Iranian Journal of Soil and Water Research ISNN: 2423-7833 Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
The effect of land use change on some physical, chemical and biological characteristics of soil
Nahid Hydari1, Seyed Bahman Mousavi2, Ali Beheshti Ale Agha3, Fatemeh Rakhsh4, Ismaeil Karimi5
1. Department of Soil Science, University of Maragheh, Maragheh, Iran, Email: [email protected] 2. Department of Soil Science, University of Maragheh, Maragheh, Iran, Email: [email protected] 3. Corresponding Author, Department of Soil Science, Razi University, Kermanshah, Iran, Email: [email protected]
4. Department of Soil Sciences, University of Zanjan, Zanjan, Iran, Email: [email protected] 5. Department of Soil Science, University of Maragheh, Maragheh, Iran, Email: [email protected]
Article Info ABSTRACT
Article type: Research Article
Article history:
Received: June. 22, 2022 Revised: Aug. 24, 2022 Accepted: Aug. 29, 2022 Published online: Sep. 23, 2022
Keywords:
Aggregate Stability, Forest,
Pasture, Soil Carbon, Soil Respiration, Specific Bulk Density.
Nowadays, vast areas of forests have been changed to farmlands, and the change in land use is one of the important factors reducing soil quality. The purpose of this research is to investigate the effect of land use change from forest and pasture to agriculture on some soil characteristics in Sarab Badia area (Kermanshah province). Sampling was done in 2018 from points with the same slope in the form of a nesting site. For this purpose, four areas near each other that have the same landscape and include 3 uses of forest, pasture, and agriculture and also two depths of 0-20 and 20-40 cm were considered. Composite samples were prepared from each depth. After transferring the samples to the laboratory, the important characteristics of the soil were measured based on standard methods. The results showed that among the physical characteristics of the soil, MWD was affected more than the other physical characteristics due to the change in land use, so that by changing the land use from forest to agriculture in the subsoil layer (20-40 cm), MWD decreased by 51.04%. Among the soil chemical properties, organic carbon and total nitrogen with 52.95% decrease in top layer of the soil (0-20 cm), had the most variability due to the change of land use from forest to pasture.
The metabolic coefficient was sensitive to the change in land use from forest to agriculture, as its value decreased by 92.92% in the sub layer (20-40 cm). Characteristics such as; MWD, organic carbon, total nitrogen, and metabolic coefficient are highly sensitive to changes of management conditions at the field level, so these characteristics can be used to monitor soil quality.
Cite this article: Hydari, N., Mousavi, S. B., Beheshti Ale Agha, A., Rakhsh, F., & Karimi, I. (2022) The effect of land use change on some soil quality indexes. Iranian Journal of Soil and Water Research, 53 (7), 1625-1643
© The Author(s). Publisher: University of Tehran Press.
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.344871.669298
Homepage: http://ijswr.ut.ac.ir
یگژیو یخرب رب یضارا یربراک رییغت ریثأت کاخ یکیژولویب و ییایمیش ،یکیزیف یاه
یردیح دیهان یوسوم نمهب دیس ،1
اقآ لآ یتشهب یلع ،2
شخر همطاف ،3
یمیرک لیعامسا ،4 5
1 . هورگ مولع و یسدنهم
،کاخ :لیمیا ،ناریا ،هغارم ،هغارم هاگشناد [email protected]
2 . :لیمیا ،ناریا ،هغارم ،هغارم هاگشناد ،کاخ یسدنهم و مولع هورگ [email protected]
3 . :لیمیا ،ناریا ،هاشنامرک ،یزار هاگشناد ،کاخ یسدنهم و مولع هورگ ،لوئسم هدنسیون [email protected]
4 . هورگ مولع
،کاخ هاگشناد
،ناجنز ،ناجنز :لیمیا ،ناریا
5 . ،هغارم هاگشناد ،کاخ یسدنهم و مولع هورگ :لیمیا ،ناریا ،هغارم
