ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا ﻪﻨﯿﯾآ رد يﻮﺿر تﺎﻣاﺮﮐ و ﻞﯾﺎﻀﻓ
ﯽﻫﺎﺸﯿﻠﻋ ﯽﻠﻋ
نﺎﻬﻔﺻا هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻪﺴﻧاﺮﻓ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ )
ﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ل
(
ﺮﻔﻧاوﺮﮐﺎﭘ دﻮﻌﺴﻣ
نﺎﻬﻔﺻا هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻪﺴﻧاﺮﻓ تﺎﯿﺑدا ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ
رﻮﭙﻧادﺰﯾ ﺲﮔﺮﻧ
نﺎﻬﻔﺻا هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻪﺴﻧاﺮﻓ تﺎﯿﺑدا ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ
هﺪﯿﮑﭼ ماو و يرادﺮﺑﻮﮕﻟا ،ناﺮﯾا ﻪﺑ مﻼﺳا دورو زا ﺲﭘ ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﯽﮔﺪﻧز ﻊﯾﺎﻗو و رﺎﺘﻓر ،ﺖﯿﺼﺨﺷ زا نﺎﺒﯾدا و ناﺮﻋﺎﺷ ﯽﻗﻼﺧا و يﺮﮑﻓ يﺮﯿﮔ
) ص
و (
ﺖﺳا ﺮﯿﮕﻤﺸﭼ رﺎﯿﺴﺑ مﻼﺴﻟا ﻢﻬﯿﻠﻋ ﻪﻤﺋا .
گرﺰﺑ ﺖﺒﻫﻮﻣ ﺎﻬﻨﺗ ﯽﯾﺎﻨﺜﺘﺳا و
ﻗﺮﻣ دﻮﺟو نﺎﯿﻧاﺮﯾا ياﺮﺑ ﺪ
ﺮﻬﻄﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا نﺎﯿﻌﯿﺷ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا
اﺪﺧ لﻮﺳر ناﺪﻧزﺮﻓ نﺎﯿﻣ زا
) ص
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﺶﻧﺎﮔدﺮﭙﺳ لد و نﺎﻘﺷﺎﻋ ياﺮﺑ ﯽﻫﺎﮕﻫﺎﻨﭘ و ﺄﺠﻠﻣ و ناﺮﯾا ﻦﯿﻣزﺮﺳ نﺎﻤﻬﻣ(
ﺪﯾآ . رﻮﻀﺣ ﻦﯾا
ﯾا ﯽﮔﺪﻧز يﺎﺟ يﺎﺟ رد و هﺪﯿﻧاود ﻪﺸﯾر مﻮﺑ و زﺮﻣ ﻦ
و ﻖﺸﻋ ﯽﮔدﺮﭙﺳﺮﺳ و ﻪﻗﻼﻋ ﺎﺿر مﺎﻣا ﻪﺑ
) ع
مدﺮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺮﺸﻗ ﻪﻤﻫ رد (
ﺎﺗ
هﻮﻠﺟ ﺶﯾﻮﺧ ترﺪﻗ و ﺖﻣﺎﻗ مﺎﻤﺗ ﺎﺑ ﺪﺑﺎﯾ رﻮﻬﻇ ياﺮﺑ ﯽﻟﺎﺠﻣ ﺎﺟ ﺮﻫ و ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺨﻧ شﻮﻣﺎﺧ ﺖﻣﺎﯿﻗ مﺎﯿﻗ ﯽﻣ يزاﻮﻧ ﻢﺸﭼ و يﺮﮔ
ﺪﻨﮐ . ﯽﮑﯾ
ﻪﺻﺮﻋ زا ﺛ مﺎﻣا سﺪﻘﻣ مﺎﻧ ﺎﺑ ار دﻮﺧ رﺎﺛآ يرﺎﯿﺴﺑ نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ و ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺳرﺎﭘ ﺮﺜﻧ و ﻢﻈﻧ ،تدارا و ﻖﺸﻋ ﻦﯾا رﻮﻬﻇ يﺎﻫ ﻦﻣﺎ
هدﺮﮐ ﻦﯾﺰﻣ و هﺪﯿﺸﺨﺑ رﻮﯾز ﻪﻨﯿﯾآ نﻮﭽﻤﻫ ﺮﻌﺷ و ﺪﻧا
ﻪﺸﯾﺪﻧا و ﯽﻨﯾد يﺎﻫرﻮﺘﺳد و ﺎﻫدﺮﺒﻫار ،نﺎﻨﺨﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا يا ﺖﯿﺑ ﻞﻫا يﺎﻫ
) ع
رد ار(
ﯽﺳرﺎﭘ ناﺮﻋﺎﺷ و ﺖﺳا ﻪﺘﺧﺎﺳ رﻮﻠﺒﺘﻣ دﻮﺧ ﻢﻈﻧ ﮏﻠﺳ ﻪﺑ ار ﻪﻧﺎﻣز مدﺮﻣ رﺎﮑﻓا و ﯽﺒﻫﺬﻣ ،ﯽﻣﻼﮐ تادﺎﻘﺘﻋا ﺶﯾﻮﺧ رﺎﻌﺷا رد يﻮﮔ
هدروآرد ﺪﻧا . ﺎﻌﻣ هرود رد ﺻ
و ﺮ لﺎﺳ رد نآ ﯽﺳﺪﻗ نﺎﺘﺳآ ﻪﺑ ار دﻮﺧ تداراو ﻖﺸﻋ ،ناﺮﻋﺎﺷ ﺰﯿﻧ ﯽﻣﻼﺳا بﻼﻘﻧا يزوﺮﯿﭘ زا ﺲﭘ يﺎﻫ
ﺪﻧا هدﺮﮐ رﺎﮑﺷآ تﺮﻀﺣ .
ﯽﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺎﺿر مﺎﻣا يﺎﻤﯿﺳ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ ﺪﺷﻮﮐ
) ع
اﺮﺳ ﯽﺳرﺎﭘ ناﺮﻋﺎﺷ رﺎﻌﺷا رد يﻮﺿر تﺎﻣاﺮﮐ و ﻞﯾﺎﻀﻓ و(
ﻪﺷﻮﮔ و دزادﺮﭙﺑ ﺖﻠﯿﻀﻓ زا يا
ﯽﺳرﺎﻓ ﺮﻌﺷ رد ﻪﮐ يﻮﺿر يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ بﺎﺗزﺎﺑ
ﺪﻫد راﺮﻗ نﺎﮕﻤﻫ رﺎﯿﺘﺧا رد و هدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ رﺎﺼﺘﺧا ﻪﺑ ار ﺪﻧا .
هژاوﺪﯿﻠﮐ ﺎﻫ
: ﺎﺿر مﺎﻣا
) ع
يﻮﺿر تﺎﻣاﺮﮐ و ﻞﯾﺎﻀﻓ ،ﺎﺿر مﺎﻣا يﺎﻤﯿﺳ ،ﯽﺳرﺎﭘ بدا ،(
.
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﺎﺿر تﺮﻀﺣ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﻖﺛﻮﻣ و ﺮﺒﺘﻌﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺑﺎﻨﺑ
) ع
ناﺮﯾا ﻦﯿﻣزﺮﺳ دراو يﺮﻤﻗ يﺮﺠﻫ مﻮﺳ نﺮﻗ رد ،نﺎﯿﻌﯿﺷ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ،(
ﺪﺷ . نﻮﻣﺄﻣ
ﺑ و ﺖﯾﺎﻤﺣ ﺐﻠﺟ ياﺮﺑ ﻪ
ار نﺎﺸﯾا و هﺪﻧاﻮﺧاﺮﻓ نﺎﺳاﺮﺧ ﻪﺑ ار ﺎﺿﺮﻟا ﯽﺳﻮﻣ ﻦﺑ ﯽﻠﻋ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ ﯽﻌﺳ ،مدﺮﻣ لد رد ﯽﻫﺎﮕﯾﺎﭘ ندروآ ﺖﺳد
ﺎﺿر مﺎﻣا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﺮﯾز ﻦﻤﺿ و دزﺎﺳ دﻮﺧ ﺪﻬﻌﯿﻟو
) ع
شرﻮﺷ يﻮﻠﺟ ﺪﻧاﻮﺘﺑ (
دﺮﯿﮕﺑ ﺰﯿﻧ ار يﻮﻠﻋ نﺎﯿﻌﯿﺷ يﺎﻫ .
مﺎﻣا تدﺎﻬﺷ زا ﺲﭘ
ﮔ مارآ و نﻮﻣﺄﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﻦﯾا نﺎﻣدﺮﻣ لد رد ﺶﯿﭘ زا ﺶﯿﺑ مﺎﻤﻫ مﺎﻣا نآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ تدارا و ﻖﺸﻋ ،نﺎﺳاﺮﺧ كﺎﺧ رد شﺮﻬﻄﻣ ﻢﺴﺟ ﻦﺘﻓﺮ
ﯽﻣ ار تاﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯾا و ﺖﻓﺮﮔ يﺎﺟ ﻦﯿﻣزﺮﺳ دﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ رﺎﯾد ﻦﯾا مدﺮﻣ ﯽﮔﺪﻧز يﺎﺟ يﺎﺟ رد ناﻮﺗ
) ،ﻦﺤﺘﻤﻣ 1370 : 173 .(
ﻊﻗاو رد
،ﻪﮑﺳ ﺮﮕﯾد يور ﺎﻣا ﺖﺳا ﻪﮑﺳ يور ﮏﯾ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺘﺑ ﺪﯾﺎﺷ هﺮﯿﺳ و ﺖﯿﺼﺨﺷ
ﺎﺿر مﺎﻣا يﻮﮑﯿﻧ ي
) ع
ﻪﻨﯿﻣز ﻪﻤﻫ رد(
،ﺎﻫ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ
رﺎﮔزور ﮏﯾ ياﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ و ﻮﮕﻟا ،
ﻞﺴﻧ ، ﻦﯿﻌﻣ نﺎﮑﻣ ﺎﯾ ﺖﻠﻣ ،
مدﺮﻣ ﻪﻤﻫ ياﺮﺑ ﯽﮕﺸﯿﻤﻫ و ﯽﻧﺎﻬﺟ ﯽﯾﻮﮕﻟا ﻪﮑﻠﺑ ﻞﺴﻧ ﻪﻤﻫ و
ﺖﺳﺎﻫ .
ﻦﻣﺎﺛ يﻻاو ﺖﯿﺼﺨﺷ ﻪﻤﺋﻻا
) ع
ﯽﺑ ،(
هﺪﻧزرا رﺎﺛآ ﻖﻠﺧ ياﺮﺑ ﻮﭘﺎﮑﺗ و شﻼﺗ ﻪﺑ ار ﯽﻗوذ ﺐﺣﺎﺻ ﺮﻫ ﮏﺷ او يﺮﻨﻫ و ﯽﺑدا
ﯽﻣ دراد . ﻦﯾا
هرود ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ،ﯽﺑدا تاﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺎﻫداﺪﻌﺘﺳا ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ ﯽﻤﻧ دوﺪﺤﻣ ﺮﯿﺧا يﺎﻫ
ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ ﻪﮑﻠﺑ ددﺮﮔ مﺎﻣا ﺮﺼﻋ ﻪﺑ ﺖﺳا طﻮﺑﺮﻣ نآ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ي
) ﺎﺿر
ع
.(
ﻪﺋارا رد ﯽﻌﺳ يرﺎﯿﺴﺑ ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﺘﺷاد ﯽﻬﻟا ﺖﯿﺼﺨﺷ ﻦﯾا ﺐﻗﺎﻨﻣ و ﻞﯾﺎﻀﻓ ي
ﯽﮔﮋﯾو نﺎﯿﺑ ﻦﻤﺿ و ﺪﻧا ﻌﻣ و يﺮﻫﺎﻇ يﺎﻫ
يﻮﻨ
مﺎﻣا ﺖﯿﻧﺎّﻘﺣ و ﺖﯿﻣﻮﻠﻈﻣ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ،ﺮﻌﺷ ﺐﻟﺎﻗ رد نﺎﺸﯾا
) ع
هدﺮﮐ ﺲﮑﻌﻨﻣ دﻮﺧ رﺎﻌﺷا رد ار(
ﺪﻧا . ﯽﻣ يراﺰﺑا ﺮﻌﺷ ﺮﮕﯾد ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ دﻮﺷ
تﺮﻀﺣ نآ ﺖﯾﻻو و ﺖﻣﺎﻣا زا عﺎﻓد ﺖﻬﺟ .
ﯽﻣ ﻖﻧور گرﺰﺑ ناﺮﯾا رد يﺮﻤﻗ يﺮﺠﻫ مﻮﺳ نﺮﻗ زﺎﻏآ زا ﯽﺳرﺎﻓ ﺮﻌﺷ ﺎﺑ ﻪﮐ يﺮﻌﺷ ؛دﺮﯿﮔ
ﻼﺳا زا ﺶﯿﭘ رد ﻪﺸﯾر ﻪﮑﻧآ ﯽﻣﻼﺳا فرﺎﻌﻣ و يﻮﺒﻧ ﺖﻨﺳ و ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ نﺎﺑز ﯽﻨﻌﯾ ﯽﺑﺮﻋ نﺎﺑز زا ﺎﻨﻌﻣ رد ﻢﻫ و ﻞﮑﺷ رد ﻢﻫ ﺎﻣا دراد م
ﯽﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ اﺪﺧ لﻮﺳر ،نآﺮﻗ ،مﻼﺳا ،اﺪﺧ زا ﻦﺘﻔﮔ ﻦﺨﺳ و دﺮﯾﺬﭘ
) ص
مﻮﺼﻌﻣ نﺎﻣﺎﻣا و يو نارﺎﯾ و ( )
ع
ﺮﻫ ﺮﺘﻓد و ناﻮﯾد بﺎﺑ ﺢﺘﻓ (
ﻪﺑ ﻢﺸﭼ ﻦﯿﻣزﺮﺳ ﻦﯾا رد نﺮﻗ هدزﺎﯾ ﯽﻃ رد ﻪﮐ ﺖﺴﯾﺮﻋﺎﺷ ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺪﺷر و هﺪﯿﻟﺎﺑ نآ رﺎﻨﮐ و ﻪﺷﻮﮔ رد و هدﻮﺸﮔ نﺎﻬﺟ
) ،يدﺎﻫ
1388 : 157 .(
ﻪﻧﻮﮔ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﺒﻫﺬﻣ ﺮﻌﺷ و تﺎﯿﺑدا ﻪﻟﻮﻘﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ،ﯽﺑدا يﺎﻫ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا رد ﺞﯾار يﺎﻫ دﻮﺷ
.
٢
ﯽﯾﺎﺒﯾز ،دﻮﺧ رﺎﺛآ ﻖﻠﺧ ﺎﺑ ﯽﺒﻫﺬﻣ رﺎﻌﺷا ناﺪﻟﻮﻣ ﺖﯿﺼﺨﺷ نﺎﻬﻧ و رﺎﮑﺷآ ﻞﯾﺎﻀﻓ و ﺎﻫ
ﯽﻬﻟا يﺎﻫ و هداد نﺎﺸﻧ نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ ﻪﺑ ار ﯽﻧﺎﻓﺮﻋ ـ
نآ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا رﻮﻌﺷ و ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺢﻄﺳ يﺎﻘﺗرا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﻣ ﺎﻫ
ﺪﻧﻮﺷ . شزرا زا عﺎﻓد رد ار دﻮﺧ شﻼﺗ مﺎﻤﺗ ﺖﻘﯿﻘﺣ رد ﯽﺑدا عﻮﻧ ﻦﯾا يﺎﻫ
ﻪﺸﯾﺪﻧا ﺞﯾوﺮﺗ و ﯽﺒﻫﺬﻣ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﮐ ﻪﺑ ،نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ ﺐﯿﻏﺮﺗ و ﯽﻬﻟا يﺎﻫ
) ،داد 1375 : 260 .(
يﺎﻤﯿﺳ ﻪﮐ ﻢﯿﻨﮐ ﻪﺟﻮﺗ ﺪﯾﺎﺑ هﺎﺷ
ﯽﻣ يﺮﮔ هﻮﻠﺟ ﻪﻧﻮﮔ ود ﯽﺳرﺎﻓ ﺮﻌﺷ ﻪﻨﯾآ رد نﺎﺳاﺮﺧ ﺪﻨﮐ
:
ﻒﻟا - ﻪﺑ نﺎﺸﯾا سﺪﻘﻣ مﺎﻧ ﻪﺑ هرﺎﺷا ﻪﻧﻮﮔ
مﺎﻣا لﺎﻤﮐ و ﯽﮔرﺰﺑ ،ترﺎﺷا نآ لﻼﺧ زا ﻪﮐ يا
) ع
ﺖﺳاﺪﯾﻮﻫ ﺮﻋﺎﺷ ﻪﻗﻼﻋ و تدارا و(
.
