Woman and Femininity in the Gospel of Thomas
Mehran Rahbari1|Shahram Pazouki2|Abolfazl Mahmoudi3
1. PhD student, Islamic Azad University Science and Research Branch, Tehran, Iran. Email: [email protected] 2. Professor in Religion and Mysticism, Iranian Institute of Pilosophy, Tehran, Iran. Email: [email protected] 3. Professor, Department of Religion and Mysticism, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Islamic Azad University Science and Research Branch, Tehran, Iran. Email: [email protected]
Article Info Abstract
Research Type:
Research Article Women's position and their role in the society has been influenced by various factors such as culture and religion. This research tries to study the role of women in the point of views of religions especially Christianity and church fathers and also analyze the view of the Gospel of Thomas on this matter. The Gospel of Thomas is a noncanonical text that were discovered seventy years ago in the Naj Hammadi, in Upper Egypt. In spite of its small volume, The Gospel of Thomas has always been the focus of scholar in the field of early Christianity. In this research, we have aimed to study the position of woman and femininity in the Gospel of Thomas. The result shows that Jesus in the form of sayings, proverbs and phrases of the Gospel of Thomas, unlike the other canonical texts of Christianity, considers a more important position for women and assigns a more valuable role to them. Because of its theological and mysticism perspective, the Gospel of Thomas focuses on the spirituality of person and not his or her gender. for this reason, attaining the kingdom, enlightenment and salvation requires passing away from masculinity and femininity and then trying to achieve celibacy and unity.
Received:
17 July 2022
Accepted:
10 October 2022 Keywords:
Women, Femininity, Gospel of Thomas, Early Christianity, Naj Hammadi.
How To Cite: Rahbari, Mehran, Pazouki, Shahram, & Mahmoudi, Abolfazl (2023). Woman and Femininity in the Gospel of Thomas. Women in Culture & Art, 15(1), 141-159.
Publisher: University Of Tehran Press.
10.22059/JWICA.2022.345876.1812 doi
Vol. 15, No. 1, Spring 2023, 141-159
گنانز و نز ی
جنا رد لی ساموت
ربهر نارهم
1ی کوزاپ مارهش|
2ی
|
دومحم لضفلاوبا
3ی
1 . یوجشناد یرتکد هورگ نایدا و
،نافرع ۀدکشناد
،قوقح
،تایهلا و مولع
،یسایس هاگشناد دازآ
،یملاسا دحاو مولع و
،تاقیقحت
،نارهت ناریا :همانایار .
ۀسسؤمیملعتئیه وضع و داتسا .2 فسلف و تمکح
ۀ ا ناری ا ،نارهت ، ناری :همانایار . [email protected]
3 . داتسا هورگ نایدا و
،نافرع ۀدکشناد
،قوقح
،تایهلا و مولع
،یسایس هاگشناد دازآ
،یملاسا دحاو مولع و
،تاقیقحت
،نارهت ناریا :همانایار .
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
صرع رد نآ شقن و نز هاگیاج ۀ
یلماوع یراذگریثأت و یعامتجا دننام
ناققحم رظندم هراومه نآ رب نید و گنهرف
زوح ۀ قیقحت نیا رد .تسا هدوب نانز ،
رد یگنانز و نز هاگیاج ساموت لیجنا
ک یسررب ار
؛میدر لیجنا هک ی
هتشون تفای نوتم زا یکی و یمسرریغ یا ناخباتک رد هدش
ۀ و تسا یدامح عجن دوجو اب
ودب زا نآ مک مجح
فشک زوح نارگشهوژپ هجوت دروم هراومه ندش ۀ
شهوژپ نیا نمض رد .تسا هدوب تیحیسم ردص
، هاگن رب یرورم
نایدا
، هب نز هب اسیلک ناردپ و یمسر تیحیسم هژیو و میتشاد
هتفگ ساموت لیجنا یاه نیا رد
هنیمز ار شور هب
یفیصوت - یلیلحت یسررب میدرک جیتن . ۀ یم ناشن قیقحت نیا یمسر نوتم فلاخرب یمسرریغ نتم نیا دهد
هاگیاج ،تیحیسم هدز مقر نانز یارب ار یرتلااب
تسا ظندم ناشیا یارب یرترثؤم شقن و ر
دراد . نیا ساسارب
ساموت لیجنا رظنم زا شهوژپ تدحو هب و تشذگ یگنادرم و یگنانز زا دیاب توکلم و یراگتسر هب ندیسر یارب
جت و ر دیسر د
؛ اریز یم باجیا سدقم نتم نیا یتایهلا و یتفرعم هاگدید تیناحور هب دنک
وت درف تیونعم و ج
ه
دشاب هتشاد
، .وا تیسنج هن
:تفایرد خیرات 22 ریت 1411
خیرات شریذپ :
11 رهم 1411
هژاو اه یدیلک ی :
گنانز ،نز
،ی جنا لی عجن ،ساموت
دامح
،ی سم تیحی لوا
،هی
سونگ نای .
دانتسا ب :هلاقم نیا ه ربهر
ی
، نارهم
، کوزاپ ی و مارهش ، دومحم ی
، لضفلاوبا ( 1412 .) نز گنانز و ی جنا رد لی ساموت رنه و گنهرف رد نز . ،
11 ( 1 ،) 141 -
111 . رشان : سسؤم ۀ نارهت هاگشناد تاراشتنا
لاس 15 ۀرامش ، 1-141 ،1402راهب 159
همدقم هب دنچره یم رظن نانز دسر اب هسیاقم رد
یونید رووما و اووحا هب یرتشیب ششک هراومه نادرم
هتشاد هب ار دوخ یرادنید و دنا یم زاربا نادرم زا توافتم یوحن
هدرک دنا
، تقیقح نیا هک تسا هاگن
لماوع زا یکی نانز عوضوم هب نایدا رثؤم
یهاوگن ؛تسا هدوب ناشیا یعامتجا هاگیاج و شقن رد
ومه هک هدوب رصاعم نارگشهوژپ یسررب و دقن دروم هرا شهوژپ لیلد نیمه هب و
رد یفلتخم یاه
تسا هتفرگ تروص هنیمز نیا .
