Research Paper
Identifying and applying the main factors affecting smart city neighborhoods in urban regeneration of dysfunctional urban tissues
the case Study Nizamabad neighborhood of Tehran
Sahar Sadat Beheshti Shirazi a, Samaneh Jalilisadrabad a, Shaghayegh Parhizgar a
a. Department of Urban Planning, School of Architecture and Environmental Design, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
A B S T R A C T A R T I C L E I N F O
Dysfunctional urban tissues exhibit the cycle of changes in physical, social and environmental urban conditions to wear and tear. Urban revitalization is a comprehensive and comprehensive approach to solving the problems of inefficient structures. In this research, the smart city approach has been used to achieve urban renewal. The current research is aimed at using the principles of smart city neighborhoods to bring about creative methods to improve the quality of life of the residents. This research is applied and its method is mixed. In the qualitative part, effective indicators were extracted in the field of smart city neighborhoods and revitalization by studying authentic texts. In the quantitative part, using the method of exploratory factor analysis, the main influencing factors in the smart city neighborhoods were extracted and in the regression analysis, the effect of the factors of the smart city neighborhoods on the dimensions of renewal was used. In this research, research tools such as questionnaires and field observations in the Nizamabad neighborhood were used, and in order to analyze the questionnaire data, exploratory factor analysis method and step-by-step regression calculations were used between the factors of smart city neighborhoods and the dimensions of the urban renewal approach. The old neighborhood of Nizamabad has been chosen as a study sample due to wear and tear and numerous physical failures. By applying the principles of smart city neighborhoods in the social dimension with a variance of 12.1%, in the economic dimension with a variance of 62.1%, and in the physical-environmental dimension with a variance of 19.8%, it is possible to promote urban revitalization in Nizamabad neighborhood.
This issue indicates that a significant part of changes in the economic dimension of revitalization is expressed by the factors of smart city neighborhoods.
Smart city
neighborhoods,
Urban redevelopment, Dysfunctional fabrics, Nizamabad
neighborhood of Tehran.
2 November 2021 3 January 2022
30 November 2022 227-247
. Corresponding author (Email: [email protected])
Copyright © 2022 The Authors. Published by University of Tehran. This is an open access article under the CC BY license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).
Citation: Beheshti Shirazi, S. S., Jalilisadrabad, S., & Parhizgar, Sh. (2022). Identifying and applying the main factors affecting smart city neighborhoods in urban regeneration of dysfunctional urban tissues the case Study Nizamabad neighborhood of Tehran. Journal of Geographical Urban Planning Research, 10 (1), 227-247.
http://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2022.329758.1575
Extended Abstract Introduction
One significant problem in cities is the existence of dysfunctional tissues that need to be rehabilitated. Dysfunctional urban contexts are one of the most important challenges for cities. The normal physical, social, and environmental cycle of changes over time cause the exhaustion of urban tissues. Although, these areas used to be the centre of wealth and power of the cities; in the current situation they are weak and physically unhealthy in terms of infrastructure and urban services. In these areas, the phenomenon of urban quality decline occurs. Many cities in the world at some point in their life have experienced decline and deprivation inside and around those, and this has gradually led to the formation of ruined and impoverished areas.
The old urban fabric is one of the urban diseases that cause many anomalies in its economic, social, health, cultural, and security aspects. To solve such problems, these areas must be rehabilitated. Such urban areas, for various reasons, have not been able to adapt to the structure and process of development and transformation and have not been able to revitalize as expected. Such urban textures often suffer from natural erosion that results from years of people relocation. In these areas generally, urban decline occurs in various economic, social, environmental, and physical dimensions.
This phenomenon occurs gradually. If this phenomenon is not addressed, it will reduce social justice, access to services, and quality of access network and increases crime and delinquency. Finally, the decline in quality of life causes, the departure of key residents and middle-class families and the replacement of immigrants and elderly people, and consequently, the fabric of the city suffers from physical and functional erosion and disappears. Urban regeneration is a comprehensive and all-inclusive approach to addressing the problems of dysfunctional tissues. In this research, the smart city approach has been used to achieve urban revitalization. The present study aims to apply creative methods to improve the quality of life of the residents of these areas by applying the principles of smart city
neighbourhoods and creating innovations in dysfunctional contexts and thus helping to recreate such neighbourhoods.
Methodology
This work is an applied research type and the combined method is used. In the qualitative part, many credible domestic and international studies are referenced and effective indicators of smart city neighbourhoods and revitalization were extracted. In the quantitative part, the main influential factors of smart city neighbourhoods were extracted using the exploratory factor analysis method. Further, by the regression analysis, the impact of smart city neighbourhood factors on the dimensions of renewal is addressed. In this work, research tools such as questionnaires and field observations have been used in the field and the Nizamabad neighbourhood is studied as an example area.
Results and discussion
To analyze the data from the questionnaires, we used the method of exploratory factor analysis and calculation of stepwise and non-linear regression between the factors of smart urban neighbourhoods and the dimensions of the urban regeneration approach. In this study, the Nizamabad neighbourhood has been selected as a suitable sample. The Nizamabad old neighbourhood of Tehran severely needs reorganization due to burnout and physical defects, unfavourable environmental conditions (types of pollution), and many economic and social issues, including increasing crime, declining quality of life, reducing the quality of access network, etc.
Conclusion
This neighbourhood has changed due to changes in biological needs over time and now lacks the necessary performance.
Finally, we showed applying the principles of smart city neighbourhoods can promote urban regeneration in the Nizamabad neighbourhood, in the social dimension with a percentage of 12.1% variance, economic dimension with 62.1% variance, and in the physical-environmental dimension with 19.8% variance. These results indicate that a
significant part of changes in the economic dimension of urban revitalization in the Nizamabad neighbourhood are expressed by the agents of smart city neighbourhoods.
Funding
There is no funding support.
Authors’ Contribution
All of the authors approved thecontent of the manuscript and agreed on all aspects of the work.
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
Acknowledgments
We are grateful to all the scientific consultants of this paper.