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم
رات ی خ رد ی تفا : 1 / 4 / 1401
رات ی خ یرگنزاب : 2 / 6 / 1401
رات ی خ ذپ ی شر : 7 / 6 / 1401
رات ی خ راشتنا : 1 / 7 / 1401
هژاو :یدیلک یاه
اپ ی راد ی ادکاخ ،هن
،کاخ سفنت رهاظ صوصخم مرج ی
،
،لگنج لآ نبرک ی
، .عترم هدرتسگ قطانم هزورما
یا لگنج زا اه هب یضارا زرواشک ی غت یی ر ربراک ی غت و تسا هداد یی
ر ربراک ی ضارا ی لماوع زا
شهاک مهم ک هدنهد
یف ی ت م کاخ ی دشاب ا ماجنا زا فده . ی
ن سررب شهوژپ ی
ثأت ی ر غت یی ر ربراک ی ضارا ی لگنج زا و
زرواشک هب عترم ی
خرب رب ی و زا ی گژ ی یاه داب بارس هقطنم رد کاخ ی
ه هنومن .تسا )هاشنامرک ناتسا(
یرادرب لاس رد
1398 ش مه طاقن زا و ی
ب شآ حرط بلاق رد ناسمه و ی
هنا یا ارب .تفرگ تروص ی
ا ی ن روظنم 4 دزن رد هقطنم ی
ک ی مه
اراد هک ی مشچ زادنا ی ناسک لماش و 3 ربراک ی عترم ،لگنج زرواشک و
ی نچمه و دندوب ی
ن 2 قمع 20 - 0 و 40 - 20
تناس ی یرتم د ر ربراک رد قمع ره زا .دندش هتفرگ رظن ی
یاه هنومن فلتخم یاه
هت بکرم ی ه هنومن لاقتنا زا سپ .دش
اه هب یامزآ
،هاگش و ی گژ ی یاه شور ساسا رب کاخ مهم یاه
هزادنا درادناتسا یگ
ر ی اتن .دندش ی ج رثا رب هک داد ناشن
غت یی ر ربراک ی ضارا ی ب رد ی ن و ی گژ ی یاه ف ی ز ی ک ی م کاخ ی گنا ی ن نزو ی ق رط هنادکاخ اه یب ش اس زا ی ر و ی گژ ی یاه ف ی ز ی ک ی
ثأت تحت کاخ ی
ر تفرگ رارق ؛ هب وحن ی هک غت اب یی ر ربراک ی زرواشک هب لگنج زا ی
لا رد ی ه ز ی ر ی ن ( کاخ 20 - 40 تناس ی
یرتم م هب ) ی ناز 04 / 51 شهاک دصرد ی
تفا ب رد . ی ن و ی گژ ی یاه ش ی م یا یی لآ نبرک کاخ ی
ن و ی نژورت اب لک 95 / 52
لا رد شهاک دصرد ی
ه حطس ی ( کاخ 0 - 20 تناس ی یرتم ب ،) ی رتش ی ن غت یی ذپر ی ر ی غت رثا رد ار یی ر ربراک ی گنج زا هب ل
رض .دنتشاد عترم ی
ب لوباتم ی ک ی غت هب یی ر ربراک ی ضارا ی دوب ساسح ؛ هب وحن ی هک غت اب نآ رادقم یی
ر ربراک ی هب لگنج زا
زرواشک ی م هب ی ناز 92 / 92 لا رد دصرد ی
ه ز ی ر ی ن ( کاخ 40 - 20 تناس ی یرتم شهاک ) ی تفا ا . ی ن و ی گژ ی اه م(
ی گنا ی ن
نزو ی هنادکاخ رطق
،اه نبرک یلآ
، نی نژورت رض و لک ی ب لوباتم ی ک ی غت هب ) یی ر ارش ی ط دم ی ر یت ی عرزم حطس رد ساسح ه
ی ت
لااب یی اربانب دنراد ی ن م ی ناوت ا زا ی ن و ی گژ ی اه ارب ی اپ ی ش ک یف ی ت .دومن هدافتسا کاخ
دانتسا : ح ی رد ی
، هان ی د
؛ وسوم ی
، س ی نمهبد
؛ تشهب ی اقآ لآ
، لع ی
؛ شخر ، همطاف
؛ رک ی م ی
، عامسا ی ل ( 1401 ).
ثأت ی ر غت یی ر ربراک ی ضارا ی خرب رب ی وی گژ ی اه ی ف ی ز ی ک ی
، ش ی م یا یی
ب و ی ژولو ی ک ی کاخ ناریا کاخ و بآ تاقیقحت هلجم. ،
53 ( 7 ،) 1643 - 1625 .
DOI: http//doi.org/10.22059/ijswr.2022.344871.669298
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم :رشان .ناگدنسیون©
همدقم لگنج یربراک رییغت ینارگن زا یکی هب هزورما یزرواشک یضارا هب عتارم و اه
باق یاه ( تسا هدش لیدبت ایند حطس رد هجوت ل
Wali, 1999
.)
هنومن یضارا یربراک رییغت طیحم رب ناسنا یراذگریثأت زا مهم یا
،یعامتجا داعبا رد یراتخاس تارییغت ندمآ دیدپ ثعاب هک تسا تسیز
یم یمیلقا و یداصتقا مک لکشم زا سپ رضاح لاح رد ناریا یزرواشک یدج تلاکشم زا یکی .دوش
،یبآ رواشک یضارا یربراک رییغت یز
( تسا
., 2018 et al Ghadimi
یم ناشن ریخا تاعلاطم .) بآ تارییغت یلصا لماع هک دهد
یهایگ ششوپ نتفر نیب زا و یربراک رییغت ،ییاوهو
( تسا یضارا
Zhang & Wallace, 2015
.)
بهب و لوصحم دیلوت نازیم نیب لداعت داجیا و یعیبط عبانم زا رادیاپ هدافتسا لاس رد یعیبط عبانم دو
ق هجوت دروم ریخا یاه هتفرگ رار
تسیز یرادیاپ مهم رایسب ءزج کاخ نایم نیا رد .تسا موب
نآ هعلاطم ،یعیبط عبانم زا هنیهب هدافتسا و رادیاپ هعسوت هب لین یارب هک تساه
یگدیچیپ اما ،تسا یمازلا هب کاخ رد دوجوم یاه
گنوگچ هرابرد ار ام تاعلاطا یدجروط ( تسا هدرک دودحم نآ یاهدرکراک ی
Karlen et
al., 2008
نیمز هب اهرازفلع و یعیبط یضارا لیدبت هب رجنم ،ییاذغ یاضاقت شیازفا و یناسنا تیعمج عیرس دشر .) دش یعارز یاه
تسا ه
(
Tesfahunegn, 2016
( شیاسرف نازیم شیازفا رب هولاع رما نیا .)
Biro et al., 2013
تفر تسد زا ثعاب .) داوم تفر رده و یذغم داوم ن
( تسا هدیدرگ یلآ
Saha & Kukal, 2015
کاخ شیاسرف لرتنک رد هک تسا کاخ بیرخت زا یریگولج یارب یدیلک لماع یهایگ ششوپ .)
( دراد یساسا شقن
Kropfl et al., 2013
.)
