HOA BAN

Q U A N T R I K I N H D O A N H

CHUAN HOA BAN ^{H A N H} PHJ UA LE PHI PHU HOfP V0I QUY DjNH TREN THE GlOfl

Phan HQu Nahi

Vign Ngan hang Tai chfnh - Bgi hpc Kinh te'QuSc d i n Email: nghlph@neu.edu.vn

Ngaynhin: 18/08/2015 Ngiy nhpn Ipk 16/09/2015 Ma s&: 85.2IIEM.22 nii viit dua ra mpt 1^ thuyi't ehung trong ban hanh thu phi vi li phi ma nhiiu nUdc tren thigidi Dda thtfc hiin, dtfdc chui'n hda trong giao trinh bii giang Tii chinh cong. Kit hpp giQa khung /y thuyit va kit qua thtfc te trien khai phap linh phi vi li phi trong han 13 nam qua. Trong b&i canh tai ky hpp 9 qu&c hdi khda 13 cd y kiin ve dc khoan thu phi va li phi qua nhieu can bai bd. Quic hdi se Uidng qua luit phi vi li phi trong nam 2015, eac cd quan dang ed nhQng tham tra giai trinh hoin thiin dtf thao lupt luit phi vi lp phi. Bii viit ky vpng se dem din each nhin khoa hpc cd cd sd ly thuyit va thtfc tlih trtfdc khi quyit dmh ban hanh mpt loai phi, li phi, dong thdi ngudi dpc cd the thay tinh hpp ly to cic khoan thu cho Ngan sach Nha node.

TQkhd chuin hda, phi, 1$ phi, ngin sach Nhi nude CQng vdi thue, phi va l i phi ddng gdp mdt phan quan trong cho nguon thu ngan saeh N h i nUdc. O hau h i t cac quoe gia, sau khi cai c i c h ve cp ban he thong thue, phf va le phf, khoan thu nay Ihudng chiem tdi 90 % long thu NSNN. Ve quy md frong thu NSNN, phf va lg phi luy khdng Idn bang thue, nhung khoan thu nay Igi ed tac ddng rat ldn den ddi song xa hdi, den tam ly ngUdi dan, tham chi den c i linh hlnh chfnh frj cCia Quoc gia, ngu ehung la khdng cd mot chinh sach friu phi, lg phi dung dan. Bdi le, khac vdi thue, phi va l i phf l i khoan thu cd tinh hoan tra trye liep g i n vdi hang hda va djch vu edng m i ngudi dan dupc hudng IQ ddn v\

sy nghiip h o i c cd quan hanh chlnh nha nudc. Tuy nhien, khdng phai hang hda d|ch vy cdng nao Nha nudc cung thu phi hay 1$ phi, vl eung cap h i n g hda dfch vu cdng chinh la chQe nang cua co quan hanh chinh v i ddn vj sy nghiip, d i y l i sy hoan tra gian tigp cQa thug cho ngudi d i n v i c i c to ehQc trong nen kinh te.

Tai ky hpp thd 9 quoe hdi khda 13 eo y kien eho r i n g : hien nay van cdn cd qua nhiiu loai phf, le phi chdng eheo nhau, mdt qua trdng ga phai chju tdi 9 loai phi! Cd y kign de nghj bd ngay mpt so loai phi. V\ic thu phi giao thdng dUdng bd doi vdi xe may cdn nhiiu y kign trai ngupc hay viec l i p trgm thu phi tren cac quoc Id nhu the nao l i phu hpp... V i y dau la ehuan muc? eP sd khoa hpc nao cho cac CP quan quan ly trong vige de xugt c i c khoan thu phi va le phf? B e tra Idi cau hdi nay, bai viet p h i n tieh tU ly thuygt den thye tieh trien khai phap Ignh phf va le phf tU 2002 den nay.

1. C i n cd khoa hpc de ban hanh chfnh sach thu phf va tg phi

Khi mdt nha nude hinh thanh can phai cd tien de chi tieu duy tri bd may, khoan tign dd dupe goi chung la Ngan sach N h i nude. Tuy nhiin, vdi quyen lye t u y i t doi cua minh, N h i nude dd se ban hanh cac chfnh s i c h thu thue, phf hay le phi. Day l i nguon thu chu ygu cua Ngan sach mdt quoc

fthna hpc ^ thddng mgi 45

Q U A N T R I K I N H D O A N H

gia. Phan cdn lai dgn IQ cac hogt ddng ban, cho thue tai san thugc sd hdu Nha nUdc va thu vien trp. B g llm hieu cd sd khda hpc cho v i i c thu phi va l i phf Chung ta bat dau td thug. Bd qua l}ch sd h1nh thanh thug, tote tiep llm hieu dac digm cua thue la thay:

ThO nhat, thug la khoan thu cd tfnh bat bupc theo quy dmh eua phap lugt, gia In phap ly cua c i c khoan thu thug thudng dupe dieu ehinh bang lugt, ed mpt s g nudc dUpc quy djnh trong hign phap ve quyen thu thug eua nha nudc v i nghTa vu cua cdng d i n .

ThO hai, thug la khoan thu khdng dupc hoan tra tryc tiep. Cd nghTa la khdng cd s y doi Qng giOa nha nQde v i ngUdi nop thue. Khdng vl nop nhiiu thug ma nha nude tra tryc tigp cho chung ta nhigu h i n g hda djch vu nhu chung ta di s i i u th! niua hang.

Van dg mgu chot cua phf va le phi tU day:

VI khdng dUpe h o i n tra trye tiep trong khi nguon thu thue chiem gan nhu t u y i t ddi (95%

tuy quoc gia) trong ngudn thu thudng xuyen, nen Nha nUdc se hoan tra gian tigp cho ngudi ndp thug bang djch vy h i n h chfnh edng, djch vy cdng hay hang hda cdng cpng mien l i phi v i mien phi. CQng vdi sy phat trign cOa nen kinh te va sy d i n chQ, minh bgch trong quan ly chi tiiu NSNN, cac nude hudng dan ldi su chugn myc trong thu phf va lg phi. Mpt qudc gia quan ly tot chi tieu NSNN se cd mpt s g khoan thu l i p trung va Idn, hgn che toi da c i c khoan thu nhd le lrong do chu ygu la phi, le phi. VI ngoai ehi phi quan ly thu cac ngudn nay khdng toi uu v i khd k h i n khi co cau lai ngudn thu NSNN thl hinh anh mdt quoc gia ludn ehu y dgn viec tgi thieu cae khoan, eac mQc thu ndp cho nha nudc ludn l i xu hudng chung nham hap dah du hch, d i u l u va CQ tru.