هلاقم یشهوژپ
و ییاسانش هب
یریگراک یلصا لماوع
رثؤم رد تلاحم رهش دنمشوه هب
روظنم دجت ی د ح ی تا رهش ی
تفاب یاه یرهش دمآراکان
:یدروم هعلاطم هلحم
ماظن دابآ نارهت رهش
تاداس رحس یزاریش یتشهب
- هورگ ،یزاسرهش ،یزاسرهش و یرامعم هدکشناد
ناریا ،نارهت ،ناریا تعنص و ملع هاگشناد
یلیلج هنامس دابآردص
-1
،یزاسرهش هورگ ،یزاسرهش و یرامعم هدکشناد
ناریا ،نارهت ،ناریا تعنص و ملع هاگشناد
راگزیهرپ قیاقش -
،یزاسرهش هورگ ،یزاسرهش و یرامعم هدکشناد
ریا تعنص و ملع هاگشناد ناریا ،نارهت ،نا
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
ناگژاو یدیلک :
تلاحم رهش
،دنمشوه دیدجت تایح
،یرهش تفاب
،دمآراکان هلحم
ماظن دابآ رهش نارهت .
خیرات تفایرد :
11 / 08 / 1400
خیرات یرگنزاب :
13 / 10 / 1400
خیرات شریذپ :
9 / 02 / 1401
.صص 247 - 227 تفاب
یاه راکان دمآ
،یرهش هخرچ تارییغت طیارش
،یدبلاک یعامتجا و تسیز یطیحم یرهش ار رد
ضرعم یگدوسرف رارق یم دهد . دیدجت تایح یرهش یدرکیور عماج و همه هبناج رگن رد تهج عفر
تلاکشم تفاب یاه دمآراکان یم دشاب . رد نیا شهوژپ زا درکیور رهش دنمشوه رد تهج ققحت دیدجت
تایح یرهش هب راک رگ هتف هدش تسا . شهوژپ رضاح رب نآ تسا ات اب هب یریگراک لوصا تلاحم رهش
،دنمشوه شور یاه قلاخ ار یارب اقترا تیفیک یگدنز نانکاس بجوم دوش . نیا شهوژپ زا عون
یدربراک و شور نآ یبیکرت یم دشاب . رد شخب یفیک هعلاطماب نوتم ربتعم صخاش یاه رثؤم رد
هنیمز تلاحم رهش دنمشوه و جت دید تایح جارختسا دش . رد شخب یمک اب هدافتسا زا شور لیلحت
یلماع
،یفاشتکا لماوع یلصا راذگریثأت رد تلاحم رهش
،دنمشوه جارختسا و رد لیلحت نویسرگر
نازیم ریثأت لماوع تلاحم رهش دنمشوه رب داعبا دیدجت هب راک هتفرگ دش . رد نیا شهوژپ زا یاهرازبا
یتاقیقحت نوچ همانشسرپ و هدهاشم ینادیم رد هلحم ماظن دابآ هدافتسا هدش تسا . تهج لیلحت
هداد یاه همانشسرپ زا شور لیلحت یلماع یفاشتکا و هبساحم نویسرگر هلحرم هب هلحرم نیب لماوع
تلاحم رهش دنمشوه و داعبا تفایهر دیدجت تایح یرهش هدافتسا هدش تسا . هلحم یمیدق ماظن دابآ
هب لیلد یگدوسرف و یاسران ی یاه یدبلاک ددعتم دنمزاین ناماس یبای یم دشاب . رد نیا شهوژپ هلحم
ماظن دابآ هب ناونع هنومن یتاعلاطم باختنا هدش تسا . اب هب یریگراک لوصا تلاحم رهش دنمشوه رد
دعب یعامتجا اب دصرد سنایراو 1 / 12
،دصرد دعب یداصتقا اب دصرد سنایراو 1 / 62 دصرد و رد دعب
یدبلاک - یطیحم اب دصرد سنایراو 8 / 19 دصرد یم ناوت ثعاب اقترا دیدجت تایح یرهش رد هلحم
ماظن دابآ دش . نیا عوضوم رگنایب نآ تسا هک شخب لباق یهجوت زا تارییغت دعُب یداصتقا دیدجت تایح
طسوت لماوع تلاحم رهش دنمشوه نایب یم دوش .
1 لوئسم هدنسیون . Email: [email protected]
:دانتسا
یتشهب یزاریش
، رحس تاداس ؛ یلیلج دابآردص
، هنامس و راگزیهرپ
، قیاقش . ( 1401 .) ییاسانش و هب یریگراک لماوع یلصا رثؤم رد تلاحم رهش
دنمشوه هب روظنم دیدجت تایح یرهش تفاب یاه دمآراکان یرهش هعلاطم یدروم : هلحم ماظن دابآ رهش نارهت هلجم. شهوژپ یاه یایفارغج همانرب یزیر
یرهش 10 ، ( 1 ،) 247 - 227 . http://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2022.329758.1575
همدقم تفاب یاه یرهش دمآراکان هراومه
ی ک ی زا هغدغد ه یا لصا ی دم ی ر ی ت رهش ی رد اهرهش ی گرزب هدوب رد سب ی را ی زا دراوم
،
گدنز ی نچ رد ی ن قطانم ی اب یب یمظن
، جره جرمو و تکراشم عامتجا ی عض ی ف طبترم تسا (
Weaver, 2013:170
.) نیا هنوگ
حاون ی هن اهنت هب جیردت اناوت یی ارب ار دوخ ی ن ندروآرب ی اهزا ی تسد زا نانکاس یم
دنهد هکلب ار رهش اب شلاچ یاه عامتجا ی
،
داصتقا ی حم و ی ط ی هبور ور یم دننک (
Forouhar & Hasankhani,2018:1
.) حاون ی یرهش دمآراکان اب
شلاچ یاه مهم ی
رد هنیمز یاه رخت ی ب ف ی ز ی ک ی حم و ی ط ی
، مورحم ی ت عامتجا ی
، نماان ی
، بی راک ی
، یرباربان یاه داصتقا ی
، دوبمک نکسم
،
فارت ی ک و یناماسبان یاه دبلاک ی ر هبو ور ا هک دنتسه ی
ن
،تلاکشم ک
یف ی ت گدنز ی رهش ی ار هب تدش شهاک یم دنهد
( ناجنرهم ی و ناراکمه
، 1400 : 222 .) هب یلکروط یگدوسرف یدمآراکان و
ار یرهش یگدنز یقطنم طباور ،یرهش تفاب
ثعاب و هدرک شودخم یب