ب - ﺎﺑ ﺐﺗاﺮﻣ و هﺪﻨﯾﻮﮔ نﺎﻤﯾا زا نﺎﺸﻧ ﻪﮐ رﺎﮑﺷآ ﻞﮑﺷ ﻪﺑ نﺎﺸﮐرﺎﺒﻣ ﺖﺑﺮﺗ ﺎﯾ نﺎﺸﯾا سﺪﻘﻣ دﻮﺟو ﺶﯾﺎﺘﺳ ﻪﻟﻼﺳ ﻦﯾا ﻪﺑ وا ﻖﺸﻋ و رو
اﺪﺧ لﻮﺳر
) ص
ﺖﺳا(
) ،يدﺎﻫ 1388 : 156 .(
هﺮﮐ ﻦﯾا ﺮﺳاﺮﺳ رد ﻪﺘﺨﯿﻫﺮﻓ ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﻧاﺮﻋﺎﺷ يﺎﻫداﺪﻌﺘﺳا ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺎﺗ ﺪﻨﻧآﺮﺑ هراﻮﻤﻫ ،ﯽﺒﻫﺬﻣ و ﻦﯿﺋآ ﺮﻫ ﺎﺑ و ﯽﮐﺎﺧ ي
رﺎﮐ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ي
ﺖﺴﯾﺮﻣا ﻦﯾا و ﺪﻨﻫد ﻪﺋارا ،مﺎﻤﻫ مﺎﻣا ﻦﯾا صﻮﺼﺧ رد ار دﻮﺧ رﺎﻌﺷا ﻦﯾﺮﺗﺮﺑ و ﺪﻧﺮﯿﮔ ﺪﻨﯾﺎﺘﺴﺑ ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ ار قﻮﺸﻌﻣ ؛نﺎﻘﺷﺎﻋ ﻪﮐ ﻢّﻠﺴﻣ
.
ﯽﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻪﺷﻮﮔ و دزادﺮﭙﺑ ﯽﺳرﺎﻓ بدا و ﺮﻌﺷ رد هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺲﮑﻌﻨﻣ يﻮﺿر ﻞﯾﺎﻀﻓ و تﺎﻣاﺮﮐ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ ﺎﺗ ﺪﺷﻮﮐ
ﯽﯾﺎﻫ
لد و ﻪﻗﻼﻋ زا ﺪﻫد راﺮﻗ نﺎﮕﻤﻫ ﺪﯾد ضﺮﻌﻣ رد ﻦﻣﺎﺛ مﺎﻣا ﻪﺑ ار يﺮﺼﻋ و هرود ﺮﻫ ناﺮﻋﺎﺷ ﯽﮕﺘﺴﺑ
.
ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ
ًﺎﻤﻠﺴﻣ ﺰﯿﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا و ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﯽﺳرﺎﻓ رﻮﺜﻨﻣ و مﻮﻈﻨﻣ رﺎﺛآ رد ﺖﯿﺑ ﻞﻫا يﺎﻤﯿﺳ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ نﺎﯾﺎﺷ ﺖﺳا ﻪﺻﺮﻋ ﻦﯾا نﺎﮔﺪﻨﻫوﮋﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻟﺎﺒﻧد و ﻪﻣادا .
ﯽﻣ هرﺎﺷا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﻨﭼ ﻪﺑ ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ ﻪﺑ ددﺮﮔ
:
ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ﯽﻧﺎﻐﻣاد يوﺪﻬﻣ دﻮﻤﺤﻣ ﺮﺘﮐد ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ يا
» ﺎﺿﺮﻟا ﯽﺳﻮﻣ ﻦﺑ ﯽﻠﻋ مﺎﻣا تﺮﻀﺣ
) ع
ﯽﯾﺎﻨﺳ رﺎﺛآ رد تﻮﺒﻧ ناﺪﻧﺎﺧ و(
« ﻪﻠﺠﻣ رد ﻪﮐ
سﺪﻗ نﺎﺘﺳآ ﺎﺿر مﺎﻣا يﺎﺛر رد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻨﺳ رﺎﻌﺷا ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﺮﯿﺴﻔﺗ ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﯿﺳر پﺎﭼ ﻪﺑ
) ع
ﺖﻤﻫ هﺪﺷ هدوﺮﺳ ﺖﯿﺑ ﻞﻫا ﺮﯾﺎﺳ و (
ﺖﺳا ﻪﺘﺷﺎﻤﮔ .
ﻖﯿﻘﺤﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ و هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﮕﯾد
» يﺎﻤﯿﺳ ﺎﺿر مﺎﻣا
) ع
ﯽﻣﺎﺟ ﺎﺗ ﯽﯾﺎﻨﺳ زا ﯽﺳرﺎﭘ ﺮﻌﺷ رد(
« حور ﺮﺘﮐد ﺮﺛا يدﺎﻫ ﷲا
ﯽﻣ ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﺪﺷﺎﺑ
. ﻪﻟﺎﻘﻣ رد يو ﯽﻧاﺮﻋﺎﺷ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻦﻤﺿ ،دﻮﺧ ي
مﺎﻣا حﺪﻣ ﺎﺑ نﺎﺷرﺎﻌﺷا ناﻮﯾد ﻪﮐ
ﻦﻣﺎﺛ
) ع
ﻪﻧﻮﻤﻧ ،ﻪﺘﻓﺎﯾ رﻮﯾز(
هدوﺮﺳ زا ﯽﯾﺎﻫ ار ﯽﻧﺎﻣز هرود ﻦﯾا ناﺮﻋﺎﺷ يﺎﻫ
ﺖﺳا هدروآ قدﺎﺻ ﯽﻫاﻮﮔ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ .
هرود نﺎﺸﯾا رﺎﺘﺷﻮﻧ يا
ﯽﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار ﯽﻣﺎﺟ ﺎﺗ ﯽﯾﺎﻨﺳ زا ﯽﻨﻌﯾ ،ﻪﻟﺎﺳ ﺪﺻرﺎﻬﭼ هدوﺮﺳ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ دﻮﺷ
زا ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﻒﯿﻃ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ناﺮﻋﺎﺷ زا ﯽﻫوﺮﮔ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﯽﺳﺎﻨﺷﺎﻨﻌﻣ ﺚﯿﺣ .
ﻖﯿﻘﺤﺗ شور
ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ كراﺪﻣ ﺮﺑ ﻪﯿﮑﺗ ﺎﺑ رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﯾا و يدﺎﻨﺳا و يا
ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ شور ﺎﺑ -
ﯽﻣ لﺎﺒﻧد ار هﺪﻤﻋ فﺪﻫ ﻦﯾﺪﻨﭼ ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ﻪﭽﺨﯾرﺎﺗ ﻪﺑ ًﻻوا ؛ﺪﻨﮐ
ﺎﺿر مﺎﻣا دورو
) ع
ﯽﻣ ناﺮﯾا ﻪﺑ(
ﺎﺿر مﺎﻣا يﺎﻤﯿﺳ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ ًﺎﯿﻧﺎﺛ ؛دزادﺮﭘ
) ع
ﯽﻣ هرﺎﺷا ﯽﺳرﺎﻓ ﺮﻌﺷ رد يﻮﺿر تﺎﻣاﺮﮐ و ﻞﯾﺎﻀﻓ ،(
و ددﺮﮔ
ﯽﻣ هﺪﯿﺷﻮﮐ ﻪﺷﻮﮔ ﺎﺗ دﻮﺷ
ﯽﺳرﺎﭘ ناﺮﻋﺎﺷ تدارا و ﻖﺸﻋ زا يا ﺸﻫ ﻪﺑ يﻮﮔ
ﺮﻌﺷ رد ﻪﮐ يﻮﺿر تﺎﻣاﺮﮐ و ﻞﯾﺎﻀﻓ ،ﺖﻣﺎﻣا نﺎﻤﺳآ رﻮﻧ ﻦﯿﻤﺘ
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺲﮑﻌﻨﻣ ﯽﺳرﺎﻓ ﺪﯾﺎﻤﻧزﺎﺑ رﺎﺼﺘﺧا ﻪﺑ ﺪﻧا
.
ﺎﺿر مﺎﻣا دورو
) ع
ناﺮﯾا ﻪﺑ(
ﺖﺳا نﺎﯿﺳﺎﺒﻋ ﯽﺘﻣﻮﮑﺣ مﺎﻈﻧ رد لﻮﺤﺗ ﺪﻫﺎﺷ مﻮﺳ نﺮﻗ .
ﻦﯿﻣا شرداﺮﺑ ﺮﺑ نﺎﯿﻧاﺮﯾا ﮏﻤﮐ ﻪﺑ دﻮﺑ هﺪﺷ هداز ﯽﻧاﺮﯾا يردﺎﻣ زا ﻪﮐ نﻮﻣﺄﻣ
ﺰﮐﺮﻣ و ﺖﻓﺎﯾ ﻪﺒﻠﻏ دﺮﮐ ﻞﻘﺘﻨﻣ نﺎﺳاﺮﺧ ﻪﺑ داﺪﻐﺑ زا ار ﺖﻣﻮﮑﺣ
. ﻪﺑ ﻪﮐ ار مدﺮﻣ ﺖﯾﺎﻤﺣ دﻮﻤﻧ ﯽﻌﺳ مدﺮﻣ ﻦﯿﺑ هﺎﮕﯾﺎﭘ دﺎﺠﯾا ياﺮﺑ وا
ﯽﻣﺮﺑ مﺎﯿﻗ ﻪﺑ ﻦﯿﯾﻮﻠﻋ رﺎﻨﮐ رد ﻪﮐ ار ﯽﻣدﺮﻣ شوﺮﺧ ﻞﻣﺎﻋ و هدﻮﻤﻧ بﺬﺟ ،ﺪﻨﺘﺷاد ﻪﻗﻼﻋ ﻦﯿﯾﻮﻠﻋ دﺮﺒﺑ ﻦﯿﺑ زا ﺪﻨﺘﺳﺎﺧ
. وا ﺖﻬﺟ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ
ﺳاﺮﺧ ﻪﺑ ﺎﺗ دﺮﮐ تﻮﻋد ﺎﺿﺮﻟا ﯽﺳﻮﻣ ﻦﺑ ﯽﻠﻋ زا ﺪﯾﺎﯿﺑ نﺎ
. دﻮﺑ نﺎﯿﻌﯿﺷ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ياﺮﺑ يﺰﮐﺮﻣ ﻢﻫ ًﻼﺒﻗ نﺎﺳاﺮﺧ .
نﺎﺳاﺮﺧ رد ﺎﺿر مﺎﻣا دﻮﺟو
دﻮﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺮﺘﺸﯿﺑ مدﺮﻣ ياﺮﺑ نﺎﯿﻌﯿﺷ مﺎﻣا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نﺎﺸﯾا ﺖﯿﺼﺨﺷ ﺎﺗ ﺪﺷ ﺚﻋﺎﺑ .
ﺮﺑ زور ﻪﺑ زور ﺪﺷ ﺐﺒﺳ مﺎﻣا ﯽﻤﻠﻋ ﺖﯿﺜﯿﺣ
ددﺮﮔ هدوﺰﻓا ﻊﯿﺸﺗ ناراداﻮﻫ .
ﯽﻣ ﺮﺳ ﻪﺑ نﺎﺳاﺮﺧ رد ﺎﺿر مﺎﻣا ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز رد رد نﻮﻣﺄﻣ ﺢﻣﺎﺴﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و مﺎﻣا راﺪﯾد ياﺮﺑ نﺎﯾﻮﻠﻋ ﺪﻧدﺮﺑ
ﺖﺨﺳ ﻞﺑﺎﻘﻣ ﺪﻧداد ﻞﯿﮑﺸﺗ قﺮﺷ رد ار ﻊﯿﺸﺗ ذﻮﻔﻧ هﺪﻤﻋ ﻞﯾﻻد زا ﯽﮑﯾ و ﺪﻧدﻮﻤﻧ تﺮﺠﻫ رﺎﯾد ﻦﯾا ﻪﺑ ،ﺪﯿﺷﺮﻟا نورﺎﻫ شرﺪﭘ يﺮﯿﮔ
.
دﻮﺑ يرﺎﺟ ﯽﻧاﺮﯾا مﻮﺳر و بادآ نﺎﺷرﺎﺑرد رد ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﯿﻧاﺮﯾا ذﻮﻔﻧ ﺖﺤﺗ نﺎﻨﭼ نارود ﻦﯾا رد نﺎﯿﺳﺎﺒﻋ ور ترﺪﻗ ﻦﯾا نﻮﻣﺄﻣ زا ﺲﭘ ﺎﻣا
ﯽﻠﻋ ﻦﺑ ﻦﯿﺴﺣ ﺮﺒﻗ و ﺖﺷاد اور رﺎﯿﺴﺑ ﻢﺘﺳ نﺎﯿﻌﯿﺷ و نﺎﯿﻧاﺮﯾا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﺳﺎﺒﻋ ﻞﮐﻮﺘﻣ و ﺖﺷاﺬﮔ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ
) ع
ار نآ فاﺮﻃا يﺎﻫﺎﻨﺑ و(
دﺮﮐ ﻊﻨﻣ ﻼﺑﺮﮐ ﻪﺑ ﻦﺘﻓر زا ار مدﺮﻣ و باﺮﺧ )
،ﻦﺤﺘﻤﻣ 1370 : 174 .(
٣
ﺎﺿر مﺎﻣا
) ع
ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا ﻪﻨﯿﯾآرد(
ﻫ يرﻮﺸﮐ ﺮﻫ تﺎﯿﺑدا ﻪﻨﯿﯾآ نﻮﭽﻤ
ﯽﻣ نﺎﯾﺎﻤﻧ دﻮﺧ رد ار ﻦﯿﻣزﺮﺳ نآ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ،ﯽﺨﯾرﺎﺗ يا دزﺎﺳ
. دراو مﻼﺳا ﻪﮐ مﺎﮕﻨﻫ نآ زا
مدﺮﻣ نﺎﯿﻣ رد و ﺪﻣآ نوﺮﯿﺑ ﺎﻫرﺎﺑرد زا ﺞﯾرﺪﺗ ﻪﺑ يرد نﺎﺑز و ﺪﺷ وﺮﺑور ﺖﺳﺮﭘﺎﺘﮑﯾ نﺎﯿﻧاﺮﯾا لﺎﺒﻘﺘﺳا ﺎﺑ ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﯾارﻮﻫا ﻦﯿﻣزﺮﺳ ﻦﯾا ﺖﻓﺮﮔ ﺞﻀﻧ يرد ﺮﻌﺷ و دﻮﻤﻧ ذﻮﻔﻧ .
ناﺮﻋﺎﺷ يرد بدا نﺎﺳ ﻦﯾﺪﺑ و ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ مﺎﻬﻟا ﯽﻬﻟا ﻦﯾد ﻦﯾا ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ و ﻢﯿﻟﺎﻌﺗ زا نﺎﻣز نﺎﻤﻫ زا يﻮﮔ
هﻮﻠﺟ ﯽﺳرﺎﭘ گرﺰﺑ زا ﯽﮑﯾ و ﺪﯾدﺮﮔ يﺪﻤﺤﻣ ﻦﯿﯾآ ﺮﻬﻈﻣ و هﺎﮔ
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﺖﺷاﺬﮔ نﺎﻬﺟ بدا ﻪﺻﺮﻋ ﻪﺑ ﺎﭘ تﺎﯿﺑدا ﯽﻨﻏ يﺎﻫ
. رد
ﺖﯿﺼﺨﺷ و مﻼﺳا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا مﺮﮐا ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ هﮋﯾﻮﺑ ﯽﻣﻼﺳا يﺎﻫ
) ص
ﯽﻠﻋ نﺎﻨﻣﻮﻣ ﺮﯿﻣا و( )
ع
ًﻼﻣﺎﮐ يدﻮﻤﻧ ﻦﯿﻣﻮﺼﻌﻣ ﻪﻤﺋا ﺮﯾﺎﺳ و(
ﻪﺑ دراد ﺮﯿﮕﻤﺸﭼ و زرﺎﺑ ﻪﻧﻮﮔ
ﺖﯿﺼﺨﺷ مﺎﻧ ﺮﮐذ ﯽﺳرﺎﭘ رﻮﺜﻨﻣ و مﻮﻈﻨﻣ نﻮﺘﻣ رد ﻪﮐ يا و ثداﻮﺣ ،ﺎﻫ
...