V i y phi v i l i phi la gi? Theo phap lenh phf va I i phf eung nhu dy thao L u i t phi va l i phi cOa nudc ta quy djnh:

+ Phi la khoan tiin m i td chQe, ca nhan phai tra khi dUpc cd quan nha nudc, dPn vj s y nghigp edng l i p . Id chQc v i c i nhan khae cung cap djch vy, dupc quy djnh frong Danh myc phi ban hinh...

+ Lg phi la khoan tien ma td chQc, ca n h i n phai nop khi dupc cd quan n h i nUdc phye vu cdng viic quan ly nha nudc, dUdc quy djnh trong Danh muc le phi ban hanh...

L i phi l i khoan thu cua cd quan hanh chinh nha nudc gan vdi hoat dgng cung c i p djeh vg hanh chinh cdng. Khean nay khdng phai cd quan nao va luc nao cung thu. VI dfch vy h i n h chlnh cdng l i su hoan tra g l i n tigp cua thue, khi eac co quan hanh chinh v i n h i n h nhd kinh phi NSNN dupc lay chu yeu IQ thue.

-t- Phf l i k h o i n thu cQa ddn vi sy nghiip cfing l i p ggn vdi hoat ddng cung c i p djch vy cdng hay hang hda cdng cdng. K h o i n thu nay ci3ng giong vdi l i phf khdng phai ddn vj nao va IQc n i o cung thu, vl d i y cung la h i n g hda hay d|ch vg cdng dupe eung cap bang nguon NSNN va dUpc hoan tra gian tigp cho khoan thu thue.

Nhung thyc tg qudc gia nao cung cd rat nhieu cae k h o i n thu phf va 1^ phf. Cau hol la ed sd ndo dal ra eae khoan thu nay va mdc thu la bao nhieu cho hpp ly?

Cd quan h i n h chfnh cd chUc nang cung cgp djch vu hanh chinh cdng va dPn vj sy nghiip cong l i p cd chdc nang cung c i p djch vy cong hay hang hda cdng cdng deu dupc Nha nude thanh l i p vdi kfnh phf IQ NSNN hay cd ngudn ggc td NSNN.

Neu hg thgng thue cua qugc gia p h i t huy lot vai trd "thug la nguon chfnh cOa NSNN" cd thg trang frai chi friQdng xuyen va mdt p h i n chf dau tu thl chugn myc trong v i n hanh cP quan hanh chlnh, ddn Vj sy nghiip la mign phi va l i phi. Nguyen ly Ihu phi va l i phi dupc de c i p dgn frong cac giao trinh vg Tai chinh cdng chinh la vigc khai t h i c va sQ dung c i c hang hda cdng cdng cd gidi han stJi dyng. N g u y i n ty dd cd the dupc dieh t i nhU sau:

Mdt eai c i u cho p h i p 60 lupt xe qua trong 1 phut, ngu so lupng xe qua c i u frong gidi han nay khoa hoc -

46 thddng'mgi So 85/2015

^ Q U A N T R I K I N H D O A N H

thi luu thdng irin c i u dign ra blnh ttiudng. Cai c i u n i y dupc dau tu bang nguon NSNN gia sCf lay tQ thue. Khi cau hoan t h i n h di vao van h i n h dUpc cap kinh phf chi thudng xuyen nham duy tu sda chQa bao dudng... Ngu blnh thudng khdng cd qua 60 lupt xe/phut, cay c i u can dUpc khuyen khfch mpi ngudi sd dyng vl khi dd se l i m t i n g Ipi ich (higu qua) ciJa cai cau mang lgi vi chi phi b i i n (MC) de phye vu them cho 1 ngudi tham gia sQ dgng bang 0 (MC=0). Vigc thu phi qua c i u la khdng nen dgt ra. Nhung khi so ngudi sCf dyng c i y c i u (so lupng xe qua cau) tang len q u i gidi han frin day, viec luu thdng tren cau se khdng blnh thudng nQa: toe dp cda phUdng tien luu thdng se giam dan cdng vdi sp t i n g dan cua so lupng phUdng tiin qua c i u . Giao tiidng t r i n c i u cd thg se t i c nghen, ngu so iQpng xe qua cau t i n g qua Idn. Do v i y MC>0 va se lang dan cung ydl so lupng phUPng tien qua cau tang len, neu c i n g ddng ngudi tham gia sQ dung thl lpi ich b i i n dem lgi them (MB) cd the cdn nhd hdn MC. B g dam bao higu qua tdi Qu ch? c^o phep nhQng ngudi cd Ipi fch bien (MB) ldn hpn hoac bang chi phi b i i n (MC) tham gia. Glal phap chfnh la friu phi: ngu ta thu phi gia sQ lO.OOOd/lUpt till chl nhQng ai tham gia giao thdng vdi ky vpng hay thye t g lpi ich dem Iai Idn hPn hoac bang lO.OOOd mdi friam gia. Viec digu chinh mQc phi sao cho khdng xay ra t i c cau hay t i c eau d mQc dp cd the lupng hda tQdng doi MB=MC. D i y ehinh la eP sd khoa hpc cho vigc mgt so quoc gia ch? thu phf phUPng tign tham gia giao thdng vao gid cao digm hay n g i y cao diem khi ra, vao hay d g ' x e frong t h i n h pho. d nhiiu qugc gia, cac djch vy y le cung dupc mien phi hoan toan. Cai ma ngudi sQ dung ch? phai tra, dd chinh la chi phi ve thdi gian chd dpi de dupc hudng djch vy. Ngu al khdng chgp nhan ehd dpi se khdng tham gia sd dung, dd l i nhQng ngudi dupc gia djnh la cd MB<MC.

