iH^hien ahi - Trao ioi
%\iA 9 0 / , BO sum BO llikl TO TUNG HINH Stf vi CHlfC NANG, NHIEM VU CUA VIEN KIEM SAT TnONG tIEU THA HINH Stf THEO iEU CAU
CAI CACH Tl/PHAP
ThS. Doan Tg CjjTu LongO
^ C \ i e u tra vy dn hinh sy hay d i l u tra tdi f J yphamldhoatddngcDacOquanchuyfin L L / traeh de kham phd tgi phgm; phdng ngUa, ngan chgn thiet hai do tdi pham gay ra. Day ta qua trinh thu thdp, nghien cUu, phan tieh, danh gid thdng tin ve tdi phgm bing cdc hinh thQc, bifin phap, phUdng tifin chuyen mdn nham phdn dnh sU that ve mpt td chQc, con ngUdi, sy vlec, hifin tupng hogc dja ban, phyc vy eho cdng tac ehUng minh tdi phgm. Hogt ddng d i l u tra Id khau dau tien, ed tam quan trpng dac biet, cd y nghTa quye't djnh dd'i vdi chat lupng, hieu qud cDa nhifim vy chQng minh tdi phgm khdng ehi cDa giai dogn d i l u tra ma cdn eua eac khau td tyng tilp theo trong t i l n trinh giai quyfi't vg dn hinh sU. Nhifim vy ddm bdo cdc hogt ddng khdi td, d i l u tra, truy td va xet xQ tudn theo ede quy djnh cDa Bp ludt To tyng hinh sy, ddm bdo phdp ehe XHCN, bao ve eac quyin va ldi fch hdp phdp cDa edng dan. Id nhifim vy ed vai trd quan trpng dupe phdp
'•' Vien Kilm sat nhan dan Tp. Ho Chi Mmh Khoa hpc chfnh trj - So 1/2013
ludt nudc Cdng hda XHCN Vifit Nam giao cho Vifin Kilm sat. Theo Hifi'n phdp nam 1992 (sDa ddi nam 2001), Ludt To chQe Vien Kiem sdt nhdn ddn ndm 2002, chQc nang eDa Vifin Kiem sdt dUdc xac djnh Id
"thye hanh quyen cdng td vd kiem sat eac hogt ddng tU phdp". Cy the hon, Bp lugt Td tung hinh sg nam 2003 da qui djnh nhifim vu, quyen hgn cDa Vifin Kilm sat trong to tgng hinh sg tgi D i l u 23 va trong giai dogn dieu tra hinh sy tgi Dilu 112 vd 113. Theo dd, vai trd cDa Vien Kiem sdt dupe xac djnh qua ChQc nang, nhiem vg, quyen hgn cDa cd quan nay trong giai dogn td tgng hinh sy.
Vifie nhan djnh, ddnh gia ve vai trd td tyng hinh sy eDa Vifin Kiem sat trong dilu tra vy dn hinh sy 6 nUde ta hien nay se cd y nghTa ve mat khoa hpe vd thye tien khi xud't phdt tQ sy nhdn thQc chung v l nhQng dac thD CO bdn cua vifie thUc hien chQc ndng thUe hanh quyen edng td vd kiem sat hogt ddng tu phap trong dieu tra hinh sy.
Cung nhu Ludt To chUc Vign Kilm sat nhdn ddn ndm 2002, Bd ludt Td tyng hinh sy ndm 2003 the hifin ehUe nang thge hanh
9{ghiin aiu • 'Trao doi
quyin cdng td (vdi y nghTa Id ehQc ndng chuyfin mdn to tgng, bd phdn cDa chQc ndng hifi'n djnh). Id chQe ndng cd bdn thQ nhdt, trudc chQc ndng kilm sdt hogt ddng tu phdp. Id cd sd eho vide thUe hidn chUc ndng thgc hdnh quyin edng td ed hidu qud.