ﯽﻣ ﻢﺸﭼ ﻪﺑ رﺮﮑﻣ ﺪﯾآ
. ﻪﻠﻤﺟ زا
ﺎﺿر مﺎﻣا ﯽﻧﺎﻤﺳآ ﺖﯿﺼﺨﺷ ،ﻪﻧﺎﻫﺎﮔآ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﺳرﺎﻓ بدا ناﺮﻋﺎﺷ
) ع
ﻌﻨﻣ دﻮﺧ رﺎﻌﺷا رد ار(
هدﺮﮐ ﺲﮑ ﻪﻔﯿﻇو ار نآ ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ و ﺪﻧا
ي
هدوﺮﺳ هﺪﯿﻘﻋ هار رد و ﻪﺘﺴﻧاد دﻮﺧ ﯽﻣ ﺪﻧا
ﻦﯿﻣا ،ﺚﻟﺎﺛ ناﻮﺧا ،ﯽﻧﺎﻗﺎﺧ ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ،ﯽﻣﺎﺟ ناﻮﺗ ﻪﺸﻤﻗ ﯽﻬﻟا ،رﻮﭘ
و يا . ..
ﺎﺑ ﻪﮐ دﺮﺑ مﺎﻧ ار
ﻪﻧﻮﻤﻧ نآ رﺎﻌﺷا زا ﯽﻫﺎﺗﻮﮐ يﺎﻫ ﺪﺷ ﻢﯿﻫاﻮﺧ ﺎﻨﺷآ ﺎﻫ
:
ﻪﺸﻤﻗ ﯽﻬﻟا يﺪﻬﻣ يا
و ﻢﻠﻋ نﺎﺷوﺮﺧ يﺎﯾرد ار مﺎﻣا ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ نﺎﻤﯾا و تﺎﺠﻧ و ﺖﯾاﺪﻫ ﯽﺘﺸﮐ و ﺖﻓﺮﻌﻣ
و ﯽﺒﻠﻗ تدارا ﺐﺗاﺮﻣ و ﺪﻨﮐ
لد ﺖﺳا ﻪﺘﺧﺎﺳ رﺎﮑﺷآ ﻦﯾد نﺎﻄﻠﺳ و نﺎﺳاﺮﺧ هﺎﺷ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﯽﮕﺘﺴﺑ :
هﺪﻨﺑ ﻦﻣ ار نﺎﻤﯾا ﻪﺸﻨﻬﺷ ما
ار ﺖﻤﮑﺣ ﺮﻫﻮﺟ و فﺮﺻ ﻞﻘﻋ نآ
ار نﺎﺳاﺮﺧ ﺪﯿﻬﺷ ،ﻦﯾد نﺎﻄﻠﺳ
ار نﺎﻤﯾا ﯽﺘﺸﮐ و ﻢﻠﻋ ﺮﺤﺑ نآو
) ،ﺢﺻﺎﻧ 1362 : 38 .(
رﻮﭘ ﻦﯿﻣا ﺮﺼﯿﻗ ﺮﯾز ﺮﻌﺷ رد
و ﺖﻤﻈﻋ ﺎﺿر مﺎﻣا ﯽﮔرﺰﺑ
) ع
رد ﻢﻈﻧ ﻪﺑ ار(
آ هدرو دﻮﺒﻌﻣ و مﺎﻣا نﺎﯿﮐﺎﺧ و نﺎﯿﮐﻼﻓا ﻪﻤﻫ ﻪﮐ هدﻮﻤﻧ فاﺮﺘﻋا و
ﯽﻣ ار ﺶﯾﻮﺧ هدﻮﻤﻧ ﯽﻓﺮﻌﻣ هرﺎﺑود ﯽﺸﯾور ﺖﺻﺮﻓ ار مﺎﻣا ﻪﺑ ﻞﺳﻮﺗ و مﺎﻣا مﺎﻧ و ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ
و ﻪﯾارآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺮﺑ ﯽﺑدا يﺎﻫ
دﻮﺧ ﺮﻌﺷ ﯽﯾﺎﺒﯾز ﺖﺳا هدوﺰﻓا
:
ﻪﻤﺸﭼ ﯽﻣ ار ﻮﺗ ،نﺎﺷوﺮﺧ يﺎﻫ ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ
ﯽﺑاﻮﺟ ،ﯽﺑآ ﻮﺗ ار ﯽﮕﻨﺸﺗ ﺶﺳﺮﭘ
تواﺮﻃ و ﺖﺳا ﺶﯾور ﺖﺼﺧر ﻮﺗ مﺎﻧ
ﯽﺘﺷﺬﮔ ﻻ زا ﯽﺟﻮﻣ ﺎﺑ رﻮﺑﺎﺸﻧ زا
ﺪﻣآﺮﺳ ﯽﺒﯾﺮﻏ ﻞﺼﻓ ،بﻮﺧ يا ﮏﻨﯾا
مدﻮﺑ هﺪﯾد ار ﻮﺗ رﻮﺒﻋ ﻢﻫ ﻦﻣ شﺎﮐ
جﻮﻣ ﯽﻣ ار ﻮﺗ ،نﺎﺸﯾﺮﭘ يﺎﻫ ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ
ﻨﺳﺎﻨﺷ ﯽﻣ ار ﻮﺗ نﺎﺑﺎﯿﺑ يﺎﻫ ﮓﯾر ﺪ
ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ ﯽﻣ ار ﻮﺗ نارﺎﺑ و گﺮﺑ ﺐﺒﺳ ﻦﯾز
ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ ﯽﻣ ار ﻮﺗ نﺎﻓﻮﻃ جاﻮﻣا ﻪﮐ يا
ﯽﻣ ار ﻮﺗ ،نﺎﺒﯾﺮﻏ مﺎﻤﺗ نﻮﭼ ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ
ﻪﭼﻮﮐ ﯽﻣ ار ﻮﺗ نﺎﺳاﺮﺧ يﺎﻫ ﺪﻨﺳﺎﻨﺷ
) ،ﯽﻌﯿﻔﺷ 1388 : 98 - 97 .(
ﺖﻓاﺮﺷ داﻮﺟ ﺪﻤﺤﻣ ﺪﯿﺳ بﺮﻋ ﯽﻣﺎﻧ و گرﺰﺑ ياﺮﻌﺷ زا ﻦﺗ ود ﻪﮐ قدزﺮﻓ و ﻞﺒﻋد نﻮﭽﻤﻫ ار دﻮﺧ ﺮﻌﺷ ﻦﯾا رد
و حﺪﻣ رد و ﺪﻨﺘﺴﻫ
هدﺮﮐ رﺎﮑﺷآ مﺎﻤﻫ مﺎﻣا نآ ﻪﺑ ار دﻮﺧ تدارا و هدوﺮﺳ ﺮﻌﺷ ﺎﺿر مﺎﻣا ﺖﺒﻘﻨﻣ ﯽﻤﻧ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺪﻧا
نﺎﻤﻬﻣ ﻪﺑ هرﺎﺷا ﺎﺑ و ﺪﻨﮐ ﯽﻣ وا زا مﺎﻣا يزاﻮﻧ
-
ﺪﻫد راﺮﻗ دﻮﺧ ﻒﻄﻟ و ﺖﻣاﺮﮐ درﻮﻣ ار وا و دﺮﯾﺬﭙﺑ دﻮﺧ هﺎﮕﺸﯿﭘ رد يﺮﺋاز نﻮﭼ ار ﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﻫاﻮﺧ .
تﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ قدزﺮﻓ ﻪﻧ ﻢﻠﺒﻋد ﻪﻧ ﻢﺷﺎﺑ
ﺖﺳا زﺎﺑ ﺖﯾزاﻮﻧ نﺎﻤﻬﻣ هﺮﻔﺳ ﻪﺸﯿﻤﻫ
ﻢﺷﺎﺑ تﺮﻃﺎﺧ لﻮﺒﻘﻣ ،هﺪﺷ تﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ
هزﺎﺟا ﯽﻣ ﯽﻫد
؟ﻢﺷﺎﺑ تﺮﺋاز زﺎﺑ ما
) ،ﺖﻓﺎﻈﻧ 1385 : 36 .(
ﯽﺘﺠﻬﺑ ﻦﯿﺴﺣ ﺪﻤﺤﻣ هداد نﺎﺸﻧ مﺎﻣا ﻪﺑ ار دﻮﺧ تدارا ﺮﯾز لﺰﻏ رد
ﯽﻣ ﺮﻋﺎﺷ و ﻪﺑ و هدﻮﻤﻧ زﺎﻏآ مﺎﻣا زاﻮﻨﻟد مﺎﻧ ﺎﺑ ار دﻮﺧ زور ﺮﻫ ﺪﻫاﻮﺧ
ﺪﺒﻨﮔ و ﻦﺤﺻ ﺪﻧز ﻪﺳﻮﺑ ﺎﺿر مﺎﻣا يﻼﻃ
:
ﯽﻣ ﻮﺗ نﺎﺘﺳآ ﺖﺳود يا ﻢﺳﻮﺑ
ﺢﺒﺻ ﺮﻫ ﻖﻠﻓ ﻮﭼ ﺪﻨﮐ دﺪﻣ را ﺖﺨﺑ
ﯽﻣ ﻮﺗ نﺎﺸﻧ دﻮﺑ ﺎﺟﺮﻫ ﻢﺳﻮﺑ
ﯽﻣ ﻮﺗ نﺎﺘﺴﻟد ناﻮﯾا ﻢﺳﻮﺑ
) ،ﯽﺘﺠﻬﺑ 1373 : 113 .(
و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻟﺰﻏ رد ﯽ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﻪﺑ نﺎﻤﻬﻣ و ﺎﻨﻤﺗ
يزاﻮﻧ مﺎﻣا ﯽﻣ ﯽﯾاﺪﺧ يﻮﺑ و ﮓﻧر لد نﺎﺸﯾا رﺎﻨﮐ رد ﻪﮑﻨﯾا و دﺮﯿﮔ
ﯽﻣ دزادﺮﭘ :
ﯽﻣ ﺎﻔﺻ نﺎﺟ ﺎﺿر يﻮﮐ ﻪﺑ دﺮﯾﺬﭘ
دﺮﯾﺬﭘ ﯽﻣ اﺪﺧ غوﺮﻓ ﺎﺟ ﻦﯾا لد
۴
ﻦﮐ اﺪﺧ يﻮﺳ ﻪﺑ ور اﻮﻧ ﯽﺑ يا ﻮﺗ
ار دﻮﺧ رّاوز ﻪﮐ ور وا سﻮﺑﺎﭘ ﻪﺑ
دﺮﯾﺬﭘ ﯽﻣ اﺪﮔ شﻮﺧ ﻪﺷدﺎﭘ ﻦﯾا ﻪﮐ
و دﻮﺟ ناﻮﺧ ﺮﺳ دﺮﯾﺬﭘ ﯽﻣ ﺎﻄﻋ
)
نﺎﻤﻫ : 114 (.
رﺎﻬﺑ ياﺮﻌﺸﻟا ﮏﻠﻣ وﺮﺸﻣ بﻼﻘﻧا نﺎﯾﺮﺟ رد
ﻪﻃ ﺎﺿر مﺎﻣا ﻪﻧﺎﺘﺳآ ﻦﺘﺴﺑ پﻮﺗ ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﺪﻬﺸﻣ رد
) ع
دﻮﺷ ﯽﻣ(
و ﺮﻌﺷ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد رﺎﻬﺑ ي
دوﺮﺳ هﺪﯿﺼﻗ ﺐﻟﺎﻗ رد ﺖﺳا هدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ ﻪﺛدﺎﺣ ﻦﯾا زا ار دﻮﺧ ﯽﻨﯿﮕﻤﻏ و ﯽﺘﺣارﺎﻧ ﺐﺗاﺮﻣ و ﺖﺳا ه
:
ﺮﺑ بﺮﺜﯾ يﻮﺳ سﻮﻃ زا دﺎﺑ يا نﻮﺧ يﻮﺑ
ﺐﯾﺮﻏ ﺪﻧزﺮﻓ ﺖﻟﺎﺣ ﺰﮐ يو ﺮﺑ ﻦﮐ ﻪﺿﺮﻋ
ﺧ ﺖﺑﺮﺗ زا يﻮﮔﺮﺑ ﯽﺒﻧ ﺎﺑ
ﺮﺴﭘ ﻦﯿﻧﻮ
ﺖﺒﯿﺼﻣ نآو
ﺮﺒﺧ ﭻﯿﻫ تدﻮﺑ ﺎﯾآ ﺎﻫ
)
رﺎﻬﺑ ، 1376 : 223 .(
ﯽﺳرﺎﻓ بدا رد ﺎﺿر مﺎﻣا بﺎﻘﻟا
ﺪﻧداد ﺖﯾﺎﺿر نﺎﺸﯾا يﺪﻬﻌﺘﯾﻻو ﻪﺑ نﺎﺘﺳود ﻢﻫ و نﺎﻨﻤﺷد ﻢﻫ ﻪﮐ ﺪﻧﺪﯿﻣﺎﻧ ﺎﺿر ﺖﻬﺟ نآ زا ار ﺎﺿر مﺎﻣا ﺪﻨﯾﻮﮔ .
ﺰﯿﻧ يﺮﮕﯾد ﺖﯾاور
ﯽﻣ ﻞﻘﻧ يﺮﺒﻃ داﻮﺟ مﺎﻣا ﻪﭼﺮﮔا ،ﺪﯿﻣﺎﻧ ﺪﻤﺤﻣ لآ ﻦﻣ ﯽﺿﺮﻟا ار تﺮﻀﺣ نآ نﻮﻣﺄﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
) ع
ﯽﻣ(
ﺪﻨﯾﺎﻣﺮﻓ :
» ﺎﺿر ار مرﺪﭘ لﺎﻌﺘﻣ ﺪﻧواﺪﺧ
دﻮﺑ ﺶﻨﯿﻣز رد مﻼﺴﻟا ﻢﻬﯿﻠﻋ نﺎﻣﺎﻣا و اﺪﺧ لﻮﺳر هﺪﯾﺪﻨﺴﭘ و ﺶﻧﺎﻤﺳآ رد اﺪﺧ هﺪﯾﺪﻨﺴﭘ وا اﺮﯾز ﺪﯿﻣﺎﻧ .
« ) ،هدازﺪﻤﺤﻣ 1386
: 84 ( .
نﺎﻤﻫ ﯽﮔﮋﯾو ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ ﻣا يﺎﻫ
هداد ار ﻢﺘﻔﻫ ﻪﻠﺒﻗ مﺎﻧ ﺰﯿﻧ نﺎﺸﯾا ﻪﺿور ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد ﯽﺑﺎﻘﻟا تﺮﻀﺣ نآ ﻪﺑ مﺎ زﻮﻨﻫ ﻪﮐ ﺪﻧا
ﺖﺳا ﺞﯾار مدﺮﻣ ﻦﯿﺑ رد .
هﺎﮕﻣارآ مﻼﺳا رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﻬﺟ ﻦﯾﺪﺑ يراﺬﮕﻣﺎﻧ ﻦﯾا ﺐﺒﺳ نﺎﮔرﺎﺘﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ نﺎﻧآ هﺎﮔرﺎﺑ و ﻪﺒﻗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ نﺎﻤﺳآ ﻌﯿﺷ هﮋﯾﻮﺑ و نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ فﺎﻄﻣ ،ﻪﻠﺒﻗ نﻮﭽﻤﻫ و ﺪﺸﺧرد
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻪﺑ نﺎﯿ دور
.