Lien he v i n de nay vdi dich vy h i n h chinh cong cua cd quan h i n h chfnh: gia sQ mdt cd quan hanh chfnh (cap phUdng) dupc nha nudc cap tgng

kinh phi 12 ty/nam vdi 30 b i i n che chdc nang quan ly hanh chinh frin dja b i n theo quy djnh vdi thdi gian 8h Iam viec/ngay va 5ngiy/tuan, cac cdng vigc neu dupe giai quyet trong khoang thdi gian nay va khdng qua t i i , cd quan h i n h chinh nay se khdng thu bat cQ mpt khpan l i phi nao.

Neu frong khoing thdi gian quy djnh dd cdng viec khdng giai quyet het phai lam them gid, cp quan hanh chinh cd the xin thgm bien che^ them kinh phf. Neu khong dupc chap t h u i n luc dd se tien hanh thu l i phf. Thyc te eac nudc phat trien khi sd dung djch vy hanh ehinh cdng tai cac ddn Vj hanh chfnh phQdng xa, q u i n h u y i n khdng mgt l i phi:

nhu xin xac n h i n , chQng thyc, ban sao giay khai stnh, dang ky ket hon. CP quan cong quygn cdn khuyen khich ngudi d i n tdi sQ dyng djch vy hanh chinh cdng trong nhieu trudng hpp nhU kgt hdn, chUng t h y c .

Ben canh dd cd nhigu djch vy n h i nudc phai thu phi hay thu le phi, cac khoin thu nay dupc quy djnh vdi tinh phap ly cao (la luit, phap lenh) v i cd tinh dac thQ.

+ Doi vdi le phf: gan vdi xae lap quygn sd hdu va dang ky sd dung tai san, quoc gia n i o eung cd Ie phi frudc bg hay thue frUdc bg (Registration tax), cd thue mdn b i i (Business license tax) va nhigu khoan khac... Cac khoan nay ban chat la le phi va du thao Lual phf va l i phi cua Vigt Nam se chuygn Thue mdn b i i sang la Le phf kmh doanh.

B i c thu d day chinh la dang sau v i i c sQ dung djch vu hanh chinh cdng, cac doi IQpng n i y van tiep tuc dupc theo ddi giam sat va hoat ddng nay thudng gan vdi mpt cd quan quan ly riing bigt nen phupng phap thu lg phi hay phi ngoai muc tieu chung gdp phan cho thu NSNN cdn la chi phi v i n hanh va quan ly cua cac dPn vj d i e thu nay.

+ Dgi vdi phf: khi nha nudc xet thay mdt sg don Vj d i e thu cd sy xugt h i i n cCia c i c thanh phan kinh te khac tham gia ma tnidc do da duoc phep thu phi CO the chuyen sang hlnh thdc ty chu t i i ehinh hay v i n hanh theo hinh thQc BOT. V i dy nhu vdi ITnh vyc giao dye va y tg. Tuy nhien theo

^ S " K / 2 0 1 b

_kliaa hpc ^^

-thifdngmai 47

Q U A N T R | K I N H D O A N H

thdng lg chung, ch? khi n i o cd vdn dau tU cua thanh phan ngoai nha nudc mdi xet tdi v i i c thu phf eho du hang hda cdng hay djch vu cdng dd khdng qua gidi han sQ dung cho phdp. V i du nhu c i u dudng, benh v i i n . . . dudi eac hlnh thQc PPP, BOT... Rieng d[ch vy h i n h chinh cdng eua cd quan hanh chfnh, khdng cd sy hign d i i n cua tQ nhan trong ITnh vye nay.

V i i c chuygn mdt s d ddn vj sy nghigp edng lgp sang hlnh thQc gia djch vy (theo dy thao lugt phi va 1^ phi) ve ban d i a t la thu phi de thye h i i n ty chii tai chinh 100%, eac don vj n i y hoat dpng gigng vdi md hlnh cdng ty, n h i nUdc h o i n t o i n ed thg ehuyen doi hlnh thQe hogt dgng hay sd hOu.

-^ DS vdi nhiiu khoin thu phf va le phi khac ni'u khdng thupc InJdng hpp neu t r i n , dupc nha nude thu nham mue dfch ngng cao y thdc trach nhiim cQa ca dPn vj cung cgp cung nhu doi lupng sd dyng. Tuy nhien, ngu mgt xa hpi minh bgch, cdng bgng va phat frign thl k h o i n friu nay rat il;

ngupc lai nhigu qudc gia ch? cd the bien minh cho cac khoan thu cua minh lien quan dgn phi v i l i phf l i thigu ngan sach, thigu kinh phf va nang eao y thdc trich nhiim cQa ngUdI sd dung ma khdng Hnh den cP sd khao hpc r i n g : day la sy h o i n tra gian tigp cua tiiug, ch? khi n i o qua gidl hgn mdi tiiu va ch? ttiu frong cac Irudng hpp d i e thCi.

2. Thyc frgng ap dyng p h i p Ignh phf va Ig phi cQa nudc ta

P h i p lenh phi va le phf dUpc (iy ban Ihudng vy Qudc hdi thdng qua ngay 28/8/2001, cd hieu lyc thi h i n h IQ ngay 01/01/2002 nhSm tiiong nhgt quan ly nha nudc ve phf v i l i phi. Phap l i n h de c i p den nhQng quy djnh vg thi'm quygn ban hanh;

nguyen t i c xae djnh mUc thu; che dp thu, npp, q u i n ly v i sQ dyng phf, 1# phi do cac cp quan n h i nudc, td chQc kinh te, dpn v] vQ trang n h i n dan, td chQc khac v i ca n h i n friue h i i n vao danh muc phi, l i phi.

