Kinh te Trung Quoc va Nga nam 2008
TS. PHAM THAI QUOC*
TH.S. DANG THj PHUONG HOA**
Ket thue nam 2007, buac vdo nam 2008. ca Trung Qudc vd Nga diu duy tri duac tinh trgng phdt trien dn djnh. Tuy nhien. do tdc ddng cua nhiiu nhdn td nhu: ddng ddt a Trung Qude Idm hdng ehue ngdn ngudi chet, cdn din hdng trdm ty USD de tdi thiit:
cude ehien a Nam Ossetia Idm han 30 ty USD vdn FDI rid khoi Nga. gid ddu qude ti giam mgnh trong nhung thdng cudi nam Idm Nga mdt di mdt ngudn thu quan trgng...
Dac biet Id duai tdc ddng cua khung hoang tdi chinh todn cdu. den cudi nam 2008. ca Nga vd Trung Qudc deu phai ddi mat vdi nhieu khd khdn to Idm. mirc tdng truang kinh te eua ca hai nen kinh te dang chuyen ddi k'm ndy deu giam mgnh.
1. Kinh te Trung Quoc
Nam 2008, danh dau 30 nam Trung Qudc cai each, md cira nen kinh te, cung la nam cd nhieu su kien tac ddng ca thuan Igi va khdng thuan Igi den tang trudng kinh te Trung Qudc. Dau nam Trung Qudc quan tam den cac giai phap ngan chan trinh trang tang trudng qua ndng thi cudi nam hg lai lo tim cac giai phap thiic day tang trudng. Theo danh gia. tdng GDP ciia Trung Qudc dat 30.067 ngan ty NDT, tuong duong 4,399 ngan ty USD, tang 9%. Tdng kim ngach xuiit nhiip khau ca nam 2008 cua Trung Qudc dat hon 2561,6 ty USD, tang 17,8%, trong dd gia tri xuiit kbdu dat 1428.5 tv USD. tang
17.2%. nhiip khau dat 1133.1 ty USD. tang 18.5%'. Trung Qudc \'an duy tri thang du thuang mai 295.5 ty LISD. tang 32.8%. Cac thi trucmg xuat khiiu Idn ciia Frung Qudc la EU (292.9 ty USD). My (252.3 ty USD). Hong Kdng (190.7 ly USD). Nhat Ban (116.1 ty
*, * * Vivn Kinh (c \:i Chinh trj The {jidi
'. A D B : l()"(i growth For China's econom> in 2008.
hit/) wwwchiihu-eonomiercvieM com
USD). ASEAN (1 14.1 ty USD), Han Qudc (74 ty USD), Nga (33 ty USD), .An Do (31,5 ty USD), Dili Loan (25,9 ty IISD). Tdng di,r trCr ngoai hoi dat 1946 ly USD, tang 417,8 ty ,so vdi nam 2007. Tinh den cudi nam, t> gia ddng NDT dirng a mirc 6,8346 ND 171 l!SD, tang gia 6,9%
so vdi nam trudc. Tdng dim tu thuc hien vao tai san cd dinh trong nam dat 17229,1 ty NDT.
tuong duong 2520.8 tv USD. tang 25.5% so vdi nam trudc. Trong sd nav. dau tu vao cac khu dd Ihi dat 14816.7 ty NDT. chilm 86 %. Dau tu vao khu vi^rc mien Ddng dat 8741.2 ty NDF.
chilm 50.73%. tang 20,9%. Dau tu vao .Miln Trung dat 4538,4 ty NDT, chilm 26,3 %, tang 32,6%. Diiu tu vao khu vt^rc MicMi Tay dat 3583,9 ty NDT, chilm 20,8%. tang 26.9%.
Tuv nhien, dudi tac ddng cua khung hoang tai chinh loan cau, mirc tang truong cua Trong Qude da giam dan theo quy. Trong nua dau nam tang truong 10,4°/o, thi den Quy IV chi tang Iruong 6.8" u. Ben canh dd st,r chiim lai na> mdt phan Cling lit hiiu qua cua chinh siich ihal chat lien le ma Frung Qudc dii ihirc hien Irong niim 2007 nham kiem che lam phiil vii ngim chim
NhCfng van de KINH TE VA CHINH TR! THE GlOl So 3 (155) 2009- 31
Kinh t l Trung Qudc va Nga. Pham Thai Qu6c - Dang ThjPhu'O'ng Hoa
mirc tang qua ndng, Tdng FDI thuc te dat 92,4 ty USD, tang 23,6%), cao hon nhieu so vdi muc 83 ty USD nam 2007, tuy nhien, sd cac doanh nghiep FDI mdi dau tu vao khu vuc phi tai chinh giam 27,3%o. San lugng luong thuc ca nam 2008 oiia Trung Qudc dat 528,5 trieu tan, tang gan 27 trieu tan^.
Giira thang 12/2008, Trung Qude ky niem 30 nam cai each md cira. Cac chinh sach hgp Idng dan, hgp thdi da giup tao ra mdt ngudn luc Idn ban dau tu vao ndng nghiep, ndng thdn. Dieu nay da giup Trung Qudc nudi sdng hon 1,3 ty dan, nang san lugng ngii cdc tu mire gan 300 trieu tan len hon 528 trieu tan nam 2008. Trong luc ca the gidi thieu luong thuc va gia luong thuc dat dd nhat thi cung ung va gia ca luong thuc ciia Trung Qudc van dn dinh. Theo danh gia CLia WB, 30 nam cai each md cira ciia Trung Qudc da tao nen mdt chien dich xoa ddi giam ngheo cd quy md Idn nhat, thanh cdng nhat trong Iich sir nhan loai, Sd ngudi rat ngheo khi bat dau eai each d Trung Qudc la 250 trieu (tuong duong 31%o dan sd ndng thdn) da giam chi cdn gan 15 trieu, tuong duong l,6%o nam 2007. Khdng nhung the. hien Trung Qudc (ciing vdi An Do, Nga...) cdn la mdt trong nhirng nude cd ddng gdp nhieu nhat cho tang trudng eiia the gidi.
1.1. Mot sd tdc done thuan loi cho sir phdt trien vd on dinh cua nen kinh te Trung Quoc
Thu nhdt. Ngay 6/1/2008 Qude vu Vien Trung Qudc chinh thirc phe chuan Khu kinh te Vinh Bac Bd - Quang Tay, xem day la mdt cue tang trudng mdi ciia Trung Qudc. Day dugc xem la chien luge qudc gia trong hgp tac khu vuc va. qude te. Day la co sd de trien khai hgp tac phat trien khu kinh te Vinh Bac Bd md rgng bao gdm sir hgp tac ciia 7 nude: Trung Qudc.
Viet Nam va cac nude Ddng Nam A khac nhu:
Malaysia. Singapore. Indonesia. Philippines.
Brunei. Phia Trung Qudc cd sir tham gia ciia cac tinh: Quang Tay. Van Nam. Quang Ddng.
Hai Nam. Trong khudn khd hgp tac ASEAN - Trung Qudc, hgp tac phat trien khu kinh te Vinh Bac Bg md rgng cd muc dich phat huy vai tro thdng Id tren bien giiia Trung Qudc va ASEAN, thiic day thuang mai va dau tu, thiic day phat triln cac cang bien, phat trien nganh nghe va cac thanh phd trong khu vuc.
Day la khu vuc dugc xem nhu cue tang trudng mdi thu 6 ciia Trung Qudc (sau cac khu phd Ddng Thugng Hai, phe chuan thang 2/2005; Khu Thien Tan phe chuin thang 5/
2006; Khu vuc ddng bang Chu Giang phe chuAn 2007; Khu dong bang Trudng Giang phe chuAn cudi nam 2007^ Kinh tl Vinh Bac Bo Quang Tay la khu duy nhat trong 6 khu ke tren cd ndi dung hgp tac qudc te.
Thu hai. Olympic Bac Kinh 2008. Trong thdi gian 2001 - 2008, Trung Qudc da dau tu cho Olympic udc tinh len den 520 ty NDT (tuong duong 76,11 ty USD). Nhu vay tinh tir 13/7/2001 - khi Trung Qudc gianh dugc quyen dang cai Olympic den ngay khai mac 8/8/2008, moi ngay dau tu khoang 29 trieu USD cho xay dung CO sd ha tang phuc vu Olympic. Trong nam 2008, udc tinh cd khoang 4,5 trieu lugt du khach nude ngoai den Bac Kinh'*. Tdng mirc chi tieu dat khoang 5 ty USD. Theo danh gia, Olympic Bac Kinh 2008 ddng gdp tang 30%
GDP ciia nganh dich vu Trung Qudc. Can nhac lai la Trung Qudc dua ra ke hoach lay nam 2008 la nam khang dinh vi the cudng qudc cua minh bang viec the hien ban sac van hda ddc dao qua Le khai mac Olympic Bac Kinh va the hien sire manh kinh te vdi udc mudn vuon len thanh nen kinh te Idn thir 3 the gidi. Nhu vay ngoai gia tang dau tu, doanh thu tu cac loai dich vu cung gdp. phan thiic day tang trudng kinh te Trung Qudc trong nam 2008.
• 77/(i7 hdo Kmh td'
J 2
net .\'am, ngay 17'l 1*2008.
Bao cao cua cac dng Trung Khdi Quyen, Vi Khac NghTa, Cd Tieu Tung ve Khu kinh te I'inh Bdc Bo - Quang Tdy lai Vien Khoa hgc Xa hgi, ngay 3/4/2008.
