17 - 1 ), 3 ( 13 1401, 2022, 13(3), 1-17
ﻪﺴﺳﺆﻣ ناور ﺳﺎﻨﺷ ﯽ و مﻮﻠﻋ ﺑﺮﺗ ﯿﺘ ﯽ Institute of Psychology and Educational Sciences
هﺪﮑﺸﻧاد ناور ﺳﺎﻨﺷ ﯽ و مﻮﻠﻋ ﺑﺮﺗ ﯿﺘ ﯽ Faculty of Psychology and Educational Sciences
هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ University of Tehran
(DOI): 10.22059/JAPR.2022.321427.643806
ﺎﻘﻣ ﯾ ﺴ ﮥ رادزﺎﺑ ﺢﻄﺳ ي
ﺶﻧاد رد ﺦﺳﺎﭘ اﺪﺘﺑا نازﻮﻣآ
ﯽﯾ ﻟﻮﺤﺗ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
ﯽ نﺪﻧاﻮﺧ رد ي دﺎﻋ و ﯽ ﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﺑز ، ﯽ ﮐاردا
Comparison of Levels of Response Inhibition in Elementary School Students with Developmental Dyslexia in the Areas of Perception,
Linguistic, and Normal Reading
Aref Keshtgar * ﺮﮕﺘﺸﮐ فرﺎﻋ
Mitra Rastgoumoghadam ** مﺪﻘﻣﻮﮕﺘﺳاراﺮﺘﻣﯿ
Mohammad Hossein Salarifar ***ﺮﻓيرﻻﺎﺳﻦﯿﺴﺣﺪﻤﺤﻣ
Abstract
The aim of this study was to compare the level of response inhibition in elementary students with developmental dyslexia in the areas of perception, linguistics, and normal reading. It was basic research that used the causal- comparative design for data collection. This study included three statistical populations of third and fourth grade male elementary school students with perceptual, linguistic, and normal reading dyslexia in Mashhad during the 2019-2020 academic year, with 15 subjects selected from each statistical population. The samples for the first and second populations were selected purposively and the samples for the third population were selected by cluster sampling. The samples were matched for intelligence. The research instruments were Raven’s Progressive Matrices (RPM), Persian Reading Ability Assessment Test (APRA), Stroop Color and Word Test (SCWT) and Go- No go test (GNG). The data were analyzed using multivariate analysis of variance in SPSS 22. The results showed that the level of response inhibition was significantly different among the three groups. The performance level of the two dyslexic groups was significantly lower than that of the normal group in both cognitive and behavioral inhibition. In contrast, there was no difference between the two groups of dyslexics on any of the research variables. According to the findings, although there is no difference in cognitive inhibition and behavioral inhibition between the two groups of dyslexics, the low level of inhibition in these two groups compared to normal children indicates the need to assess response inhibition in order to develop rehabilitation interventions.
Keywords: Response Inhibition, Read, Perceptual Dyslexic, Linguistic Dyslexic.
ﮑﭼ ﯿ ﺎﻘﻣ ،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ فﺪﻫهﺪ ﯾ
ﺴ ﮥ رادزﺎـﺑ ﺢﻄﺳ ي ﺶـﻧاد رد ﺦـﺳﺎﭘ نازﻮـﻣآ
اﺪﺘﺑا ﯽﯾ ﻟﻮﺤﺗ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﯽ
ﮐاردا ﯽ
، نﺎـﺑز ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﯽ دﺎـﻋ و ي نﺪـﻧاﻮﺧ رد
ﻨﺑ فﺪﻫ ﺮﻈﻧ زا ﺶﻫوﮋﭘ .دﻮﺑ ـﯿ
دﺎ ي ـﺷ ﺮـﻈﻧ زا و ﯿﻮ ة ﻊـﻤﺟ روآ ي هداد ﺎـﻫ
ﺻﻮﺗ ﯿﻔ ﯽ ﻠﻋ عﻮﻧ زا ﯽ - ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ا ي ا .دﻮﺑ ﯾ ﻦ ـﻌﻣﺎﺟ ﻪـﺳ ﻞﻣﺎـﺷ ﺶﻫوﮋـﭘ
ﮥ ﯽ ـﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳﮥﯾ ﺎﭘﯽﯾاﺪﺘﺑا ﺮﺴﭘنازﻮﻣآﺶﻧاديرﺎﻣآ
، يدﺎﻋ وﯽﺘﺧﺎﻨﺷنﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
لﺎـﺳ رد ﺪﻬـﺸﻣ ﺮﻬـﺷ رد نﺪـﻧاﻮﺧ رد
ﺼﺤﺗ ﯿﻠ ﯽ 1399 - 1398 ،ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﻫ زا ﻪﮐ دﻮﺑ 15
ﻪـﺑ ﺮﻔﻧ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ناﻮـﻨﻋ
اﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ي
ﻌﻣﺎﺟ ﮥ ﻪﺑ مود و لوا اﺮـﺑ و ﺪﻨﻤﻓﺪﻫ ترﻮﺻ
ي بﺎﺨﺘ ﻧايﻪﺷﻮﺧ ا ﯽﻓدﺎﺼﺗ ترﻮﺻﻪﺑ مﻮﺳﮥ ﻌﻣﺎﺟ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ داﺮﻓا .ﺪﻧﺪﺷ
ﻪــﺑ ﺎــﻫراﺰﺑا .ﺪــﻧدﻮﺑ رﺎــﺠﻨﻬﺑ شﻮــﻫ ظﺎــﺤﻟ ي
نﻮــﻣزآ ﺶﻫوﮋــﭘ ﺎــﻫ
يﺳرﺎﻓ نﺪﻧاﻮﺧﯽﯾﺎﻧاﻮﺗﯽﯾﺑﺎزرا ،(RPM)نﻮرﯾة ﺪﻧورﺶ ﭘﯿيﺎﻫﺲﯾﺮﺗﺎﻣ ﯽ (GNG) وﺮـﻧ-وﺮﺑ و(SCWT) پوﺮﺘﺳاة ژاو و ﮓﻧر ،(APRA) .ﺪـﻧدﻮﺑ
هداد ﺎﻫ ي ﻪﺑ ﺖـﺳد مﺮـﻧ ﺎـﺑ هﺪـﻣآ راﺰـﻓا SPSS 22 ﺗ نﻮـﻣزآ ﺎـﺑ و ﻠﺤ
ـﯿ
ﻞ يرادزﺎﺑ ﺢﻄﺳ داد نﺎﺸﻧ ﯾﺞﺎﺘﻧ .ﺪﻧﺪﺷﻞﯿﻠﺤﺗيﯿﺮﻐﺘﻣﺪﻨﭼﺲﻧﺎﯾ ورا ﺦﺳﺎﭘ
رادﺎـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ هوﺮﮔ ﻪﺳ رد ي
) دراد 001 /0
<
ﺢﻄـﺳ .(P
رادزﺎﺑ رد ﻢﻫ ،ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ ود دﺮﮑﻠﻤﻋ ي
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽ رادزﺎـﺑ رد ﻢﻫ و
يﻦﯿ ـﺑﻪﮐﯽ ﻟﺎﺣرد ؛دﻮﺑيدﺎﻋ هوﺮﮔ زاﺮﺗﻦ ﯿﯾ ﺎﭘيرادﺎﻨﻌﻣ رﻮﻃﻪﺑ يرﺎﺘﻓر ود ﯽ ﺗوﺎـﻔﺗ ﺶﻫوﮋـﭘي ﺎـﻫﺮﯿﻐﺘﻣ زاماﺪﮐﭻ ﯿﻫ ردناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ هﺪﻫﺎـﺸﻣ
اﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺪﺸﻧ ﯾ ﻦ سﺎﺳاﺮﺑ ﯾ ﻪﺘﻓﺎ
،ﺎﻫ رادزﺎـﺑ رد ﻪﭼﺮﮔا ي
ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﯽ رادزﺎـﺑ و
ي ﻦ ﯿﯾ ﺎـﭘﯽ ـﻟو ،دراﺪـﻧ دﻮﺟوﯽﺗوﺎﻔﺗ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ ودﻦ ﺑﯿيرﺎﺘﻓر ندﻮـﺑ
رادزﺎﺑ ﺢﻄﺳ ي ﺎﻫ ا رد ﯾ ﻦ دﺎﻋ نﺎﮐدﻮﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هوﺮﮔ ود ي
اﯾ ﻦ تروﺮـﺿ
ا ار ﯾ بﺎﺠ ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ ﻪﮐ اﺮﺑ ي ـﺣاﺮﻃ ﯽ ناﻮـﺗ تﻼﺧاﺪـﻣ ـﺸﺨﺑ
ﯽ
، رادزﺎـﺑ
ي .دﻮﺷﯽﯾﺑﺎزرا ﺦﺳﺎﭘ
هژاو ﺎﻫ ي ﻠﮐ ـﯿ ﺪ ي : رادزﺎـﺑ ي ـﮐاردا ناﻮﺧﺎـﺳرﺎﻧ ،نﺪـﻧاﻮﺧ ،ﺦـﺳﺎﭘ ﯽ
، .ﯽﺘﺧﺎﻨﺷنﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
*
ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ
ناور ﺳﺎﻨﺷ ﯽ ﺑﺮﺗ ﯿﺘ ﯽ
، ﺑﺮﺗ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد ﯿﺘ
ﯽ و ناور ﺳﺎﻨﺷ ﯽ
، ﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ﯿ