Chinh phu, Bfi T i l chinh, cac bfi v i cac dja phuong da ban hanh c i c v i n ban quy djnh chi tigt v i hudng d i h thi h i n h P h i p l i n h . Cho d i n nay, he

khoahge ^ ^ 48 thddng m g i ^

thdng vgn ban dupc cho l i ban hanh kipthdi, dfing bg, dung tham quyen quy djnh. Bp Tai chinh da phoi hpp vdi cac bfi, nganh trinh Chfnh phu ban hanh v i ban hanh theo thgm quygn fren 200 v i n ban quy djnh cac khoan phf, lg phi dudi hlnh tiiQc l i Nght djnh cua Chlnh phQ, Quyet dmh, Thdng tu eua Bp Tai ehfnh hogc Thong tU lien tjch glQa Bg Tai chinh vdi cac bg cd l i i n quan,

Qua 13 nam trien khai thuc hien, theo dinh gia cua Bp Tai chinh, ve cP bSn da dal dupc c i c myc tieu, ygu cau dg ra khi ban hanh Phap linh, cy the l i :

- Tao khung phap ly rd r i n g , gdp p h i n nang cao y thQc t u i n thd phap l u i t cda cac td chQc, ca nhan frong viec ttiyc hien c i c quy djnh vg phi, l i phi;

- Cdng lac to chdc thu, ndp, q u i n ly va sQ dgng phi, l i phi da dupe cong khai, minh bach, gdp phan eai each thQ tyc h i n h chinh;

- CP che quan ly phf, lg phi dupc doi mdi theo hudng di'y mgnh xa hdi hda cac djch vy cdng, tgo cd chg chd ddng cho ddn vj thu phi, le phi. Id dd, phat huy quyen l u chu, ty ch|u trach nhiim cua cd quan, ddn vj thu, gdp phan nang cao chat lupng d]ch vy edng de phye vy nhan d i n ngay c i n g tdt hdn;

- Tgo nguon thu eho NSNN: n i m 2011, thu ID phi, le phi dgt: 42.023 ty dong, bang 5,8% long thu NSNN; nam 2012: 29.112 ty dfing, bang 3,9%

long UlU NSNN {so thu giam khoang 12.000 ty ding, do ke tQ ngiy 01/01/2012 xing dau chju ihue BVMT vi bai bo thu phi xang dau); nam 2013: 31.271 ty dfing, bang 3,8% tong ttiu NSNN.

B i n canh kel qua dgt dupc n i u t r i n , mfit sg quy d|nh cija p h i p l i n h phf, 1^ phi dgn nay khdng cdn phu hpp, bpc Ifi mfit so han che cP ban sau day:

a. Mpi so khdn trong danh mpc df. li Phl khdng dn phu hpp

Danh mue phi, l i phi ban hanh kem theo Phap Ignh phf va l i phf, gom 73 logi phi va 42 Ioai l i phi.

Danh myc ban hanh trong tiidi ky dau thyc hiin diu truPng xa hfii hda (XHH) d|(rfi vy eong, khi dd, cP bin c i c djch vy deu do eP quan n h i nude cung cap.

iio 85/2015

Q U A N T R | K I N H D O A N H

Qua 13 nam friyc h i i n , cung vdi sy phat tiign kinh t g xa hpi, chu tn/Png dUdng \Si cua Bang va Nha nudc ve XHH djch vy edng, cung nhU cai each thd tijc h i n h chinh thi mot s 6 khoan phi, le phi hien h i n h da Igc hgu, khfing cdn phQ hpp, c i n ra s o i l hoan thien de khuygn khich thu hut cac thanh phan kinh te tham gia cung cgp d|ch vy cfing, n i n g cao chat lupng dich vu cdng cung cap, cy the:

* Vi Danh mpc phf

Danh muc phi ban hanh kem theo Phap Ignh phi va l i phi n i m 2001 gfim 73 khoan phi, dupc s i p xgp thanh 12 nhdm theo tinh chat cdng v i i c ggn vdi finh vyc, nhdm nganh va giao Chinh phu quy djnh chi tigt Danh myc.

Thuc hien Phap l i n h phi va lg phi, Chinh phu da quy djnh chi tiet Banh muc tai Nghj dmh so 24/2006/NB-CP ngay 06/3/2006 ttianh 171 khoin phf va phan thanh 12 nhdm nhU tai Phap l i n h . B i n nay mdt s d khoan phi d i v i dang chuygn sang cd chg g i i theo quy djnh cua Lugt chuyen nganh ( d i e biit la mfit so khoan phi cd t i c dfing ldn den ngUdi dan nhu: hpc phf, vien phi,...); mfit so khoan phi cd ten trong Banh myc nhung chua p h i t sinh; mfit so khoan phi tmng lgp vdi khoan thu khac, do dd, can sQa doi, bo sung va hoan thien danh muc phi, dg phu hpp vdi tinh hinh friyc te h i i n nay va frong nhQng n i m tdi, cy the nhQ sau:

C i c k h o i n phi can dua ra khdi Danh myc:

gfim 18 khoan theo danh gia va thgng ke cua c i c bp nganh, vl c i n cd dUa ra cac khoan phi nay khfing hpp ly. Vf dy:

- Phi bao v$ ngudn Ipi thuy san: Qua nghiin cQu l u i t chuyen nganh thi bao vfi ngudn lpi thuy s i n ta hogt dpng quan ly nha nudc, thufic nhiim vy cua "long cyc Thuy san, khdng p h i i la hogt dfing cung cap djch vy, vi v i y , c i n logi bd khoan phi nay khdi Danh myc hien nay.

- Phf giam djnh hang hda xuat, nhap khau:

Theo quy dinh phap l u i t hign hanh Uii g i i m djnh h i n g hda x u i t khau, n h i p khgu p h i n Uianh 03 frudng hpp:

So 85/2015

+ Giam djnh thuPng mgi: hang hda x u i t , nhgp khau cd the do mpt h o i c cac b i n tham gia hpp ddng mua ban hang hda y i u eau giam dinh. Chi phi giam djnh do b i n yeu c i u giam dinh fra h o i c do sy thda thu^n cQa cac b i n .

