NCHltN CUU - TRAO D 6 |
'/„.v
Tir "GIAC M O N G TRUNG HOA" DEN YEU SACH
"DITCING LliOl BO" PHI LY TREN BIEN DONG
• PGS.TS. NGUYfN CHU H 6 I Dai hoc Quoc gia Hi Ngi
Nguyin Phd TSng Cue trudng Tong cue Bien vi Hal dao Viit Nam
^ ^i.
.1 ' — ^ ^ ."s
's^S'!^^-
^ S ? - l * - - |
Chdo cd trin dao. Anh: TL
T
rong hdn hai thdng (kl tii ngdy 1-5 din ngdy 15-7-2014), Trung QuSc don phUdng h? ddt trdi ph6p gidn khoan Hdi DUdng 981 trong viuig ddc quyin kinh tl vd thSm Ivc dja cia Vi$t Nam vdi chi&i bdi "tdc nghifp ddu khf. m«t liicjng 16n th6ng tin, ldi binh lu4n, nhQng d\f bdo cung nhil dii ludntrong nude vd trin th£ gidi da kich lift phdn doi v\i viec sai trdi ndy. Day Id hdnh ddng ddn phiidng xdm pham trdng trdn quyen chu quyen vd quyf n tdi phdn cua Vif t Nam - mOt qudc gia ldng gieng thdn thif n cd chu quyen vd Id thdnh viln dm Liln h(;fp qudc. Dilu ndy cung khiln chung ta, du da d\f dodn nhdng
nJVeNGlAO 5(59-2014 27
NGHICN ciru - TRAD B6I
vki khdng khdi ngd ngdng vl hanh vi ngang ngildc cia nhd cdm quyen Tnu^ Qudc trong quan h | "via la dong chi, via Id anh em' vdi Vift Nam. VI thl, vi|c ha ddt trai phip gidn khoan Hdi Didng 981 khdng phdi Id mdt vij vi?c ddn gidn vd ddn nhdt, ma nd ngay cdng b$c Id cho thl gidi thdy nhieu dilu nguy hilm hdn nfla t i tham vpng "ddc chiem" Biln Ddng cia nhd cdm quyin Trung Qudc qua vi|c thay ddi tiy tiln sd dd ylu sach "diidng liJdi bd" 11 doan, rdi 9 do?n vd nay lai la 10 doan dit khic.
Tren thUc dia, Trung Qudc dang 1^ mdt lan nia nguy tao cho cdi gpi Id chi quyin bien, ddo cia hp tren Biln Ddng thdng qua cdch tilp can ddn sU kit hdp ham dpa qudn si. That ra, ngudi Trung Qudc t i xa xUa da si dung each tiep cdn ndy nhilu ldn, nhUng gan ddy nd dupe dp dung vdi nhing mdnh khde nguy hilm dl ting hide hifn thUc hda "giac mdng Trung Hoa" bdng ylu sdch phi 1^ "dudng ludi bd 9 doan dit khic" chiem hdn 80% difn tich todn bd Biln Ddng. Dang chi
^, cdc bilu hifn de dpa vu lUc gia tdng trong khu vUc thdi gian qua cho thay mic dp khd ludng cia cdc hdnh dpng quylt
dodn t i phia nhd cam quyin Trung Qudc.
Thdng qua h^ ddt gidn khoan Hdi DUdng 981 ldy cd tim dau, Trung Qudc da "dd thim dau"
ddt chdy hda binh d Bien Ddng, gay dnh hudng nghilm trpng din an ninh vd dn dinh trong khu vi^c vd tren thl gidi
Sic manh "biln vd dai dUdng" mi Trung Qudc dang theo dudi da dUdc My vd ddng minh kilm ching thUc tien qua vai trd chi phdi thl gidi t i hai cudc dai chien thl gidi d
hung ddn tdc vd gidnh vi tri trung tdm trin bdn cd thl gidi trong thl k^ XXI, Trung Qudc dang th^c hifn "gidc mdng Thmg Hoa" theo kilu rilng cilia ho vd se tiep tyc gdy ra nhiing
"cdn dc mdng" cho cdc nUdc trong khu ynfc vd tren thl gidi. Trong pham vi Bien Ddng, f dd vd muc tilu cudi cing cia gidc mdng ndy Id 'doc quyin" khai thdc tU nguyen vi "doc chilm' Biin Ddng
Theo dng TSp Can Binh (2013): Nude ndy mudn gidi quylt cdc tranh chdp tren biln mdt cdch hda binh thdng qua ddm phdn, song se khdng thda hifp vl ehi quyin vd cdn phdi tang cUdng ndng li^c qude phdng.