،ﺪﻨﺟﺮ ﺑﯿ
،ﺪﻨﺟﺮ اﯾ
ناﺮ،ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ هﺎﮕﺸﻧاد، ﯽﺳﺎﻨﺷناور وﯽﯿﺘﺑﺮﺗ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد، ﯽﺳﺎﻨﺷناور هوﺮﮔ ﯾرﺎدﺎﺘﺳا:لﻮﺌﺴﻣهﺪﻨﺴﯾﻮﻧ**
ﺑﯿ
،ﺪﻨﺟﺮ اﯾ
ناﺮ ناﺮ اﯾ،ﺪﻨﺟﺮ ﺑﯿ،ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ هﺎﮕﺸﻧاد، ﯽﺳﺎﻨﺷناور وﯽﯿﺘﺑﺮﺗ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﺳﺎﻨﺷناور هوﺮﮔ ﯾرﺎدﺎﺘﺳا***
Email: [email protected] ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﯽﻤﻠﻋ :ﻪﻟﺎﻘﻣ عﻮﻧ
Received: 4 Apr 2021 Accepted: 6 Sep 2021 00/06/15:شﺮﯾﺬﭘ 00/01/15 :ﺖﻓﺎﯾرد
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﺑ ﯽﺗرﺎﻬﻣ ﺮﺘﻤﮐ ،يزوﺮﻣا نرﺪﻣ ﻊﻣاﻮﺟ رد ،نارﺎﮑﻤﻫ و ﺮﯿﺗﺪﺳرﻮﺘﭘ) دراد ﺖﯿﻤﻫا ﯽﮔﺪﻧز ياﺮﺑ نﺪﻧاﻮﺧ ةزاﺪﻧا2009 ترﺎﻬﻣ ﺐﺴﮐ .(
ﻦﯾا زا نﺪﻧاﻮﺧ يﺎﻫ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﮐ ﺖﻬﺟ
رد ﻞﻐﺷ ﺐﺴﮐ و ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ يﺎﻫ
ﺶﻧاد هﺪﻨﯾآ ﯽﻣ ﺎﻔﯾا نازﻮﻣآ
،ﺰﺘﻧﺎﮔ و ﮓﻧاژ ،ﺮﺴﻨﭙﺳا ،ﺮﮐرﺎﺑ ،ﻦﯿﻠﺒﻣﺎﺗ) ﺖﺳا مزﻻ و يروﺮﺿ ،ﺪﻨﮐ 2005
.(
رد ﻦﯾا
ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻟﺎﺣ ﻊﯾﺎﺷ زا1
تﻼﮑﺸﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﺶﻧاد
ﻪﺑ يﺮﯿﮔدﺎﯾ لﻼﺘﺧا ياراد نازﻮﻣآ ﯽﻣ رﺎﻤﺷ
و ﺰﯾﺎﻣ) دور
ﻮﻬﻠﮐ و ،ن 2006 ) ﯽﺤﻟﺎﺻ و ﯽﮑﺘﺳا ،ﯽﻗﺮﺑ .(
1398 ﻦﯿﺑ ار ناﺮﯾا رد ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ عﻮﯿﺷ ( 2
ﺎﺗ 10 شراﺰﮔ ﺪﺻرد
ﺲﯾد ﺎﯾ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ .ﺪﻧدﺮﮐ يﺮﯿﮔدﺎﯾ لﻼﺘﺧا يﻮﮕﻟا ﮏﯾ ﻪﺑ هرﺎﺷا ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ حﻼﻄﺻا ﺎﯿﺴﮑﻟ
ﻪﺑ ﯽﻣ رﺎﮐ ترﺎﺒﻋ نآ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﻪﮐ دور ،تﺎﻤﻠﮐ ﻖﯿﻗد و ناور ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ رد ﻞﮑﺸﻣ :زا ﺪﻧا
و ﻒﯿﻌﺿ ﯽﯾﺎﺸﮔﺰﻣر
ﯽﺠﻫ ﻒﯿﻌﺿ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ناور ﻦﻤﺠﻧا) ندﺮﮐ
ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﯽﮑﺷﺰﭘ ،2
2013
.( ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﻮﺋﺎﮐ و (2006) نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﮑﺴﯿﻟﺎﭘ ﺶﻫوﮋﭘ 2017
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ( ﺺﻘﻧ ﺎﺑ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﻪﮐ ﺪﻫد
يﺎﻫ3ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ رد ﺺﻘﻧ ،ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ درﻮﻣرد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ شزادﺮﭘ يﺎﻫﺺﻘﻧ ﻦﯾﺮﺗحﺮﻄﻣ زا .ﺖﺳا هاﺮﻤﻫ ﯽﺷزادﺮﭘ ﮏﯾ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ .ﺖﺳا ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ
دﺮﻓ ﻪﺑ ،ﺐﻟﺎﻏ ﺦﺳﺎﭘ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺖﻣوﺎﻘﻣ ناﻮﻨﻋ
فﺎﻄﻌﻧا ،بﺎﺨﺘﻧا يدازآ نﺎﮑﻣا ﯽﻣ ار لﺎﻤﻋا رﺎﻬﻣ و يﺮﯾﺬﭘ
،ﮓﻧﺎﯾ و ﯽﺳﺎﺗ ،ﮓﻧاو) ﺪﻫد 2012
دﺪﻌﺘﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ رد .(
،ﺮﻠﯿﻣ و ﺖﺴﺑ) 2010
،نﻮﺴﻠﯿﻧ و گﺮﺒﻧور ،يﺮﻨﻫ ،نﻮﺴﻠﯿﻧد ؛ 2010
،زر ؛ نﺎﺟ ،ﻦﻣﺪﻠﻓ نو و ﯽﮑﺳاﻮﮐ
،ﻢﺳور
2011 ﺖﺷ ،تﺮﮐواد ؛ لآ ،رﻮﻧﻮﮐ ،رﺪﯾﺎﻨﺷا
،ترﺎﻫ و ﺎﺒﯾﺎﺗوا 2018
،نارﺎﮑﻤﻫ و كﻮﺑ ؛ 2018
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﻦﯾا زا (
ﻪﺑ ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﺶﻨﮐ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﺢﻄﺳ رد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ دﺎﯾ ﺰﻐﻣ ﯽﯾاﺮﺟا يﺎﻫ
ﻪﯾﺮﻈﻧ .ﺪﻫد خر يرﺎﺘﻓر ﺎﯾ ﺰﯿﻧ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
ﻪﺑ يرادزﺎﺑ حﻮﻄﺳ زا ﮏﯾﺮﻫ ﺮﺑ ﺪﻧراد ﻞﯾﺎﻤﺗ ﺰﮐﺮﻤﺗ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ رﻮﻃ
،ﮓﻧﺎﯾ و ﮓﻧاو) ﺪﻨﻨﮐ 2015
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ياﻮﺘﺤﻣ ﮥﻧﺎﻫﺎﮔآﺮﯿﻏ ﺎﯾ ﻪﻧﺎﻫﺎﮔآ لﺮﺘﻨﮐ ،ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ زا رﻮﻈﻨﻣ .(
ﻊﯿﻓر) ﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ ،ﯽﻧاﺮﺟﺎﻬﻣ و هاﻮﺧ
1393 ﺖﺳا يرﺎﮐ ﮥﻈﻓﺎﺣ رد تﺎﻋﻼﻃا ﮥﻧﺎﻫﺎﮔآ نﺪﻧﺎﺸﻧوﺮﻓ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و (
ﺮﮔﻮﻧﺰﻨﻟ ،كﺎﺗﺮﻓ) ،ﯽﻠﻨﺘﺳا و ﻦﻣﺮﻫ ،ﻦﯿﮐرﻼﮐ ،
2006 يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ ﺮﮕﯾد يﻮﺳ زا .(
رﺎﺘﻓر ﮏﯾ يرادزﺎﺑ ﻪﺑ 4
ﻪﺑ ﯽﺘﮐﺮﺣ ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ توﺎﻔﺘﻣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻢﻈﻧ ﮏﯾ ﺎﯾ يرﺎﺘﻓر تارﺎﻈﺘﻧا ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد رﻮﻈﻨﻣ
،نارﺎﮑﻤﻫ و كﺎﺗﺮﻓ) دﻮﺷ
2006 ﺑ ﻪﺘﺷاد ﺖﮐرﺎﺸﻣ تﺎﻤﻠﮐ و فوﺮﺣ ﻒﯿﻌﺿ ﺖﺧﺎﻨﺷ رد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ رد ﻒﻌﺿ .(
ياﺮﺑ ؛ﺪﺷﺎ
فﺮﺣ نﺪﻧاﻮﺧ ياﺮﺑ كدﻮﮐ لﺎﺜﻣ ﺦﺳﺎﭘ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺪﯾﺎﺑ P
ﮥﻤﻠﮐ نﺪﻧاﻮﺧ ياﺮﺑ ﺎﯾ ﺪﻨﮐ رﺎﻬﻣ ارb ﺦﺳﺎﭘ ﺪﯾﺎﺑ nam
ﻆﻔﻠﺗ رﺎﻬﻣ مﺪﻋ .ﺪﻨﮐ رﺎﻬﻣ ار man ﺐﻟﺎﻏ ﺪﻨﭼﺮﻫ) ﺖﺳردﺎﻧ يﺎﻫ
ار ﻪﻤﻠﮐ ﺺﯿﺨﺸﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ (ﺮﺗ
،ﺮﺷﺎﻫ و ﻞﮕﯿﺳ ،ﻪﭘﺎﯿﭼ) ﺪﻨﮐ ﻞﺘﺨﻣ 2000
ﻪﺑ يرادزﺎﺑ ﺶﻨﮐ ﺖﯿﻤﻫا .(
ﯾ ناﻮﻨﻋ رد زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﮏ
ﺶﻫوﮋﭘ رد نﺪﻧاﻮﺧ يﺮﯿﮔدﺎﯾ ،نارﺎﮑﻤﻫ و ﻞﺋود) ﯽﺟرﺎﺧ دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫ
2018 ،نارﺎﮑﻤﻫ و تﺮﮐواد ؛ 2018
كﻮﺑ ؛
،نارﺎﮑﻤﻫ و 2018
،نارﻮﺑ و چار ،نﻮﺘﯿﻤﺳا ،ﻞﯾود ؛ 2018
نو ؛ يد و كوﺮﺒﯾر ،مور
2019 ،ﺰﺗردﻮﮔ ،رﺪﯾﺎﻨﺷا ؛
1. dyslexia
2. American Psychiatric Association 3. response inhibition
4. behavioral inhibition
،ﺮﭼاو و ﯽﮑﯿﻫ ،سﺎﻫ 2019
،سﻮﮕﯾردور ،ﺎﺳﻮﺑرﺎﺑ ؛ ،ﻮﻧﻮﺑ و اﻮﻠﯿﺳ ،ﻮﻠﻣ
2019 ﺖﻋارز) ﯽﻠﺧاد و ( ،ﻮﺟ
1393
؛ ﻞﺑﺎﻗ ﮥﺘﮑﻧ ﺎﻣا ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﯿﯾﺄﺗ (1396 ،ﺪﻨﻤﯿﻣ ﯽﻨﯾﺪﻟاﻦﯾز و ﯽﻠﮐﻮﺗ يﺮﻈﻨﻣ ،ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ ،هدازﯽﻘﺗ ﺖﺳا ﻦﯾا ﻪﺟﻮﺗ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﻪﮐ هوﺮﮔﺮﯾز ﻪﺑ ﺎﻫ
.ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ يﺎﻫ
غاد زا ﯽﮑﯾ ﺳ رد ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺚﺣﺎﺒﻣ ﻦﯾﺮﺗ
لﺎ ﺘﺨﻣ عاﻮﻧا ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﺖﯿﻤﻫا ،ﺮﯿﺧا يﺎﻫ هدﻮﺑ نآ ﻒﻠ
،تروا و ﺖﺳروو ،رﻮﺒﻣﺎﺗ) ﺖﺳا 2016
،ﺮﮑﻟا و ﮏﯿﻨﻓاﺮﮐ ،ﺰﻧﻮﯾا ،دﻻوا ،ندا ؛ 2016
و ﺎﻨﯿﮑﻧﻮﻠﮐ ،اوﻮﻟﻻ ،اوﻮﻧﺎﺷود ؛
،ﻮﮐﻮﺴﺗ 2020 ﺐﺣﺎﺻ .(
هوﺮﮔﺮﯾز ﺐﺴﺣﺮﺑ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﯿﻤﻫا ﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﻧاﺮﻈﻧ ﻦﯾا ﺮﺑ ،ﺪﻧراد ﺪﯿﮐﺄﺗ ﺎﻫ
ﻪﮐ ﺪﻧدﺎﻘﺘﻋا ترﺎﻬﻣ درﻮﻣرد ﺮﺘﺸﯿﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﻦﺘﺷاد
هوﺮﮔﺮﯾز ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ و ﯽﻧﺎﺑز يﺎﻫ ﺰﯾﺎﻤﺘﻣ يﺎﻫ
ﺶﯿﭘ ياﺮﺑ ﻢﻫ و نﺪﻧاﻮﺧ ﻒﻌﺿ ﻞﯾﻻد كرد ياﺮﺑ ﻢﻫ ،ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﺲﯿﻧﺎﻣ) ﺖﺳا ﻢﻬﻣ نآ نﺎﻣرد و ﯽﻫﺎﮔآ
،نارﺎﮑﻤﻫ 1999
و ﯽﺗﻮﮐﺎﻓ ،ﻮﺳورﻮﻟ ؛ ﺮﮑﺑ
، 2011 ،ﻞﮕﯿﺳ و ﻮﻫ ؛ 2012
ﯽﻣ و ( رﺎﻔﺳ دﺮﮑﯾور ﮏﯾ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﺷ
ﺮﺗ 1395) ﻮﻟرﻮﯿﻓ و ﻞﯿﻫ .(2020 ،ﯽﻟرا و ﻮﻓﻮﺗلد) دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻫناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﻪﺑ ﮏﻤﮐ ياﺮﺑ يﺎﻫرﺎﮐ مﺎﺠﻧا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ (
يﺮﯿﮔدﺎﯾ ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ ﯽﻋﺮﻓ عاﻮﻧا نﺎﯿﻣ يدﺮﮐرﺎﮐ و يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﺐﺼﻋ ،ﯽﺘﺧﺎﻨﺷﺪﺒﻟﺎﮐ ﺐﺼﻋ ﻂﺑاور ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ رد ﺮﺘﻬﺑ هدﺮﮐ ﺪﯿﮐﺄﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺪﻧا
ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺪﻧاﻮﺗ دﻮﮐ ﻦﯾا ياﺮﺑ ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ يﺎﻫ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺘﺳار ﻦﯿﻤﻫ رد .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ار نﺎﮐ
شﻮﺑ ،اﺰﻧرﺎﯿﭼ ﺶﻫوﮋﭘ -
) ﻦﻠﮔ و ﻮﺳﻮﻠﭘ ،درﺎﯾﺎﺑ 2016
هوﺮﮔﺮﯾز دﻮﺟو ( ،ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺢﻄﺳ رد ار ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ يﺎﻫ
ﺐﺼﻋ ناور ﯽﻣ ﺪﯿﯾﺄﺗ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓورﻮﻧ و ﯽﺳﺎﻨﺷ ﻦﯾاﺮﺑ .ﺪﻨﮐ
و ﺮﻓﻮﯿﺟ) ﻪﻧﻮﮔﺮﺘﭼ حﻼﻄﺻا ﮏﯾ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ سﺎﺳا
،نارﺎﮑﻤﻫ 2019
ﻪﮐ ﺖﺳا ( هوﺮﮔﺮﯾز
ﯽﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ سﺎﺳاﺮﺑ ار ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ يدﺎﯾز نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ .دﻮﺷ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺐﺒﺳ ﺎﯾ ﯽﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ ﻪﻘﺒﻃ ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ عاﻮﻧا ﻪﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ
هدﺮﮐ يﺪﻨﺑ ،وﺮﺑﺎﻓ و راواﺮﺑ ،ﻮﺗﻮﺳﺎﻣ) ﺪﻧا
1994 ( ﯽﮑﯾ .
ﻪﻘﺒﻃ ﻦﯾا زا يﺪﻨﺑ
ﻪﻘﺒﻃ ،ﺎﻫ ﺑ يﺪﻨﺑ نﺪﻧاﻮﺧ يﺮﯿﮔدﺎﯾ لدﺎﻌﺗ لﺪﻣ ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﺮﮑ ،ﺮﮑﺑ) ﺖﺳا 1
2006 .(
ﺮﮑﺑ ناورﺐﺼﻋ يﺎﻫﺪﻨﯾاﺮﻓ ﺎﺑ ار نﺪﻧاﻮﺧ يﺎﻫﺎﻄﺧ دﺮﮐ ﯽﻌﺳ (1979) .ﺪﻨﮐ ﻂﺒﺗﺮﻣ نﺪﻧاﻮﺧ رد ﺮﯿﮔرد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﻪﻘﺒﻃ ﯽﻣ ﺰﯾﺎﻤﺘﻣ ﻢﻫ زا ار ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ عﻮﻧ ﻪﺳ و ﺖﺳا نﺪﻧاﻮﺧ ﺖﻗد و ﺖﻋﺮﺳ سﺎﺳاﺮﺑ ًﺎﺳﺎﺳا وا يﺪﻨﺑ :ﺪﻨﮐ
1
. ﺮﻤﻫ ﻊﯾﺮﺳ نﺪﻧاﻮﺧ ﻼﺘﺒﻣ نﺎﮐدﻮﮐ ﻪﮐ (L )2ﯽﺘﺧﺎﻨﺷنﺎﺑز عﻮﻧ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ،ندوﺰﻓا ﺪﻨﻧﺎﻣ دﺎﯾز يﺎﻫﺎﻄﺧ ﺎﺑ ها
؛ﺪﻧراد تﺎﻤﻠﮐ ﺎﯾ ﺎﻫﺎﺠﻫ ،فوﺮﺣ ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺎﯾ فﺬﺣ 2
ﯽﮐاردا عﻮﻧ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ . )3
نآ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نﺎﮐدﻮﮐ ﻪﮐ (P
ﻪﺑ ﯽﻣ ﻪﺘﺴﻫآ ﺎﻣا ﺖﺳرد ﯽﻓﺎﮐ ةزاﺪﻧا نآ نﺪﻧاﻮﺧ و ﺪﻨﻧاﻮﺧ
ﯽﻣ ﻞﺘﺨﻣ راﺮﮑﺗ و ﺪﯾدﺮﺗ ﺎﺑ ﺐﻠﻏا ﺎﻫ ؛دﻮﺷ
3
. ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار P و L عﻮﻧ ودﺮﻫ زا ﯽﯾﺎﻫﻪﻧﺎﺸﻧ ،نآ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نﺎﮐدﻮﮐ ﻪﮐ (M )4ﻂﻠﺘﺨﻣ عﻮﻧ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﺪﻨﻫد
،ﺮﮑﺑ) 2006 ﺶﻫوﮋﭘ .(
،ﺮﮑﺑ ،ﭻﯿﻟ ) ﺎﻣﻮﺑ و كﺎﮐ
1988 ) وﺮﺑﺎﻓ و راواﺮﺑ ،ﻮﺗﻮﺳﺎﻣ ،(
1994 ،ﻮﯾرﺎﮔ ،بﻮﺘﻠﮐرﻮﺗ و (
) ندا و وﺮﯿﻓز ،زرﻮﻠﻓ 2003
ﻪﻘﺒﻃ ﻦﯾا زا ( ﯽﻣ ﺖﯾﺎﻤﺣ يﺪﻨﺑ
.ﺪﻨﻨﮐ
ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺖﯾﺎﻨﻋ
ﻪﺘﻓﺎﯾ يﻻﺎﺑ ﻢﺠﺣ ﻪﺑ يﺎﻫ
نﺎﮐدﻮﮐ رد ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ ﺺﻘﻧ ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ﯽﺸﻫوﮋﭘ
هوﺮﮔﺮﯾز ﺐﺴﺣﺮﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ مواﺪﺗ ﺮﺑ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﺪﯿﮐﺄﺗ و فﺮﻃ ﮏﯾ زا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ يﺎﻫ
1. balance model of readinglearning 2. linguistic
3. perceptual 4. mixed
نﺎﺑز و ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔﺮﯾز ود رد ﺎﯾآ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﺧادﺮﭘ لاﺆﺳ ﻦﯾا نﻮﻣزآ ﻪﺑ زا ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يﻮﮕﻟا ﺎﺑ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺎﭘ يرادزﺎﺑ رد ﺺﻘﻧ ﻪﺑور ﺦﺳ
لاﺆﺳ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﻢﯿﺘﺴﻫ ور ﯽﻣ نﻮﻣزآ ﺮﯾز يﺎﻫ
:دﻮﺷنﺎﺑز ،ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآﺶﻧادﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ ﺎﯾآ
:ﯽﻠﺻا لاﺆﺳ
نﺪﻧاﻮﺧ رد يدﺎﻋ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ
؟ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ
لاﺆﺳ :ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
1 ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﺎﯾآ . ﺶﻧاد