+ Giam djnh phye vy mue dfch quan ly: B g phye vy myc dfch quan ly doi vdi hang hda xuat khgu, n h i p khgu, CP quan quan ly nha nudc ly td chdc giam d|nh (Trung tam phan tieh, p h i n logi Hal quan thuc h i i n g i i m djnh) h o i c y i u c i u cae to chQc (du dieu k i i n , tieu chuan giam djnh) g i i m djnh hang hda va phai tra chi phi giam djnh cho ddn Vj giam d|nh.

+ Giam djnh phuc vu khIgu ngi: ngudi khai hai quan ngu khdng ddng y vdi kgt qua kiem tra, p h i n tich, giam d|nh eua cP quan hai quan, thl cd the lya ehpn mpt ed quan, to chdc giam djnh dfic l i p thyc hign giam djnh va phai fra chi phi g i i m d|nh.

Nhu v i y , hogt dfing giam djnh khdng phai la djch vy cong va dang thyc h i i n theo hinh thdc gia.

Vi vgy, can bd khoan phi nay ra khdi danh myc...

N g o i i ra edn nhieu eac khoan phi khac c i n dupe ra s o i l Igi frong cae ITnh vyc nhu x i y dung, thuy Ipi, an ninh qugc phdng...

• Vi Danh muc li phi

Danh myc le phf hien gfim 42 khoin l i phi, dupc xgp thanh 5 nhdm, phu hpp vdi nhdm cae cdng v i i c q u i n ly hanh chfnh nha nUdc va giac Chinh phQ quy djnh chi tigt Danh myc. Tgi Nghj dtnh so 24/2006/NB-CP, Chfnh phCi da quy djnh chi tigt thanh 130 khoan v i phan t h i n h 5 nhdm.

Mdt so dtch vu cfing do cCing cd quan cung cgp nhung quy dinh thu 02 khoan ttiu (phf tham djnh bu dap chi phi eho vific tham djnh va lg phf cgp giay phgp) dieu nay lam t i n g thu tyc h i n h chfnh, tang chi phi thu nop cho ca CP quan thu va ngUdi nfip. Be giam thQ tuc hanh chfnh, giam chl phf thu nfip, can ra s o i l gdp cac khoan phi, le phf n i y tiianh Ol khoan ttiu.

C i c khoin Ifi phf c i n dua ra khdi Danh myc:

gfim 12 khoan

^ khoa hgc thddng mgi 49

Q U A N T R I KINH DOANH

Cd 08 khoan le pht da dUpc quy djnh titing Danh myc ban hanh kem Uieo Phap l i n h nhung den nay chua Uiu h o i c dQng thu gom: 02 khoan da quy djnh tiong Danh muc nhQng qua 13 n i m chua p h i t sinh (lg pht cap giay phep lgp d i t cac cfing frinh ngam; l i phi cgp gigy phep v i n chuygn d i e bigt dfii vdi dfing, tiiyc v i t aing quy higm).

Thyc le, nhu c i u sQ dung 02 d|ch vy khdng nhigu, do dd, cac bg, n g i n h khdng de xuat Bp T i i chinh ban hanh v i n ban ttiu lg phi. Ve ban chgt, I i phi khdng nhgm myc dich bu dgp chi phi cung cgp djch vy ma ch? g i i m bdt mfit p h i n chi lieu d i o NSNN n i n mdc ttiu Ifi phi UiUdng dUpc i n d}nh d mQc thu nhat djnh (thap hdn chi phi cung cgp djch vy). VI viy, c i n bd khoan thu Ig phi nay.

- Lg phi cap giay phep hgn ngach x u i t khgu:

khoan thu nay frudc day da du<;ic ap dyng dgi vdl v i i c cgp gIgy hgn nggch xuat khau hang hda sang mpt so nudc. Tuy nhien, dg khuygn khich xuat khgu, g l i m thd tyc hanh chtnh. cac Khoan thu nay da dupc bai bd (theo Quyet djnh sg 02/2005/QB- BTC n g i y 12/01/2005 bai bo Ig phi hgn ngach xuat khau hang dgt, may sang thi UUdng EU v i Canada, Hoa Ky).

- L# phi dpc quyen hogt ddng trong mfit s g nganh, n g h i : trudc d i y cd quy djnh thu l i phi dfic quyen t h i m dd khoang san (tiieo Thdng tu sd 18/2003/rr-BTC ngay 19/3/2003 cua Bfi T i l chtnh). Tgi L u i t Khoang san n i m 2010 khfing quy djnh cgp phep dfic quygn t h i m dd khoang san. Do dd, Bfi T i l chtnh d i b i i bd k h o i n thu niy.

- L§ phf cdng diQng va lfi pht chQng Uiyc; theo L u i t cdng chQng 2006 v i 2014, c i c hogt dfing cdng chQng, chQng Uiyc thu phf. Do do, can bd lfi pht cfing chQng v i Ifi pht chdng thyc de dam bao thgng nhat.

- Ngoii ra, qua ra s o i t , cd 04 khoan lg pht cap gigy phep cung c i n dupc bai bd ( L i pht q u i n ly c h i t lupng bUu dign; L i pht cgp giay phdp h i n h nghg theo quy djnh cQa phap luit; L$ phi cap giay ChQng n h i n dQ digu k i i n de kinh doanh djch vy b i o vfi; L i pht cgp giay p h i p hogt dfing diQng

khoahge _ 50 thddng mgi

khoin). Cd quan tham djnh c^p giay phep se ttiu phi tham djnh, day thufic ve chQc nang cua co quan hanh chlnh.

b. Viic pfiin dp quin ly phf vi 1$ phf cho cac dp dfnh quyin dia phuang khong ro rang

Phap l i n h pht v i l i phi quy djnh: Chinh phi]

quy djnh v i i c mien, g i i m phi, 1$ pht frong nhi3ng trudng hyp c i n thiet. Ben canh dd theo Danh mgc phi, lg phi ban hanh k i m theo Nghj djnh so 24/2006/ND-CP cd 39 khoan phi, lg phi dupc phdn cap cho HDND cap t?nh quygt djnh mdc thu, quan ly va sQ dyng; nhung khong giao tiigm quyen quyel djnh mign, giam pht, Ifi phi.