درک هجوت دیاب یماگنه
عماج یاپ هک ۀ
هب و ینید لکش هژیو
یرویگ
م نایم هب نید نارسفم و نایلوتم ماقم و هاگیاج ی
آ ی د هب ، یاس ومعم روط ۀ
نادروم گنررپ روضح
نایدا رب یم هطلس یم گنرمک ار نانز روضح و دبای
نک نانز .د رد رتشیب وصخش ،عماوج یت
ی هوجرد
هب دودحم تکراشم یاراد و نادرم عبات ،مود هدوب ینید یربهر رما رد هژیو
دنا ، اوما اوح روه رد
تشاد رود رظن زا دیابن هچنآ
، نیا تویعقاو هتبلا و یعامتجا و یخیرات تیعقوم دیاب هک تسا یاوه
هتفگ لیلحت رد ار یگنهرف لقن و اه
وق توفرگ روظنرد ناونز هب طوبرم یاه
؛ ارویز یاروش نویا
یریثأت ب .تسا هتشاد میهافم اقتنا رد ازس هناشن اب دنوادخ ،یماس نایدا گنهرف رد ذم تافص و اه
ک یم فصو ر دوش
ار عوضوم نیا هچ ؛
زوح رد ۀ نابز سانش ی و و ی گژ ی اه ی نابز ی و میریگب رظنرد روه رد ،یعاومتجا و یونید یدروم هچ
دوبن تروص تسا سوسحم نآ رد ثنؤم رصانع
. نیا زا و تبسن نیمه هب
هار ندب نادرم ۀ
عورشم
یم لیکشت ار هعماج نانز و دنهد
قف قح یتقو هیبش نادرم هب ار دوخ هک دنراد تکراشم
؛دوننک
ب یار نومدق مدآ دنراد داقتعا دوهی یافرع هنومن (
Adam Kadmon
) یونعی میدوق مدآ نامه ای
ا مدآ و دعب هک هدوب لیصا یناسنا و یسنجارف یرشب ،هیل اه
رد .توسا هدوش میوسقت نز و دروم هب
س ن هاش زین ناتساب دوهی ت د
یم دیمعت نادرم اهنت می ماع گنهرف رد ای دنتفای
ۀ نادرم قف ناشیا
ققحم زا یکی .دنتشاد ار گرزب یاهراک ماجنا یگتسیاش ا
م هراب نیا رد ن ی
:دسیون
« لیدوبت ندوش
هب ناتساب تایبدا رد درم هب نز یمیدوق تویاور دونچ .توسا هوتفرگ رارق ثحب دروم هدرتسگ روط
ناتساد رگنایب قراخ یاه
هداعلا یم دنویپ دوخ هب ار نادرم یلسانت مادنا هک تسا ینانز زا یا ات دننز
ئشن و هبترم رد قیرط نیا زا و دنوش درم ۀ
؛دنریگ رارق یرتلااو هب دنچره
یم رظن نویا رتشیب دسر
شرازگ یم هدافتسا یراعتسا یانعم رد اه هدش
لیدوبت روب لمتوشم رن هب هدام لیدبت نیا ًابلاغ .دنا
مه ۀ و اوعف ،ریذپانداوسف ،یناموسآ هوچنآ هوب سووسحم و لعفنم ،یندشدساف ،ینیمز یاهزیچ
هب .تسا ییلاقع اب ،تسا بترم نیمز ردام اب هک هچنآ ،هصلاخ روط
ردپ اب هچنآ هب دی رد یناموسآ
هشیلک نیا رگید دنچره .دوش لیدبت تسا طابترا شریذوپ لوباق نردوم یاویند رد یتیسنج یاه
تسین
» (
Meyer, 1992: 109
.)
انثتسا نایم نیا رد یاه
یم تفای مه ی ناونز دوخ هن هتبلا هک دوش
، شوقن هونانز روصنع هوکلب
هتسجرب یم افیا یا دنک
. ونومن ۀ وفرع رد نآ خوشم هریفوس نیروخآ یدووهی نا
(
Sefiroth
زا )
هد تایلجت ناگ
ۀ هنیخش ینعی یهلا (1
Shakina
) ادوخ یگشیمه روضح رب هک هنانز یرصنع ؛تسا
ناسنا یارب یگدنز یلصا عبنم و و دراد تللاد اه
ا توسا هداتفا رود یهلا عبنم زا هچرگ
، رد یهاوگ
یه ئ یم یگدنز لیئارسا مدرم اب رادلاب یدوجوم ت رد و دنک
نآ تازرابم یم میهس اه
دوش . دونچره
ژاو ۀ خش ی هن ن سدقم باتک رد ی
،هدما بدا رد ی تا ماخاخ ی و بق انعم رد هلا ی
وی گژ ی اه ی هنانز روضح
ادخ سب ی را رپ یونب عاومتجا یلاوثم ترووص ار نآ ملووش هک یحلاطصا ؛تسا هدوب دربراک لیئاروسا
یفرعم یم دنک و یم دیوگ هلحرم نیلوا هنیخش دوهش ک تسا یا
ادوخ نطاب هب فراع یاپ نآ رد ه
یم هدوشگ دوش
،ملوش(
1312 : 414 - 417 .)
شیدنا و ینید تایح خیرات ۀ
هوب یروشب هولاه رد دووخ تاا لویلد
دراد راروق ماوهبا زا یا
، اوما
ناتساب تافاشتکا عبانم یسانش
یریگمشچ نآ ووترپ رد اوت توسا هداد راروق ناوققحم رایتخا رد ار
رش زا یرتهب کرد هب دنناوتب .دنبای تسد میدق ناراگزور یا
دراوم زا یکی
، عومجم نتفای ۀ
سیفن
ا رثا رب و شیپ اس داتفه دودح .تسا یدامح عجن نوتم ت
گرزب زا یکی هداس یقاف تایفشک نیرت
هقطنم رد یرصم ردارب ود .دروخ مقر متسیب نرق هزوک یدامح عجن مان هب یا
دنتفای ار نیلافس یا
دش مولعم اهدعب هک 12
وسب .دووب هوتفرگ یاوج نآ رد یحیسم نهک نوتم زا هلاسر یرای
زا نویا
هتشون اه فشک زا لبق ات هک مان اهنت ناش
ی و تشاد دوجو اهنآ زا ناخباتک هب اهدعب
ۀ دامح عجن
2ی
( دندش فورعم
Ehrman, 2003: 19
رد ) هچی یا اروب ار هزاوت و وون ی
وسم موهف تیحی
توسخن نی
وشگ ند د هتسد نآ و ا هک ینایحیسم زا
اسیلک نابابر ار ناشیا
تعدب دوندوب هدویمان راذوگ
، راوب نویا
همهاو نودب و
هب کمک یم نوتم نیا قلاع اب ار دوخ نخس دنتسناوت
ه نادنم حرطم .دننک
ناققحم
، هتوشون نویا رب مکاح یمومع یاضف یوسونگ یدودوح اوت ار اوه
یناوفرع هوتبلا و3
هتسناد دنا نآ شراگن تمدق و مراوهچ نرق دودح رد ار اه
هدز نیومخت یدلایوم دانوسا نویا .دونا
هزومآ یم هئارا ار هیلوا تیحیسم یاه هزومآ ؛دهد
تیاور ام یارب اسیلک ناردپ اهنت نونکات هک ییاه
هدرک هتفای نیا زا یکی .دندوب مک ینتم اه
مان هب مجح ساموت لیجنا
نآ راوشتنا نامز زا هک تسا
ات نونک هد زا شیب رابرد هلاقم اهدص و باتک اه
ۀ پاچ نآ تسا هدش و فولتخم تارظن یواح هک
1 . نیا هژاو رد یربع هب یانعم نوکس و اب ۀملک
« هنیکس
» رد یبرع مه هشیر
؛تسا هژاو یا هک رد نآرق میرک زین هب راک هتفر
و هب یعون تلاح شمارآ ینورد یشان زا نامیا و روضح یهلا تللاد دراد هک بجوم تابث مدق یم دوش . 2. Nag Hammadi Library
3 ک . شی سونگ ی رج ینای قباس اب ۀ هب هک تسا نهک لکروط
ی دا و بتاکم زا هتسد نآ رب نای
نطاب ی رس و ی م قلاطا ی دووش هوک
پ شی سم روهظ زا تیحی ا روهظ اب و هتشاد دوجو نی
د نی دج دی پ یدنوی ثو قی پ نآ اب ادی درک ه توسا نآ . توخم ار تاوجن اوه
ناسک ی م ی دنتسناد رط هب هک تقی ونعم ی ا ناشی هدش فرشم دنا پ رد و ی شناد بسک ای
اروب .دنتسه سونگ نامه ی
تاوعلاطا
ب رتشی ا رد نی مز هنی :ک.ر
،سانوی ،سناه شیک یسونگ : مایپ یادخ هتخانوشان و ردوص تیحیوسم
، ۀومجرت لاااوشام یکچووک
یدبیم و دیمح یمشاه
،ینادنهک مق : هاگشناد نایدا و
،بهاذم 1311 .