یتابث و یرهش یگدنز تیفیک حطس لوفا یم
دوش (
Akbari et al,2018: 38
.) اب تف یاه دمآراکان
یرهش ینلاوط یدنیآرف رد لکش
هتفرگ دنا هزورما و رظنزا دراوم رتشیب رد و تسا ییاهدوبمک راچد یدرکلمع و یراتخاس
تسین دوخ نانکاس زاین یوگخساپ (
رفدزیا ناراکمه و
، 1399 : 328 .) هنیمز یاه داعبا رد یرهش هدوسرف تفاب داجیا فلتخم
قا ،یگنهرف ،یعامتجا ،یدبلاک ،یداصت
تسیز یطیحم یقوقح و - یتیریدم یم دشاب . نیا هنیمز اه ریثأت داجیا رد ار یفرگش
لاحم یگدوسرف ت
هتشاد لابند هب یرهش تسا
(
،ییافو 1399 : 58 .) تکرش ناریا رد یصصخت ردام
یزاسهب و نارمع
لاس رد یرهش 1384
هب روظنم ییاسانش تفاب
یاه هدوسرف یرهش صخاش یاه ا .درک یفرعم ار ی نی
صخاش اه دعَب طقف
شاد یدبلاک هت
لاس رد .دنتشادن یعامتجا و یداصتقا ثحابم هب یهجوت و 1393
یدرکیور هتشذگ تامادقا یدمآراکان لیلد هب
ساسا نیا رب هک تفرگ رارق راک روتسد رد یرهش ینیرفآزاب ناونع اب دیدج صخاش
یاه رثؤم عماج و یتیعمج ،یدبلاک -
،یعامتجا تسیز
یطیحم قا و ییاسانش یداصت یم
دنوش (
،ناراش رواشم نیسدنهم 1396
.) یزاسهب و تمرم یاهدرکیور
لطم هجوت زا دوخ لماکت و لوحت ریس رد یرهش یدبلاک ثحابم هب ق
هب یوس تاظحلام زین یگنهرف و یداصتقا ،یعامتجا
هتفای قوس تسا
( و یرفص ناراکمه
، 1399 : 112 .) یدبلاک یگدوسرف -
کلمع یگدوسرف ،یراتخاس یداصتقا یگدوسرف ،یدر
زین یعامتجا و هتسد
یدنب هدوسرف تفاب عاونا رد یرگید دنتسه
( نسح هداز و ناطلس هداز ، 1395 : 23 .) هتسد یدنب یرگید
ییاسانش اب طابترا رد زین تفاب
یاه هک دراد دوجو هدوسرف ترابع
دنا ،یعامتجا ،یداصتقا لماوع :زا تسیز
یطیحم ،یتخاسریز ،
یریدم و یقوقح یت
( و ناریود ناراکمه
، 1391 : 76 .) زین یرهش ینیرفآزاب هب
ناونع رد هلخادم شور کی تفاب
یاه هدوسرف
دمآراکان و بوسحم
یم دوش یزاسزاب ،یزاسون ،یزاسهب ریظن یمیهافم هک و
یزاسدنمناوت رد ار
یمرب دریگ هب هژاو نیا
هرابود یترابع هب و یرهش ییازون و تایح دیدجت ،ایحا ،موهفم رهش ندش هدنز
تسا ( نایناهج و ،ناهوژپ 1390 : 94 .) هجوت
هب تفاب یاه یرادیاپان عفر و دمآراکان نآ
اه یروحم و یدج یعوضوم هب زین ناریا رد لیدبت
هدش ، هب هنوگ یا هک نامزاس یاه
یذ طبر نیا رد هلخادم موزل و هداد قوس ینیرفآزاب و یهدناماس یوپاکت هب ار تفاب
اه رد ار هرود یاه حرطم ینامز فلتخم
.تسا هدومن ب
ه لابند ازفا ی ش تلاکشم حاون
ی دمآراکان رهش گدنز فلتخم داعبا رب هک ی
رهش ی ریثأت تشاذگ تسا ه ، تلود اه
هجوت هژیو یا هب تبسن نیا حاون ی هش ر ی هتشاد دنا .ا ی ن ن ی زا هب حرط هر ی تفا دجت ی د ح ی تا رهش ی هک هام ی ت وپ یا و یتدمدنلب
ار ساکعنا یم راد د،
رجنم هدش تسا ( دحا ی و نغ ی
،هداز 1394 : 757 .) هب روظنم یحاون رد هدمآ دوجو هب تلاکشم اب هلباقم
،دنتسه یگدوسرف و یدمآراکان راچد هک یرهش هویش
یاه هلخادم هب هژیو رتشیب یاهروشک رد هعسوت
هتفای راک هب هتفرگ هدش
پکی و تیعماج یاراد یرهش تایح دیدجت نایم نیا رد هک تسا یگچرا
تسا (
،ینییان و یدزیا 1395
.) اب هجوت هب هب ور دنور
دشر ینیشنرهش و
هب عبت تلاکشم دیدشت نآ تفاب
یاه یرهش دمآراکان
، همانرب ر ی ناز رهش ی عس ی ا لح رد ی ن و لکشم
هئارا هار لح یم دنشاب حم بولطمان تارثا ات ی
ط ی هدناسر لقادح هب ار و
ببس اقترا ک یف ی ت گدنز ی نادنورهش نوش
د . ی ک ی زا
اهراکهار ی پ ی داهنش ی ارب ی ا لح ی ن لکشم دنمشوه رهش یم
دشاب لوط رد هک لاس
یاه خا ی ر ز هجوت ی دا ی بلج دوخ هب ار
هدرک تسا ( نادزی دابآ
، 1398 : 20 .) تلاکشم هب هجوت اب نوزفازور
هارمه هب هک یتلاضعم و تیعمج شرتسگ و ینیشنرهش
،تسا هتشاد هجوت
دم ی نار رهش ی رد لاس یاه خا ی ر هب صخاش یاه رهش دنمشوه فوطعم هدش تسا . هعسوت تلاحم رهش
دنمشوه هب یاقترا حطس گدنز ی
، بسک راکو
، نیمأت رتهب تامدخ
، سرتسد ی تاعلاطا هب
، ازفا ی ش
،اهدمآرد هفرص ییوج رد
زه ی هن و تقو و اقترا دنورهش گنهرف حطس ی
رط زا ی ق هعسوت ،نادنورهش شزومآ شور
یاه ارب قلاخ ی دوبهب گدنز ی و
بجوم ار راک یم
دوش ( نازوب ی ناراکمه و
، 1399 : 80 .) اب یزاس دنمشوه یرهش یاهاضف
یرادیاپ یاقترا رب هولاع یم
ناوت
ببس زین یرهش تایح دیدجت و ایحا دش
(
Panuccio et al,2015
) هلحم .