Be tgo d i i u ki^n d i d dfing cho dja phudng ttiyc hifin chtnh sach cQa B i n g va N h i nudc vg an sinh - xa hpi phd hpp vdi thyc le dja phUdng can phan cap cho HBND cap t?nh quy djnh mien, giam phf, I i phi trong mpt s5 trudng hpp can thigt

G. Cic nguyin tic xac d/nh mdc thu phf va 1$

phf dta d iac dpr^ diuc diy XHH cung dp didi vpcong

Phap Iinh chua dgt van de bd d^p chi phf, do do, chua thu hut von dau tu IQ c i c t h i n h phan ldnh te tham gia, chUa khuygn khich XHH cac djch vg cdng tnang digu kifin ngn kinh te dang chuyen sang cP chg thj trudng, do do, can quy djnh nguyin tUc x i c djnh mdc thu phQ hpp de ttiu hiit nguon lyc xa hfii dau tu cung cap djch vu cdng.

d. Vi quin t^, sQ dpng df dn nhiiu van di bai dp:

P h i p Ignh hl^n hanh quy djnh cd quan nha nudc friu pht dupc d g Igi mfit p h i n pht, lg phi d l frang frii d i i phi thu nhung khdng quy djnh cy ttie vific p h i n i n h vao c i n ddi NSNN la tong sfi tiin pht ttiu dQpc hay s d Uin pht ngp NSNN. D i i u nay, mfit m$t, d i h den tinh trgng vl phgm nguyin t^c thong nhat trong quan Iy NSNN, gay khd khan cho edng tac kiem s o i l , hgch loan thu - chi NSNN. M$l k h i c , cQng l i m p h i t sinh Unh trgng tdy tign sil dyng p h i n kinh phi dg lai cho cd s6. Trgn ttiyc tg, da tdng xugt hifin tinh frgng nhigu ddn vj quan nigm: phan ti€n dg Igi d i o ddn vj sQ dung l i lien

S6 85/2015

Q U A N T R | K I N H D O A N H

do dan vi minh lam ra, ddn v| cd quyen quyet djnh sit dyng cho myc dtch cua minh"! Tinh frgng vl phgm luat NSNN, vi phgm nguyen t i c quan ly tai chinh Nha nudc cung tQ dd ma xuat hifin. Lugt NSNN sQa ddi 2015 dUpc quy djnh frieo hUdng tgp tiung va kiem soat c h i t chg ngudn thu NSNN (trong dd d ngufin thu phi, Ig phi). VI vgy, can quy djnh ve q u i n ly va sd dyng pht, l i pht phQ hpp vdi quy djnh cua L u i t NSNN sQa doi.

Nhu vgy, cd the ndi sau 13 n i m trien khai p h i p Ignh phi va 1$ pht tQ danh myc, thgm quygn, n g u y i n tSc xac dmh mQc thu va quy dinh quan ly sQ dyng co n h i i u hgn d i chua nhat q u i n giQa cgc cap bp n g i n h . V i i c d i t ra c i c khoan thu phi va ifi phi thU yeu vl ly do t h i i u kinh pht cua cac cap ma khdng dpa t r i n cac l u i n cQ khoa hpc cda v i i c thu pht va le phi cung nhu mQc thu sao cho khai thac h i i u qua cac djch vu hanh chinh cfing hay hang hda cfing cfing vdi kinh pht dupc frang frai tQ NSNN. B i y cung chfnh la ly do vi sao "mpt qua trQng ga cd nhigu loai pht d nhigu Ccip' den thg.

3. K h h nghi$m thu phf va lg phf mOt sefquoc gia Qua nghign cQu d i i n h sach phf, l i phi cua mpt so nudc thgy rSng chtnh s i c h pht, Ifi pht cua cac nudc rgt da dang, cd the khai q u i t nhu sau:

- Vg hinh ttiQc phap ly va tham quyen ban hanh Cd hai xu hudng chtnh: (1) X i y dyng mfit v i n ban Lugt Uigng nhat quy djnh danh muc pht, tfi pht; mQc thu pht, lg phi... sau do vigc ban hanh chi tiet danh mgc pht, ifi phi dupc phan cap cho cac bd, nganh, td c^Qc dya tren chQc n i n g : cu thd nhQ Phan Lan, Canada, Trung Qudc (2) Xay dyng L u i t rieng ve phf, lg phi d cap toing Qdng (danh mgc pht, mdc phO ddng thdi co L u i t riing vd phf, lfi pht d cdp d|a phUdng nhu Indonesia.

- Vg danh mgc phf, Ifi phi

Bdi vdi nhQng nudc x i y dgng L u i t ve phi, lg phi ttil vific quy djnh danh myc phi, Ifi pht ttiudng theo hai xu hudng: (1) Quy djnh cy thd danh myc cac logi phi, lg pht frong L u i t vg phi, lfi phi nhu In- dd-ni-xi-a; (2) Mfit sd nudc khdng quy djnh cg ttie

36' 85/2015

danh muc phf, Ig pht trang L u i t m i dUpc cac bfi, n g i n h x i y dyng Banh mgc pht frin cd sd chdc n i n g v i hogt ddng cung cdp djch vg cdng cua cd quan n h i nudc dupc quy djnh trong Hidn phap (Canada, Phan Lan).

Bdi vdi nhQng nudc khdng x i y dyng Lugt vg pht, Ifi pht thl danh myc phf, Ifi phf dupc quy djnh tgi cac v i n ban L u i t cQa c i c bfi khac nhau tuy v i o finh vyc thu phi, Ig phf ( T h i i Lan, Trung Qudc)

- Vd nguyfin tgc xac djnh mQc thu Vific x i y dyng mQc gia cho pht, Ifi pht cung cdp d|ch vg, hang hda cdng thudng theo nguyen tSc bu dap chi phi (du gia vdn). Theo dd, mfit hay n h i i u t}p p h i n theo ddi va kidm t o i n h i n g n i m doi vdi viec xay dyng gia cac mQc phf va Ifi phf ddi vdi d j d i vy h i n g hda cfing.