هب یربراک رییغت یلک یوگلا یم عیسو روط
رد دناوت 2 ش لوا هورگ ؛دریگ یاج یلصا هورگ بیرخت یپ رد یزرواشک یضارا شیازفا لما
متسیسوکا هب یعیبط یاه
متسیسوکا ءایحا و دوبهب مود هورگ و اذغ هب یناهج زاین شیازفا و تیعمج دشر لیلد هب ،لگنج هژیو ه
تحت هک ییا
( دنراد رارق رطخ ضرعم رد رمتسم راک و تشک ریثأت
Izquierdo & Ricardo, 2009
.) یط هک داد ناشن جیاتن 40
لگنج زا سپ تشک لاس
دودح یشارت 4
/ 38 نبرک مرگ اگم ( تسا هتفر تسد زا راتکه رد یلآ
., 2009 et al Galán
یگژیو رب یناوارف ریثأت یضارا یربراک رییغت .) یاه
( دراد کاخ یکیژولویب
Koch & Moghimian, 2015
).
( تسا یضارا بیرخت زا یدامتعا لباق صخاش کاخ یلآ نبرک تارییغت
., 2002 et al omon
ریثأت نییعت یارب ،لیلد نیمه هب .)Sol
یربراک و تاهج رد کاخ یلآ نبرک دیاب ،یضارا بیرخت رب یربراک رییغت هزادنا نوگانوگ یاه
تشیب یضارا یربراک رییغت .دوش یریگ مهس نیر
هناخلگ تارثا شیازفا و رفسمتا نبرک دیسکا ید رد ار هب لگنج زا یربراک رییغت .دراد یا
یم کاخ یلآ نبرک هیلخت بجوم یزرواشک دوش
( Adiyah et al., 2022
کاخ .)
نبرک هیزجت شیازفا و )یرهاظ صوصخم مرج و امد ،تبوطر ،هیوهت( کاخ یکیزیف طیارش رییغت ثعاب یزرو
یلآ یم یهایگ یایاقب و کاخ نبرک تیمک و تیفیک یور رب نیمز بیرخت و یزرواشک .دوش
هنادکاخ و کاخ رد یلآ یدایز ریثأت اه
یم دراذگ
(
Shan et al., 2010
وگلا .) یبرکیم سفنت و کاخ ییاذغ رصانع تیفیک و تیمک رب کاخ یلآ نبرک رب ریثأت رب هولاع یضارا یربراک یاه
اد ریثأت زین کاخ ( دنر
Chen et al., 2010
.)
قرش لامش رد کاخ یلآ نبرک تیفیک و رادقم شهاک بجوم ترذ موادم تشک و یزرواشک هب لگنج زا یضارا یربراک رییغت ریثأت ( دش نیچ
shan et al., 2010
و یلآ نبرک و یلآ هدام ریداقم رب )مخش لیلد هب کاخ یلآ هدام نویسادیسکا شیازفا( یزرواشک تقیقح رد .)
ینعم ریثأت کاخ لک تزا هتشاد راد
نآ رادقم شهاک بجوم و یم اه
( دوش
Abera et al., 2011
یربراک رثا یسررب اب ناققحم .) یاه
هناد و یلآ نبرک رادقم رب یضارا فلتخم تلاف رد کاخ یدنب
رادقم و کاخ یلآ نبرک نازیم هک دندیسر هجیتن نیا هب نیچ یسل یاه
هنادکاخ یرادیاپ را رد اه
( تسا رتشیب یزرواشک یضارا هب تبسن عتارم و یلگنج یضا
Liu et al., 2013
کاخ رد یلآ داوم رادقم شهاک .)
یم یعترم ناهایگ تشادرب زا یشان دناوت
ماد طسوت لیلد هب یعارز یضارا رد و کاخ هب هدنوش هفاضا گرب شلا نازیم شهاک هجیتن رد و اه
عیرست مع ماجنا بقاعتم یلآ داوم هیزجت ( دشاب شیاسرف دیدشت زین و مخش تایل
Ahmadi et al., 2003
.)
ینعم شهاک ثعاب یعارز نیمز هب لگنج زا یربراک رییغت دیدرگ کاخ یرهاظ صوصخم مرج شیازفا و لک لخلخت و یلآ نبرک راد
(
Khormali et al., 2009
هب ) یم کاخ رد بآ یریذپذوفن شهاک بجوم لخلخت شهاک نیا نامزرورم ( دوش
Rebecca et al., 2020
.)
تسد لگنج هب عترم زا یربراک رییغت هسیاقم رد ناققحم رادیاپان نبرک و یلآ هدام نازیم رب هدش اهر تعارز و یعونصم رازنمچ ،تشاک
ینعم شیازفا ثعاب عترم یربراک رییغت هک دنتشاد نایب ،کاخ نبرک نازیم راد
یربراک نیا رد کاخ یرادیاپان و یلآ اقم رد اه
ی عترم اب هس
یم ( ددرگ
Song et al., 2012
هب عرازم هب عترم لیدبت دننام یضارا یربراک رییغت .) لباق روط
کمک نبرک دیسکا ید شیازفا هب یهجوت
یم ( دنک
Dong et al., 2011; Ipcc, 2007
.)
شهاک بجوم ناگدرل هقطنم رد یزرواشک نیمز هب لگنج لیدبت 23
، 55 ، 11 و 40 آ داوم رد یدصرد رطق ینزو نیگنایم ،یل
هنادکاخ ینزو نیگنایم ،کاخ یلآ داوم نازیم یزرواشک نیمز هب عترم لیدبت رثا رد نینچمه .دش کاخ یکیلوردیه تیاده و ماخ لخلخت ،اه
هنادکاخ رطق بیترت هب کاخ لخلخت و اه
22 ، 40 و 9 ( دنتفای شهاک دصرد
Zolfaghari & Hajabassi, 2008
ت تیفرظ ،یلآ نبرک .) لداب
هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم و ینویتاک هب ناتسلگ وس قآ یعترم و یلگنج هقطنم رد اه
ینعم روط ب دوب یعارز هقطنم زا رتشیب یراد
نیرتشی
یربراک رد نآ رادقم نیرتمک و طولب یعیبط لگنج یربراک رد هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم رادقم یزرواشک
( دش هدهاشم
Mahmoudabadi
et al., 2010
.) یم رظن هب تسیز دسر
تیلاعف و کاخ سفنت ،یبورکیم هدوت تارییغت هب کاخ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ زا رتشیب یمیزنآ یاه
( دنتسه ساسح یضارا یربراک
Acosta Martinez et al., 2007
کاخ یچراق هعماج عونت و تیعمج ،راتخاس رب یضارا یربراک تارییغت .)
