97
Critical Thinking Abilities among Students of Medicine in Mazandaran University of Medical Sciences, 2011
Fatemeh Sheikhmoonesi1, Hamidreza Barani2, Mohammad Khademloo3,
Rayka Sharifian 2, Marjan Jahani 2, Hoseyn Lamsechi 2
1 Psychiatry and Behavioral Sciences Research Center, Department of Psychiatry, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
1 Student in Medicine, Faculty of Medicine, Student Research Committee, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran 3 Department of Community Medicine, Health Sciences Research Center, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical
Sciences, Sari, Iran
(Received September 11, 2012 ; Accepted January 21, 2012)
Abstract
Background and purpose:Critical thinking has a major role in desirable professional attribute and a highly valued educational outcome. The aim of this paper was to assess the dimensions of critical thinking abilities among medical students in Mazandaran University of Medical Sciences.
Materials and methods: Using multistage cluster random sampling, 120 medical students were assessed. Critical thinking skills were measured using the California critical thinking skills test (CCTST).
The data was analyzed through descriptive statistics and t-test in SPSS.
Results: In this study 118 students completed CCTST questionnaire. The mean of critical
thinking score for medical students was 10.91±3.37. Dimensions of critical thinking were not related to gender, marital status, and academic level (P>0.05).
Conclusion: This study revealed that critical thinking did not enhance among medical students while studying at university. It is widely believed that critical thinking is essential to clinical decision- making, so lecturers in medical universities should focus more on nurturing critical thinking in order to improve the clinical competency of medical students.
Keywords: Critical thinking, medical student, education, the California critical thinking skills test
J Mazand Univ Med Sci 2013; 23(98): 98-103 (Persian).
ﺠﻣ ـ ـ ﻠ ـــ ﻧاد ﻪـ ـ ﻋ هﺎﮕــــﺸ ـ ـ ـ ﻠ ـ ـ ﭘ مﻮــ ـ ـ ﺷﺰ ــ ﻜ ـ ــ ـ ﻣ ﻲ ـ ـ ﻧزﺎ ـ ـ ـ نارﺪـ
هرود و ﺖﺴﻴﺑ د مو هرﺎﻤﺷ 98 ﺪﻨﻔﺳا لﺎﺳ 1391 ) 103 - 98 (
ﺳرﺮﺑ ﻲ ترﺎﻬﻣ ﺎﻫ
ي دﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ي
ﻮﺠﺸﻧاد رد ﻳ
نﺎ ﻜﺷﺰﭘ ﻲ
ﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲ
لﺎﺳ رد نارﺪﻧزﺎﻣ 1390
ﻲﺴﻧﻮﻣ ﺦﻴﺷ ﻪﻤﻃﺎﻓ 1
ﻲﻧارﺎﺑ ﺎﺿرﺪﻴﻤﺣ 2
ﻮﻠﻣدﺎﺧ ﺪﻤﺤﻣ 3
نﺎﻴﻔﻳﺮﺷ ﺎﻜﻳار 2
ﻲﻧﺎﻬﺟ نﺎﺟﺮﻣ 2
ﻲﭼ ﻪﺴﻤﻟ ﻦﻴﺴﺣ 2
هﺪﻴﻜﭼ
و ﻪﻘﺑﺎﺳ فﺪﻫ : ﻢﻬﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﻧادﺎﻘﻧ ﺮﻜﻔﺗ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و بﻮﻠﻄﻣ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ندروآ ﺖﺳد ﻪﺑ ياﺮﺑ
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻪﻓﺮﺣ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ دﻮﺷ
. ترﺎﻬﻣ ﻲﺑﺎﻳزرا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا زا فﺪﻫ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد رد نآ يﺎـﻫ هزﻮـﺣ و يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
دﻮﺑ نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻜﺷﺰﭘ .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
: 120 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ يﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻓدﺎﺼﺗ شور ﻪﺑ يﺮﻴﮔ
ﻪﺷﻮﺧ
ﺪﻧﺪـﺷ ﻲـﺳرﺮﺑ يا .
ترﺎـﻬﻣ ﺮـﻜﻔﺗ يﺎـﻫ
ترﺎﻬﻣ نﻮﻣزآ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يدﺎﻘﺘﻧا ﺎﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ يدﺎﻘﺘﻧاﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
(CCTST)
ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻲﺑﺎـﻳزرا درﻮـﻣ .
هداد ﺎـﺑ ﺎـﻫ
ﺳا ﺘ راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔ نﻮﻣزآ و ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ رﺎﻣآ وSPSS
t-test
ﺪﻧﺪﺷ ﻞﻴﻠﺤﺗ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ : 118 ﻣزآ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﻜﺷﺰﭘ يﻮﺠﺸﻧاد ترﺎـﻬﻣ نﻮ
ﺪـﻧدﺮﻛ ﻞـﻴﻤﻜﺗ ار ﺎـﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ يدﺎـﻘﺘﻧاﺮﻜﻔﺗ يﺎـﻫ .
و ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ
نﺎﻧآ تاﺮﻤﻧ رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا 37
/ 3 91±
/ 10 دﻮﺑ . ﭻﻴﻫ هﺮﻤﻧ و ﻞﻛ هﺮﻤﻧ ﺖﻴﻌـﺿو و ﺖﻴـﺴﻨﺟ ﺎﺑ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ هزﻮﺣ زا ماﺪﻛ
ﺗﺄ دﻮﺒﻧ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﻊﻄﻘﻣ و ﻞﻫ )
05 / 0
>
.(p
جﺎﺘﻨﺘﺳا : رد ﻪﻧادﺎﻘﻧ ﺮﻜﻔﺗ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا لﺎﺳ ﻲﻃ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد
ﻪـﺘﻓﺎﻴﻧ شروﺮﭘ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﻞﻴﺼﺤﺗ يﺎﻫ
ﺖﺳا . نآ زا ﻢﻴﻤﺼﺗ رد ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺮﻜﻔﺗ زﺮﻃ عﻮﻧ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺎﺟ يﺮﻴﮔ
هﺎﮕـﺸﻧاد ﺪﻴﺗﺎـﺳا ﺎـﺗ ﺖـﺳا مزﻻ ،دراد ﻲﻨﻴﻟﺎـﺑ ﺢﻴﺤـﺻ يﺎﻫ
،ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﺪﺷر ﺖﻬﺟ رد يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ
.
يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ هژاو :
ﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ترﺎﻬﻣ نﻮﻣزآ ،شزﻮﻣآ ،ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ،يدﺎ ﺎﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
،يدﺎــﻘﺘﻧا ﺮــﻜﻔﺗ درﻮــﻣ رد ﻲﻟﻻﺪﺘــﺳا ﺮــﻜﻔﺗ ﻚــﻳ
ﺪـﻧراد ﺪﺣاو ﻞﺣ هار ﻚﻳ زا ﺶﻴﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺗﻼﻜﺸﻣ .
رد
مﺎﺠﻧا رد ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا لﻻﺪﺘﺳا ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﻜﻔﺗ ﻊﻗاو ﻮﻬﺸﻣ و ﺎﻳﺎﻀﻗ زا ﻖﻴﻗد ﻲﺑﺎﻳزرا يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ يرﺎﻛ ﺶﻴـﭘ تاد
ﻲﻣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻪـﺑ ﻪـﻃﻮﺑﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﻤﻫ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ و دور ﻲـﻣ ﻲﻨﻴﻋ
ﺪـﺳر
) 1
.(
ترﺎـﻬﻣ دﻮـﺒﻬﺑ و ﺶﻳاﺰـﻓا ﺮـﻜﻔﺗ يﺎـﻫ
شزﻮـﻣآ ﺪـﻨﻳاﺮﻓ رد ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ دﺎﻌﺑا زا ﻲﻜﻳ ،نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺖﺳا يﺮﻴﮔدﺎﻳ و .
ﺶﻳاﺰـﻓا ﺎﺑ ﻪﻛ ،يزوﺮﻣا نرﺪﻣ هرود رد
ﻪﺑور ﺶﻧاد ﺪﺣ زا هدﺎﻳز
ﻲـﺻﺎﺼﺘﺧا ﺶـﻧاد ﻪﻟﺄﺴﻣ ،ﻢﻴﺘﺴﻫ ور
ﻛ
،ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يﺮﺘﻤﻛ ﺖﻴﻤﻫا زا دﺮﻓ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﺐﺴ
ﻣ ﺆ لﻮﺌﺴﻣ ﻒﻟ : ﻲﺴﻧﻮﻣ ﺦﻴﺷ ﻪﻤﻃﺎﻓ -
يرﺎﺳ : ﻲﻧﺎﻣرد ﻲﺷزﻮﻣآ ﺰﻛﺮﻣ ،ﺎﻜﻧ يرﺎﺳ هدﺎﺟ عراز
mazums.ac.ir fmoonesi@
E-mail:
1 . تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ناور
ﻜﺷﺰﭘ ﻲ يرﺎﺘﻓر مﻮﻠﻋ و ،
هوﺮﮔ ناور ﻜﺷﺰﭘ ﻲ
، ،ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد هﺎﮕﺸﻧاد
نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ
2 . ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﻜﺷﺰﭘ يﻮﺠﺸﻧاد
، ،ﻲﻳﻮﺠﺸﻧاد تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﺘﻴﻤﻛ نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
3 . ،ﻲﻜﺷﺰﭘ هﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻜﺷﺰﭘ هوﺮﮔ ،ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ مﻮﻠﻋ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ
نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
21 / 6 / 1391 ﺣﻼﺻا ﺖﻬﺟ عﺎﺟرا ﺦﻳرﺎﺗ تﺎ
: 27 / 10 / 1391 ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
2 / 11 / 1391
ﻲﺸﻫوﮋﭘ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﺴﻧﻮﻣ ﺦﻴﺷ ﻪﻤﻃﺎﻓ
مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ
هرود
مود و ﺖﺴﻴﺑ هرﺎﻤﺷ ،
97 ، ﻦﻤﻬﺑ 1391 9
ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ ﻦﻤـﺿ رد داﺮـﻓا ﻪـﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﻴﻤﻫا يﺎـﻫ
ترﺎــﻬﻣ ،يﺮــﻜﻓ ﺪــﻨﻨﻛ ﺐــﺴﻛ ار ﻲﻳﺎــﻫ
ﻪــﻛ رد ار نﺎــﻧآ
ﺑور نآ ﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ تﺎﻋﻼﻃا ﻲﺑﺎﻳزرا ﻪ
يرﺎـﻳ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ور
ﺪﻨﻛ
) 2
.(
و تﺎﻋﻼﻃا ﻲﻧاواﺮﻓ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﺖﻴﻌﻗاو يﺮــﻴﮔاﺮﻓ موﺰــﻟ درﻮــﻣ رد ﻪــﻧاﺪﻘﺘﻨﻣ ﺮــﻜﻔﺗ زا داﺮــﻓا ،نآ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻞﻓﺎﻏ تﺎﻋﻼﻃا .
ﺶﻫوﮋﭘ زا ﻲﺷﺎﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ زا ﻲﻛﺎﺣ ﺎﻫ
ار دﻮـﺧ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ ﺮﺜﻛا نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ نآ ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﺮﻜﻔﺗ نوﺪﺑ و ﻲﻨﻴﺷﺎﻣ ﺪـﻨﻫد
) 3
. (
و هﺪـﻨﻳاﺰﻓ ﺪـﺷر
،نارﺎــﻤﻴﺑ زا ﺖــﺒﻗاﺮﻣ ﻪــﺻﺮﻋ رد ﻲﻜــﺷﺰﭘ ﺶــﻧاد ﻊﻳﺮــﺳ ﺑ ﻪﻛ ﺪﺒﻠﻃ ﻲﻣ ار ﻲﻧاﺮﮕﻧﺎﻣرد ﺮـﻜﻔﺗ ﺮﺗﻻﺎـﺑ حﻮﻄﺳ ﺎﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺘ
ـﻨﻨﻛ درﻮـﺧﺮﺑ هﺪـﻴﭽﻴﭘ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻦﻳا ﺎﺑ لﻻﺪﺘﺳا ترﺪﻗ و ﺪ
.
ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ ﻪـﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ يﺎﻫﺎﻄﺧ و نارﺎﻤﻴﺑ تﻼﻜﺸﻣ مﻮﺳ ﻚﻳ ﻦـﻳا ﻞـﺣ ﺖـﻬﺟ ،ﺖـﺳا يرﺎـﻤﻴﺑ ﺺﻴﺨﺸﺗ رد ﺎﻄﺧ ﺮﻃﺎﺧ
ترﺎـﻬﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ،ﻞﻜﺸﻣ
ترﺎـﻬﻣ و ﻲـﺼﻴﺨﺸﺗ يﺎـﻫ يﺎـﻫ
نارود و ﻲﻣﻮـﻤﻋ ﻲﻜـﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ نارود رد يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﺖـﺳا يروﺮﺿ يرﺎﻴﺘﺳد
) 4
. (
ناﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ،ﺎﺘـﺳار ﻦـﻳا رد
شروﺮـﭘ ﻒـﻠﺘﺨﻣ دﺎـﻌﺑا ندﻮـﻤﻧ ﻦـﺷور رد ﻲﻌـﺳ يرﺎﻴﺴﺑ ﺪﻧﺎﻫدﻮﻤﻧ ﺮﻜﻔﺗ .
تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ زا يرﺎﻴﺴﺑ رﻮﺤﻣ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ
ﻪــﻛ ،ﻲﻜــﺷﺰﭘ شزﻮــﻣآ ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﻪــﻠﻤﺟ زا ﺖــﺳا هدﻮــﺑ نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ شزﻮﻣآ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ هﺪﻨﻫد
ﻧاد رد ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺐﺟﻮﻣ ﻲﻣ نﺎﻳﻮﺠﺸ
دﻮﺷ
) 7 - 4
.(
ﻖـﻴﻘﺤﺗرد
Agnes Tiwari
لﺎـﺳ 2003 نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد ،
ﺮــﻈﻧ زا ،ﺎﻴﻟاﺮﺘــﺳا و ﻦﻴــﭼ رد هﺎﮕــﺸﻧاد ود رد يرﺎﺘــﺳﺮﭘ ترﺎﻬﻣ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد و ﺪﻧﺪـﺷ ﻲـﺳرﺮﺑ يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮـﻜﻔﺗ يﺎﻫ
ﺪـﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ ﺐﺴﻛ نﻮﻣزآ ﻦﻳا رد يﺮﺗﻻﺎﺑ زﺎﻴﺘﻣا ﻲﻨﻴﭼ و
هﻮﺤﻧ ﺮﺑ ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﻛ دﻮﺑ هدﺮﻛ حﺮﻄﻣ ار ﻪﻴﺿﺮﻓ ﻦﻳا ﻖﻘﺤﻣ ﻔﺗ ﺗ ﺮﻜ ﺄ ﻲﻣ ﺮﻴﺛ دراﺬﮔ
) 8
.(
لﺎـﺳ رد ﻪـﻛ نارﺎـﻜﻤﻫ و ﻲﻓﻮﻌـﺸﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ رد 1388
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ 59
و لوا لﺎﺳ يﻮﺠﺸﻧاد 64
يﻮﺠـﺸﻧاد
ﻲـﺳرﺮﺑ ﻲﻣﻼـﺳا دازآ هﺎﮕـﺸﻧاد يرﺎﺘﺳﺮﭘ ﻪﺘﺷر ﺮﺧآ لﺎﺳ ترﺎﻬﻣ وﺪﻧﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هوﺮﮔ ود رد يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
ترﺎﻬﻣ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا رﺮﺑ ﺎﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
و ﻲﺳ
ﻦﻴـﺑ ﻲـﻤﻬﻣ توﺎـﻔﺗ ،ﻪﻠـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ،ﺪﺷ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ترﺎﻬﻣ ناﺰﻴﻣ و لوا لﺎـﺳ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
ﺖــﺷاﺪﻧ دﻮــﺟو يرﺎﺘــﺳﺮﭘ ﺮــﺧآ .
ﻦــﻳا شزﻮــﻣآ ﻊــﻗاو رد
و ﻪﻌــﺳﻮﺗ ﺐــﺟﻮﻣ ﻲﻠﻴــﺼﺤﺗ هرود لﻮــﻃ رد نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد ﺎﻘﺗرا ء دﻮﺑ هﺪﺸﻧ نﺎﻧآ رد ترﺎﻬﻣ ﻦﻳا
) 9
.(
ﻲﻠﻋ
ﻛ ﻪـﺑ ﻲﻜـﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد زﺎﻴﻧ ﻢﻏر ﻦﻴـﻨﭼ ﺐـﺴ
ﻲﻠـﺻا ﻊـﺟﺮﻣ ﻲﻜـﺷﺰﭘ ﻢﻴـﺗ رد ﻪـﻛ ﺖـﻠﻋ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻲﺗرﺎﻬﻣ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﻣ ﻚﺷﺰﭘ ،ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ يﺮﻴﮔ رد شزﻮـﻣآ هﻮـﺤﻧ ،ﺪﺷﺎﺑ
يا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد درﻮﻣ ا
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳ
ﻲـﻣ ﻪﺋارا دﺎﺘﺳا ﻂﺳﻮﺗ ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ و ﻲﺳرد دﺎﻳز ﻢﺠﺣ دﻮـﺷ
دوﺪــﺤﻣ ار يدﺎــﻘﺘﻧا ﺮــﻜﻔﺗ شزﻮــﻣآ هﻮــﺤﻧ ﻊــﻗاو رد و ﻲﻣ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﺪﻨﻛ ترﺎﻬﻣ ﻪﻨﻴﻣز
رد يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
ﺖﺳا دوﺪﺤﻣ رﺎﻴﺴﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد درﻮﻣ .
ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
دﻮـﺟو ﻪـﻨﻴﻣز ﻦـﻳا رد ﻪـﻛ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا ﻼﺧ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﺖـﺷاد
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺮﺿﺎﺣ .
ﻲﻳﺎـﻧاﻮﺗ ﻲﺑﺎﻳزرا ﺖﻬﺟ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎـﻫ
ﻲﻜـﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﻘﻣ رد نآ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ و نارﺪﻧزﺎﻣ يژﻮﻟﻮﺗﺎـﭘﻮﻳﺰﻴﻓ و ﻪﻳﺎﭘ مﻮﻠﻋ ﻊﻃﺎ
لﺎــﺳ رد يزرورﺎــﻛ و يزﻮﻣارﺎــﻛ و 1390
ﺪــﺷ ﻲــﺣاﺮﻃ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻲﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ ﻲﻜـﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺶﻳاﺮﮔ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻲﻣ و ﺪﻳﺎﻤﻧ ﺺﺨﺸﻣ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﻪﺑ ار ﺖـﺳد ياﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ نارﺎﻛرﺪﻧا ءﺎـﻘﺗرا ﺖـﻬﺟ ﻲﻫﺎﮕـﺸﻧاد ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ
ﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﺢﻄﺳ ﺪﺷﺎﺑ ﺪﻴﻔ
.
و داﻮﻣ شور
ﺎﻫ
لﺎـﺳ رد ﻪـﻛ دﻮـﺑ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻚﻳ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا 1390 ﺪــﺷ مﺎــﺠﻧا .
نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد ار ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮــﻣ ﺖــﻴﻌﻤﺟ
ﻞﻴﻜــﺸﺗ نارﺪــﻧزﺎﻣ ﻲﻜــﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕــﺸﻧاد ﻲﻜــﺷﺰﭘ ﻲﻣ ﺪﻧداد . ﻲﻜـﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد ﻞـﻛ داﺪﻌﺗ 385
دﻮـﺑ ﺮـﻔﻧ
داﺪﻌﺗ 120 ﻪﻧﻮﻤﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ يﻮﺠﺸﻧاد ﻪـﺑ يﺮـﻴﮔ
ﻪﺷﻮﺧ شور يا
ﺪﻧﺪـﺷ بﺎـﺨﺘﻧا ﻲﻓدﺎـﺼﺗ )
30 ﺮـﻫ رد ﺮـﻔﻧ
ﻊــﻄﻘﻣ .(
دراو ﻞــﻳﺎﻤﺗ ترﻮــﺻ رد ﻲﻜــﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد ﻲــﻣ ﻖــﻴﻘﺤﺗ ﻪﻣﺎﻨــﺸﺳﺮﭘ و ﺪﻧﺪــﺷ
دﻮــﺑ مﺎــﻧ نوﺪــﺑ ﺎــﻫ .
ياﺮــﺑ
زا يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻘﺗ ﻲﺳرﺮﺑ و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ آ
ترﺎـﻬﻣ نﻮـﻣز يﺎـﻫ
ﺎﻴﻧﺮﻔﻴﻟﺎﻛ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ
(CCTST)
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮـﺷ
. ﻦـﻳا
آ ﻞﻣﺎﺷ نﻮﻣز 34
ﺞﻨﭘ ﺎﻳ رﺎﻬﭼ لاﻮﺳ ﻨﻳﺰﮔ
ﻪ ﻚﻳ ﺎﺑ يا ﺦﺳﺎﭘ
ﺢﻴﺤــﺻ ) ﺮﺜﻛاﺪــﺣ 34 هﺮــﻤﻧ ( ﻲــﺻﺎﺼﺘﺧا ﺶﺠﻨــﺳ ياﺮــﺑ
ترﺎﻬﻣ نﺎﺘـﺳﺮﻴﺑد زا ﺪـﻌﺑ حﻮﻄـﺳ رد يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮـﻜﻔﺗ يﺎـﻫ ﺢﻄــﺳ رد ﻲﻳاﻮــﺘﺤﻣ ﺶــﻧاد ﭻﻴــﻫ و ﺖــﺳا هﺪــﺷ ﻲــﺣاﺮﻃ ﻪـﺑ ﻲﻳﻮﮕﺨـﺳﺎﭘ ياﺮـﺑ ﺪـﺷﺎﺑ ﻲﺻﺎﺼﺘﺧا ياﺮﺑ ﻪﻛ هﺎﮕﺸﻧاد
ﺖـﺴﻴﻧ زﺎـﻴﻧ درﻮـﻣ تﻻاﻮـﺳ ﻦﻳا
) 6
. (
هﺮـﻤﻧ ﻪـﻛ يا آ نﻮـﻣز
ﺑ تﻻاﻮﺳ ﻞﻛ زا هﺪﻧﻮﺷ يﺎﻨﺒﻣ ﺮ
34 ﻲﻣ ﺬﺧا ﻞﻛ هﺮﻤﻧ ﺪﻨﻛ
ﻲـﻣ نﺎـﺸﻧ ار دﺮﻓ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﺢﻄﺳ ﺪـﻫد
. ﺮـﺑ هوﻼـﻋ آ
ن
تﻻاﻮﺳ آ ﻪﻘﺒﻃ ود رد نﻮﻣز رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يﺪﻨﺑ
ﻪﻘﺒﻃ تﻻاﻮﺳ زا يداﺪﻌﺗ لوا يﺪﻨﺑ ،
ترﺎﻬﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ يﺎﻫ
ﻲـﺳﺎﻴﻗ لﻻﺪﺘﺳا و ﻲﻳاﺮﻘﺘﺳا لﻻﺪﺘﺳا ﻞﻣﺎﺷ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ) ماﺪـﻛ ﺮﻫ 14
لاﻮـﺳ ( ﻪـﻘﺒﻃ رد و زا ﺮـﮕﻳد يداﺪـﻌﺗ مود
ترﺎﻬﻣ تﻻاﻮﺳ ﻪـﻳﺰﺠﺗ ﻞﻣﺎﺷ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ يﺎﻫ
ﻞﻴﻠﺤﺗ و ) 9 لاﻮﺳ ( طﺎﺒﻨﺘﺳا و ﻲﺑﺎﻴﺷزرا )
ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ 14
و
16 لاﻮﺳ ( ﻲﻣ ﻲﺑﺎﻳزرا ار تﻻاﻮـﺳ زا ﻲـﻀﻌﺑ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ﺪـﺷﺎﺑ ﻲـﻣ كﺮﺘﺸﻣ ﻪﻄﻴﺣ ﻚﻳ زا ﺶﻴﺑ ياﺮﺑ
) 10
. (
ﺐﻳﺮـﺿ
ﻪـﺑ رﻮﺸﻛ جرﺎﺧ و ﻞﺧاد رد ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦﻳا ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ﺐـﻴﺗﺮﺗ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ 71 / 0 و 62 / 0
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻦﻴـﻴﻌﺗ
) 8
، 10
. (
رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ
نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد تاﺮــﻤﻧ ﻞــﻴﻠﺤﺗ رد
آ ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ زا رﻮﻛﺬــﻣ نﻮــﻣز
مﺮﻧ يراﺰﻓا
SPSS-15
آ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻲﻃﺎﺒﻨﺘـﺳا و ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ رﺎﻣ
ﺪﺷ . ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﻊﻃﺎـﻘﻣ ﻦﻴﺑ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ هﺮﻤﻧ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ياﺮﺑ
زا آ نﻮﻣز ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳاt
.
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ
ﻦـﻳا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ زا ﻪـﻛ داد نﺎـﺸﻧ ﺶﻫوﮋـﭘ
) 3 / 98
ﺪﺻرد ( 118 ﺪﻧداد ﺦﺳﺎﭘ تﻻاﻮﺳ ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻳﻮﺠﺸﻧاد 64
ﺮﻔﻧ
) 2 / 54 ﺪﺻرد ( و ﺮﻛﺬﻣ 50 ﻣ ﺮﻔﻧ ﺆ ﺚﻧ ) 3 / 42 ﺪﺻرد ( هدﻮﺑ ﺪﻧا
و 4 ﺪـﻧدﻮﺑ هدﺮﻜﻧ ﺺﺨﺸﻣ ار دﻮﺧ ﺖﻴﺴﻨﺟ ﻢﻫ ﺮﻔﻧ .