MQe thu pht, Ig pht d c i c nUdc thQdng la mQc thu tuyet ddi. Tuy n h i i n , d mpt s d nudc cd ap dyng cac khoan thu vQa cd Unh chgt lg phi, vQa cd Unh chdt thud (thue ddng ky quydn sd hQu tai san) thi mdc thu dupc quy dinh theo ty le % ttnh t r i n gia trj. CP quan lap phap (Qudc hfii) ban hanh khung v i p h i n cap cho dja phUPng quy djnh mQc thu cy the ddi vdi nhOng khoan thu thufic nggn sach dja phUdng.

- Ve q u i n ly, sCi dyng khoan thu phf, le phf Cac khoan thu phf, Ifi phi do cd quan nha nude thu la k h o i n thu thupc n g i n s i c h (ngan s i c h frung Udng h o i c n g i n s a d i dja phUdng). d hdu h i t cac nudc, ngufin ttiu td phi, Ifi pht thudng dUpc t i p bung vao ngan sach n h i nudc va dUpc quan ly, sQ dyng thdng nhat theo cac quy djnh cda phap lufit ve q u i n ly n g i n sach.

Trung Qufie: cac khoan thu phi hanh chinh sy nghiep dQpc quy djnh nfip v i o tai khoan tiung Udng, dja phuong hay ca TLf va dja phUPng tuy thupc v i o tQng logi phi, le phi tUPng ty Viet Nam.

In-do-ni-xi-a khoan thu til phi, Ifi pht 6 cap trung UPng nfip vao t i i khoan cQa dja phQdng, dupc quan ly c h i t che frong mpt h i ttidng Ihu - chi.

Bdi vdi nhOng khoan phf, Ifi phf khong nfip dQng hgn cd ttie bt phat td 2%-3%/ttiang. C i c co

thddng mgi 51

Q U A N T R | K I N H D O A N H

quan, dta phudng cd the thyc hifin vific mien thu phi, lfi phi ddi vdi nhQng khoan thu nho khdng d i n g ke (dupc hudng dah cu tiid frong L u i t pht v i Ifi phi hay c i c v i n b i n hudng dah chung vg phf, Ifi phf cua IQng nudc).

4. Mfit so khuydn nghj nhSm hoan ttiifin d y ttiio lugt phf va Ifi phf

Lufit pht va Ifi pht cda Vifit Nam dang dUpc xin y kidn cac cP quan, bfi nganh di chuan bj thdng qua. Vdi nhidu y kidn trai chidu vg cac khoan thu pht va Ifi phi nhung tat c i dgu thdy rang cd qua nhidu cac logi pht, lfi pht dUpc ban h i n h d cac c i p k h i c nhau, v i i c ra s o i l Igi va dua ra nhQng chudn myc cd tfnh khoa hpc cung nhu lufit hda nhQng quy djnh doi vdi e i c cd quan q u i n ly ti> ban h i n h cho tdi thdng nhi't quan ly phi va lg phf l i rat cdn thigt. Tac g i i xin gdp them tigng ndi cQng ban sogn t h i o v i cae cP quan chQc nang trong \ngc h o i n thifin dy thao l u i t phi l i Ifi phf nhu sau:

ThQ nhat, cdn ra s o i l Igi c i c khoan phi v i Ifi phi cho dung vdi quy djnh chung r i n g : day l i khoan thu nham nang eao hifiu qua sQ dyng djch vy, hang hda cdng cfing cua dpn v| sy nghifip hay d|ch vg h i n h ehlnh cfing cua cd quan h i n h chfnh N h i nudc. Sy h o i n tra g i i n tie'p eQa edng cy thug chlnh l i chdc n i n g cua 2 cP quan n i y nen frudc khi thu phf hay Ifi phi cdn can n h i c den ti'nh h o i n t r i va Unh d i e ttiQ cua moi cP quan don vi.

ThQ hai, ch? thu phi hay lfi phi khi thyc sy cdn thigt g i n vdi nguygn t i c thu phi, Ifi pht hogc c i c trudng hpp d i e ttiQ frong hpp t i c cfing IU. Neu thyc hifin CP chg ty chd tai chtnh cua ddn vj sy nghifip, can chuydn khoan thu n i y sang hinh thQc gia djch vy.

ThO ba, mQc ttiu phi can xac dtnh hpp ly c i n cQ v i o tQng frudng hpp cy Uig. Tnidng hpp hpp t i c efing hi hay BOT mQc pht tinh ddn hean vdn hay frang trai kinh phi. Trudng hpp vUpt qua gidi hgn sQ dyng (hay q u i lai) mQc thu phf n h i m sQ dyng hifiu qua v i mang Igi lpi ich tdi uu tren phUPng difin chi phi bien v i Ipi ich bien cua ngudi sQ dung.

ThQ to, ve ttidm quyen ban h i n h chinh s i c h khoa hgc

52 thddng mgi

thu: theo thdng l i qudc te v i sy phan cap quan ly NSNN cQa Vifit Nam cd the chia ra ttidm quyen cho TLf v i ttidm quyen cho dja phuang. B i n canh dd cdn quy djnh ro frich nhiem va quy frinh thdm djnh trUdc, trong va sau khi ban hanh chfnh sach thu phf v i lfi pht frinh Igm dyng tiiu cQa c i c co quan, ddn v( v i cac cdp chinh quydn dja phuang.

