عﺎﻔﺗرا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﯽﺳرﺮﺑ هﺎﯿﮔ
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد هﺎﯿﮔ رد ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﻊﻤﺠﺗ و ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﻢﺘﺳر ﯽﻠﺿﺎﻓ
ﺰﯿﻧ (2012 ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎﯿﺑ
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ترذ ﻪﻧاد طﻮﺑﺮﻣ
ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﺻرد 100
زﺎﯿﻧ ﯽﺑآ و فﺮﺼﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 150
رد بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ رﺎﺘﮑﻫ و
ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﺻرد40
زﺎﯿﻧ ﯽﺑآ و مﺪﻋ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻮﺳ دﻮﺑ بذﺎﺟﺮﭘ .
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﻟا ) نارﺎﮑﻤﻫ و يداد 2005
( نﺎﯿﺑ
ﺪﻧدﺮﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺎﯾﻮﺳ رد رﺎﻤﯿﺗ يرﺎﯿﺑآ يرﺎﯿﺑآ هرود) ﯽﻓﺎﮐ و (زور6
فﺮﺼﻣ ) بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ225
رد
ﻪﺑ (رﺎﺘﮑﻫ ﺖﺳد
.ﺪﻣآ
- 5 ﻪﺠﯿﺘﻧ ﮔ يﺮﯿ
ﯽﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ناﻮﺗ
ﻪﮐ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ كﺎﺧ رد بآ ﺮﭘﻮﺳ لژورﺪﯿﻫ دﺮﺑرﺎﮐ و
يژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ
ﻪﺠﻧﻮﯾ هﺎﯿﮔ و
ﻪﻓﺮﺻ ﯽﯾﻮﺟ ﯽﻣ بآ فﺮﺼﻣ ناﺰﯿﻣ رد دﻮﺷ
. ﻖﻃﺎﻨﻣ رد هدﺎﻣ ﻦﯾا دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﻪﻤﯿﻧ و ﮏﺸﺧ
ﮏﺸﺧ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ رد
ﯽﺷﺎﻧ تاﺮﺛا ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ زا
ﺪﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ار ﻪﻓﻮﻠﻋ لﻮﺼﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ و .
هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ
.1 ﻪﻟا ا ،يداد 1381 . ، . ﯽﺳرﺮﺑ دﺮﺑرﺎﮐ لژورﺪﯿﻫ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ يﺎﻫ ﺮﺑ
ﺶﻫﺎﮐ ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ رد تﻻﺎﻘﻣ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ .نﺎﻫﺎﯿﮔ -
ﻦﯿﻣود هرود
ﯽﺼﺼﺨﺗ دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﺷزﻮﻣآ يزروﺎﺸﮐ
و ﻊﯾﺎﻨﺻ لژورﺪﯿﻫ يﺎﻫ هﺎﮕﺸﻫوﮋﭘ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﺮﻤﯿﻠﭘ
و ﯽﻤﯿﺷوﺮﺘﭘ ناﺮﯾا
.
.2 ،يداد ﻪﻟا ا .ج .م ﺮﻬﻣ رﻮﻬﻇ و ،.غ ،يﺮﺒﮐا ،.ب ،يﺮﺼﻤﻗ ،.
و ﺪﺷر ﺮﺑ يرﺎﯿﺑآ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ و بذﺎﺟ ﺮﭘﻮﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ .1384
ﻮﻠﻋ ترذ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻓ
يا ) .(Zea mayz L لژورﺪﯿﻫ يزروﺎﺸﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﺼﺼﺨﺗ رﺎﻨﯿﻤﺳ و ﯽﺷزﻮﻣا رود ﻦﯿﻣﻮﺳ
بذﺎﺟ ﺮﭘﻮﺳ يﺎﻫ .
.