Trung Qudc se chudn bi dl ddi Viec h a dat t r a i p h i p
g i i n k h o a n Hai Difdng 981 k h o n g phai l i m o t
vu viec dorn gian yk dc(n phd vdi cdc diln biln phic nhSt, m i n 6 n g i y c i n g tap, cing cd ndng lie bdo v| vd hoc 16 cho thS giofi thSy
nhieu diiu nguy hiem hern nfia tii t h a m vgng
"d6c chigm" Bien D 6 n g cua n h a c&m quyen Trung Q u 6 c qua v i | c thay doi tiiy tif n sd &6 yeu sach "dtfdng Itfdi b o " 11 d o a n , roi 9 d o a n v i nay lai l i 10 d o a n diJt k h i i c
kiln quyet bdo vl cdc quyin vd lpi ich biln, ddng thdi nhdn manh "nhilm vu quan trpngf cia Trung Qude Id trd thdnh
"cUdng qudc biln vd dai dUdng". Trong khi dd, cdc nUde lang gili^ cia Tnmg Qudc kiln dinh quan dilm bdo v | quyin vd ldi fch biln qude gia trong ph^m vi 200 hdi 1^ theo Cdng Udc cia Liln hpp qude vl Ludt Biln ndm 1982 (UNCLOS 1982). Ngodi ra, Vift Nam edn kiln quyet bdo vf chi quyin cia minh ddi vdi nhing gi da ed vd dd dUpc khdng dinh trong lich si vl hai qudn ddo Hodng Sa vd Trudng Sa. Trin thUc tl, ddy Id nhing quan dilm khd cd thl dung hda ddi vdi cde ddi hdi chi quyin biln, ddo nlu Trung Qudc khdng ed thifn chi cing ngdi vdo bdn ddm phdn vd khdng My UNCLOS 1982 ldm cdn c i dl gidi quyft. Thim nia, dng Tdp Q n Binh eung tuyln bd nUdc ndy se trung thdnh vdi cdc thl ky tnldc. Tuy nhiin, vdi mue tilu chan chinh sdeh Id "gdc lai tranh chdp vd cing nhau
2 8 TUYfN GlAO S6 9-2014
NGHI£\CIT -TR.\i, ,»0i phit trial'' t^i nh&ig khu vdc Ttung Qudc cd
ylu sich chu quyifo, ddng thdi thuc ^ hdp tic hiJu 1^4 vi ddi bin cui^ ed I ^ Vdi cich ndi mip md nhtt ^ y , phia Trm^ Qude mudn im chi "khdng gian diidng Iiidi bd" phi ly mi hp dang ed biin tU vung "khdng tranh eh^" thinh vimg "tranh chip", Dilu niy khiln cie nUde nghi ngd vi cinh giac ddi vdi chinh sich my milu niy cda Trui^ Qudc. Vi|t Nam chi nln bin din vi|e "gic tranh chip eimg khai thic" d nhflng ving biln tranh chip diloc xic dinh bing UNCLOS 1982.