یم رثا ًلاامتحا .دراذگ ششوپ طلاتخا دصرد و یهایگ هنوگ عون
یربراک رد اه نیا رد یدیلک شقن ،یعارز نیمز و عترم ،لگنج فلتخم یاه
( دراد تارییغت
Fracetto et al., 2013
تشذگ اب دندرک شرازگ ناققحم .) 10
هب هدش ارچ عتارم لیدبت زا لاس سوتپیلاکا تشک تحت یضارا
کاخ یبورکیم تبسن نازیم د .تفای شهاک
یکیلوباتم تیلاعف بیرض لباقم ر (
qCO2
اریز ،تفای شیازفا شنت طیارش تحت ) نارادناجزیر
یژرنا هب دوخ هدنز هدوت ظفح یارب کاخ نآ یسفنت نازیم و هدوب دنمزاین یرتشیب
( تسا هتفای شیازفا اه
Sicardi et al., 2014
.)
فیعضت بجوم عتارم رد تشک دندرک نایب ناققحم ،یکیزیف تایصوصخ
یم کاخ یکیژولویب و ییایمیش دوش
(
Saggar et al., 2001
)
یمئاد شهاک هب رجنم تسا نکمم و هرهب
( دوش متسیسوکا بیرخت و یضارا یرو
Vagen et al., 2006
هب عتارم لیدبت نینچمه .)
هرهب و یعارز یضارا هدامآ یتنس شور زا یدنم
زاس ی شهاک هب رجنم نیمز 59
نبرک یناهج طسوتم رد یدصرد هدش کاخ یلآ
( تسا
Guo & Gifford, 2002
یگژیو رب ریثأت اب یربراک رییغت .) یم کاخ یکیزیف یاه
تشاد کاخ تیفیک رب تبثم ای یفنم تارثا دناوت ه
یگژیو زا یخرب هچرگا .دشاب یگژیو زا یرایسب یلو دنتسه تباث کاخ یکیزیف یاه
تیریدم لامعا اب و هدوب ایوپ اه فلتخم یاه
رییغت
یم ک هب .دنن تیریدم زا یخرب لاثم روط هنادکاخ یرادیاپ شهاک بجوم اه
تیفیک شهاک ثعاب و هدش نآ یرهاظ صوصخم مرج شیازفا و اه
یم کاخ ( دنوش
., 2015 et al Asghari
.)
لگنج رییغت رب یزرواشک یضارا هب یعیبط یاه
( کاخpH Hunke et al., 2014
یکیرتکلا تیاده و ینویتاک لدابت تیفرظ ،) کاخ
(
Alemayehu et al., 2016
یم ریثأت ) یگژیو رد رییغت بجوم و دراذگ
یم ییایمیش یاه یضارا یربراک رییغت ،شرازگ کی قبط رب ًلاثم .دنوش
هرپ رد یزرواشک هب یلگنج ینعم شیازفا هب رجنم ،هقطنم نازرواشک طسوت هروا دوک فرصم رطاخ هب ًلاامتحا ،نلایگ ناتسا رس
راد کاخpH
زا 14 / 5 هب 73 / 6 ( تسا دیدرگ
., 2011b et al Beheshti Ale Agha
.)
لگنج یگدرتسگ اب سرگاز یاه 5
ات 6 ،تحاسم راتکه نویلیم 40
لگنج دصرد یم لیکشت ار ناریا یاه
( دنهد
Ebrahimi Rostaghi
., 2010 et al
دودح هک ) 70
هنوگ پیت دصرد طولب ار سرگاز یلگنج یاه
یم لماش اه تم .دنوش
متسیسوکا نیا هنافسأ تخم لیلاد هب ،اه
یفل
هرهب ،یضارا لیدبت ،هلمج زا یرادرب
یب یاه شتآ ،ماد یارچ ،هیور هبزور و هتفرگ رارق بیرخت رطخ ضرعم رد هریغ و بوچ تشادرب ،یزوس
زور
هنوگ تیفیک و دادعت زا یم هتساک نآ یروناج و یهایگ یاه
ایصوصخ رییغت بجوم لماوع نیا مامت .دوش یب و ییایمیش ،یکیزیف ت
یکیژولو
لگنج اب یناتسهوک هقطنم یاراد نیسره رهش .تسا هدش نآ شیاسرف و کاخ تیفیک شهاک بجوم و هدش کاخ یم طولب یاه
شاب هک د
لگنج نیا نیا هتشذگرد هتفرگ ماجنا تاعلاطم .دنتسه تیمها زئاح کاخ ییاذغ هدام نتفر نیب زا و شیاسرف زا یریگولج ظاحل زا اه
م هقطن
هب هداد زا هتفرگرب هکلب هدوبن عماج تروص لگنج نیا رد یربراک رییغت .تسا هدوب ییایفارغج تاعلاطا و یرامآ یاه
تدم رد اه 30
ای لاس
هدرک هدهاشم ناکم نیا رد ار یربراک رییغت عون هس ره ام هک هدش هدز نیمخت رتشیب هب لگنج زا سپس و عترم هب لگنج زا ادتبا میا
رواشک هب قیقحت نیا .دوب هتفای رییغت یز بارس هقطنم رد یزرواشک هب سپس و عترم هب لگنج زا یضارا یربراک رییغت ریثأت یسررب روظنم
