Cr/SiC بررسی رفتار خوردگی پوشش های کامپوزیتی

Cr/SiC یتیزوپماک یاه ششوپ یگدروخ راتفر یسررب لولحم رد یدلاوف هیلاریز رب یتیفرظ هس مورک مامح زا

NACL دصرد 3/5

2*یرون ﺐﺋاص ناسحا ،¹روپ عراز دیجم

فجن ،يملاسا دازآ هاگشناد ،دابآ فجن دحاو ،داوم يسدنهم هدكشناد ،هتفرشیپ داوم تاقیقحت زکرم ،دشرا یسانشراک یوجشناد ¹ .ناریا ،دابآ .ناریا ،دابآ فجن ،يملاسا دازآ هاگشناد ،دابآ فجن دحاو ،داوم يسدنهم هدكشناد ،هتفرشیپ داوم تاقیقحت زکرم ،رایداتسا ²

saebnoori@pmt.iaun.ac.ir :لوئسم هدنسیون *

1395/09/28 :شریذپ خیرات 1395/04/29 :تفایرد خیرات هديکچ تخس مورک یاه ششوپ یارب یبسانم نیزگیاج لااب یکیناکم صاوخ و یطیحم تسیز صاوخ لیلدب یتیفرظ هس مورک یتیزوپماک یاه ششوپ یور رب هس مورک مامحزا مورک ششوپ دیلوت یارب یسلاپ نایرج اب یکیرتکلا یراکبآ دنیارف زا شهوژپ نیا رد.دنتسه یتیفرظ شش مورک لماش تهجروظنم نیمه هب دش هتفرگ رظن رد حطس یربز و یراکبآ نامز،نایرج یلاگچ ،یراکبآ رد ریغتم طیارش .تسا هدش هدافتسا یدلاوف هیلا ریز هدافتسا یچوگات شور هب شیامزآ یحارط زا یتخاونکی و تماخض نیرتشیب فده اب هس مورک ششوپ داجیا یارب یراکبآ هنیهب طیارش ندرکادیپ مورک نوی یواح مامح هب رتیلرب مرگ 15 و 5 فلتخم ریداقم رد ^SiC تارذ ندومن هفاضا اب یراکبآ هنیهب طیارش ندش صخشم زا سپ همادا رد .دش و 5 یاهدصرد اب یتیزوپماک ششوپ و مورک ششوپ یگدروخراتفر و دیدرگ داجیا حطس یوررب مویسیلیس دیبراک ـ مورک یتیزوپماک ششوپ ،هس اب هنومن شیامزآ یحارط زا لصاح جیاتن قبط. تفرگ رارق هعلاطم دروم لفات و یگدروخ سنادپما یاهتست قیرط زا مویسیلیس دیبراک رتیلرب مرگ 15 هک دش باختنا هنیهب هنومن ناونع هب هقیقد 60 یراکبآ نامز و رتمورکیم 0/325 )^Ra( حطس یربز ،عبرم رتم یسد رب رپمآ 10 یسلاپ نایرج یلاگچ یئایمیشورتکلا سنادپما و لفات یاهتست اه هنومن زا، ششوپ یگدروخ راتفر یسررب تهج همادا رد.دوباراد ار نورکیم 40 لداعم تماخض نیرتشیب ششوپ هب تبسن یتیزوپماک ششوپ رد یگدروخ تعرس ،سنادپما جیاتن یزاس لداعم و لفات یاهتستزا هدمآ تسدب جیاتن اب قباطم هکدمآ لمعب .تفای شیازفا یگدروخ تعرس زین 15 هب 5 زا یتیزوپماک ششوپ رد ^SiC دصرد شیازفا اب نینچمه تفای شیازفا ^SiC تارذ نودب مورک

؛شیامزآ یحارط ،یسلاپ یراکبآ ،یتیفرظ هس مورک، مویسیلیس دیبراک/مورک یتیزوپماک یاه ششوپ :يديلک تاملک

Investigating the Electrochemical Corrosion Behavior of Cr / SiC Composite Coatings

from the Trivalent Chromium bath on the Steel Substrate in 3/5% NaCl Solution

M zarepour ¹, E. saebnoori²*

1 MSc Student, Advanced Materials Research Center, Department of Materials Engineering, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

2 Assistant Professor, Advanced Materials Research Center, Department of Materials Engineering, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

* Corresponding Author: saebnoori@pmt.iaun.ac.ir

Submission: 2016, 07, 19 Acceptance: 2016, 12, 18

Abstract

Trivalent Chromium Composite Coatings Have Been a Proper Replacement for Hard Chromium Coatings Including Chromium VI due to Their Environmental and Mechanical Properties .in this Study the Process of Pulsed Current Electroplating has Been Utilized in Order to Produce Chromium Coating from Chromium III bath to Apply on Steel Substrate. Current Density, Plating Time and Surface Roughness Were Considered as a Variable Conditions. For This Purpose and in Order to Apply a Coating in Optimum Conditions of Plating, With the Aim of Increasing The Thickness and Uniformity of Coating, Taguchi Experimental Design Was Used.

By Addition of Various Amounts of SiC 15, 5 gr/li to Containing Bath in Optimum Conditions of Plating the Corrosion Behavior of Chromium Coating and Composite Coating with 5 and 15 gr/lit of SiC was Studied by Impedance a Tafel tests .Base onThe Results, Samples With Pulse Current of 10 amp/dm², Roughness of 325 Micrometer and Duration of 60 Minutes Have Been Considered the Optimized Samples Which Has the Thickest Coating of 40 Microns .Further More in Order to Study the Corrosion of the Coating Impedance and Tafel test Have Been Carried Out .Base on the Electrochemical Parameters Obtained From Tafel and Impedance , Corrosion Rate of Composite Coating in Relation With Chromium Coating Without SiC Has Increased. With the Increasing SiC in Composite Coating from 5 to 15 The Corrosion Rate Has Increased.