نﺎﺑز ،ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ ﻧاﻮﺧ رد يدﺎﻋ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
نﺪ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ
؟ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ 2 يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ ﺎﯾآ . ﺶﻧاد
نﺎﺑز ،ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ نﺪﻧاﻮﺧ رد يدﺎﻋ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
توﺎﻔﺘﻣ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ
؟ﺖﺳا
شور اﺮﺟا ش ور و ﻪﻧﻮﻤﻧ ،يرﺎﻣآ ﮥﻌﻣﺎﺟ
ﻊﻤﺟ ةﻮﯿﺷ ﺮﻈﻧ زا و يدﺎﯿﻨﺑ فﺪﻫ ﺮﻈﻧ زا ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻠﻋ عﻮﻧ زا ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ ،تﺎﻋﻼﻃا يروآ- ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .ﺖﺳا يا
:زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﺶﻫوﮋﭘ ﮥﻌﻣﺎﺟ 1
ﺶﻧاد ﮥﻌﻣﺎﺟ . ﯽﯾاﺪﺘﺑا مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳ ﮥﯾﺎﭘ ﯽﮐاردا عﻮﻧ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآ
؛ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ 2
ﮥﻌﻣﺎﺟ . ﺶﻧاد نازﻮﻣآ نﺎﺑز عﻮﻧ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﺮﺴﭘ ﮥﯾﺎﭘ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
؛ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ ﯽﯾاﺪﺘﺑا مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳ 3
.1398-1399 ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ لﺎﺳ رد ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ ﯽﯾاﺪﺘﺑا مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳ ﮥﯾﺎﭘ نﺪﻧاﻮﺧ رد يدﺎﻋ ﺮﺴﭘ نازﻮﻣآﺶﻧاد . 15 ﻂﻘﻓ هوﺮﮔ ﺮﻫ رد ،19 ﺪﯾوﻮﮐ عﻮﯿﺷ ﻞﯿﻟدﻪﺑ داﺮﻓا ﻪﺑ ﯽﺳﺮﺘﺳد راﻮﺷد ﻂﯾاﺮﺷ ﻞﯿﻟدﻪﺑ .ﺪﻧﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﻔﻧ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺑ مود و لوا ﮥﻌﻣﺎﺟ زا يﺮﯿﮔ ﻫ ترﻮﺻ
ﻦﯾﺪﺑ .دﻮﺑ ﺪﻨﻤﻓﺪ ﺶﻧاد زا ﻪﮐ ﺐﯿﺗﺮﺗ
نﺎﻣرد ﺰﮐاﺮﻣ رد ﻪﮐ ﯽﻧازﻮﻣآ
ﺢﻄﺳ) ﯽﺳرﺎﻓ نﺪﻧاﻮﺧ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا نﻮﻣزآ ،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ هداد ﺺﯿﺨﺸﺗ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ،يﺮﯿﮔدﺎﯾ تﻻﻼﺘﺧا 1
ﻪﺑ (
هوﺮﮔ ،نآ سﺎﺳاﺮﺑ ﺎﺗ ﺪﻣآ ﻞﻤﻋ نﺎﺑز و ﯽﮐاردا يﺎﻫ
ﻪﺑ .ﺪﻧﻮﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﺖﻗد زا ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﮑﻨﯾا رﻮﻈﻨﻣ
ﺮﺘﺸﯿﺑ ناﺰﯿﻣ ﮥﺴﯾﺎﻘﻣ نآ و ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ عﻮﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ ﯽﻨﯿﻋ كﻼﻣ ﮏﯾ زا ،ﺪﺷﺎﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ ي
ﺶﻧاد يﺎﻫﺎﻄﺧ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد ﺎﻫﺎﻄﺧ نﺎﻤﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﺑ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
30 رد يدﺎﻋ نازﻮﻣآ ﺶﻧاد زا هﺮﻔﻧ
ﺢﻄﺳ) ﯽﺳرﺎﻓ نﺪﻧاﻮﺧ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا نﻮﻣزآ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛دﻮﺑ نﺪﻧاﻮﺧ 1
يور ( 30 ﺶﻧاد نﺪﻧاﻮﺧ رد يدﺎﻋ زﻮﻣآ
ﻪﮐ) ﯽﯾاﺪﺘﺑا مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳ ﮥﯾﺎﭘ 15
ﺖﮐﺮﺷ ﮥﻧﻮﻤﻧ وﺰﺟ نﺎﻧآ ﺮﻔﻧ رد يدﺎﻋ هوﺮﮔ ﺐﻟﺎﻗ رد ﺶﻫوﮋﭘ رد هﺪﻨﻨﮐ
ﺪﺷ اﺮﺟا (ﺪﻧدﻮﺑ نﺪﻧاﻮﺧ ﺶﻧاد ﻦﯾا نﺪﻧاﻮﺧ يﺎﻫﺎﻄﺧ داﺪﻌﺗ و
نازﻮﻣآ ﻞﻣﺎﺷ ،فﺬﺣ ،راﺮﮑﺗ ،ﺖﺸﮔﺮﺑ ،ﻪﯾﺰﺠﺗ ،ﺚﮑﻣ
سﻮﮑﻌﻣ و ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ،ﻪﻓﺎﺿا ندﺮﮐ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ يﺎﻫﺎﻄﺧ دراﺪﻧﺎﺘﺳا فاﺮﺤﻧا و
ﺖﺸﮔﺮﺑ ،ﻪﯾﺰﺠﺗ ،ﺚﮑﻣ
راﺮﮑﺗ و ﺶﻧاد ﻦﯾا ﻪﺑ نازﻮﻣآ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 76 /4 و 78 /3 يﺎﻫﺎﻄﺧ دراﺪﻧﺎﺘﺳا فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ،ﻪﻓﺎﺿا ،فﺬﺣ
سﻮﮑﻌﻣ و ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ندﺮﮐ
ﺶﻧاد ﻦﯾا ﻪﺑ نازﻮﻣآ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 4 و 51 /2 .دﻮﺑ ﺶﻧاد ﻂﻘﻓ ﻪﮐ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
ﺑ ،ﻪﯾﺰﺠﺗ ،ﺚﮑﻣ نﺪﻧاﻮﺧ يﺎﻫﺎﻄﺧ راﺮﮑﺗ و ﺖﺸﮔﺮ
ﺢﻄﺳ) ﯽﺳرﺎﻓ نﺪﻧاﻮﺧ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا نﻮﻣزآ رد نﺎﻧآ 1
،(
5/
1
ﺶﻧاد يﺎﻫﺎﻄﺧ زا دراﺪﻧﺎﺘﺳا فاﺮﺤﻧا و ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ رد ،دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ يدﺎﻋ نازﻮﻣآ
ﺶﻧاد سﻮﮑﻌﻣ و ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ،ﻪﻓﺎﺿا ،فﺬﺣ نﺪﻧاﻮﺧ يﺎﻫﺎﻄﺧ ﻂﻘﻓ ﻪﮐ ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ نﻮﻣزآ رد نﺎﻧآ ندﺮﮐ
ا ﺢﻄﺳ) ﯽﺳرﺎﻓ نﺪﻧاﻮﺧ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﯽﺑﺎﯾزر 1
،(
5/
1 ﺶﻧاد يﺎﻫﺎﻄﺧ زا دراﺪﻧﺎﺘﺳا فاﺮﺤﻧا رد ،دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ يدﺎﻋ نازﻮﻣآ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ .ﺪﻧﺪﺷ هداد راﺮﻗ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
،ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔﺮﯾز ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﻪﻣادا ﯽﻧﺎﻣز ﺎﺗ ﺪﻧور ﻦﯾا
15 .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﺮﻔﻧ ﻧ (نﺪﻧاﻮﺧ رد يدﺎﻋ) مﻮﺳ ﮥﻌﻣﺎﺟ ﮥﻧﻮﻤﻧ
ﺶﻧاد زا ﺰﯿ ﻪﯾﺎﭘ نازﻮﻣآ
سراﺪﻣ مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳ يﺎﻫ
ﻪﻧﻮﻤﻧ شور ﺎﺑ ﺮﻬﺷ ﺢﻄﺳ ﯽﯾاﺪﺘﺑا ﻪﺷﻮﺧ ﯽﻓدﺎﺼﺗ يﺮﯿﮔ
مﺪﻋ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا ياﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا يا
ﺶﻧاد ﻦﯾا نﺪﻧاﻮﺧ تﻼﮑﺸﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﺖﺴﯿﻟ ،نازﻮﻣآ
ﺶﻧاد و ﺪﯿﺳر ﻢﻠﻌﻣ ﺖﯾؤر ﻪﺑ هﺪﺷ ﻪﺑ كﻮﮑﺸﻣ نازﻮﻣآ
اﺮﺑ .ﺪﻧﺪﺷ فﺬﺣ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا نﺪﻧاﻮﺧ تﻼﮑﺸﻣ هوﺮﮔ يزﺎﺳﺎﺘﻤﻫ ي
شﻮﻫ ﺮﻈﻧ زا ﺎﻫ ﯽﻧدﻮﻣزآ زا ،ﺮﻬﺑ