ماظن دابآ و کیناگرا تفاب یاراد نارهت رهش
یمیدق یم دشاب . رد ا ی ن هلحم یگدوسرف اه
ی ط بی ع ی لاس نارذگ لصاح هک اه
دشودمآ ناسنا تساه
، قافتا هداتفا .تسا رد
حم هل ماظن دابآ یگدوسرف داعبا رد
،یدبلاک یعامتجا ،یداصتقا و
تسیز یطیحم تسا نایامن ار هلحم نیا هک
تلاکشم اب
:هلمج زا یددعتم یگدولآ
یاه تسیز یطیحم ینماان ،لااب کیفارت ، دمآراکان یسرتسد هکبش ،
هجاوم ... و هدرک
تسا و رد
سر مدع تروص ی
گد ی ببس نآ هب دشت
ی د تلاکشم هلحم نیا رد
دهاوخ دش . هب هجوت اب یسررب
یاه ماجنا هدش نونکات ،
شهوژپ یاه اب طابترا رد یفلتخم تفایهر
و تایح دیدجت دنمشوه رهش
ماجنا هدش تسا هک هلمج زا نآ اه یم ناوت دراوم هب
:درک هراشا ریز ُا کوسج (1
2020 )،
هژورپ متسیس یفرعم و یرهش یمیدق یاهاضف یزاسزاب یارب ار ییاه یم یسررب دنمشوه رهش یاه
دنک
یم نایب و دراد
نییاپ یگدنز تیفیک هک یناسک هژورپ هب یرتشیب هقلاع ،دنراد ینمیا و نکسم طیارش اب هطبار رد یرت
یاه
یاهداهنشیپ و میهافم ساسا نیا رب .دنراد دنمشوه رهش همانرب دنویپ یارب ار ی
هژورپ هب یرهش ینیرفآزاب یاه رهش یاه
تسا هداد هئارا دنمشوه یرپساگ .
و 2
ناراکمه ( 2017 )،
یژتارتسا فیرعت فدهاب مشچ یارجا یارب رثؤم یاه
رهش زادنا
هقطنم حطس رد ینیرفآزاب گنهامه تامادقا هعومجم قیرط زا دنمشوه ماجنا
هداد دنا لباق شخب . زا یهجوت
هب تاقیقحت
نآ شزادرپ شور فیرعت و ریگرد یاهریغتم ییاسانش اب اه
زا هدافتسا هب
صخاش و فیراعت نیرتزور اه
راک هب هتفرگ هدش تسا
.
ستنوف و3
ناراکمه ( 2016 )،
زا هدافتسا اب یرهش ینیرفآزاب لدم یلک درکیور هئارا هب دنمشوه رهش لوحت عیرست فدهاب
دنمشوه رهش لوصا سا هتخادرپ
ت ویچوناپ.
و4
ناراکمه ( 2015 )،
بیرخت قطانم زا هدافتسا اب ار یرهش یاهاضف رد هدش
یرهش ینیرفآزاب درکیور و
یژتارتسا هب هجوت اب دنمشوه قطانم هب اپورا هیداحتا یاه
ار یسرربدروم هداد رارق
تیاهنرد و
مهارف ار مهم قطانم یایحا و لداعت ددجم یرارقرب ناکما هدروآ
تسا . گرام ودیلجنآ اتیرا (5
2015 )،
هاگتنوکس هک ار ییاه
ناهاگآ شلات ه
هیامرس یارب یراذگ
تاعلاطا یروانف رد تباقر و یشخبرثا لابند هب و دنراد
و یداصتقا حوطس رد یریذپ
یم دنمشوه ار دنتسه یعامتجا وید .دمان
رتراک ( 2013 )،
یرهش تیمورحم و رقف شهاک فدهاب ار یشهوژپ اب
هب یریگراک
سا یژتارت رتسچنم رهش ینیرفآزاب هب لاتیجید هعسوت یاه یسرربدروم
دنمشوه رهش هک تسا هدیقع نیا رب و تسا هداد رارق
عماج یرهش هب رتسچنم رهش لیدبت هب لاتیجید تامدخ هئارا و قلاخ و رت
.تسا هدناسر یرای رت
زا هدافتسا اب ات دراد یعس رضاح شهوژپ اد هک یرهش تایح دیدجت تفایهر
هچراپکی یلمع و شنیب یار داعبا رد عماج و
و یدبلاک ،یعامتجا ،یداصتقا تسیز
یطیحم یم دشاب هب هلحم تلاکشم لح ماظن
دابآ دزادرپب . رگید یفرط زا اریخا
درکیور
یاپون دنمشوه رهش هب
ناونع نیون یدرکیور هب
روظنم ینیرفآزاب تفاب
یاه راک هب و حرطم یرهش دمآراکان هتفرگ
هدش ا .تس
1 . Jooseok Oh 2 . Gaspari 3 . Fuentes 4 . Panuccio
5 . Margarita Angelidou
یعس رضاح شهوژپ نیاربانب تلاحم لوصا زا هدافتسا اب ات دراد
دنمشوه رهش هدوسرف تفاب تایح دیدجت هب
لقادح اب
یدبلاک هلخادم .دزادرپب
ساسا نیا رب لاؤس
شهوژپ یلصا نآ
هک تسا مهم نیرت لماوع رثؤم و یرهش تایح دیدجت رب
همانرب یزیر دنمشوه رهش تلاحم مادک
دنا ب هنوگچ و دنمشوه رهش تلاحم لوصا زا هدافتسا ا
یم ناوت تایح دیدجت ثعاب
هلحم رد یرهش ماظن
دابآ
؟دش
یرظن ینابم
یرهش دمآراکان تفاب
،رضاح لاح رد تفاب
یاه یرهش دمآراکان هب
ناونع ءزج ،رهش هرکیپ زا یئزج هدودحم
یاه بیسآ ریذپ تارطاخم ربارب رد
رامش هب یعیبط یم
دنیآ دنمزاین هک همانرب
یزیر نیا هصخشم .دنتسه یبای ناماس یارب گنهامه هلخادم و تفاب
اه یرادیاپان
و هعومجم یا زا ییاسران یاه ... و یعامتجا ،یدبلاک ،یداصتقا تسا
(
Ewing et al, 2002: 19
لماوع ،یطیارش نینچ رد .)
