TAP CHi KHOA HQC BAI HQC VAN LANG Phan Huy Xu va tgk
NIL\N THlTC VE "VAN HOA DU LICH"
VA "DU LICH VAN HOA"
AWARENESS ON "TOURISM CULTURE"*
AND "CULTURAL TOURISM"
PHAN HUY XV^'^ vd VO VAN THANH^"^
TOM TAT: Du lich Id mot ngdnh cdng ngkiip dde biet, dugc vi von la ngdnk "cdng nghiep khong khdi", "con gd de triing vdng". Nhdn thuc dugc tdm quan trpng cua ngdnh du lich trong ca cdu kink ti Viet Nam, Nhd nude ta dd di ra chien luge di phdt trien du Ijch thdnh mpt ngdnh kinh te mHi nhpn. Vice hiiu ro cdc thugt ngie chuyin ngdnk du lick de Idm viec hiiu qud Id mdt nhu cdu thiit thuc ddi vdi cdc nhd qudn ly du lich, nhimg ngudi eong tdc trong ngdnk du lich. Ldu nay, nhieu ngudi cdng tdc trong ngdnh du lick cdn cd su nhdm lan giira hai thugt ngu vdn hda du lich vd du lick vdn hda, nhung thuc ra chiing kkdc nkau ve npi kdm cua khdi niem. Nhdn dien vd phdn bi?t ro hai thugt ngic ndy la mpt nhu cdu cdn tkiit trong pkdt trien du lick, dgc biet la vdn di vdn hda du lich dang dgt ra ddi vdi ngdnh du lich Viet Nam. Trong bdi ngkiin cuu ndy, chiing tdi ban vi thugt ngie vdn hda du lich vd du lick vdn hda cung nku de cap den ki gid tri cua vdn kda du lick dugc tich luy vd sdng tgo trong hogt dpng du lieh.
Tu khoa: vdn kda du lick, du lich vdn hda, he gid tri vdn hda, hi gid tri cua vdn hda du lick.
ABSTRACT: Tourism is a special industry, the industry is similar as "the smokeless industry", "the chicken laying golden egg". Recognizing the importance of the tourism industry, Vietnam have set out a strategy to develop tourism industry into a spearhead economic sector. Understanding tke terms of tourism industry in other to work effectively as a practical demand for tourism managers or for whom work in the tourism industry.
However, such a long time, many people who are working in the tourism industry have been confused the two terms of Tourism culture. We thought they are synonymous, but in fact they are quite different in connotation of tke concept. Identifying and distinguishing
two these terms are a necessity in other to develop tourism, especially tourism culture is a matter of Vietnam tourism industry. In this paper, we try to clarify- the function of the two terms Tourism culture and Cultural tourism as well as the value system of tourism culture which is accumulated and created by who involve in tourism activities.
Key words: tourism culture, culture tourism, value system of culture, value system of tourism culture.
'' PGS.TS. Trutmg Dai hpc V5n Lang, Email: [email protected]
"' ThS. Trucmg Dai hgc Van Lang, Email vonhanchU^niad com
TAP CHl KHOA HOC BAI HQC VAN LANG So 01/2017 L VAN HOA DU LICH LA GI
Van hda du lich dugc mdt sd nha nghidn ciiu trong cac nganh van hda, du lich de cap, the nhung cho den nay, van chua cd mdt cdng trinh nghien ciiu mang tinh chat ly ludn nen tang ve van hda du lich. Va vdi tu each la mdt bg mdn khoa hgc, van hda du lich chua dugc giang day rdng rdi tai cac trudng dai hgc, cao dang va trung cap cd dao tao ve du Ijch. Vdn dd xdc djnh ddi tugng nghien cihi, ndi dung cdn nghien cim ciia Bg mdn Van hda du lich van chua cd sy thdng nhat giiia cac nha nghien ciiu, cac nha khoa hgc trong nganh du Ijcb.
Thien ve each tiep can iing xir va ket hgp vdi each tiep can gia trj (trien khai trong cdng trinh nghien ciiu Bdn ve vdn hda du lich Viet Nam) se phii hgp ban ddi vdi van de van hda du lich. Chung tdi dua ra khdi niem van hda du Ijch nhu sau: Van hda du Ijch la mdt he thdng cac gid trj dugc du khach, nha cung irng djch vu du Ijeh, eong ddng dan cu vd nha nude ticb luy, sang tao qua bieu hien tuang tdc giiia cac thanh td tren trong boat ddng du Ijch vd vdi tai nguyen du lich.
Khai niem van hda du lieh neu tren bao gdm 5 thanh td cd mdi quan he bien chiing vdi nhau ma neu thieu bdt ky mdt thanh td nao trong he thdng dd se dan ddn viec hidu chua chinh xae vd vdn hda du lich. Nam thanh td cua van hda du lich do la Tdi nguyen du lich (con ggi la khach thd trong boat ddng du Ijch, ggi tdt la khach thd du Ijch); du khach (chii thd cua hoat ddng du lich, ggi tit la chii thd du lich); cac id chirc va ca nhan kinh doanh du Ijch cd lien quan den viec dieu hanh, phdi hgp va tao ra cac san pham du Ijch cu thd (ggi l4t la nhd cung
img dich vu du lick); cdng ddng ddn cu vdi tu each la chu thd van hda tai chd vd Nkd nude vdi vai trd qudn ly va giam sat mgi boat ddng du Ijch. Ba nhdm ddi tugng dau cua vdn kda du lick nghien ciru vdn hda ling xir ciia cae nhdm ddi tugng (du khach, nha cung iing djch vu du Ijch vd cdng ddng dja phuang) => Nghien ciiu nhdn thiic, thai dd va hanh vi rat cu the (cai vi md). Trong khi do, Nhd nude dua ra cac chinh sdch, chu truong nhdm djnh budng va dieu chinh hanh vi vdn hda (van hda irng xir) trong du Ijch sao cho pbii hgp vdi dao diic ciia xd hdi, luat phap va hdi nhap qudc te (cai vT md). Tuy nhien, trong mdi tuong quan giua edi vi md va cai vT md, chinh cai vT md se tac ddng nhieu den cai vi md va ngugc lai.
Cu the trong trudng hgp nghien ciiu van hda irng xii trong du Ijch: ndi dung nghien cuu van hda du Ijcb la viec ky vgng xay dyng nen gid trj cdt loi ve du Ijcb ciia qudc gia, dja phuong va diem den nham phat trien du Ijch mdt each ben viing (hudng den viec can bang gitra bao tdn va pbat trien).
Dieu nay hoan toan phii hgp vdi chu truang, ehinh sach vd djnh hudng quan ly pbat trien du Ijch cila Nhd nude. Tham chi, mdt sd chii truang va chinh sdch ciia Nha nude trd thanh nhirng can cir de xay dyng bd quy tac iing xu trong phat tridn du Ijch.
Nhu the, ro rang be gia trj (Value System) ciia quan ly Nha nude trong pbat trien du lich gap gd he gia trj vdn boa du Ijcb. Qua dd cd thd nhdn tbay van hda du Ijcb budng den nghien ciru nhirng cai cu thd (cai vi md) tren ca sd tham chieu cac quy djnh chudn mang tam vT md.
Cd the sa do hda cdc thanh td ciia van boa du Ijcb nhu sau:
TAP CHi KHOA HQC BAT HQC VAN LANG Phan Huy Xu va tgk
Sff do. Cac thanh td cdu thanh van hda du Ijch
Nhu vay, thye chdt ciia van boa du lich la mdi quan be iing xii giiia cdc thdnh td:
tdi nguyen du lich, du khach, nha cung iing djch vu du Ijch, cdng ddng dja phuong va nhd nude nham tao ra mdt he thdng gid tri, tir do nd thda man cac ddi tugng tham gia vao boat ddng du Ijcb. Trong bai viet nay, chung tdi khdng cd dieu kien ban chi tiet den mdi quan he giiia cac thanh td cau thanh nen van hda du lich [1, tr.46-59]. Chi xin ndi them ve gid trj van hda va gia trj vdn boa du Ijch la gi.
Ndi tdi van hda la ndi tdi thanh qua md mgt ddn tdc, mdt cdng ddng ngudi hay tham chi mdt eon ngudi da dat duge trong quan he vdi thien nhien, vdi xa hgi va sy phat trien cua chinh ban than minh. Van hda cdn la thdi do, trach nhiem vd nhung quy tac img xii cua mdi ngudi trong quan he giiia bdn than mmh vdi nhiing ngudi xung quanh, gia dinh be ban, xa hgi, mdi trudng va giao luu qudc te... Gia trj van hda ciia mgt con ngudi hay ciia mdt dan tdc la nhtrng gia tri khdng pbdi cd dugc trong mdt sdm mdt chieu, song nd cung khong phai la hodn toan bat bien. Nd ludn phat triin cimg vdi su phat trien cua kinh te, each thiic td chirc xa hdi vd sy phat trien trong ndi tai
cua mdi con ngudi ca ve vdt chat Idn tinb than [9, tr.37]. Gia trj cua van hda du lich la mdt tieu he thdng ciia gia trj van hda do cac ddi tugng tham gia vdo hoat ddng du Ijch tich luy va sang tao trong qua trinh boat ddng du lich. Do dd, ndi den gia trj ciia van hda du Ijch la mudn ndi den gid trj ma cac ddi tugng tham gia vao hoat ddng du Ijch tao ra, do la: sy tuong tac gitra du khach vdi tdi nguyen du lich, td chiic cung iing du Ijch va cdng ddng dan cu; img xir giiia cgng ddng ddn cu vdi tai nguyen du Ijch, du khach va nha cung img djch vu du Ijcb;
img xir giiia nha cung ung dich vu du Ijch vdi du khach vdi vai trd la khach hang, giua nha cung iing djch vu du lich vdi viec khai thdc tai nguyen du Ijeh va mdi lien ket vdi cdng ddng dan cu de tao ra san phdm du Ijch hdp dan, dgc ddo va dae thii. Hon the niia, sy tuong tac gitia cac nhdm ddi tugng tren la da chieu nham nhdn thuc, bdo ton, lam gidu, khai thdc vd thu hudng cdc gid tri tdi nguyen du lich. Du khdch dat dugc muc dich ciia chuyen di la tbu hudng cac gia tri tai nguyen du Ijeh tai cac diem den. Nha cung iing dich vu du lich dat dugc muc dich Id ban dugc sdn pham cd chat lugng cao, thu lgi nhuan chinh dang va gdp phan tdn tao tai nguyen du lich va chia se lgi ich kinh te, van hda, xa hdi vdi cdng ddng dja phuong. Cdng ddng dja phuang thu dugc lgi ich kinh te dugc tra bang tien hoac hien vat tryc tiep tir du khach hoac thdng qua nhd cung iing dicb vu du Ijch vd hon the nira, hg cdn giao luu, tiep bien van hda vdi du khdch, gdp phdn bdo tdn, lam gidu va pbat huy cac gia trj cua thien nhien va van boa nai eong ddng cua hg dang sinh sdng. Ddi vdi tai nguyen du Ijch, nd dugc
TAP CHl KHOA HQC BAI HQC VAN LANG S6 01/2017 cdc nhdm ddi tugng tham gia vao boat
dgng du lich bdo tdn, tdn tao de phat huy gid trj ldu ddi. Nha nude cd chirc ndng didu hda mdi quan he giiia cdc nhdm ddi tugng cd lien quan trong boat dgng du Ijcb nhdm quang bd gid trj di san van hda, thien nhien vd ndng cao hinb anh qudc gia tren trudng qudc tl. Chiing tdi cho rdng, dd la hi gid tri eiia vdn hda du lick.
2. DU LICH VAN HOA LA GI De cd cai nhin rdng hon vd du lich vdn hda la gi, chung tdi neu len mdt sd y kien cua cdc chuyen gia va cac td chirc trong ITnh vyc du Ijeh.
Theo nhdm tac gia Trdn Thuy Anh trong giao trinh Vdn hda du lich - Nhirng vdn di ly ludn vd iing dung: "du Ijcb van hda Id mdt loai hinh cbii yeu budng vao viec quy hoach, lap trinh, thiet ke cac tour lii hanh tham quan cdc cdng trinh vdn hda CO kim" [9, tr.22].
"Du lich van hda la du Ijcb dya trdn cac chuang trinh, san phdm du lich chii yeu khai thac cac gia tri, cac loai hinh van hda nhu di tich, le hdi, nghe thuat, tin ngudng, tdn giao, dm thuc... nham tao dieu kien cho du khach tim hieu, kham pha ve cac nen van minh, van hda dan tdc, dia phuang viing, mien... he thdng gia trj lich sir - van hda cila cae dia danh nhu da neu d tren ro rdng la co sd nen tang virng ehdc dl cd thd
"thiet kd" thanh nhtrng "diem din" bap dan vdi nhiing chuang trinh sdn phdm djch vu du lich mang ham lugng van hda cao" [4, tr. 290].
Theo Ducmg Hdng Hanh: "du Ijch van hda bao gdm boat ddng ciia nhiing ngudi vdi dgng ca cbii ylu la nghien ciru, kham pha ve van hda nhu cac chuang trinh
nghidn cim, tim hiiu vl nghe thuat bieu diln, vl cac Id hgi va eac su kien van hda khac nhau, tham cac di tich vd din dai, du Ijch nghien ciru thien nhien, van hda bode nghd thuat ddn gian vd hdnh huong" [2, tr.l65].
Nhu vdy, du lick vdn kda la loai hinh du Ijch ma khach mudn tim hiiu va tham nhdn vd vdn hda, lich sii ddn tdc ciia nude sd tai thdng qua di san van hda, di tich Ijch sir vdn hda, Id hdi truyen thdng, lang nghe, nhiing phong tue tap quan, each td chiic cgng ddng, ldi sdng ciia mdt dan tdc v.v...
du licb van hda ve co ban ma ndi, nd sOr dung ngudn tai nguyen du Ijch van hda de lam ndn tang xdy dung nen san phdm du Ijch. Ve tai nguyen du Ijcb van hda, Ludt du lick Viet Nam [5] ggi la tdi nguyen du lich nhdn vdn bao gdm "Truyen thdng van hda, cac yeu td van hda, vdn nghe dan gian, di tich lich sii, each mang, khao cd, kien true, cac cdng trinh lao ddng sang tao cila con ngudi va cdc di san van hda vat the, phi vat the khac cd thd dugc sir dyng phuc vy muc dich du Ijch" [5, tr. 17]. Trong loai hinh du Ijch van boa cd the duge chia nhd thdnh nhieu loai du Ijch khac nhu: du Ijch di tich Ijch su, du Ijch phd cd, du Ijch Id hdi, du Ijeh di san vdn hda... Ngoai ra, chung ta cdn cd du Ijch van boa dai tra cho nhieu ddi tugng va du Ijch van hda chuyen sdu cho mgt vai loai khach dae biet mudn tim bieu sdu vd van hda. Cung theo Ludt du lich Viet Nam [5]: "du Ijcb van hda la binh thirc du lich dya vdo ban sac van hda dan tgc vdi su tham gia cua cgng ddng nhdm bao tdn va pbat huy cdc gia tri truyen thdng" [5, tr.' 11]. Duong Van Sau cho rang; "du Ijeh vdn hda la loai hinh du Ijcb khai thac gia trj ciia
TAP CHi KHOA HOC PAI HQC VAN LANG Phan Huy Xu va tgk cac thanh td trong kho tang di san vdn hda
Viet Nam nhdm ddp ung va thda man cac nhu cdu ciia du kbach ma van bao tdn va phdt huy gia tri ciia van hda ddn tdc" [3].
Theo Td chiic du lich The giai (UNWTO): "du Ijch van hda bao gdm boat ddng ciia nhiing ngudi vdi ddng co chu yeu Id nghien ciiu, kham pha ve van boa nhu cac chuang trinh nghien ciiu, tim hieu ve nghe thuat bieu didn, vd cdc Id hdi vd cdc su kien van hda khac nhau, tham cac di tich va den ddi, du lich nghien ciiu thien nhien, van hda hoac nghd thuat dan gian vd hanh huong". Hdi ddng Qudc td cac di chi vd di tich (ICOMOS) thi lai cho ring: "du lich van hoa la loai hinh du Ijch ma muc tieu la kham pha nhtrng di tich va di chi. Nd mang lai nhimg dnh hudng tich eye bdng viec ddng gdp vao viec di tu, bao tdn. Loai hinh nay Uen thue te da minh cbung cho nhiing nd luc bdo tdn vd tdn tao, dap img nhu cdu ciia cdng ddng vi nhiing lgi ich van hda - k i n h t e - x a h d i " [ 1 0 , t r . 7 ] .
Nhu vdy, du lich vdn hda trudc hit la mgt logi hinh du lich (nhu da d l cap) cung nhu nhilu loai hinh du Ijch khac. Du Heh van hda lay chd dya ca bdn la tdi nguyen du lich vdn hda, dd la bdn sdc vdn hda ddn tpc, nhung ndi rdng ra la dua vdo vdn hda ma van hda la tdt cd nhiing gi con ngudi sang tgo ra vd tich By trong qud trinh sdng cua minh [7],[8]. Ndi din du Ijch van hda, chiing tdi mudn nhdn manh den viec thdm nhdn, thy hudng cac gid trj van boa tai cho ciia du khach tai cac diem den mang dam chdt van hda do con ngudi sang tao va tich liiy trong sudt qua trinh Ijch sir ciia hg.
Du lich vdn hda tan dung tat ca cac gid trj van hda \ it the va phi vat the ed sire hdp
dan du khach va trd thanh mdt bd phan ciia tai nguyen du Ijch, Du lich van hda cdn la phucmg thuc de ddnh thuc gid tri vdn hoa dim ndng cua mpt ddn tpc. Thdng qua du Ijch, cdc gia tri vdn hda phat Id va dem lai Igi ich thiet thuc cho qudc gia va ddn tgc.
Nhd cd du Ijch ndi chung va du Ijch van hda ndi rieng ma nhieu qudc gia vd dan tdc tren the gidi da tien hanh triing tu, tdn tao cdc di tich lich sir van hda vat chat va phuc nguyen cac gia trj van hda tinb than (van hda phi vat the) vdn lau nay bj lang quen hay chim dam trong nhieu sy kien khac ciia qudc gia va dan tgc. Nhd cd du Ijch van hda ma cac di sdn van hda dugc bao vd, trimg tu, tdn tao ddng thdi vdi viec xay dyng mdi cac cdng trinh van hda duong dai, lam phong phii them gia trj van hda, vdn minh duong dai eua qudc gia va ddn tdc.
Tir nhiing lap luan tren chiing ta mudn khang djnh lai rang, du lich vdn hda la mdt loai hinh du Ijch trong nhieu loai hinh du lich khac cd the ke ra day nhu du Ijch sinh tbdi, du Ijcb the thao, du lich nghi duong, du lich kham pha, du lich MICE v.v. Nd la mdt san pham cu the cua qua trinh kel hgp tai nguyen du Ijch van hda va eac dich vu can thiet nhu co sd ha tang, phuang tien van chuyen, quang ba sdn phdm v.v...
3. K E T LUAN
Tir ngay ddi mdi cho den nay, du lich nude ta dang timg bude phat trien dang khich le. Ve doanh thu, lugng khach, nhilu ngudi nude ngoai biet din Viet Nam la mdt dat nude cd nhieu danh lam thdng eanh, ed nen van hda lau ddi, con ngudi hidu khach vd than thien, giiip ndng cao vj the nude la tren trudng qudc tl. Tilm nang du Ijch Idn,
TAP CHi KHOA HQC PAI HQC VAN LANG 36 01/2017^
nhieu danh lam thang cdnh, di san van hda mang tam cd the gidi, dan tdc Viet Nam than thien, men khach nhung nganh du Ijcb nude ta phat trien chua tuong xiing vdi tiem nang va cho den nay du Ijch Viet Nam chua thye sy trd thanh mdt nganh kinh te miii nhgn nhu dugc ky vgng. Hon niia, so vdi cdc nude trong khu vyc, du Ijch Viet Nam cd sd lugng khach tang cham, doanh thu chua cao, du khach nude ngoai it trd lai Viet Nam.
Nguyen nhan thi cd nhieu, nhung mgt nguyen nhan chu yeu la van hda irng xir trong du Ijch eon nhieu bdt cap. Phd Thii tudng Vu Due Dam da de cap den 6 dieu ddng so vdi du khdch khi den Viet Nam, do la tinh trgng "Idm gid, chat chem", giao thdng Viet Nam khdng an todn, tinh trgng dn xin, dn cdp vat, ve sinh an todn thuc phdm kem, ve sinh mdi trudng bdn. Suy den ciing, dd la van hda du lich eua chiing ta cdn nhieu van de bat cap da dnh hudng den su phat trien du Ijch Viet Nam trong thdi ky bdi nhap qudc td. Do dd, cdng vide can thiet va cdp bach hien nay la nhan thue diing dan ve tam quan trgng cua van boa du Ijch, cung nhu he gia trj cila nd nhu mdt Iy luan nen tang cho sy phat triin du Ijch Viet Nam va trien khai nd trong thuc t l phat trien.
Han nu'a, ngay nay du Ijch khdng chi cdn "ngam canh" hoac "vieng tham" ma du kliaeh den Viet Nam cdn tim hiiu sau va thu hudng nhung gia trj van hda dae sic cua dan tdc Viet Nam va do la vdn de cua du lich vdn hoa. Du Ijch Viet Nam trudc day nang ve khai thac tdi nguyen du Ijch san cd hay tham ch! con cd tinh trang Idn Idn gitia tai nguyen du Ijch va san phdm du
lich. Vdi tinh hinh hdi nhap qudc te hien nay, du Ijcb Viet Nam cdn pbdi cd su "lot xac" can ban, phai cd bude "dot pha ve chdt lugng, ndng cao gia trj san pham va djch vy du Ijch, dam tinb van boa. Suy cha ciing, mgi myc dicb ciia du Ijcb deu ham chiia ylu td van hda, n l u khdng mudn ndi la rdt van hoa vi: muc dicb tri tue (hieu bilt), myc dich tinh thdn (vui ve, sang khodi, tan hudng), muc dich tinh cam, muc dich nhdn ban (yeu eon ngudi, yeu thien nhien, yeu hda binh, dodn kit huu nghj cac ddn tdc...), muc dich vi sire khoe... Ung xir la mdt yeu td cdu thanh ban sac van hda dan tdc. Bat cii dan tgc nao cung cd hien tugng tiep nhan nhieu yeu td van hda nguai sinh nhung vdn cd ban sdc rieng phong phii. Nhd ban sac do ma binh thanh sy khac biet gitia van hda ddn toe nay va vdn hda dan tdc khac [9].