ﻒﻟا ( ﺖﺳا ﯽﻘﯿﻘﺣ ﻪﻠﺒﻗ ﻦﯿﻟوا ﻪﮐ ﻪﺒﻌﮐ ﻪﻧﺎﺧ .
ب ( ﺖﺳا ﻊﻗاو نآ رد ﻊﯿﻘﺑ ﻪﻤﺋا و ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﺮﻬﻄﻣ و كﺎﭘ ﺪﻗﺮﻣ ﻪﮐ ﻪﺒﯿﻃ ﻪﻨﯾﺪﻣ .
ج ( فﺮﺷا ﻒﺠﻧ .
د ( ﯽﻠﻌﻣ يﻼﺑﺮﮐ .
ه ( ﻦﯿﻤﻇﺎﮐ .
و ( اﺮﻣﺎﺳ .
ز ( ﺖﺳا ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ﻪﺿور ﻪﮐ سﺪﻘﻣ ﺪﻬﺸﻣ )
،هداز دﺎﻤﻋ 1361
: 142 .(
دراﻮﻣ زا يرﺎﯿﺴﺑ رد يرﺎﯾ تﻼﮑﺸﻣ رد مﺎﻣا ﻪﮐ ﺪﻧﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ ناﺮﺋاز
ﺪﺷﺎﺑ نﺎﻧآ ﺮﯿﮕﺘﺳد و ﺮﮔ .
و ﯽﻧاﺮﯿﺣ مﺎﮕﻨﻫ رد ﺮﯿﺨﻟاﻮﺑا ﺪﯿﻌﺳﻮﺑا
ﯽﻣ نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ ﻢﺘﻔﻫ ﻪﻠﺒﻗ و ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا زا ﯽﮔﺪﻧز رد ﯽﮕﺘﺸﮔﺮﺳ يرﺎﺘﻓﺮﮔ و ﺪﺑﺎﺘﺸﺑ ﺶﯾرﺎﯾ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻫاﻮﺧ
فﺮﻃ ﺮﺑ ﯽﮔﺪﻧز رد ار ﺶﯾﺎﻫ
ﯽﻣ ﻦﯿﻨﭼ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻨﮐ ﺪﯾاﺮﺳ
:
و كﻼﻓا شدﺮﮔ زا ﻢﺠﻧا قﺎﻔﻧ
هدﺎﺘﻓ يﺎﭘ زا ﺮﯿﮕﺑ ﺖﺳد اﺮﻣ ما
ﻢﮔ مدﺮﮐ ﻦﺘﺸﯾﻮﺧ رﺎﮐ ﻪﺘﺷر ﺮﺳ
ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا يا ﻢﺘﻔﻫ ﻪﻠﺒﻗ يا
) ،ﺮﯿﺨﻟاﻮﺑا ﺪﯿﻌﺳﻮﺑا 1369
: 58 .(
ﯽﺳرﺎﭘ ﺮﻌﺷ رد ﺎﺿر مﺎﻣا ﻪﺑ ﺖﺒﺤﻣ بﺎﺗزﺎﺑ
هﺪﯿﺼﻗ رد ﯽﯾﺎﻨﺳ ﻊﻠﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ يا
ﯽﻣ درد ﺮﭘ نﺎﻬﺟ ﻮﮐ اود ﻢﻨﯿﺑ
ﻮﮐ ﺎﻓو ار ﻢﻟﺎﻋ نﺎﺑﻮﺧ لد
ﯽﻣ زﺎﻏآ ﯽﻠﻋ مﺎﻣا مﺎﻧ ،دﻮﺷ ﯽﺳﻮﻣ ﻦﺑ
ﺎﺿﺮﻟا
) ع
ﯽﻣ دﻮﺧ رﺎﻌﺷا ناﻮﯾد ﺶﺨﺑ ﺖﻨﯾز ار(
ﺪﻨﮐ . ﻪﻧﺎﺸﻧ رد اﺪﺘﺑا نﺎﻤﻫ زا ﯽﻧاﺮﮕﻧ و يﺪﯿﻣاﺎﻧ يﺎﻫ
ﯽﻣ جﻮﻣ ﺮﻌﺷ ﻦﯾا ﺪﻧز
. ﺞﻧر و درد نﺎﯿﺑ ﻪﺑ ﺖﺴﺨﻧ ،هﺪﯿﺼﻗ ﻦﯾا رد يو ﯽﻣ نﺎﻐﻣرا ﻪﺑ ﯽﻣدآ ياﺮﺑ ﯽﻧﺎﻓ يﺎﯿﻧد ﻦﯾا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ دروآ ،دزادﺮﭘ
هدوﺮﺳ ﺲﭙﺳ ﯽﻣ صﺎﺼﺘﺧا ﻞﻘﻋ و خزود ،ﺖﺸﻬﺑ نﺎﯿﺑ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ي
ﺪﻫد . ار دﺎﻌﻣ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ هﺪﯿﺼﻗ ﻦﯾا ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ تﺎﯿﺑا ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ
ﯽﻣ ﺮّﮐﺬﺘﻣ دﻮﺷ
. ﯽﻣ يﺮﮕﯾد ﺚﺣﺎﺒﻣ دراو ﯽﻣارآ ﻪﺑ نآ زا ﺲﭘ ﻪﺸﯾﺪﻧا و دﻮﺷ
ﯽﻣ قﻮﺳ ﻦﯾد لﻮﺻا ﺮﮕﯾد ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ار دﻮﺧ يﺎﻫ ﺪﻫد
. ﺐﻟﺎﺟ
ا ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﻟاﻮﺘﻣ ﺖﯿﺑ ﺪﻨﭼ رد يو ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ز
) ص
ﯽﻠﻋ تﺮﻀﺣ ،( )
ع
ﻪﻤﻃﺎﻓ تﺮﻀﺣ و ( )
س
ﯽﻣ دﺎﯾ(
ﻪﻠﺴﻠﺳ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد و ﺪﻨﮐ ﻦﯾا ي
۵
ﺶﯾﺎﺘﺳ ﯽﻣ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ﻪﺑ ار ﺎﻫ ﺪﻧﺎﺸﮐ
ﻦﺘﺷاد زا و ﺪﺸﺨﺑ نﺎﻣﺎﺳ ار ﻪﻧﺎﻣز عﺎﺿوا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻣﺎﻣا دﻮﺟو يﺎﻨﻤﺗ رد رﺎﮔزور زا ﺖﯾﺎﮑﺷ رد و
هﻮﻠﺟ ﻪﮐ ﻪﺳرﺪﻣ و ﺮﺒﻨﻣ نﺎﻣﺎﻣا ﺎﮐﺎﯾر و ﺪﻧاﺮﺒﻨﻣ و باﺮﺤﻣ رد ناﺮﮔ
ﯽﻣ هﻮﮑﺷ صﺎﺧ يﺪﻨﻓﺮﺗ ﺎﺑ ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ﺶﯿﺑ ﯽﻧار ﯽﻣ ﻦﯿﻨﭼ ﻦﯾا و ﺪﻨﮐ
-
ﺪﯾاﺮﺳ : ﺖﺳا مﺎﻣا ﺮﭘ ﻢﻟﺎﻋ ﻪﻠﻤﺟ ﺮﺳاﺮﺳ
ﻮﮐ ﺎﺿﺮﻟا ﯽﺳﻮﻣ ﯽﻠﻋ نﻮﭼ ﯽﻣﺎﻣا
) ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد 1320
: 438 .(
ﺎﺿر مﺎﻣا ﯽﺘﺳود گرﺰﺑ فرﺎﻋ و ﻪﻧﺰﻏ ﻢﯿﮑﺣ ﯽﯾﺎﻨﺳ
) ع
ﻪﯾﺎﻣ ار نﺎﺸﯾا ﺎﺑ نﺪﯾزرو ﯽﻨﻤﺷد و ﻪﻨﯿﮐ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻖﯿﻓﻮﺗ و تﺎﺠﻧ ﻪﯾﺎﻣ ار (
ﯽﻣ يدﻮﺑﺎﻧ و كﻼﻫ ﺪﻧاد
.
ﻖﯿﻓﻮﺗ و تﺎﺠﻧ ﺐﺒﺳ شﺮﻬﻣ
نﻻﺬﺧ و كﻼﻫ دﺪﻣ ﺶﻨﯿﮐ
) نﺎﻤﻫ : 353 .(
يﻮﺒﻧ ﺚﯾﺪﺣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﻦﯿﮐ و ﺮﻬﻣ ﻦﯾا
» قﺎﻔﻧ و ﺮﻔﮐ ﻪﻀﻐﺑ و نﺎﻤﯾا ﻪﺒﺣ نا «
ﯽﻣ نﺎﻤﯾا و ﺮﻔﮐ ﺰﯿﯿﻤﺗ و ﺺﯿﺨﺸﺗ ﻪﯾﺎﻣ ﺎﺑ و ﺪﺷﺎﺑ
هﻮﻠﺟ ﻪﮐ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا دﻮﺟو رد ﺖﯾﻻو ﻪﻣادا ﻪﺑ ﺖﯾﺎﻨﻋ ﯽﻣ مﺎﻣا نﺎﻣاد رد ﺖﺳد وا ﺲﭘ ﺖﺳا ﺮﮔ
نﺎﻤﯾا ﻪﺑ و ﺪﺷﺎﺑ نﺎﻣا رد ﺮﻔﮐ زا ﺎﺗ ﺪﻧز
ﯽﻣ شرﺎﻌﺷا ناﻮﯾد رد ﻦﯿﻨﭼ ﻦﯾا و ﺪﺑﺎﯾ ﺖﺳد ﯽﻌﻗاو ﺪﯾاﺮﺳ
:
ﺪﻤﺣا ﯽﺻو ترﺪﭘ رﺪﻧا
هﺪﯿﺼﻗ ﻦﯾا رﺪﻧا ﻢﻨﮐ ﻦﯿﻤﻀﺗ
نﺎﻤﯾا تﺮﻬﻣ و ﺮﻔﮐ ﻮﺗ ﻦﯿﮐ يا
د رد ﺖﺳد مدز ﻮﺗ ﺮﻬﻣ ﻦﻣا
نﺎﮑﻣا ﺐﺣ ﻪﺑ اﺮﻣ ﺖﺳا ﯽﺘﯿﺑ
ناﻮﺘﻧ ﺖﺷاﺬﮔ وﺮﻓ ﺖﯿﺑ ﻦﯿﮐ
نﺎﻤﻠﺴﻣ زا ﺮﻓﺎﮐ ﻮﺗ ﻪﺑ اﺪﯿﭘ
نﺎﺒﯾﺮﮔ مدﺮﯿﮕﻧ ﺮﻔﮐ ﺎﺗ
) نﺎﻤﻫ : 354 .(
ﯽﻠﻋ مﺎﻣا ناﺪﻧﺎﺧ ﻪﺑ هﮋﯾو تدارا شرﺎﺛآ رد هراﻮﻤﻫ ﻪﮐ رﺎﻄﻋ ﻦﯾﺪﻟا ﺪﯾﺮﻓ ﺦﯿﺷ
) ع
ﯽﻣ ﺖﺸﻬﺑ ار مﺎﻣا ﺎﺑ ﯽﺘﺳود شادﺎﭘ دراد(
ﺪﻧاد .
ﻪﺑ ﻪﮐ ﺮﻫ ﺎﺿر هداد ﺎﺿر ﺐﺣ
اﺰﺳ ﻪﺘﺸﮔ ار سودﺮﻓ و ﺖﻨﺟ
) ،يرﻮﺑﺎﺸﯿﻧ رﺎﻄﻋ 1385
: 138 .(
ﯾارآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يدورﺎﻣﺮﮔ يﻮﺳﻮﻣ ﯽﻠﻋﺪﯿﺳ ﻪ
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺎﺿر تﺮﻀﺣ ﺖﺒﻘﻨﻣ ﻪﺑ ﯽﺑدا يﺎﻫ رﺎﮑﺷآ ﻦﻣﺎﺛ مﺎﻣا ﻪﺑ ار دﻮﺧ تدارا و ﺖﺒﺤﻣ و
ﺖﺳا ﻪﺘﺧﺎﺳ .
ﺣا ﻪﺑ ﻢﻟﺎﻋ تادﻮﺟﻮﻣ و تﺎﻨﺋﺎﮐ ﻪﻤﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﯿﻘﻋ ﻦﯾا ﺮﺑ ﺮﻋﺎﺷ هدﺮﮐ مﺎﯿﻗ نﺎﺸﯾا سﺪﻘﻣ ﻪﺿور و ﺎﺿر مﺎﻣا ماﺮﺘ
و ﺪﻧا
ﻪﭼرﻮﻣ نﻮﭼ مﺎﻣا ﺖﻤﻈﻋ و ﯽﮔرﺰﺑ ﺮﺑاﺮﺑ رد ار دﻮﺧ ﺮﻌﺷ ﺮﻋﺎﺷ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻣ بﺎﺴﺣ ﻪﺑ يا
ﯽﻣ ﺶﯾﻮﺧ مﺎﻣا زا و دروآ ﻪﺑ ﯽﻔﻄﻟ ﺮﻈﻧ ﺪﻫاﻮﺧ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد شﺮﯿﻘﺣ هﺪﻨﺑ :
يا هﺪﯿﺑاﻮﺧ ﻮﺗ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺟ ﮏﻨﯾا
ﺖﺳا هدﺎﺘﺴﯾا ماﺮﺘﺣا ﻪﺑ تﺎﻨﺋﺎﮐ ﻪﻤﻫ
ﮏﺷا ﺎﺑ ﻦﻣ ﻢﺴﯾﻮﻧ ﯽﻣ
ﺖﺳا ﯽﻘﺸﻋ ﻦﻣ ﺮﻌﺷ
ﺖﺳا هدﺎﺘﻓا هار ﺬﻏﺎﮐ ﺮﺑ ﻪﭼرﻮﻣ نﻮﭼ ﻪﮐ
ﺪﻨﻠﺑ يا راو نﺎﻤﯿﻠﺳ
!
ﻦﻣ رﺎﺘﻓر يور ﺶﯿﭘ ﻦﮐ ﮓﻧرد
ﻮﮕﺑ ار تﺮﻬﻣ هﺎﭙﺳ
ﺪﻨﮑﻔﯿﺑ نﺎﮕﭼرﻮﻣ يﺎﺟ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﻧ ﻢﯿﻧ ...
) يﻮﺳﻮﻣ يدورﺎﻣﺮﮔ ،
1363 : 35 (.
ناﺮﻋﺎﺷ رﺎﻌﺷا رد يﻮﺿر رﻮﻨﻣ ﺪﻗﺮﻣ
ﺎﺠﮐ ﺮﻫ نﺎﯿﻌﯿﺷ هﮋﯾﻮﺑ و نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ هﺮﺒﻘﻣ و ﻪﻌﻘﺑ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺑ ،ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو رﺪﻘﻧاﺮﮔ و گرﺰﺑ ﯽﺼﺨﺷ هﺎﮕﻣارآ
دﺮﻓ نآ ﻪﺘﺴﯾﺎﺷ و رﻮﺧ رد يا
ﯽﻣ مﺎﻤﺘﻫا ﺪﻧﺪﯾزرو
. هﮋﯾو هﺎﮕﯾﺎﺟ ﻦﯿﻤﻠﺴﻣ ﻪﻤﻫ نﺎﯿﻣ رد ﻪﮑﻠﺑ نﺎﯿﻌﯿﺷ ﻦﯿﺑ رد ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﻪﮐ ﺰﯿﻧ ﻪﻌﯿﺷ راﻮﮔرﺰﺑ نﺎﻣﺎﻣا ﺎﺑ ﺪﻨﺘﺷاد يا
ﯽﻣ ﻢﯾﺮﮑﺗ ﯽﮕﺘﺳارآ ﺖﯾﺎﻬﻧ ﺎﺑ و ﺎﻬﺒﻧاﺮﮔ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﯾﺎﻫﺪﻗﺮﻣ ﺷ
ﺪﻧﺪ . ﺎﺿر مﺎﻣا ﻪﮐ رﻮﻃ نﺎﻤﻫ
) ع
ﯽﻣ (
ﺪﯾﺎﻣﺮﻓ :
» ﻦﯿﻣزﺮﺳ رد ﻪﮐ ﯽﺘﺳرد ﻪﺑ
۶
ﻪﻌﻘﺑ نﺎﺳاﺮﺧ ﺪﻨﻨﮐ زاوﺮﭘ نﺎﻤﺳآ ﻪﺑ ﯽﺟﻮﻓ و ﺪﻨﯾآ دوﺮﻓ نﺎﮕﺘﺷﺮﻓ زا ﯽﺟﻮﻓ ﺐﺗﺮﻣ و ددﺮﮔ نﺎﮕﺘﺷﺮﻓ ﺪﻣآ و ﺖﻓر ﻞﺤﻣ ﯽﻧﺎﻣز ﻪﮐ ﺖﺳا يا
دﻮﺷ هﺪﯿﻣد رﻮﺻ رد ﻪﮐ يزور ﺎﺗ .