... و یداصتقا ،یگنهرف ،یعامتجا شومارف
هدش دنا تن و یا م ییادج راوگان ج یماح و ناگدنزاس زا مدر
نانآ هک لاومعم تلود
هدرک زورب ،هدوب تسا
( و ناریود ناراکمه
، 1391 : 76 .) دمآراکان تفاب ینعی
هطوحم یا ،یناریو تلع هب هک همانرب
یزیر صقان
دوجو ،بسانمان ای یفاکان تلایهست ،بویعم و یربراک
یاه بیسآ ناسر یاهراتخاس دوجو ، نمیا ریغ
زا یبیکرت ای ،لماوع نیا
هعماج هافر ای تملاس ،ینمیا یارب نایز
روآ تسا ( فورعم و یریش
،داژن 1396 : 240 .) رادروخرب یددعتم داعبا زا یگدوسرف
لباقتم دنویپ و طابترا رگیدکی اب هک تسا دنراد
(
Rosenthal,2008:817
.) زا یفلتخم فیراعت یرهش یزاسون نوتم رد
یرهش دمآراکان و هدوسرف تفاب ئارا
ه هدش فیراعت نیا زا یخرب هک تسا ترابع
دنا هب :زا هصرع ییاه اهرهش ینوناق هدودحم زا
قلاطا یم دوش بسانم یرادروخرب مدع ،یدبلاک یگدوسرف لیلد هب هک هب
،هراوس یسرتسد تاسیسأت
و تامدخ ، تخاسریز
اه ،
بیسآ ریذپ .تسا رادروخرب یلزان یداصتقا و یطیحم ،یناکم شزرا زا و هدوب هنهپ
ییاه تفا راچد هک رهش زا تیفیک
یرهش
تلاکشم ییاضف زکرمت و ی
ینهذ و یدبلاک ،یعامتجا ،یداصتقا داعبا لماش دنتسه
( ،یناقهد و یلیلخ ،تسدربز 1392
: 28 .)
یرهش تایح دیدجت تفایهر
دجت ی د ح ی تا رهش ی ار یم ناوت م ساسا رب ی
ناز سفت اهروشک هعسوت ی
ر رعت و ی ف درک . صتقا بلغا رد اهدا
ی هعسوت هتفای
فده
، شخب ی ند ح ی تا هرابود یا رهش زکرم هب تسا اه
ک اهداصتقا رد ه ی
رتمک هعسوت هتفای هب همانرب یاه ک یف ی ن ی ز هجوت
و هدرک نآ اه تحا هب اموزل ار ی
تاجا مک ی پ ی دنو م ی دنهد . دجت ی د ح ی تا رهش ی ب ی شن لمع و ی و عماج ی هچراپک امت هک تسا ی
ل
دوبهب هب ارش رد موادم ی
ط داصتقا ی عامتجا ی دبلاک ی حم و ی ط ی غت ضرعم رد هک دراد ار یی
ر هتفرگرارق تسا
. دجت ی د ح ی تا
رهش ی فلاخرب لاعف ی ت اه ی رهش هعسوت ی
و یا ا ی داج کرهش اه ی دج ی د آرف ی دن ی اب هک تسا ی
د زا ی ک پ ی تفرش ردت ی ج ی
دشاب رادروخرب .
د هتکن ی رگ ا ی هکن غت یی تار ماظن رد اه ی س ی سا ی - لم ی م ی دناوت خ یراتخمدو ب
ی رتش ی رادرهش نلاوئسم هب ی
دنک اطعا دورناکسارس(
ناراکمه و
، 1389 : 85 .) رد ک دجت زا ی د ح ی تا ا ی ن رات قطانم هک تسا ی
خ ی ارب ار نآ و ظفح ار ی
نی اهزا ی ح و باذج ادرف و زورما ی
تا ی ک دن . اهراتخاس هب نتشاذگ مارتحا اب ی
امتم ی ز رات ی خ ی دننام : تاعطق هزادنا
، خ ی نابا ،
سم ی هر ا،
هکبش لسلست و اه نادیم
اه
، مرف نامتخاس اه
، طباور نامتخاس یاه اضف اب هتسجرب ی
ومع م ی ی ا کرتشم
، لاکشا
کلام ی ت
، حلاصم و بسانت یاه هنارامعم نآ سفت لماش ی
ر لوت و ددجم ی
د اهراتخاس هرابود ی
رات ی خ ی هام هباشم ی
شت م ی دوش .
رامعم تاناکما زا هدافتسا اب ی
و رصاعم ی
گچراپک ی تسا ن زا هداف ی اهزا ی حا حلاطصا زورما یا
زاس هدنزاب و ی
رهش ی ی ک ی زا
مهم نیرت لدم اه ی حا یا ی دق تفاب ی م دح ات هک تسا زورما ناهج رد اهرهش ی
ب ی رگنا دی هاگد ی عماج رت ک یب ی و هروظنمدنچ
رهش لئاسم لح رد ی
تسا
،نشور یناضمر(
1395 : 3 - 4 .) قترا ،تباقر شرتسگ و یداصتقا هعسوت تفایهر نیا یرادیاپ یا
طیحم هتخاس هدش ناماسبان ،هدوسرف یحاون رد یرهش تیریدم یاقترا و نادنورهش یگدنز تیفیک و یگنهرف تیوه شیازفا ،
بجوم ار یرهش کورتم و یم
دوش ،یبیطخ(
1394 : 440 ) . لمع و شنیب یرهش تایح دیدجت هک تسا یعماج و یلیصفت
رجنم یرهش تلاکشم لح هب یم
ددرگ دوبهب و سویپ هت یا یطیحم و یدبلاک ،یعامتجا ،یداصتقا طیارش رد هیحان
یا هک
رییغت ضرعم رد هتفرگرارق
مهارف تسا یم
( دروآ دورناکسارس ناراکمه و
، 1389 : 71 .) لاس رد 1970 ور ود ی درک لصا ی یارب
یرهش تایح دیدجت یم
ناوت خشت ی ص :داد
دجت ی د ح ی تا نتبم ی تظافح رب
1
دجت ی د ح ی تا نتبم ی گنهرف رب
2
لاح رد تظافح لیدبت
ندش لاح رد هتشذگ و یلصا نایرج زا یشخب هب لیدبت
ندش تسا هدنیآ زا یشخب هب هب تظافح.
ن هاگن بقع یم
دنک نیا.
درکیور هار لح هئارا هدرک ریگرد ار اهرهش هک یداصتقا و یعامتجا تلاکشم یارب رادیاپ یم
دهد .