یهاگ رابرد داضتم ۀ
شراگن خیرات لویجانا اوب نآ طاوبترا و یموسرریغ نتم نیا یتایهلا هاگدید و
.تسا یخیرات یاسیع و یمسر سم نایم نیا رد ل
،ینوناق لیجانا فلاخرب تسا م ساموت لیجنا
یومک رایوسب یویاور بلاطم
و بئاصم زا یشرازگ چیه و دراد درادن دوجو نآ رد یحیسم یسیع زیخاتسر
نیونچمه . فلاخروب
رد تیحیسم یمسر نوتم ساموت لیجنا
هشقانم و ثحب هن هزجعم هن و دراد دوجو نافلاخم اب یا
چیه ناهانگ یارب یسیع .یتمارک و ن هدیشک بیلص هب سک
یم دوش یمن و زین کاپ دیع رد و دریم
نرب روگ زا یم دزیخ یمن مایق و دنک
چمه . نین بنج هب ۀ هراشا یسیع ییاحیسم یمن یا
دوش . نویا رد
هب یلامجا یهاگن اب هلاقم هلوقم نیا
د خساپ شسرپ نیا هب دا
رد و یناونز هچ زا لیجنا نیا هک می
تیعقوم هچ سم هب نآ هاگن عون و هدرک دای ییاه
ئل ۀ اوب نآ طابترا و ینید تابسانم رد نانز روضح
ب نینچمه .تسا هدوب هنوگچ نادرم هوک ینایحیسم زا هورگ نآ توافتم یتایهلا هاگدید هب هجوت ا
تسار ار دوخ یم شیک
تعدب اسیلک ناردپ یوس زا هک هتسد نآ و دنتشادنپ یم هدناوخ راذگ
،دندش
ناشیا نایم رد ار یگنانز و نز هاگیاج میداد رارق رظندم
.
جنا لی ساموت
مهم زا یکی هتشون نیرت
اخباتک یاه ۀن
دووخ هوب ار نارگوشهوژپ هوجوت ادوتبا نامه زا هک یدامح عجن
،درک بلج ساموت لیجنا
فشک نیا زا لبق ات هک لماک ینتم ؛تسا اهنت
هتشون رد اسیلک یابآ یاه دوب
تعدب ینتم هتبلا و زیمآ
هب یم رامش
؛تفر ب یار یاوفوتم و اوسیلک ناردپ زا یکی ،سوتیلوپیه هنومن 231
یم ،م عدب یهورگ دیوگ ت
اب راذگ دانتسا ار نآ هک یلیجنا هب ساموت لیجنا
یم نخوس یتعیبط زا ،دنمان
یم مه هک دنیوگ هتوسناد یناموسآ تشهب و توکلم ار نآ و تسا راکشآ و ناهنپ نامز
رد دویاب هوک دونا
تسج ناسنا دوجو و
دوش وج (
Hippolytus, 1886: 5/89
ای ) اثم یارب اسیلک یابآ زا یکی ،نگیرُا
یافوتم و 214 تشون رد زین ،م ۀ
ناویب ،لویجنا راوهچ اوهنت دوجو هب اسیلک قیدصت رب دیکأت نمض دوخ
یم یم ار ساموت هب بوسنم یلیجنا دنک زوج هک دسانش
و لویجنا تعدوب یاوه توسا یموسرریغ زویمآ
(
Origen, 1996: 6
) نینچمه . زا یکی ،میلشروا لها لیریس
پ یاوفوتم و اسیلک نارد 312
رد زوین ،م
دوخ ظعاوم ساموت لیجنا
یم بوسنم نایونام هب ار هب هک دنک
کمک نآ یم دنهاوخ
« هداوس داروفا حور
دنزاس بارخ ار
» (
Cyril of Jerusalem, 1839: 50
.)
ساموت لیجنا لیجنا
ی یمسرریغ یم بوسحم
هک دوش زا 114 لیکوشت یوسیع هب بوسنم ترابع
هدش تسا و ادتبا نامه زا دارفا
تایوتحم نتسناد هب یرایسب قلاع نآ
ه هدوب دنم هتشون ؛دنا نانخس اب یا
زیمآزار یاهراتفگ زا زجوم و زغمرپ
« هدنز یاسیع »
تهج هک یوسیع نآ رد و هتوشاد هونازرودرخ یریگ
دش یفرعم شناد جورم و غلبم ه
تسا تشون نیا ناققحم یخرب . ۀ
هوب طووبرم ینتم ار ینافرع و یمکح
هدرک یقلت تیحیسم ردص نارود دنا
نآ و ار بنم لویجنا نیودت یارب یع اوقول و یوتم یاوه
هتوسناد دونا
(
Barnstone & Meyer, 2003: 43
هتشون ؛) هب ار یسیع هک یا ۀلزنم
هوتفگ زا هوک یوسک شیاوه
یم یراج تمکح یم میسرت ،دوش
.دنک شهوژپ دنچره یم ناشن اه
هوتفگ نویا زا یرایوسب دهد هوب اوه
یوم توفای اوونمه لیجانا رد هک یدراوم دراد تهابوش ،دووش
(
Ehrman, 2003: 19-20
).
لویجنا
ساموت نآ فلاخرب یمن ملاعا ار ینامزلارخآ توکلم چیه ،تسین یسیع یگدنز زا یتیاور لماش اه
دنک
یاج رد و یم دیکأت هتکن نیا رب نآ یاج
وش هشلا ایند هک د رد .دروک رووبع نآ زا دیاب و تسین شیب یا
نایم نیا
، هب هدنز یاسیع شقن ۀباثم
یوم ار یداوم یاویند نویا زا روبع یگنوگچ ملع هک یسک ،دوناد
یم هتسجرب
؛دوش یم هک ییاسیع :دیوگ
« ار گروم دروبب یوپ نانخوس نویا یاونعم هوب هوک سوک نآ
یمن دشچ » تفگ(
ۀ 1 .)
سم رد نز تیحی
هشیر هب یبایتسد لکش یاه
یریبعت هب ای دایز تاماهبا هلمج زا یفلتخم لیلاد هب تیحیسم یریگ
تسا نکممریغ ًابیرقت ،دراد دوجو نآ رد هک یناوارف یکیرات رگید
، تسد اما وتکن مک ه نویا توسا
هکنآ زا غراف تیحیسم هک اهنت
س ای نید ن رد موه ،تسا هدش هتخانش هزورما هک دشاب یرهاظ یت
هزومآ رد مه و بادآ توسا هتوشاد ینطاب ًاساسا یتشرس ،اه
(
Guenon, 2001: 5
نویا دهاوش .)
م د هبنج دوجو ،اع هب تیحیسم ینطاب یاه
ۀلزنم هعومجم یونعم ننس زا یا تسا
و مهف طرش هک
نعم هب فرشت ،نآ نتخومآ ا
اصتا و طابترا ی تسا یسیع هب یونعم نتفای
(
Stroumsa, 2005:
xi-xv
) چمه . نین نیتسخن نایحیسم دوخ
، یم تقیرط کی ار یسیع هار ،نلاوسر امعا( دندیمان
1 : 2 ؛ 22 : 4 )؛
هقف نید د رد هک ینافرع یتقیرط یاروب ار یریوسم و هوتفرگ لکوش دووهی داینب
نمؤم یونعم یاقترا و کولس ا
.تسا هدرک مهارف ن
تسار یعضوم زا ناگدنسیون یخرب دنچره رد هناشیک
ۀراب هدنزرا شقن ونلااعف روضح و
ۀ ناونز
ر یبلاطم تیحیسم رد ا
ریرحت هدرک دنا ،گنوک :هنومن یارب(
1311 )،
هاوگیاج یارجاوم توقیقحرد
موک تیحیسم رد نانز و
یوم شیوپ روگید ناویدا اوونم هوب شیوب توسا خوشم ًلاماوک .دور
هجرد مود نید نیا خیرات رد نانز ندوب هوب ،
هژویو اوس رد حا و موهم رایوسب ،نیزاوغآ یاوه ًلااومت
هرجاشم اس یارب هک هدوب یا تسا هتشاد دوجو یدامتم یاه
؛ ب یار وتفگ نیروخآ هنومن لویجناۀ
ساموت تفگ(
ۀ 114 ناشن ) دنهد ۀ عامجا نتشادن رد ۀراب زاجا ۀ نانز یارب شبونج رد لوماک تکروش
تووشون زا یدهاوووش هووک یتفلاووخم ؛تووسا یووسیع ۀ
نووهک ایفوووس ناوومیا ار
دراد هاروومه هووب زووین
(
Pistis Sophia, 1978: 117
.)