« ﮐ ﻪﻌﻘﺑ ﻦﯾا ﷲا لﻮﺳر ﻦﺑﺎﯾ ﻪﮐ ﺪﻧﺪﯿﺳﺮﭘ تﺮﻀﺣ نآ زا دﻮﻣﺮﻓ ؟ﺖﺳا ماﺪ
:
» سﻮﺗ ﻦﯿﻣزﺮﺳ رد ﻪﻌﻘﺑ نآ
ﻞﮔ زا ﺖﺳا يراﺰﻠﮔ نآ ﺪﻨﮔﻮﺳ اﺪﺧ ﻪﺑ و ﺖﺳا لﻮﺳر ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺴﮐ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ شﺮﺟا نﺎﮑﻣ نآ رد ﺪﻨﮐ ترﺎﯾز اﺮﻣ ﻪﮐ ﺮﻫ ،ﺖﺸﻬﺑ يﺎﻫ
ﻣ و ﺪﺴﯾﻮﻨﺑ ار ﺖﺳرد و لﻮﺒﻘﻣ هﺮﻤﻋ راﺰﻫ و ﺢﯿﺤﺻ و روﺮﺒﻣ ﺞﺣ راﺰﻫ باﻮﺛ وا ياﺮﺑ لﺎﻌﺘﻣ ﺪﻧواﺪﺧ و ﺖﺳا هدﺮﮐ ترﺎﯾز ار اﺪﺧ و ﻦ
ﻢﯿﺷﺎﺑ ﺖﻣﺎﯿﻗ زور رد وا نﺎﻌﯿﻔﺷ ﻢﻧارﺪﭘ .
« ) ،قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ 1372
: ج 2 / 628 .(
ﯽﻣ تﺮﻀﺣ نآ ﻖﺷﺎﻋ نﺎﯿﻣدآ ﻢﻫ و نﺎﯿﺳﺪﻗ ﻢﻫ و نﺎﯿﺷﺮﻋ ﻢﻫ ﻪﮐ ار مﺎﻣا ناواﺮﻓ ناﺮﺋاز ﯽﯾﺎﻨﺳ ﻢﯿﮑﺣ سﻮﺗ هﻮﮑﺷ و ﺮﻓ ﺐﺒﺳ ار ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﺰﯾﺰﻋ مﺎﻣا نآ ﺖﮐﺮﺑ ﺎﺑ و كﺎﭘ دﻮﺟو وﺮﮔ رد و نﻮﻫﺮﻣ ار ﺪﻬﺸﻣ ﻢﯾﺮﺣ ﺖﻌﻓر و ﻪﺘﺴﻧاد ﯽﻣ
ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﺪﻧاد مﺎﻣا ﻦﯾا دﻮﺟو ﻪﻄﺳاﻮﺑ ﻪﮐ يا
ﯽﻣ ﯽﺘﻟﺰﻨﻣ و جرا نﺎﻨﭼ ناﺮﺋاز مﺎﻤﻫ دﺮﮐ نﺎﺸﻫﺎﮕﻣﺪﻗ ياﺪﻓ ار سودﺮﻓ ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺑﺎﯾ
.
يﺎﺟ ﺮﻫ ز ﯽﻣدآ ﺮﭘ ﻪﺒﻌﮐ نﻮﭼ
هﻮﻠﺟ هدﺮﮐ ﻪﺘﺷﺮﻓ ﺮﻓ ﻢﻫ
ﺪﻬﺸﻣ ﻢﯾﺮﺣ وا ﺖﻌﻓر زا
اﺮﯾز راﺮﻗ هﺪﺷ رود زا
ﺶﻫار ناﺮﺋاز ﺖﻣﺮﺣ زا
نﺎﻣﺮﻓ ﻪﺘﺷﺮﻓ زا ﺮﭘ شﺮﻋ نﻮﭼ
نﻻﻮﺟ ﻪﺑ وا رد ﯽﺻو حور ﻢﻫ
نﺎﯿﻨﺑ ﻒﯾﺮﺷ وا ﺖﺒﯿﻫ زا
ناﺮﯿﺣ هﺪﯾد هﺪﻧﺎﻤﺑ ﮏﯾدﺰﻧ
نﺎﺑﺎﯿﺑ ﺮﻫ ياﺪﻓ سودﺮﻓ
) ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد 1320
: 352 .(
ﯽﻣ نﺎﺳاﺮﺧ ﻪﺑ ﺮﻔﺳ يوزرآ رد ﻪﮐ ﺰﯿﻧ ﯽﻧﺎﻗﺎﺧ ﺎﯿﻧد زا دﻮﺑ هدرﻮﺧ ﺪﻧﻮﯿﭘ وا نﺎﺟ و حور ﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﺒﻠﻗ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﻦﯾا ﻪﺑ مﺎﺠﻧاﺮﺳ و ﺖﺴﯾز
هﺪﯿﺼﻗ رد ﺖﺴﺑﺮﺑ ﺖﺧر ﯽﻣ ﺎﺿر ﻪﺿور و سﻮﻃ ﻪﺑ ﻦﺘﻓر ار ﺶﯾﻮﺧ يوزرآ يا
يﺎﻨﻤﺗ ﻦﯾا نﺪﻣآﺮﺑ ﻊﻧﺎﻣ ﻪﮐ ﻪﻧﺎﻣز نﺎﻤﮐﺎﺣ زا و ﺪﻧاد
دراد هرﺎﺷا ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺢﯿﻠﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻧﺎﺑز ﺎﺑ و هدﺮﮐ ﺖﯾﺎﮑﺷ ﺖﺳوا ﯽﻧورد :
مروآﺮﺑ نﺎﺳآ لد اﺮﻣ يد ﻪﺑ ﻢﺘﻔﮔ
ﻢﻧزﺮﺑ مﺎﻄﺴﺑ ﺖﺑﺮﺗ ﻪﺑ ﯽﻣد هر رد
مروآﺮﺑ نﺎﺳاﺮﺧ كﺎﺧ ﻪﺑ ﺮﻔﺳ ﺎﺠﻧآ ز
زو مروآﺮﺑ نﺎﺟ يوزرآ ﻪﺿور و سﻮﻃ
) ،ﯽﻧﺎﻗﺎﺧ ناﻮﯾد 1373
: 910 .(
ﺖﺳا هدوﺮﺳ ﻦﯿﻨﭼ ﺰﯿﻧ شرﺎﻌﺷا زا يﺮﮕﯾد يﺎﺟ رد ﯽﻧﺎﻗﺎﺧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ :
ﺖﺳا نﺎﯿﻐﻃ ﺮﮔا نﺪﯾد ﺎﺿر كﺎﭘ ﻪﺿور
ﺪﻧراﺬﮕﻧ ﻢﻧﺪﺷ نﺎﯿﻐﻃ هر ﺮﺑ را ﺪﯾﺎﺷ
) نﺎﻤﻫ : 154 .(
هﺪﯿﺼﻗ رد وا ﺎﺿر مﺎﻣا ﻪﺿور نﺪﯾد و ﻪﺘﺷادﺮﺑ هدﺮﭘ ﺰﯿﻧ ﻒﯾﺮﺷ ﻪﻗﺮﺣ نآ فاﻮﻃ و سﻮﻃ ترﺎﯾز ياﺮﺑ ﺪﯾﺪﺷ رﺎﯿﺴﺑ قﺎﯿﺘﺷا زا اﺮﻏ يا
) ع
ار(
ﯽﻣ سودﺮﻓ ﻪﺑ ﻦﺘﻓر ﻪﯿﺒﺷ ﯽﻣ هزﺎﺟا حوﺪﻤﻣ زا و ﺪﻧاد
دوﺮﺑ ﺮﻔﺳ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻫاﻮﺧ .
سﻮﻃ ﺖﯿﻧ ﻢﻨﮐ ﻪﺼﺧر ﺪﻫد ﺮﮔ
ﺎﺿر مﻮﺼﻌﻣ ﻪﺿور نآ دﺮﮔ
ﻊﻤﺷ ﻪﻧاوﺮﭘ ﻮﭼ ﻪﺿور نآ دﺮﮔ
ﺧ ﷲاﺎﺷ نا مﻮﺷ نادﺎﺷ و شﻮ
ﷲاﺎﺷ نا مﻮﺷ ناﻮﺿر ﻪﺒﺷ
ﷲاﺎﺷ نا مﻮﺷ نﻻﻮﺟ ﺖﺴﻣ
) نﺎﻤﻫ : 406 .(
ار نﺎﺸﯾا ﯽﻧارﻮﻧ ﺢﯾﺮﺿ و تﺎﻨﺋﺎﮐ ﻪﻤﻫ هﺮﺘﺴﮔ ار ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ﯽﺗﻮﮑﻠﻣ و ﺮﻬﻄﻣ ﺪﻗﺮﻣ دﻮﺧ ﺮﻌﺷ رد يدورﺎﻣﺮﮔ يﻮﺳﻮﻣ ﯽﻠﻋ ﺪﯿﺳ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻣ نﺎﻤﯾا زا يرﻮﻠﺒﺗ ﯽﻣ ﻪﻧاور دﻮﺧ يﻮﺴﺑ ار لد ﻪﮐ ﺪﻧاد
دزﺎﺳ ﯽﻣ هراﻮﻤﻫ و ﺖﺴﺸﻧ هرﺎﻈﻧ ﻪﺑ ار نآ ﺖﺴﯾﺎﺑ
. ﯽﻣ فاﺮﺘﻋا ﺮﻋﺎﺷ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ -
ﯽﻤﻧ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺮﺗاﺮﻓ هﺪﻧﻮﻨﺷ و هﺪﻨﻨﯿﺑ ﺮﻫ ﺪﯾد هﺮﺘﺴﮔ زا نﺎﺸﯾا ﯽﮔرﺰﺑ ﻪﮐ اﺮﭼ دﺮﮐ كرد ﻞﻣﺎﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ار مﺎﻣا يدﻮﺟو ﺖﻤﻈﻋ ناﻮﺗ
-
ﺪﺷﺎﺑ . ﺖﺤﯾﺮﺿ يﺎﻫ هﺮﻬﻤﻠﮔ
ﺎﻣ هﺪﯿﭙﺗ نوﺮﯿﺑ يﺎﻫ لد
ﺖﺳا نﺎﻤﯾا يﺰﻠﻓ رﻮﻠﺒﺗ
يا هدﺮﺘﺴﮔ نﺎﻨﭼ ﺪﯾد ناﻮﺗ ﯽﻤﻧ ﺖﺤﯾﺮﺿ ﻪﻘﻠﺣ زا ﺰﺟ ﻪﮐ
ﺖﺴﺸﻧ ﺎﺷﺎﻤﺗ ﻪﺑ هﺎﮕﻧآ دﺮﮐ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﺪﯾﺎﺑ ار ﻮﺗ
٧
تﺎﻨﺋﺎﮐ ﻪﻤﻫ هﺮﺘﺴﮔ ﻮﺗ كﺎﺧ
ﺖﺳا ﯽﺴﻔﻗ ﺖﺤﯾﺮﺿ دﻻﻮﭘ و
ار دﻮﺧ ﯽﯾارﺎﯾ ﺎﻣ ﻪﮐ ﻢﯾا ﻪﺘﺧاﺪﻧا ماد ﻪﺑ نآ رد
ﯽﻤﻧ شﻮﭘﺮﺳ ﻮﺗ يﺮﯾﺬﭘ
ﺎﻣ يدرز يور تﺪﺒﻨﮔ يﻼﻃ
ﻮﺗ زا نﺎﻤﮐاردا ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ زا ) ...
،يدورﺎﻣﺮﮔ يﻮﺳﻮﻣ 1363
: 35 .(
ﯽﺳرﺎﻓ ﺮﻌﺷ رد يﻮﺿر تﺎﻣاﺮﮐو ﻞﯾﺎﻀﻓ
1 - ﻮﻫآ ﻦﻣﺎﺿ
ﺎﺿر مﺎﻣا ﻪﺑ نﺎﯿﻌﯿﺷ ﻪﮐ ﯽﺑﺎﻘﻟا زا ﯽﮑﯾ
) ع
هداد(
يرﺎﺘﻓﺮﮔ مﺎﮕﻨﻫ رد و ﺪﻧا ﯽﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ ار هژاو ﻦﯾا تﻼﮑﺸﻣ و ﺎﻫ
رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻮﻫآ ﻦﻣﺎﺿ ﺪﻧﺮﺑ
ﯽﻣﺮﺑ هﺪﯿﺳر بﺎﻨﺟ نآ زا ﻪﮐ ﯽﺘﯾاور ﻪﺑ و ﺖﺳا ﺞﯾار رﺎﯿﺴﺑ ماﻮﻋ ﻦﯿﺑ ددﺮﮔ
. د ﻪﺘﺒﻟا دﺰﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﻣآ هژاو ﻦﯾا ﻞﯾذ اﺪﺨﻫد ﻪﻣﺎﻧ ﺖﻐﻟ ر
ﺎﺿر مﺎﻣا ﺐﻘﻟ ماﻮﻋ
) ع
ﯽﻣ(
ﺖﺳا ﻦﯿﺴﺤﻟا ﻦﺑا ﯽﻠﻋ ﻪﺑ بﻮﺴﻨﻣ ﻮﻫآ زا ﺖﻧﺎﻤﺿ ﻦﮑﻟ ﺪﺷﺎﺑ .
ﯽﻣ ﺖﯾاور هﺮﻤﺳ ﷲاﺪﺒﻋ يﺮﮕﯾد درﻮﻣ رد ﺪﻨﮐ
ﺎﺿر تﺮﻀﺣ يزور ﻪﮐ
) ع
ﻢﯾدﻮﺑ تﺮﻀﺣ نآ ﻒﻟﺎﺨﻣ و ﻢﺼﺧ ﻢﻫ ﺎﺑ ﻢﯿﻤﺗ و ﻦﻣ و ﺖﺷﺬﮔ ﺎﻣ ﺮﺑ(
. ﺻ ﺐﻧﺎﺟ ﻪﺑ تﺮﻀﺣ ﺲﭘ و ﺪﺷ ناور اﺮﺤ
ﻢﯾدﺎﻬﻧ اﺮﺤﺻ ﻪﺑ ور تﺮﻀﺣ نآ ﺐﻘﻋ زا ﺰﯿﻧ ﺎﻣ .
ﯽﻣ اﺮﺤﺻ رد ﻪﮐ ﻢﯾﺪﯾد ﺪﻨﭼ ﯽﯾﻮﻫآ لﺎﺣ ﻦﯾا يﺎﻨﺛا رد تﺮﻀﺣ نآ ﻪﮐ ﻢﯾﺪﯾد و ﺪﻧﺪﯾﺮﭼ
ﺪﯿﺒﻠﻃ دﻮﺧ ﺐﻧﺎﺟ ﻪﺑ هدﻮﻣﺮﻓ ترﺎﺷا هﺮﺑ ﻮﻫآ ﻪﺑ .