تهج رد تظافح درکیور تسایس
یاه قا و یعامتجا هک ،تسا یداصت
یم ناوت داسف ،هقطنم کی هب دیدج یگدنز قیرزت اب د
( دربب نایم زا ار
Akram & Akam,2013
.) دجت ی د ح ی تا نتبم ی طابترا گنهرف رب ی
نتسسگان ی یگدنزاب هک دراد هنابش
فدهاب ب شرتسگ دع
تغارف ی رهش زکارم رد ی
کرت اب ی ب نغ قطانم ی
رگشدرگ ی م و ی ثار گنهرف ی رزت و ی ق یربراک یاه ی
اهرتائت نوچ
، رنه زکارم ی
، یرلاگ اه و هزوم اه لمع یم ( دنک اقآ لام یی
، 1396 .) لباق رکذ درکیور زا شهوژپ نیا رد تسا
شهوژپ فده هب لوصح تهج تظافح رب ینتبم تایح دیدجت هدافتسا
هدش .تسا لح یارب ،درکیور نیا هکنیا لیلد هب
یطیحم یرادیاپ زا یداصتقا و یعامتجا تلاکشم هدافتسا
یم دیامن .
ههد رد 90 و تسیب نرق لاس
یاه نرق ییادتبا 21
عفر ددص رد یرهش تایح دیدجت یدلایم هن
اهنت یدبلاک تلاکشم
درخ و نلاک فادها بلاق رد تفایهر نیا فادها .دمآرب یطیحم و یداصتقا ،یگنهرف ،یعامتجا تایح دیدجت ددص رد هکلب یاج یم رد نلاک فادها هک دریگ لغا
حرط ب نآ تیعوضوم هب هجوت اب دوخ فادها و دراد دوجو یرهش تایح دیدجت یاه
اب هدودحم رظندروم یم نیودت
دوش هب یلکروط رارق رظندم یرهش تایح دیدجت تفایهر یارب ریز فادها
هداد دنا :
(
UNEP,2004,8
.)
1 بذج :یداصتقا ) هیامرس
ناراذگ یرهش داصتقا یزاسزاب لاغتشا داجیا
؛
2 تجا ) یعام - هعسوت و یرهش نکسم شیازفا :یگنهرف تخاسریز
اه و )یخیرات هتسه( یرامعم ثاریم تیوقت ،یلحم ی
بذج اب ،یرهش یرگشدرگ تاسسؤم
یهاگشناد و یتاقیقحت
؛
3 طباوض ،یدنب هقطنم طباوض ،نیمز زا هدافتسا هوحن ،اهرهش یدبلاک ییاضف نامزاس یهدناماس :یدبلاک ) نامتخاس
یزاس ،
نیمأت عم یاهرای تخاس زاسو هزاس یارب یتسیز شیاسآ و تمرم و ییایفارغج هقطنم ره اب بسانتم یرهش یاه
؛
4 ) تسیز یطیحم یگدنز طیارش دوبهب و یگدولآ اب هزرابم : نیعرد
یلاح هک شزرا اه و هتساوخ یاه یعامتجا هورگ ره و هعماج
هتفرگ رظن رد زین دوش
UNEP,2004,8)
)
یح دیدجت تسایس یلصا فده دیدجت دنیآرف نیاربانب .تسا یرهش یحاون هدیچیپ تلاکشم نداد رارق فده یرهش تا
و دوجوم عضو لیلحت اب یرهش تایح هشیر
یبای و زاغآ تلاکشم تیاهنرد
یم یرهش تایح دیدجت همانرب یفرعم هب دماجنا
،ینیسح(
1386 : 28 .) هب یریگراک هر
ی تفا دجت ی د ح ی تا رد تفاب یاه رهش ی هک رد راتخاس دبلاک ی
، عامتجا ی درکلمع و ی
دنتسه هدوسرف رجنم
هب لکش یریگ حم ی ط اپ و ملاس ی
راد دهاوخ دش (
Rahman et al,2019:36
.) فادها هب هجوت اب
نایب هدش صخاش زین یزاس
یاه شهوژپ نیا ماجنا
هدش .تسا
1 . Conservation-led regeneration 2 . Conservation-led culture
د همادا ر هئارا هب هاگدید یاه و ناسانشراک یانبم رب یرهش تایح دیدجت اب طبترم بحاص
نارظن هتخادرپ هدش .تسا
د ی هاگد ارگراتخاس ی
نا
ارگراتخاس:
ی نا غت هک دندقتعم یی
ر راتخاس ی ناهج داصتقا رد ی
روهظ و یاهداصتقا ون
ی ن توافتم اب
ن نتخاس ی اهزا ی ناکم ی اضف و یی گدوسرف ببس ی
خرب رد ی حاون زا ی رهش ی هدش ( تسا پی اد ی ش دپ ی هد یناهج ندش )داصتقا
قدص(
ی
، 1393 : 41 .)
د ی اگد ه سکرام ی تس
د :ی
ی هاگد سکرام ی تس ی ن ی زا ب هب ی ش ی هن سناتپ ندرک ی
ل لباق جارختسا امرس زا ی ه طسوت ن زا هدافتسا ی
ور ی
حاون رد نازرا راک ی
رهش ی لد ار ی ل قف دارفا ندش نکاس ی
ر و مک دمآرد رد شخب یاه صاخ ی رهش زا یم ( دناد
Robert and
sykes,2000:64
.)
د ی هاگد رگ رهش ی ز ی
ا رد:
ی ن دی هاگد رگ رهش ی ز ی شان هک ی حاون )بذج( شنارگ لماوع زا ی
اتسور یی )عفد( شنار لماوع و
حاون رد هک ی
رهش ی روهظ ی دنتفا لد ی ل لصا ی جورخ و مدرم تکرش اه اهرهش زا
، دپ ی د گدوسرف ندمآ ی
رهش ی ناونع هدش
تسا لماوع ازفا ی ش رهش قطانم رد عفد ی
عمج کرحت هب رجنم ی
ت و تاسسؤم داصتقا
ی حاون هب ی خ اهرهش زا جرا یم
دنوش
( رطاش ی نا و کمرا ی
، 1393 .)
د ی هاگد داصتقا ی گدوسرف اب هطبار رد ی
رهش ی
هیرظن:
یاه داصتقا ی فلتخم ی لکش هتفرگ داصتقا لماوع هک .تسا ی
ءاشنم ار
دی رگ گدوسرف لماوع ی
رهش ی م ی ( دنناد ناقرف ی
، 1385 : 13 .)