Thdi hdo Sgdn hdng. sd ra ngay 12/7/2008
Nhung van de KINH TE VA CHINH TR! THE GlOl So 3 (155) 2009
Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu-ong Hoa Kinh te Trung Qudc va Nga.
Can luu y la tdng dau tu \ a o tai san cd dinh cua Trung Quoc nam 2008 dat 17,229 ngan ly NDT. tuong duong 2.52 ngan ty USD. tang 25.5% so vdi nam 2007. Trong sd nay. dhu tu vao dd thi. chiem 86%. dau tu vao cac khu vuc ndng thdn chi chiem 14%o.
Thir ba. Trung Qudc vdi van de cai each ndng thdn. Tir ngay 9 din ngay 12/10/2008 a Bac Kinh. Trung Qudc da trieu tap Hdi nghi Trung uong 3 khda XVII. vdi trgng diem la cai each ndng thdn nham vao cac van de: thu hep khoang each thanh thi - ndng thdn; giai quylt tinh trang quyen Igi dat dai ciia ndng dan; tinh trang thu hdi dat cua ndng dan vdi gia thap. den bii khdng tuong xirng... khien cho tranh chap thudng xuyen dien ra... Dac biet. dien bien thi trudng qudc te khien gia tu lieu san xuat ndng nghiep tang manh lam gia thanh san xuat tang, nhieu doanh nghiep su dt,ing lao ddng tap trung rat khd khan de tdn tai. Sau khi phien hgp lan thir 4 ket thiic. nhieu y kien cho rang cd the tdi day Trung Qudc se cho phep ndng dan mua ban the chap rudng dat ma tren giay ia hg chi dugc quycMi su dung. Mdt ngay sau khi Hdi nghi T^rung uong tren ket thiic. ngay 13/10/2008. o Thiinh Dd. thu phii tinh Tir Xuyen (que huong dng Dang Tieu Binh) da thi diem ma cua mdt thj trucmg mua ban quycMi sir dicing dat. khi trudng nay gan gidng nhu Thj tririing Chirng khoiin Thugng Hai. cai khac la ngudi ta khdng mua ban cac cd phieu ma mua ban cac gia\' tir chirng thuc qu\'en sir dung dat. Theo dng Tan The Khdi. ngudi dirng dau Thi Iruong nav.
ndng dan rat hd hoi vdi \iec thanh kip siin giao dich niiy. hg ggi dien thoai nhieu hoi \ e ciic luiit le thu tuc trudc khi tham gia thi trudng. Theo dimh gia. diiy cd the la bude dim quan trgng Irong vice phiil trien tu hCru hda rudng diu, mdt bien phiip mang tinh coi trdi de kinh te ndng thdn Frung Qudc cd the phal trien nhanh hon.
1.2. Mot .so tdc dong gdy tro' ngai cho sir phdt trien vd dn dinh cua nen kinh te Trung Qude
Thu nhdi. Ddng diit Fii .XLINCMI manh 7,8 dC^
rich-le xav ra ngav 12 5 2008 o imh Yu Xuven lii mdt tham \\oa lliicn nhien Km nhiil o hung
Qudc trong 30 nam qua. Tran ddng dat na\' \di nhu'ng du chan tiep theo cua nd da ga\ tdn that
\'e kinh te udc tinh len din 122 ty USD. lam nhieu trieu ndng dan lam vao canh khdn khd.
hang ehue ngan ngudi chet \'a mat tich. hang trieu ngudi mat nha cua. De kliac phtjc hau qua.
Trung Qudc du tinh se phai dau tu klioang 147 t\
USD cho V iec tai thiet cac khu M-IC bi anh huong nang ne boi tran ddng dat\ Dong diit cimg lam anh huang Idn den cac boat ddng san xuat va kinh doanh. dac biet la vdi cac ngimh dau khi, than...
Dugc biet Tir Xuv'cn hien chiem khoang 4^*0 tdng san lugng than san xuat o Trung Qudc.
Ben canh dd, do thdi tiet gia lanh hdi dau nam da anh huong den san xuat ndng nghiep.
ddng thdi can tro giao thdng..., gay thiet hai irdc tinh khoang 1 tv USD.
Thir hai. lien quan den xu ly d nhiem mdi trudng pluic \ u Olvmpic Bac Kinh 2008. Truoc khi dien ra Olympic Bac Kinh 2008, du luiin qudc le cho rang mdi Iririmg d nhiem (sirong mil, khdi biii...) anh huong dcMi chiil lugng ihi dim cua mdi sd mdn irong chuong trinh Dai hdi.
De han che d nhiC'm, liirdc vii trong ihdi gian dien III Olvmpic. Biic Kinh d li lluic hi en ciil giam mdi nua sd xe luu ihdng Iren diarng phd vii ddng cua nhieu nhii miiv. \i nghiep ga> d nhiem mdi iririmg. i'u 20 7 den 20 9 2008, i'rung Qudc quvel dinh cii I ngav cho xe cd bien sd le chiiv. lai 1 ngav cho xe cd bien sd chiin chiiv. NTur viiv, mdi ngiiv khoang 3,3 iricu xe khdng dugc tham gia luu thdng o Bac Kmh.
Dii CO 300.000 xe lai gin d nhiC-m nimg da hi ciim luu hanh ke lir ngiiv 1 '7'2008. d i e tai xC vi pham se bi phai sd tiC'n tuong ducrng 14 USD'
\'iec Jong cua lam iho'i nhieu nha mav. \ iec han che luu lugng xe eg luu ihdng cung la mdi nhiin id kieni che lang truang o Trung Qudc,
77?;/' ha. tan cdng khung bd lien quan den Olvmpic. Sail nhieu niim lien hanh cac hoai ddnu khung bd o nhieu not tren the gioi. niim 200S ciim: danh dim sir hicn dicn rd rang cuu
I 1 X \ \ - I'mli kmli te. 26 S 2()()S
Muine d.iu hicu la iruoc tr.in dong d.ii kmh hoan-,: o I i i i i i j (,)uoc. hup damn com Ml l l i c j i o i
NhCfng van de KINH TE VA CHINH TRI THE GlOl So 3 (155) 2009 33
Kinh t l Trung Qudc va Nga. Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu'ong Hoa
chu nghTa khiing bd a Trung Qudc. Theo cac tai lieu dugc Trung Qudc cdng bd, cac the luc khung bd o nude nay bao gdm: chu nghTa phan liet, chii nghTa tdn giao cue doan da va dang thuc hien nhieu am muu thu doan ke ca dimg bao lire de ngan chan. pha hoai va chia cat, lam suy yeu Trung Qude ve kinh te, lam suy giam anh hudng qudc te ciia Trung Quoc vl chinh tri^.
Ddi phd vdi tinh trang tren, Trung Quoc da tien hanh nhieu boat ddng chdng khiing bd. dd la cac cude dien tap chong khiing bd "'Ddt kich 2007" va "Dot kich 2008" vao cudi thang 7/2007 va thang 8/2008, trong su phdi hgp vdi Thai Lan tai Quang Chau (2007) va tai Chiang Mai - Thai Lan (2008).
Thir tu, ve vu su'a ban do bi nhiem Melamine. Nam 2008, Trung Qudc dugc nhieu nude biet den vi da dua ra thi trudng (ndi dia va qudc te) siia ban do bi nhiem Melamine, khien gan 53.000 tre em Trung Qudc bi mac benh d cac muc do khac nhau do' diing cac san pham sua nhiem melamine; trong sd nay da cd nhieu tre em tir vong, hang tram em d trong tinh trang nguy kich.
Can luu y rang day khdng phai la lan dau tii^n dieu nay dien ra d Trung Qude. Nam 2004, tai Tp. Phuc Duong tinh An Huy, Trung Qudc,
Thang 1/2008, cdng an Tan Cuong da pha vu tap kich khiing bd vdi am muu gay vu nd, bat 10 phan tu' khiing bd thudc td chiic "Phong trao hdi giao Ddng Turkestan" hoat ddng d nude ngoai. Lire lugng nay vdn da cd ke hoach tan cdng khiing bd a Trung Qudc tu cudi nam 2007. Ngay 21/7/2008 da lien tiep xay ra 2 vu danh bom xe khach d Cdn Minh - Van Nam lam 2 ngudi chet va 14 ngudi bi thuong. Ngay sau dd la vu tiin cdng nham vao luc lugng bien phdng d Thanh phd Kashi thudc Khu tu tri Duy Ngd NhT (Tan Cuong) lam 16 linh bien phdng Trung Qudc chet va 16 binh sy khac bi thuong. Sang ngay 10/8, cCing tai Tan Cuong, nhieu vu nd lam rung chuyen khu tu tri Duy Ngd NhT la 8 ngirdi chet vii 4 ngudi bi thuong. Tai thi tran Cuca, ciich thu phu Urum qi cua Tan Cuong 740 km, noi cd khoang 400.000 dan ma da sd lii ngudi theo dao Hdi.
cd vu thu phani lao \e tac \i vao vao Ida nha van phdng cua chinh qu_\en dia phuong, c1io nd vat nd tu tao. pha huy nhieu nha MI xe canh sat. Sau khi dieu tra, canh sat cdn pliat hien 12 qua bom khiic a thi tran niiy. Trich tir:
Bao dai doan kdt. 21 -^ 20()S.
cd ban 10 tre em bi chet vi suy dinh dudng do udng phai sua bdt gia, gan 200 em bi mac chirng benh dau to. Vu viec dan den lan sdng manh me ve thu hdi sira Trung Qudc d nude ngoai (Singapore. Han Qudc. Hdng Kdng, Dai Loan...), mdt sd nude cdn tien hanh tich thu.
hoac keu ggi tay chay hang Trung Qudc (Myanmar). Sir viec da mdt lan nua canh bao ve nhirng yeu kem trong quan ly chat lugng thuc pham d Trung Qudc. Ddng thdi, dieu nay mot mat lam khd khan cho nganh chan nudi lay sira, mat khac lam giam uy tin hang Trung Qudc tren thi trudng the gidi.
