P H A T T R I E N K I N H T E
CAC GIAI PHAP TRUOC MAT VA L A U DAI THIfC HIEN TAI CAU TRUC HE THONG NGAN HANG THUONG MAI VIET NAM
TRAN HOANG NGAN*
Nhirng nam qua, he thong ngan hdng thirang mai VN dd co bir&c phdt trien manh me, dong gop tich cue vdo tien trinh doi m&i vd /toi nhap kinh le ciia dat nuoc; tuy nhien, cung phdt sinh nhieu dau hieu bat cap, yeu kem, riii ro, de dog den sir an todn ciia cd hf thong. Trw&c tinh hinh do, Chinh phii da ban hdnh de dn cff cdu lai he thong cdc to chirc tin dung giai dogn 2011-2015 nhdm khdc phuc nhu'itg kho khan, yeu kem vd chu dgng doi pho v&i nhH-ng thdch thiic de cdc ngdn hdng thtrong mgi I'V khong ngimg phdt trien mgt cdch an todn, hi^u qud, virng chdc vd ddp ung tot hffn yeu cau phdt trien kinh te - xd hpi cua ddt nirdc. De tim hieu them ve vdn de het sue nong bong vd thu hiit nhieu su chii y ciia todn xa hpi, Tgp chi Phdt trien Kinh te kinh m&i bgn dgc theo doi cupc phong van dgc biet v&i PGS.TS. Trdn Hodng Ngan, Pho hieu tru&ngtru&ng Dgi ligc Kinh te TP.HCM, dgi bieu Quoc hpi, thdnh vien Hpi dong Tu vdn Chinh sdch Tdi chinh - Tien te Quoc gia ve tdi cff cdu he tiiong ngdn hdng thuong mgi VN trong giai dogn hien nay.
1. Thira PGS, PGS hay eho biSt quan diem va muc ti§u cua viec tai ca cau he thong ngan hang thircmg mai V \ hien nay?
Sau hem 25 nam doi moi, nen kinh te - xa hoi nuoc ta da dat diroc nhiing thanh tmi quan trpng: ca ban giii vung on dinh kinh te vT mo; duy tri dugc toe dp tang trucmg kinh te kha; nuoc ta da ra khoi tinh trang kem phat trien; doi song nhan dan tiep tuc duac cai thien, ti le hp ngheo giam nhanh; va VN tra thanh nuac co thu nhap trung binh (nam 2011, GDP binh quan dau nguai la 1.300 USD)... Tuy nhien, den nay kinh te nuac ta van dang dung truac nhieu kho khan thach thuc: kinh t6 vT mo chua that on dinh, lam phat a miic cao va keo dai (binh quan trong 5 nam 2007-2011 lam phat tang 14%/nam), bpi chi ngan sach cao Hen tuc trong nhieu nam (>5%
GDP), nhap sieu va tham hut can can thanh toan vang lai a miic Ion, na cong (den cuoi nam 2011 dat khoang 54% GDP) va na nuac ngoai tang nhanh (d^n cu6i nam 2011 khoang 4 l % GDP)... Tinh hinh neu tren co nguyen nhan khach quan tir tac dpng cua cupc khung hoang tai chinh, suy thoai kinh te toan
cau tu nam 2008 den nay, nhung nguyen nhan chu yeu la do su yeu kem npi tai cua n6n kinh te, voi mo hinh tang truong va ca cau kinh te lac hau, kem hieu qua va do nhung han che, khuyet diem trong quan ly, dieu hanh cua cac cap, cac nganh, ciing nhu nhiing yeu kem trong dieu hanh chinh sach tai chinh tien te, quan ly quy hoach, dat dai, tai nguyen, bong bong bat dpng s^n, phan cap dau tu kem hieu qua...
Vi vay, theo tinh than Nghi quyet hpi nghi lan thii ba Ban chap hanh Tmng uang Khoa XI va Nghi quyet so 10/2011/QH13, la trong 5 nam tai (2011-2015) can tap trung thuc hien ca cau lai nen kinh te trong ba 3 linh vuc quan trpng la: Dau tu vai trpng tam la dau tu cong; doanh nghiep nha nuoc (DNNN) ma trpng tam la cac tap doan kinh te va tong cong ty nha nuac; thi truang tai chinh voi trong tam la ca cau lai he thong ngan hang thuang mai, cac to chiic tai chinh.