شﻮﻫ نﻮﻣزآ ﺎﻫ
ﺶﻧاد و ﺪﻣآ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ نﺎﮐدﻮﮐ ﮥﺨﺴﻧ نﻮﯾر شﻮﻫ ﻪﮐ ﯽﻧازﻮﻣآ
) ﻪﻨﻣاد رد نﺎﻧآ ﺮﻬﺑ 110
- 85 فﺬﺣ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ،دﻮﺒﻧ (
.ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﺴﺣ تﻼﮑﺸﻣ ﻦﺘﺷاﺪﻧ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا رﻮﻈﻨﻣ
- ﺖﮐﺮﺷ ﯽﺘﮐﺮﺣ ةﺪﻧوﺮﭘ ،ﺶﻫوﮋﭘ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﺷاﺪﻬﺑ و .ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ نﺎﻧآ زا ﮏﯾﺮﻫ ﯽﺘ شﻮﻫ
ﮏﺗ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺮﻬﺑ ﻪﻧﺎﺑز
ﯽﺳرﺎﻓ) ندﻮﺑ نﺎﺑز
ﻦﺘﺷاﺪﻧ ،(ندﻮﺑ
ﯽﺴﺣ تﻼﮑﺸﻣ -
ﻦﺳ ﻦﺘﺷاد و ﯽﺘﮐﺮﺣ 9
ﺎﺗ 10 كﻼﻣ زا ،(ﯽﯾاﺪﺘﺑا مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳ سﻼﮐ) لﺎﺳ ﻪﺑ دورو يﺎﻫ
.ﺪﻧدﻮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ
ﺶﺠﻨﺳ يﺎﻫراﺰﺑا ﺲ ﯾﺮﺗﺎﻣ ﺶ ﯿﭘ يﺎﻫ
نﻮﯾر ةﺪﻧور )
1(
RPMلﺎﺳ رد نﻮﯾر شﻮﻫ نﻮﻣزآ 1956
) نﻮﯾر ﻂﺳﻮﺗ 2000
شﻮﻫ نﻮﻣزآ ﻦﯾا .ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ ( 36
ﺮﻫ رد ﻪﮐ دراد لاﺆﺳ
ﯽﻣ هداد ﺶﯾﺎﻤﻧ ﯽﺣﺮﻃ لاﺆﺳ ﮏﭼﻮﮐ تﺎﻌﻄﻗ ﻦﯿﺑ زا ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻧدﻮﻣزآ و ﺖﺳا ﺺﻗﺎﻧ نآ زا ﯽﺘﻤﺴﻗ ﻪﮐ دﻮﺷ
ﻪﮐ ﺮﺗ
ﻪﻌﻄﻗ ،ﺖﺳا هﺪﺷ هداد ﯽﻠﺻا حﺮﻃ ﻞﯾذ رد ﯽﻣ ﻞﻣﺎﮐ ار ﯽﻠﺻا حﺮﻃ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ بﺎﺨﺘﻧا ار يا
ةﺮﻤﻧ ﺲﭙﺳ .ﺪﻨﮐ
ﯽﻧدﻮﻣزآ يﺪﺻرد ﯽﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ تاﺮﻤﻧ لوﺪﺟ سﺎﺳاﺮﺑ ،تاﺮﻤﻧ ﻊﻤﺟ و يو ﻦﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻦﯾا ﯽﯾاور .دﻮﺷ
ﺮﻠﺴﮐو نﻮﻣزآ ﺶﯾاﺮﯾو ﻦﯿﻣرﺎﻬﭼ ﺎﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ رد نﻮﻣزآ نﺎﮐدﻮﮐ
86 2
/0 ﻦﯿﺑ نآ ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ و 83
/0 ﺎﺗ 93
/0 2022) نارﺎﮑﻤﻫ و نﻮﺘﻟﻮﭘ ﺶﻫوﮋﭘ رد .(1391 ،نﺎﯾﺪﻤﺤﻣرﺎﯾ و يدﺮﺠﯾز زوﺮﯿﭘ ،يﺪﺑﺎﻋ) ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺰﯿﻧ (
ﭘ ﻪﺑ نﻮﻣزآ ﻦﯾا ﯽﯾاور و ﯽﯾﺎﯾﺎ ﺐﯿﺗﺮﺗ
93 /0 و 80 /0 .ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﻪﺑ نﻮﻣزآ ﻦﯾا زا
يزﺎﺳﺎﺘﻤﻫ رﻮﻈﻨﻣ
ﻪﻧﻮﻤﻧ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
ﯽﺳ رﺎﻓ نﺪﻧاﻮﺧ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﯽﺑﺎﯾزرا نﻮﻣزآ -
ﺢﻄﺳ 1
)3(APRA
ﻦﯾا ياﺮﺑ نﻮﻣزآ ﯽﺑﺎﯾزرا
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ نﺪﻧاﻮﺧ ﺶﻧاد نازﻮﻣآ ﯽﺳرﺎﻓ نﺎﺑز ﻊﻄﻘﻣ ﻪﯿﻬﺗ دﺎﻤﺘﻋارﻮﭘ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﯾاﺪﺘﺑا ﺷ
هﺪ 1391 ،ﯽﺗﺎﺠﻧ و دﺎﻤﺘﻋارﻮﭘ ،ﯽﺘﻤﮑﺣ زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ،1380) ﯽﻧﺎﻬﺟ و دﺎﻤﺘﻋارﻮﭘ ﻂﺳﻮﺗو ﺖﺳا يور ،ﻢﻗ ﺮﻬﺷ رد (
1500 ﺶﻧاد اﺮﺟا ﯽﯾاﺪﺘﺑا زﻮﻣآ ﺪﺷ
ﯽﮔﮋﯾو و ناور يﺎﻫ ﻞﻣﺎﺷ نﻮﻣزآ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ نآ ﯽﺠﻨﺳ
11 و ﯽﺳرﺎﻓ ﻦﺘﻣ
1. Raven’s Progressive Matrices (RPM)
2. Wechsler Intelligence Scale for Children– Fourth Edition 3. Assessment of Persian Reading Ability – Level 1 (APRA)
ﮏﯾ ﺘﻣ ﻦﯿﻟوا و دراد دﻮﺟو ترﺎﮐ ود ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﮥﯾﺎﭘ ﺮﻫ ياﺮﺑ .ﺖﺳا ﻦﯾﺮﻤﺗ ترﺎﮐ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﺘﺳاد ،ﻪﯾﺎﭘ ﺮﻫ ﻦ
نﺎﺘﺳاد نﻮﻣزآ يﺎﻫ
» ﻞﯿﻧ نﺪﻧاﻮﺧ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﻞﯿﻠﺤﺗ
1« ﺮﻫ ﯽﺳرﺎﻓ بﺎﺘﮐ تﺎﻐﻟ ﺖﺳﺮﻬﻓ سﺎﺳاﺮﺑ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ
ﻪﺑ نآ ﯽﯾاﻮﺘﺤﻣ و يرﻮﺻ ﯽﯾاور .ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﺴﯾﻮﻧزﺎﺑ ﻪﯾﺎﭘ ﻪﯾﺎﭘ نﺎﻤﻠﻌﻣ زا يداﺪﻌﺗ ﮥﻠﯿﺳو
مﻮﺳ و مود و لوا يﺎﻫ
بﺎﺘﮐ زا ﻪﯾﺎﭘ ﺮﻫ ﻦﺘﻣ ﻦﯿﻣود .ﺪﺷ ﺪﯿﯾﺄﺗ ﻪﺑ و ﺖﺳا هﺪﺷ سﺎﺒﺘﻗا ﯽﺳرد يﺎﻫ
،ﻪﺘﺷﺬﮔ تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ ﺮﺛا ﺶﻫﺎﮐ رﻮﻈﻨﻣ
ترﺎﺒﻋ ﺎﯾ تﺎﻤﻠﮐ زا يداﺪﻌﺗ ﻦﺘﻣ ﺮﻫ رد ترﺎﺒﻋ و تﺎﻤﻠﮐ ﺎﺑ ﺎﻫ
ﻦﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ يﺮﮕﯾد يﺎﻫ
ترﺎﺒﻋ ﺎﯾ تﺎﻤﻠﮐ و ﺪﻧﺪﺷ ﺮﻈﻧﺪﯾﺪﺠﺗ رﺎﺑ ود نﻮﻨﮐﺎﺗ ،نﺎﻤﻠﻌﻣ ﯽﺠﻨﺳﺮﻈﻧ سﺎﺳاﺮﺑ و ﻪﯾﺎﭘ نﺎﻤﻫ ﯽﺳرﺎﻓ بﺎﺘﮐ زا ﺎﻫ
ﺖﯾﺎﻬﻧرد ﻪﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ و ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ناﻮﻨﻋ ود ،نﺪﻧاﻮﺧ ﺖﻋﺮﺳ ةﺮﻤﻧ ﺮﺑ هوﻼﻋ نﻮﻣزآ ﻦﯾا رد .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻦﺘﻣ ﻦﯾﺮﺗ
ﺖﻗد و نﺪﻧاﻮﺧ ﺖﻋﺮﺳ تاﺮﻤﻧ زا ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﻗد و ﺐﻠﻄﻣ كرد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ياﺮﺑ ﺮﮕﯾد ةﺮﻤﻧ ﯽﻨﯿﺴﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ) يرﺪﯿﺣ و دﺎﻤﺘﻋارﻮﭘ ،ﺮﻟ
1384 ﺧ ﺖﻗد ياﺮﺑ خﺎﺒﻧوﺮﮐ يﺎﻔﻟآ ( رد نﺪﻧاﻮ
ترﺎﮐ ﻪﺑ (ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﮥﯾﺎﭘ ﯽﺳرد بﺎﺘﮐ ﻦﺘﻣ) دﺮﻓ و (ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﮥﯾﺎﭘ ﺪﺣ رد ﯽﻧﺎﺘﺳاد ﻦﺘﻣ) جوز يﺎﻫ ﺐﯿﺗﺮﺗ
9/
0 و 8/
0 ترﺎﮐ رد نﺪﻧاﻮﺧ ﺖﻋﺮﺳ ياﺮﺑ و0 7/ و0 8/ ﺐﯿﺗﺮﺗﻪﺑ دﺮﻓ و جوز يﺎﻫترﺎﮐ رد ﺐﻠﻄﻣ كرد ياﺮﺑ و و جوز يﺎﻫ
ﻪﺑ دﺮﻓ ﺐﯿﺗﺮﺗ 9/
0 و 8/
0 ﻪﺑ ﻗد رد ﺰﯿﻧ هزﺎﺳ ﯽﯾاور .ﺪﻣآ ﺖﺳد ترﺎﮐ ياﺮﺑ نﺪﻧاﻮﺧ ﺖ
جوز يﺎﻫ 6/
0 ﺎﺗ 9/
0
و0 6/ ﺎﺗ0 3/ ﻦﯿﺑ ﺰﯿﻧ جوز يﺎﻫترﺎﮐ ﺐﻠﻄﻣ كرد ياﺮﺑ هزﺎﺳ ﯽﯾاور .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ0 9/ ﺎﺗ0 7/ دﺮﻓ يﺎﻫترﺎﮐ و0 8/ جوز يﺎﻫترﺎﮐ ياﺮﺑ ﺰﯿﻧ نﺪﻧاﻮﺧ ﺖﻋﺮﺳ ةزﺎﺳ ﯽﯾاور و ﺪﻣآ ﺖﺳدﻪﺑ 0 5/ ﺎﺗ0 3/ ﻦﯿﺑ دﺮﻓ يﺎﻫترﺎﮐ ياﺮﺑ ترﺎﮐ و دﺮﻓ يﺎﻫ 9/
0 ﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺢﻄﺳ رد ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾاﺮﺿ ﮥﻤﻫ .ﺪ
001 /0 P<
ﺶﻫوﮋﭘ رد .دﻮﺑ رادﺎﻨﻌﻣ
ﻪﺑ نﻮﻣزآ ﻦﯾا زا ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻘﺒﻃ رﻮﻈﻨﻣ
ﺶﻧاد يﺪﻨﺑ هوﺮﮔﺮﯾز رد ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
.ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ يﺎﻫ
پوﺮﺘﺳ ا ةژاو و ﮓﻧر نﻮﻣزآ )
2(
SCWTلﺎﺳ رد رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا پوﺮﺘﺳا ةژاو و ﮓﻧر نﻮﻣزآ 1935