.دش ماجنا هاشنامرک ناتسا نیسره ناتسرهش هیداب شور و داوم اه
هقطنم تاصخشم
هب ارس هقطنم یزرواشک هب لگنج زا یضارا یربراک رییغت رثا هعلاطم روظنم رد عقاو هیداب ب
12 ناتسا ،نیسره ناتسرهش لامش یرتمولیک
بآ یاراد نترامود شور ساسا رب هقطنم .دیدرگ باختنا هاشنامرک رد .تسا لدتعم و مرگ یاوهو
نیا هژورپ یضارا یربراک رییغت تارثا
یگژیو رب یزرواشک هب یلگنج رد ،کاخ کیژولویب و ییایمیش ،یکیزیف یاه
3
،لگنج یربراک عون هب عترم اجنیا رد( عترم
نیمز ناونع
تسد یم هدیجنس نآ هب تبسن یزرواشک و یلگنج یضارا هک تسا هدش هدروآ هدروخن هب یزرواشک و )دوش
هنومن تروص قن زا یرادرب
طا
مه یرطس حرط بلاق رد ناسمه و بیش -
هنایشآ( ینوتس لاس رد )یا
1398 .تفرگ رارق هعلاطم دروم
هنومن یرادرب
ب یارب یگژیو یخرب رییغت یسرر ،یربراک ره زا ،کاخ کیژولویب و ییایمیش ،یکیزیف یاه
3 زا رارکت 2 ات رفص قمع 20
و 20 ات 40
یتناس هنومن یرتم کولب ره رد .دندش هیهت بکرم یاه
3 زا کاخ هنومن یربراک ره یارب و دش هتفرگ رظن رد یربراک رییغت 5
یارب هیحان
ات رفص قمع 20
یتناس یرتم قمع زا و هدرک طولخم مه اب و هتشادرب 20
ات 40 یتناس مه یرتم 5
هدرک طولخم مه اب هتشادرب رگید هنومن
لکش( دش هیهت بکرم هنومن و 1
هلسلس شهوژپ نیا رد .) کی رد یزرواشک نیمز هب عترم زا و عترم هب لگنج زا یضارا بیرخت بتارم
هقطنم 50 یا رد .دش هدهاشم مه رانک رد یراتکه مشچ هقطنم ن
شهوژپ هیقب .تشاد دوجو )یبونج بیش( ناسکی بیش و عافترا ،زادنا ه
یا
مشچ اب یقطانم رد هدش ماجنا هب یرگید قطانم رد و هدوبن ناسکی بیش و زادنا
هدش ماجنا یتوافتم یهایگ ششوپ اب هیداب بارس هقطنم زج
شهوژپ هیقب اب ار رضاح شهوژپ یگژیو نیا .دوب هدش ماجنا یاه
یم توافتم یضارا یربراک رییغت هزوح رد ز تیعقوم هب هتسب .دنادرگ
و نیم
هنومن طاقن یبیرقت هلصاف یفارگوپوت دودح یرادرب
50 ات 100 .دوب رتم
هنومن کاخ یرادرب تهج
یبایزرا یگژیو ییایمیش و یکیزیف یاه کاخ
هنومن و تفرگ تروص یارب .دندش کشخ اوه هاگشیامزآ رد اه
ویب تاعلاطم هنومن کیژول
شور قبط رب کاخ یاه هنومن لیرتسا مزاول اب و درادناتسا یاه
هریجنز ظفح اب صوصخم فورظ رد سپس و یرادرب
هنومن دندش لقتنم بسانم طیحم هب ییامرس یامد رد شیامزآ ماجنا ات اه
4 یتناس هجرد .دندش یرادهگن لاچخی رد و دارگ
یگژیو هنومن رد یسررب دروم یاه کاخ یاه
شیامزآ ( یرهاظ صوصخم مرج ،رتموردیه شور هب )سر و تلیس ،نش( تارذ هزادنا عیزوت لماش کاخ یکیزیف یاه هخولک شور هب )BD
( بآ رد راشتنا لباق سر نازیم ،)نیفاراپ(
هنادکاخ یرادیاپ نییعت و )DC
( اه ( دوب )MWD
Estefan et al., 2013
( لک نژورتین .) هب )TN
نبرک ،لادلک شور یلآ
( ،تافلوس موینومآ ورف اب ندرک رتیت سپس و میساتپ تامورک ید اب نویسادیسکا شور هب )OC
لگ رد کاخpH
هب عابشا هلیسو هب عابشا لِگ هراصع رد یکیرتکلا تیاده تیلباق ،رتمpH
هلیسو ( دندش نییعت رتمEC
Estefan et al., 2013
کاخ سفنت .)
( هدنامیقاب دوس نویسارتیت شور هب )Cmin
تسیز نبرک ،کیردیرلک دیسا اب ( یبورکیم هدوت
نیخدت کاخ سفنت نازیم فلاتخا زا )MBC
یط مرفورلک اب هدشن نیخدت کاخ رد سفنت نازیم و مرفورلک اب هدش 10
( یکیلوباتم بیرض و نویسابوکنا زور
qCO2
یارتسبوس ندوزفا اب )
( دیدرگ نییعت زکولگ عبنم زا کاخ هب یدنق
Estefan et al., 2013
.)