Thu nam, khiing hoang tai chinh toan cau.
Kinh te Trung Qudc chiu tac ddng ciia khung hoang tai chinh toan cau chu yeu thdng qua anh huong cua xuat khau, do dau tu nude ngoai vao Trung Qude suy giam va do thj trudng dia de suy yeu. Xuat khau giam lam cho san xuat cdng nghiep giam. Nhu cau xay dung ndi chung giam do thi trudng dia de tram lang. i) Vi} xudt khau. My la mdt thi trudng xuat khau quan trgng ciia Trung Qudc. Tir nam 1999 den nam 2001, xuat khau sang My trung binh chiem 8 - 9%o GDP eua Trung Qudc. Tuy nhien til' nam 2003 trd di ty le nay la tren 10%.
Trong cac nam 2004, 2005, ty le nay len gan 1 l%o (tinh theo sd lieu ciia phia My).
Hien tai, xuat khau ciia Trung Qudc sang My chiem den 22%o tdng xuk khau ciia Trung Qudc. Ty le nay vdi Nhat Ban va EU la 38%.
Nhu vay. tdng xuat khau ciia Trung Quoc sang cac thi trudng My, EU va Nhat Ban len din 60%o tdng xuat- khau ciia Trung Qude. Chinh vi vay, khi kinh te My suy giam keo theo su suy giam cua EU, Nhat Ban khiln nhu c^u nhap khau giam lam giam xu^t khau ciia Trung Qudc.
Theo udc tinh ciia Bd Thuong mai Trung Qudc, sd tien ma cac doanh nghiep My khdng thanh toan dugc cho cac doanh nghiep Trung Qudc theo don bang da dat trong nira ddu nam 2008 len din 100 ty USD. Thiet hai lien quan din nhieu nganh. tir quan ao. do gia dung din xay dung. Chinh vi vay ma trong nua sau cua nam.
34 NhCfng van de KINH TE VA CHINH TRI THE GlOl So 3 (155) 2009
Pham Thai Qudc -Dang Thj Phu-ong Hoa Kmh te Trung Quoc va Nga.
neu cac don diu himg cao ban mirc 14.000 thi cac doanh nghiep Trung Qudc phai tim hieu riit ky ve Iich su cdng t> vii thi iruimg hg se xuat hang sang. Sau nhieu nam tang truong xuat khau liC-n tuc duy tri mirc tren 20% thi tronu
nam 2008. mirc lang xuat khau cua Trung Qudc cd. the chi o mirc 10"o. \'a theo du bao. mirc tang xuat khau cua Trung Quoc nam 2009 cd the thiip hon. khdng loai trir kha nang tang truonu am.
Bieu dd Dau tu- ciia My vao Trung Quoc 1997 - 2006
Don \ i tinh: Ty USD
25000 20000 15000 10000 5000
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ngudn: U.S. Department of Commerce
ii) Ve ddu tir nude ngodi. Dau tu nude ngoai van dugc xem la mdt ddng lire quan trgng cho tang truong d frung Qudc. Tir nam 2001 den nay, cac nha dau tu nude ngoai Idn nhat vao Trung Qudc la: Hdng Kdng, Dao Virgin, Nhat, Han Qudc. My. Singapore. Dai Loan va Dire.
Nam 2005. cac nen kinh te na\' chiem den ban 77% tdng FDI vito Trung Qudc. Dac biet tir nam 2004. dau tu cua My xiio Trung Qudc tang rat nhanh (xem Bieu dd). Nhung nav dudi tiic ddng cua khung hoang tiii chinh loan ciiu kha luing euiig irng FDI ndi chung cua cac nen kinh te ke tren dii su> giam dang ke. do vliv FDI vao
Irung Qudc cimg giam theo.
Viiy, kha nang cua Frung Qudc trudc con bao khung hoang tai chinh loan ciiu lii nhu the niio'.' Clic gidi lanh dao Frung Qudc cho rang niaVc nav hoim loim du kha nang irng phd \o\
uic ddiio tir ben naoiu vii nC'ii kinh le hung
Qudc vim du_\ Iri nuic limg Irmmg cao irong niim 2008. Ihco 1 hdng ddc Ngim himg Frung u'o'ng Frung Qudc Chu 1 ieu Xuven, nen kinh le Trung Qudc du manh de v ucTt len con bao khung hoang liii chinh loan cau. Rang tieu dung trong nuoc sc giiip Frung Qudc bii dap nhu cau sut giam o nude iigoiii ve hang hda cua nude niiv. Ngim himg Frung uong Trung Qudc da \a se tiep luc diiv tri chinh sach tien te than trong vii linh boat de khac phuc nhirng khd khan trudc mat. Dd lii linh trang rat nhieu doanh nghiep vira Nil nho san xuat hang xuat khau da san xuat eani chimg hoiic ngimg san xuat. Trong khi mirc lang Igi nhuiin cua cac doanh nghiep 'dn vii V ira sup giam manh.
0 Frung Qudc, 80"u vice liim phu thudc \ao Clic doanh nghiep vira vii nho. i"p. On Chiui (imh li'iei Ciiang), noi kinh te lu nhiin phat iriC'n nhin, lii hinh mini cho ciic noi khac o i rung (,)udc. mdi dien hinh phat irien ihu cdng nghiep
NhCfng van de KINH TE VA CHINH TRI THE GlOl So 3 (155) 2009 35
Kinh t§ Trung Qudc va Nga. Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu'ong Hoa
d viing duyen hai Ddng Nam Trung Qudc. Vay ma trong 6 thang dau nam 2008. gan 10%o cac nha may san xuat giay d day da phai ddng cira - mdt dieu chua tirng thay*^. Tir dau nam den thang 10.2008, cac doanh nghiep che tao sir dung nhieu lao ddng trong cac ITnh vuc xuat giay, bat lira, kinh. quan ao... deu dang trong tinh trang rau rT, thoi thdp, sdng dd chet dd.
Cudi thang 3/2008, Giam ddc Phat triln doanh nghiep vira va nhd ciia On Chau Zhou Dewen, trong tra Idi phdng van truyen hinh Trung uong cho biet, gan 20% cac doanh nghiep On Chau da ngung hoac giam 50%) boat ddng'^. Cho din thang 10/2008, cac doanh nghiep trudc day chua bao gid thieu tien mat thi bay gid ciing lam vao khd khan. Lgi dung tinh trang nay, mdt sd chii dau tu phat len nhd boat ddng tin dung len lut - cho vay nang lai vdi mu'c tir 1.5 den 3%
thang. Cudi thang 10/2008, cd tir 9000 din 45.000 xi nghiep, nha may trong vimg Quang Chau, Ddng Quan, Tham Quyen d phia Nam Trung Qudc lam vao canh khd khan, phai ddng cira va it nhat ban 2 trieu ngudi mat viec lam"*.
O phia Nam Thugng Hai. cd 6 vu pha san Idn.
trong dd cd cac tap doan nhu: Tap doan che tao may khau. tap doan Jianglpng. Feiyue Group tiip doan Zhejiang Yixin Phamarceutieal Co. - mot trong nhung tap doan dugc pham Idn nhat Trung Qudc. Bdn trong 6 chu doanh nghiep/ tap doan nay bd trdn. mdt ngudi tu sat va mdt ngudi bi bat. Theo danh gia. cac cdng ty san xuat dd choi. may mac... bi thiet hai nhieu nhat.
Den thang 11/2008, cd ban 3.600 nha may san xuat dd choi. hau bet la cac nha may nhd. tuong duong mdt nira sd doanh nghiep san xuat dd choi d Trung Qudc da bi ddng ciia. Mdt thang trudc dd. da cd 3 nha may thudc tap doan Smart Union Group phai ngirng boat ddng khien cho gan 9.000 cdng nhan bi mat viec. Theo td Los Angeles Times 3/11/2008. trong nira dau nam 2008 cd 67.000 nha ma\' cac loai o Trung Qudc
'). hd(j Ha \di nun. ngay 1 I '8'2008.
10. Le Courrierr International. 28 10 2008. trich tu' FTXVN: IFTKDB. ngiiv 5 1 1 2008.
'" Dai RE I. nga\ 10 1 I 2008 trich tu TTXVN: Tin kmh te. wi^s 12 11 2008.
bi ddng eua, eon sd udc tinh trong ca nam 2008 cd the len din 100.000. Hien tugng nhieu nha may bj ddng cira, cac khoan ng chdng chat, nhieu chu doanh nghiep bd trdn da de lai mot so lugng khdng nhd cdng nhan khdng dugc tra luong la nguy co gay bat dn dinh. Dugc biet, trudc khi nd ra khiing hoang, cac nha may, doanh nghiep Trung Qudc da phai chiu siic ep Idn vl chi phi lao ddng tang, gia nguyen vat lieu cao do ddng NDT tang gia.