Theo Jyrki KaUio, Viln Nghiin cdu cic van di qudc te Phin Lan (4-2014): Trung Qudc coi vi|c "liia ddi phiidng" li mot trong nhflng chiln Ifldc ca ban vi li bio bdi trong ehinh sich ddi ngoai cda Trung Qudc kl tfl khi bit diu cii cich "giiu minh chd thdi" cda Dang Tilu Binh. Cimg vdi vi|c tang cfldng tilm lfle kinh t l vi hi|n dai hda quin dpi, Trung Qudc da ngim ngim chinh tri hda "dfldng Ifldi bd 11 d o ^ ddt khdc" tit mdt bin ve din sfl cua mdt edng chfle Dii Loan (1947) dl triln khai cii gpi li "chiln Iflpc Ifldi bd xanh" trin Biln Ddng manh nha trong ndi bd tfl nam 1957. Khi bfldc vio thflc hi|n ehiln Iflpc "trdi d4y hda binh"
Trung Qude da cd trong tay "ciy giy" (sflc m ^ hii quin) vi "cii ci rdt" (sflc m ^ kmh t l dflng thfl hai thl gidi) vi dang ndi Iln nhfl mdt nguy cd ddi vdi hda binh, dn djnh vi trit tfl qudc tl, khiln cic qudc gia trong khu vflc vi trin thi'gidi phii dl mit din. TVong khi dng T|.p C^n Binh da vii lin tuyln bd xanh rdn ring: "Thing Qudc khdng cd gen xim Iflpc, khdng cd gen bi quyin vi quin phi|t"
Nhfl v^y, di theo dudi "giic mdng Trung Hoa" vi thfle hi|n y dd "dOc chilm Biln Ddng" TVung Qudc chii trfldng tflng bfldc hi|n thflc hda ylu sich phi ly vl "dfldng Ifldi bd 9 do?n dflt khuc" mi hp da cdng bd p h ^ ly ra Liln hpp qudc tfl nim 2009. Thflc hi|n ehiln Iflpc "trdi d4y hda binh", Trung Qudc di
sfl dui^ cac cich t i ^ can khac nh«i, lAfl: md rdi^ biln gidi qudc gra ralm, sfl dung ^lyln Iflc mIm vi mflctti cd din sfl... Bin canh dd, Trung Qudc da chii doi^ chuin l^ cic "Iqeh bin" cho vhi di tranh chap chu qayin trin Biln Ddng vi ludn kian cd tao ra "sfl ^ rdi"
eung vdi hit dpa, do Idi eho ddi phflcmg khi phd diln mdt "min kich" mdL \ ^ i^fl Giio sfl Carl Thayer da nhin xit (2014): "Nlu r^oan ngoan im l ^ g (cic nfl^ ling gilf^ cda Trung Qudc) thi cd the lam an hdp tic vdi Trung Qudc, nhflng day khdng phii li mdt quan h | ngang hing gifla hai qudc gia ngang nhau, mi phii trd vl quan he gifla mpt nfldc ldn vi chfl hiu nhfl thdi phong kioi khi xfla.
Trung Qudc mudn minh li sd 1, cic nfldc khic phii thfla nhin dilu dd, vi khdi^ mudn cac nflde khic (trong khu vflc Bien Ddng) hen kit vdi cic thl lfle bin ngoii khic"
Vdi "giic mdng Trung Hoa" vi nhflng ddng thii hi|n thfle hda ylu sich "dfldng Ifldi bd"
trin Biln Ddng, Trung Qudc tham vpng phi vd trit tfl vi lpi fch cua My d chiu A-Thii Bhih Dfldng. Tuy nhiin, vi|c lim niy khdng chi thich thflc quyin lfle thdng trj cfla My mi cdn
"eh^in" dfldng lim an cua cic nfldc ldn vi manh nhfl Nhit Bin, An Dd. t h ^ ehi ci Nga.
Cho nln, nhfl GS. Mohan Malik (Trung tim Nghiin cflu An ninh chiu A Thii Binh Dfldng) nhin dinh: Trd triu hdn, ehinh Trung Qudc lai trd thinh nhin td tgio t h u ^ lpi cho chiln Iflpc xoay true sang Ddng A cfla My vi trin thflc tl My da sdm quay trd lgi Biln Ddng dl bio v| cic quyin tfl do, trong dd cd tfl do hing hii cua My vi ddng minh. Do dd, xim chilm chu quyin biln, dio cua cic nfldc ling gilng nhd bl trin Bien Ddng, Trung Qudc dflng quin hp se dung vio "miing in" cua cic nfldc ldn khic.