اب تاعلاطم ماجنا هدش رب و اهرایعم صخاش
یاه راک هب گ هتفر هدش و یجراخ و یلخاد براجت شخب رد عمج
تسب نانآ و
،یرظن ینابم هب هجوت اب هاگدید
اه و اهرایعم تخانش هب یرهش تایح دیدجت یاهدرکیور و صخاش
یاه فلتخم هتخادرپ هدش
هب هجوت اب .تسا نآ
هک و عماج یدرکیور یرهش تایح دیدجت همه
هبناج تلاکشم عفر تهج رد رگن تفاب
یاه ان دمآراک
یرهش یم دشاب . زا صخشم بوچراچ کی هب ندیسر رد لماوع تخانش هجنس
یاه هنومن رد دمآراک هعلاطمدروم
رثؤم دهاوخ
دوب نیازا یور لودج رد 1 رایعم هئارا هب اه
و صخاش یاه بلاطم تسب عمج زا یدربراک هدشرکذ
هب تروص هصلاخ هتخادرپ میا .
لودج 1 . صخاش یاه یرهش تایح دیدجت
ا داعب صخاش
یاه تایح دیدجت یرهش
یداصتقا نازیم
راب لفکت (
،یکمرا ،نایرطاش 1394
خرن ،) یراکیب (
،یدابآ هکرک و ناغرا ،لااو 1399
،)
لغاشم یمسرریغ (
،یردیح 1397 )
یعامتجا ،یقدص( قلعت سح
1393 حطس ،) داوس (
،یکمرا ،نایرطاش 1394
نکاس رشق تیاضر نازیم ،)
،یردیح( تاناکما زا 1397
)
یطیحم و یدبلاک ضرع و تیفیک
رباعم ( ،ینیسح 1386 تمدق ،) نکاسم ( ،نارگید و یرفص 1399
،) خرن راوناخ
دحاو رد ینوکسم ( ،نارگید و یرفص 1399
یاهدحاو تیفیک ،) ینوکسم
( هکرک و ناغرا ،لااو
،یدابآ 1399 ،) مه یراوج یربراک اه ( ،ینیسح 1386 ،) یریذپذوفن (
،یردیح 1397 )
ش دنمشوه ره
لاس رد راب نیلوا دنمشوه رهش موهفم 1990
درکیور نیا .دش حرطم هب
ناونع یارب ینیزگیاج تلاح
یاه همانرب یزیر
زا هدافتسا اب یتنس نف
یروآ یاه تلاکشم اب هلباقم یارب دیدج رهش
روهظ ی درک (
Anez et al,2017:1
.) یاهرهش هزورما
ناهج رسارس رد دنمشوه شرتسگ
هتفای دنا رد اهرهش . هدافتسا اب ،دنتسه یرهش هنادنمشوه یاهاضف تمس هب تکرح لاح
زا یروانف یاه طبترم یساسا تلاکشم اب هلباقم یارب هتفرشیپ یگدنزاب
رقف و رهش ماحدزا ،یگدولآ ،کیفارت دننام یرهش
(
Demari,2013,2545
.) عس هک رود هار زا تاطابترا و تاعلاطا یروانف ساسا رب تسا یرهش ،دنمشوه رهش نمض دراد ی
ندرک نوگرگد هویش
یاه قیرط زا نادنورهش یاهزاین یوگخساپ ،تیلاعف و تسیز همانرب
یزیر یزاسون و هعسوت ،یحارط ،
هنلاداع عیزوت ،یگنهرف و یعیبط عبانم ظفح ،یناکم سح نداد یقرت یارب عماوج هنیزه
اه تیفیک شیازفا ،هعسوت یایازم و
هنماد هعسوت قیرط زا یگدنز هنیزگ
یاه لمح لقنو یلام ربتعم شور هب نکسم و لاغتشا ، هب
یوحن هک بولطم دشاب ( -یدهم
،هداز 1398 : 122 .) نتفای دنمشوه رهش لدم زا فده هار
لح یاه یناهج ینیشنرهش یفنم یاهدمایپ تیریدم یارب بسانم
تسا یرهش تیعمج یارب یگدنز رتلااب تیفیک و مشوه تامدخ هئارا دنمشوه رهش ییاهن فده .
یاهدرکلمع مامت رد دن
تسا رهش یتایح .
ناهج رد دنمشوه رهش هژورپ هب یهاگن ناشن
هدنهد ،فادها توافت اه و تهابش یاه ریز حرش هب فلتخم
تسا
:
1 - هدافتسا رثؤم یژرنا زا
،
2 - نانکاس یگدنز طیحم یلااب تیفیک
،
3 - رهش لخاد رد زبس یاهاضف هعسوت
،
4 - هعسوت تخاسریز اه یپ و دنمشوه ی هتفرش
،
5 - یبایتسد مه نامز یگدنز تیفیک و یداصتقا دشر هب (
Ojo et al,2015:45
.)
دنمشوه رهش اما تسا یتوافتم داعبا یاراد
مهم نیرت نآ داعبا ترابع دنا ،دنمشوه یژرنا ،دنمشوه ینارمکح :زا تخاس
زاسو
،دنمشوه یژولونکت ،دنمشوه تخاسریز ،دنمشوه ییاجباج ،دنمشوه تبقارم
یاه نیا مامت هک دنمشوه دنورهش ،یتشادهب
رادیاپ هعسوت رب لماوع ریثأت
دنراد (
،هداز یدهم 1398
، 122 .)
1 . داصتقا دنمشوه : قیقحت و هعسوت ،تراجت هب هناقلاخ درکیور اب ،
تصرف یاه داجیا ار دیلوت ،ینیرفآراک یم
دنک هکبش .
هورگ یاه اب تکراشم و ینیرفآراک قیرط زا یعامتجا یذ
ناعفن و تردق شیازفا ،یروآون اقترا هب رجنم تباقر
یاه یداصتقا
دنمشوه رهش یم
دنوش (
Colldahi et al,2013:22
.)
2 . مدرم دنمشوه رد هک دنتسه ییاهرهش هب لیدبت ددصرد دنمشوه یاهرهش هزوح نیا رد : نآ
اه نادنورهش لیصحت
هدرک ،
هدننک هظحلام رظنزا
هاگآ و یعامتجا رظنزا
روضح یگنهرف .دنراد
( لیعامسا هداز ،یلدبع و ینف ، 1395
: 150 - 151 .)
تیقلاخ هب دنمشوه رهش رد نادنورهش قیوشت رگیدکی زا شزومآ و لااب تلایصحت ،
یم دنوش (
Holand, 2008:13
).