Theo ebiing tdi, cd thj trudng ndi dia Idn la mdt thuan lgi quan trgng. Tuy nhien, thoat ra khdi khiing hoang khdng he de dang va phu thudc nhieu nang luc dieu hanh va cac quyet dinh ciia Chinh phii Trung Qudc cd phii hgp vai cac dieu kien va tinh hinh thuc te ciia dat nude.
1.3. Hdnh dong cua Chinh phu Trung Quoc Trung Qudc cho rang thi trudng ndi dja khdng Id la phao ciru sinh quan trgng mdi khi thi trudng the gidi bi tri tre. Chinh vi vay, nhu Thdng ddc Ngan hang Trung uong Trung Qudc Chu Tieu Xuyen da ndi, thue ddy tieu dimg trong nirdfc Id edeh tdt nhdt de Trung Qudc tu ciru minh va giiip cho nen kinh te the gidi giam bdt nguy co lam vao dgt suy thoai keo dai".
Ngay 9/11/2008 Chinh phu Trung Qudc da thdng qua ke hoach gdi kich thich kinh te tri gia 4.000 ty NDT. tuong duong 586 ty USD. Day la mdt ke hoach kich thich kinh te Idn nhat tir trudc den nay dugc thue hien d Trung Qudc; so tien khdng Id nay se dugc sir dung trong 2 nam.
Trong dd khoang 100 ty NDT (tuong duong 14.5 ty USD) dugc sir dung trong Quy IV nam 2008. Ngay 15/11/2008. Bd Nha d va Kiln thiet thanh thi - ndng thdn Trung Qudc (MOHURD) cho biet. Chinh phii Trung Quoc cd kl hoach dau tu 900 ty NDT (tuong duong 132 ty USD) trong 3 nam tdi de xay nha cho cu dan cd thu nhap thap. Dugc bilt. trong sd nay cd 100 ty NDT de cap o tren va sd tien nay phai giai ngan trudc thang 3/2009. Theo kl hoach. MOHURD se xav dung ban 2 trieu can hd cho thue gia re.
Kieu Oanh: 7'/7//;,t,' Oudc cihig ho "dai kJ hoach " kich iliieli kmh le http \neconom>.cn
36 NhCfng van de KINH TE VA CHINH TRI THF GlOl ?;r, -^ n.^Si 2009
Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu'ong Hoa Kinh t6 Trung Qudc va Nga
4 trieu ngdi nha cd gia mirc trung binh va sua chua lai nha a cho 2.2 trieu ngudi dang sdng tai cac khu nha d chudt tai cac khu khai thac mo.
cac ndng trang...'"
Phan Idn sd tien 4.000 ty NDT nay d l thuc hien nhung chuang trinh trong 10 ITnh vuc nhu:
xay dt^mg nha o cho ngudi cd thu nhap thSp.
phat trien co so iia tang ndng thdn. md rgng mang ludi giao thdng van tai. phat trien y te giao due. tang cudng bao ve mdi trudng, ddi mdi cdng nghe... tai thiet cac viing bi tan pha do thien tai ma trudc bet la cac khu vuc chiu tac ddng manh cua tran ddng dat vira qua d Tir Xuyen va cac viing lan can thudc hai tinh Cam Tiic va Thien Tay.
Chuang trinh kich thich kinh te trgn gdi 4.000 ty NDT ciia Trung Qude theo danh gia la mdt giai phap manh. the hien hanh ddng linh boat, quyet dinh diit khoat va nhanh chdng ciia Chinh phii Trung Qudc trudc tinh hinh mdi. Cac hanh ddng ddi phd khiing hoang ciia Chinh phii Trung Qudc cd the chia thanh 3 nhdm bien phap.
Thir nhdt. chuong trinh dau tu cdng cdng.
xay dung va phat trien he thdng co so ha tang trong dd cd phat trien quy nha d cho ngiriri cd thu nhiip trung binh va thap; hien dai boa giao thdng. xay dirng mang ludi dircTng sat. duimg bd. xay dung cac san ba\' o cac tinh phia 1 iiv.
tai thiel Tir Xuyen sau ddng dat... Dugc biet Irung Qude da dua ra ke hoach phat trien mang ludi ducrng sat giai doan 2004 - 2020. Chinh phu Trung Qudc da phe duv'ct ke hoach dau tu 2.000 ty NDT (tuong ducwg 292 ty USD) cho phat trien he thdng dudng sat trung ban va dai ban. Cho din nay, khoang 1200 ty NDT da dugc dua vao nhieu cdng trinh dircTng sat da va dang xay dung. Tinh hinh hien nay khien cho cac CO hdi dau lu Uing ICMI va con sd vdn chi cho xa\ dirng dudng sat cd the \ irgt mirc 2000 tv NDT. Theo dir bao cua Cdng l> Chiing
khoan Shenving & Wanguo, cac nam 2008 - 2010 se thiii ky la cao diem cho cac khoan diiu tu vao ITnh vuc dudng sat vdi sd tien dau tu tuang irng se la khoang 244 t\' NDT cho nam 2008, 341 ty NDT cho nam 2009 va 333 ty NDT cho nam 2010. Cd nhu vay thi den nam 2010 Trung Qudc mdi cd the cd tdng chieu dai dudng sat 161.000 km so \'di mirc
125.000 km cua nam 2007.
Thir hai. hudng tdi cai thien he thdng an sinh xa hdi, phat trien giao dtjc, >' te, tao dieu kien nang cao thu nhap cho nhirng ngudi cd hoan canh khd khan nhu tang trg cap cho ndng dan, nang gia ban ndng san... Uy ban Cai each va Phat trien qudc gia Trung Qudc (NDRC) da cdng bd ke hoach an ninh luong thuc trung va dai ban vdi mt,ic tieu den nam 2010 duy tri san lugng luong thi^rc d mire tdi thieu 500 trieu taa nam, va phai du>' tri tdi thieu 105,3 trieu ha dat trdng cav' luong tlurc vii dam bao cung ciip tren 95% nhu cau luong tlurc ca nude trong vdng 12 nam (din nam 2020), Bat dau tir nam 2009, Trung Qudc liep tuc dieu chmh gia nuia liia mi tdi ihieu cho ndng dan
Bat diiu III nam hgc 2008 - 2009, irung Qudc ihirc hien mien loan bd hgc phi cho chuong trinh 9 nam giiio due phd ciip (tieu hoc vii trung hgc co so). Nhu viiv, sd hoc sinh d.mg iheo hgc dugc mien hgc phi len den 28,21 trieu.
Tai khu vuc ihiinh thi, trir nhiing irirdng hoc cd hoan canh khd khan, hgc sinh van phai tra tien mua siich giiio khoa va ddng pbt^ic .
77;//' ha. la nhdm cac bien phap lien quan den doanh nghiep nhu: nang mirc hoan thue xuat khiiu, ho trg nghien ciru thiic da\' phat trien cdng nghe mdi. Trung Qudc da nang mirc hoan thul xuiit khiiu ddi \'di 3486 san pham (1.'4 danh muc himg xuiit khau bi diinh thue). Chang han.
miic hoim thue xuat khau ddi vdi dd choi, hang del mii\ tang tir ciic nuic 1 l°o vii 13°o len nuic
14" 11. Cac hiine boa khiic dugc hmmg nuic ln)an
'- r/ioi hao Kmh te I let \am. nga\ 17 11 2008
/•/;,)/ hao Kinli le del .\ani. nga\ T i l 2008.
'Hidn l\io Idi eliinh. nga> :^ 4 2008,
NhCfng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GlOl So 3 (155) 2 0 0 9 " 37
Kinh te Trung Qudc va Nga. Pham Thai Qudc - Dang Thj Phifong Hoa
thue xuat khau tii' 9 den 13%o'\ De dn dinh ngudn cung dau vao cho san xuat trong nude, tir nga\' 20 8''2008. Trung Qudc tien hanh dieu chinh tang thue xuat khau ddi \ d i nhdm hang hgp kim. than cdc \'a than. Theo dd, se ap dung mirc thue xuat khau tam thdi ddi \'di phuong thirc thuong mai thdng thlrdng \'di mirc thue xuat khau tam thdi la 15%o. Tang thue xuat khau tam thdi ddi \'di than cdc tir 2 5 % len 40%; \'di than lu\'en cdc tir 5% len 10%, thue xuat khau tam thdi ddi \'di than khdi khac la 10%. Ben canh dd, Chinh phu Trung Qudc cdn quv'et dinh cat giam thue cho cac cdng t\' khi mua tai san cd dinh nhu cac loai mav' mdc, thiet bi nham kich thich tang dau tu. Theo udc tinh, rieng khoan cat giam thue nav' giiip cac cdng tv giam dugc chirng 120 t\' NDT chi phi. Ngoai ra de khuN'en khieh dau tu nhieu ban cho phat trien.
Trung Qudc edn bo ban ngach cho \'a\ ddi \di cac doanh nghiep nho, tang trg gia cho ndng dan.