لکش 1 - هنومن ناکم شیامن تیاس( یتاعلاطم قطانم زا یریگ
)اه
یرامآ شور
یربراک رییغت ریثأت یسررب یارب 4
لماش هقطنم ره هک دش هتفرگ رظن رد مه هب کیدزن یتاعلاطم هقطنم 3
و عترم ،لگنج( یربراک
و )یزرواشک 2
ات رفص( قمع روتکاف 20
و 20 ات 40 دعت .دوب )یرتمیتناس هنومن دا
،لماش اه 4
یتاعلاطم هقطنم ×
3 و عترم ،لگنج( یربراک
)یزرواشک ×
2 قمع روتکاف ×
3 لماش عومجم رد هک رارکت 72
سنایراو هیزجت .تسا هتفرگرب رد ار هعلاطم نیا یرامآ هعماج کاخ هنومن
هنایشآ یرامآ حرط قباطم هداد نیگنایم هسیاقم و یا
حطس( نکناد نومزآ کمک هب اه 5
و 1 مرن زا هدافتسا اب و )دصرد رازفا
SAS 9.4
ماجنا
مرن زا اهرادومن میسرت یارب و تفرگ رازفا
Excel
هیزجت زا هدمآ تسد هب جیاتن ساسا رب و دش هدافتسا هداد لیلحتو
هیصوت اه یارب مزلا یاه
هباشم قطانم و هقطنم تیریدم .تفرگ ماجنا
جیاتن
یگژیو تارییغت رد کاخ یکیزیف یاه
هقطنم هعلاطم دروم فلتخم یاه
یگژیو سنایراو هیزجت هب طوبرم جیاتن لودج رد کاخ یکیزیف یاه
1 یگژیو نیب رد .تسا هدش هئارا هقطنم ریثأت ،کاخ یکیزیف یاه
یاه
هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم یگژیو رب یتاعلاطم ( اه
حطس رد )MWD
1 لامتحا حطس رد سر نازیم و دصرد 5
ینعم دصرد راد
هجوت اب .دوب
لودج هب 2 رادقم نیرتشیب هقطنم ردMWD
1 .دش هدهاشم
لودج 1 - یگژیو سنایراو هیزجت جیاتن کاخ یکیزیف یاه
تارییغت عبانم تاعبرم نیگنایم
Sand Silt
Clay DC
MWD BD
یتاعلاطم هقطنم 2/20ns
3/19ns 9/0*
3/25ns 0/17**
0/006ns
قمع / یربراک 64ns
/
ns 1 0 /
ns 3 98 /
** 1 89 /
** 34 69 /
** 1 078 / 0
قمع/یربراک/هقطنم 124
/ 4 95
/ 0 58
/ 1 88
/ 0 027
/ 0 0012
/ 0
تارییغت بیرض دصرد 69
/ 5 92
/ 2 07
/ 4 49
/ 4 95
/ 5 63
/ 2
R2
28 / 0 75
/ 0 69
/ 0 96
/ 0 98
/ 0 98
/ 0
و * ،ns
**
بیترت هب هب موهفم ینعم راد ندوبن ینعم و راد ندوب رد حطس لامتحا 5 و 1 .دصرد
یگژیو رب قمع و یضارا یربراک رییغت ریثأت کاخ یکیزیف یاه
لودج( تشادن کاخ تارذ هزادنا رادقم تارییغت رب یریگمشچ ریثأت یضارا یربراک رییغت 1
سر رادقم هک داد ناشن نینچمه لصاح جیاتن .)
تبلا هک تسا رتشیب رگید یربراک ود زا هعلاطم دروم هقطنم یزرواشک یضارا رد ینعم توافت رگید یربراک ود رد سر رادقم اب ه
د درادن یرا
لکش(
2 لودج هب هجوت اب .) 3
یگژیو یبسن تارییغت هک قمع رد ار کاخ یکیزیف یاه
یم ناشن یتاعلاطم یاه ،نش دصرد تارییغت ،دهد
قمع( یحطس هیلا زا سر و تلیس 20
- 0 هیلا هب تبسن ) ( یقمع
40 - 20 ان رایسب یربراک هس ره رد ) ناشن هک تسا زیچ
هدنهد یرادیاپ
یگژیو ریاس اب هسیاقم رد کاخ تفاب .تسا کاخ یاه
لامتحا حطس رد بآ رد راشتنا لباق سر رادقم رب یربراک رییغت رثا 1
ینعم دصرد لودج( دش راد
1 لکش هب هجوت اب .) 3
سر رادقم
هب یزرواشک و عترم اب هسیاقم رد لگنج رد بآ رد راشتنا لباق عم روط
ین اب بیترت هب یزرواشک و لگنج .تسا رتمک یراد 81
/ 16 و 02 / 25
.دنراد ار بآ رد راشتنا لباق سر رادقم نیرتشیب و نیرتمک دصرد یربراک رد بآ رد راشتنا لباق سر یبسن تارییغت هب هجوت اب قمع و اه
یم هدهاشم فلتخم یاه لگنج یربراک زا رییغت اب هک دوش
هب
ره رد یزرواشک و عترم لودج( دراد دوجو بآ رد راشتنا لباق سر شیازفا قمع ود
3 یزرواشک هب لگنج یربراک زا شیازفا نیا هتبلا هک )
اب یقمع و یحطس هیلا رد بیترت هب 19
/ 49 و 50 / 48 یزرواشک هب عترم یربراک زا بآ رد راشتنا لباق سر رادقم .تسا رتشیب ،شیازفا دصرد
هارمه شیازفا اب قمع ود ره رد زین .دوب
هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم ریداقم نیب ( اه
یربراک رد )MWD
ینعم توافت فلتخم یاه لامتحا حطس رد یراد
1 دراد دوجو دصرد
لودج(
1 رادقم .) هب لگنج یربراک ردMWD
لکش هب هجوت اب .تسا رتشیب یزرواشک و عترم یربراک زا یریگمشچ روط 4
لگنج یربراک
اب بیترت هب یزرواشک و 68