تیعقاو یا اس رد یسیع هک تسا ن یلوا یاه
ۀ دوخ تضهن اب
دوجو یاضف نز نیگنس یزیتس
نز و عماج یزیهرپ ۀ
هتشاد نانز اب هنادازآ یدروخرب ،دوهی نیونچمه .تسا
میروم دوننام یداروفا
هب ار میرم و اترم رهاوخ ود و هیلدجم ۀلزنم
یم درگاش تیسنج زا غراف و هتفریذپ
یلاوعت روب داروفا
یم دیکأت ناشیا یحور رد یسیع .تسا هدرک
دج دهع دی یم نایب دنک
« همه » نامسآ هب دوخ اب ار
دیشک دهاوخ انحوی (
، 12 : 32 یم هتفگ و ) وا اوب یوگلمج دوش
« حور کوی او( »
ناویتنرق ،
2:17 )
دیسر دنهاوخ تدحو هب و دش دنهاوخ
، رگید یوس زا اما انحوی لیجنا
ۀرابرد وجعت ب زا نادرگاوش
تفگ و یم تیاور نز کی اب یسیع یوگ ( دنک
انحوی ، 4 : 27 همان زا یکی رد زین وسر سلوپ .) یاه
ش نانز نیسحت هب دوخ م
یم سا دزادرپ نایمور ( ، 12 : 7 ) اما ، نز روب دروم یرترب هب اح نیع رد
شاد رواب تسا هت رب و
« یشوماخ » و
« ح نتشادن ق تفگ و ووگ ی
» نآ دویکأت اوه توسا هدروک
او(
نایتنرق ، 11 : 7 - 1 .)
هب تسار رظن یتسار رابرد یحیسم ناشیک
ۀ دوب هچ نانز روضح
؟ هب وم رور
، وا نروق روخاوا زا
مه و یدلایم لکش اب نامز
وعماج رب یرلااسدرم ،اسیلک رد یفقسا ماظن یریگ ۀ
هیاوس تیحیوسم
؛درتسگ ینعی تعدب اب هزرابم هک ینامز تسرد تلاکوشم زا یوکی .دووب هدش زاغآ یسونگ ناراذگ
هک دوب نآ نایسونگ اب یمسر تیحیسم ساسارب
نآ و ناشیا هاگدید اوعدا هویلدجم میرم هک هنوگ
درک (
The Gospel of Mary, 1990: 525
،) هفوشاکم رد ار یوسیع دناوتب سکره یونورد یا
نید لئاسم رد شتیعجرم ،دنیبب یرما ؛تسا ربارب نانآ نانیشناج و هناگدزاود نویراوح اب ی
رد هوک
نآ نانز هاگیاج اب راکشآ داضت تنوس رد اه
توسا یموسر یاوه (
Kloppenborg, 1987: 111-
هب و )112
چیه هجو هاگدید زا تسار نایحیسم
شیک هتفریذپ .دوبن
وتم و سربق مظعا فقسا ،سوینافیپا ف
یا 413 مه هک ،م ع هزرابم شمغ و
تعدب هیل وگ
ذ نارا
،دوب ۀرابرد سونگ بهذم اب دوخ دروخرب ی
ا نی هنوگ نایب یم دنک اب نایسونگ هک
« یرگاووغا تردق
هنانز » دصق
« فارحنا » هتشاد ار یو یم و دنا
:دسیون
« نآ میلاعت ًاصخش نم و هطوساو نودوب ار اه
میلعت ناسل زا هتخومآ یسونگ ناگدنهد
ما . نآ هب اه طساو ۀ
« یرگاووغا تردق ناونز
» نویا هوب اروم
تفگ و یم بیغرت اهوگ دندرک
، ش زا نابرهم یادخ کمک اب و دوخ تراسج اب نم اما ر
نآ تاجن اه
نیدب و متفای بیترت
- نآ ندید زا سپ باتک ندناوخ و اه
ناشیاه - ین و دصق هجوتم ت
یعقاو ناوش
نآ درکلمع شرازگ هک مدرک یعس و متشگ فرصنم ناشیا یهارمه زا و هدش تووف نودوب ار اوه
فقسا هب تقو منک هئارا اه
. شلات رثا رب و دندوش هدونار نورویب رهش زا رفن داتشه دودح نم یاه
عسوت و دشر و کاپ ناشیا دوجو ثول زا رهش ۀ
نآ دش فقوتم اه
» (
Epiphanius of Salamis,
2009: 106-107
.)
اسیلک ناردپ ساسارب
ییاسیلک طابضنا ماکحا ۀرابرد
وم ناویب ناونز ی
دوندرک
« : قوح ناوشیا
تفگ و لسغ و سیردت ،وگ دیمعت
و دنرادن بارش و نان میدقت قح ؛دنرادن اسیلک رد م
دنتوسین زاوج
دنوشاب یشیشک بصنم ناهاوخ هک دسرب هچ ،دنهاوخب هنادرم فیاظو زا یمهس
» (
Tertullian,
1885a: 4/33
.) هورگ رد نانز تکراشم تعدب یاه
هراومه راذگ اب
تسار داقتنا ناشیک
هجاوم هدوب
؛تسا هب وحن ی هک یم ینارگن زاربا ،نویل روهشم فقسا ،سوئانریا هک دنک
« هوَلبا نانز زا یرایسب »
هتسویپ نانآ هب دنا
(
Irenaeus, 1885: 1/335
ا ،نایلوترت .) و
نیتلا ردپ نیل ،اوسیلک ناوبز
دوقن رد
تعدب تاسلج رد نانز روضح یم ناراذگ
:دسیون
« خاتسگ ردقچ دترم نانز نیا دنا
. یم میلعت ،دونهد
یم تکرش ثحب رد یوم نورویب ار دیلپ حاورا ،دننک
دونهدب موه دویمعت لوسغ اوسب یا و دوننار
»
(
Tertullian, 1885b: 263
یوم موشخ هوب زین سوتیلوپیه .) هوب ناونز زا اروچ هوک دویآ
ناوونع
دننکرازگرب ۀ
ر یاشع مسارم اب
هدش هدافتسا ین تسا
ناوشیا رایتخا رد ار بارش ماج و یوم
دونراذگ
(
Hippolytus, 1886: 5/92
.)
نایحیسم هک اجنآ زا یسونگ
بنج هب ۀ ییاوهر یاروب یتصرف ار نآ و دنتشاد هجوت نید ینطاب
یدام ناهج نیا تراسا زا حور یم
دنتسناد و تیانع زین نانز هاگیاج هب ، هژی
توسد .دنتشاد یا موک
هورگ یخرب رد ناویونام هوتبلا و یوسونگ یاه
(
Coyle, 2009: 141-154
یوم ناونز ) دنتوسناوت
تسار رظن زا هک دنشاب هتشاد یبصانم دوب هنادرم یهاگیاج ،ناشیک
یارب ؛ یناوتنوم بهذوم هنومن
اس دودح هک 112
یکرت رد یدلایم ۀ
هولاع ،تفرگ لکش یلعف ار جاودزا هکنیا رب
مومذوم یروما
یم تسناد ،نیل(
1311 : 21 ار دووخ میلاعت ،) یووس زا
رد بویترت نویا هوب و داد شرتوسگ نز ود
قطنم ،یلوتانآ یاهرهش زا یرایسب ۀ
دش قفوم اقیرفآ و ناتساب مور رتشیب
اوب ار هوقطنم نآ مدروم
نک هارمه دوخ د
(
Tabbernee, 2009: 15-18
.)