.ناﺮﯾا ﯽﻤﯿﺷوﺮﺘﭘ و ﺮﻤﯿﻠﭘ هﺎﮕﺸﻫوﮋﭘ
.3 .ج .س ،ﯽﻠﺒﺟ و ،.ع ،هدازﺪﺳا ،.م ،ﯽﻧﺎﻬﺒﻬﺑ لژورﺪﯿﻫ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا .1384
ﺮﺻﺎﻨﻋ يراﺪﻬﮕﻧ رد ﯽﺑآ ﻢﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ و بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ يﺎﻫ
رد ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺘﺴﺑ
.بذﺎﺟ ﺮﭘﻮﺳ لژورﺪﯿﻫ يزروﺎﺸﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﺼﺼﺨﺗ رﺎﻨﯿﻤﺳ و ﯽﺸﯾﺎﻣزآ هرود ﻦﯿﻣﻮﺳ .ﮏﯿﻧﻮﭘورﺪﯿﻫ ﺖﺸﮐ يﺎﻫ
.ناﺮﯾا ﯽﻤﯿﺷوﺮﺘﭘ و ﺮﻤﯿﻠﭘ هﺎﮕﺸﻫوﮋﭘ
.4 م ،ﯽﻌﯿﺑر . ، 1393 . يراﺪﻌﺗﺮﻣ
،
،ناﺮﻬﺗ تارﺎﺸﺘﻧا هﺎﮕﺸﻧاد مﺎﯿﭘ .رﻮﻧ
.5
،يرﺎﯾﺮﻬﺷ
،يرﻮﻧ ،.ع
،.س
،ﺢﻟﺎﺻآ .ف .ﯽﻠﺑاز و ،.غ .م
ﯽﺳرﺮﺑ .1389 تاﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ
،بﺎﺴﭘ بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﺖﻓﺎﺑ و
كﺎﺧ ﺮﺑ ﺪﺷر ﮥﻧﻮﮔ هﺮﻗ
ﻪﻠﺠﻣ .غاد ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﯽﻤﻠﻋ ،ﻊﺗﺮﻣ
)4 :(4 -573 . 564
.6
،ﺮﻈﺘﻨﻣ ع.
، ﯽﺳرﺮﺑ .1387 ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺮﻤﯿﻠﭘ برﻮﺳﻮﮐﺎﺘﺳا بذﺎﺟﺮﭘﻮﺳ ﺮﺑ
نﺎﻣز يوﺮﺸﯿﭘ و يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ رد كﺎﺧ ذﻮﻔﻧ
شور يرﺎﯿﺑآ ﻪﭽﯾﻮﺟ -
ﻪﻠﺠﻣ .يا بآ و مﻮﻠﻋ) .كﺎﺧ و
ﻊﯾﺎﻨﺻ .(يزروﺎﺸﮐ )22
:(2 -357 .341
7. Chatzopoulos, F., Fugit, J.F. and Ouillous. L. 2000. Etu deocation function do different parameters dolabsption et alla desorption do sodium retitule. European Polymer Journal, 36:51-60.
8. Fazeli Rostampour, M., Seghatoleslami, M. and Mousavi, G.H. 2011. The effect of water deficit and polymer (superabsorbent A200) on yield and water use efficiency of maize (Zea mays L.) in Birjand.
Environ. Stress Crop Sci. 4(1): 11-19.
9. Islam, M., Hu, Y., Mao, S., Mao, J., Enejid. AE. and Xuea. X. 2011. Effectiveness of a water-saving superabsorbent polymer in soil water conservation for corn (Zea mays L.) based on eco-physiological parameters. Jornal of the Science of Food and Agriculture, 91: 1998–2005.
10. Munns, R., 2006. Comparative physiology of salt and water stress. Plant Cell Environ, 36:239-250.
11. Pouresmaeil, P., Habibi, M., Mashhadi Akbar Boojar, M. and Tarighaleslami, S. 2012. Effects of superabsorbent application on agronomic characters of red bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars under of Medicinal and Aromatic Plants, 26: 239-251.
6
12. Zangooeinasab, Sh., Emami, H., Astaraei, A. and Yari. A. 2012. Effects of Stockosorb on some soil hydraulic properties and growth and establishment of Atriplex.
The effect of Super absorb polymer on the growth characteristics of Medicago sativa in greenhouse conditions
Mehdi Moaameri*1, Elham Alijafari2, A. Ghorbani3 and B. Esmaielpoor4
1- Assistant Professor, University of Mohaghegh Ardabili, *: Corresponding author: [email protected] 2- MSc Student in Range Management, University of Mohaghegh Ardabili, E-mail: [email protected]
3- Associate Professor, University of Mohaghegh Ardabili, E-mail: [email protected] 4- Associate Professor, University of Mohaghegh Ardabili, E-mail: [email protected]
Abstract
Plants are exposed to various stresses during their growing season, and water scarcity is one of the challenges of crops in the dry and semi-arid regions of the world, including Iran. For this purpose, an experiment was conducted in a randomized complete block design with four replications in a research greenhouse of Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Mohaghegh Ardabili in 2017. Experimental treatments included Super absorb (hydrogel) at three levels of 0 (control), 10 and 30 grams per kilogram. At the end of plant growth, parameters such as plant fresh weight, planting percentage, plant volume, electrical leakage, cell membrane, plant height, plant tissue water content, chlorophyll, shoot weight, leaf area, root length, root volume, dry and wet weight Roots were calculated. The results showed that the effect of treatments on shoot weight, percentage of planting, plant volume, electrical leakage and embryonic layer was significant at 99% confidence level. While, the effect of these treatments on plant height, tissue water content, chlorophyll content, shoot dry weight, leaf area, root length, root volume, root dry weight and root weight were not significant.
Key words: Medicago sativa, super absorb, plant growth