3 . ینارمکح مشوه
ن د : هزاجا نادنورهش هب یم
دهد رد هک میمصت یریگ اه لماش و دننک تکرش هورگ
یاه ،ثحب هاگیاپ ییاه
تهج کارتشا یراذگ ،تاعلاطا هکبش
یاه هناسر یا ... و یعامتجا یم
دشاب (
Colldahi et al,2013:22
.)
4 . وپ یا یی دنمشوه هئارا یارب دنمشوه رهش ییاناوت دنمشوه ییایوپ اب طبترم تامادقا فادها : لمح
لقنو یاراد و دمآراک
نییاپ راثآ تسیز
یطیحم .تسا لوادتم نیرت قا نایم رد مادقا و اهرهش تاماد
یرادرهش اه زا رییغت یگژیو نیا تحت شور
یاه
لمح لقنو رجنم یعمج هب یدرف یم
دوش ( لیعامسا هداز ناراکمه و
، 1396 : 150 - 151 ).
5 نکسم و یگنهرف عونتم تلایهست نتخیمآ هارمه هب رهش رد یتملاس و ینمیا لماش دنمشوه یگدنز :دنمشوه یگدنز .
تیفیکاب جا یگتسبمه ،بسانم تسا یعامتجا هیامرس و یعامت
(
Manville et al, 2014:27
.)
6 . طیحم تسیز دنمشوه رب : حرط یزیر یعیبط عبانم هنلاوئسم تیریدم و یرهش رادیاپ دیکأت
یم دنک ، تصرف اه یم ناوت دن
رد هزوح یاه دنوش یسررب نامتخاس حلاصم و رهش یژرنا تیریدم (
لیعامسا هداز ناراکمه و
، 1396 : 150 - 151 .)
7 . لمح لقنو بلغا :دنمشوه هنیزگ
یاه یروتوم ریغ رارق تیولوا رد ار
یم دهد نامز رد بسانم تاعلاطا هب یسرتسد اب و
یماح ،مومع یارب یعقاو هچراپکی
یزاس متسیس لمح لقنو تسا نرتسن(
و
،یناریپ 1398 : 153 .)
لکش 1 یگژیو یاه دیاپ ،یگدنز تیفیک یلصا هتسد راهچ رد ار دنمشوه رهش نایب یدنمشوه و ینیشنرهش ،یرا
یم دنک ،
و لمع هدودحم سپس ریثأت
ار لماوع نیا زا کی ره هب
تروص نایب هصلاخ یم
دنک (
Bhagya & Silva, 2018:698-
.)699
لکش 1 ( :عبنم ،دنمشوه یاهرهش یگژیو . Bhagya & Silva, 2018:698
)
هب دنمشوه رهش تلاحم هعسوت صخاش
یاه نیا .دراد زاین ی ش
صخا اه یبایزرا یارب بسانم یرایعم ، ریثأت
رد تاطابترا
دنمشوه یزاس .تساهرهش ،شهوژپ عوضوم اب طبترم یرظن ینابم و براجت یسررب اب
صخاش یاه داعبا رد دنمشوه رهش
و دنمشوه ینارمکح ،دنمشوه ییایوپ ،دنمشوه یگدنز ،دنمشوه طیحم ،دنمشوه داصتقا :زا معا دنمشوه رهش فلتخم لمح و لقن لودج رد هک دش جارختسا دنمشوه 2
هب تروص هصلاخ نآ هب یم میزادرپ .
لودج 2 . صخاش یاه دنمشوه رهش
داعبا صخاش
یاه دنمشوه رهش
دنمشوه داصتقا عیانص رد لاغتشا
قلاخ Caird & Hallet, 2018) ( هیامرس ،
یعامتجا ( ،یناریپ و نرتسن 1398
هب یسرتسد ،)
تخاسریز اه اعلاطا یروانف ی (Lombardi et al,2012) ت
دنمشوه ییایوپ یانهپ تنرتنیا هب یسرتسد
دناب ( ،امنهر و یرادنامک 1394
یمومع یاضف رد تنرتنیا هب یسرتسد ،) (Benamrou
et al,2016) مهس ،
هخرچود یراوس و هدایپ یور ( Cohen,2012) زا هدافتسا ،
لیبموتا یاه نورقم هب هفرص
( ،امنهر و یرادنامک 1394
)
م دنمشوه طیح یاضف زا تیاضر و یسرتسد نازیم
زبس ( ،یناریپ و نرتسن 1398
ینما زا تیاضر ،) ت
، نامتخاس یاه دنمشوه ( Caird
& Hallet, 2018) تیعضو ،
تخاسریز اه ( Rayash & Dincer,2021) هنیهب فرصم ،
قرب ( و یرادنامک
،امنهر 1394 )،
دنمشوه مدرم یجراخ نابز هب طلست
م تکراشم نازیم ، (Cohen,2012)یند
نفلت ، دنمشوه Benamrou et al,2016) ( ،
یدرف حطس تراهم
یاه نکاس ره یازا هب عارتخا تبث ،یتنرتنیا (Lombardi et al,2012)
دنمشوه یگدنز زکارم رد روضح دصرد
یگنهرف ( ،یناریپ و نرتسن 1398
یمومع تامدخ زکارم هب یسرتسد زا تیاضر ،)
(Cohen,2012) یاضر نازیم ،
تیعضو زا تیاضر نازیم ،تملاس ماظن تیفیک زا ت نکسم
5 ،امنهر و یرادنامک(
1394 )
دنمشوه ینارمکح رادرهش درکلمع زا تیاضر
فافش ینارمکح ،ی (Rayash & Dincer,2021)
تلود ندوب سرتسد رد نازیم ،
،یناریپ و نرتسن( کینورتکلا 1398
نیلانآ یرهش تامدخ دصرد ،) دادعت ،
کمک هنیزه یاه یتاقیقحت (Lombardi
et al,2012)
لمح لقنو
دنمشوه زا تیاضر و کیفارت نازیم
لمح لقنو مومع ی ( Cohen,2012) کیفارت نازیم ،یتحار ،ینمیا ،
(Benamrou e
al,2016)
،
م س یزاسدنت صخاش
یاه رهش دنمشوه دجت و ی د ح ی تا رهش ی
جارختسا صخاش یاه یرظن ینابم یسررب اب شهوژپ نیا و
براجت یرهش تایح دیدجت و دنمشوه رهش درکیور اب طبترم
.تسا هتفریذپ تروص صخاش
یاه کرتشم هب تسد هدمآ درکیور ود زا رلوگ شور کمک اب
هدشادج لودج بلاق رد همادا رد و