/ 3 و 86 / 1 یلیم هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم رادقم نیرتمک و نیرتشیب ،رتم نآ رادقم نیب توافت هک دنراد ار اه
اه
ینعم .تسا راد
لودج 2 - یگژیو نیگنایم هسیاقم هقطنم رد کاخ یکیزیف یاه
فلتخم یتاعلاطم یاه
هقطنم یتاعلاطم Sand (%)
Silt (%) Clay (%)
DC (%) MWD (mm)
)
3
.cm-
BD (g
1 35/12a
32/33a 35/55a
20/00a 2/90a
1/34a
2 35/97a
33/85a 30/18b
20/77a 2/86a
1/36a
3 36/37a
33/83a 29/8b
21/03a 2/82a
1/37a
4 35/12a
33/67a 31/13ab
21/78a 2/53b
1/30a
نیگنایم نوتس ره رد ینعم فلاتخا ،هباشم فورح یاراد یاه
لامتحا حطس رد یراد 5
.دنرادن دصرد
لودج 3 - یگژیو )%( یبسن تارییغت هصلاخ فلتخم قمع ود رد یربراک رییغت رثا رب ،کاخ یکیزیف یاه
یگژیو عترم هب تبسن لگنج یربراک
یزرواشک هب تبسن لگنج یربراک یزرواشک هب تبسن عترم یربراک
ات رفص 20 20 ات 40 ات رفص 20 20
ات 40 ات رفص
20 20
ات 40
(cm)
Sand (%) 98
/ 2 + 43
/ 0 + 28
/ 0 + 67
/ 1 - 62
/ 2 - 09
/ 2 -
Silt (%) 92
/ 0 + 06
/ 1 + 22
/ 4 + 92
/ 4 + 27
/ 3 + 82
/ 3 +
Clay (%) 41
/ 4 - 56
/ 1 - 74
/ 4 - 27
/ 3 - 34
/ 0 - 74
/ 1 -
DC (%) 03
/ 20 + 08
/ 28 + 19
/ 49 + 50
/ 48 + 29
/ 24 + 94
/ 15 +
MWD (mm) 02
/ 21 - 29
/ 27 - 04
/ 48 - 04
/ 51 - 21
/ 34 - 66
/ 32 -
3) BD (g.cm-
82 / 13 + 21
/ 12 + 31
/ 35 + 58
/ 31 + 88
/ 18 + 26
/ 17 +
لکش 2 - یربراک رد کاخ تارذ دصرد نیگنایم هسیاقم فلتخم یاه
نیگنایم یطخ رادومن ره رد ینعم فلاتخا ،هباشم فورح یاراد یاه
لامتحا حطس رد یراد 5
.دنرادن دصرد
لکش 3 - یربراک رد بآ رد راشتنا لباق سر نیگنایم هسیاقم فلتخم یاه
نوتس رد توافتم فورح ناشن اه
فلاتخا هدنهد ینعم
لامتحا حطس رد راد 5
یم دصرد .دشاب
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
لگنج عترم یزرواشک
کاخ تارذ دصرد
Clay (%) Silt (%) Sand (%)
a a
a
a a a
a a
a
c
b
a
0 5 10 15 20 25 30
لگنج عترم یزرواشک
راشتنا لباق سر دصرد
لکش 4 - هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم ،نیگنایم هسیاقم یربراک رد اه
فلتخم یاه
نوتس رد توافتم فورح ناشن اه
ینعم فلاتخا هدنهد لامتحا حطس رد راد
5 یم دصرد .دشاب
یبسن تارییغت هب هجوت اب یربراک ردMWD
قمع و اه هاشم فلتخم یاه
یم هد یزرواشک و عترم هب لگنج یربراک زا رییغت اب هک دوش
شهاک قمع ود ره رد لودج( تشاد دوجوMWD
3 یقمع و یحطس هیلا رد بیترت هب یزرواشک هب لگنج یربراک زا شهاک نیا هتبلا هک )
اب 04 / 48 و 04 / 51 اک یزرواشک و عترم هب لگنج زا یربراک رییغت اب .تسا نیرتشیب ،شیازفا دصرد رادقم شه
هیلا ردMWD
رد یقمع
هیلا اب هسیاقم لودج( تسا رتشیب یحطس
3 .)
لودج هب هجوت اب 1
مرج رادقم یربراک رد یرهاظ صوصخم
هب دنراد یریگمشچ توافت مه اب فلتخم یاه یوحن
ینعم توافت هک یراد
لامتحا حطس رد 1
لکش( دش هدهاشم یگژیو نیا ریداقم نیب رد دصرد 5
نیب رد .) یربراک
نیرتمک و نیرتشیب بیترت هب هدش یسررب یاه
یاهرادقم اب لگنج و یزرواشک یربراک هب طوبرم یرهاظ صوصخم مرج رادقم 55
/ 1 و 16 / 1 یتناس رب مرگ رییغت اب .تسا بعکم رتم
زا یگژیو نیا رادقم عترم هب لگنج زا یربراک 16
/ 1 هب 31 / 1 ینعم شیازفا غت هب هجوت اب .تسا هتشاد یراد
صوصخم مرج یبسن تاریی
یربراک رد یرهاظ قمع و اه
یم هدهاشم فلتخم یاه مرج شیازفا ،قمع ود ره رد یزرواشک و عترم هب لگنج یربراک زا رییغت اب هک دوش
لودج( دراد دوجو یرهاظ صوصخم 3
اب یزرواشک هب لگنج یربراک زا نآ شیازفا هتبلا هک ) 31
/ 35 رادقم .تسا نیرتشیب ،شیازفا دصرد
رییغت رثا رب یرهاظ صوصخم مرج شیازفا .تسا هارمه شیازفا اب قمع ود ره رد زین یزرواشک هب عترم یربراک زا یرهاظ صوصخم مرج قمع رد یربراک ات رفص
20 اب هسیاقم رد 20
ات 40 یتناس لودج( تسا رتشیب یرتم 3
.)