ﻦـﻳا زا
ﻮﺠﺸﻧاد داﺪﻌﺗ 25
ﺮﻔﻧ ) 21 ﺪﺻرد ( و ﻪـﻳﺎﭘ مﻮﻠﻋ ﻊﻄﻘﻣ رد 24
) 20 ﺪــﺻرد ( ﺰﻴﻓ ﻊــﻄﻘﻣ رد ﺮــﻔﻧ و يژﻮﻟﻮﺗﺎــﭘﻮﻳ
28 ﻮﺠــﺸﻧاد )
7 / 23 ﺪﺻرد ( رد و يزﻮﻣآرﺎﻛ ﻊﻄﻘﻣ 27
ﺮﻔﻧ ) 8 / 22 ﺪﺻرد (
و ﺪـﻧدﻮﺑ ﻞﻴـﺼﺤﺗ ﻪـﺑ لﻮﻐـﺸﻣ ،يزرورﺎﻛ ﻊﻄﻘﻣ رد 14
ﺮـﻔﻧ
ــﺧ ﻲﻠﻴــﺼﺤﺗ ﻊــﻄﻘﻣ ﺪــﻧدﻮﺑ هدﺮــﻜﻧ ﺺﺨــﺸﻣ ار دﻮ
. ﻦﻴــﺑ زا
،نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد 16
ﺮﻔﻧ ) 5 / 13 ﺪﺻرد ( ﺘﻣ ﺄ و ﻞـﻫ 95 ﺮـﻔﻧ ) 5 / 80
ﺪﺻرد ( و ﺪﻧدﻮﺑ دﺮﺠﻣ )
9 / 5 ( 7 ﺗ ﺖﻴﻌـﺿو ﺮﻔﻧ ﺄ
ـﺧ ﻞـﻫ ار دﻮ
ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻜﻧ ﺺﺨﺸﻣ .
نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد ﻲﻨـﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ 2
/ 1 23±
دﻮﺑ لﺎﺳ . ترﺎﻬﻣ نﻮﻣزآ تاﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
نارﺪــﻧزﺎﻣ ﻲﻜــﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕــﺸﻧاد ﻲﻜــﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد
57 / 3 915±
/ 10 ) زا 34 (
ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ .
تاﺮـﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ
ﻪﻄﻴﺣ رد نﻮﻣزآ ﺞﻨﭘ يﺎﻫ
يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮـﻜﻔﺗ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺮﻳز ﻪﻧﺎﮔ
لوﺪﺟ رد هرﺎﻤﺷ
1
ﺖـﺳا هﺪـﻣآ .
ﻪـﻄﻴﺣ رد هﺮـﻤﻧ ﻦﻳﺮﺗﻻﺎـﺑ
ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﻪـﻄﻴﺣ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ هﺮـﻤﻧ ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ و ﻲﺳﺎﻴﻗ لﻻﺪﺘﺳا ﺖﺳا هدﻮﺑ .
نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ تاﺮﻤﻧ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد
ﻪـﻄﻴﺣ ردو نﻮـﻣزآ ﻞﻛ هﺮﻤﻧ رد ،ﺮﻛﺬﻣ و ﺚﻧﺆﻣ ﺮـﻳز يﺎـﻫ
ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ،نآ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺪـﺸﻧ هﺪﻫﺎـﺸﻣ يراد
) 05 / 0
>
.(p
ﭘ زا ﻪﻠﺻﺎﺣ تاﺮﻤﻧ ﻲﺘﻗو ﻊﻃﺎـﻘﻣ رد يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮـﻜﻔﺗ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮ
يزﻮﻣآرﺎﻛ و يزرورﺎﻛ ،يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﻳﺰﻴﻓ ،ﻪﻳﺎﭘ مﻮﻠﻋ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ ﺮﻳز و يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ هﺮﻤﻧ ،ﺪﺷ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد نآ يﺎـﻫ
ﺖﺷاﺪﻧ يﺮﻴﮕﻤﺸﭼ توﺎﻔﺗ ،هﺪﺷ ﺮﻛذ ﻊﻄﻘﻣ رﺎﻬﭼ )
لوﺪـﺟ
هرﺎﻤﺷ 2 .(
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺮﻳز و يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ تاﺮﻤﻧ لوﺪﺟ رد يﺎﻫ
ﻣ داﺮﻓا ردو ﺲﻨﺟ ود رد نآ زا ﻲـﻤﻬﻣ توﺎﻔﺗ ﻞﻫﺄﺘﻣ و دﺮﺠ
ﺖﺷاﺪﻧ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ )
05 / 0
>
.(p
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 1
ﺮـﻜﻔﺗ يﺎـﻫ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣﺮﻳز رﺎـﻴﻌﻣ فاﺮـﺤﻧا و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ:
ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد يدﺎﻘﺘﻧا
يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ ﻪﻄﻴﺣ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا±
ﻞﻴﻠﺤﺗ 37
/
±1 52 / 2
ﻲﺑﺎﻳزرا 5
/
±1 58 / 2
جﺎﺘﻨﺘﺳا 034
/
±2 88 / 3
ﺎﻴﻗ لﻻﺪﺘﺳا ﻲﺳ 34
/
±2 88 / 5
ﻲﻳاﺮﻘﺘﺳا لﻻﺪﺘﺳا
88 /
±1 19 / 4
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 2
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﻊﻄﻘﻣ ﻚﻴﻜﻔﺗ ﻪﺑ نآ يﺎﻫ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣﺮﻳز و يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ تاﺮﻤﻧ:
ﻲﻳاﺮﻘﺘﺳا لﻻﺪﺘﺳا ﻲﺳﺎﻴﻗ لﻻﺪﺘﺳا جﺎﺘﻨﺘﺳا ﻲﺑﺎﻳزرا ﻞﻴﻠﺤﺗ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﻲﻠﻛ هﺮﻤﻧ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﻊﻄﻘﻣ 55
/
±4 73 /
1 6/17±2/03 4/42±1/86 2/51±1/58 2/94±1/35 10/7±2/9 ﻪﻳﺎﭘ مﻮﻠﻋ 25
/
±5 50 / 0
753/20±4/75 2/06±3/ 2/25±0/5 2/5±1/91 10±3/5 يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﻳﺰﻴﻓ
±5 73 / 1
511/52±7/33 4/33± 2/ 3/33±1/5 3/33±1/5 12/33±3 يزﻮﻣآرﺎﻛ 61
/
±4 67 / 1
382/10±6/14 1/87±4/ 931/53±2/53 ±1/372/ 10/76±2/9 يزرورﺎﻛ 67
/ 0
0/26 0/78 720/62 580/ 0/ P
ﻲﺸﻫوﮋﭘ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﺴﻧﻮﻣ ﺦﻴﺷ ﻪﻤﻃﺎﻓ
مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ
هرود
مود و ﺖﺴﻴﺑ هرﺎﻤﺷ ،
97 ، ﻦﻤﻬﺑ 1391
ﺚﺤﺑ
توﺎــﻀﻗ ﺪــﻨﻳاﺮﻓ ﻚــﻳ ناﻮــﻨﻋ ﻪــﺑ يدﺎــﻘﺘﻧا ﺮــﻜﻔﺗ و تﻼﻜـﺸﻣ ﻞـﺣ ﺐﺒـﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا راد فﺪﻫ و ﻢﻴﻈﻨﺗدﻮﺧ
ﻢﻴﻤﺼﺗ دﻮﺷ ﻲﻣ دﺮﻓ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺮﻴﮔ .
ﺎﻳ ﻲﻄﺧ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻦﻳا
،ﺖﺴﻴﻧ مﺪﻗ ﻪﺑ مﺪﻗ فﺎﻄﻌﻧا ﻪﻜﻠﺑ
ﻪـﺑ يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺮﻳﺬﭘ
ﻲﻣ هزﺎﺟا دﺮﻓ يرﻮﺌﺗ ﻪﻛ ﺪﻫد
هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ يﺎﻫ ﺪﻫاﻮـﺷ ،
ﺎـﻳ و هﺪـﺷ هداد حﺮـﺷ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘـﺳا ﺎـﻳ ﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ ،دﻮﺟﻮﻣ شور شزرا ﻪـﺑو ﻲـﻘﻄﻨﻣ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ار هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ يﺎﻫ
اﺮﻗ توﺎﻀﻗ درﻮﻣ ﻲﻟﻻﺪﺘﺳا شور ﺪـﻫد ر
) 1
. (
ﻦـﻳا فﺪـﻫ
،ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ترﺎــﻬﻣ ﻲﺑﺎــﻳزرا ﻦﻴــﺑ رد يدﺎــﻘﺘﻧا ﺮــﻜﻔﺗ يﺎــﻫ
و نارﺪـﻧزﺎﻣ ﻲﻜـﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ هﺎﮕـﺸﻧاد ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﺳرﺮﺑ
دﻮـﺑ ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ ﻊﻄﻘﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا نآ ﺎﺑ ﻂ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺮﻜﻔﺗ ﻞﻛ هﺮﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا يﺎﻫ
زا ﺮﺘﻤﻛ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد يدﺎﻘﺘﻧا 50
ﺪﺻرد ﻞـﻛ هﺮﻤﻧ
ﺖــﺳا ) 57 / 3 91±
/ 10 ﻞــﻛ هﺮــﻤﻧ ﺎــﺑ ﻪــﺴﻳﺎﻘﻣ رد :
34 ( رد ،
نﻮـﻣزآ تاﺮﻤﻧ و ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﻊﻄﻘﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻤﻬﻣ طﺎﺒﺗرا ﻦﻤﺿ ترﺎﻬﻣ ﻧ دﻮﺟو يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ ﺖﺷاﺪ
.
ﺮـﻜﻔﺗ ﻪﻨﻴﻣز رد ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ،رﻮﺸﻛ ﻞﺧاد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪـﻛ ﺖـﺳا هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا يرﺎﺘـﺳﺮﭘ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد رد يدﺎﻘﺘﻧا
ﻦﻴﺑ تاﺮﻤﻧ 12
/ 10 ﺎﺗ 68 / 11 هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺖـﺳا
) 11 ، 12
،(
تاﺮـﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣرﻮﺸﻛ زا جرﺎﺧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد يرﺎﺘــﺳﺮﭘ نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد يدﺎــﻘﺘﻧا ﺮــﻜﻔﺗ 2
/ 18 درﻮــﻣ ردو
يزﺎﺳوراد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد 32
/ 18 ﺖـﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ
) 6 ، 13
. (
ﺖـﺷاﺪﻬﺑ هﺪﻜـﺸﻧاد نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد ﺮﺑ ﻪﻛ يﺮﮕﻳد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺮـﻜﻔﺗ ﺢﻄـﺳ ،ﺪـﺷ مﺎﺠﻧا نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد يدﺎﻘﺘﻧا 19
/ 10
ﺪـﺷ شراﺰـﮔ
) 14 (
ﺎـﻜﻳﺮﻣآ رد .
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ترﺎﻬﻣ نﻮﻣزآ ﻞﻛ تاﺮﻤﻧ رد يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
يزﺎﺳ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺪﻨﻳاﺮﻓ 89
/ 15 ﻲﻓﺮﻌﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ
) 13
ﻪـﻛ(
رد هﺪــﻣآ ﺖــﺳد ﻪــﺑ هﺮــﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎــﻴﻣ ،نآ ﻪــﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎــﺑ نارﺪــﻧزﺎﻣ ﻲﻜــﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕــﺸﻧاد ﻲﻜــﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد ﻲﻤﻧ ﺶﺨﺑ ﺖﻳﺎﺿر ﺪـﺷﺎﺑ
.
ﻲـﻣ يدﺪـﻌﺘﻣ ﻞـﻣاﻮﻋ رد ﺪـﻧاﻮﺗ
ترﺎـﻬﻣ تاﺮـﻤﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ندﻮﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ يدﺎـﻘﺘﻧا ﺮـﻜﻔﺗ يﺎـﻫ
ﻣ ﺆ
ﻲـﻣ ﻪـﻠﻤﺟ زاﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛ
ﺎـﺳرﺎﻧ ﻪـﺑ ناﻮـﺗ ﻳ
ﻲ ﻲـﺷزﻮﻣآ يﺎـﻫ
دﺮﻛ هرﺎﺷا .
هﺎﮕﺸﻧاد رد ﻢﻛﺎﺣ ﻲﺷزﻮﻣآ مﺎﻈﻧ ﺮـﺑ ﺮﺘـﺸﻴﺑ ﺎﻫ
شروﺮـﭘ ﻪـﺑ ﺮﺘﻤﻛ و دراد ﻪﻴﻜﺗ تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ ﺖﻳﻮﻘﺗ و ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ شزﻮﻣآ و ﻪﻧادﺎﻘﻧ ﺮﻜﻔﺗ دزادﺮﭘ
.
زا ﻲﻜﻳ ﺮﻜﻔﺗ تاﺮﻤﻧ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ
يزﻮﻣآرﺎـﻛ ،يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﻳﺰﻴﻓ ،ﻪﻳﺎﭘ مﻮﻠﻋ ﻊﻃﺎﻘﻣ رد يدﺎﻘﺘﻧا ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ يزرورﺎﻛ و نﺎـﺸﻧ ﻊـﻗاو رد و ﺖـﺷاﺪﻧ يراد
ﻲﻣ ﻞﻴـﺼﺤﺗ لﻮﻃ رد ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد شزﻮﻣآ ﻪﻛ داد
ترﺎــﻬﻣ ﻦــﻳا ءﺎــﻘﺗرا و ﻪﻌــﺳﻮﺗ ﺐــﺟﻮﻣ و ﺖــﺳا هﺪــﺸﻧ ﺎــﻫ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲﻨﻴﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ لﻮﻤﻌﻣ يﺎﻫ ﻲﻤﻧ
ﺪـﻧاﻮﺗ ترﺎـﻬﻣ يﺎـﻫ
ﺮﻜﻔﺗ ﺪﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد يدﺎﻘﺘﻧا .
ﻲـﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪـﻳآ
نﻮﻣزآ رد ﻪﭽﻧآ ﻪﻛ
هﺎﮕـﺸﻧاد يﺎـﻫ
ﻲـﻣ ﻲﺑﺎـﻳزرا ،ﺎـﻫ دﻮـﺷ
ــﺑ ﻪ ﻪــﻳﺎﭘ ﺮــﺑ ﺮﺘــﺸﻴﺑ نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد ﻲﺑﺎــﻳزرا ﻲــﺘﻗو صﻮــﺼﺧ
ﻪـــﻨﻳﺰﮔﺪﻨﭼ تﻻاﻮـــﺳ ﻲـــﻣ يا
،ﻪـــﻈﻓﺎﺣ ترﺪـــﻗ ،ﺪـــﺷﺎﺑ
ترﺎﻬﻣ ﻲﺘﺣ و تﺎﻇﻮﻔﺤﻣ ﺦـﺳﺎﭘ هﻮـﺤﻧ رد ﻮﺠـﺸﻧاد يﺎـﻫ
ﺑ نداد ﻲﻣ ﻲﺘﺴﺗ تﻻاﻮﺳ ﻪ ﻦﻳا ﺎﺗﺪﺷﺎﺑ
ياﺮـﺑ ار ﻮﺠﺸﻧاد ﻪﻛ
ــﺴﻣ ﻞــﺣ ﺄ
ﺪــﻨﻛ ﻲﺑﺎــﻳزرا يدﺎــﻘﺘﻧا ﺮــﻜﻔﺗ يﺎــﻨﺒﻣ ﺮــﺑ ﻪﻟ .
ﺐﺣﺎﺻ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﺖﺳﺮﻬﻓ رد ناﺮﻈﻧ ،ﻪـﻧادﺎﻘﻧ ﺮﻜﻔﺗ هﮋﻳو يﺎﻫ
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ زا ﻲﻜﻳ ﺮـﻛذ لاﻮـﺳ ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ار ﻢﻬﻣ يﺎﻫ
ﻲــﻣ ﺪــﻨﻛ
) 15
رد(
،ﻢﻛﺎــﺣ ﻲــﺷزﻮﻣآ مﺎــﻈﻧ ﻪــﻛ ﻲﻟﺎــﺣ
و ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ار نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺖﺳا هداد قﻮﺳ ﺦﺳﺎﭘ ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ
.
زا يرﺎﻴﺴﺑ ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻞـﻣﺎﻋ ار ﻲـﺳرد ﺐـﻟﺎﻄﻣ ﻢﻛاﺮـﺗ ،ﺎـﻫ
هﺪــﻧرادزﺎﺑ ﻲــﻣ بﻮــﺴﺤﻣ ﺮــﻜﻔﺗ شروﺮــﭘ ياﺮــﺑ يا
ﺪــﻨﻨﻛ .
ﻮــﻧﻮﺑود
De Buno)
ﺐــﻟﺎﻄﻣ دﺎــﻳز ﻢــﺠﺣ ﺖــﺳا ﺪــﻘﺘﻌﻣ(
ﻲـﻣ ﺐﻠـﺳ ناﺮـﻴﮔاﺮﻓ زا ار ﺮـﻜﻔﺗ لﺎـﺠﻣ ﻲﺳرد ﺪـﻨﻛ
) 16
. (
ﻦﻴﻨﭼ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺮـﻜﻔﺗ شروﺮـﭘ ﻪـﺑ ﻢﻴﻫاﻮـﺨﺑ ﺮﮔا ﻪﻛ ﺪﻳآ
ﺘﻧا هﺎﮕﺸﻧاد رد يدﺎﻘ
،ﻢﻳزادﺮـﭙﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ ﺶﻫﺎـﻛ
ﺶﻴـﭘ زا ﻲﻜﻳ ﻲﺳرد ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻢﺠﺣ ﻪـﻨﻴﻣز
ﺖـﺳا نآ يﺎـﻫ .
ﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﺆ ترﺎﻬﻣ تاﺮﻤﻧ ندﻮﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ رد ﺮﮕﻳد ﺮﺛ ﺮﻜﻔﺗ يﺎﻫ
ﻲـﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد رد يدﺎﻘﺘﻧا ﺲﻳرﺪـﺗ شور ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ .
هﺪﻜـﺸﻧاد رد ﺐـﻟﺎﻏ ﺲﻳرﺪـﺗ شور ،ﻲﻜـﺷﺰﭘ يﺎـﻫ
،ﺖﺳا ﻲﻧاﺮﻨﺨﺳ شور ﻧا ﻪﻛ ﻲﺷور
ـﺳو تﺎـﻋﻼﻃا لﺎـﻘﺘ ﻊﻴ
ﻲﻣ ﺮﺴﻴﻣ هﺎﺗﻮﻛ نﺎﻣز تﺪﻣ رد ار دزﺎﺳ
. زا ﻲﻜﻳ ﻪﻛ ﻲﺷور
گرﺰﺑ
ﺮـﻈﻧ رد نآ تﻼﻜـﺸﻣ ﻦﻳﺮﺗ ياﺮـﺑ ﻲﻧﺎـﻣز ﻦﺘﻓﺮـﮕﻧ
عﻮــﺿﻮﻣ درﻮــﻣ رد ناﺮــﻴﮔاﺮﻓ ﺎــﺑ يﺮــﻜﻓ لدﺎــﺒﺗ و ﺚــﺤﺑ ﻲــﻣ ﻲﻠﻴــﺼﺤﺗ ــﺷﺎﺑ
ﺪ
) 15
ﺖــﺑﺎﻗر رد ﻲﻜــﺷﺰﭘ نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد(
ﻲﻣ اﺪﻴﭘ هار هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﺑ يراﻮﺷد
ﺗ ﺮـﻣا ﻦـﻳا و ﺪﻨﻨﻛ ﺄ
هﺪـﻨﻨﻛﺪﻴﻳ
دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺎـﻣا ﺖـﺳا نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد ﻦـﻳا رد ﻻﺎﺑ ﻲﺷﻮﻫ ﺢﻄﺳ
،ﻪـﻧادﺎﻘﻧ ﺮـﻜﻔﺗ يﺮﻴﮔرﺎـﻛ ﻪﺑ رد نﺎﻧآ ﻒﻴﻌﺿ ﺄﺗ ﻞـﺑﺎﻗ
ﻞـﻣ
ﺖﺳا . رد نﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘ و ﺖﺳا ﻲﺗاذ يﺮﻣا ندﻮﺑ شﻮﻫ ﺎﺑ تﺎـﻇﻮﻔﺤﻣ زا ﻦـﻫذ ندﺮﻛرﺎـﺒﻧا و رﺎﻜﺘﺸﭘ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻤﻠﻋ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﺎﺑ ﺮﻜﻔﺘﻣ و ﻪﻧادﺎﻘﻧ درﻮﺧﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد دراد ﺋﺎﺴﻣ ﺮﻳﺎﺳ و رد ﻪـﻛ دراد هﮋـﻳو شروﺮﭘ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ ،ﻲﮔﺪﻧز ﻞ
ﺖـﺳا هﺪﺷ ﺖﻠﻔﻏ نآ زا ﺮﺿﺎﺣ ﻲﺘﻴﺑﺮﺗ مﺎﻈﻧ
) 3
. (
ﻲـﺧﺮﺑ رد
رد ﺪـﻳﺎﺑ ﺮـﻜﻔﺗ شزﻮـﻣآ ﻪـﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻲﻟﺎـﺣرد ﺪـﺷﺎﺑ مﻮﻠﻋ ﺮﻳﺎﺳ شزﻮﻣآ ﻦﺘﻣ ﺮـﮕﻳد ﻲـﺧﺮﺑ ﻪـﻛ
ﻲﻣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ زا ﻞﻘﺘـﺴﻣ ﻲﺳرد ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ندﺮﻛ ﺮﻜﻓ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
شزﻮﻣآ ناﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻪﺑ سورد ﺮﻳﺎﺳ دﻮﺷ هداد
) 16 ، 17
.(
،نﺎﻳﺎﭘ رد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﻪﺑ يدﺎﻘﺘﻧا ﺮﻜﻔﺗ ﻲﻧﺎﺒﻣ شزﻮﻣآ
ﻲـﺳرد ﺐﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺎﻳ و ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ سرد ﻚﻳ ﻖﻳﺮﻃ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﺲﻳرﺪﺗ ياﺮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻴﺗﺎﺳا شزﻮﻣآ ،يرﺎﺟ يﮋﺗاﺮﺘــﺳا زا شور زا ﺰــﻴﻫﺮﭘ و يدﺎــﻘﺘﻧا ﺮــﻜﻔﺗ يﺎــﻫ
يﺎــﻫ
رد ﻪـــﻧادﺎﻘﻧ ﺮـــﻜﻔﺗ شروﺮـــﭘ ﺖـــﻬﺟ ﻪـــﻧﻼﻌﻔﻨﻣ ﺲﻳرﺪــﺗ ﺸﻧاد ﻲﻣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ،نﺎﻳﻮﺠ دﻮﺷ
.
References
1. Facione PA. Critical Thinking: What it is and Why it counts. 2007. Available at: URL:
http://www.insight assessment.com/pdf_file/
what &whyAccessed Feb 12, 2007
2. Özkahraman S, Yildirim B. Investigation of Critical Thinking Disposition in a University Hospital of Nurses Working in Turkey. 2012;
2(3):144-149.
3. Bahmani F, Yousefy A, Nematbakhsh M, Changiz T, Mardani M. Critical thinking skills of basic sciences' students of medical university in facing scientific texts. Iranian Journal of Medical Education 2005; 2(5): 45- 9. [Persian]
4. Harasym PH, Tsai TC, Hemmati P. Current trends in developing medical students' critical thinking abilities. Kaohsiung J Med Sci.
2008; 24(7):341-55.
5. Hill TV. The relationship between critical thinking and decision-making in respiratory care students. Respir Care. 2002; 47(5): 571- 7.
6. Miller DR. Longitudinal Assessment of Critical Thinking in Pharmacy Students.
American Journal of Pharmaceutical Education 2003; 67 (4):1-8.
7. AZAR A. The Effect of Critical Thinking Dispositions on Students Achievement in Selection and Placement Exam for University in Turkey. Journal of Turkish Science Education 2010; 7(1): 61-73.
8. Agnes Tiwari, Avery A, Lai P. Critical thinking disposition of Hong Kong Chinese and Australian nursing students. Journal of Advanced Nursing.2003; 44(3):298-307.
9. Mash'oufi M, Movahed Poor A, Refahi , S, Amani M,Sharghi A. Comparison of critical thinking skills of nursing students of the first year and the last year of Azad Ardebil University of Medical Sciences. Presented In: Education Congress Medical Sciences, 17-15 May 1388, Shiraz University of Medical Sciences.
10. Khalili H, Soleimani M. Determination of reliability, validity and norm of California critical thinking skills test, form B. Journal of Babol University of Medical Sciences 2003;
2: 84-90. [Persian]
11. Athari Z, Sharif M, Nematbakhsh M, Babamohammadi H. Evaluation of Critical Thinking Skills in Isfahan University of Medical Sciences' Students and Its Relationship with Their Rank in University
ﻲﺸﻫوﮋﭘ
ﺎﻓ نارﺎﻜﻤﻫ و ﻲﺴﻧﻮﻣ ﺦﻴﺷ ﻪﻤﻃ
نارﺪﻧزﺎﻣ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
هرود
مود و ﺖﺴﻴﺑ هرﺎﻤﺷ ،
98 ، ﺪﻨﻔﺳا 1391 3
Entrance Exam Rank. Iranian Journal of Medical Education 2009; 9(1): 5-11 (Persian).
12. Khalili H, Baba Mohammadi H, Haji Aghajani S. The effects of two educational methods, classic and critical thinking strategies, on the stable learning of nursing students. Koomesh. 2003; 5: 53-63. [Persian]
13. Bowles K. The relationship of critical- thinking skills and the clinical-judgment skills of baccalaureate nursing students. J Nurs Educ. 2000; 39(8): 373-376.
14. Hariri N, Bagherinejad Z. Evaluation of Critical Thinking Skills in Students of Health Faculty, Mazandaran University of Medical
Sciences. J Mazandaran Univ Med Sci. 2012;
21 (1) :166-173
15. Walker SE. Active learning strategies to promote critical thinking. J Athl Train 2003;
38(3): 263-267.
16. The Critical Thinking Community.
Foundational: an introduction to the fundamentals of critical thinking and the art of instruction. http://www.criticalthinking.o rg/professionalDev/seminar-strand-think-tan k.cfm. Accessed March 28, 2008.
17. Fisher R. Teaching Thinking: Creating Communities of Enquiry in the Classroom’, Education Canada, Spring 2007.