Can biet la hien nav' mdi nam Trung Qude cd khoang 24 trieu ngudi gia nhap thi trudng lao ddng, cdng vdi sd 12- 14 trieu ndng dan hang nam \'ao lam \iec trong cac ITnh \'uc gia cdng che bien... con sd len den gan 40 trieu. Theo nhiin dinh do nhu cau xuat khau giam, mudn giam sire ep that nghiep, Trung Qudc khdng cdn each nao khac phai tang dau tir, kich cau ndi dia de duv tri nuic tang truong tir 9 den 10°o. Neu khdng duN tri ducK mirc tang nhu vav', cd the se na_\ sinh nhieu van de xa hdi. Chinh vi vay, Chinh quven Trung uong Trung Qudc >eu cau chinh qu\en cac dia phuong thuc hien phuong chiim 16 chCr "Ra lay mgnh bgo. ra ddn ndng ne. biC'nphdp phai dung, cdng vice thuc le" de dam bao duv tri mirc phat trien kinh te cao. Ra ia>. .a ddn o dav- dirc^c hieu la cac bien phap manh de ddi phd \di cac nhiem, vu cac thach thirc dat ra.
2. Kinh te Nga
Buoc \ lio nam 20(,)8, Lien bang Nga dang cd mdi nen kinh te Idn numb vdi nhip do tang
truong \'ao bac cao nhat the gidi, gianh \ i the la mot trong 10 nen kinh te hang dau the gidi.
Muc tieu chinh ciia Chinh phii Nga trong V iec phat trien kinh te nam 2008 la: ndng cao chdt luong cude sdng cho nhdn dan; tgo moi diiu kien thudn lai dam bao nen kinh te Nga tdng truang vd phdt trien ndng ddng, ben vung;
xdv dung mdi trirdng ddu tu thudn lgi; dam bao sir phdt trien cdn bdng ve kinh te xa hdi giua cdc chu the Lien bang; nang cao hieu qua quan ly cua Nha nude. Dau nam. Trucmg ban kinh te ve Nga cua Ngan hang the gidi Zeljko Bogetic tin rang. GDP eua Nga se cd the dat mire tang truang a mirc 6 - 7%o. Ban than nude Nga luc dd da xac dinh ed the cung cap tai chinh cho cdng ddng tai chinh the gidi de giiip lam dju di cude khung hoang thi trudng chirng khoan toan cau. Paul Tom - mdt chuN'en gia IMF nhan dinh:
"Nhu cau tai Nga \ an tiep tuc tang va GDP tai Nga trong nam 2008 se dat 7.75%". Chinh tdc do phat trien cua ITnh v uc tin dung ngan hang dugc xem la cac v'eu td "ddn ba>'"". thiic day dau tu. tang san lircTug. thu nhap va tieu diing tai Nga. Cling theo dng Tomsen thi he thdng tai chinh cua Nga da dugc cai thien dang ke va hien tugng tang gia cua ddng riip so \'di cac ddng tien khac tren the gidi se khdng cd tac ddng tieu cue nao den tinh canh tranh cua nen kinh te Nga.
Chung vdi danh gia tren. hau bet cac nha kinh te deu cd nhan xet kha quan ve vien canh kinh te cua Nga. Tham chi cd mdt sd chu\'en gia da dua ra khai niem "ky tich kinh te Nga". Quy 1,2008. tang truang GDP dat 8.5%; Quy II - 7.5"o, Quy 111 - 6.2% so vdi ciing ky 2007.
Thdng ke nha nude cho tha\'. GDP thuc tl trong quy 111 2008 tinh theo gia hien hanh dat 11.647 t\ rup. tinh tir thang 1 - 9/2008 la 3.759.8 ty rup \ Ngirdi dan Nga van rat "lac quan" trudc nhiing tin liic \ e kinh te thi gidi suy thoai'\
xuiii sieu len tdi 75 tv USD, So vdi thanu
/ . ; / ; ILKI .\d. n-ax 23 U) 2 0 0 8 .
hup: www .ilx.ru
/i.'/^,/^'^,^ tl cek Colli. ima\ 10 24 08,
38 Nhung van de KINH TE VA CHINH TRI THE GlOl So 3 (155) 2009
Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu-ong Hoa Kinh te Trung Qudc va Nga.
10/2007. tdc do tang truong GDP thang 10 nam 2008 tang len mirc 5.9%. tang truong kinh tl tir thang 01/10/2008 dat 7.5%o so vdi giai doan Cling ky nam 2007. san xudt cdng nghiep tang 4.9%o so vdi ciing ky 2 0 0 7 ' ^ Thu nhap bang tien cua ngirdi dan tang 6.9"/o. 10 thang dau nam 2008 tang 7.6%. Tien luong thuc t l tang
12.7%; 10 thang dau nam 2008 tang 12,6%'^
Ngoai thuang cua Nga dirng o mirc 659,6 ty USD trong cac thang 1 - 1 0 nam 2008. tang 44.7% so vdi ciing ky nam 2007. Thang du thuong mai dat 167.2 ty USD (tang 42.6%).
Xuat khau tang 47.8%. dat 413,4 ty USD va nhap khau tang 39.8%o. dat 246.2 ty USD.
Thirong mai vdi cac nude SNG va cac nude Baltic tang 46,9% va dat 541,592 ty USD (ke ca 332.463 ty USD vdi cac nude thanh vien EU), trong khi thuong mai vdi cac nude SNG dat 94,464 ty USD (tang 42,6%). Theo danh gia so bd ciia Bd Phat triln Kinh tl (PTKT) Nga, thang du thuang mai thuc te d nude nay, thang
11/2008 len d i n 174,3 ty USD. tang tren 0.3%
so vdi ciing ky nam ngoai. Xuat khau d Nga tir thang 1/11/2008 len din 442.7 ty USD. nhiip khau la 268.4 ty USD. Throng khi xuat khau giai doan ciing ky nam ngoai dat 315.8 ty USD.
nhiip khiiu len din 198.7 ty USD. thang du tht^ic tl la 117.1 ty USD. Trong 9 thang dau nam 2008. xuat khau gas ciia hang Gazprom tang 9%
so vdi ciing ky nam ngoai dat 182 ty nv'. Tdng thuang mai ban le tang 14.0% trong 10 thang diiu nam/2008.
linh hinh nang lugng. chat ddt cua mdt sd tiip doan khai thac dau mo van kha dn djnh.
Giai doan tir thang 1-9/2008. san lugng khai thiic khi ddt a Nga tang 2.5%o. dau mo - 0.5%.
Lugng gas cung cap cho thi trudng trong nircTc tang 4% dat 239 ty nr\ cung cap cho cac nude thudc Lien bang Xd Vilt eii giam 4% xudng cdn 59.2 tv m'.
Ve ndng nghiep. cho den thang 10 2008. \ u thu hoach ngu cdc cua Nga da dat tren 100 trieu tan - nam dugc miia nhat ke tir 15 nam lai dav"".
Nude Nga hoan toan thoa man nhu cau trong nude ve \ e ngu cdc. thirc an cho chan nudi \'a tang tiem lire xuat khau. Nam 2008 Nga xuat khau khoang 20 - 25 trieu tan ngu cdc ra thi trirdng the gidi. Theo danh gia cua Ngan hang Dau tu va Phat trien chau Au. hien na>' Nga dirng thir 3 tren the gidi ve xuat khau ngu cdc.
trong tuang lai cd the vugt chau Au va se dimg thir 2 sau My. Tinh hinh trong nen san xuat ndng pham cua Nga nam 2008 dang cd nhirng ddi thay rd ret. Chang ban. ve thit Ign va thit ga.
da giam dugc sir pht,i thudc vao ngudn hang nhap khau, Trong trien vgng gan. sir chii y dac biet se dugc danh de phat trien hang loat ca sc7 Idii ve chan nudi gia sue gia cam va san xuat sira. boi chinh o day t\' le nhap kliau \'an cdn cao.
Vdi du tru tien mat trong dd bao gdm ca ngoai te. vang va mdt sd tai san khac len den 600 tv' USD. dirng thir 3 tren the gidi. ngay 21/8/2008. nude Nga da lam gidi tai chinh loan cau phai bat ngcT khi nga> mdt liic nit 22.5 tv' USD tir ngan sach tra Irudc thdi ban hau nhu loan bd sd ng tdn dong tir thi^i Lien Xd cu.
Hai cu sde U)ni dao ngiroc tinh hinh kinh te Nga vd thay ddi cdc dir bao phdt trien
- Gid ddu bien ddng chua lirng cd. Nam 2008 the gicVi dugc chirng kien st,r bien ddng khung khiep cua gia dau tir mirc 100 USD/tluing hdi dau nam. phi ma len tren 147 F'SD ihimg V ao giiia thang 7 rdi roi tu do xudng cdn 32.40 USD/thiing vao cudi thang 12/2008.
La nude san xuat khi ddt Idn nhat the gidi va diiu mo thir 2 the gidi sau Saudi Arabia, nen ngan siich cua Nga dugc xav dung di^ra tren gia dau vao khoang 70USD/1 thiing dau. Gia dau giam Cling cd nghTa la dt^r tru tai chinh cua Nga cd the se bi teo lai. Dav la >eu td gav" anh hirirng cd the ndi la manh nhat den hau bao cua Nga va cac doanh nghiep ngimh nang lugng.
" Bd Phdt tridn Kmh le .\ga. nga\ 8 12 2008.