Do dd, trong Vidn Kilm sdt khdng ed hai bd phdn rifing bidt d l thyc hidn hai ChQc ndng td tyng chuyfin mdn. Trong qud trinh thye thi nhidm vy, vifin trUdng vd kilm sdt v i i n ddng thdl thgc hidn cd hai chQe ndng cfing td vd kilm sat ede hogt ddng tU phdp, nhim ngdn ngUa, d i u tranh phdng, ehdng tdi phgm cd hidu qud; ddm bdo vide khdi td, bit, giam, giQ, dilu tra, truy td, x l t xD vd thi hdnh dn dung phap lu^t. Tuy nhifin, khoa hpc phdp ly cung nhu hogt ddng thye t i l n eh? ra ring, met tUdng quan giQa thyc hdnh quyin cdng td vd kilm sdt dieu tra trong giai dogn d i l u tra ed sQ khde biet so vdl giai dogn xet xQ vd d n cd su phdn bifit tUdng ddi ve hogt dfing thUe hdnh quyen edng td va kiem sat hogt dpng tu phdp. TQ dd, d n cd sy xac dinh logi hogt ddng ehuyen mdn nao cDa Vign Kiem sat trong giai doan dieu tra Id trpng tdm d l xdy dung, hodn thifin ede che djnh phap ludt lien quan cung nhU hodn thifin edch thUe td chQc thuc hien trfin thgc t l nhim dgt dUpe mge tifiu ma Dilu 1 Bd lugt Td tyng hinh sg nam 2003 da d l ra. Trfin thye te, cd quan dilm cho ring, 6 gtai dogn dilu tra vg dn hinh sg, Vifin Kilm sdt thge hdnh quyin cdng td Id hogt dpng cd tfnh c h i t quylt dmh viec khdi ddng, duy tri, cham dUt quyin cfing td nha nUde, edn kiem sat eac hogt ddng tU phdp la hogt ddng nhim phdt hidn eac vi phgm phdp ludt cDa cd quan d i l u tra vd cdc chD the khae tham gia vdo hogt ddng dilu tra de kie'n nghj, khdng nghj, yeu d u khic phgc, trong dd logi hogt ddng kiem sdt hogt
''* Xem Vign Kiem sat nhan ddn Tdi cao, Di in md hinh ti tung h)nh sU Vi$t Nam, Dg thdo lln 5 ngay 19/08/2010, tr.24, 25
ddng tu phdp dupc xem Id hogt ddng trpng tdm, ChD y l u .
Td tgng hinh sg Vi§t Nam chia qud trinh gidi quylt vg dn hinh sg thdnh cdc giai do^n:
khdi td, d i l u tra, truy td, xdt xii; cd cdc chD thd khde nhau vdi ndi dung nhidm vg. quyin hgn, thdi hgn thyc hidn cg t h i . Vidcthgchi$n ehQc ndng, nhidm vg cDa Vidn Kilm sdtl^
sg t h i hidn d mQc dd cao nhit d l dgt di/Oc mge dfeh td tgng hinh sg, dd Id tim chdn IJ khdeh quan cDa vg dn. Trong dd, d n ddm bdo yfiu d u mpi hdnh vi phgm tdi diu phh]
dupc phdt hidn, xit ly kjp thdi; ddm bdo vi$c thUe hi$n nghifim phdp ludt trong hogt d$ng d i l u tra, truy td, xet xCr n h i m khdng d l Igt tdi phgm, ngUdi phgm tdi, ddng thdi khfing truy cQu trdch nhigm hinh sU oan sai vd ddm bdo quyen con ngudi trong td tgng hinh sif.
Mge dfeh td tgng nfiu trfin dupc ddt ra nhU Id nhQng y l u d u phdi uu t i l n xem xet thi,lc hifin ddu tifin cDng nhU Id myc dich cudi eung phdi dgt dupe cDa cd qua trinh tiln hdnh hogt ddng nghiip vy kiem sat. Vl^n Kiem sdt cd vai trd vd t h i m quyin rat ldn trong giai dogn d i l u tra vd ed quan hO vdi cd quan d i l u tra, the hidn tfnh c h l udc mdt chilu va phdi hpp. Trong giai dogn xet XLI, hogt ddng thyc hidn chQc ndng, nhifim vi,i cDa Vi^n Kiem sdt Id cd sd de thyc thi chiJc ndng, nhiem vy eDa Tda dn. Vdi cdch phdn chia vd td chQe qud trinh xit ly vy dn hinh s^
thanh cdc giai dogn td tyng cy t h i cDa phdp ludt Vidt Nam hifin nay, cd the thiy, cdc giai dogn t i l n hdnh td tyng dUpe t i l n hanh ke t i l p nhau, giai dogn trUde Id tien d l cho giai dogn sau vd giai dogn sau phdn hdi, ddnh gid kfi't qud eDa giai dogn trUdc'^'. Do vdy, cd quan d i l u tra, Vifin K i l m sdt, toa dn tuy co chQc ndng, nhifim vy rifing trong tUng giai dogn td tyng nhung cd quan hfi chat che, ed sy phd'i hpp trong vific thgc hiln nhi§m vy chung Id tim ra chdn ly khach quan cfla vy dn. Cdch phdn chia qud trinh gidi quy^t vy an thdnh cdc giai dogn td tgng va co
Khoa hoc chfnh trj - Sd 1/2013
Hghien ahi - Trao doi
sy tham gia cDa Vign Kiem sat de thyc hifin chUe ndng hien djnh d tat ed cdc giai dogn td tyng dem Igi mot sd Uu diem. ThU nhit, lam cho cae hogt ddng td tyng the hign tfnh chuyfin nghifip cao, tiln trinh td tyng dupc tien hdnh khan trUPng, nhanh chdng, tifi't kiem dupe thdi gian vd ehi phf, trdnh gdy ra dnh hudng nghifim trpng din quyen, lpi fch cDa bl can, bj cdo do phdi chju qua trinh bj truy cQu trach nhifim hinh su keo ddi nhU thudng
thay tgi md hinh td tung tranh tyng. ThU hai, ddm bdo eho cdc giai dogn td tyng tuan thD dDng qui djnh eua phdp luat, tU dd ddm bdo quyen con ngudi trong dieu kien dan tri thap, dpi ngij ludt sU cdn thifi'u ve sd lUpng va cdn cd han ehe v l ehat lupng (hifin nay, d nUdc ta, sd lupng ludt sU chilm ti le khodng 1/1.000 dan, chl ddm dUOng dupe viee tham gia khodng 20% sd vy an hinh sy vd cdn nhilu hgn c h l v l nang lye, trinh dp, trach nhifim, dao dUe nghi nghifip)'".