ThQ nim, can thdng nhat q u i n ly nguon ttiu vao NSNN, kinh phi vfin hanh tdt ca dUpc thyc hien phan bo qua NSNN ngay IQ dau n i m . Danh mfit phdn kinh phi thudng cho thanh ttch thu dupc thuc hifin v i o cuoi ky hay nam sau. He ttiong Tabmis v i quy djnh mdi trong tuat NSNN 2015 can dupe phat huy nham thdng nhat quan ly cac ngudn thu. Trinh vific lam thu dd dupc chi theo phUdng thQc ghi thu ghi chi ddh tdi meo md cQa cdng eg pht, l i phL

ThQ siu. can q u i n trifit cac ch? dgo cua Bang va nha nudc trong qua trinh xay dyng Luit cung nhu p h i t huy Uem lyc trong d i n nham t i n g cudng hpp t i c cdng tu frong cung cap dtch vy cfing va h i n g hda cdng cpng, cy thd:

Thdng b i o sfi 37-TB/TW ngay 26/5/2011 cua Bfi Chfnh fr] kel lugn ve Be an "Dfii mdi cP che hogt dfing cQa c i c dan v| sy nghiip cdng l i p , day mgnh xa hfii hda mfit s d logi htnh djch vy cdng' da nfiu ro: "...Bdi mdi ca d i d t i i chtnh theo hudng t i n g cudng phan cdp va tang linh ty ehu doi vdi cac ddn vt sy nghifip cdng lap phu hpp vdi die digm tQng logi hlnh djch vy, nhu cdu thj trudng, frinh dfi quSn ly dd xac djnh mQc dfi. bQdc di phii hpp. Thyc hifin cd lfi frinh vific xda bd bao cdp qua g i i , phi djch vy...".

Nghj quydt s d 40/NQ-CP ngay 09/8/2012 ve ChQpng trinh hanh dfing cQa Chinh phO, trong dd nhan mgnh: "...Xac djnh khung gia, pht djch vy su nghiep cdng IQng budc tfnh dQ chl phf tien iQPng, chi pht ttiudng xuyen theo lfi frinh phu hpp; ttiUc hifin cd chd d i t h i n g , mua hang, giao nhigm vu cung Qng djch vy cdng; ddy manh vific thyc hiin chinh sach khuydn khfch xa hfii hoa djch vy sy nghiep cdng...".

So 85/2015

Q U A N T R I K I N H D O A N H Quyet djnh sd 450/QB-TTg ngay 18/4/2012

cQa Thu tudng Chinh phu ve vific phe duyet Chien lupc Tai chinh den nam 2020 da xac djnh giai phap ttiuc hifin chign lupc la: "Hoan tiiiin hfi thfing phap lugt vg phi, Ifi phf; ti^ng budc chuyen cac logi pht ban chat la quan hg cung Qng djch vy sang quan ly theo cP chg gia dich vy; t i n g cUdng p h i n cap cho c i c dia phudng tiiang vigc quygt dinh cac khoan thu phi, le phi ttiudc ngan sach dja phUdng va gan vdi chQc n i n g quan ly Nha nude cua ehinh quyen dia phuang".

Chien lupc cai each he thdng thue giai doan 2011-2020 da xac djnh: "...Xay dyng va thyc h i i n chtnh s i c h huy dpng til thug, pht va lg phf hpp ly nham thuc day phat trii'n san xuat, t i n g k h i nang cgnh franh cua hang hda, djch vy san xugt trong nude... H i thfing chfnh sach thug, phf va tg phi dupe sda ddi, tid sung phQ hdp vdi dinh hudng phat trign kinh te thj trudng cd sy quan ly cua Nha nudc...'.

Tdm Igi, trong thdi gian qua cd nhieu y kien bQc xuc cua cac tang ldp dan cQ vg cdng t i c thu phf va lg phi chdng cheo, lam thu. Vific thyc hign P h i p Ignh phi v i Ifi pht d i dat dupc nhQng myc lieu, yfiu cau cd ban khi tian hanh, nhung cdng t i c thu, nop va quan Iy, sQ dyng ngudn thu phi, lfi phi van edn nhQng bat cap, can dupc hoan thien theo hudng:

tQng budc dfii mdi co d i e quan ly phf, Ifi phi gan vdi xa hpi hda, tgo cd c h d phi, lg pht la cdng cy tai chtnh quan trpng cua Nha nude lrong e i c hoat dfing cung cap d j d i vu cfing sao cho diing, du, khoa hpc va ttieo thdng lfi quoe le. Viee ban h i n h Lugl phi v i le phi s i khac phuc dUpc nhQng vudng m i c cua Phap lenh phi va Ifi phf h i i n hanh, gdp phan tang cQdng hifiu qua v i minh bach hda hogt dfing quan ly nha nude, cai thien mdi trudng ddu hJ, kinh doanh, day mgnh xa hpi hda djch vy cdng, tgo ngudn thu dung, du khoa hpc cho ngan sach dja phUPng g i n vdi diQc nang quan ly nha nudc cua chfnh quyen d|a phudng. B i i viet ky vpng gdp them nhOng y kidn k h i c h quan, khoa hpc cho vific sdm dUa ra l u i t phf, le phi d nudc la. •

7a/ liiu diam khio:

1. Bii giang Kinh ti vi tai ehinh dng. Tnidng BHKTQD, Nha xuat ban Thgng ke 2002.

2. Bd T i i chinh, Dtf thao luit phf vi li phi .tiling 5/2015.

3. Bd Tai chfnh. Bio do tham tra vi glai trinh dtf in Luit phi vi ii phi, thang5/2015.

4. Vu chfnh sach thug - Bp Tai chinh, Sao cao khao sit phi vi li phi da Trung Qud, Indonesia, Phin Lan, Han Qudc,2014.

5. PGS.TS. Nguygh Thj Bat va PGS.TS. Vu Duy Hao, Giao trinh 'Quin ly thue', NXB Thong k i

6. Tii chinh cong (Public Finance) bang ligng Anh eua David N.Hyman - 6th edition.

7. Tdng C u c T h u g - B d T a i chinh (2010), Chiin lupc di dch hi th&ng thui giai dopn 2011-2020.

Summary

The article presents general theories in issuing charge and fee regulations applied in many coun- tries in the worid and infroduced in teaching male- rials of Public Finance subjecL The theories are then combined wiUi reality of the implementation of regulations on charges and fees in the past 13 years. In the 9th National Assembly congress, there are opinions that many charges and fees need lo be abolished. Vietiiam National Assembly will approve Law on Charges and Fees in 2015, authorized agencies gre preparing this draft law.

The article hopes to bring about a scientific view with theoretical and practical grounds before Hie law on charges and fees is issued so that readers can see the appropriateness of fee collection for State Budget.

So 85/2015

Jthoa hgc thddng mai 53