Kinh nghiem tu cac cupc khung hoang tai chinh truac day a cac nuac Dong Nam A nam 1997-1998, My - EU nam 2008. . cho thay dau tien la su khung hoang ciia thi trucmg bat dpng san, dan den khung
TAI CAU TRtiC H I THbNG ^ N G A N H A N G T H U O N G M A I VIET NAM ^
P H A T T R I E N K I N H T E
L-M-i.^.*J!H!!!IJH!!WIBfnf]
hoang he thong ngan hang, va keo theo suy thoai kinh te... Trong (ruang hgfp do. cac nuac Ihuang xir ly cac ngan hang yeu kem mpt each nhanh chong va quyel hel, xir ly gpn ng xau khong de xay ra hi^u img domino, lang bao hicni lien giri. ho Irg thanh khoan cho ngan hang co kha nang phai li'icn dugc, nai dan chinh sach ticn tc va tien hanh lai ca cau ngan hang...
Trong nhirng nam qua. ciing v6i qua Irinh doi mai, he thong cac lo chirc Iin dung (TCTD) VN khong ngirng phat trien ca vc quy mo, chai lugng lioal dpng va hinh thirc sa hiru. gop phan dang ke vao su phat tnen kinh te ciia dat nu^c. Tinh den dau nam 2012, he thong cac TCTD bao gom, 1 ngan hang phat trien, 1 ngan hang chinh sach xa hpi. 5 ngan hang thuang mai nha nuac (Nha nuac sa hiiu 100% von hoac co phan chi phoi), 37 ngan hang thuang mai co phan, 54 chi nhanh ngan hang nuac ngoai, 5 ngan hang 100% von nuac ngoai, 4 ngan hang Hen doanh, 17 cong ty tai chinh, 12 cong ty cho thue tai chinh, 1 quy tin dung nhan dan trung ucmg, 1.085 quy tin dung nhan dan ca sa va 1 to chue tai chinh vi mo. Tuy nhien, he thong TCTD VN ciing dang phat sinh nhieu yeu kem, tiem an nhieu rui ro de dpa den su an toan cua he thong TCTD* Chat lugng tin dung thap; ng xau tang nhanh (ucrc khoang
>7% tong du ng); thanh khoan kem; sa hiru cheo ngay cang phiic tap giiia cac ngan hang; quan tri ngan hang con nliieu bat cap, nhat la quan tri riii ro - quan tri thanh khoan; nang luc kinh doanh con thap;
canh tranh khong lanh manh giiia cac ngan hang; riii ro dao due kinh doanh tang cao, xuat hien mpt so TCTD mat kha nang thanh khoan va chi tra, anh huong den sir an loan cua he thong...
Ngay 01/03/2012 vira qua, Thu tucmg Chinh phii da ky Quyet dinh so 254/QD-TTg ban hanh de an
"Ca cau iai he thong cac TCTD giai doan 2011- 2015" vai muc tieu truac mat va lau dai la dam bao an toan he thong ngan hang; lanh manh hoa tinh trang tai chinh; ciing c6 nang luc hoat dong ciia cac TCTD, cai thien miic dp an loan va hieu qua hoat dpng cua cac TCTD, nang cao trat tu, ky cuong va nguyen tac thi truang trong hoat dpng ngan hang.
Den nam 2020, phat trien dugc he thong cac TCTD da nang theo huang hien dai, hoat dpng an loan, hieu qua viing chae vai cau tnic da dang ve so hiiu, quy mo, loai hinh co kha nang canh tranh trong hpi nhap va dua tren nen tang cong nghe, quan tri ngan hang lien tien phu hgp vai thong le, chuan muc qu6c tfi v6
hoal dpng ngan hang nham dap umg tot han nhu cau ve djch v^i tai chinh, ngan hang ciia nen kinh te.