T^ ci cic nflde ling gilng trong khu vfle Biln Ddi^ vi Nhit Bin d biln Hoa Ddng diu di b;
Trung Qudc "bit n^^ Sfl kieu ng^o, hung hing
T U Y £ N G I A 0 S 6 9-2014 29
NCHIKN Cri - TR.AO BOI
vd ldi hdnh x i "can tdu, rao mdng" eia nhd elm quyin Trung Qudc dd khien cdc nUdc trong khu Vic phdi tang eudng cdnh gide vd phdi Um ddi tdc chiln lipe dl can bdng quyin lUc, cung nhu phdi nhanh chdng hlnh thdnh cdc mdi liln kit hodc lien minh mdi giia cde nUdc cd "cing cdnh ngd" gii^ ede nUdc khdng mudn thay the su lanh d?o cia My bang quyin bd chi vi thdng tri theo md thic "thien trilu" da ldi thdL Vile Nhdt Bdn gdn ddy quylt djnh diln gidi l?i Hiln phdp, eho phip phdng ve t4p thl vd qudn dpi nude ndy dUdc phip tham ehiln dibdo ve ddng minh Id mdt minh ching cho xu hudng thvlc t l ndi trin. Dilu ndy ciing se tao la thay ddi nhanh chdng vl cdn can sic manh d Ddng A dl ddp trd nhing ylu sdch ciia Trung Qudc ve chi quyin ddi vdi phdn ldn dien tich d Bien Ddng vd Hoa Ddng, ciing nhu hai tuyen hdng hdi chiln lUdc cia khu vUc. Do vdy, khdng dl mdt cdnh gidc vdi mdt Trung Qude thudng cd nhilu dm mUu, toan tinh "biln khdng thdnh cd" dl hi|n thi;c hda cdc ylu sdch chi quyen phi ly ciia Trung Qude trin Biln Ddr^ Id can thift,
Ddi vdi Vilt Nam, Trung Qude da chilm ddng Vl qudn ddo Hodng Sa cia Vi|t Nam t i ndm 1956 vd s i dung vu llie dpc chilm trai phip todn bd quan ddo ndy vdo ndm 1974; tiln hdnh eudc chiln tranh biln gidi Viet-Trung ndm 1979; ding vu lUc chiem bai can Gac Ma thupc qudn ddo Trudng Sa cia Viet Nam (1988); ngang nhiin cdng bd ra Lien hpp qudc yeu sdeh phi 1^ ve "dudng ludi bd 9 doan dit khic" vdo nam 2009 vd trong nam dd, Trung Qudc cung tuyln bd ving dac quyin kinh t l 200 hdi 1^ quanh quan ddo Hodng Sa vd Trudng Sa eia Vi|t Nam; edt cdp tdu thdm dd ddu khi Btoh Minh vd bdt gii ngU ddn Vilt Nam hoat dOng trin ving biln eia Vilt Nam (2011); tiln hdnh phdn ving chic ndng si dyng biln (marine function zoning - MFZ) ddi vdi khdng gian dudng ludi bd trin Biln Ddng (2008, 2012) vd Uln tyc tuyln bd viing cdm danh cd
vd ly trong v i : ^ biln cia Vilt Nam; thdnh ldp thdnh phd edp dia khu Tam Sa vd md thdu 9 Id ddu khi thudc v i i ^ ddc quyin kinh t l eia Vilt Nam (2012)... Ddng sau cdc ho^t ddng dan sy nhu vdy, Trung Qude song hdnh cing c6 an ninh, qudc phdng, nhU: xay dung cdc can ei hdi qudn, khdng qudn, he thdng thdng tin liln lac, he thdng kilm sodt vd cdnh bao sdni,...nhu da ldm d ddo Phi Ldm (qudn ddo Hodng Sa)!
Gdn ddy, cdc ngudn thao tin cho rdng Tnmg Qudc cd thl da hodn thdnh viec xdy dyng cdc edng trinh qude phdng "ngdm" vd dang rao riit xdy dung "sdn bay" tren khu vye bai e?n Gac Ma vd Len Dao... (qudn ddo Trudng Sa).
Khdng ding lai d dd, Trung Qudc tiq) tyc tuyln bd chi quyen vd md rdi^ xdm chilm bai can Hodng Nham (Scarborough) do Philippin tuyln bd chi quyen (2012), chilm bdi James do Malabda tuyln bd chi quyin (2013) vd tuyln bd ehi quyin phi ly tai quan ddo Natima cia Inddnlxia trin Biln Ddng. Vu vi^c gidn khoan Hdi DUdng 981 (ldnh thd qudc gia di dpng eia Trung Qudc) ndi tren vl bdn ehdt Id vdn dl xam pham chi quyin dupe ngyy tao khio llo dudi dang cdc ho^t ddng kinh tl.