''' Bd Phdt Irien Kmh le Sga: dd ddn "' Rosiat.^\\Mvz 11 \ a 12 2008
NhCfng van de KINH TE VA CHINH TRj THE GlOl So 3 (155) 2009- 39
Kinh t§ Trung Qudc va Nga. Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu'oiigJHoa
Dugc hau thuan bdi gia nang lugng cao va chinh sach cua Chinh phii Nga. Gazprom, dai gia khi ddt ciia Nga da chilm vi tri thir ba trong bang tdng sap nhiing doanh nghiep Idn nhat thi gidi xet ve gia tri vdn hda thi trudng, sau hai
"dai gia" Exxon Mobil va General Electric (GE) cua My. Du bao, tdi nam 2014, gia tri vdn hda cua tap doan nay se dat mii'c 1.000 ty USD.
Nhung vao nhirng ngay cudi nam 2008, dku 2009 nay, Gazprom dang ngap trong ng nan va phai dam phan xin Chinh phii Nga giai cim. Gia tri vdn hda thi trudng ciia Gazprom da stit mat khoang 76%) trong nam 2008, edn khoang 85 ty USD, so vdi mire tren 390 ty USD ciia Exxon Mobil.
Viec Gazprom can tdi su ho trg ciia Chinh phii it lau sau khi gia dau thi gidi dat ky luc Iich sii' vao miia he nay cho thay tdc do sut giam ciia gia nhien lieu thdi gian qua ghe gdm tdi mirc nao. Tirng la bieu tugng cho sir ndi len eiia kinh te Nga. Gazprom gid day the hien su xudng ddc kinh te ciia dat nude nay.
Mdt hang nang lugng Idn khac eiia Nga la Rosneft hien cung mang mot khoan ng Idn.
Cdng ty nay dang ng 18.1 ty USD sau khi mua lai tai san cua Yukos. Ngoai viec xin trg giiip cua Chinh phii Nga. Rosneft hien cung dang dk xuat vay 15 ty USD tir Tap doan Dau khi Qudc gia Trung Qudc (CNPC).
- Ddng nip sut gid, khung hoang tin dung, du tru ngogi hdi giam mgnh, ngdnh tdi chinh lao dao
Gia ca cac hang hda nhien lieu thd. nhat la dau va khi ddt ddng vai trd la hang muc xuat khau chinh cua Nga tiep tt^ic giam manh nen tinh hinh tro nen ngay cang bat lgi cho ddng nip. Bat dau tir ngay 11/11/2008. Ngan hang frung uo'ng Nga tir bo phuong thirc da trd thanh truv'en thdng trong ma\' thang qua la cot ddng nip viio rd tien te vdi 55%o la USD va 45%o la euro. Trong vdng 2 tuan sau dd. Ngan hang frung uo'ng Nga da mo rgng bien do ty gia ddng nip 2 lan lien tiep. Ket qua la. tien te ciia Nga bai dau trugt ddc nhanh chdng. Trong phien giao dich ngay 3/12 tren san MICEX. ty gia nip so vdi ddla la 28 - da\' la ty gia thap
nhat lan dau tien ke tir miia xuan nam 2006, sau do tiep tuc xudng mire 29,0577 rup/USD. Tinh den giiia thang 12/2008, ddng nip mat 17%) so vdi ddng ddla hdi thang 8. Nhiing ngudi theo chii nghTa bi quan cho rang nam tdi 1 ddla se co gia 40 rup. So vdi ddng euro, ddng nip rai xudng mire thap ky luc, giao dich d muc 40,8931 nip/euro. Va day ciing la ty gia thdp nhat ciia ddng rup so vdi ddng euro ke tir khi ddng tien nay dugc dua vao luu hanh nam
1999. Ngan hang Trung uong Nga da phai ban hang chuc ty USD tir kho du trir ngoai te de ho trg ddng rup va ngan chan ddng tien nay mat gia, rieng trong hai thang 9 va 10 la 57,5 ty USD tir du trii ngoai te qudc gia.
Thang 8/2008, du trir tien mat trong do bao gdm ca ngoai te, vang va mdt sd tai san khac len den dmh cao 600 ty USD, dirng thu 3 tren the gidi. Tuy nhien, den dau thang II, du trir na>' chi cdn 484 ty USD, Chinh phii Nga da phai tieu tdn qua nhieu tien de ho trg cho ddng nip. he thdng ngan hang va irng cuu cho cdng viec kinh doanh cua mdt sd dai gia Nga, nhung doanh nhan phu thudc vao tin dung tir cac ngan hang phuong Tay dang gap nhilu khd khan, nha dau tu nude ngoai thao chay. Din cudi thang
12/2008. di,r trir ngoai te eiia Nga da giam 130 ty USD.
Trong thang 9/2008. ngudi Nga rut khoang 4% lugng tien giii ra khdi cac ngan hang thuong mai. Mdt sd ngudi ehuyin tiin sang ngan hang nha nude, hg cho rang nhu vay la an toan ban. Lugng tiin giri rdt manh trong thang
10/2008: tai cac ngan hang thuong mai, mirc sut giam la 30%. Thi trudng chimg khoan Nga do gan day sut giam qua manh vi thi da phai ddng cua 15 lan trong thang 9 va thang 10/2008;
Kha nhieu ngan hang da phai vien din sir irng ciru ciia Chinh phii. Nhirng ngudi giri tien idn lugt nit tai khoan bang ddng riip dl mua ngoai te. vi the nd lai day mdt con gid manh qiidt
\ao he thdng ngan hang nude nay.
Ngay 16/9/2008. thj truiwg chirng khoan Nga da ngimg giao dich khoang 1 gid ddng hd
40 NhCfng van de KINH TE VA CHJNH TRj THE GIOI So 3 (155) 2009
Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu-o-ng Hoa Kinh t§ Trung Qudc va Nga,,
do ehi sd Micex Index sut giam tdi 17,5%.
manh nhat trong vdng 1 thap ky. Ddng thdi, ban thir bieu RTS cung sut giam 11.5%. Tilp dd.
vao ngay 17/9. san Micex da ngirng giao dich vd ban dinh vao liic 12hl0 trua. sau khi ban thir bieu chinh ciia san sut giam 16.8%o. Co quan Thi trudng Tai chinh Lien bang Nga ciing ddng ciia san RTS vao liic 12h01 sau khi chi sd chinh cua san nay sut 7.6%o trong 1 gid ddng hd. Cd phieu nganh ngan hang - tai chinh ciia Nga da gan nhu roi tu do. Nhu vay, la gan dung 10 nam sau cude khung hoang tai chinh 1998, thi trudng chimg khoan Nga lai cd them mdt dgt chao dao manh. Trong 2 thang, tir dau thang 7 tdi thang 9, san RTS da mat tdi 64%) gia tri, tuong duong vdi khoang 750 ty USD. Sir sut giam cua thi trudng chirng khoan Nga xuat phat tir ca nhirng nguyen nhan trong va ngoai nude.
Cii sde Idn dau tien ddi vdi thi trudng chiing khoan Nga xuat hien vao cudi thang 7. sau khi Thii tudng Putin bat ngd cdng khai chi trich cdng ty thep hang dau nude nay la Mechel vi hanh vi lira bip gia ca va trdn thue. Trudc vu Mechel la vu tranh chap gay gat keo dai nhieu thang nham gianh quyen kic}m soat cdng ty dau TNK-BP giua hang BP cua Anh va cac ddi tac Nga. Moscow Times thi danh gia rang. bcMi canh tac ddng tir cude khung hoang tai chinh d Pho Wall, thj trii'C7ng nay cdn phai ddi mat vdi linh trang nit von ra khdi Nga do gidi dau tu nude ngoai miit niem tin vao thi trucTng nay sau mdt so "cii sde" trong quan he giua doanh nghiep vdi chinh quyen Nga. ciing nhu cude chiln Nam Ossetia. Ke tir khi cude chien nd ra o Gruzia tu ngay 8/8 din thang 9/2008, khoang 33 ty USD vdn ddu tu nutic ngoai da dugc nit ra khdi Nga. Rieng trong thang 10, sd \'dn dau tu lurd'c ngoai nit ra da len nuic 50 t> ddla, nhu viiy. ke lir ddu thang 8. ddng \'dn dau tu nude ngoai nil ra khoi Nga da tang them 190 ty ddla.
Gidi ddu lu lo ngai linh binh an ninh cang thang va cude doi ddu Nga \di My \ a phuang Tav' leo ihang, Da> la dgt \on dau tu nude ngoai "chay"
khoi Nga nhanh nhdt. ke lir cude khung hoang dong nip nam 1998. Vice ciic nha dau lu rut \dn cd the hi "chdt xiic uic'" khien kinh te Nga suy
thoai nhanh ban. Chinh phii phai diing tien du tru qudc gia bom 861 ty rup vao cac ngan hang hang dau de bii vao sd tien bi rut di. theo dung thu tuc bao hiem tin dung ngan hang.
Nhung anh huang quy mo Idn khdc, kinh te Nga suy thodi
Thang 11/2008 la thang Nga chimg kien khiing hoang tai chinli den hdi khdc liet nliat \'di hdi chudng bao ddng sut giam ky luc trong nganh san xuat cdng nghiep. 8.7% so vdi cimg ky nam ngoai. Theo sd lieu ciia Financial Times, san lugng san xuat cdng nghiep thang 11 giam 10.8%
so vdi thang trudc. Sd lugng don dat hang giam chua timg cd. Chi sd VTB's Purchasing Managers' giam den thang thir 4 lien tiep xudng mirc 39.8 diem, mirc thap nhat tir nhieu nam. Thdi ky kliung hoang tai chinh nam 1998. chi sd nay thap nhat cung mdi chi o mirc 43,2.