2. Thua PGS, c^c giai phap nh3m t^i cff cau he thong ngan hang thuffng mai VN, cu the la nhirng giai phap nao?
De ihtrc hi?n muc tieu tren, can tien hanh dong bp vai qua Irinh lai cau triic nen kinh te. Dieu do c6 nghTa la, tai ca cau trong dau tu, tai ca cau DNNN cung phai dugc ticn hanh song song va quyet liet vdi tdi ca cau he thong ngan hang va thi trucmg tai chinh. Co nhu the mai tao dugc moi truong kinh doanh trong sach, cac DN dac biet la DNNN kinh doanh minh b^ch vi hieu qua, kinh te vT mo on dinh, giam bpi chi, lam phat thap, cdi thien cdn can thanh toan quoc le, tang du trir ngoai hoi... Rieng cac giai phap tai CO cau ngan hang cung phai bao gom cac giai phap truoc mat va giai phap lau dai.
Truoc mat, can tap trung va kien quyet lap lai trat tu ky cuong trong hoat dpng ngan hang, tren Ihi truang tien te, thi truang lien ngan hang, thi truang ngoai hoi. Hoat dpng ngan hang la hoat dpng diia tren ehii tin la quan trong, vi vay khong the chap nlian tinh hinh vi pham phap luat ve tien te ngan hang cua mpt so ngan hang hien nay. Nhanh chong kien toan va nang cao hieu qua cong tac thanh tra, kiem tra, giam sat ciia Ngan hang Nha nuac (NHNN) de xir ly nghiem cac sai pham trong quan tri, dieu hanh va vi pham phap luat ciia cac TCTD.
Dong thai, ma rong cho vay tai cap von de ho tr?
thanh khoan cho thj truang, bao dam kha nang chi tra ciia cac TCTD, khong de xay ra do vd va mit an loan hoat dpng ngan hang ngoai tam Idem soat cua NHNN.
Tien hanh danh gia thuc trang hoat dpng, chat lugng tai san va ng xau ciia cac TCTD. Tren co sd do, phan loai TCTD thanh cac nhom tot, lanh manh, kha, trung binh, yeu kem va co giai phap tai ca cau thich hgp cho timg nhom TCTD. Trien khai sap nhap, hgp nhat, mua lai TCTD; lang von dieu le va xii ly ng xau ciia cac TCTD; ca cau lai hoat dgng va he thong quan tri. Trong qua trinh co cau l^i H thong cac TCTD, dac biet la xir ly nhirng TCTD yeu kem, cac ngan hang thuang mai nha nuac va cac ngan hang thuang mai co phan lanh manh se la luc lugng chu luc tham gia tich cue vai su ho trg thich hgp ciia Chinh phii va NHNN v6 ca che, chinh sach va ngu6n luc de thuc hien. N6u TCTD ySu kem khong the phuc hoi dugc thi phai kien quyet diiara khoi thi trudng mot each co trat tu de bao dam k^
T A I C A U TRiJC HE T H P N G N G A N H A N G T H U O N G M A I VIET NAM
P H A T T R I E N K I N H T E So 259, T h a n g Nam nam 2012
luat thi truang va sir lanh manh, an toan cua he thong cac TCTD. Trong truang hgp can thiet, NHNN true tiep mua lai von dieu le hoac co phan ciia TCTD yeu kem de chan chinh va cung co, sau do sap nhap, hgp nhat vai TCTD khac hoac ban lai cho cac nha dau tu du dieu Iden.
3. Tai Cff cau ngan hang thu-o'ng mai can huong vao nhii'ng noi dung trong tam nao trong boat dong ciia ngan hang, thu'a PGS?
Npi dung tai co c4u ngan hang lan nay, tap trung tai CO cau lai tai chinh (xir ly no xau, tang quy mo va chat lugng von tu c6 theo quy dinli ciia Basel 11...), tai CO cau hoat dpng ngan hang (tap trung cac hoat dpng kinh doanh chinh, da dang hoa dich vu ngan hang, uu tien von tin dung cho san xuat, phuc vu phat triln nong nghiep, nong thon, xuat khau...), ca cau lai he thong quan tri, phat trien cac he thong quan tn riii ro phu hop voi cac nguyen tac, chuan muc cua Uy ban Basel, trong do tap trung vao cac he thong quan tri rui ro thanh khoan, riii ro tin dung, mi ro thi truang va rui ro tac nghiep phii hgp vai thong le quoc te...
4. PGS CO nhan dinh nhir the nao ve thanh khoan va no xau cua cac ngan hang thuffng mai hien nay? Day co phai la van de cot loi trong qua trinh tai cau triic he thong ngan hang thuong mai hay khong?