Ddng thdi, cd le Trung Qudc da chpn thdi dilm vd nhdm vdo ede muc tilu khac, nhU: thi phdn ing cia My khi dang tap trung eho khu vye Ueraina, nan gan Vilt Nam d l tao sU dd rdi, ddn mdt Philipin vd cac nude khde trong khu vye Biln Ddng, chuyin thdng di|p de dpa vd ehia re ASEAN (tranh thi Campuchia vd Maiaixia), ddnh lac hudng de tranh thi xdy dyng ede can c i qudn sy trin nhdm bdi c ^ Gac Ma, chudn bi khd ndng don phUdng kilm sodt quyin ty do hdng hdi qua Biln Ddng, chu& bj cho mdt tuyln bd ving cdm bay trin Biln Ddng, thdm dd dU ludn trong nUdc vd qudc tl,... Trung Qudc "ldm ngd" eho tinh Hd Nam xudt bdn bdn dd "dpe" vl hinh hdi mdt con "sU t i TVung Qudc' dang thl luai thim thudng Ulm xudng phia nam gdn trpn Biln
30 TUYENGIAO 5(59-2014
-NGHIEN CLT - TRAO odl Ddng, vi lin niy thim mpt do^n dflt khfle tiifl
10 bao phia ddng Dii Loan vi bao ei vimg biln dio Senkaefl do Nhit Bin quin ly Diy li vi|c lim hit sflc phi ly ^ lim xiu di hinh inh d?p vl mdt nflde Trung Hoa van hiln trong Idng nhin din thl gidi
Cudi eimg, loanh quanh Trung Qudc lai quay lai tim mpi cich bio ve ylu sich "dfldng Ifldi bd 9 doan dflt khdc" khdng cd tpa dp vdi nhflng thay ddi tiiy tiln,
khdng li mdt vimg bien nio
trong UNCLOS 1982 de nham H i n h d^ng dcKn phifdng chilm vd ly 80-90% dien tich cua Trung Qudc da vi toin Biln Ddng, vi pham pham cdng khai TUyen tring trcfti luit phip qudc t l vi bo v l ling xut cua cac chfl quyin efla cie qudc gia b i n d Bien Ddng ling gilng quanh Biln Ddng, (DOC) v i se anh hUdng trong dd cd Viet Nam. Thflc rat ldn den vi^c xay hi|n y do ddc chilm Biln dl^ng B^ quy tdc ling xui Ddng. Trung Qudc dang sfl tren Bien Dong (COC), d^ng "dfldng Ifldi bd" niy nhfl thich thtic m ? ! n6 hie mdt giii phip trpn gdi, coi cua cic qu6c gia Hoing Sa vi Trfldng Sa nim ASEAN v i Trung Qu6c trong "dfldng Ifldi bd" dfldng v l giai quylt hda binh nhiin li ciia hp khdng phii vatn de Bi^n Ddng, bin cii, thich thflc cie ca khiln Bien Dong trd quan phip ly qudc tl khi xem
xit vy ki|n dia Philipin... Khi thi Trung Qude ndi diy li vimg nfldc Iieh sfl cd trfldc nln UNCLOS 1982 khdng ed
gii tr} soi xit, nhflng khi edng bd vflng die quyin kmh t l 200 hii ly quanh hai quin dio Hoing Sa vi Trfldng Sa dl mudn chfli^ minh
t h i n h m^t "chao l i a tiem tingf* cua cic mi6c ldn trong the ky XXI.
khai hii^ lo^ hoat dpng dflpc ehe day vi gii danh "dan sfl" nhfl tren dl khdng chi cic qudc gia ling gilng ^ dl lim sao My khdi^ ed ed ean thiep quin sfl, cdn tfl hp se "gam nhim"
din cic cic vi tri chiln Iflpc trin Biln Ddi^.