دنچره ناونز قووقح توشادساپ رهاوظ رد نایوسونگ هوک تشاد رود رظن زا ار هتکن نیا دیابن
و دندوبن تسدکی دراوم رتشیب رد
؛دنتشاد ادخ زا هنادرم یریوصت اثم یارب
هدنهیتوس ساموت رد ،
هتفای زا ناخباتک هعومجم یاه ۀ
یم ،یدامح عجن :میناوخ
« وکیدزن و نانز هک نادرم امش رب یاو ی
نآ اب هدولآ دیراد تسود ار نا
» (
Robinson, 1990: 206
ای ) ویلیف لیجنا هوعومجم ناومه زا
یم نایب دنک زاجا ناگدرب و تاناویح رانک رد نانز ۀ
هوب دورو
« ولجح ۀ سوروع » اوهنت و دونرادن ار
هرکاب و دازآ نادرم یم هاگآ نآ رارسا زا هک دنتسه اه
دنووش (
The Gospel of Philip, 1990:
).151
تفگ رد و یجنم یوگ یم رادشه نویراوح هب یسیع زین
:دهد
« دنوشابن ناونز هوک ییاج رد
دینک اعد
» (
The Dialogue of the Savior, 1990: 254
اب .) وضوت نویا ی
تاح ، رد هومادا هوب
هاگیاج و نانز شقن یسررب نانآ
تخادرپ ساموت یمسرریغ لیجنا رد ه
میا .
جنا رد نز لی
ساموت
لیجنا رد یگنانز رصنع و نز هدوش هراوشا نآ هب ناوارف اهراتفگ رد و دراد یگنررپ شقن ساموت
تسا یارب ؛ هتفگ رد یسیع هنومن یم نایب یا
:دنک
« یم ار یسک نوچ ،توسا هدازن نز زا هک دینیب
توسا ناتردوپ سک نآ ،دیتسرپب ار وا و دیهنب کاخ رب هرهچ
» وتفگ(
ۀ 11 ).
،هوتفگ نویا رد اویوگ
نایب زا یسیع دوصقم
« هداز نز زا هدشن
» روبارب ردپ اب ار دوخ هک ییاسیع ؛تسا شدوخ هب هراشا
یم یفرعم ( توسا هدش هراشا نآ هب زین دیدج دهع رد و دنک
اونحوی ، 11 : 31 و 14 : 1 ونچمه .) ی ن
ای ن تارابع اب هتفگ ی
مازم زا ی ر ونام ی :هدمآ نآ رد هک تسا ناسمه
« م ی مونش تسه تردپ رد هک ی
تقو ،نم رورس .تسا ناهنپ وت رد تردپ و ی
م ی وگ ی م ن ار ردپ ،دش دلوتم رسپ ی
ز مهاووخ وا رانک رد
ی تفا آ ،نم رورس . یا
محر مناوتب ات منک دوبان ار توکلم هک تساور ی
ک رورس ؟منیبب کرادت ار نز
قم محر ،نم د
هوویم و ناوتخرد و توسامش لوماح هک تسا یراونا وزن لحم امش س ندوب اوه
سدقم یوسیع ،نم رورس .دنتسه امش
» (
A Manichaean Psalm-Book: Part II, 1938:
.)121
سکعنم ار هتفگ نیا رگید یخرب اح نیع رد دننک
ۀ تنس رخأتم یاه یم
دونناد یوم و :دونیوگ
« یلوا تنس رد ۀ
هیرظن چیه یسونگ ای یحیسم یوخرب ناویم رد .درادون دوجو هتفگ نیا هباشم یا
هورگ اعتم یادخ ،یسونگ یاه ار
« هداز هدشن » یم
؛دنناد ارچ یاونعم هوب ادوخ دولوت ًلاووصا هوک
یهانتم تسا نآ ندوب ( »
Funk et al., 1993: 482
گرزب ییوس زا .) دلوتم نز زا هک یسک نیرت
دنهددیمعت یایحی ،هدش تسا ه
یتم ( ، 11 : 11 اقول ؛ ، 7 : 21 ) ؛ لاحرد ی هک یوسیع دووب دقتعم سلوپ
یمن دوش دلوتم نز زا دناوت نایطلاغ (
، 4 : 4 )؛
درم اریز هدشدلوتم راچد تبیصم هب نز زا
یوم دووش
بویا( ، 14 : 1 .) وتم یونیمز نز کوی زا یوسیع دنچره ،ساموت لیجنا ساسارب رگید ینایب هب ول
د
هدش ،تسا هب ندیسر یارب توسرد یوناوث دولوت نویا یارب و راب نیا و هدش هداز هرابود ،توکلم
هدشن دلوتم نز زا وا مییوگب تسا
،تسا سپ یم ار وا ناوت شتسرپ
؛درک نعم نیا هب ا
سکروه هک
وتم نز زا ل دوخ ،هدشن د مه ینورد و یعقاو
ۀ و یولزا و یدوبا هوک تسا یهلا حور نامه ینعی ام
تسا شتسرپ راوازس (
Grant & Freedman, 1960: 135
.) رد یگنانز و نز ۀلئسم عومجمرد
ساموت لیجنا توافتم
یم حرطم فراعتم لیجانا رگید و تیحیسم یمسر نوتم ریاس اب رت هک دوش
نآ زا یخرب همادا رد هدش نایب اه
.دنا
تفگ ماقم رد نز وگو
هتفگ رد هیلدجم میرم نایم خساپ و شسرپ دهاش رگید یا وک میتسه یسیع و1
زا میروم نآ رد ه
یم یسیع :دسرپ
« یم هک هب تنادرگاش
؟دننام » ناکدوک هب ار شنادرگاش یسیع ی
یوم هیبشت دونک
نآ زا توکلم هک تفگ( تسا ناشیا
ۀ 21 )؛
لاوحرد ی هوک اونب تیحیوسم یموسر نووتم تویاور روب
مه زا نادرگاش یم بجعت نز کی اب یسیع یملاک
( دننک انحوی ، 4 : 27 ).
هولاع یسیع اجنیا رد رب
یمن دوخ نأش نود هکنیا یارب ،دهد خساپ نز کی هب هک دناد
وا ندوبدرم و نز تیمها نادرگاش
نیمه هب و درادن لیلد
مه زا ینانز اب یملاک دننام
رادن ییابا همولاس و میرم اریز ؛د
توسا هدومآ وا
وگب نخس توکلم زا ات ی
د دزومایب ناشیا هب و .
هتفگ دهاش رگید یاج رد هوک میتسه یا
همولاوس نآ یوط -
ار دووخ هوک
« درگاوش » یوسیع
یم دناوخ - یم وا یتسیک زا قیلا ار وا زین یسیع .دسرپ
یم دناد یوم و :دویوگ
« زا هوک مویوا نوم
هناگی هدمآ یا تسا یکی هک ما »
تفگ(
ۀ 21 یمرب زین هتفگ نیا زا .) هب همولاس هک دیآ
نز کی ناونع
1 . هکنیا میرم هراشا هب
،میرم ردام یسیع دراد ای میرم یرگید هراومه دروم ثحب ناققحم هدوب
،تسا اما هچنآ یم ناوت عامجا
نارگشهوژپ رظنرد
،تفرگ نآ تسا هک تیصخش میرم رد نوتم یمسرریغ هراشا هب میرم
،هیلدجم درگاش یسیع دراد .