San suat mdt sd nganh chu chdt giam manh.
Nhung nganh bi tac hai nhieu nhat hien nay la cac nganh luven kim. boa chat va \at lieu xa\' dung. LTnh v t^rc luyc'n kim cua Nga. cdng ty san xuat nhdm hang dau Rusal va dai gia thep Severslal phai tien hanh cat giam san xuat dang ke do cac don diil hang trC-n the gidi giam manh.
Nganh san xiuit gang thep giam 42% so voi cimg ky nam ngoai. nganh san xuat xa phdng giam 50"/o. nganh san xuat may keo giam 7 1 % va nganh san xuat ddng ccr dien giam 73% so vdi cimg ky nam 2007. San xuat xi mang giam 29.6%. kim loai tdm giam 44.3"/o va phan vd ca giam 51.6°/o. San lugng khai thac dau a qudc gia nay sau 1 1 thiing lan dau lien giam 0.7% so vdi giai doan ciing ky nam 2008 (dat 446 trieu tdn). HOI thiing 10/2008, Bd Nang lugng Nga da dir doan san lugng khai thac dau trong loan nam na\' giam 0,3%,
Cac so lieu thdng ke ciing cho thav. trong thang 1 1 san xudt cac trang thiet bi may mdc cua Nua eiam 15"'o, miiv mdc phuc vu nganh uiiio ihdng giam 4,8"-'u. Ngimh duimg sat cung cho biel, lugng hang boa \an chuvcMi trong ihane 1 1 2008 da giam 20 - 30"-o,
Nhung van dS KINH TE VA CHINH TRI THE GlOl So 3 (155) 2009- 41
Kinh te Trung Qudc va Nga,,, Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu'o'ng Hoa
Bd Phat trien Kinh te Nga da ha du bao tang truang san lugng cdng nghiep nam 2008 tir 5,2"/o xudng 1,9%. vdi san lugng giam tdi 10 -
12% trong 2 thang cudi nam.
flet ITnh vuc nay den ITnh vuc khac. cdng ty nao cung bao cao ve thua lo, sa thai nhan cdng.
cat giam luong va san xuat. Pham vi anh hudng cua cude khiing hoang Idn va nghiem trgng den mu'c. nd vugt xa ban ca nhiing gi ma ngudi ta di^r doan trudc dd. Nhirng ngudi bi anh hudng nang ne nhat la nhung ngudi sdng d cac thanh phd va chi pht^i thudc vao 2 hoac 3 lao ddng chinh. van de d cho cac cdng ty trong thanh phd cd sd lugng cdng nhan dao tao trong thdi ky Xd Viet chiem cao nhat. hg la nhiing ngudi khd cd the tim viec de dang d bat ky dau do co che nhap cu dugc dieu chinh khdng an khdp.
Ngay 13/11/2008. khoang 3.079 cdng ty Nga cdng bd ke hoach cat giam nhan cdng, vdi tdng con sd vao khoang 99.000 ngudi. Con so nay gap ddi sd so vdi nhung gi vira cdng bd 2 tuan trudc dd" . Nhirng ITnh vtic bi cat giam viec lam nhieu nhat se la tai chinh. d td. xay dung, du Iich va san xuat. Thaiig 10/2008. Nga mdt khoang 4.6 trieu viec lam. tang 8% so vdi giai doan cimg ky nam ngoai. Den cudi thang 11.
con sd thai nghiep cua Nga da len tdi 5 trieu ngircTi"". Nbii^u bao cao chi tieu ciia cac tap doan Idn sut giam tir 10 - 20%). Ngay 19/11.
GAZ - nha san xuat d td cua Nga chi san xuat ed 3 nga>'/l tuan. Mdt ngay trudc dd. nha san xuat thep hang dau Nga Severstal thdng bao cat giam 50"/o nuic san xuat va phai hoan lai chuong trinh dau tu 8 ty USD trong 3 nam tdi.
Nha san xuat ndng nghiep hang dau cua Nga Razgul\a\' tuven bd sa thai 2.200 nhan vien va cat giam dau tu 190 trieu USD cho nam sau.
Cdc ddi sach chdng khung hodng cua Chinh phu
Clic phuong phap ddi phd \di khung hoang uii chinh cua Nga khac vcVi bau bet cac nude khiic. lai cac nude khac. chinli phu bam tien
Bd Fao ddng Nga. nga\ 14 12 2008 Rostal. d,i diin.
cho hau bet cac the che tai chinh nham dam bao sir dn dinh cho cac ngan hang, cdng ty va ciing cd niem tin cua ngudi dan. Nhung tai Nga.
Chinh phu lai thien ve viec bom tien true tiep vao ngan hang. Trudc tinh hinh xau di ciia thj trudng chirng khoan, ngay 17/9/2008. Bd Tai chinh Nga da cam ket se bom 1.130 ty rup (tii'ong duong 44 ty USD) de tang cudng tinh thanh khoan cho he thdng ngan hang nude nay.
Ddng thdi. Ngan hang Trung uong Nga bom so tien ky luc 14,1 ty USD vao thi trudng tai chinh. Thang 9/2008. Nga phat ddng mot chien dich quy md Idn hd trg tai chinh cho cac cdng ty va ngan hang vdi udc tinh tri gia 6.000 ty rup (gdn 217 ty USD) - hay chilm 13,9%o GDP. 86 tien dau tu khdng Id nay gay ra mdt suy nghT sai lam rang Nga khdng he cd mdt cuoc khung hoang CO ban nao. Gidng nhu cac nude khac tren the gidi. ly do co ban dang sau cuoc khiing hoang tai chinh tai Nga la viec bom qua nhieu tien vao thi trudng chirng khoan. Tai san ciia cac td chirc cho vay Idn nhat ciia Nga va 30 ngan hang Idn nhat khac da tang trung binh len 30 - 50% trong 8 thang ddu nam 2008. Ndi each khac. khdng cd van de nao ve tinh thanh khoan trong he thdng ngan hang ndi chung, va ban than nd khdng phai la chi sd de do "sire khde"
ciia he thdng ngan hang. Tuy nhien. Chinh phii Nga lai quyet dinh rang thanh khoan la van de cdt Idi ciia khiing hoang va bat dau bom tien vao cac ngan hang. Vdi cd gdng ngan chan khung hoang thanh khoan, thang 8/2008, Bd Tai chinh Nga bom cho cac ngan hang thuang mai
166 ty nip; thang 9/2008 la 763 ty riip (tang mirc gidi ban 1,5 ngan ty riip); 300 ty riip dugc Ngan bang Trung uong Nga tung ra dk giam yeu cau du trii- cua cac ngan hang. Ngay 7/10/2008. Tdng thdng Nga thdng bao. Chinh phu Nga se cho cac ngan hang vay tdi 950 ty nip lam vdn dtj' phdng trong thdi ban khdng dudi 5 nam. Tdng cdng. Ngan hang Tilt kiem Nga (ngan hang Idn nhdt) nhan 500 ty riip.
Ngan hang Ngoai tbirtrng Nga nhan 200 ty riip' Ngan hang Ndng nghiep Nga nhan 25 ty rup;
225 tv nip cdn lai danh cho ciic ngan hang khac
\'ai dieu kien tdng vdn tin dung khdng qua 15%
42 Nhung van de KINH TE VA CHINH TRj THE GlOl So 3 (155) 2009
Pham Thai Qudc - Dang Thj Phu-ong Hoa Kmh te Trung Qudc va Nga.
vdn cua ngan hang, fdng thdng Nga hiia se cap khoang 20 ty USD tir ngan sach de can thiep tren thi trud^ng chirng khoan nham mua lai cac cd phieu. Hang chuc tv' USD tii' ngan sach cung dugc tung ra cho cac ngan bang khdng cd kha nang thanh toan va>'. Ngan hang Kinh te ddi ngoai cung dua ra 50 t\' USD cho cac cdng ty cua Nga vay. Chinh phu Nga cdng bd: giam mire tien dt.r trir bat bude cua cac ngan hang tai Ngan hang Trung uong Nga. cho phep cac ngan hang cd them 380 ty nip de boat ddng kinh doanh;
Ngan hang Trung ucmg Nga cap hon 1.700 ty riip tin dung phi bao lanh va tang gap ddi thdi gian v'a\' tin diing. tii' 3 thang len 6 thang va cd the tang len 1 nam vao nam 2009; tang sd lugng ngan hang tham gia dau thau vay tin dung phi bao lanh;
Ngan hang Trung uong Nga dugc phep bit Id mdt phan cho nhung ngan hang thuong mai tham gia boat ddng tren thi trucmg cap tin dung lien ngan hang; nang miic bao hiem tien gui ngan hang cua dan chiing tir 400 nghin nip len 700 nghin nip:
cdp 250 ty nip ho trg thi tririmg tai chinh va khu vuc kinh te va danh 325 ty nip cho muc tieu na>' trong nam 2009.
fhang 10/2008. Duma Quoc gia thdng qua mdt loat cac di,r an luiit dn djnh he thdng tai chinh. Diic biet. cac sua ddi luiit cho phep nhiip
\k^ cua Quy Phiic lgi qudc gia xao Ngan hang Kinh tl doi ngoai thanh khoan tin dung tdi ngav 31/12/2019 vdi tdng gia tri la 450 ty nip. lai suiil 7%/nam theo qu>' dinh cua Chinh phu Nga. Theo diinh gia chung. luat da tao dieu kien de Ngan hang Trung uong cd them mdt cdng cu manh cai thien tinh thanh khoan. Ngay 13/10/2008. Tdng thdng Nga ky gdi cac dao luat ma Duma Qudc gia da thdng qua. Ngav 23/10'2008. Duma Qudc gia ihdng qua sua ddi iigan siich LicMi bang cho mini 2008 - 2010. tang phdn cap ngan sach cho Clic boat ddng chong khung hoang: ddng ihdi thdng qua cac luiit mo rgng quvCMi ban cua Ngan hang frung uo'ng. cho phep Ngan hang frung uong cd nhiing bien pbiip diic biel, lir giao dich khdim chi cac gid\ id cd gia cua chinh phu ma cdn dugc qii\en nuia ban ciic giii) id co gia cua Clic doanh nghiep.