Keywords: Cr-SiC Composite Coatings, Trivalent Chromium, Pulsed Current Electroplating, Design of Experiment؛

همدقم یــبسانم و درــف هب رصحنم صاوخ رــطاخ هب تخس مورک ششوپ یلو دشاب یم تعنص رد اه ششوپ نیرتدربراکرپ زا یکی دراد هک .دشاب یم یتیفرظ شش مورک لماش تخس مورک مامح تابیکرت یارب رگید ترابع هب و ریذپ شنکاو و رادیاپان یتیفرظ شش مورک هب لاتبا رطخ رصنع نیا راخب قاشنتسا .تسا رضم هدنز تادوجوم یتسوپ سامت تروص رد و دراد هارمه هب ار دبک و هدور ناطرس هب بسانم ینیزگیاج نتفای اذل .دوش یم یتسوپ یاه بیسآ هب رجنم شهاک و تسیز طیحم ظفح تهج رد تبثم یماگ ششوپ نیا یاج مورک یاه ششوپ.دوب دهاوخ تعنص رد یناسنا تافلت و تارطخ راگزاس و ینیزگیاج یارب بسانم یششوپ دناوت یم یتیفرظ هس یزلف هنیمز اب یتیزوپماک یاه ششوپ .]1[ دشاب تسیز طیحم اب تیوقت تارذ هارمه هب ییایمیشورتکلا شور هب هدش یهد بوسر دنتسه شیاس ربارب رد یبوخ رایسب تمواقم یاراد یزلف ریغ هدننک هب رجنم دنوت یم زلف رد ینورکیم ریز ای ینورکیم تارذ عیزوت .]2[

ار هدش یزاساج تارذ .دوش یگدروخ صاوخ وزلف ماکحتسا دوبهب ،یکیرتکلا ،یکیناکم تایصوصخ هک درک باختنا یروط ناوت یم .دیآ دوجوب کزان ششوپ رد یصاخ یسیطانغم ای یکیرتکلاوزیپ روطب یزلف داوم رد ار یتخس دنناوت یم صاخ روطب یکیمارس تارذ تیوقت تارذ نیرتمهم زا یکی .]3[ دنهد شیازفا یا هضحلام لباق هدافتسا دروم مه شهوژپ نیا رد هک تسا میسلیس دیبراک ،هدننک نیب یسنلااوک دنویپ زا هک تسا یا هدام میسلیس دیبراک .تفرگ رارق .تسا هدش لیکشت یمتا ود یاه هیلا لکش هب و ^C و ^Si یاه متا تروص هب هک دنهد یم لیکشت ار ^SiC یاه لوکلوم اه هیلا نیا دنویپ لوط اه لوکلوم نیا رد .دنا هدومن یریگ تهج یهجو راهچ رما نیا .تسا لااب رایسب دنویپ ماکحتسا هجیتن رد و هدوب هاتوک رایسب .]4[ لااب رایسب ^SiC یکیناکم و ییایمیش یرادیاپ هک دوش یم بجوم زا یلاتسیرک یششوپ درک یعس نایل زین 2014 و 2013 یاه لاس رد

تایلمع هب زاین نودب و طیارش میظنت اب یتیفرظ هس مورک یواح مامح هدافتسا یتافلوس مه و یدیارلک مامح زا مه نایل.دنک داجیا یترارح رتم یسد رب رپمآ 7/7 نایرج لماش هدش هتفرگ رظن رد طیارش .دومن ره رد هک.دوب دارگیتناس هجرد 15 و 55 بیترت هب یاهامد رد عبرم .]6 و 5[ دشاب یم فرومآ تروص هب هدمآ تسدب ششوپ تلاح ود ریخا یاه لاس رد زین یتیفرظ هس مورک یاه ششوپ یگدروخ راتفر 2006 لاس رد شناراکمه و گنز .تسا هتفرگ رارق یسررب دروم هدافتسا اب رفسف / مورک یراکبآ ششوپ یگدروخ راتفر یسررب هب یاه هنومن یگدروخ راتفر .دنا هتخادرپ یتیفرظ هس مورک مامح زا دروم کیدیرلک دیسا زا ^%10 لولحم رد ششوپ روضح رد یسم یاه ینحنم رد،هدمآ تسدب جیاتن اب قباطم ..تسا هتفرگ رارق یسررب یاهرتماراپو فلتخم یاه ششوپ روضح رد هنومن زا نویسازیرلاپ و رفسف/مورک یاه ششوپ یارب یگدروخ لیسناتپ،ییایمیشورتکلا ناوت یم ار رما نیا .تسا هتامورک ششوپ زا رتلااب نبرک / مورک کی ناونع هب هک داد تبسن مورک یاهدیفسف و اهدیبراک روضح هب .]7[ دننک یم لمع یدتاک لماع دنیآرف هلیسو هب یتیفرظ هس مورک یاه ششوپ دیلوت ،شهوژپ نیا رد هنیهب طیارش ندومن صخشم و یدلاوف هیلاریز رب یسلاپ یراکبآ شیازفا ریثات و یچوگات شور هب شیامزآ یحارط قیرط زا یراکبآ هتفرگ رارق یسررب دروم ششوپ یگدروخ راتفر یور رب ^sic تارذ ،مامح لکش ،یسلاپ نایرج لکش و عون ریثات شهوژپ نیا رد .تسا .تسا هتفرگن رارق یسررب دروم ^SiC یاه هناد هزادنا رییغترثا قيقحت شور و داوم مورک یراکبآ رد ازجا زا کیره شقن و مامح ی هدنهد لیکشت داوم .تسا هدش هئارا 1 لودج رد یتیفرظ هس