ا .ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ پوﺮﺘﺳا ﻂﺳﻮﺗ رﺎﻬﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ نﻮﻣزآ ﻦﯾ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﻢﻫ شزادﺮﭘ ﺮﺑ كﺮﺤﻣ ﯽﮔﮋﯾو ﮏﯾ شزادﺮﭘ ﻪﮐ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ار ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يﺎﻫ زا ﺮﮕﯾد ﯽﮔﮋﯾو ﮏﯾ نﺎﻣز
ﯽﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ كﺮﺤﻣ نﺎﻤﻫ ﯽﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا ،دراﺬﮔ
،پوﺮﺘﺳا) ﺪﻨﮐ 1935
ﺖﮐﺮﺷ .(
رﺎﮐ ﮏﯾ ﺪﯾﺎﺑ نﻮﻣزآ ﻦﯾا رد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
ﻢﻫ و ﺪﻨﻫد مﺎﺠﻧا ار رﺎﮐدﻮﺧ ﺮﺘﻤﮐ زا ﯽﺷﺎﻧ ﺖﻟﺎﺧد زا نﺎﻣز
و ﺎﻨﯿﭘرﺎﮑﺳا) ﺪﻨﻨﮐ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺮﺗرﺎﮐدﻮﺧ رﺎﮐ ﮏﯾ
،ﯽﻨﯿﮕﺗ 2017 ﻪﻧﺎﯾار ﮥﺨﺴﻧ زا ،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد .(
يرﺎﺘﻓر مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﮥﺴﺳﺆﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﮐ نﻮﻣزآ ﻦﯾا يا
- 48 ،نﻮﻣزآ ﻦﯾا رد .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ،ﺖﺳا ﺎﻨﯿﺳ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
و (نﺎﺴﮑﯾ ﮥﻤﻠﮐ يﺎﻨﻌﻣ و ﮓﻧر ﺎﺑ) ناﻮﺨﻤﻫ ﯽﮕﻧر ﮥﻤﻠﮐ
48 و ﮓﻧر) ناﻮﺨﻤﻫﺎﻧ ﯽﮕﻧر ﮥﻤﻠﮐ ﮓﻧر ﻪﺑ (نﺎﺴﻤﻫﺎﻧ ﮥﻤﻠﮐ يﺎﻨﻌﻣ
ﻪﺑ درز و ﺰﺒﺳ ،ﯽﺑآ ،ﺰﻣﺮﻗ يﺎﻫ ﯽﻟاﻮﺘﻣ ترﻮﺻ
ﯽﻣ ﻪﺋارا ﯽﻧدﻮﻣزآ ﻪﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ و فﺮﺻ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﯽﻧدﻮﻣزآ ﻒﯿﻠﮑﺗ .دﻮﺷ
يﺮﻫﺎﻇ ﮓﻧر ،تﺎﻤﻠﮐ يﺎﻨﻌﻣ زا ﺮﻈﻧ
نآ كﺮﺤﻣ ﺮﻫ ﮥﺋارا نﺎﻣز .ﺪﻨﮐ ﺺﺨﺸﻣ ار ﺎﻫ 2
كﺮﺤﻣ ﮥﺋارا ﻦﯿﺑ نﺎﻣز و ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺎﻫ
800 اﺰﯿﻣ .ﺖﺳا ﻪﯿﻧﺎﺛ مراﺰﻫ
ن ﯽﻣ ﺖﺳدﻪﺑ ناﻮﺨﻤﻫ ﺢﯿﺤﺻ داﺪﻌﺗ ةﺮﻤﻧ زا ناﻮﺨﻤﻫﺎﻧ ﺢﯿﺤﺻ داﺪﻌﺗ ةﺮﻤﻧ ندﺮﮐﻢﮐ ﺎﺑ ،ﻞﺧاﺪﺗ ﺎﯾ يرادزﺎﺑ رد .ﺪﯾآ
1. Neale Analysis of Reading Ability (NARA) 2. Stroop Color and Word Test (SCWT)
ﻦﻟﻮﮔ ﺶﻫوﮋﭘ )1
1978 ﻢﺳﺎﻗ و ﯽﻘﯾﺎﺷ ،يﻮﯿﮔ يﺮﻤﻗ زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ، ،داﮋﻧ
1388 نﻮﻣزآ ﻦﯾا ﯽﯾاور و ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ (
ﻪﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ 81 /0 و 74 /0 ﻊﯿﻓر .ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯽﻧاﺮﺟﺎﻬﻣ ،ﺎﯿﻧﺪﻨﻤﺟرا ،هاﻮﺧ
هدﻮﻧ و ) ﯽﺋ 1395 نﻮﻣزآ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ (
ﻦﯿﺑ ﯽﯾﺎﻣزآزﺎﺑ شور ﻪﺑ ار 73
/0 ﺎﺗ 86 /0 ﻪﺑ ،ﺲﮐﺎﺳ) تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺧﺮﺑ .ﺪﻧدروآ ﺖﺳد كرﻼﮐ
،ﻦﻔﯿﺟ و ﺰﻟﻮﭘ ،
1991 ،ﻮﮐﻮﺗ و ﻞﺗوا ،فاﺮﮔ ؛ 1995
يﻻﺎﺑ ار پوﺮﺘﺳا نﻮﻣزآ ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ ﺰﯿﻧ ( 80
/0 ﺶﻫوﮋﭘ رد .ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ
ﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﺶﺠﻨﺳ ياﺮﺑ نﻮﻣزآ ﻦﯾا زا ﺮﺿﺎﺣ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﺘﺧﺎ
وﺮﺑ نﻮﻣزآ -
2
وﺮﻧ
وﺮﺑ نﻮﻣزآ -
لﺎﺳ رد رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا ياﺮﺑ وﺮﻧ 1984
ﺖﯾاو ،ﺮﮐاﺪﯾو) ﺪﺷ ﯽﺣاﺮﻃ ﻦﻤﻓﺎﻫ ﻂﺳﻮﺗ ،نﻮﺘﺴﻧﺎﺟ و يﻮﺑ ،درﻮﻓ
2016 ﯽﻧدﻮﻣزآ ﻪﮐ ﺖﺳا كﺮﺤﻣ ﻪﺘﺳد ود ﻞﻣﺎﺷ نﻮﻣزآ ﻦﯾا .(
ﻪﺘﺳد ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﺎﻫ زا و (وﺮﺑ) ﺪﻨﻫد ﺦﺳﺎﭘ يا
ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺘﺳد ﻪﺑ نداد ﺪﻨﻨﮐ بﺎﻨﺘﺟا ﺮﮕﯾد يا
ﻪﻧﺎﯾار ﮥﺨﺴﻧ زا ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد .(وﺮﻧ) مﺮﻧ ﻦﯾا يا
ﺖﺧﺎﺳ ﻪﮐ راﺰﻓا
يرﺎﺘﻓر مﻮﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﮥﺴﺳﺆﻣ -
ﻦﯾﺪﺑ نﻮﻣزآ ةﻮﯿﺷ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ،ﺖﺳا ﺎﻨﯿﺳ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﺖﻔﺟ ﻪﮐ دﻮﺑ ترﻮﺻ
ﻞﯿﻄﺘﺴﻣ ﮓﻧر ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻫ يﺎﻫ
» ﺪﯿﻔﺳ و ﺰﺒﺳ «
و
» ﺪﯿﻔﺳ و درز «
ﻪﺑ ﻪﺤﻔﺻ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ ﯽﻣ ﺮﻫﺎﻇ ﺶﯾﺎﻤﻧ
.دﻮﺷ
ﻣ ﺖﻔﺟ زا ﯽﮑﯾ ﺮﮔا ﻞﯿﻄﺘﺴ
ﻞﯿﻄﺘﺴﻣ ﺖﻔﺟ زا ﯽﮑﯾ ﺮﮔا ﺎﻣا ،ﺪﻫﺪﺑ ﯽﺨﺳﺎﭘ ﺪﯾﺎﺒﻧ ﯽﻧدﻮﻣزآ ،دﻮﺑ درز ﮓﻧر ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺎﻫ «Z» ﮥﻤﮐد و (دﻮﺑ ﺖﺳار ﺖﻤﺳ رد ﺰﺒﺳ ﮓﻧر ﺮﮔا) « »؟ ﮥﻤﮐد ﺪﯾﺎﺑ ﯽﻧدﻮﻣزآ ،دﻮﺑ ﺰﺒﺳ ﮓﻧر ﻪﺑ رد ﺰﺒﺳ ﮓﻧر ﺮﮔا)
،نﻮﻣزآ ﻦﯾا رد .ﺪﻫد رﺎﺸﻓ ار (دﻮﺑ ﭗﭼ ﺖﻤﺳ 40
كﺮﺤﻣ ﺮﻫ ﺶﯾﺎﻤﻧ نﺎﻣز ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﺋارا كﺮﺤﻣ 200
ﯽﻠﯿﻣ ﻪﯿﻧﺎﺛ
كﺮﺤﻣ ﻦﯿﺑ نﺎﻣز و ﺎﻫ
1000 ﯽﻠﯿﻣ ﻦﯾا زا .ﺪﺷ اﺮﺟا ﯽﺸﯾﺎﻣزآ نﻮﻣزآ ،ﯽﻠﺻا نﻮﻣزآ ياﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ .دﻮﺑ ﻪﯿﻧﺎﺛ
ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا ،نﻮﻣزآ ﯽﻣ ﺖﺳد
:ﺪﯾآ 1 ؛ﺐﺳﺎﻨﻣ يرادزﺎﺑ مﺪﻋ ﺎﯾ بﺎﮑﺗرا يﺎﻄﺧ ﺪﺻرد ﺎﯾ داﺪﻌﺗ . 2
ﺪﺻرد و داﺪﻌﺗ .
ﺖﺳدزا ﺎﯾ يرادزﺎﺑ ؛ﺖﺳرد ﺦﺳﺎﭘ نداد
3 ﭘ نﺎﻣز ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ . .ﺦﺳﺎ
،يﺮﯾاﺰﺟ ،يﺮﯾﺪﻗ ﺶﻫوﮋﭘ رد نﻮﻣزآ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ
) ﯽﯾﺎﺒﻃﺎﺒﻃ ﯽﺿﺎﻗ و يﺮﯾﺎﺸﻋ 1385
ﯽﯾﺎﻣزآزﺎﺑ شور ﻪﺑ ( 87 3
/0 ﺾﯿﻓ ﯽﺋازﺮﯿﻣ ﺶﻫوﮋﭘ رد و يﻮﻟﻮﻣ ،يدﺎﺑآ
) يﺮﻫﺎﻃ و يدﺎﺑﺎﻨﮔ 1398
ﯽﯾﺎﻣزآزﺎﺑ شور ﻪﺑ ( 85
/0 ﻪﺑ .ﺪﻣآ ﺖﺳد نارﺎﮑﻤﻫ و ﻦﻤﺘﺳوو ﺶﻫوﮋﭘ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
) 2013 نﻮﻣزآ ﻦﯾا ﯽﯾاور و ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ ( ﻪﺑ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 80 /0 و 86 /0 .ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ
تﺎﻋﻼﻃا ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ شور ﻪﺘﻓﺎﯾ
ﺺ ﺧﺎﺷ (ﻒﻟاﺎﻫ
ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ يﺎﻫلوﺪﺟ رد 1
، ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﯽﻣ ﺮﮐذ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﯽﻧاواﺮﻓ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ .دﻮﺷ