لکش 5 - یربراک رد کاخ یرهاظ صوصخم مرج نیگنایم هسیاقم تخم یاه
فل
نوتس رد توافتم فورح ناشن اه
ینعم فلاتخا هدنهد لامتحا حطس رد راد
5 یم دصرد .دشاب
یگژیو تارییغت هقطنم رد کاخ یکیژولویب و ییایمیش یاه
هعلاطم دروم فلتخم یاه
لودج( سنایراو هیزجت جیاتن هب هجوت اب 4
ینعم توافت ،) یگژیو رادقم نیب یراد
کاخ یکیژولویب و ییایمیش یاه هقطنم رد
تاعلاطم یاه ی
.دشن هدهاشم
a
b
c
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5
لگنج عترم یزرواشک
اه هنادکاخ رطق ینزو نیگنایم(mm)
c
b
a
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8
لگنج عترم یزرواشک
یرهاظ صوصخم نزو(g.cm3)
لودج 4 - یگژیو سنایراو هیزجت جیاتن کاخ یکیژولویب و ییایمیش یاه
تارییغت عبانم تاعبرم نیگنایم
pH EC
OC TN
Cmin MBC
qCO2
یتاعلاطم هقطنم 0123ns
/ 0
ns
0014 / 0 79ns
/
ns 132 328 /
ns 1 71 /
ns 8792 44 / 11683 0010ns
/ 0
قمع / یربراک
s
004n
/
* 0 0020 /
** 0 50 /
** 145 45 /
** 1 00 / 141716 708**
/ 142607 0016*
/ 0
قمع/یربراک/هقطنم 0013
/ 0 0017 / 0 44
/ 6 0644
/ 0 29 / 4114 17
/ 3744 0013
/ 0
تارییغت بیرض دصرد 47
/ 0 75 / 22 90
/ 10 90
/ 10 15
/ 9 84
/ 9 60
/ 15
R2
82 / 0 50 / 0 95
/ 0 95
/ 0 96
/ 0 96
/ 0 94
/ 0
و * ،ns
**
بیترت هب هب موهفم ینعم راد ندوبن ینعم و راد ندوب رد حطس لامتحا 5 و 1 .دصرد
یگژیو رب قمع و یضارا یربراک رییغت ریثأت کاخ ییایمیش یاه
ریداقم نیب ینعم توافت فلتخم یتاعلاطم هقطنم ردpH
لودج( تشادن دوجو یراد 4
رادقم .) یزرواشک و عترم زا لگنج یربراک ردpH
و ،تسا رتمک لکش هب هجوت اب .تسین ریگمشچ شهاک نیا یل
6 اب بیترت هب یزرواشک و لگنج یربراک 64
/ 7 و 69 / 7 نیرتشیب و نیرتمک ،
رادقم یبسن تارییغت هب هجوت اب .دنراد ارpH
یربراک ردpH
یم هدهاشم فلتخم اه رد یزرواشک و عترم هب لگنج یربراک زا رییغت اب هک دوش
شیازفا قمع ود ره وجوpH
لودج( تشاد د 6
و یزرواشک هب لگنج زا یربراک رییغت اب .تسا یزیچان رایسب رادقم هب شیازفا نیا هتبلا هک )
نازیم یزرواشک هب عترم هیلا ردpH
لودج( تسا هتفای شیازفا رتشیب ،یقمع هیلا اب هسیاقم رد یحطس 6
.)
لودج 5 - یگژیو نیگنایم هسیاقم رد کاخ یکیژولویب و ییایمیش یاه
هقطنم فلتخم یتاعلاطم یاه
هقطنم یتاعلاطم EC pH
1) (dS.m-
OC
1) (g.kg-
TN
1) (g.kg-
Cmin
1) (mg.kg-
MBC
1) (mg.kg-
qCO2 1) day- 1
MBC- 1
(µgC.g-
1 7/65a
0/19a 19/44a
1/94a 738/8a
602/2a 0/79a
2 7/63a
0/20a 21/74a
2/17a 656/0a
589/3a 0/69a
3 7/67a
0/16a 21/83a
2/18a 682/3a
609/5a 0/74a
4 7/68a
0/17a 30/15a
3/01a 725/3a
687/0a 0/75a
نیگنایم نوتس ره رد ینعم فلاتخا ،هباشم فورح یاراد یاه
لامتحا حطس رد یراد 5
.دنرادن دصرد
لکش 6 - نیگنایم هسیاقم یربراک رد کاخpH
فلتخم یاه
نوتس رد توافتم فورح ناشن اه
هدنهد ینعم فلاتخا لامتحا حطس رد راد
5 یم دصرد .دشاب
رادقم رب یربراک رییغت رثا یربراک ردEC
ینعم فلتخم یاه لکش هب هجوت اب .دش راد
7 ، رادقم ابEC
20 / 0 و 15 / 0 نیرتشیب بیترت هب
ینعم توافت مه اب هک دراد یزرواشک و لگنج یربراک رد ار رادقم نیرتمک و یا هچرگا .دنراد یراد
یمن فلاتخا ن فیک شهاک ثعاب دناوت
تی
رادقم نیب اما ؛دوش کاخ ینعم توافت عترم و لگنج ردEC
لگنج اب هسیاقم رد عترم رد یگژیو نیا رادقم هک دنچره دشن هدهاشم یراد
b
ab
a
7.58 7.6 7.62 7.64 7.66 7.68 7.7 7.72
لگنج عترم یزرواشک
pH