]8[ ،]1[ یتیفرظ هس مورک مامح ازجا ـ 1 لودج

مامح ازجا رادقم

شقن

CrCl₃.6H₂O رتیل رب مرگ 133

مورک عبنم

HCOOH رتیل ربرتیل یلیم 25

نبرک عبنم

H₃BO₃ رتیل رب رتیل یلیم 20

رفاب لماع

رتیل رب مرگ 75 KCl لرتنک pH

NH₄Cl رتیل رب مرگ 54

لرتنک pH

NH₄Br رتیل رب مرگ 10

مورک شیاسکا دض لماع

AlCl₃ رتیل رب مرگ 8

تخاونکی عیزوت و بوسر یارب ^{Al +3} عبنم

رتیل رب مرگ 5 SiC رتیل رب مرگ 15 یتیزوپماک و هدننک تیوقت لماع

)3-5 µm(

یلپ ی هعطق جنپ زا مامح هظفحم تخاس تهج شهوژپ نیارد ات هدش تقد هظفحم نیا یحارط رد .تسا هدش هدافتسا ینلیتا لوط رد دتاک و دنآ هلصاف و هدش یدنب بآ لماک روط هب هظفحم تلع .داد رییغت ار هلصاف ناوتب زاین تروص رد و دشاب تباث شیامزآ تمواقم و هظفحم شنکاو ماجنا مدع ،نلیتا یلپ سنج زا هدافتسا .دشاب یم یتیلورتکلا مامح ی هدنهد لیکشت یدیسا داوم ربارب رد نآ )^ST37( یدلاوف لکش یا هریاد یاه صرق هیلاریز شهوژپ نیا رد .تفرگ رارق هدافتسا دروم رتم یلیم 1 تماخض و رتم یتناس 5 رطق اب تلاح هب ندیسر تهج یراکبآ یاهرتماراپ ندوب دایز هب هجوت اب یحارط.دش هدافتسا شیامزآ یحارط شور زا یراکبآ طیارش هنیهب طیارش یبایزرا و )لانگیس هب زیون لیلحت(یرامآ لیلحت ،شیامزآ .تسا هدش ماجنا 18 هخسن ،^Minitab رازفا مرن طسوت زین هنیهب :دشاب یم تمسق ود لماش شهوژپ نیا لحارم مورک ششوپ داجیا روظنم هب یراکبآ هنیهب طیارش ندرک ادیپ -1 یگدروخ راتفر یسررب و یتخاونکی و تماخض نیرتشیب اب هس هدش داجیا مورک هینهب ششوپ 5 فلتخم ریداقم رد هس مورک مامح هب ^SiC تارذ ندرک هفاضا -2 هنیهب طیارش اب یتیزوپماک ششوپ داجیا و رتیل رب مرگ 15 و راتفر یسررب و یبای هصخشم، لوا هلحرم رد هدمآ تسد هب یگدروخ رد ریغتم یخرب و تباث یراکبآ یاهرتماراپ یخرب شهوژپ نیارد :لماش شیامزآ دروم ریغتم یاهرتماراپ .تسا هدش هتفرگ رظن حطس یربز -3 یراکبآ نامز -2 یراکبآ نایرج یلاگچ -1 هدش یحارط هنیهب طیارش هب ندیسر یارب لااب یاهریغتم هیلاریز بولطم یگدنبسچ اب تخاونکی یششوپ هب ندیسر ،فده .تسا طیارش ناونع هب زین تباث یاهرتماراپو تسا بسانم تماخض و یراکبآ مامح تباث طیارش و اهرتماراپ .دش هتفرگ رظن رد یراکبآ .تسا 2 لودج اب قباطم لوا شیامزآ یاهرتماراپ هنماد هدش ماجنا تاعلاطم و یسررب قبط

رتم یسد رب رپمآ 30 ات 10 هنماد رد نایرج یلاگچ .دیدرگ نیعت مزلا .دش صخشم هقیقد 60 ات هقیقد 20 جنر رد یراکبآ نامز ،عبرم دهاوخن لیکشت یهجوت لباق هیلا نامز نیا زا رتمک رد تسا رکذ هب یربز.دش دهاوخ دیسکا هدش داجیا هیلا نامز نیا زا رتشیب و دش هدش باختنا لماع هس .دیدرگ نییعت توافتم رادقم هس رد زین حطس حطس هس داجیا زا فده .تفرگ رارق شیامزآ دروم حطس هس رد تیفیک و شیامزآ یاهرتماراپ رب حطس یربز ریثأت ندروآ تسدب )3 لودج( .تسا ششوپ

جنس یربز هاگتسد زا هنومن حطس یربز یریگ هزادنا تهج 9 دادعت یچوگات یوگلا قبط .دش هدافتسا ^ELCOMETER 224 باستحا اب.دریگب ماجنا دیاب حطس هس اب لماع هس یارب یارب شیامزآ .تفرگ ماجنا شیامزآ 18 اعمج شیامزآ ره یارب رارکت راب 2 تسدب هنیهب ریداقم و تفرگ رارق شیامزآ دروم ریغتم یاهرتماراپ نایرج هنماد اب و یسلاپ نایرج عبنم کی زا شهوژپ نیا رد.دمآ یفنم تمسق رد رپمآ 5 نایرج هنماد و تبثم تمسق رد رپمآ 30 هدافتسا رپمآ 0/01 سنارلوت و زتره 1000 ات 100 نیب سناکرف و هدش هتفرگ رظن رد رییغتم تبثم نایرج تاشیامزآ نیا رد.تسا هدش و هدش هتفرگ رظن رد زتره 1000 سناکرف و رفص یفنم نایرج و نییعت یارب شهوژپ نیا رد .دشاب یم تباث تاشیامزآ یمامت رد دنور .تسا هدیدرگ هدافتسا رتمورکیم هاگتسد زا اه هنومن تماخض هدش میسقت تمسق جنپ هب هنومن حطس هک تسا تروص نیدب راک دعب تماخض .دیدرگ یریگ هزادنا ششوپ زا دعب و لبق تماخض پوکسورکیم زا هدافتسا اب و حطس ندز عطقم قیرط زا ششوپ زا تماخض یسررب تهج.دش یریگ هزادنا رتمورکیم هاگتسد و یرون رد و رایعم فارحنا و دش یریگ هزادنا نیگنایم تماخض هدش داجیا نیگنایم رب رایعم فارحنا میسقت اب ربارب هک تارییغت بیرض تیاهن دناوت یم تارییغت بیرض.دیدرگ صخشم دشاب یم 100 ردبرض رتشیب یسررب تهج همادارد .دشاب ششوپ یتخاونکی زا یرایعم