1. Golen, R.
2. Go-No Go 3. Retest method
لوﺪﺟ 1 ﺺﺧﺎﺷ . هوﺮﮔ ﻪﺳ رد ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ يﺎﻫ
ﺮﯿﻐﺘﻣ هوﺮﮔ
ﯽﻧاواﺮﻓ ﮕﻧﺎﯿﻣ
ﻦﯿ رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ
*
يدﺎﻋ 15
47 /3 23
/3
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
15 73
/7 87
/2
ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ 15
27 /6 25
/228 /582 45 ﻞﮐ ﻊﻤﺟ
/3
يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ
**
يدﺎﻋ 15
67 / 31 01
/4
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
15 80
/ 26 10
/364 24/47 15 ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
/2
ﻊﻤﺟ ﻞﮐ 45
64 / 27 43
/4
ﻦﯿﯾﺎﭘ ةﺮﻤﻧ :*
نﺎﺸﻧ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ رد ﺮﺗ ﺶﻧاد ﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ةﺪﻨﻫد
.ﺖﺳا زﻮﻣآ
نﺎﺸﻧ يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ رد ﺮﺗﻻﺎﺑ ةﺮﻤﻧ :**
ﺶﻧاد ﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ةﺪﻨﻫد .ﺖﺳا زﻮﻣآ
ﻪﺘﻓﺎﯾ سﺎﺳاﺮﺑ لوﺪﺟ يﺎﻫ
1 ﺶﻧاد رد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ةﺮﻤﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ، ردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
و ﯽﮐا
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺶﻧاد رد هﺮﻤﻧ ﻦﯾا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﺮﺗﻻﺎﺑ يدﺎﻋ نازﻮﻣآ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﮐاردا نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ ةﺮﻤﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا ﺮﺗ
ﺶﻧاد رد نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ ﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽ ﻦﯿﯾﺎﭘ يدﺎﻋ نازﻮﻣآ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﺮﺗ
ﺶﻧاد رد هﺮﻤﻧ ﻦﯾا ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
.ﺖﺳا ﺮﺗ
ﻪﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ،يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ ود ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ
يرادزﺎﺑ ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ نﻮﺳﺮﯿﭘ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
) يرادﺎﻨﻌﻣ و ﯽﻔﻨﻣ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ و 41
/0 - دﻮﺟو (
ﯽﻔﻨﻣ ﺖﻠﻋ .دراد ،پوﺮﺘﺳا ةژاو و ﮓﻧر نﻮﻣزآ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﯿﻐﺘﻣ ود ﻦﯾا ﻦﯿﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ندﻮﺑ
ةﺮﻤﻧ
ﻦﯿﯾﺎﭘ نﺎﺸﻧ ﺮﺗ ﺶﻧاد ﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ةﺪﻨﻫد ﯽﻟﺎﺣرد ؛ﺖﺳا ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ رد زﻮﻣآ
وﺮﺑ نﻮﻣزآ رد ﻪﮐ -
،وﺮﻧ
ﻤﻧ نﺎﺸﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ ةﺮ ﺶﻧاد ﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ةﺪﻨﻫد
.ﺖﺳا يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ رد زﻮﻣآ
ب لاﺆﺳ ﻪﺑ ﺦﺳ ﺎﭘ (
ﺎﻫ ﺦﺳﺎﭘ ياﺮﺑ
مﺮﻧ زا ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻠﺻا لاﺆﺳ ﻪﺑ نداد راﺰﻓا
SPSS 22 و
هدﺎﻔﺘﺳا يﺮﯿﻐﺘﻣﺪﻨﭼ ﺲﻧﺎﯾراو ﻞﯿﻠﺤﺗ شور
هداد ﻞﯿﻠﺤﺗ زا ﻞﺒﻗ .ﺪﺷ ﺶﯿﭘ ،ﺎﻫ
ضﺮﻓ ﻌﯿﺒﻃ ﻊﯾزﻮﺗ ﯽﺳرﺮﺑ .ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ شور ﻦﯾا يﺎﻫ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽ
ﻒﻧﺮﯿﻤﺳا فوﺮﮔﻮﻣﻮﻟﻮﮐ نﻮﻣزآ يرادزﺎﺑ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ةرﺎﻣآ ،نﻮﻣزآ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ1
ﺢﻄﺳ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ هوﺮﮔ ﻪﺳ ﺮﻫ رد يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ 05
/0 P<
،ﺮﮕﯾد نﺎﯿﺑ ﻪﺑ .ﺖﺴﯿﻧ رادﺎﻨﻌﻣ
ﯽﻨﮕﻤﻫ ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ .ﺖﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﯾزﻮﺗ ياراد رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﺲﯾﺮﺗﺎﻣ
ما نﻮﻣزآ ﺲﻧﺎﯾراوﻮﮐ يﺎﻫ -
ﺲﮐﺎﺑ
ﻪﺑ ،نﻮﻣزآ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ F
ﺢﻄﺳ رد هﺪﺷ 05
/0 P<
،ﺮﮕﯾد نﺎﯿﺑ ﻪﺑ .ﺖﺴﯿﻧ رادﺎﻨﻌﻣ
ﺲﯾﺮﺗﺎﻣ ﯽﻨﮕﻤﻫ ضﺮﻓ ﺲﯾﺮﺗﺎﻣ ﯽﻨﮕﻤﻫ .ﺖﺳا راﺮﻗﺮﺑ ﺲﻧﺎﯾراوﻮﮐ يﺎﻫ
ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾﻮﻟ نﻮﻣزآ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﺲﻧﺎﯾراو يﺎﻫ
1. Kolmogorov–Smirnov test
.ﺪﺷ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ةرﺎﻣآ ﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ
يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ و ﯽ ﺢﻄﺳ رد
05 /0 P<
ضﺮﻓ و ﺖﺴﯿﻧ رادﺎﻨﻌﻣ يﺮﺑاﺮﺑ
ﺲﻧﺎﯾراو .ﺖﺳا راﺮﻗﺮﺑ رﻮﮐﺬﻣ يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ صﻮﺼﺧرد ﺎﻫ ) يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ يرادﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 41
/0 - ﺢﻄﺳ رد ( 01
/0 P<
، ﻞﯿﻠﺤﺗ شور ﻪﺑ ﺎﻫهداد ﻞﯿﻠﺤﺗ ،ﺖﺳا ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺪﺣ رد ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﻦﯾا نﻮﭼ ترﻮﺻ يﺮﯿﻐﺘﻣﺪﻨﭼ ﺲﻧﺎﯾراو
ﺖﻓﺮﮔ .ﺖﺳا ﺮﯾز حﺮﺷ ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ
لوﺪﺟ 2 لﺪﻣ رد هوﺮﮔ ﯽﻠﻣﺎﻌﺗ ﺮﺛا يرادﺎﻨﻌﻣ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ .
ﺮﺛا نﻮﻣزآ
راﺪﻘﻣ ةرﺎﻣآ F ﻪﯿﺿﺮﻓdf ﺎﻄﺧdf
يرادﺎﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ ﺎﺗا روﺬﺠﻣ ﺺﺧﺎﺷ
هوﺮﮔ ﯽﯾﻼﯿﭘ ﺮﺛا
63 /0 74 /9 4
84 001
/0 32
/0
ﺰﮑﻠﯾو ياﺪﺒﻣﻻ 43
/0 74 / 10 4
82 001
/0 34
/037 /0001 80 4 11/73 /117 ﮓﻨﯿﻠﺘﻫ ﺮﺛا
/0
گرﺰﺑ يور ﮥﺸﯾر ﻦﯾﺮﺗ 03
/1 58 / 21 2
42 001
/0 51
/0
لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ 2
ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا زا ﯽﮐﺎﺣ ﺮﺛا زا ﻞﺻﺎﺣF
ﺢﻄﺳ رد ﺰﮑﻠﯾو ياﺪﺒﻣﻻ 001
/0 P<
ﻪﺑ .ﺖﺳا رادﺎﻨﻌﻣ
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ هوﺮﮔ ﻪﺳ زا هوﺮﮔ ود ﻞﻗاﺪﺣ رد ﺮﮕﯾد نﺎﯿﺑ ﺎﻔﺗ ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ
ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ .دراد دﻮﺟو تو
هوﺮﮔ توﺎﻔﺗ ﻞﯿﻠﺤﺗ ،ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ زا ﮏﯾﺮﻫ رد ﺎﻫ
ﮏﺗ يﺎﻫ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .دراد تروﺮﺿ يﺮﯿﻐﺘﻣ
يﺎﻔﻟآ ،دراد دﻮﺟو ﻞﯿﻠﺤﺗ رد ﻪﺘﺴﺑاو ﺮﯿﻐﺘﻣ ود ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﯽﻧوﺮﻔﻧﻮﺑ ﺢﯿﺤﺼﺗ ،ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ حﻼﺻا ﺮﺑاﺮﺑ هﺪﺷ 025
/0 ﻞﯿﻠﺤﺗ ،ﻪﻣادا رد .ﺖﺳا ﮏﺗ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻪﺋارا ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ زا ﮏﯾﺮﻫ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺮﯿﻐﺘﻣ .دﻮﺷ
لوﺪﺟ 3 ﮏﯾ ﺲﻧﺎﯾراو ﻞﯿﻠﺤﺗ ﮥﺠﯿﺘﻧ . هﺮﻤﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﮥﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﮥﻓﺮﻃ
يﺎﻫ رد ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ هوﺮﮔ ﻪﺳ
ﺮﯿﻐﺘﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺒﻨﻣ
عﻮﻤﺠﻣ تاروﺬﺠﻣ يدازآ ﮥﺟرد
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ تاروﺬﺠﻣ راﺪﻘﻣ
يرادﺎﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ F
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﻦﯿﺑ
ﯽﻫوﺮﮔ 97
/ 140 2
48 / 92 70
/8 001
/0 /789 42 331/60 ﯽﻫوﺮﮔنورد
يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ ﻦﯿﺑ
ﯽﻫوﺮﮔ 84
/ 404 2
42 / 58 202
/ 18 001
/0 10/89 42 457/46 ﯽﻫوﺮﮔنورد
لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ 3
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد ﺢﻄﺳ رد يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣF 001
/0 P<
رادﺎﻨﻌﻣ
ﻄﺳ زا ﮏﯾﺮﻫ رد ﯽﻨﻌﯾ ؛ﺖﺳا ياﺮﺑ .دراد دﻮﺟو توﺎﻔﺗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ جوز ﮏﯾ ﻦﯿﺑ ﻞﻗاﺪﺣ ،ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ حﻮ
ﺺﺨﺸﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ جوز ﻦﯿﺑ توﺎﻔﺗ نﺪﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﮥﺴﯾﺎﻘﻣ زا ،ﺎﻫ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﮥﺻﻼﺧ ﻪﮐ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﮐﻮﺗ شور ﻪﺑ ﺎﻫ
لوﺪﺟ رد 4
ﯽﻣ ﻪﺋارا .دﻮﺷ
لوﺪﺟ 4 ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﮥﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ ﯽﮐﻮﺗ ﯽﺒﯿﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ . هوﺮﮔ يﺎﻫ
ﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ رد ﺎﻫ ﻪﺘﺴﺑاو ي
ﺮﯿﻐﺘﻣ هوﺮﮔ
يدﺎﻋ نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ يدﺎﻋ
- -
- - *- /4266 ﯽﺘﺧﺎﻨﺷنﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
466
/1- - *- /280 ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ يدﺎﻋ
- -
- - * /4866 ﯽﺘﺧﺎﻨﺷنﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
333
/2- - */720 ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ
*P<0/05
لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ 3
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ رد ، هﺪﻫﺎﺸﻣ F
رد هﺪﺷ ﺢﻄﺳ 001 /0 P<
رادﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ .ﺖﺳا
حﻼﺻا يﺎﻔﻟآ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺮﮕﯾد نﺎﯿﺑ ) هﺪﺷ
025 /0 ﺶﻧاد هوﺮﮔ ﻪﺳ زا هوﺮﮔ ود ﻞﻗاﺪﺣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ( نازﻮﻣآ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ،ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﻔﺗ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ يدﺎﻋ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮑﻨﯾا ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ .دراد توﺎ