ﯽﻣ نادﺰﯾ ﺮﯿﺷ رﺎﮔدﺎﯾ نآ ﺐﻧﺎﺟ ﻪﺑ ناود ناود هﺮﺑ ﻮﻫآ ﺖﻓر
. تﺮﻀﺣ نآ ﮏﯾدﺰﻧ نﻮﭼ
ﺖﺳد تﺮﻀﺣ ﺪﯿﺳر ﺪﯿﺸﮐ هﺮﺑ ﻮﻫآ نآ ﺮﺳ ﻪﺑ كرﺎﺒﻣ
. ﯽﺑاﺮﻄﺿا رﺪﭘ و ردﺎﻣ زا ﯽﯾاﺪﺟ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ هﺮﺑ ﻮﻫآ نآ ﻪﮐ دﺮﭙﺳ دﻮﺧ مﻼﻏ ﻪﺑ
ﺖﺷاد . ﺪﯿﺸﮐ وا ﺮﺳ ﺮﺑ ﯽﺘﺳد زﺎﺑ و ﺪﯿﺒﻠﻃ دﻮﺧ دﺰﻧ ار ﻮﻫآ تﺮﻀﺣ نآ .
ﻢﯾﺪﯿﻤﻬﻔﻧ دﻮﻣﺮﻓ يﺰﯿﭼ .
باﺮﻄﺿا كﺮﺗ هﺪﯾدﺮﮔ مار ﻮﻫآ نآ
ﻮﻣﺮﻓ و هدﻮﻤﻧ ﻦﻣ ﺐﻧﺎﺟ ﻪﺑ ﺮﻈﻧ تﺮﻀﺣ نآ زا ﺪﻌﺑ و دﻮﻤﻧ د
:
» ﺮﻣا ًﺎﻌﯿﻤﺟ رﻮﯿﻃ و شﻮﺣو و ﻢﯿﺘﻟﺎﺳر ﺖﯿﺑ ﻞﻫا ﺎﻣ ﻪﮐ ﯽﺘﺴﻧاد ﷲاﺪﺒﻋ يا
ﻪﺘﻓﺮﯾﺬﭘ ار ﺎﻣ ﺪﻧا
. ﯽﻣ و ﻪﺘﻔﮔ ﻪﭽﻧآ زا مدﺮﮐ ﻪﺑﻮﺗ و اﺪﺧ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ ﯽﺘﺠﺣ ﻮﺗ ،ﻦﻣ يﻻﻮﻣ و ﺪﯿﺳ يا ﯽﻠﺑ مدﺮﮐ ضﺮﻋ ﻢﯾﻮﮔ
. تﺮﻀﺣ نآ ﺲﭘ
دﻮﻣﺮﻓ هرﺎﺷا دﻮﺧ مﻼﻏ ﻪﺑ ﻮﻫآ ندﺮﮐ دازآ ﺖﻬﺟ .
آ و دﺮﮐ ﺎﻫر ار هﺮﺑ ﻮﻫآ مﻼﻏ ﺪﯾود اﺮﺤﺻ فﺮﻃ ﻪﺑ هﺮﺑ ﻮﻫ
« ) ،يدرﺎﻄﻋ 1367
: 258 .(
دراد يﺮﻌﺷ ﻪﻄﺑار ﻦﯾا رد يﻮﻧﺰﻏ ﻦﺴﺣ ﺪﯿﺳ .
دراد هرﺎﺷا ﻮﻫآ نداد هﺎﻨﭘ و ﺖﻣاﺮﮐ ﻦﯾا ﻪﺑ حوﺪﻤﻣ ﺶﯾﺎﺘﺳ مﺎﮕﻨﻫ رد يﻮﻧﺰﻏ ﺎﯾﻮﮔ :
ﺪﻨﺘﻔﮔ ﻮﭼ ﺖﺧاﻮﻨﺑ ار ﻮﻫآ بﺮﻋ ﺮﯿﻣ
ﻮﻫآ نآ زا ﻢﮐ ﻦﻣ ﻪﻧ يﺮﯿﻣ نآ زا ﻢﮐ ﻮﺗ ﻪﻧ
مﺮﺣ زا ﺖﺷﺬﮔ زور ﮏﯾ ﻮﻫآ ﻦﯿﮐ ﻮﺗ
ﻮﺗ ﻢﺠﻋ وا بﺮﻋ زا ﺖﺳا ﻢﮐ ﺰﯿﻧ ﯽﻧ
) ،يﻮﻧﺰﻏ 1362 : 293 .(
هوﺰﻗ ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ ﺮﯾز لﺰﻏ رد
ﺢﯿﻤﻠﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،
و ﻪﯿﺒﺸﺗ هدوﺰﻓا دﻮﺧ ﺮﻌﺷ ﯽﯾﺎﺒﯾز ﻪﺑ يﺮﻌﺷ تﺎﻋﺎﻨﺻ ﺮﮕﯾد هدﺮﮐ ﻪﯿﺒﺸﺗ ﻮﻫآ ﻪﺑ ار ﻞﻘﻋ و
ﯽﻣ ﺎﺿر مﺎﻣا ار ﻖﺸﻋ و ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﻞﮑﺸﻣ و يرﺎﺘﻓﺮﮔ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ زا ﻞﻘﻋ يدازآ ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧاد
ﺮﻋﺎﺷ و ﺖﻓﺮﮔ ﮏﻤﮐ نآ زا و ﻪﺘﺴﺟ ﻞﺳﻮﺗ ﻖﺸﻋ
ﺖﺳا هدوﺮﺳ ﻦﯿﻨﭼ ﻦﯾا :
ﯽﻣ ﺎﻫر ﻖﺸﻋ ،ار رﺎﺘﻓﺮﮔ ِﻞﻘﻋ ﺪﻨﮐ
ﺖﺳﺎﺿر مﺎﻣا ﻖﺸﻋ و ﻮﻫآ نﺎﻤﻫ ﻞﻘﻋ
) ،هوﺰﻗ 1388 : 65 .(
2 - ﯽﻌﻗاو ﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﺪﻨﺴﻣ ﺮﯿﺷ ﻞﯾﺪﺒﺗ
ﺎﺿر مﺎﻣا ﯽﮔﺪﻧز رد ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﻊﯾﺎﻗو زا ﯽﮑﯾ
) ع
و ﺪﯾرﺎﺒﻧ نارﺎﺑ ﯽﻧﻻﻮﻃ ﯽﺗﺪﻣ ﺎﺿر مﺎﻣا يﺪﻬﻌﺘﯾﻻو زا ﺲﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا نﺎﺸﯾا نارﺎﺑ يﺎﻋد (
ﻪﯾﺎﻨﮐ زا ﺲﭘ ﺪﻨﻧاﻮﺨﺑ نارﺎﺑ زﺎﻤﻧ ﻪﮐ دﺮﮐ ﺖﺳاﻮﺧرد مﺎﻣا زا نﻮﻣﺄﻣ ﺖﺳا هﺪﯾرﺎﺒﻧ نارﺎﺑ مﺎﻣا رﻮﻀﺣ ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ ﻪﮑﻨﯾا درﻮﻣ رد نﺎﯿﻓاﺮﻃا يﺎﻫ
ﺲﭘ و ﺪﻧدروآ ﺎﺟ ﻪﺑ اﺮﺤﺻ رد ار زﺎﻤﻧ ﻪﺒﻨﺷود زور رد نﺎﺸﯾا و ﺪﯾرﺎﺑ ﯽﻬﻟا نارﺎﺑ نآ زا
. يﺪﻬﻌﺘﯾﻻو ﺪﯿﻣا ﻪﮐ نﻮﻣﺄﻣ نﺎﮕﺘﺴﺑ زا ﯽﮑﯾ
ﻪﺴﻠﺟ رد ﺪﺷ راﺮﻗ و دﺮﮐ بﺎﻄﺧ ﺮﺣﺎﺳ ار مﺎﻣا و هدﺮﮐ ﺖﯾﺎﮑﺷ و ﺪﻣآ نﻮﻣﺄﻣ دﺰﻧ ﺖﺷاد رﻮﻀﺣ مﻮﻗ ناﺪﻨﻤﺸﯾﺪﻧا و نﺎﮔرﺰﺑ نآ رد ﻪﮐ يا
ﺪﻧﺎﺸﮑﺑ ﺶﻟﺎﭼ ﻪﺑ ار مﺎﻣا وا ،ﺪﻧراد .
بﺎﻄﺧ دﺮﻣ نآ ﺪﺷ هداد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽﻠﻔﺤﻣ ﻪﮑﻨﯾا زا ﺲﭘ شرﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻨﺨﺳ ﻦﺘﻔﮔ زا ﺲﭘ و دﻮﻤﻧ مﺎﻣا ﻪﺑ
هﺰﺠﻌﻣ ار نارﺎﺑ ﯽﻤﻧ يا
ﯽﻣ ﻦﯿﻨﭼ مﺎﻣا ﻪﺑ ﺪﻧاد ﺪﯾﻮﮔ
: هدﺎﻬﻧ ﺮﺗاﺮﻓ مﺪﻗ دﻮﺧ ﺪﺣ زا ﯽﺳﻮﻣ ﺮﺴﭘ يا هدﻮﻤﻧ زوﺎﺠﺗ دﻮﺧ نﺄﺷ زا و يا
يا .
ﯽﻣ ﺮﯿﺧﺄﺗ نوﺪﺑ روﺪﻘﻣ و ﻦﯿﻌﻣ ﺖﻗو نآ رد و ﺖﺳا هدﺮﮐ ﺮﯾﺪﻘﺗ ار ﯽﻧﺎﻣز نارﺎﺑ ياﺮﺑ ﺪﻧواﺪﺧ درﺎﺑ
. ار نآ ﻮﺗ هﺰﺠﻌﻣ و ﺖﻣﻼﻋ دﻮﺧ ياﺮﺑ يا
هداد راﺮﻗ ﯽﻣ ناﺪﺑ و يا ﯽﻣ نﺎﺸﻧ يﺮﺗﺮﺑ و ترﺪﻗ دﻮﺧ ياﺮﺑ و ﯽﻟﺎﺑ
هدﺮﮐ ﻦﻤﺣﺮﻟا ﻞﯿﻠﺧ ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﺪﻨﻧﺎﻣ يرﺎﮐ ﻪﮐ ﺎﯾﻮﮔ ،ﯽﻫد يا
. ﺖﺳار ﺮﮔا
ﯽﻣ ﻪﺘﺷاﺪﻨﭘ ﻪﭽﻧآ رد ﯽﯾﻮﮔ ﺄﻣ ﺪﻨﺴﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ يﺮﯿﺷ ود دﺮﻣ نآ داﺮﻣ و زﺎﺳ ﻂﻠﺴﻣ ﻦﻣ ﺮﺑ و ار ود ﻦﯾا ﻦﮐ هﺪﻧز ﺲﭘ يا
دﻮﺑ نﻮﻣ .
٨
ﯽﻣ ﺖﻗو نآ يداد مﺎﺠﻧا ار رﺎﮐ ﻦﯾا ﺮﮔا يروآ بﺎﺴﺣ ﻪﺑ هﺰﺠﻌﻣ ار نآ ﯽﻧاﻮﺗ
. ﻪﺤﯿﺻ و ﺪﺷ ﺐﻀﻏ رد تﺮﻀﺣ و دز ترﻮﺻ ود نآ ﺮﺑ يا
دﻮﻣﺮﻓ :
» ﺪﯾراﺬﮕﻣ ﯽﻗﺎﺑ يو زا يﺮﺛا و ﺪﯾرﺪﺑ ار ﺮﺟﺎﻓ ﻦﯾا .
« ار وا و ﺪﻧدﺮﺑ ﻪﻠﻤﺣ دﺮﻣ ﺮﺑ و ﺪﻧﺪﻣآ رد هﺪﻧز ﺮﯿﺷ ود ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺶﻘﻧ ود نآ
و ﺪﻧﺪﯾرد ﺪﻧﺪﯿﺴﻟ ار ﺶﻧﻮﺧ و ﺪﻧدرﻮﺧ ًﺎﻣﺎﻤﺗ و ﺪﻧﺪﯾﻮﺟ ﻪﺘﺴﮑﺷ ار ﺶﻧاﻮﺨﺘﺳا
. ﯽﻣ ﻪﻤﻫ ناﺮﺿﺎﺣ ﻪﭼ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﻧﺎﻣ ﺮﯿﺤﺘﻣ و ﺪﻨﺘﺴﯾﺮﮕﻧ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﯿﺑ ) ،قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ 1372
: ج 2/
394 - 390 .(
ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاد نﺎﻣرد ﺮﮑﻨﻣ دﻮﺤﺟ نآ ياﺮﺑ و ﻪﺘﺴﻧاد ﺖﻣﺎﻣا نﺎﻫﺮﺑ و ﻞﯿﻟد ار ﻪﻌﻗاو ﻦﯾا ﯽﯾﻮﻧﺰﻏ ﯽﯾﺎﻨﺳ :
ﻣ ﺮﯿﺷ ﻞﮑﺷ ﻮﺗ ﺮﻬﺑ زا ﺪﻨﺴ
نﻮﻣﺄﻣ ﺖﺨﺗ ﺶﯿﭘ ز ﻪﮐ ار نآ
ار شﺮﮑﻨﻣ دﻮﺤﺟ درد ﺎﺑ
ناﺪﻧد و ﮓﻨﭼ ﻪﺑ هﺪﺷ هﺪﻧرد
نﺎﺘﻬﺑ هﺪﻧاﻮﺧ ار ﻮﺗ نﺎﻫﺮﺑ
نﺎﻣرد ﺖﺧﺎﺳ ﺮﯿﺷ ود راﺮﻗا
) ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد 1320
: 353 .(
3 - مﺎﻣا يﺎﻨﻤﺗ
يرﺎﺘﻓﺮﮔ رد داﺮﻓا زا يرﺎﯿﺴﺑ ﯽﻣ ﮏﻤﮐ نﺎﻧآ زا و هدﺮﮐ ﻪﻌﺟاﺮﻣ نﺎﮔرﺰﺑ ﻪﺑ ﺎﻫ
دﺪﻣ ﻦﯾا هﺎﮔ ،ﺪﻨﯾﻮﺟ ﻪﺑ هﺎﮔ و وزرآ ﻞﮑﺷ ﻪﺑ ار ﮏﻤﮐ و
ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﻪﯿﯾاﻮﮑﺷ ترﻮﺻ ﺪﻨﻨﮐ
. ﺶﯾﻮﺧ ﻪﻧﺎﻣز مﺎﻣا راﺪﯾد يوزرآ رد يرﺎﯿﺴﺑ ﻪﮐ نﺎﻨﭽﻤﻫ ﺪﻗﺮﻣ ترﺎﯾز يوزرآ رد ﺰﯿﻧ نﺎﯿﻌﯿﺷ مﺎﻤﺗ ﺪﻧا
ﯽﻣ ﺮﺳ ﻪﺑ مﺎﻤﻫ مﺎﻣا نآ ﺮﻬﻄﻣ ﺪﻧﺮﺑ
.
ﯽﻧﺎﺑﺮﻬﻣ و فﻮﺋر مﺎﻣا ترﺎﯾز ياﺮﺑ ار ﺶﯾﻮﺧ تدارا و ﻖﺸﻋ ﯽﻋﺎﺑر ﻦﯾا رد ﺮﻫﺎﻃ ﺎﺑﺎﺑ ﺑ ﺎﻫ
هرﺎﺷا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و هدﻮﻤﻧ نﺎﯿ يﺎﻨﻤﺗ ﻪﺑ ﺖﺳا يا
ﻪﺘﺳاﻮﺧ و ﺪﻨﯿﭽﺑ يدﺎﺷ ﻞﮔ نﺎﺸﯾا رﻮﻨﻣ ﺪﻗﺮﻣ رﺎﻨﮐ رد ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ﺪﯾﺎﻤﻧ ﺐﻠﻃ ﺶﺑﻮﺒﺤﻣ زا ار دﻮﺧ يﺎﻫ
.