Tuy nhifin, Bd luat Td tgng hinh sg nam 2003 ehga xac djnh mdt cdch rd rang mat hogt ddng nham thgc hien chQc nang nao cDa Vien Kiem sat (thgc hdnh quyen edng
<" Xem PGS, TS, LS. Phgm Hdng Hdi, QuySn vi nghTa vu cOa ngUdi bio chUa trong to tyng h)nh SI/ theo yeu ciu cii cich tuphip, tr.13; TS, LS.
Phan Trung Hoai, Quyen vi nghTa vu cua ngUdi bio chOa trong to tung hinh sU theo yeu cau cii cich tuphip, tr.1, trong Tai lieu hpi thao quoc te ve quyen con ngUdi trong td tyng hinh sy, Vi$n Kilm sat nhdn dan Tdi cao td chde tgi Tp. Hd Chf Mmh nam 2010
Khoo hpc chfnh trj - S6 1 /2013
Th(/c hgnh quy£n cfing t6' Id mQt trong cac chiJc ndng cfla Vl^n Kl^m sat
Anh: www nguoiduatin.vn to hay kiem sat cae hoat ddng tu phap) trong tUng giai dogn td tyng la trpng tdm, chD yeu, Viec qui dinh mang tinh ehat chung, ehUa thdt su hpp ly nay da gay khd khan, bat cap eho thuc t i l n thyc hifin vi trf, vai tro td tyng eua Vifin Kiem sat. Do mdi giai dogn td tyng, hoat ddng td tgng khdng ed sg ddng nhd't v l ehD the, ddi tUdng, phgm vi, ndi dung, phuong phap tien hanh nfin ed sg khde nhau v l tfnh chat va mye tifiu td tyng eg the. Mat khde, khdng the qui djnh rap khudn rang, trong giai dogn dieu tra cung nhu cae giai dogn td tung khae, Vifin Kiem sdt phdi tien hdnh song song, ddng d i u cd hai mat ehQc nang hien djnh Id thgc hdnh quyin cdng td vd kiem sdt cdc hogt ddng tg phap, md ludn cd mpt mat dupe xem Id ndi trdi hon, dQpc thgc hign mdt each chD yeu hdn. ThUe t l da cho tha'y, trong gtai dogn trUde va sau khi Bd luat Td tgng hinh sU nam 2003 ra ddi, mac du ed nhilu ed gang trong ch? dgo vd thge hifin hogt ddng td tgng eDa Vifin Kilm sdt trong td tgng hinh sy theo hydng thgc hien song song, ddng deu cd hai mat hogt ddng chQe nang (thye hdnh quyen edng td va
9{ghiin ahi • Trao doi
kilm sdt ede hogt ddng tu phdp) nhUng hidu qud dgt dupc v i n edn nhilu hgn c h l , cdn dupc tilp tyc cdi edch. V l mdt khoa hpc, tdn tgi quan d i l m eho ring, kilm sdt cdc hogt ddng tu phdp Id hogt ddng chD y l u , ndi trdi cDa Vidn Kilm sdt trong dilu tra vg dn hinh sg vd thyc hdnh quyin cdng td Id hogt ddng ChD yfi'u cDa Vidn Kilm sdt trong giai dogn x l t xii. Cd sd thyc t i l n cDa quan d i l m ndy cdn dype khing djnh thdng qua v| trf, vai trd hiln nay cDa cd quan d i l u tra vd tda dn trong t i l n trinh td tyng hinh sy. Dd Id val trd eDa cdc cd quan tifi'n hdnh td tgng trpng tdm, thgc hi^n cdc hogt ddng td tgng quan trpng, chD y l u dfi'i vdi giai dogn dilu tra vd giai dogn xet xD md khdng phdi Id eua Vign Kiem sdt. VI t h i , trong nhQng ndm qua, cdc bifin phdp nhim ndng eao ehd't iQpng vd hieu qua eua hogt ddng nghiip vy kilm sdt trong ngdnh kiem sat d i u chUa dgt hifiu qud.