هن تسا یسیع درگاش اهنت
، تفگ ماقم رد هکلب و
وگ اب وا هتفرگ رارق تسا
توقیقح تفایرد یپ رد و
ینارون هب ار درف هک یتقیقح ؛تسا یسیع ناسل زا وا یتسیک جت قیرط زا ندش
در قیوشت یناحور
یم .دنک هتفگ رد باوطخ ار یوسیع ،مدرم نایم زا ینز زین رگید یا یوم
دونک وا زا دویجمت ماوقم رد و
یم :دیوگ
« تسپ و هداز ار وت هک ینادهز اشوخ هداد تریش هک ینا
»
، هجوتم یارب یسیع اما ندرک
وا
یم خساپ تقیقح هب :دیوگ
« نش ار ردپ ملاک هک نانآ اشوخ ی
هد هتشاد شهاگن تسرد و دنا
؛ هوکنآ زا
دادون ریوش هوک یناتسپ و دشن نتسبآ هک ینادهز اشوخ :تفگ دیهاوخ هک دشاب ییاهزور »
وتفگ(
ۀ
71 .) هراشا ار هتفگ نیا تلع یخرب هب یا
یم یخیرات و ینامزلارخآ یهاگدید ییوگشیپ رب هک دنناد
اوس رد ناویمور سوت میلشروا فرصت و هرصاحم 71
دراد توللاد یدلایوم (
Bruce, 1974:
)،143
یم هراشا نارگشهوژپ زا رگید یضعب اما ناشن هتفگ نیا دننک
دنهد ۀ نادهاز شیارگ ۀ
لیجنا
وجت زا دویجمت و دلوداز شهوکن رب هک تسا ساموت ر
دویکأت د یوم دونک (
Funk et al., 1993:
زا یتاراوبع هب ،هتفگ نیا رد یسونگ میهافم دوجو رب دیکأت نمض رگید یخرب نایم نیا رد .)516
نایرصم لیجنا یم هراشا
وجت رب همولاس نآ یط هک دننک ر
دویکأت دووخ د یوم
دونک یوسیع هوب و
یم :دیوگ
« ند هوب یدونزرف هک مدرک بوخ نم سپ وی
ا مدرواوین
» (
Clement of Alexandria,
1885: 2/393
نیارب و ) یم هفاضا ساسا ناونز شهووکن یاروب هن یسیع هک دننک
، یاروب هوکلب
وونعم هووب هوونانز یاووهراک یدوباوون ا
تووسا هدرووک ناوویب ار تاراووبع نوویا یووسنج یاووهورین ی
(
Grant & Freedman, 1960: 179
.)
لجح ۀ و سورع یکی
ندش درم و نز
ینتم ساموت لیجنا هک اجنآ زا میلاوعت اوب یوهلا یاومنهار کوی ماوقم رد یسیع و تسا ینافرع
ناشن ددصرد دوخ یونعم هچراپکی توکلم هب دورو طرش ،تسا کلاس هب یراگتسر هار نداد
ندرک
« نوریب و نورد »
و
« یگنانز و یگنادرم »
تفگ(
ۀ 22 ماوقم هوب ندیسر و )
« تدوحو » و
« دروجت »
( تسا
Meyer, 1992: 78
یکی ،هتفگ نیا هباشم .) رد یوسیع وق زا نهک نوتم زا
ۀراوب ناومز
یم توکلم ندیسر :دیوگ
« یماگنه .دنوش یکی هدام اب رن و نطاب دننام رهاظ و دندرگ یکی ود هک
یم راهظا ار تقیقح نامدوخ نورد قامعا زا ام یتقو و هدش یکی ود هک نونکا ندوب ود رد ،مینک
زا وا روظنم .دراد دوجو شغ نودب و کاپ حور کی اهنت نورد زا شرووظنم و توسا ندوب رهاوظ
نطاب
؛ یم رهاظ ار دوخ ندب هک یشور نامه هب نیاربانب یاوهراک اوب زوین امش حور دیراذگب ،دینک
یکی زا وا روظنم .دوش راکشآ دوخ بوخ ار رهاوخ کی هک ردارب کی هک تسا نیا هدام اب رن ندش
یم دنیب
، هب ار وا دیابن باثم
ۀ و دریگب رظنرد هدام سنج کی یوم ار رداروب کی هک رهاوخ کی
دونیب ،
دومآ دوهاوخ نوم ردوپ تووکلم دوینکب ار اوهراک نویا روگا :توفگ وا .دونک ضرف رن ار وا دیابن
»
(
Clement of Rome, 1907: 90
.)
جت نیا هب هراشا یارب ساموت لیجنا در
حلاطصا زا تدحو و
« لجح ۀ سورع » یم هدافتسا دنک
تفگ رب انب هک ۀ
71 نآ
، قف یارب
« جم در تلزع و نا ناگدیزگ
» رد لجح .تسا سرتسد ۀ
رد سورع
یسونگ نتم نیدنچ ،
رابود داحتا یارب یناکم ۀ
درف یدوجو رصنع و حور هدش هتفرگ رظنرد
تسا
؛
یم هداد روتسد کلاس هب هک یناکم روبع هاگرذگ زا دوش
دنک دووش نآ دراو و (
The Dialogue
of the Savior, 1990: 252
زا اوت )
« راروسا زار » دوبای یهاوگآ (
The Gospel of Philip,
1990:151
) . رب نایسونگ زا یهورگ صلاخ یسیع هک دندوب نآ
دننک ۀ ایفوس - هبنج زا یکی یاه
نانز ۀ یدنوادخ - نیارب و تسا هدام دیق زا هب ساسا
ۀلزنم اب ات هدمآ نیمز هب و هدام ملاع هب یجنم
ایفوس فتا نیا دوبدای هب انب هورگ نیا .دنک جاودزا ناونع اب یبهذم ینشج ،کرابم قا
« ولجح دیع ۀ
ناسورع » یم دوب فرشت مسارم یعون هک دنتفرگ (
Patterson, 1998: 61-62
) ؛ تایئزج دنچره
هب مسارم نیا تسین خشم یتسرد
، ناشیا رواب رد اح نیع رد
« لجح ۀ سورع » توسا یلحم
هب هنیخش نآ رد هک نانز یلجت ناونع
ۀ وک ینادنزرف و دراد روضح ادخ یوهلا حور داوحتا لوصاح ه
وتم ،دنتسه ل
یم د دنوش (
Funk et al., 1993: 514
لجح رد تقیقحرد .) ۀ
هدهاوشم یزار سورع
یم تفایرد یرون و دش
(
Bruce, 1974: 141-142
هتکن ؛) هک یا یلیف لیجنا نویا ار نآ
هونوگ
یم نایب لجح رسپ یسک رگا :دنک ۀ
یم تفایرد ار رون ،دوش سورع توفایرد ار نآ یسک رگا و دنک
( دروک دوهاوخن توفایرد ار نآ ،رگید یاج رد ،دنکن
The Gospel of Philip, 1990: 153
زا .)
جت تسا حضاو تاحیضوت نیا
،در نیمه هب و دراد ندشداماد اب یقیثو طابترا لیلد
ققحم یخرب ا
ن
ترابع هب هجوت اب
« هماج ندنکرب » فگ رد ت ۀ 21 لجح هب دورو و ندشداماد زا هیانک ار نآ ، ۀ
سورع
یم دنناد قادصم و
« تدحو » یمرب دنرامش (
Meyer, 1992: 78
.)
هتکن ،ندوبدرم و نز یارف یتلاح هب ندیسر یرایسب یاهراتفگ رد ساموت لیجنا هک تسا یا
ناونع توکلم و تدحو هب ندیسر طرش ار نآ وصح و هراشا نآ هب ارب ؛تسا هدرک
ی رد هونومن
تفگ ۀ 4
« یم ناینیسپ ناینیشیپ زا یرایسب یوم ناسمه و یکی و دنوش
دوندرگ » ار نآ یوخرب هوک
ناشن ۀ هناگی و تدحو وا توقلخ زا یوشان تیوسنج زا نتفررتارف و ندش
ل وی ۀ یوم دروم و نز دونناد
(
Bruce, 1974: 114
:تسا نآ یدانم یسیع هک یتدحو ؛)
« یمن ادج رن زا هدام رگا و هداوم ،دش
یمن رن دوب ادتبا زا هک ار ییادج ات دمآ حیسم .دوب گرم زاغآ درم و نز ییادج .دندرم
، و دوهد افش
هدرم ییادج قیرط زا هک یناسک هب ات دنز دنویپ مه هب هرابود ار ود نآ نآ و دشخب یگدنز ،دنا
اوه
م ار حت دنک د
» (
The Gospel of Philip, 1990: 151
تراوبع نیونچمه .)