Ho trg thanh khoan va xir ly ng xau la bien phap dau tien ma NHNN da va dang tiep tuc trien khai de dam bao an toan he thong ngan hang Trong thai gian cuoi nam 2011 va 3 thang dau nam 2012, NHNN da bom mpt lugng tiSn rit Ion de ho trg thanh khoan cho he thong ngan hang thong qua nghiep vu thi truang mo va tai cap von dac biet cho vai ngan hang mat thanh khoan tram trgng. Tuy nhien, qua trinh tai cau tnic he thong ngan hang la chuoi he thong cac giai phap nhu tren da trinh bay, chii khong phai chi giai quyet thanh khoan va ng xau. Nhim muc tieu den nam 2020 phat trien dugc he thong cac TCTD da nang theo huong hien dai, hoat dgng an toan, hieu qua viing chae vai cau true da dang ve so hiiu, quy mo, loai hinh c6 kha nang canh tranh Ion hon va dua tren nen tang cong nghe, quan trj ngan hang tien tien phu hgp voi thong le, chuan muc quoc te. Phan dau den cuoi nam 2015, hinh thanh dugc it nhit 1 den 2 ngan hang thuong mai CO quy mo va trinh dp tuang duong voi cac ngan hang trong khu vuc.
5. Cac bien pbap nhu sap nhap, bop nhat, mua lai cac ngan bang thuong mai co phai la nbung bien pbap hieu qua de tang quy mo ngan hang, nang cao thanh khoan, nang cao kha nang canh tranh va boat dong kinh doanh ngSn hang tbeo buo'ng hien dai?
Trong de an tai ca cau ngan hang, NHNN khuyen kliich viec sdp nhap, hgp nhat, mua lai cac TCTD theo nguyen tac tu nguyen, bao dam quyen Igi cua nguai gui tien va do la bien phap tinh the de on dinh he thong ngan hang, chii khong phdi la bien phdp hieu qua d6 tang quy mo ciia ngan hang va nang cao khd nang canh tranh ciia ngan hang thuong mai VN.
Vi vay, trong giai doan toi, Chinh phii can tiep tuc day manh co phan hoa cac ngdn hang thuang mai nlia nuoc, tang von dieu le d£ bdo ddm dii mire von Ur CO theo tieu ehudn an toan von ciia Basel 11; xay dung ke hoach va chien luge kinh doanh moi; hien dai hoa he thdng cong nghe thong tin, he thong thanh todn npi bg; nang cap he thong ngan hang loi phii hop vai quy mo, quan tdm den nguon nhdn luc chat lucmg cao c6 trinh do va dao dire nghe nghiep t6t
6. D I tbuc bien tdi cau triic be tbdng ngan bang thuffng mai, tbeo PGS, NHNN can phai co nhung giai phap doi moi nhu- the nao trong quan ly, dieu tiet cac hoat dong tien te - ngan hang &
tam VI mo?
Truoc het, NHNN VN can hoan thien chien luge phdt trien ngdnh ngan hang den nam 2020, hoan thien he thong cac van bdn phdp luat ve hoat dong tien te - ngdn hang - ngoai hoi phu hap voi cac chuan muc quoc te; doi moi vd nang cao hieu qua cong tdc thanh tra giam sdt; dieu hanh chu dong cdc cong cu cua chinh sdch tien te voi tinh dgc lap cao;
chuyen nhanh dieu hanh chinh sdch tien te theo lam phdt muc tieu; dieu hanh lai suat theo lam phdt ca ban; han che cdc cong cu hanh chinh; khuyen khich canh tranh cong bang va lanh manh giiJa cac TCTD, xir ly nghiem cdc sai pham trong qudn tn, dieu hanh va vi pham phdp luat cua cac TCTD. Trong giai doan hien nay, dieu hanh chinh sach lien te can kien dmh voi muc tieu on dmh kinh te vT mo, kiem che lam phat va chap nhan tang truang a muc thap 5- 6%i/nam trong giai doan 2011-2015.
7. Xin cban thanh cam ffn PGS va kmh cbiic PGS dat nbieu tbanh cong trong cac linh vyc boat dongi
TAI CAU TROC HE ThPNt. m N G A N H A N G T K U C W G N\A.l viET NAM 3