Rdring, tfl"giicmdi^Trui^Hoa"^}eie ylu sich phi ly vl "dfldng Ifldi bd" vi nhflng hinh ddng gay han gan diy, Trung Qudc dang tiln nhflng bfldc di i^ny hilm, day thach thflc, bit chip luit phip qudc ^ vi cdng IUILU thl gidi. Trung Qudc dai^ lim mit din hinh inh cua mdt cfldng qudc mdi ndi, ddng vai trd diu tiu dan dat kinh t l khu vflc chiu A vi dang dflpc nhin dan cic nfldc trong khu vflc ky vpng. Asahi Shimbun (2014) binh luin rang: "Hinh ddng ngang ngflpc cfla Trung Qudc li mdt diu hi|u nfla eho thiy nfldc niy khdng quan tim tdi y kiln cua qudc t l vi ehl theo dudi vi|c kilm soit toin bd Biln Ddng dfla trin ly le vi quyin lpi cfla minh".
Hinh dpng ddn phfldng cfla Trung Qude da vi phsun edng khai TViyln bd vl flng xfl efla cic bin d Biln Ddng (DOC) vi se inh hfldng rit ldn din vile xay dflng Bd quy tac flng xfl trin Biln Ddng (COC), thieh thfle mpi nd lfle cua cic qudc gia ASEAN vi Trung Qudc vl giii quylt hda binh van dl Bien Ddng, khiln Biln khi ning "I5p diy" khdng gian dfldng Ifldi bd
niy thi hp lai dfla vio UNCLOS 1982. Thii dp Ddng trd thinh mpt "chio Ifla tilm ting" cfla ngao m ^ nhfl v|y thl hi|n sfl coi thfldng ky cie nfldc Idn trong thl ky XXI. Cac nfldc ldn, cflflng phip Iu|t qudc t l mi Thmg Qude Ii mdt trong dd cd Trung Qudc vl liu dii phii chju nflde thfldng trflc Hdi ddng Bio an vi li thinh
viln efla UNCLOS 1982. Ddng tiidi dl chflng minh khi ning quin ly tiiflc t l khdng gian
"dfldng Ifldi bd" phi ly n^, IVung Qude da triln
trich nhi|m vdi bii hpc dit gii niy!
Vfla qua, Vi|t Nam da kiln tii vi kiln quylt giii quylt vin dl nguy hilm vi phflc t^p niy theo cich tilp c|in hda bhih. Trfldc hit, ylu ciu
TUYENGlAOSd 9-2014 31
NGHIEN CUTJ - TRAO BOI
{diia Trung Qude d i i ^ i^ay nhiing hdnh dpng de dpa vu lUc vd i ^ gidn khoan ra khdi v i n g ddc quyin kinh te vd t h i m luc dia e i a Vilt Nan^ d i i ^ ede hdnh vi lan chiHn vd xdy d y n g ede cdng trinh an ninh qudc phdng d cdc khu vUc biln, ddo tinipe e h i quyen c i a Viet Nam;
sdm e i n g nhau ngdi vdo bdn ddm phdn theo tinh ftdn "Via Id ddng chi, v i a Id anh em"; thue h i | n t h i c s i phUdi^chdm 16 c h i : "Ldng gilng h i u i ^ i j , h p p tdc todn d i | n , dn dinh Idu ddi, hUdngtditUOnglai"va tinh thdn b d n t d t "Ldng gilng tdt, ban b l tdt, ddng chi tdt, ddi t i e tdt".
Vi|t Nam mong mudn cd dUde nhjSng ngUdi ban ldng gilng tdt vd mdt T r u i ^ Qude dn dinh, phdn vinh, nhUng V i |t Nam cung k i l n quylt bdo v | e h i quyin todn ven ddi vdi v i n g biln, ddo c i a Td qude vd k h i n g dinh "khdng ai cd quyin ddc chilm Biln Ddng".