« یوکی هوک یزور
ب دیدش ود ،دیدو »
تفگ رد ۀ 11 ناشن ار دنهد ۀ هتسناد نآ زا روظنم هک دنا
« ندوبود » قیفلت
« موسج
حور و » و
« تدحو » یناف یانعم هب یقاب و مسج و ندب ندش
تسا حور ندنام
؛ هوب ینعی یلکرووط
وثکتم یاویند نویا هب زیامتمان تدحو کی و لیصا أدبم کی زا رشب هک تسا هتکن نیا رب دیکأت ر
ک طوبه تسا هدر (
Funk et al., 1993: 479
.)
ده ،اجنیا رد ف
تیوه نتخاس ی
یم هک تسا دیدج سدوقم باوتک ملاک اب ناسمه ار نآ ناوت
نآ ،نز تقلخ زا سپ هک دش هداد هدعو مدآ هب هک تسناد کی و تسویپ دنهاوخ مه هب هرابود اه
( دش دنهاوخ نت شیادیپ
، 2 : 11 - 21 یعون یانعم هب هک )
« ات داح یتیسنج » تولاح هب تشگزاب و
یب و هیلوا تسا یتیسنج
؛ اریز ساوموت لیجنا رظنم زا زوین
میوسقت هوبنج نز و دروم یدونب زا یا
تسا ناهج نیا رد ناسنا تبیصم (
Klijn, 1962: 272-273
.)
نانز للاحنا تی
ای سنج للاحنا تی
تفگ نیرخآ رد ۀ
تفگ دهاش ،ساموت لیجنا و
نادرگاش زا ،سرطپ هک میتسه ییوگ روبهر و یسیع
عماج یدعب ۀ
تسار رظنم زا هتبلا یحیسم رارق باطخ ار نادرگاش رگید ،ناشیک
یم دهد نآ یط و
میرم روضح هب رد
ناشعمج ضارتعا یم
؛دنک اهنت هب نیا لویلد هوک دوقتعم توسا ناونز راوازوس
یناگدنز دنتسین . یسیع رد خساپ هب سرطپ یم دیوگ
« : دوخ نم شوهار یوم میاومن اوت هونیرن شا
،مزاس نآ هنوگ هک وا مه یحور هدنز نوچمه امش ناگنیرن دوش » و همادا یم دهد :
« ره یونز هوک
دوخ ار هنیرن
،دزاس هب توکلم نامسآ دراو یم دوش
» ( ۀتفگ 114 .)
همجرت رد هوتفگ نیا زا توافتم یا (
Schüngel, 1994: 394-401
یوم ) :میناووخ
« نوعموش
نآ هب سرطپ ام نایم زا میرم :تفگ اه
دورب
؛ تسیاش نانز اریز ۀ
،نیبب :تفگ یسیع .دنتسین یگدنز
ره اریز ؟دوش هدنز درم حور کی هب لیدبت امش دننام ات دوش درم هک منک روبجم ار وا دیاب نم ایآ دش دهاوخ نامسآ توکلم دراو ،دنک قیلا ار دوخ هک ینز .
»
وت اب ج فلاتخا هب ه مجرت رد دوجوم یاه
ۀ هب ،هتفگ نیا یم رظن
دسر نآ عووضوم و هوتفگ نویا
هشقانمرپ زا یکی ،توکلم هب ندیسر و کولس و عامتجا رد نانز رصنع شقن ینعی یاهراتفگ نیرت
رد ینوگانوگ ریسافت هک تسا ساموت لیجنا ۀراب
تسا هدش نآ
؛ تسین بجعت یاج لیلد نیمه هب
هب نارسفم زا یخرب هک اب اهراتفگ ریاس زا هتفگ نیا نتشاذگرانک ددصرد یگداس
دنش یارب ؛ هونومن
زج هتفگ نیا تسا دقتعم نارگشهوژپ زا یکی و
دوعب هوک هدووب ساوموت لیجنا تاقحلم اه
نآ هوب
تسا هدش هفاضا و
نیا ار دوخ لیلاد زا یکی یم
دناد تفگ اب داضت رد هتفگ نیا هک ۀ
22 هوک تسا
ناسمه توکلم هب دورو طرش نآ رد یگنیداوم و یوگنیرن ندرک
توسا ا نخوس اوجنآ رد ارویز ؛ ز
یکی و تیسنج لاحنا تفگ رد و تسا درم و نز ندش
ۀ 114 تسا درم هب نز لیدبت رس رب ثحب
(
Lüdemann, 1989: 644
ناوتب دیاش هک یداریا ؛) تفگ
تسین ییاج اهنت یمسرریغ تایبدا رد
یم یتحاران زاربا دوخ فارطا رد هیلدجم میرم روضح زا سرطپ هک .دنک
نامیا رد ایفوس م هک یماگنه زین یوم ناویب یناوفرع یلیوأوت اوب ار هبوت زار و زمر میر
و دونک
هب یسیع لیلد یم کیربت وا هب شتریصب نیمه یم ضارتعا ماقم رد سرطپ ،دیوگ
:دیوگ
« ام !یبر
محت هب رداق ل
هب ،میتسین نز نیا یم نخس ام یاج
دیوگ . یمن هزاجا وا چیوه هوک دهد
اوم زا کوی
یم نخس شدوخ ًابلاغ و مینزب فرح دنار
» (
Pistis Sophia, 1978: 117
.)
نچمه نی هتشون رد اه ی سم یحی د یرگی ن زی دبت موزل زا لی
اروب دروم هوب نز ندش ی
هوب دورو
:دراد دوجو لااب ملاع
« زاورد نیا ۀ تسا تشهب
؛ نآ یارب هک ییاج اوجنآ هوب یوتقو ،توسا مزلا اه
یم هب ار دوخ سابل ،دنیآ
دنوش داماد همه و هدنکفا ییوس
؛ دروم هرکاوب حور قویرط زا ناشیا اریز
هدش دنا
» (
Hippolytus, 1886: 5/100
یم هراشا یناردنکسا تنملک ای ) :دنک
« هناد هک ینامز ات
نآ ،درادن یلکش زونه یم اه
هوب ،دریذوپ لکوش یوتقو اوما ،تسا هدام کی زا هناد کی نیا دنیوگ
یم داماد رسپ و هدش دب یدرم سین فیعض رگید هاگنآ .ددرگ
ت
، تسا یناهیک یاهورین عبات هکلب
هوویم هوب ار وا هوک یوم لیدوبت رون یا
دوننادرگ
» (
Clement of Alexandria, 1934: 2/89
؛)
باتک هک یعوضوم فشاکم
ۀ بوقعی وا :دراد رظن نآ رب زین
« جوا ریذوپانانف دح ات یندشدوبان نآ
تسا هدیسر هنادرم هب هنانز رصنع و هتفرگ
» (
First Apocalypse of James, 1990: 267
و )
یم یرگید :دروآ
« هیامورف امش زا هک یناسک تسد هب ار دوخ و دیهدن دیمعت گرم اب ار دوخ دونرت
وج ار هنادرم تاجن و دینک رارف یگنانز و نونج زا .دیراپسم نای
هدوماین اموش .دیوش ونر هوک دویا
دیشکب
، هدمآ هکلب دینک رارف دوخ دنب زا هک دیا
» (
Zostrianos, 1990: 430
.)