ﻢﻨﯿﺒﺑ ﺮﺒﻤﻐﯿﭘ ﻪﮐ ﻢﻫاﻮﺧ ﯽﺒﺷ
ار ﺎﺿر ﺮﺒﻗ ﻞﻐﺑ رد مﺮﯿﮕﺑ
ﻢﻨﯿﺸﻧ ﺮﺛﻮﮐ ﯽﻗﺎﺳ ﺎﺑ ﯽﻣد
ﻢﻨﯿﭽﺑ يدﺎﺷ ﻞﮔ ﻦﺸﻠﮔ نآ رد
) ﺮﻫﺎﻃ ﺎﺑﺎﺑ ، 1374 : 186 .(
ﯽﻧارﺪﻧزﺎﻣ فﺮﺷا هﺪﯿﺼﻗ
و هدوﺮﺳ نﺎﺳاﺮﺧ هﺎﺷ حﺪﻣ ﻪﺑ ﺺﻠﺨﺗ ﺎﺑ ﺪﻬﺸﻣ ﺪﯾﺪﺷ يﺎﻣﺮﺳ ﻒﯾﺮﻌﺗ رد ﺎﺒﯾز يا هﺪﯿﺼﻗ نﺎﯾﺎﭘ رد تﺮﻀﺣ نآ زا
ﯽﻣ ﺖﺳاﻮﺧرد وا ﻪﮐ ﺪﯾﺎﻤﻧ
ار دوﺮﻧ نﺎﺘﺳوﺪﻨﻫ ﻪﺑ رﺎﺑ ﺮﮕﯾد ﻪﮐ دراﺪﻬﮕﻧ دﻮﺧ ﺖﯾﺎﻤﺣ ﻪﯾﺎﺳ رد ﯽﻣ دﻮﺧ مﺎﻣا زا و
و مﺎﻧ ﯽﺑ ﻪﮐ ﺪﻫاﻮﺧ
ار ﯽﻧﺎﺸﻧ و رﺎﺨﺘﻓا جوا ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ،دﻮﺧ رﺎﻨﮐ رد ﺮﻋﺎﺷ ﻪﺑ نداد هﺎﻨﭘ ﺎﺑ و هد راﺮﻗ تدﻮﺧ نﺎﺘﺳآ رد شزرا ﺎﺑ ﯽﻨﯿﮕﻧ نﻮﭼ ﻦﻣ نﻮﭽﻤﻫ
ددﺮﮔ ﻞﺋﺎﻧ تدﺎﻌﺳ .
ﻧ ﻦﯿﮑﺴﻣ ارواد ﻮ
،ازا ﺎﻤﻟﺎﻋ ﺶﺨﺑ ﺾﯿﻓ
ﺮﻔﺳ يﺎﺟ ﯽﺑ يﺎﻫددﺮﺗ ﺰﮐ يﺮﻤﻋ ﺪﻌﺑ
ﺎﺑ ﺪﻨﻫ زا مﺪﻣآ زﺎﺑ ﺎﻨﺣ نﻮﭼ هﺎﯿﺳ يور
دﻮﺧ هﺎﻨﭘ رد ﻢﯾﺎﺟ ﻪﮐ مراد وزرآ ﯽﻫد
و مﺎﻧ ﯽﺑ دﺮﮐ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻦﻣ ﻮﭼ ار ﯽﻧﺎﺸﻧ
رﺎﮔزﺎﺳ ﺖﻫﺎﮔرﺎﺑ ياﻮﻫ ار نﺎﺒﯾﺮﻏ يا
ور دﺮﺒﺘﺳد زا ﺖﺳد يور مدﻮﺑ هدرﻮﺧ ز
رﺎﮔ
ﯽﻣ رﺎﯿﺘﺳد ﺪﺷﺎﺒﻧ ﺖﻔﻄﻟ ﺮﮔا ﺖﺳد زا مور
ﺮﺧﺎﻔﺗ زا ﻢﯾﺎﺴﺑ ﺎﺗ رﺎﺒﺘﻋا جوا ﺮﺑ ﺮﺳ
ﻦﯿﻣز يراو ﻦﯿﮕﻧ ﮏﯾ ا
راﺪﻣﺎﻧ ﺖﻧﺎﺘﺳآ ز
) ﯽﻧارﺪﻧزﺎﻣ ، 1373 : 103 .(
4 - ﺎﻣا ﺖﻋﺎﻔﺷ م
ﯽﻣ اﺪﺧ زا و هداد راﺮﻗ ﻪﻄﺳاو ار نﺎﺸﻟا ﻢﯿﻈﻋ مﺎﻣا ﻦﯾا ،ﯽﻬﻟا هﺎﮔرﺎﺑ رد ﺶﯾﻮﺧ ﻪﺑﻮﺗ شﺮﯾﺬﭘ ﺖﻬﺟ يرﺎﺼﻧا ﷲاﺪﺒﻋ ﻪﺟاﻮﺧ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻫاﻮﺧ
درﺬﮔرد شﺮﯿﺼﻘﺗ و رﺬﻋ زا و ﺪﺸﺨﺒﺑ ار وا مﺎﻣا مﺮﮐ و ﻒﻄﻟ .
ﺶﺨﺑ ﻢﻧﺎﻤﯾﺮﮐ ﯽﻤﯾﺮﮐ ﻪﺑ بر ﺎﯾ
يﺪﯿﺸﺨﺑ ﺖﻣﺮﮐ و ﻒﻄﻟ ﻪﺑ رﺎﺑ ﺪﺻ
هﺪﯾد ود بآ ﺮﺑ ﺶﺨﺑ ﻢﻧﺎﻤﯿﺘﯾ
ﺶﺨﺑ ﻢﻧﺎﺳاﺮﺧ نﺎﻄﻠﺳ ﻪﺑ رﺎﺑ ﻦﯾا
) ،يرﺎﺼﻧا ﷲاﺪﺒﻋ ﻪﺟاﻮﺧ 1375
: 34 .(
ﺎﺿر مﺎﻣا زا هدراو ﺚﯾﺪﺣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ يﻮﻧﺰﻏ ﯽﯾﺎﻨﺳ ﻢﯿﮑﺣ
) ع
ﯽﻣ ﻪﮐ(
ﺪﯾﺎﻣﺮﻓ :
» ﻖﺣ ﻪﺑ فرﺎﻋ ﻪﮐ ﻢﻧﺎﯿﻌﯿﺷ زا يﺪﺣا ﺪﻨﮑﻧ ترﺎﯾز اﺮﻣ
دﺮﮐ ﻢﻫاﻮﺧ ﺖﻋﺎﻔﺷ ﺖﻣﺎﯿﻗ زور رد ار وا ﻪﮑﻧآ ﺰﺟ ﺪﺷﺎﺑ ﻦﻣ .
« ) ﺪﺻ ﺦﯿﺷ ،قو 1372 : ج 2/
363 ( نﺎﻤﻫ زا ﺖﻋﺎﻔﺷ ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا و
ﻪﻣﺎﮑﭼ دﻮﺑ هﺪﺷ دراو ﯽﻣﻼﺳا ﮓﻨﻫﺮﻓ رد مﻼﺳا ياﺪﺘﺑا هدﻮﻤﻧ زﺎﻏآ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﺎﺑ ار ﺶﯾﻮﺧ ي
:
٩
نﺎﺳاﺮﺧ رد ﺖﺳا ﯽﻣﺮﺣ ار ﻦﯾد
نﺎﺳآ ﺮﺸﺤﻣ ﻪﺑ ار ﻮﺗ راﻮﺷد
) ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد 1320
: 352 .(
ﯽﻨﯾوﺰﻗ ﻆﻋاو ﺶﯾﺎﺘﺳ رد يرﺎﻌﺷا
مﺎﻣا هدوﺮﺳ ﺎﺿر ﺖﺳا
ﯽﻣ ﻦﺘﺸﯾﻮﺧ رﺎﮔدروﺮﭘ زا و و ﺪﺸﺨﺒﺑ ار ﺮﻋﺎﺷ ،مﺎﻣا ﻢﻠﻋ و ﺶﻧاد ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻫاﻮﺧ
ﻪﻠﯿﺳو ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار مﺎﻣا ﯽﻣ راﺮﻗ ﯽﻬﻟا هﺎﮕﺸﯿﭘ رد ﺖﻋﺎﻔﺷ ياﺮﺑ يا
ﺪﻫد .
ﻪﻣﺎﻧ ﻦﯾا ز ﻮﺸﺑ ﻢﻇﺎﮐ ﻪﯾﺮﮔ ﻪﺑ ﺎﻫ مﺮﺟ
ﻞﻬﺟ ﻦﯾا و ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺶﺨﺒﺑ ﺎﺿر ﻢﻠﻋ
) ﯽﻨﯾوﺰﻗ
، 1359 : 269 .(
5 - مﺎﻣا ﺖﺑﺮﻏ
ﺎﺿر مﺎﻣا درﻮﻣ رد ﻪﺸﯿﻤﻫ ﻪﮐ ﯽﻠﺋﺎﺴﻣ زا ﯽﮑﯾ
) ع
ﺖﺳا ناﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ تﺎﺟﺎﺣ نﺪﺷ هدروآﺮﺑ و مﺎﻣا نآ ﺖﺑﺮﻏ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ(
. ﻪﻧﺰﻏ ﻢﯿﮑﺣ
ﺚﯾﺪﺣ زا
» ﺖﯿﺑ ﻞﻫا ﺎﻣ رﻮﺒﻗ ترﺎﯾز ياﺮﺑ ﺮﮕﻣ ﺪﯿﻨﮑﻧ ﺮﻔﺳ و ﺪﯾﺪﻨﺒﻧ ﺮﻔﺳ ﻪﻨﺑ و رﺎﺑ يﺮﺒﻗ ﭻﯿﻫ ترﺎﯾز ياﺮﺑ .
ﺮﻫز ﺎﺑ ﻦﻣ ﻪﮐ ﺪﯿﻧاﺪﺑ يرآ
ﻞﺤﻣ و ﺪﺷ ﻢﻫاﻮﺧ ﺪﯿﻬﺷ ﯽﻣ بﺎﺠﺘﺴﻣ ﺶﯾﺎﻋد ﺪﻨﮐ ﺮﻔﺳ ﻦﻣ ترﺎﯾز ياﺮﺑ ﺲﮐ ﺮﻫ ﺲﭘ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﺑﺮﻏ رد ﻢﻨﺘﻓر
ﺶﻧﺎﻫﺎﻨﮔ و دﻮﺷ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ هﺪﯿﺸﺨﺑ و هﺪﯾزﺮﻣآ .
« ) ،قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ 1372
: ج 2/
626 ( ﯽﻣ ﻦﯿﻨﭼ ﻦﯾا و ﻪﺘﺴﺟ هﺮﻬﺑ ﺪﯾاﺮﺳ
:
ﺖﺟﺎﺣ ﺮﯿﺴﻣ ﺶﻫر هراﻮﻤﻫ
ﺖﺳار ﯽﻠﻋ نﺎﻣا ﮏﻠﻣ رﺪﻧا
ناﺮﻔﻏ ﺮﯿﺴﻣ شرد ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ
ﺮﺑ ﻮﺗ ﺖﺑﺮﻏ ﻢﻏ رد لد نﺎﯾ
) ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد 1320
: 352 .(
6 - نﺎﻤﯾا طﺮﺷ
ﻦﯾﺰﻣ ار دﻮﺧ ﺮﻌﺷ ،نآ ﻪﺑ ﺢﯿﻤﻠﺗ ﺎﺑ دﻮﺧ ﺮﻌﺷ رد ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻌﯿﺷ ﺮﺒﺘﻌﻣ ﺚﯾدﺎﺣا زا ﯽﮑﯾ ﺐﻫﺬﻟا ﻪﻠﺴﻠﺳ رﻮﻬﺸﻣ و فوﺮﻌﻣ ﺚﯾﺪﺣ هدﺮﮐ ﺪﻧا . ﺖﺳا ﻦﯿﻨﭼ ﺚﯾﺪﺣ :
» ﯽﻣ يوﺮﻫ ﺖﻠﺻﺎﺑا دﻮﻣﺮﻓ و دﺮﮐ نوﺮﯿﺑ هوﺎﺠﮐ زا كرﺎﺒﻣ ﺮﺳ رﻮﺑﺎﺸﯿﻧ رد مﺎﻣا ﺪﯾﻮﮔ
: رﺪﭘ اﺮﻣ دﺮﮐ ﺚﯾﺪﺣ
مراﻮﮔرﺰﺑ رﺪﭘ اﺮﻣ دﺮﮐ ﺚﯾﺪﺣ دﻮﻣﺮﻓ و ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺑ ﺮﻔﻌﺟ مراﻮﮔرﺰﺑ رﺪﭘ اﺮﻣ دﺮﮐ ﺚﯾﺪﺣ دﻮﻣﺮﻓ و ﺮﻔﻌﺟ ﻦﺑ ﯽﺳﻮﻣ ﺢﻟﺎﺻ ﺪﺒﻋ مراﻮﮔرﺰﺑ مراﻮﮔرﺰﺑ رﺪﭘ اﺮﻣ دﺮﮐ ﺚﯾﺪﺣ دﻮﻣﺮﻓ و ءﺎﯿﺒﻧا ﻢﻠﻋ ﺮﻗﺎﺑ ﯽﻠﻋ ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﺮﻔﻌﺟﻮﺑا ﺚﯾﺪﺣ دﻮﻣﺮﻓ و نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ تدﺎﺒﻋ يﺎﻗآ ﻦﯿﺴﺤﻟا ﻦﺑ ﯽﻠﻋ
زا مﺪﯿﻨﺷ ﻪﮐ دﻮﻣﺮﻓ و ﺐﻟﺎﻃ ﯽﺑا ﻦﺑا ﯽﻠﻋ اﺮﻣ دﺮﮐ ﺚﯾﺪﺣ دﻮﻣﺮﻓ و ﯽﻠﻋ ﻦﺑ ﻦﯿﺴﺣ ﺖﺸﻬﺑ ﻞﻫا نﺎﻧاﻮﺟ ﺪﯿﺳ مراﻮﮔرﺰﺑ رﺪﭘ اﺮﻣ دﺮﮐ ﺮﺒﻤﻐﯿﭘ
) ص
ﯽﻣ(
ﺪﻧدﻮﻣﺮﻓ ﻪﻟﻼﺟ ﻞﺟ ﺪﻧواﺪﺧ ﺖﻔﮔ ﻪﮐ ﻞﯿﺋﺮﺒﺟ زا مﺪﯿﻨﺷ دﻮﻣﺮﻓ :
ﺖﺴﯿﻧ ﻦﻣ ﺰﺟ ﯽﯾاﺪﺧ ﻪﮐ ﯽﯾاﺪﺧ ﻢﻨﻣ ﺶﺘﺳﺮﭘ اﺮﻣ ﺲﭘ
ﺪﯿﻨﮐ . و ﻪﻌﻠﻗ ﻞﺧاد ﻪﮐ ﺲﮐ ﺮﻫ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﻣ رﺎﺼﺣ و ﻪﻌﻠﻗ دراو ﺪﯾﻮﮕﺑ صﻼﺧا ﺎﺑ ار ﷲا ﻻا ﻪﻟا ﻻ تدﺎﻬﺷ و ﺪﯾﺎﯿﺑ ﻪﮐ ﺎﻤﺷ زا ﺲﮐ ﺮﻫ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻦﻤﯾا ﻦﻣ باﺬﻋ زا دﻮﺷ ﻦﻣ يورﺎﺑ و جﺮﺑ و رﺎﺼﺣ .
« ) ،قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ 1372
: ج 2/
299 - 296 .(
ﺚﯾﺪﺣ ﻦﯾا قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ ﻪﺘﺒﻟا
ر ﻪﻠﺴﻠﺳ ﺎﺑ ار مﺎﻣا ﺐﮐﺮﻣ نﻮﭼ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﻣآ ﻦﯿﻨﭼ ﯽﺘﯾاور رد و ﺖﺳا هدﺮﮐ ﻞﻘﻧ توﺎﻔﺘﻣ نﺎﯾوا
) ع
داد اﺪﻧ تﺮﻀﺣ ﺪﻣآ رد ﺖﮐﺮﺣ ﻪﺑ(
:
» ﺎﻬﻃوﺮﺷ ﻦﻣ ﺎﻧا و ﺎﻬﻃوﺮﺷ و ﺎﻬﻃﺮﺷ ﻪﺑ و .«
ﻪﺘﺴﻧاد نﺎﻤﯾا ﻦﺘﺷاد طﺮﺷ و ﻞﺻا ار مﺎﻣا ﺖﯾاور ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﯽﺳﺮﺘﺳد ﺮﺧآ ﺖﯾاور ﺪﻨﺳ ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻨﺳ ﻢﯿﮑﺣ ﺎﯾﻮﮔ ﺖﺳا . ﺖﻤﮑﺣ زا نﺎﺳاﺮﺧ ﻪﺑ نﺎﺸﻧﺪﻣآ و ﻪﻨﯾﺪﻣ رد مﺎﻣا نﺪﻣآ ﺎﯿﻧد ﻪﺑ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﻣا ﻦﯿﻤﻫ ﻖﻘﺤﺗ ﻪﻟﺎﺒﻧد و ﯽﻬﻟا يﺎﻫ
.