Tnldc thdi dd tfiiln ehl vd d i n g mUc c i a phia Vi|t Nam, dU ludn t h l gidi dd Iln tieng i n g hd vd tu vdn nhilu cdch t h i c gidi quylt vdn d l khde nhau d l Vi|t Nam tham khdo. Wid ngdy sau khi IVung Qudc h^ dat gidn khoan trdi p h i p trong v i n g biln, v i n g ddc quyin kinh te c i a Viet Nam, ngdy 9-5-2014, Tdng thu k^ Liln hpp qude Ban Ki-moon da bdy td quan ngai ve tinh hinh cdng thing trin Biln Ddng, ddng thdi k l u gpi cdc b i n "kilm e h l tdi da" vd gidi quylt bdng con dudng hda bhih. Ngdy 10-5-2014, cdc Bd trudng Ngoai giao Hiep hdi ede qude gia Ddng Nam A (ASEAN) dd ra tuyln bd chung v l tinh hinh Biln Ddng, bdy td quan l ^ sdu sdc v l cdc vu vi|e dang diln ta ldm gia tdng tinh hinh edng thdng d Biln Ddng, ddng thdi y l u cdu cdc b i n Uln quan, tren ed sd tudn tfai cdc nguyin tde da dUde t h i a nhdn chung c i a ludt phdp qudc t l v d UNCLOS 1982, thUe h i | n kiem che vd tranh ed cdc hdnh dpng ed t h l ldm phUdng hai d i n hda binh vd dn dinh d khu vUc, vd gidi quylt cde tranh chdp bdng b i | n phdp hda binh, khdng s i dung hpjc de dpa s i dung vu lye. Ddng thdi khing dinh tdm quan trpng eua v i ^ duy tri hda
U n h vd dn djnh, an ninh, an todn hdng^hdi, ty do hdng hdi vd hdng khdng d Biln Ddng, tudn t h i Tuyln bd Nguyin tdc sdu d i l m c i a ASEAN ve Bi&i D d i ^ vd Tuyln bd chung Cip eao ASEAN-Trung Qudc ldn t h i 15 K^ n i | m 10 ndm Tuyen bd ve i n g x i c i a cdc b i n d Biln Ddng (DOC).
Tang cudng dodn k i t vdi ede nude ASEAN d l duy tri mdi tnidng hda binh d Bien Ddng, vi Viet Nam khdng phdi Id "nan nhdn" ddn nhat c i a ede the lyc cUdng q u y i n trong khu vye.
Cdng bd ra t h l gidi vd trong nUdc nhiing hinh dnh vd bdng e h i i ^ v l s i hung hang, ngang ngUdc, de dpa s i dyng vu lyc vd d i n g vu lye dam va tdu ldm n h i | m vy t h i c thi phdp ludt t r i n biln vd bdt g i i n g i ddn Vi^t Nam khi boat ddng hdp phdp t r i n b i l n c i a Td qudc. Bin c^nh v i | c k i l n tri t i l p cdn cdc gidi phdp hda binh, khdng ldm xdu di quan h | tdt d^p vdi nhdn ddn Trung Qudc, nhUng Vi^t Nam cing se khdng t i bd quyin t y v | chinh ddng theo quy djnh e i a Hiln ehUdng Liln hdp qudc. Vi|t Nam c i n g s i khdng bd Id cd hdi khi cdn thilt phdi s i dung quyin phdp \f d cic dien ddn vd tda dn qude t l v l biln, ddo vd d ^ d i d n g d l tranh t h i sy i n g hd qude t l vd c i n g vdi ede nUdc ldng gilng xdy dyng dUiJc ldng tin chiln lupc, tdn trpng c h i quyin e i a nhau, e i n g tdn tai hda binh vd c i n g cd lpi t r i n Biln Ddng.
Trong edi khd se "Id edi khdn" vd d l "biln thdch t h i c thdnh cd hdi", ddy Id thdi dilm Vi|t Nam xem x i t lai ddi t d c ddi t i p n g t r i n Biln Ddng, rd sodt lai todn d i | n quan h | vdi cdc nUdc ldng gilng. Ddng thdi, tdng cUdng ndng lyc cho cde lye lUpng ldm n h i | m vy thyc thi phdp ludt t r i n b i l n vd ngu ddn d l t i l p tyc ddng Idng bdm biln, thyc h i | n cde hoat ddng k i l m sodt vd sdn xuit n h u thudng 1| d n h i n g v i n g b i l n vd t r i n n h i n g ngU t n i d n g truyln thdng bao ddi nay; t i l p tyc duy tri sdn xudt vd gdp phdn bdo v | an ninh, c h i quyin biln, ddo ddt n i d c *
32 TUYENGlAOSfiMOM