رد ۀمه هنومن نیا نییاپ نادرم زا نانز اه .دنهد رارق وگلا ار نادرم دیاب و دنرت
یوب نویا کوش
هشیدنا زا یبوخ ریوصت رد هتشذگ یاه
ۀراب توسا ناونز
؛ توسا نوکمم هوتفگ نویا اوح نویا اوب
ناشن دنهد ۀ شیارگ یخرب ا تیحیسم شبنج رد اه
لو یتوصرف توسا هدووب ددوصرد هوک دوشاب هی
یلقادح دنک داجیا نانز یارب ،
هجوت دیاب اما هک درک
حور
، ادن تیسنج در
نیمه هب و لیلد
فروشت
درادن یدرم و نز ینطاب رما هب دورو و .
و تاوجن هوب یبایتوسد توفرگ رظنرد دیاب رگید یوس زا
حیرشت یراگتسر رد هدش
ساموت لیجنا همه تدحو نمضتم
تسا زیچ
؛ هب یوحن چیه هک لااوب هنوگ
خاد ،نییاپ و هوک توسا نآ مزلتوسم هوک یرما ؛درادن دوجو نآ رد یگنادرم و یگنانز و جراخ و ل
مه ۀ دندرگزاب دوخ یهلا و یلصا أشنم هب یهلا حاورا
؛ هوب لیلد نیمه هب یوم روظن
وتفگ رد دوسر ۀ
ینایاپ ساموت لیجنا تسین رظن دروم نز سنج
، تسا هنانز یسنج یورین فده هکلب
؛ ارچ رد هک
باتک تفگ و یجنم یوگ ،
یم یفرعم یدرف هیلدجم میرم هوک دوش
« یوم ار زویچ هومه توسناد
»
(
The Dialogue of the Savior, 1990: 252
.)
رد دویاب تاوجن نویا هوب ندیسر یارب نانز ،ناشیا رواب هب انب و راگزور نآ نایحیسم رظنم زا ار رییغت نیا و دراد ار مزلا ناوت و شناد یسیع نایم نیا رد و دنوش درم ادتبا ناکما
یم ریذپ نک ؛د
هووب یروووط یووم وا میلاووعت کرد اووب یوونز رووه هووک توووکلم دراو و دوونک درووم ار دوووخ دووناوت
وووش د
(
Ehrman, 2003: 64
.) تسا ربارب درم نادرگاش حور اب میرم حور
؛ راوتفگ مایپ ، اح نیا اب 22
ش وغل نز و درم داضت دیاب هک تسا نآ دو
هب یتلاح رد نیا و تسد
یوم دویآ هوب دروف هوک تولاح
یب( ینژوردنآ وا ناسنا )یتیسنج
ل ددرگزاب هی
؛ نیارب هوب دویاب رکذم نادرگاش مه و میرم مه ساسا
« هدنز حاورا »
دنوش لیدبت (
Zinner, 2016: 266
.)
ب هراب نیا رد ناققحم رگید زا یکی ه
شیدنا ۀ ماخاخ یمومع رب ینبم یدوهی یاه
یناوتان نانز
هزومآ یبایزرا رد یم هراشا ینید یاه
سیاقم نمض و دنک ۀ
یمسر لیجانا رد نادرگاش تریح اب نآ
مه زا یم نز کی اب یسیع یتبحص :دسیون
« و مود هوجرد یدوجوم نز هک میتسه دهاش هکنیا اب
یم یقلت قان دوش
، چیه اح نیا اب اما یمن سک
کوی یاروب و دونک راکنا ار میرم یرادافو دناوت
م نادیرم زا یرایسب زا وا ،ینوریب رظان یم رتارف زین در
هب .دور یم رظن دعو دسر ۀ روب یونبم یسیع
هوب ،توفای دوهاوخ هار ناموسآ تووکلم هوب بویترت نویا هوب و دوش دوهاوخ درم وا هکنیا یعوون
شیپ ینیب دننک ۀ تسا یلصا مظن هب یبایتسد
؛ هب ادتبا رد ناسنا هک یماگنه ینعی درم و نز تروص
( دش هدیرفآ شیادیپ
، 1 : 27 تقلخ زا سپ و ) نآ هک دش داد هدعو وا هب ،مدآ زا نز
مه هب هرابود اه
( دش دنهاوخ نت کی و تسویپ دنهاوخ شیادیپ
، 2 : 11 - 21 )؛
راروقرب هویلوا تدوحو یتقو نیاربانب
یم نیب زا گرم ،دوش دوب دهاوخ درم نانچمه درم و دور
، هراوبود و دووب دهاوخن نز رگید نز اما
دعو نیا و دش دهاوخ درم بذج ۀ
ب ندشدرم سوکعم یارب عورش دیاب ار میرم ه
رف ندرک ا دورو دنی
تفرگ رظنرد تدحو هب ندیسر و گرم هب
» (
Bruce, 1974: 153-154
.)
هتکن هک یا یلیف لیجنا :دراد هراشا نآ هب مه
« یوگرم چیوه ،دووب مدآ رد اووح هک یماگنه
تشادن دوجو
، هب گرم ،دش ادج وا زا یتقو اما هب وا رگا .دمآ دوجو
ب مدآ یوس ار وا زین مدآ و ددرگزا
تشاد دهاوخن دوجو یگرم رگید ،دریذپب
» (
The Gospel of Philip, 1990: 150
.) زوین یخرب
تفگ ۀ ینایاپ ساموت لیجنا شت رب یتللاد ار
فر هوقیرط هوب یومرب یناوفرع یا
دنرموش
؛ هوکنآ هوچ
هقیرط دوخ تاا رد تیحیسم ع نیا رب ناشیا ساسا نیمه رب و تسا هدوب ینافرع یا
هدیق هوک دنا
دافتسا ۀ راعتسا زا یسیع ۀ
« درم » و
« نز » هبنج هب عاجرا یارب نییاپ و رتلااب یاه
تعیبط رت
؛تسا
یداوم و ینیمز تعیبط نآ یط و دوش فرشم یناحور کلس کی هب تسا رارق میرم نیاربانب شا
دب یونعم و ینامسآ یتعیبط هب وش
د.
آ بادآ یخرب لماش تسا نکمم دبت و رییغت نیا ای ینیی
دشاب زین هنادهاز امعا (
Funk et al., 1993: 532
بحاص ققحم ،رتسئوک تومله .) زووح ماون
ۀ
یرظن نایب اب ،نیتسخن تیحیسم ۀ
« هرود درم درگ » لقتوسم موزل رب هک ومه زا ندوش
ۀ یاهدونویپ
یم نایب ،دراد دیکأت یگداوناخ و یعامتجا شزرا ریگرد هک ینانز :دنک
اوهدادرارق و وومعم یاه ی
دنتسین بسانم شقن نیا رد روضح یارب ،دنتسه یعامتجا
؛ ش دهعتم هکنآ رگم دنو
نویا هب دورو و
دنریذپب ار هقیرط (
Koester, 1992: 128
.)
تفگ ۀ ساموت لیجنا ینایاپ ببس
هب یناوارف اجنج رد هژیو
ناویم زووح توسینیمف ناوخروم ۀ
هوروگ زا یرایوسب دوننیبب یولیلاد هب دنراد لیامت هک یناسک ؛تسا هدش زین هیلوا تیحیسم یاوه
یسونگ اب هسیاقم رد شقن و نانز
نآ یربهر یاه توسار دارفا زا شیب اسیلک رد اه
وروشیپ شیوک
هدوب دنا
، یم هنوگچ اما تفگ ناوت
ۀ ینایاپ ساموت لیجنا هک درک کرد ار
یم دیوگ دورو یاروب نانز
دنوش درم دیاب توکلم هب .
باوتک و نووتم هوک دوندوب نادرم اهنت دنچره ار ناتوساب نارود یاوه