یراکبآ مامح رد یهد ششوپ طیارش و اهرتماراپ ـ 2 لودج لوا شیامزآ حوطس و اه لماع ـ 3 لودج

رتماراپ رادقم

دنآ عون یتیفارگ

دتاک و دنآ نیب هلصاف رتم یتناس 5

مطلات عون یسیطانغم نزمه

امد دارگیتناس 28

1/8 pH

نایرج عون میقتسم

نزمه تعرس هقیقد رب رود 120

3 حطس 2 حطس

1 حطس

30 20

تبثم نایرج یلاگچ 10 )عبرم رتم یسد رب رپمآ(

60 40

)هقیقد( نامز 20

0/741 0/325

0/276 رب )Ra( هیلا ریز حطس یربز

رتمورکیم بسح

هنومن نزو ی هطقن هب هطقن یریگ هزادنا زا یراکبآ هنیهب طیارش اب و توافتم حطس یربز اب یاه هنومن یارب فلتخم یاه نامز رد راد ششوپ یاه هنومن نزو .دش هدافتسا توافتم یاه نایرج یلاگچ .دیدرگ حطس رب میسقت و هدش مک ششوپ نودب یاه هنومن نزو زا .دیدرگ مسر نامز بسحرب عبرم رتم یتناس رب مرگ اهرادومن و یاه نومزآ لماش یگدروخ نومزآ ،قیقحت زا ییاهن هلحرم رد یدلاوف یاه هنومن زا ییایمیشورتکلا سنادپما و لفات نویسازیرلاپ رد ^SiC تارذ روضح و بایغ رد مورک یراکبآ ششوپ اب هارمه هلیسوب اه نومزآ .تفرگ رارق یسررب دروم ^NaCl زا ^%3/5 لولحم هس لس کی هب هک ^parstat 2273 لدم تاتسا ویسناتپ هاگتسد دورتکلا و .Ag/AgCl Sat عجرم دورتکلا ،هنومن لماش یدورتکلا نومزآ ماجنا تهج .دش ماجنا ،دوب لصتم )ینیتلاپ میس( یکمک تبسن تلو ^±0/3 لیسناتپ تارییغت هدودحم لفات نویسازیرلاپ باختنا هیناث رب تلو يلیم 1 شبور خرن و يگدروخ لیسناتپ هب هدودحم ییایمیشورتکلا سنادپما نومزآ تهج .تسا هدیدرگ .دش هتفرگ رظن رد 10^MHz ات 100^KHZ زا سناکرف ثحب و جیاتن یسررب و یراکبآ ی هنیهب طیارش نییعت :لماش هدمآ تسدب جیاتن ^SiC تارذ ندرک هفاضا همادا رد .دشاب یم ششوپ یتخاونکی و تماخض .دشاب یم نآ یگدروخ راتفر یسررب و ، لبق هنیهب طیارش اب مامح هب یراکبآ هنيهب طیارش نييعت فده اب یراکبآ رد ششوپ تیمک و تیفیک تمیها هب هجوت اب تفر رده زا یریگولج نینچمه رتهب یتخاونکی و رتشیب تماخض یحارط زا یراکبآ هینهب طیارش ندرک ادیپ و یشیامزآ داوم یاهروتکاف دادعت هب هجوت اب .تسا هدش هدافتسا یچوگات شیامزآ هدش هتفرگرظنرد حوطس دادعت و )روتکاف هس( شیامزآ ردرثوم .)4لودج(دش هتفرگ رظن رد ^L9 رازفا مرن یداهنشیپ درادناتسا هیارآ شیامزآ ره یارب هنومن ود نتفرگرظن رد نینچ مه و هیارآ نیا قبط تماخض نیرتشیب فده اب .دش هتفرگ رظن رد ددع 18 اه هنومن دادعت ماجنا هدش صخشم یوگلا قبط اه شیامزآ،ششوپ یتخاونکی و دعب و لبق لاتیجید رتمورکیم هلیسوب هطقن 5 رد هنومن ره زا و و هبساحم اه تماخض نیگنایم .دش یریگ تماخض ،یهد ششوپزا فارحنا میسقت زا تارییغت بیرض .دمآ تسدب نآ رایعم فارحنا تارییغت بیرض .دش هبساحم 100 رد برض نیگنایم رب رایعم رد هک هنوگ نامه .دشاب ششوپ یتخاونکی زا یرایعم دناوت یم نیرتشیب یاراد 7 و 3،5 هرامش یاه هنومن دینک یم هدهاشم 5 لودج رازفا مرن زا هدافتسا اب شیامزآ جیاتن .دنشاب یم تماخض نازیم رارق لیلحت دروم و دش هداد رارق یچوگات یوگلا رد ^Minitab .دتفرگ فده اب یراکبآ طیارش یزاس هنیهب یارب رازفا مرن یجورخ

نایرج یلاگچ اب طیارش هب طوبرم ،رتشیب تماخض و یتخاونکی و رتمورکیم 0/325 ^Ra اب حطس یربز ،عبرم رتم یسد رب رپمآ 15 هظحلام 5 لودج رد هک روطنامه .دشاب یم هقیقد 60 یراکبآ نامز یلاگچ طیارش اب ^T₃ هنومن هدمآ لمعب شیامزآ جیاتن قبط ،دوش یم و رتمورکیم 0/325 حطس یربز ،عبرم رتم یسد رب رپمآ 10 نایرج همادا رد.دش یفرعم هنیهب هنومن ناونع هب هقیقد 60 یراکبآ نامز رتشیب یسررب تهج و باختنا هنیهب هنومن ناونعب ^T₃ هنومن شهوژپ توافتم یربز و توافتم یلاگچ رد بوسر خرن هنیهب طیارش .دیدرگ یریگ هزادنا بوسر خرن یربز رد بوسر خرن دیدرگ صخشم هدش ماجنا یاه یسررب اب