طﺮﺷ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﯿﺣﻮﺗ يﺎﻫ
ﻪﻨﯾﺪﻣ رد داز ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾز
ﻞﺻا ﻞﺻﺎﺣ زا
نﺎﻤﯾا يﺎﻫ
نﺎﺳاﺮﺧ رد هدﺮﮐ يﻮﻋد ﻦﯾا
) ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد 1320
: 353 .(
7 - مﺎﻣا جاودزا
،يﺪﻬﻌﺘﯾﻻو ﺲﻠﺠﻣ رد نﻮﻣﺄﻣ داﻮﺟ مﺎﻣا ياﺮﺑ ار ﻞﻀﻓا ما شﺮﮕﯾد ﺮﺘﺧد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و دروآرد ﺎﺿر مﺎﻣا ﺪﻘﻋ ﻪﺑ ار ﻪﺒﯿﺒﺣ ما شﺮﺘﺧد
) ع (
دﺮﮐ ﺞﯾوﺰﺗ ار ﻞﻬﺳ ﻦﺑ ﻦﺴﺣ ﺮﺘﺧد نارﻮﺗ شدﻮﺧ و دﺮﮐ دﺰﻣﺎﻧ ﺖﺷاﺪﻧ ﺮﺘﺸﯿﺑ لﺎﺳ ﺖﻔﻫ نﺎﻣز نآ رد ﻪﮐ )
،هدازﺪﻤﺤﻣ 1386
: 205 .(
ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ار نﻮﻣﺄﻣ ﯽﺳﺎﯿﺳ فاﺪﻫا و ﯽﯾورود ،ﯽﮐﺮﯾز ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻨﺳ ﮐ
ﺪﻨ :
ﺪﻧﻮﯿﭘ ﻮﺗ ﺎﺑ هدﺮﮐ نﻮﻣﺄﻣ يا
ﺪﻧﻮﯿﭘ ﻪﺘﺴﺴﮔ تﺪﻧﻮﯿﭘ ﻦﯾا
نﺎﻤﯿﭘ ﻪﺘﺴﺑ ﻮﺗ ﺎﺑ دﺰﯾا يو
نﺎﻣاد ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﻧﺎﻤﯿﭘ نآو
) ،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد 1320
: 353 .(
١٠
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ ﯽﺳرﺎﭘ ناﺮﻋﺎﺷ رﺎﻌﺷا ﺮﺑ ﻪﯿﮑﺗ ﺎﺑ رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﯾا رد ﺎﻣ ﺎﺿر مﺎﻣا يﺎﻤﯿﺳ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ اﺮﺳ
) ع
تﺎﯿﺑدا ﻪﻨﯿﯾآ رد يﻮﺿر تﺎﻣاﺮﮐ و ﻞﯾﺎﻀﻓ ،(
ﻢﯿﺘﺧادﺮﭘ . شﺮﺘﺴﮔ و رﻮﻬﻇ زا ﺲﭘ ﻪﮐ اﺮﭼ ﺖﺳا شزرا ﺎﺑ و ﺎﻬﺒﻧاﺮﮔ ﯽﺘﺻﺮﻓ ﯽﺳرﺎﻓ رﻮﺜﻨﻣ و مﻮﻈﻨﻣ بدا و ﺮﻌﺷ رد ﺶﻫوﮋﭘ و ﻖﯿﻘﺤﺗ
كﺎﭘ نﺎﯿﻧاﺮﯾا ﻪﮐ مﺎﮕﻨﻫ نآ زا و ناﺮﯾا رد مﻼﺳا ﻦﯿﺒﻣ ﻦﯾد ﺚﯾدﺎﺣا ،ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ،ﺪﻨﺘﻓﺮﯾﺬﭘ زﺎﺑ شﻮﻏآ ﺎﺑ ار ﯽﻬﻟا ﻦﯿﯾآ ﻦﯾا ﺖﺷﺮﺳ
ﺋا هﺮﯿﺳ و ﺖﯿﺼﺨﺷ و يﻮﺒﻧ ﻦﯿﻣﻮﺼﻌﻣ ﻪﻤ
) ع
ﺪﻧﺪﯿﺷﻮﮐ و ﻦﯿﺠﻋ ﯽﻨﯿﯾآ و ﯽﻣﻼﺳا ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ ﺎﺑ ار دﻮﺧ ﺮﻌﺷ ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺚﻋﺎﺑ (
ﻪﻐﯿﺻ ﺎﺑ ار ﯽﻬﻟا فرﺎﻌﻣ و ﻖﯾﺎﻘﺣ ﺪﻨﻨﮐ ﻪﺿﺮﻋ يﺮﻨﻫ ي
. ﻦﻣﺎﺛ مﺎﻣا هﮋﯾﻮﺑ ﯽﻬﻟا يﺎﯿﻟوا و ﻪﻌﯿﺷ نﺎﻣﺎﻣا ﺶﯾﺎﺘﺳ و حﺪﻣ ،ﻢﯾﺪﯾد ﻪﮐ نﺎﻨﭽﻤﻫ
ﺪﻨﻤﺷزرا و ﻊﯿﻓر ﯽﻫﺎﮕﯾﺎﺟ ﯽﺒﻫﺬﻣ تﺎﯿﺑدا و ﯽﺳرﺎﻓ ﺮﻌﺷ رد و ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻦﯾا ﺮﺑ هاﻮﮔ ﺰﯿﻧ ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا ﺦﯾرﺎﺗ و دراد
ﻦﯾا يدﻮﺟو ﺖﻘﯿﻘﺣ و تﺎﻣاﺮﮐ و ﻪﺘﺧادﺮﭘ دﻮﺧ رﺎﻌﺷا رد ﺖﯿﺑ ﻞﻫا ﺐﻗﺎﻨﻣ و ﻞﯾﺎﻀﻓ نﺎﯿﺑ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ و هدﻮﺑ ﯽﻧاواﺮﻓ نارﻮﻨﺨﺳ هدﺮﮐ ﻎﯿﻠﺒﺗ و هدﻮﺘﺳ ار ناراﻮﮔرﺰﺑ ﺪﻧا
. ﻮﺳ ﻪﺑ نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ و اﺮﻌﺷ نﺎﮔﺪﯾد ﻪﮐ مﺎﮕﻨﻫ نآ زا و ﺪﯾﺎﺼﻗ ﺪﯾدﺮﮔ رﻮﻨﻣ سﻮﻃ كﺎﭘ ﻪﻄﺧ ي
ﻪﻣﺎﮑﭼ ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ و ﺖﺳا هﺪﺷ هدوﺮﺳ ﻢﺘﺸﻫ مﺎﻣا ﺖﺒﻘﻨﻣ و حﺪﻣ رد ﯽﯾﺎﺒﯾز ﺢﯾاﺪﻣ هﺪﺷ ﺖﺒﺛ و هﺪﻣآ ﺎﺿﺮﻟا ﯽﺳﻮﻣ ﻦﺑ ﯽﻠﻋ حﺪﻣ رد ﻪﮐ يا
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻪﺻﺮﻋ ﻦﯾا نارادﻮﻠﺟ و نازﺎﺘﺸﯿﭘ زا ﻪﮐ ﺖﺳا يﻮﻧﺰﻏ ﯽﯾﺎﻨﺳ نآ زا هﺪﯿﺷﻮﮐ هرﺎﻤﻫ اﺮﻌﺷ و دﻮﺷ
ﯾﺮﺗﺎﺳر ،ﻦﯾﺮﺗﺎﺒﯾز ﺪﻧا و ﻦ
ﻒﯿﻄﻟ ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﻦﻣﺎﺛ مﺎﻣا ،سﻮﻤﺸﻟا ﺲﻤﺷ هﺎﮕﯾﺎﺟ نﺎﯿﻣ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﺪﻧﺮﯿﮔ رﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﻤﺋا ﻒﯿﺻﻮﺗ رد ار تﻮﻌﻧ و ظﺎﻔﻟا ﻦﯾﺮﺗ
هﺪﯿﺷﻮﮐ و هدﻮﻤﻧ ﺐﻠﺟ دﻮﺧ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ار ناﺮﻋﺎﺷ ﻪﺟﻮﺗ ناﺮﯾا رد نﺎﺸﯾا ﯽﺗﻮﮑﻠﻣ و ﺖﻟﻼﺟ ﺮﭘ نﺎﺘﺳآ ﺎﺑ و تدارا و بدا ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﺎﺗ ﺪﻧا
ﮐ ﻢﯿﻠﺳ ﯽﻗوذ و ﻪﺸﯾﺪﻧا خﺎ
ﺪﻨﻨﮑﻓا ﯽﭘ فﻮﺋر مﺎﻣا حﺪﻣ رد ار ﻢﻈﻧ و ﺮﻌﺷ زا ﺪﻨﻠﺑ ﯽﯾﺎﻫ .
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﺮﺧآ ﻦﺨﺳ ﻞﯾﺎﻀﻓ و ﺎﻤﯿﺳ زا طﻮﺴﺒﻣ ﻦﮑﻤﻣ ﺪﺣ ﺎﺗ ﯽﯾﺎﻤﻧ ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ ناﺮﻋﺎﺷ رﺎﻌﺷا ﯽﺳرﺮﺑ ﻮﺗﺮﭘ رد ﺮﺿﺎﺣ رﺎﺘﺷﻮﻧ ﺪﺳر
ﺪﻫد ﺦﺳﺎﭘ رﺎﺘﻔﮕﺸﯿﭘ رد هﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﺶﺳﺮﭘ ﻪﺑ و ﺪﻫد راﺮﻗ نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ يور ﺶﯿﭘ ار يﻮﺿر .
د ﻪﮐ نﺎﻨﭽﻧآ رﺎﻌﺷا و ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا ،ﻢﯾﺪﯾ
ﯽﻣ ﻪﮐ هدﻮﺑ رﺎﺑ ﺮﭘ و ﯽﻨﻏ رﺎﯿﺴﺑ ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﺖﯿﺑ ﻞﻫا ﺶﯾﺎﺘﺳ و ﺎﻨﺛ رد ﺮﺻﺎﻌﻣ ناﺮﻋﺎﺷ دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﻪﻗاﺪﻣ درﻮﻣ ﺖﺴﯾﺎﺑ
.
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﯿﺨﻟاﻮﺑا ﺪﯿﻌﺳﻮﺑا ) .
1369 .(
،مﻮﻈﻨﻣ نﺎﻨﺨﺳ ناﺮﻬﺗ ،ﯽﺴﯿﻔﻧ ﺪﯿﻌﺳ ﺢﯿﺤﺼﺗ ﺎﺑ
: ﯽﯾﺎﻨﺳ ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ .
نﺎﯾﺮﻋ ﺮﻫﺎﻃﺎﺑﺎﺑ ) .
1374 رد ﯽﺸﻫوﮋﭘ .(
وا ﻪﺑ بﻮﺴﻨﻣ رﺎﻌﺷا ناﺮﻬﺗ ،
: ﯽﻧﺎﯾﺪﻗ .
ﺎﻬﺑ ر اﺮﻌﺸﻟا ﮏﻠﻣ ، ) .
1376 .(
،رﺎﻬﺑ اﺮﻌﺸﻟا ﮏﻠﻣ ناﻮﯾد ناﺮﻬﺗ ،يﺪﺑﺎﻋ رﺎﯿﻣﺎﮐ ﺶﺷﻮﮐ ﻪﺑ
: ﺚﻟﺎﺛ تارﺎﺸﺘﻧا .
ﻦﯿﺴﺣ ﺪﻤﺤﻣ ،ﯽﺘﺠﻬﺑ ) .
1373 .(
رﻮﻧ شرﺎﺑ ناﺮﻬﺗ ، : ﺮﯿﺼﺑ تارﺎﺸﺘﻧا .
ﻞﯾﺪﺑ ،ﯽﻧاوﺮﺷ ﯽﻧﺎﻗﺎﺧ ) .
1373
،ﯽﻧﺎﻗﺎﺧ ناﻮﯾد .(
ﺠﺳ ﻦﯾﺪﻟا ءﺎﯿﺿ ﺢﯿﺤﺼﺗ و ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ناﺮﻬﺗ ،يدﺎ
: راوز .
يرﺎﺼﻧا ﷲاﺪﺒﻋ ﻪﺟاﻮﺧ ) .
1375 .(
ﻪﻣﺎﻧ تﺎﺟﺎﻨﻣ دﺮﺠﻣ تارﺎﺸﺘﻧا ،
.
ﺎﻤﯿﺳ ،داد ) .
1375 ﯽﺑدا تﺎﺣﻼﻄﺻا ﮓﻨﻫﺮﻓ .(
ناﺮﻬﺗ ، : ﺪﯾراوﺮﻣ .
مدآ ﻦﺑ دوﺪﺠﻣ ﺪﺠﻤﻟاﻮﺑا ،يﻮﻧﺰﻏ ﯽﯾﺎﻨﺳ ) .
1320 .(
،ﯽﯾﺎﻨﺳ ناﻮﯾد ﺎﺟ ﯽﺑ ،يﻮﺿر سرﺪﻣ مﺎﻤﺘﻫا و ﯽﻌﺳ ﻪﺑ
: بﺎﺘﮐ ﻊﺒﺗ .
ﻦﯾﺪﻟاءﺎﯿﺿﺪﯿﺳ ،ﯽﻌﯿﻔﺷ ) .
1388 .(
ﻮﻫآ ناورﺎﮐ ﮏﯾ ﺪﻬﺸﻣ ،
: يﻮﺿر سﺪﻗ نﺎﺘﺳآ تارﺎﺸﺘﻧا .
قوﺪﺻ ﺦﯿﺷ ) .
1372 ﺎﺿﺮﻟا رﺎﺒﺧا نﻮﯿﻋ .(
ناﺮﻬﺗ ،مود ﺪﻠﺟ ،يرﺎﻔﻏ ﻪﻤﺟﺮﺗ ، :
قوﺪﺻ ﺮﺸﻧ .
يرﻮﺑﺎﺸﯿﻧ رﺎﻄﻋ ) .
1385 ﺐﯾﺎﺠﻌﻟا ﺮﻬﻈﻣ .(
ناﺮﻬﺗ ، : ﻪﻨﯾزﺎﭘ .
ﷲاﺰﯾﺰﻋ ،يدرﺎﻄﻋ ) .
1367 .(
ﺿﺮﻟا ﺪﻨﺴﻣ رد ﺎﺿر مﺎﻣا نﺎﯾوار ﺎ
ﺎﺿر مﺎﻣا ﯽﻧﺎﻬﺟ هﺮﮕﻨﮐ ،
) ع
. (
ﺪﻤﺤﻣ ،هدازدﺎﻤﻋ ) .
1361 .(
ﺎﺿﺮﻟا ﯽﺳﻮﻣ ﻦﺑ ﯽﻠﻋ مﺎﻣا تﺮﻀﺣ ﯽﻧﺎﮔﺪﻧز ناﺮﻬﺗ ،
: ﻪﻨﯿﺠﻨﮔ تارﺎﺸﺘﻧا .
ﻦﯿﺴﺣ ﺪﯿﺳ ،يﻮﻧﺰﻏ ) .
1362
،يﻮﻧﺰﻏ ناﻮﯾد .(
ناﺮﻬﺗ ،يﻮﺿر سرﺪﻣ ﯽﻘﺗﺪﻤﺤﻣ ﺢﯿﺤﺼﺗ :
ﺮﯿﻃﺎﺳا .
ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ ،هوﺰﻗ ) .
1388 .(
ﺮﻌﺷ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ناﺮﻬﺗ ،
: هرﻮﺳ تارﺎﺸﺘﻧا ﺮﻬﻣ
.
ﻆﻋاو ،ﯽﻨﯾوﺰﻗ ) .
1359 .(
ﯽﻨﯾوﺰﻗ ﻆﻋاو ناﻮﯾد ناﺮﻬﺗ ،يﺮﺻﺎﻧ تادﺎﺳ ﻦﺴﺣ ﺪﯿﺳ �
