HOAN THIEN PHAP LUAT VE DANG KY DOANH NGHIEP 6 VIET NAM
D
ang ky doanh nghiep (^DKDN) li viec ci nhan, co quan, to chiic thyc hien cac yeu cau ding ky ve npi dung, trinh tu va thu tyc theo quy djnh eiia phip luat nhim thiet lap nen mdt chii the phip ly co chiic ning kinh doanh duge Nhi nude eong nh(in va bao hg bing viec cap giay chimg nhjin DKDN. DKDN duge phip luit d hiu het cac quoe gia ghi nhan vi dieu chinh. O nucrc ta, Dieu 57 Hien phap 1992 (sira doi, bo sung nim 2001) khang dinli: "Cdng ddn CO quyen tu do kinh doanh theo quy dinh ciia phap lugt". Luit Doanh nghiep 2005 da danh ca Chuang II, vdi 25 dieu de quy dinh ve vin de thinh lap doanh nghiep vi dang ky kinh doanh. Kem theo do la hang loat eac nghi djnh, thong tu hudng dan ve trinh ty, thii tuc DKDN nhu: Nghi dinh s6 88/2006/ND-CP ban hinh ngay 29/6/2006^ thay thi cho Nghi dinh s6 109/2004/ND- CP ngay 02/4/2004 cua Chinh phu vl dang ky kinh doanh. Tiip theo, ngay 15/4/2010 Chinh phii da ban hanh Nghi dinh so 43/2010/ND-CP vl dang ky kinh doanh dl Ihay thi Nghj dinh s6 88/2006/ND-CP ngiy 29/6/2006. Ciing vdi do li TbSng tu s6 14/2010/TT-BKH cua Bp K I hoach vi Diu firhirong dan mgt s6 npi dung ve ho so, trinh tir, thi tue DKDN theo quy dinh tai Nghj djnh si 43/2010/ND-CP ngay 15/4/2010 cua ChinhphiivlDKDN.
Co the ndi, he thong phap luat doanh nghiep noi chung vi he thing cac van ban quy djnh vl DKDN cua Viet Nam noi rieng tiiSn nay dang tung budc duge thay doi de cai thien thii tuc DKDN trong ci nude lam cho trinh ty, thu tyc nay ngay cang thuan Igi, tao dieu kien eho doanh nghiep dugc thanh
ThS., Thanh Do^ Hi NOi.
Nguyen Anh Duffng*
lap mpt cich nhanh chong, thuin tien, mau chong di vao hoat dpng. Tuy nhien, ben canh do, ngudi dan, doanh nghipp vi cac to chiic kinh te hien nay van con gap khong it nhiing vudng mic, kho khin trong qui trinh DKDN, Bii viet nay chi ra nhimg dilm ban che CO bin va hudng hoin thien phap luat co chi quin ly boat dpng DKDN d Viet Nam hien nay. Thong qua do, giiip Nha nude quan ly tot cic doanh nghiep, co dieu kien nim bat dugc mpt each day du vi co he thong thong tin ve doanh nghiep, tir do co them CO sd thyc tien de de ra nhiing chinh sach quan ly kinh te cho phii hgp.
1. Hoan thien cac quy dinh ve co quan dang ky kinh doanh
Co quan dang ky kinh doanh ciia nude ta hien nay dang bi phan tan ve mat to chiic, ning lyc chuyen mon con ribieu han che.
Viec thinh lap Cue quin Iy dang ky kinh doanh trye thupc Bp Ke hoach vi Dau tu gop phan dim bao tinh he thong cua to chiic cic CO quan dang ky kinh doanh theo ba cap.
Tuy nhien, trong thyc tl, boat dpng DKDN van chi duge thyc hien d dja phuang:
DKDN d Phong dang ky kinh doanh cap tinh vi ding ky hg kinh doanh tai Phong dang ky kinh doanh cap huyen, con cap trung uang thi khong co co quan co chiic ning dang ky kinh doanh. Cue quan ly dang ky kinh doanh ra ddi vdi chiie nang, nhiem vy chinh la chi dao, hudng din vl chuyen mon, nghiep vy doi vdi cic co quan dang ky kinh doanh cip dudi, to chiic xay dyng vi van hanh h$ thing thong tin DKDN qu6c gia ehii khong co chirc nang DKDN. Vi vay, hien nay boat dgng DKDN van dan^ bj phan tin trong toan qu6c, trong khi he thing cong thong tin vl DKDN qu6c gia con dang trong qui trinh hinh thanh tren nIn ting co sd ha
67
NHA NUdC VA PHAP LUAT S6512012 tang, k)^ thu^t ciia nude ta c6n yeu kem, Mgt bp miy DKDN nhu vay ro ring la khong du sue de ddng vai tr6 quan trpng trong vipc thyc thi Lu^t Doanh nghipp, dua cic quy djnh ve DKDN vio cupc song, khong dim bao dugc ciuyen ty do kinh doanh ciia ngudi dan. Yeu cau cap thiet dit ra luc niy li thinh lap mpt CO quan ding ky kinh doanh thing nhit tren toin quoc, Yeu cau niy xuat phit tir nhung ly do sau:
Mdt Id, thong qua ca quan ding ky kinh doanh, mi cic nha dau tu c6 thi thu thap dugc cic thong tin can thiet de lim cin cii cho cic quyet djnh kinh doanh cua minh, hem nO'a, DKDN kliong chi c6 tic dyng doi vdi doanh nghiep ma con giiip Nhi nude gat khoi thuong trudng nhimg doanh nhin khong dii tu cich, khong dii dieu kien, g6p phan lim cho thucmg trudng trd thinh noi hpi tu ciia cae nhi kinh doanh chin chinh va dich thuc. Mpt he thong co quan ding ky kinh doanh phin tin se khong dii siic de bio ve Igi ich ciia doanh nghiep ciing nhu Igi ich ciia Nhi nude, do do, viec tang cudng sire manh ciia co quan niy la dieu het siic can thiet, nhit la trong dieu kien nIn kinh tl nude ta con kho khin, trinh dp quan ly chua cao nhu hien nay.
Hai la, yeu cau ve hpi nhap va timg budc phii hgp vdi thong le, chuin myc quIc te ve DKDN: Kinh nghiem cic nude chi ra rang, da so cac nude diu tl chirc mpt he thing ccf quan ding ky kinh doanh chuyen biet tir cap trung uong din dja phuong, dong thdi, hiu het cic nude deu co mpt co quan ding ky kinh doanh dii manh d trung uong de quin ly he thing va xir l^ nghiep vu d tim qu6c gia nhu: Hong Kong, Trung QuIc, Indonesia, Malaysia'... Trong si cic nude niy, thi c6 tren 2/3 nude chi tl chiic mOt co quan ding ky kinh doanh duy nhit t^i trung uong de thuc hien toan bg cong tic quan ly vi trye tiip cip DKDN cho toan qu6c. Con
l^i, Chinh phii t l chiic mpt h? thong ca quan nhilu cap dl thyc hipn nhiem vu DKDN nhung hiu hit diu cd ca quan DKDN d cip trung uong. Day ciing li van d£ chiing ta cin xem xet kj? de tiep tyc hoin thi^n mo hinh DKDN ndi chung va co quan dang ky kinh doanh n6i rieng. Ben canh do, trinh tu, thu tyc vi thdi gian DKDN theo quy dinh ciia Luat Doanh nghiep tuy di cd nhieu tiln bp vugt bac, nhung so vdi yeu cau ciia cac chuin myc quoc te thi chiing ta van xep vao nh6m cic nude yeu, x^t ve ci tinh ding bp ciia he thdng td chirc vi can bg lam cong tic DKDN. Theo bio cio ciia Ngan hang thi gidi, ve thu tuc, thdi ban vi chi phi ciia vi^c DKDN thi trong 168 nude dugc xep loai, Viet Nam chi xep vio loai trung binh^. De c6 the hgi nhap vi timg budc phu hgp vdi cic thong le, chuan myc qudc te ve DKDN, can khic phyc tinh tan man, manh mun, mang tinh chat dia phuong, mdi noi mpt each hanh xir vdi doanh nghiep, moi noi mpt each to chuc sip xep can bg .. cua ca quan dang ky kinh doanh hien nay.
Ben canh dd, hau het ca quan dang ky kinh doanh cap tinh hien nay van la co quan hanh chinh nha nude true thupc Uy ban nhan dan cip tinh, trir mpt s6 ca quan ding ky kinh doanh tai cac thinh phi Idn nhu Ha Npi, Ho Chi Minh, Di Ning, Hai Phong va Can Tho dugc thi diem chuyen sang boat dgng theo mo hinh ca quan su nghiep co thu.
Chiing ta can thiy ring, toan bp he thing co quan ding ky kinh doanh noi chimg cin dupe chuyin sang hoat dpng dudi hinh thiic co quan su nghipp co thu, dugc bach toan dpc lap, tu chii ve tai chinh. Nhu viy, vira tao dugc sy chu dgng trong hoat ddng cua co quan, khich 16 y thiirc lam viec cua cin bO, nhan vien, vira cd thi tach b^ch dugc he thdng ca quan quan ly nha nude vl DKDN va he thing co quan thyc hien nghiep vu DKDN. Co quan dang ky kinh doanh khong LI Chau, Kho xii vdi doanh nghiep triJng t£n,
www.vneconomy.vn. ^ Khao shx nSm 2008 cua Diin din c4c co quan d5ng ky kinh doanh chSu A.
HO AN THIJN PHAP LUAT ...
chi li CO quan hanh chinh n h i nude thyc hien ghi nhin quyen ty do kinh doanh ciia nha diu tir mi con cung cap nhung dich vu tra ciiu thong tin lien quan den doanh nghiep.
2. Hoan thien cac quy djnh ve nganh, nghe kinh doanh co dieu kien va nganh, nghe cam kinh doanh
Sl lugng nginh, nghe kinh doanh co dieu kien co xu hudng ting nhanh tir nim 2000 trd lai day. Den nay, eo tdi ban 300 loai giay phep, gin 400 nganh, nghi kinli doanh co dieu kien, tap trung chii ylu trong linh vyc thuang mai - djch vy, che bien, khai khoang. Ben canh do, nhung quy djnh ve ngarih, nghe kinh doanh eo dieu kien va dieu kien kinh doanh dugc quy djnh phan tin trong nhieu van b i n khic nhau. Doi vdi cic nganh nghe cam kinli doanh eung duge quy djnh triing lap d nhieu van b i n khac nhau, dien hinh nhu d Dieu 7 Nghi dinh so 102/2010/ND-CP hudng din chi tilt thi hanh mpt so dieu cua Luat Doanh nghiep va Phu lue IV N ^ dinh s6 108/2006/ND-CP quy dinh chi tiet v i hudng dan thi hanh mot so dieu ciia Luat Dau tu. Nhu vay, chi can quy djnh ro mpt danh myc ITnh vyc cam dau tu, kinh doanh trong mpt van ban quy pham phap luit li du.
Ben canh do, Dilu 7 Nghj dinh so 102/2010/ND-CP thay thi Nghi dinh s6 139/2006/ND-CP v i n giu phuang phap liet ke doi vdi danh muc nginh, nghe cam kinh doanh, Phuong phap nay khong dim bio linh du bao cua phip luat. Phuang phap liet ke khong bao quat dugc hit cae nginh, nghe phap luat cam kinh doanh. Khi do, neu xuat hien mpt quan he kinh doanh mdi phit sinh, nha kinh doanh cimg nhu co quan eo tham quyin khong bilt day l i ITnh vyc dugc phep kinh doanh hay khong, do do, gay liing tiing cho chii thi i p dyng luit, c6 t h i d i n den mat thoi ca kinh doanh cua nha d i u tu. Vi the, neu quy djnh theo phuang phap nay, n h i lam luat cin phai cap nhat lien lye nhttng quan he mdi phit sinh trong ddi song kinh te, xa hpi d l luat khong bi lac hau v i kim
ham sy phat triln eua cic quan he kinh tl.
Cin sdm khic phuc sy^ triing lap trong cic quy djnh v l nganh, nghi kinh doanh co dilu kien va nginh, nghi cim kinh doanh trong cae van bin quy pham phip luit.
3. Hoan thi&n nhuTig quy dinh ve giay phcp kinh doanh
Mpt bat cap khic trong phap luit doanh nghiep Viet Nam hien nay do l i tin tai qui nhieu giay_ phep kinh doanh cac loai hay con gpi Ii "giay phep con ". Nhirng loai giiy phep niy phin tan d nhieu van bin quy pham phip luat khic nhau. Them vao do l i eie loai
"giay phep con" khong co can cii phap ly, khong ro _muc dich, khong can thilt. Viec thye thi cap phep con thilu minh bach, thi hien d nhieu khia canh nhu: tieu ehi de eo quan hanh ehi'nh cap phep hoac tir choi eip phep chua ro ring; quyet dinh cap phep phu thuoc nhieu vao y chi chu quan ciia ca quan cap phep; doanh nghiep bi tir choi cap phep thudng khong dugc.giai thich ro nguyen nhan ciing khong dugc chi dan cu the de khieu nai nhihig quyet djnh niy. Tat ca nhiing dieu nay da trd thanh rio cin hanh chinh, tao nen su ban che doi vdi dau tu v i kinh doanh noi rieng v i sy phit trien kinh te - xa hpi noi chung. Bdi vay, yeu eau dat ra la can khan truong r i soit lai toan bg nhiing van bin quy pham phip luit lien quan den cac loai "gidy phep con ", tir do sing Ipc ciing nhu loai bo nhihig giiy phep khong can thiet. Tien tdi, nhung nganh, nghe kinh doanh hoac boat dpng kinh doanh doi hoi phai dugc quin ly bing giiy phep dieu kien hoac tieu chi lim can cii cip phep hoic khong cap phep phai dugc quy dinh ro ring trong luat, phip lenh hoic nghi dinh, trinh tuy lien.
4. Hoan thien cac quy dinh ve trinh ty, thu tuc dang ky doanh nghiep
H6 so DKDN dugc quy djnh cy the tai Chuang IV - Nghi dinh s6 43/2010/ND-CP, theo do, cic doanh nghiep khi DKDN, tiiy timg hinh thiic doanh nghiep ina ein phai nop
"bdn sao hap le" cua cic giiy td lien quan.
Tuy nhien, phip luat hien nay lai chua quy
NHA NU6C VA PHAP LUAT S6 5/2012
djnh ro the n i o l i "bdn sao h^rp le " de doanh nghiep de dang i p dyng. Giii'a vipc photo rdi cong chimg v i phii mang bin goc den de doi chieu thi Ihl nio dugc coi li "hpp IC'"? Vi vay, dieu niy cung khien cho cic cin bp c6 tham quyen DKDN tuy tipn trong vipc xii ly, lim cho doanh nghipp gap rac roi trong qua trinh npp ho so. Co trudng hgp den ngp ho so. da mang kem bin photo vi bin goc de doi chieu nhmifj vi bin photo chua co cong chiing nen ho so van bj tri lai,
Tai Dilu 17 Nghj djnh s6 43/2010/ND- CP quy dinh xu ly vdi trudng hgp ten doanh nghiep vi pham vc sd hiru tri tue, d6 li:
"Doanh nghi('p phdi tu chju Irach nhi^m trudc phdp ludl neu ddt tin doanh nghiep vi pham cdc quy dinh ve sa huu tri tu?. Trudng hap tin ciia doanh nghiep vi pham cdc quy djnh ve bdo hp quyen sd hiru cdng nghiip thi doanh nghiep cd tin vi pham phdi ddng ky ddi ten". Tuy nhien, quy djnh niy khong kha thi trong thuc te. Nguyen nhan li, doi chieu cic quy dinh trong Luit Sd huu tri tue, Nghj djnh s l i05/2006/ND-CP ngiy 22/6/2006 ciia Chinh phii quy djnh chi tiet v i hudng din thi hinh mgt so dieu ciia Luat Sd hihi tri tue va b i o ve quyen sd him tri tup (da sua ddi); Nghj dinh s6 97/2010/ND-CP ngiy 21/9/2010 cua Chinh phii v l xir phat vi pham hinh chinh trong ITnh vyc sd hihi cong nghiep. Thong tu lien tich sd 02/2008/
TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BVHTT&DL- BKH&DT-BTP ngay 3/4/2008 hudng dan ap dyng mgt so quy djnh ciia phap luat trong viee giii quyet cic tranh chap ve quyen sd hiJU tri tue tai toa i n nhan dan, khong co quy djnh hinh thiic bupc chii the vi pham phai tien hinh doi ten doanh nghiep. Hon nira, Luat Doanh nghiep 2005 lai quy dinh doi ten la quyen ciia doanh nghiep, ca quan ding ky kinh doanh chi co quyen thu hoi giiy chirng nhin DKDN. Tuy nhien, can cii de thu hdi giiy chiing nhan DKDN tai khoin 2 Dilu 165 Luat Doanh nghiep 2005 lai khong eo trudng hgp vi pham lien quan den sd bun tri tue, Nhu vay, dii phan quyet cua toa an dua
ra la ten ciia doanh nghiep d i vi pham cac quy djnh ve sd hiru tri tue v i bugc doanh nghiep phai c h i m dirt vi pham (khong tiep lyc sir dyng ten vi pham) m i doanh nghi?p khong thyc hien thi co quan thi hinh an cung khong the dya v i o quyet dinh cua toa i n de yeu ciu co quan ding ky kinh doanh doi ten doanh nghiep hay thu hoi giay chiing nhan DKDN ciia doanh nghiep. Vi vay, can quy djnh bo sung trudng hgp vi pham vl so hitu tri tue cung la mpt trong nhimg ein cii dc CO quan ding ky kinh doanh thu hoi giiy chimg nhin DKDN.
5. Hoan thipn cac quy dinh ve giai quyet t r a n h c h a p vi p h a m t r o n g hoat dpng d a n g ky d o a n h n g h i e p
Khoan 3 Dieu 31 Luat Doanh Nghiep 2005 quy djnh: "Cdn cir vdo quy dinh lai Dieu ndy vd cdc dieu 32. 33 vd 34 cua Lugt ndy, ca quan ddng ky kinh doanh cd quyin tit choi chdp thuan ten dir kien ddng ky cua doanh nghiep. Quyet dinh cua ca quan ddng ky kinh doanh Id quyit djnh cuoi cung " Quy djnh niy khdng hgp ly, da ban che quyen khieu nai, to cao c i c quyet djnh cua co quan hanh chinh n h i nude, cimg vdi do, ban che quyen khieu kien ra Tda hinh chinh ciia doanh nghiep. Bdi vay, de tao tinh cong bing cung nhu nang cao hem nira y thiic, trach nhiem ciia dpi ngu ein bg, cong chirc thupc CO quan n h i nude trong q u i trinh thuc thi Luat Doanh nghiep ndi chung va nhimg quy dinh ve DKDN ndi rieng, cin dim bao quyen khieu nai, khieu kien ciia ngudi dan.
Ciing vdi do i i viec nang cao hon niia hieu qui ciia thu tyc giii quyet khilu nai, ciing nhu xet xir cic vu i n hanh chinh. Trong thdi gian tdi, ben canh viec sira doi cac quy dinh ve khieu kien, can sdm thiet lap v i hoaji thien co che tai p h i n doi vdi nhihig quyet dinh hinh chinh, h i n h vi hanh chinh hai phap luat cua co quan n h i nude trong do co cin bp, cong chiic thyc hien chiic ning DKDN. Hien nay, theo quy dinh cua phap
(Xem tiip trang 84)
NHA NUdC VA PHAP LUAT sd 5/2012
D I b i o vp quyin Igi hgp phip eiia cac chii Ihl tham gia vao ho^t dgng xuat khiu lao dgng, ting cudng p h i p che trong ITnli virc niy, d i n g thdi g6p phin ngin chin, xir ly cic vi pham trong hoat dpng dua ngudi lao dpng di lim viec d nude ngoai, Nha nude cin tang mirc c h i tii v i quy djnh c h i tii cho cic CO quan quin Iy boat dpng xuit khau lao dpng.
Ngoii ra. N h i nude cin bo sung mgt so hinh vi vi pham p h i p luat k h i c lien quan
din hoat dpng xuit khau lao dgng d i m bao tinh dy bao p h i p luat v i quy djnh cu thi mirc c h i tii ddi vdi cae hanh vi vi pham do.
Tom lai, viec hoin thien p h i p luat ve xuit khau lao dgng trong thdi gian tdi la
"hdn dap", la "be da" giiip cho cac chu the tham gia vao hoat dgng dua ngudi lao dpng di lim viec d nude ngoii phit huy sire manh mpt cich toi uu n h i m xay dyng mpt chien luge phit trien xuit khiu lao dpng ben vihig.
(Tiep theo trang70 - Hoan thi^n phdp ludt...)
luat, hinh thiic phat tien l i mpt trong nhirng che tii i p dyng doi vdi doanh nghiep khi vi pham phip luit vc DKDN. luy nhien, ciing Ii hinh vi vi pham nhung hinh thiic niy chua duge dit ra doi vdi can bp, cong chiic thyc hien chirc ning DKDN, ma chi i p dyng cac hinh thiic ky luat khic theo quy djnh cua phip luat ve can bp, eong chuc.
6. T h u c day dang ky doanh nghiep qua cong thong tin dien tir
DKDN qua mang dii khong mdi me gi tai nhieu nude tren the gidi, nhung d Viet Nam, diy la budc cii tien dang ghi nhin, no khong chi giiip riit ngan thdi gian cho doanh nghiep m i con giiip don vj tiep nhap v i xir ly ho sa DKDN giam tinh trang q u i tii. Tuy nhien, den nay, chiic ning ding ky thinh lap doanh nghiep qua mang - mgt Irong nhtmg chiic ning quan trpng nhit tai hp thing thong tin ding ky doanh nghiep quIc gia van chua boat dgng dugc. Nguyen nhan ciia tinh trang nay la c a sd ha tang ky thuat v l cong nghe thong tin d nude ta cdn kem. Vi vay, de quy trinh ding ky van hinh suon se khong the bo qua mgt yeu t l quan trgng do l i phii CO mgt ha tang ky thuat d i p iing dugc cac yeu cau dit ra. V l t i n g thi, he thdng phan mem ve DKDN s6 dugc xay dyng thong nhit trong pham vi c i nude, bao gom cong tic DKDN v i viec tiep can c i c
thdng tin ve DKDN tren toin qudc. De dim b i o CO dugc c i c ky thuat mdi nhat v i dat chat lugng tot nhit, hp thdng dang ky can dugc xay dyng v i i p dyng cac chuan myc md, va nen dua vao thiet ke kien tnic hudng ve cung cap cac djch vu cho cpng dong doanh nghiep v i c i c ben cd quan tim.
C o sd ha tang cua he thong DKDN toin quoc bao gom c i c he thong dia phuang va hp thong trung uong can dugc lien lac qua internet. Can ap dung cac bien phap an toan, bao mat thich hgp de b i o ve c i c he thong tnmg uong v i dia phuong khoi cic hinh vi truy cap trai phep va thay doi so lieu nham myc dich phi phap. Viec truy cap va dich vu DKDN phai dua tren c i c quyen truy cap hgp I? thong qua mgt so bien phap truyin thong nhu cung c i p ten ngudi su dung v i mat khau.
Cac he thong thdng tin DKDN tai dja phuang phii xay dyng tren cac m i y tinh ndi mang vdi he thdng de tdng hgp dugc dii lieu. Cac may tinh v i may in do phai dugc lip dat tai cic phong DKDN d l d i p img nhu ciu thudng xuyen cua cac can bp DKDN tai dja phuang.
He thing tai trung uong phii co ning lyc va cic bien p h i p an ninh d l dam bao tinh sin sang cao v i c h i n g m i t dir lieu trong do bao gom ca phan mem d i n g ky v i c i c co sd du:
lipu lien quan.