Minitab رازفا مرن طسوت هدش هیارا شیامزآ ماجنا هوحن ـ 4 لودج

جیاتن و لماع ،حطس شیامن ـ 5 لودج یلاگچ حطس

نایرج یربز حطس

حطس حطس

نامز هرامش

تاشیامزآ

1 1 1 T₁

2 2 1 T₂

1 2 3 T₃

2 1 2 T₄

1 3 2 T₅

3 2 2 T₆

3 1 3 T₇

2 3 3 T₈

3 2 1 T₉

بیرض

تارييغت فارحنا

رايعم تماخض نيگنايم

(^µm) هنومن هرامش شیامزآ

0/46 0/836 1/8 T₁

0/25 1/46 5/8 T₂

0/04 1/64 40/2 T₃

0/18 1/14 6/4 T₄

0/19 5/39 28 T₅

0/32 2/07 6/4 T₆

0/38 7/02 18/4 T₇

0/25 2/55 10 T₈

0/40 8/25 20/2 T₉

بوسر خرن و تماخض رد یریگمشچ رییغت یاراد توافتم حطس هب هطقن یریگ هزادنا زا هدافتسا اب بوسر خرن یاهرادومن .دراد ششوپ حطس یربز اب یاه هنومن یارب فلتخم یاه نامز رد هنومن نزو ی هطقن یاه هنومن نزو .دیدرگ ماجنا توافتم یاه نایرج یلاگچ اب و توافتم رب میسقت و هدش مک ششوپ نودب یاه هنومن نزو زا راد ششوپ عبرم رتم یتناس رب مرگ روحم ود یاراد اهرادومن اذل دوش یم حطس دوش یم هدهاشم )فلا( 1 لکش رد هک روطنامه .دشاب یم نامز و حطس یربز.تسا توافتم حطس فلتخم یاه یربز یارب بوسر خرن نایرج یلاگچ هنیهب رادقم یفرعمرد توافت للع زا یکی دناوت یم یاه نایرج رد هک دوش یم هظحلام لکش هب هجوت اب.دشاب عبانم رد نیا تلع .تسا رتشیب ،لااب حطس یربز اب ی هنومن رد بوسر خرن لااب ندوب ناسکی دوجو اب .دشاب حطس یلصا تحاسم رییغت دناوت یم رما سایقم رد دایز یاه یدنلب و یتسپ دوجو اب یلصا حطس یرهاظ حطس رد.دشاب یرهاظ حطس ربارب نیدنچ یتح دناوت یم ،یپوکسورکیم رب رپمآ 10 نایرج رد مورک بوسر خرن رادومن زین )ب( 1 لکش رد دوش یم هظحلام هک روط نامه .تسا هدش میسرت عبرم رتم یسد .تسا رتشیب ،رتمک یربز اب حوطس یارب بوسر خرن نییاپ یاه نایرج هب تقد اب.تسا هدوب توافتم نایرج یلاگچ و یربز هک توافت نیا اب نامز رذگ اب بوسر خرن اهرادومن همه رد دوش یم هظحلام 1 لکش شیازفا اب رطاخ نیمه هب و دسر یم رفص هب یتح و دبای یم شهاک اب یاه هنومن رد اما داد شیازفا ار ششوپ تماخض ناوت یمن نامز دوجو اب هک دوش یم هظحلام رت نییاپ نایرج یلاگچ و رتمک یربز بیش اب و هدشن رفص بوسر خرن ،نامز رذگ اب بوسر خرن ندش مک یاه نایرج رد ششوپ تماخض شیازفا اذل .دبای یم شیازفا یکدنا .دوب دهاوخ نکمم رتمک مامح رد یراکبآ رد مورک ششوپ تماخض شیازفا یارب اذل .درک هدافتسا نییاپ یاه نایرج زا دیاب یتیفرظ هس مورک یواح نآ زا رت نییاپ و هتشاد دح نایرج یلاگچ شهاک دنامن هتفگان هتبلا

.دش دهاوخن ماجنا زلف ینیشن بوسر یژولوفروم و ینيشن بوسر ی هوحن ،یژولوفروم و ینیشن بوسر هوحن لیلحت و رتشیب یسررب یارب یمتا یورین پوکسورکیم طسوت صاخ یاه نامز رد هنیهب هنومن نیگنایم ندروآ تسدب یارب و تفرگ رارق یسررب دروم )^AFM( تاصخشم 6 لودج .دش هدافتسا ^DME رازفا مرن زا یربز و عافترا یربز تارییغت دنور2 لکش و یراکبآ فلتخم یاه نامز رد هنومن شیامن ار اه هناوج هزادنا طسوتم نینچمه و عافترا نیگنایم و حطس نیگنایم نیرتمک اب عافترا طسوتم نیرتمک ، 6 لودج قباطم .دهد یم نینچمه .دوشیم هدهاشم هیناث 300 و 57 یراکبآ نامز رد یربز 57 زا دعب هک دهد یم ناشن 3 لکش رد هدش هتفرگ ^AFM ریواصت هدیشوپ مورک زا هیلاریز حطس و هدشرپ لاماک هیلوا یاهرایش ،هیناث ی هیلوا یاه هیلا یورب یزلف مورک دعب هب هلحرم نیا زا .تسا هدش هلحرم نیا رد نایرج ـ لیسناتپ یاهرادومن .دنک یم بوسر مورک مزلا یژرنا رگید ترابع هب .تشاد دهاوخ لیسناتپ یناهگان دوعص نیا رد .دشاب یم ریذپ ناکما رتلااب یاه لیسناتپ رد مورک یایحا یارب یریگ هزادنا ^Ra یربز و رتمونان 370 دودح عافترا طسوتم هنومن هظحلام هک روط نامه .دشاب یمرتمونان 37 ربارب هاگتسد طسوت هدش مورک بوسر 4 لکش .تسا شهاک لاح رد حطس یربز ،دوش یم روطنامه .دهد یم ناشن ار یراکبآ دنیآرف عورش زا دعب هیناث 300 هرابود هدمآ دوجوب یاه یراومهان تسا صخشم ریوصت رد هک هطقن نیا .دنا هدش رت گرزب لکش یورک تابوسر و هدش رت حطسم یربز .تسا هارمه لیسناتپ شیازفا اب نامز ـ لیسناتپ رادومن رد رتمونان 43 دودح رد هاگتسد طسوت هدش یریگ هزادنا ^Ra طسوتم .دشاب یم رتمونان 330 دودح رد عافترا طسوتم و

Ra > 2 Ra : 0.7 Ra : 0.3 فلا

ب gr /cm²

gr /cm²

.توافتم یاه یربز اب و عبرم رتم یسد رب رپمآ 10 )ب و 40)فلا یاه نایرج اب مورک بوسر خرن رادومن ـ 1 لکش

یراکبآ فلتخم یاه نامز رد اه هنومن تاصخشم ـ 6لودج

.اه هلق عافترا نیگنایم و )Ra( حطس یربز رییغت رادومن ـ 2 لکش

.رتمورکیم 10 )ب و 5 )فلا یاه سایقم رد یراکبآ دنیآرف عورش زا سپ هیناث 300 یدعب هس و یدعب ود AFM ریوصت ـ 4 لکش .رتمورکیم 10 و 5 یاه سایقم رد یراکبآ دنیآرف عورش زا سپ هیناث 57 یدعب هس و یدعب ود AFM ریوصت ـ 3 لکش

یراکبآ نامز )nm( عافترا طسوتم

Ra )nm(

یراکبآ لبق 552

94

هیناث 2 700

75

هیناث 25 600

78

هیناث 57 370

37

هیناث 130 620

91

هیناث 300 330

43

هیناث 500 617

87

اه هلق عافترا طسوتم

حطس یربز طسوتم

SiC اب یتیزوپماک یاه ششوپ تسا هدمآ تسد هب لبق یاه تمسق رد هک یتاعلاطا هب هجوت اب رب هک هدمآ تسدب یتیفرظ هس مورک ششوپ یارب یاهرتماراپ نیرتهب رب رپمآ 10 نایرج یلاگچ طیارش اب هنومن هدمآ تسدب تاعلاطا قبط یراکبآ نامز و رتمورکیم 0/325 )^Ra( حطس یربز ،عبرم رتم یسد نیگنایم اب هنیهب هنومن .دیدرگ یفرعم هنیهب هنومن ناونع هب هقیقد 60 نیرتشیب ،0/04 تارییغت بیرض و رتمورکیم 40 دودح تماخض یاه هنومن هب تبسن یرتهب یتخاونکی یاراد و هتشاد ار تماخض ششوپ ^SiC تارذ ندرک هفاضا اب هلحرم نیا زا دعب.دوب رگید لیلحت هب هک هدرک داجیا تارذ ^SiC یتیفرظ هس مورک یتیزوپماک زا هک یرون پوکسورکیم ریواصت .دوش یم هتخادرپ اه هنومن نیا هدش هدروآ )ب - فلا( 5 لکش رد تسا هدمآ تسدب ششوپ عطقم تظلغ شیازفا اب دوش یم هدهاشم ریواصت نیا رد هک روط نامه .تسا ششوپ رد تارذ تسشن مه نازیم ،مامح رد هدننک تیوقت هرذ نیا ،دوش یم هدهاشم ریواصت نیارد هک روط نامه.دبای یم شیازفا رادروخرب یبوخ یحطس یفاص زا دنیآرف عون هطساو هب اه ششوپ یاه ششوپ یژولوفروم زا ینورتکلا پوکسورکیم ریوصت.دنتسین 6لکش رد یتیفرظ هس مورک ششوپ رد ^SiC دصرد 15 و 5 یاراد تسا هضحلام لباق ریواصت نیا رد هک روط نامه .تسا هدش هدروآ تارذ تسشن مه نازیم ،مامح رد هدننک تیوقت هرذ تظلغ شیازفا اب عیزوت ریواصت نیا رد هجوت لباق هتکن .دبای یم شیازفا ششوپ رد زین شیازفا اب اما .تسا ^SiC زا دصرد 5 رد ^SiC تارذورکیم نگمه رد تارذ یعضوم عمجت 15،^g/l هب مامح رد ^SiC تارذ تظلغ تارذ یژولوفروم هک ییاجنآ زا .ددرگ یم هدهاشم ششوپ حطس ینز هناوج لامتحا ،تسا زیت یاه هبل اب و مظنم ریغ تروص هب ^SiC حطس رد کرت دوجو .)8و 7لکش( دراد دوجو ششوپ رد کرت .تشاد دهاوخ ششوپ یگدروخ صاوخ رب یفنم رثا ششوپ

یگدروخ راتفر یسررب یاه هنومن یور رب یگدروخ یاه نومزآ ،قیقحت زا ییاهن هلحرم رد لولحم رد هتامورک ششوپ رد ^SiC روضح و بایغ رد یدلاوف زا لفات نویسازیرلاپ نومزآ جیاتن .تفرگ رارق یسررب دروم ^NaCl ییایمیشورتکلا یاهرتماراپ .تسا هدش هداد ناشن 9 لکش رد اه هنومن قباطم .تسا هدش هدروآ 7 لودج رد ،لفات نویسازیرلاپ نومزآ زا روضح نودب هنومن رد ،نویسازیرلاپ نومزآ زا هدمآ تسدب جیاتن اب دهد یم ناشن دوخ زا ویتکا راتفر ششوپ نیا لفات رادومن ،^SiC ششوپ یور رب دوجوم یاه هرفح نورد یگدروخ هب ناوت یم هک .داد تبسن راتفر کی ،^SiC زا ^%5 اب هنومن زا لفات نویسازیلاپ جیاتن اب قباطم تارفح نورد لاعف یگدروخ هب ناوت یم هک تسا هدهاشم لباق لاعف کی تلو یلیم -25 دودح لیسناتپ رد لفات رادومن رد .درک هراشا هب ناوت یم هک دوش یم هدهاشم لیسناتپ شیازفا اب نایرج شهاک شیازفا اب هک داد تبسن حطس یور رب یگدروخ تلاوصحم دوجو ًاددجم و دوش یم ادج حطس یور زا تلاوصحم نیا ،لیسناتپ راتفر ساسا رب .دبای یم شیازفا ،لیسناتپ شیازفا اب نایرج هتیسناد یگدروخ راتفر کی ،^SiC زا ^%15 اب هارمه هنومن لفات نویسازیرلاپ هرفح نورد رد یگدروخ هدننک تابثا هک دوش یم هدهاشم لاعف رد ،9 لکش اب قباطم .تسا ششوپ حطس یور رب دوجوم یاه نایرج هتیسناد شهاک ،لفات رادومن رد ،تلو رفص دودح لیسناتپ رب یگدروخ تلاوصحم دوجو هب ناوت یم هک دوش یم هدهاشم زا تلاوصحم نیا ،لیسناتپ شیازفا اب هک داد تبسن حطس یور .دبای یم همادا یلبق دنور و هدش ادج حطس

.SiC مرگ 15 یاراد )ب ،SiC مرگ 5 یاراد )فلا :یاه هنومن ششوپ عطقم هب طوبرم یرون پوکسورکیم ریوصت ـ 5 لکش

.NaCl زا %3/5 طیحم رد ششوپ روضح رد یدلاوف یاه هنومن زا نویسازیرلاپ یاه ینحنم ـ 9 لکش رد SiC تارذ عمجت و SiC مرگ 15 ششوپ حطس یژولوفروم زا SEM ریوصت ـ 8 لکش

.یگدمآرب تمسق هدننک تیوقت تارذ تسشن رثا رد کرت لیکشت ـ 7 لکش

.ششوپ حطس رد .SiC مرگ 15 )ب و SiC مرگ 5)فلا یاراد یاه ششوپ یژولوفروم زا SEM ریوصت ـ 6 لکش

.NaCl زا % 3/5 طیحم رد ششوپ روضح رد یدلاوف یاه هنومن زا ییایمیشورتکلا سنادپما نومزآ زا هدمآ تسدب یاه ینحنم ـ 10 لکش نویسازیرلاپ نومزآ زا هدمآ تسدب ییایمیشورتکلا یاهرتماراپ ـ 7 لودج

β _a(mv) β_c(mv)

I_corr (A) E_corr (mv)

Coat

81 105

1/16 × 10^-7 WithoutSiC -116

64/77 112/5

1/38 × 10^-7 -155/59

5% SiC

92/77 118/9

3 × 10^-7 -322/38

15% SiC

،فلتخم طیارش رد یدلاوف یاه هنومن یگدروخ راتفر ،همادا رد .تفرگ رارق یسررب دروم ییایمیشورتکلا سنادپما نومزآ طسوت نومزآ زا لصاح زاف دب و یتمواقم دب ،تسیئوکیان یاهرادومن یارب.تسا هدش هداد ناشن ، 10 لکش رد ،ییایمیشورتکلا سنادپما یزاس هیبش و تسیئوکیان یاه ینحنم زا لصاح یاههداد لیلحت یکیرتکلا رادم کی اب ار هدمآ تسدب جیاتن یتسیاب ،یگدروخ راتفر رد و ^SiC بایغ رد هنومن یارب لداعم رادم .داد تقباطم ،لداعم لکش رد ^SiC %10 اب هنومن یارب و 11 لکش رد ،^SiC %5 روضح هدمآ تسدب ییایمیشورتکلا یاهرتماراپ .تسا هدش هداد ناشن ،12 هدروآ ،8 لودج رد ،زین ییایمیشورتکلا سنادپما نومزآ زا یشان تارذ نودب هنومن رد ،هدمآ تسدب جیاتن اب قباطم .تسا هدش هداد ناشن ینامز تباث کی ،سنادپما یاهرادومن هب هجوت اب ،^SiC یاراد ششوپ نیا.تسا ششوپ دوخ هب طوبرم هک تسا هدش زاغآ ششوپ تارفح لخاد زا ششوپ یگدروخ و هدوب لخلخت رادم هب هجوت اب ،)^R por( تارفح لخاد تمواقم رادقم .دوش یم

نآ لک سنادپما .تسا مها 88980 دودح رد ،هدمآ تسدب لداعم لک تمواقم هک تسا زتره 105 یتمواقم دب رادومن هب هجوت اب زاف دب رادومن رد هلق یانهپ .دهد یم ناشن ار یگدروخ ربارب رد رتشیب انهپ نیا هچره هک تسا دوجوم هیلا یرادیاپ رگنایامن زین سنادپما جیاتن ساسا رب .دهد یم ناشن ار هیلا رتشیب یرادیاپ دشاب SiC نودب هنومن اب هباشم ،ششوپ راتفر ،^SiC %⁵ اب هارمه هنومن یگدروخ هب طوبرم هک تسا ینامز تباث کی یاراد و تسا لک سنادپما .دشاب یم ششوپ حطس یور رب دوجوم یاه هرفح سنادپما رادقم هچره .دشاب یم مها 8×104 دودح هنومن نیا یارب .دیآ یم تسدب یرتلااب یگدروخ هب تمواقم ،دشاب رتلااب ،لک هک دوش یم هدهاشم ینامز تباث ود ،^SiC زا ^%15 اب هنومن یارب زا یگدروخ ی هدنهد ناشن یلبق یاه هنومن دننامه لوا ی هقلح طوبرم مود هقلح و تسا ششوپ حطس رد دوجوم یاه هرفح نورد

،اه هرفح نورد رد یگدروخ تلاوصحم دوجو اب هک تسا ذوفن هب هب ندیسر یارب لخاد هب لولحم نورد زا ار برخم یاه نوی ذوفن لاح رد هک یحطس( هدش هدروخ حطس یاه نوی ذوفن ای و حطس .دنک یم هجاوم لکشم اب ار لولحم نورد هب )تسا ندش هدروخ یاه هنومن هب تبسن یرتمک لک سنادپما هکنیا لیلد هب هنومن نیا زا رتمک نآ یگدروخ هب تمواقم )مها 3 × 104( دراد یلبق .تسا یلبق یاه هنومن یــنورتکلا پوــکسورکیم رــیواــصت ،قیقحت زا یـیاهن هلحرم رد یاــه نومزآ زا سپ فــلتخم یاــه هــنومن زا )^SEM( یشبور

لکش رد هدمآ تسدب جیاتن .تفرگ رارق یسررب دروم ،یگدروخ SiC نازیم شیازفا اب ،لکش هب هجوت اب .تسا هدش هداد ناشن 13 نیا اب .تسا هتفای شیازفا یگدروخ رادقم ،یتیزوپماک ششوپ رد نویسازیرلاپ یاه نومزآ زا هدمآ تسدب جیاتن هب هجوت اب ،لاح خر هنومن هس ره رد یگدروخ ،ییایمیشورتکلا سنادپما و لفات .تسا هدش هداد ناشن ،لکش رد هک تسا هداد

.SiC %5 روضح و بایغ رد هنومن یارب لداعم رادم ـ 11 لکش ییایمیشورتکلا سنادپما نومزآ زا هدمآ تسدب ییایمیشورتکلا یاهرتماراپ ـ 8 لودج

.SiC %5 روضح رد هنومن یارب لداعم رادم ـ 12 لکش

Rdiff (Ω) Cdiff (F)

Rpor (Ω) Ccoat (F)

Rs (Ω) coat

--- ---

88980 3/73×10^_5

30/22 Without SiC

--- ---

59395 2/92×10^_5

35/49 5% SiC

4000 4/41×10^-4

20142 6/61×10^_5

28/68 15%SiC

.SiC % 15و)c و SiC زا %5^ر)b روضح و SiC بایغ )a رد هنومن یارب یگدروخ نومزآ زا سپ ینورتکلا پوکسورکیم ریواصت ـ 13 لکش

.9 و 8 هحفص ،)1391( ،فیرش یتعنص هاگشناد یملع تاراشتنا ،تازلف نداد ششوپ ،ینابرق .م ]1[

.13 و12 هحفص ،)1390( ،هکترچ ،ونان سایقم رد يراکبآ ،رگراک .ف ]2[

[3] Ching. C. K. L and Y. Chao, Hardness Variation and CorrosionBehavior of As - Plated and Annealed Cr–Ni Alloy Deposits Electroplated in a Trivalent Chromium - Based bath, Surface & Coatings Technology, ( 2009), Pp. 3686-3691.

.22-26 هحفص ،)1388( نارهت ،نارهت هاگشناد ،نتسگنت دیبراک تارذ اب یتیفرظ هس مورک یتیزوپماکونان ششوپ ،يدمحم .ع ]4[

[5] L.N. Aimin Liang, Qiao Liu, Junyan Zhang, Structure Characterization and Tribological Properties of Thick Chromium Coating Electrodeposited From a Cr(III) Electrolyte, Surface & Coatings Technology, (2013), Pp. 23-26.

[6] Q.L. Aimin Liang, Bin Zhang, Liwei Ni, Junyan Zhang, Preparationof Crystalline Chromium Coating on Cu Substrate Directly by DC Electrodepositing From Wholly Environmentally Acceptable Cr(III) Electrolyte, Materials Letters, (2014), Pp. 131-134.

[7] Zeng. A, Liang. A and Zhang. J, Electrochemical Corrosion Behavior of Chromium - Phosphorus Coatings Electrodeposited from Trivalent Chromium Baths, Electrochimica Acta 53, (2008), Pp .7344-7349.

[8] Kwon. S. C, Characterization of Intermediate Cr-C layer Fabricated by Electrodeposition in Hexavalent and Trivalent Chromium Baths, Surface and Coatings Technology, (2004). Pp.15-19

عجارم یريگ هجيتن هنومن ناونع هب هیناث 57 یراکبآ نامز و رتمورکیم 0/325 )^Ra( حطس یربز، عبرم رتم یسد رب رپمآ 10 یسلاپ نایرج یلاگچ طیارش اب هنومن -1 .دیدرگ باختنا هنیهب هب تبسن یرتهب یتخاونکی یاراد و هتشاد ار تماخض نیرتشیب ،0/04 تارییغت بیرض و رتمورکیم 40 دودح تماخض نیگنایم اب هنیهب هنومن -2 .دوب رگید یاه هنومن هب ،رتلااب حطس یاه یربز رد .دراد هنیهب طیارش نییعت یور رب یناوارف ریثأت هیلاریز حطس یربز ،هدش یریگ هزادنا بوسر خرن ریداقم اب قباطم -3 .تسا زاین یراکبآ تایلمع رد یرتلااب یاه نایرج یلاگچ هتفای شیازفا ششوپ رد تارذ تسشن مه نازیم ،مامح رد هدننک تیوقت هرذ تظلغ شیازفا اب ،^SiC زا فلتخم ریداقم روضح رد ششوپ یارب -4 .ددرگیم یگدروخ صاوخ شهاک و ششوپ رد کرت داجیا و تارذ یعضوم عمجت ثعاب دصرد 15 هب ^SiC دصرد شیازفا و یگدروخ تعرس ،دصرد 15 و 5 هبرفصزا ششوپ رد ^SiC رادقم شیازفا اب یئایمیشورتکلا سنادپما و لفات نویسازیرلاپ جیاتن اب قباطم -10 .دبای یم شیازفا