ماﺪﮐ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ هوﺮﮔ زا ﮏﯾ
.ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﮐﻮﺗ ﯽﺒﯿﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ زا ،ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ ﯽﺒﯿﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ
1ﯽﮐﻮﺗ ﮥﻘﻠﺣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ رادزﺎﺑ
ي ﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽ لوﺪﺟ رد 4
ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ ﺶﻧاد هوﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮐ
نازﻮﻣآ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و يدﺎﻋ ﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺶﻧاد هوﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ توﺎﻔﺗ و ﯽ ﺢﻄﺳ رد ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و يدﺎﻋ نازﻮﻣآ
05 /0 P<
ﺖﺳا رادﺎﻨﻌﻣ نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ توﺎﻔﺗ و
ﺢﻄﺳ رد ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ 05
/0 P<
نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا .ﺖﺴﯿﻧ رادﺎﻨﻌﻣ ﻦﯿﯾﺎﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ةﺪﻨﻫد
ﺶﻧاد هوﺮﮔ ود ﺮﺗ و ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
ﻧ نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
يرادزﺎﺑ رد يدﺎﻋ نازﻮﻣآ ،ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا سﺎﺳاﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ ود دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ .دراﺪﻧ ﯽﺗوﺎﻔﺗ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ رد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺰﯿﻧ يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ رد هﺪﻫﺎﺸﻣF
رد هﺪﺷ ﺢﻄﺳ 001 /0 P<
رادﺎﻨﻌﻣ ﺑ .ﺖﺳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺮﮕﯾد نﺎﯿﺑ ﻪ
حﻼﺻا يﺎﻔﻟآ ) هﺪﺷ
025 /0 ﺶﻧاد هوﺮﮔ ﻪﺳ زا هوﺮﮔ ود ﻞﻗاﺪﺣ يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ ( ،ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ماﺪﮐ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮑﻨﯾا ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ .دراد توﺎﻔﺗ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ يدﺎﻋ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
زا ﮏﯾ
هوﺮﮔ نﻮﻣزآ زا ،ﺖﺳا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ ﻌﺗ
ﯽﺒﯿﻘ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﮐﻮﺗ يرادزﺎﺑ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽﮐﻮﺗ ﯽﺒﯿﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ
لوﺪﺟ رد يرﺎﺘﻓر 4
ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ ﺶﻧاد هوﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﮐ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و يدﺎﻋ نازﻮﻣآ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺶﻧاد هوﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ توﺎﻔﺗ و ﺢﻄﺳ رد ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و يدﺎﻋ نازﻮﻣآ
05 /0 P<
رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ و ﺖﺳا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ ﺢﻄﺳ رد ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
05 /0 P<
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا .ﺖﺴﯿﻧ رادﺎﻨﻌﻣ
نﺎﺸﻧ ﻦﯿﯾﺎﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ةﺪﻨﻫد ﺶﻧاد هوﺮﮔ ود ﺮﺗ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺶﻧاد ﻪﺑ يرادزﺎﺑ رد يدﺎﻋ نازﻮﻣآ ﻤﻋ ﺢﻄﺳ ،ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا سﺎﺳاﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا يرﺎﺘﻓر
هوﺮﮔ ود دﺮﮑﻠ
نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ .دراﺪﻧ ﯽﺗوﺎﻔﺗ يرﺎﺘﻓر يرادزﺎﺑ رد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
1. Tukey post-hoc test
ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ يﺮﯿﮔ
ﺶﻧاد رد ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ ﺢﻄﺳ ﮥﺴﯾﺎﻘﻣ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا فﺪﻫ ،ﯽﮐاردا ﯽﻟﻮﺤﺗ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﯽﯾاﺪﺘﺑا نازﻮﻣآ
نﺎﺑز داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ .دﻮﺑ نﺪﻧاﻮﺧ رد يدﺎﻋ و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﺧﺎﺳرﺎﻧ داﺮﻓا
ﻦﯿﯾﺎﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺢﻄﺳ ناﻮ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗ
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﺑ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا .ﺪﻧراد ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ رد يدﺎﻋ داﺮﻓا ﻪﺑ ) ﮓﻧﺎﯾ و ﯽﺳﺎﺗ ،ﮓﻧاو ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
2012
،( -ﺖﯿﻤﺳا ،(2016) ﺖﯾاﺮﺗرﺎﮐ و ودرﺎﺟاﻮﮔ ،(1393) ﻮﺟﺖﻋارز ﮏﯿﮑﯾز و ﺮﺗادزدراودا ،ﺮﺴﯿﻣ ،يﺮﻨﻫ ،كرﺎﭙﺳا
) 2016 ﯽﻘﺗ ،(
) نارﺎﮑﻤﻫ و هداز 1396
ﻫ و ﻞﯾود ،(
) نارﺎﮑﻤ 2018 ) نارﺎﮑﻤﻫ و ﻞﺋود ،(
2018 و تﺮﮐواد ،(
) نارﺎﮑﻤﻫ 2018
) نارﺎﮑﻤﻫ و كﻮﺑ ،(
2018 نو ،(
يد و كوﺮﺒﯾد ) مور
2019 ) نارﺎﮑﻤﻫ و رﺪﯾﺎﻨﺷا ،(
2019 و (
) نارﺎﮑﻤﻫ و ﺎﺳﻮﺑرﺎﺑ 2019
ﯽﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﯿﺒﺗ رد .ﺖﺳا ناﻮﺨﻤﻫ و ﻮﺴﻤﻫ ،(
ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نﺎﮐدﻮﮐ
ﻪﺑ رد ﯽﻧاﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ﺖﺳد
ندروآ ﻬﻣ يراﻮﺷد ﺎﺑ نﺪﻧاﻮﺧ ترﺎ ﻪﺑور مواﺪﻣ يﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ور تﺎﻫﺎﺒﺘﺷا ﺐﮑﺗﺮﻣ ًﻻﻮﻤﻌﻣ و
سﺪﺣ ﯽﻣ ندز ﮏﯾ ﺾﯾﻮﻌﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﯽﯾﻼﻣا ﮥﯾﺎﺴﻤﻫ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻤﻠﮐ
دﻮﺷ نﺪﻧاﻮﺧ يﺎﻫﺎﻄﺧ ﻦﯾا .
تﻼﮑﺸﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ يرادزﺎﺑ
رد ﻒﯿﻟﺎﮑﺗ ) ﺪﺷﺎﺑ نﺪﻧاﻮﺧ نو
يد و كوﺮﺒﯾر مور
، 2019 ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛(
يرادزﺎﺑ ﯽﻣ ﺎﻔﯾا ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﻪﻤﻠﮐ ﺺﯿﺨﺸﺗ رد ﺦﺳﺎﭘ ،ﺲﺘﮔدﺎﻫ و ﺎﻤﯿﭼ ،ﮏﯾﻮﺘﺳوا ،ﻮﺘﻟآ ،ﻦﯿﻣﻮﮐ) ﺪﻨﮐ
2018
.( نآ يرادزﺎﺑ رد ﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ و ﻪﻈﻓﺎﺣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣﺎﻧ تﺎﻋﻼﻃا دورو ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ رد لﻼﺘﺧا ﺐﺟﻮﻣ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﺎﻫ
ﺳ ﻪﺟاﻮﻣ ﻞﮑﺸﻣ ﺎﺑ ﺐﻠﻄﻣ كرد و يروآدﺎﯾ رد ار دﺮﻓ و دﻮﺷ يروﺮﺿ تﺎﻋﻼﻃا ﯽﮕﭼرﺎﭙﮑﯾ و يراﺪﻬﮕﻧ دزﺎ 2018) نارﺎﮑﻤﻫ و كﻮﺑ ،ﻪﻄﺑار ﻦﯿﻤﻫ رد .(2010 ،ﺎﻨﯾﺮﮕﻠﭘ و ﯽﺗورﺎﮐ ،ﻻرﻮﺑ) ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ دﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ رد (
ترﺎﻬﻣ زا ،ﺦﺳﺎﭘ يرادزﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧﺪﯿﺳر .ﺖﺳا ﺐﻠﻄﻣ كرد ياﺮﺑ مزﻻ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد ﯽﻧدﻮﻣزآ يور پوﺮﺘﺳا نﻮﻣزآ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﺶﺠﻨﺳ رﻮﻈﻨﻣ
ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ اﺮﺟا ﺎﻫ
ﻧﺎﯿﺑ نﻮﻣزآ ﺶﻧاد ﺮﺘﺸﯿﺑ يﺎﻫﺎﻄﺧ داﺪﻌﺗ ﺮﮕ
ﻢﻫ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا .دﻮﺑ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ ،ﮓﻧاو ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺎﺘﺳار
) ﮓﻧﺎﯾ و ﯽﺳﺎﺗ 2012
) ﮓﻧﺎﯾ و ﮓﻧاو و ( 2015
) نارﺎﮑﻤﻫ و وو ،(
2018 ) چﺎﺑرﺎﮐ و ﻦﻧﺎﮐ ،نﺎﻫﻮﺟ و ( 2020
( ﯿﺸﻫ ياﻮﺘﺤﻣ ﮥﻧﺎﻫﺎﮔآ لﺮﺘﻨﮐ ﺎﯾ رﺎﮑﻓا بﻮﮐﺮﺳ ﮥﻔﯿﻇو ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا .ﺖﺳا فﺬﺣ ،ﻦﻫذ رﺎ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ تﺎﻋﻼﻃا ﺎﺑ هژاو ﮏﯾ ﺖﺳردﺎﻧ ﯽﻧﺎﻌﻣ بﻮﮐﺮﺳ ،ﻦﺘﻣ ﮏﯾ نﺪﻧاﻮﺧ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﻈﻓﺎﺣ رد ﺖﺳردﺎﻧ و ﺮﮔ
نوﺮﯿﺑ و ﻦﺘﻣ ﺮﮕﯾد دﺪﻌﺘﻣ يﺎﻫﺎﻨﻌﻣ ار ﻪﻈﻓﺎﺣ شزادﺮﭘ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﻦﯿﺣ رد يرﺎﮐ ﮥﻈﻓﺎﺣ زا ﺐﺗﺮﻣﺎﻧ تﺎﻋﻼﻃا نﺪﻧار
،ﻦﯿﻟﻮﻫ و ﯽﻟﺰﯾاو ،ﻞﭽﺴﯾرد ،درادﻮﮔ ،نﻮﺴﻨﯿﺑار) دراد 2009
ﻪﺑ ،(
ﺮﻈﻧ ﯽﻣ ﯽﻣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ رد ﻒﻌﺿ ﺪﺳر ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد طﺎﺒﺗرا نﺪﻧاﻮﺧ تﻼﮑﺸﻣ ﺎﺑ توﺎﻔﺗ داد نﺎﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ود رد يرادﺎﻨﻌﻣ
ﺶﻧاد هوﺮﮔ نﺎﺑز ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ و ﯽﮐاردا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ نازﻮﻣآ
ﯽﺳرﺮﺑ رد .دراﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ رد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﻪﮐ يدرﻮﻣ ﺰﯿﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﮥﻨﯿﺸﯿﭘ ؛ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ،ﺪﻨﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ﺮﻈﻧ زا ار هوﺮﮔ ود ﻦﯾا توﺎﻔﺗ
ﻪﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ
ﯽﻤﻧ ﺪﺳر ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ ةﺪﻨﻨﮐﺰﯾﺎﻤﺘﻣ ﻞﻣﺎﻋ ار ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ يرادزﺎﺑ ناﻮﺗ نﺎﺑز و ﯽﮐاردا يﺎﻫ
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﺶﻨﮐ رد ﻪﺑ ﯽﯾاﺮﺟا يﺎﻫ رﺎﻤﺷ
ﺗ درﻮﻣ ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ ودﺮﻫ ﻪﮐ دﻮﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﺪﯾﺎﺑ و دروآ ناﻮ
ﯽﺸﺨﺑ
.ﺪﻧﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﮕﯾد ﮥﺘﻓﺎﯾ ﻒﯿﻌﺿ دﺮﮑﻠﻤﻋ ةﺪﻨﻫد
يرادزﺎﺑ رد يدﺎﻋ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﻮﺧﺎﺳرﺎﻧ هوﺮﮔ ود ﺮﺗ