Ngav 8 11 2008, Thu tudng Putin thdng qua ban ke hoach hanh ddng, lanh manh hoa ITnh
\'irc tai chinh va tirng khu \t,i'c kinh te. Ngav 11/11 '2008, Tdng thdng Nga tuven bd cat giam sd lugng cac doanh nghiep trung gian trong phan chia cac ngudn lire nha nude, tang cirtTng kiem soat cua nha nude ddi \di boat ddng cua cac ngan hang. Cimg nga\', Ngan hang Trung uong Nga da cdng bd mo rgng bien do tv- gia ddng riip trong rd ngoai te.
Ngav- 20 11'2008, Thu tudng Putin dl nghi giam thue kinh doanh. Tiep dd. ngav- 21 \ a 28/11, Ngan hang Trung uong lai mo rong bien do ngoai te them 30 koneika, ddng nip giam 9% trong rd ngoai te sau mirc giam ky luc hdi thang 8.
Chinh phu Nga trich 92 ty nip (3 ty USD) tir ngan sach lien bang de hd trg tai chinh cho nhiing doanh nghiep chu krc cua nen kinh te, chi 200 nghin ty nip (khoang 7 ty USD) de bao dam cho cac cdng ty nha nuoc (295 cdng l>) se dugc nhim tiC'ii trg giup cua nha nuoc. Dd la nhiing doanh nghiep kmh doanh trong cac ITnh vuc giao Ihdng, dien, dim khi, v iC-n ihdng, inivin ihdng, Nhirng doanh nghiep hoai ddng irong mdi sd ITnh v irc chu choi nhu qudc phong, luven kim. cac cdng l\ dim khi cimg nhu mdi sd Clic cd phim hat nhim se dugc ciip tin dung, Nmi\ 16 12 2008, Chinh phu Nga IC-n ke hoach chi {hem 150 iv rup (5,4 t\ USD) de thiic day nC'ii kinh te thuc,
Nuan himg frung uong Nga cdng bd tang lai sudl CO ban ddng riip tir 12"o len 13"u ke tir nmiv 1 12. Ddng thai nay cd \ e trai ngugc vdi kin sdnu cat giam liii suat tren loan ciiu. Day la kin limg llii sudl thir hai cua Ngim hang frung iromz Nua trong \dng mdt thang qua, .Mdi ln)ng nhuni: uu uen hang diiu hien na> cua Ngan hiinu Truim uong Nga lii ban che dong vdn chiiv ra nuoc ngoai. Da\ cung la mdi nd lire iiham nuim chan v iec ban ddng rup de mua ddng ddla Mv. Iu\ nhien. dieu mi\ se khien cho cac khoan \ a \ iro' nC-n diil do hon ddi \oi iigan haiiLi. doanh nghiep \a n^^uo] dan Nga. Ngiir.
Nhung v. 'dn de KINH TE VA CHJNH TRj THE GlOl So 3 (155) 2009
43
Kmh te Trung Qudc va Nga. Pham Thai Qudc - Dang Thj Phuong Hoa
hang Trung uong Nga cung dang cd gianh lai niem lin cua nha dau tu trong hoan canh ty le lam phat van cao hon mirc di,r doan. Thang
11/2008. t\' le lam phat hang nam cua Nga dirng o nuic 14.2%. cao ban mirc 11.8% dtJ' doan cua Chinh phu. Ngan hang Trung uong Nga cho rang ty le lam phat cua nam 2008 se o con sd
13"/o. Chinh sach tien te nay cua Nga dugc danh gia la kha mao hiem trong giai doan khung hoang tai chinh va kinh te toan cau suy thoai nhu hien na\. boi nd chii trgng vao nhu cau va\' lien cua cac nha dau tu nucic ngoai hon la nha dau tu trong nude.
Ngay 19/12. Duma Qudc gia Nga da thdng qua Du luat hd trg thi trudng lao ddng o qude gia nay. Dac biet. chinh sach mdi nay dir kien se hd trg cac ddi tugng that nghiep mdt khoan 4.900 nip/thang. Sd tien nay dugc chi cho trong
\'dng 12 thang tinh tir thdi diem bi mat viec.
Tbt^rc te. Chinh phu Nga da chi tren 50 ty nip phuc vu muc tieu nay. Khoan tien nay dugc chi cho mdt sd khu vt.rc thdng qua chucTng trinh cap
\'dn xay dung nhan krc tai chd.
'fdng thdng Nga Medvedev khang dinh:
khdng loai trir rang Nha nude Nga cd the chi tdng cdng hon 5 nghin tv nip (khoang 190 {\
IISD) gdp phan giam thieu anh huong cua cude khung hoang tai chinh toan can den kinh te Nga.
Chinh phu da thdng qua va dang thuc hien ke hoach hanh ddng bao triini cac he thdng tai chinh
\a ngan hang, cac nganh kinh te then chdt cung nhu doanh nghiep vira va nho. Tdng thdng Nga keu ggi ciic dia phucmg trong loan Lien bang phai thdng qua chiro'ng trinh chdng khung hoang ciia minh. la\' trgng tam la cdng tac ngan chan nan that nghiep. tao v iec lam mcVi va khus'en khieh san xuiii. Ong ciing da \eu cau thanh lap he thdng hd trg xuat khau \ a dau tranh gianh cac thi trucmg lieu thi.1 qudc te mdi. Qng nhan manh can can nhac cac nhan td ma trong tiro'iig lai gan cd the tao cho nude Nga kha nang canh tranh cd ket qua \'di ciic liip doan Idn nhal cua nude ngoai. Nha nude se huge chinh quven cac cap ciing nhu cac doanh nghiep phai sir dung dimg dan va hieu qua ngudn kinh phi hd trg cho cdng uic khac phuc cude khunii hoane liii chinh.
Vdi dien bien tinh hinh nhu da neu o tren.
theo thdng bao mdi nhat. tang truong GDP ciia Nga nam 2008 dat 6.8%. nam 2009 la 3.5%.
Cue Thdng ke qudc gia cdng bd tang trudng GDP o mirc 7.3%o trong 9 thang ddu nam 2008'.
thap ban so \'di udc tinh cua Bd Phat trien Kinh tl la 7.7%. GDP cua Nga trong thang 10/2008 sut giam so \a\ thang 9 ciing nam 0.4%. va san xuat cdng nghiep se chi tang d miic 1.9% chir khdng phai 4.7%o nliu dt,r doan. Cho tdi giiia thang
12/2008. Thu tudng Nga Vladimir Putin danh gia.
tdc do tang truong kinh te o Nga nam 2008 se dimg o mirc 6%. Thu nhap thuc te ciia ngudi dan Nga tang 7%. lam phat ca nam len tdi 13.5%.
3. Trien > ong:
Vdri Trung Qude, nam 2009 cac chinh sach cua chinh phu se tap trung vao nhung van de chinh nhu: dau tranh chdng tham nhiing. cai each che do dat dai. tang dau tu xay dung co sd ha tiing. Do trien \'gng ciia thi trudng the gidi van am dam tac ddng den xuat khau va tri tre ve dau tu.
mire tang GDP ciia Trung Qudc nam 2009 du bao chi dat 6 - 8"/o. lam phat se thap hon va duy tri d nuic 3.8"/o trong khi thang du tai khoan vang lai cd thap ban nhimg van dat khoang 7.5% GDP nam 2009 va 5.8% GDP nam 2010 23
Vd)i .\'ga. nhieu chuyen gia kinh te cho rang kinh te Nga cd the se roi vao suy thoai trong nam 2009. tdc do tang truang kinh te nude nay chi dat khoang 2.4%) \'a ed the cdn thap ban.
Neu gia dau qudc te la 50 USD/thiing, kinh te Nga. se tang 2.4%) dii la mdt mirc tang truang thap nhat chua tirng cd trong thap nien 1990 San xuat cdng nghiep giam 3%o. ty gia ddng riip se ndm o mirc 30.8 - 31,8 rup/1 USD. Sir sut giam trong san xuat cdng nghiep va mirc tang GDP thap se dugc bii dap bang su tang trudng cua ITnh vuc dich vu. thuong mai. tang dau tu CO ban. Bd Kinh te Nga cho rang miic tang dau tu la 1.4"/o. Dt,r tru ngoai te nam 2009 se giam cdn gan 300 ty USD. Mirc tang thdt nghiep co the la 7.4%o. Kich ban nav' da tinh den vice thuc thi nhung bien phap hd trcr nen kinh te*
http: u \ \ u , i l \ . r u
44 Nhung van de KINH TE VA CHJNH TRj THE GlOl So 3 (155) 2009