Chiing tdi ban vd van hda du Ijch va du lich vdn hoa nhu da trinh bay trdn vdi mong mudn dugc cac nhd nghien ciru ban bac, md xe them de cd mdt nhan thirc (Epistemology) hgp ly nhat ve chiing ciing nhu giai quyet tdt mdi quan he giu'a khach the du Iich, du khach, nha cung iing dicb vu du Ijcb, cgng ddng dan cu va nha nude.
Muc tieu sau ciing ciia viec nhdn thiic vd ly ludn la ap dung chimg vao thuc tien d l tao ra mdt be gia trj eua van hda du Ijcb nhdm nang cao sire canh tranh cung thdng cdnh cua du Ijch Viet Nam vdi eac nude trong khu vuc ASEAN cung nhu tren pham vi qudc te rdng Idn ban, thiic ddy du Iich nude ta phat trien d mdt tam cao mdi. Mdt vdn de nira tuy khdng lien quan d i n vdn d l dang bdn bac cu the d day nhung chiing tdi ciing mudn phat bieu, dd la, hien nay, nhiCu
TAP CHi KHOA HQC BM HQC_VANLANg Pliaa Huy X-va Igk ca so dao tao a bac dai hoc va cao ding ve toi mong mudn bo mon Van lioa du licli du Iich vin chua dua bo mon van hoa du sam d u a c dua vao giang day tai cac ca so Ijch vao giang day va thuc hanh nhim nang dao tao ve du lich.
cao hieu qua cua hoat dpng du lich. Chung
TAI LIEU THAM KHAO
1. Ban vi khdi niem van hoa du lich. Tap chi Van hoa & Nguon luc, so 5/2016 va cong trinh mai nhat Ban ve van hoa du lich Viet Nam, Nxb. Tong hgp Thanh pho Ho Chi Minh.
2. Ducmg Hong Hanh (2015), Du lich van hoa Viet Nam trong thai ky toan cau hoa, in trong Toan cdu hoa du lich vd Dia phuang hoa du lich, Nxb. Dai hgc Quoc gia Thanh pho Ho Chi Minh.
3. Duang Van Sau, Van hoa du lich: San phim cua Van hoa Viet Nam trong tijn trinh hgi nhap, toan cau hoa hien nay, dang tren website: dulichsaigonact.vn va website: Van h6a hpc.
4. Huynh Quoc Thang (2015), Dia danh vai toan can hoa vd dia phuang hoa du lich, in trong Todn cdu hda du lich vd Dia phuang hoa du lich, Nxb. Dai hgc Quoc gia Thanh ph6 H6 Chi Minh.
5. Lugt du lich Viet Nam (2005) va van ban huong dSn thi hanh (2013), Nxb. Chinh trj Quoc gia.
6. Phan Huy Xu & VB Van Thanh 2016a: "Ban v l khai niem van hoa du Ijch", tap chi Van hoa & Ngudn luc, s6 5/2016.
7. Tran Ngoc Them 2004: Tim vi bdn siic van hda Viet Nam. Nxb. T6ng hgp Thanh ph5 Ho Chi Minh.
8. Tran Ngoc Them 2013: Nhung vdn divi Van hoa hoc ~ Ly ludn vd ung dung,'HXb. Van hoa - Van nghe.
9. Tran Thiiy Anh (cb) 2010: Ifng xu van hda irong du lich, Nxb. Dai hoc Qu6c gia Ha Npi.
10. Tran Thiiy Anh (Chii bien, 2014). Gido trinh du lich van hda - Nhiing vdn di ly lugn vd nghiep vu, Nxb. Giao due Viet Nam.
11. Tran Thiiy Anh, ifng xir vdn hda trong du lich, Nxb. Dai hoc Quoc gia, Ha Ngi.
Ngay nhan bai: 07-11 -2016. Ngay bien tap xong: 27-11-2016. Duyet dang: 15/12/2016