Bfin cgnh dd, Bp ludt Td tyng hinh sy hifin hdnh khi qui djnh nhiem vg, quyin hgn cDa Vien Kilm sat trong giai dogn dieu tra edn t h i hifin sy thieu chlnh xdc vd hpp ly trong viec qui djnh pham vi thge hdnh quyen eong td tgi Dilu 112 vd phgm vi kiem sat cdc hogt dpng tu phap tgi Dieu 113. Trong dd, nhi$m vg, quyin hgn cDa Vifin Kilm sdt thudc ndi dung thue hdnh quyen edng td Igi dUpc Bd ludt Td tgng hinh sy qui djnh thudc npi dung kiem sdt hogt dfing tU phdp vd ngupc Igi.
Ching hgn, quyin yfiu d u thD trudng cd quan dilu tra thay ddi d i l u tra vifin,,. theo khodn 3, Dieu 112 vd quyin phe ehuan vigc dp dyng bign phdp ngdn chgn eua cd quan dilu tra, trong trudng hpp khdng nhim myc dfeh phat dong, duy tri, quyfi't djnh quyin edng td Id mdt trong nhQng hogt ddng thudc ndi dung kilm sdt cdc hogt ddng tu phdp;
cdn hogt ddng kiem sdt vi$c khdi td, ngodi cdc hogt ddng the hidn myc dfeh ddm bdo tfnh phap c h l cho hogt ddng d i l u tra, edn bao gdm cdc hogt ddng thge hi§n quyin nang ma ludt cho phep Vidn Kiem sat quyet
djnh tfnh c h i t phdp 1^ sau cung v l vide cd truy cQu trdch nhidm hinh sy hay khfing ddi vdi mdt tdi phgm, nhU vide khdi td, khfing khdi td, dupe qui djnh tgf khodn 1 Dilu 113.
Ddy Id ede hogt ddng ed tfnh ehit phdt ddng qud trinh truy cQu trdch nhl$m hinh sy dli vdi ngUdi phgm tdi.- dupe x i p vdo ndi dung thyc hdnh quyin cdng td.
Vdl ndi dung phdn tfch n i u trfin, chDng tdi d l xult vide sQa ddi ndi dung Dilu 112 vd 113 Bd ludt Td tyng hinh sy ndm 2003 theo hudng: thu hgp tfnh chit, phgm vi, n0i dung qui djnh cDa hai d i l u ludt ndy thanh nhQng qui djnh mang tfnh c h i t cd sd nin tdng, cd tfnh djnh hudng ehung cho vi$c thue thi nhidm vg, quyin hgn cDa Vidn Kilm sat trong giai dogn d i l u tra md khdng ngn qui djnh chi tifi't thanh eae nhiem vy, quyin hgn eg t h i . Trong dd, chu trpng bd sung n6i dung D i l u 113 de xdc djnh rd kiem sdt cac hogt ddng tU phdp Id ndi dung trpng tdm, chii y l u cDa Vidn Kiem sat trong dilu tra vy an hinh sg. SQa ddi ndy ed tde dgng Id tgo si;
rd rdng, mgch Ige, d l dp dyng cho cdc qui djnh eDa Bd ludt Td tyng hinh sQ ndm 2003 v l nhidm vy, quyen hgn eDa Vidn Kiem sdt trong giai dogn d i l u tra hinh sg, ddng thdi tgo dieu kien cho vide bd sung cdc qui djnh nhim xde djnh rd, chfnh xde, ed trpng tdm nhidm vy, quyin hgn cung nhU nhim tdng cudng vai trd, trdch nhidm cDa Vign Kilm sdt ddi vdi hogt ddng d i l u tra. Thyc hidn vi^c chuyin hda cdc nhidm vy, quyen hgn cy th^
cDa Vidn Kidm sdt trong giai dogn dilu tra hinh sy (hi§n dupc Dieu 112 vd IISBfilulit Td tgng hinh sy ndm 2003 qui djnh) thanh nghTa vy cDa ed quan d i l u tra vdo trong nhQng d i l u lu$t ma Bd ludt Td tyng hinh sy ndm 2003 qui djnh v l hogt ddng dilu tra, nhim thge hign chD trUdng cdi edeh tUphdp Id "gin k l f ' hogt dpng edng td vdi hogt dfing d i l u tra theo Nghj quyfi't 49 ngay 02/06/2005 cDa Bd Chfnh trj v l chiln lupe cdi cdch tif phdp d i n ndm 2020.0
Khoa hoc chfnh trj - So 1/2013
