uJD MaiHOM
MATO »AT¥G B I VE B A F ?
^*^i r j I J i i l l U J i l l j : J'HJ.I
Ngay 4.4.1949, cae thanh vien sang lap cua NATO ky Hiep udc Bac Dai Tay Duong, tuyen bd "doan ket, nd lire bet minh trong phdng ve tap the va gin giir hda binh, an ninh". Khi dd, mdi de dga Idn nhat doi vdi to chuc nay la "mgt cugc tan cdng vii trang chdng lai mgt hoac nhieu nudc thanh vien trong khdi Hiep udc d chau Au hay Bac My se dugc xem la mgt eude tan cdng chong lai toan bg Lien minh". Hon 60 nam da qua, mdi de dga doi vdi cae thanh vien cua Lien minh da thay ddi dang ke. Mgt cugc tan cdng tai Bae My hoac chau Au bang vii khi thdng thudng rat khd xay ra. Thay vao do. Lien minh phai ddi dau vdi nhiing thach thirc phuc tap han nhieu tir chu nghTa khung bd, phd bien vii khi hat nhan, tan cdng mang. sao chep trai phep, an ninh nang lugng...
Trudc nhii'ng yeu cau cua thdi dai mdi.
cau hdi dat ra la lieu NATO cd thanh cdng trong viec gin giu hda binh tai chau Au va cd the thich ung vdi nhii'ng thach thiie eua the ky XXI. NATO da timg ddng vai trd la nin tang an ninh d chau Au va cae chinh sach ngoai giao cua My, nhung bien nay kha nang nay lai khdng rd rang. Vi the, NATO can ed mgt cai nhin toan dien bon de duy tri anh hudng cua minh trong mdi trudng chien luge mdi.
1. Phong thii tap thi trong the ky XXI
Nguyen Nham
Ke tir khi ket thue Chien tranh Lanh.
NATO da khang dinh dugc ehinh minh thdng qua cae hoat ddng quan su de dua eac eude xung dot ra ngoai bien gidi NATO, lan dau tien d Bosnia, sau dd tai Kosovo va hien nay d Afghanistan. Tat ea eac hanh ddng quan su ke tir nam 1995 cang trd nen khd khan ban trudc va mdi lan nhu vay sir hoai nghi ve do tin cay cua Lien minh eiing tang theo. Tuong tu trudng hgp tai. khu vuc Balkan trong thap nien 1990, nhieu ngudi cho rang do tin cay cua Lien minh dua tren sir thanh edng cua su menh tai Afghanistan.
Day la sir quan ngai cua NATO trong nhung nam tiep theo vdi sir hgai nghi cua du luan dd la: Muc dich cua NATO la gi? (Bn -joy
Mgt khai niem chien luge mdi eua NATO dugc hinh thanh tao ra co hdi de xae dinh ve nguyen tac cua NATO khi nao, d dau, nhu the nao va tai sao can phai hanh ddng chii khdng phai don gian chi dap ung mgt each may mde theo nhirng van de mdi phat sinh. Day la van de ma cae nha lanh dao Lien minh ddi hdi phai xae din.i duge hanh ddng va mue dich cu the cua Lien minh, Se cd nhiing thach thirc mdi xay ra, do vay ddi hdi Lien minh phai cd sir ddi phd va ed eo hdi de edng bd ly do tai sao va phuang phap eac qudc gia Bac My va chau Au giai quyet eac mdi de dga chung trong thdi ky chien
luge mdi. .jnofl! ; ; f ; : i ! MIJ:. . J C I . U _ : : ; r ; j n '
34 NGHIEN CCfU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°01 (1241.2011
Nam 1949. "mgt cugc tan cdng vii trang" nhu md ta trong Dieu V cua Hiep udc Washington, tire la mgt cugc tan cdng tren bd cua Lien Xd a chau Au, Moi de dga dd la rd rang \ a doan ket la dieu can thiet, Neu lire lugng Lien Xd quet qua Dire thi cong dan cua Ha Lan \ a Bi se chiu chung sd phan.
Neu Lien X6 lan lugt thdng tri ea luc dia se true tiep anh hudng den lgi ich sdng cdn cua Bac My. Tuy nhien, vien canh do da khdng xay ra va cho den nay. cae moi de dga kha dT nhat cho cae thanh vien NATO la eac cugc tan cdng khung bd xay ra tai My vao nam 2001, Istanbul \ao nam 2003, Madrid vao nam 2004 va London vao nam 2005.
Hien nay su can thiet de can bang Dieu V cua NATO nham de hoat ddng nhu mgt
"Lien minh Vien chinh"^, Tuy nhien, ngudn gdc nay sinh cae cugc tan cdng chdng NATO la do chu nghTa khung bd boat ddng d cae can cu tai Afghanistan va Pakistan. Hoat ddng nhu mgt Lien minh Vien chinh khdng phai la muc dich chu yeu cua Dilu V, ban chat cua Dieu V cho den ngay nay can phai dugc giii nguyen gia trj gdc cua nd.
' Tren thue te. thach thirc ddi vdi NATO la cae thach tbiic trong cae ITnh vuc phi quan sir va tham chi ca eac mdi de dga phi bao ddng ed the tan pha mgt xa hdi. Dien hinh la nude Nga hien nay rat it kha nang ed thi khdi ddng n o t cugc tan cdng quan sir chdng
Hoat dong q joc phong chung nhSm bao ve lanh th6 va an ninh cho cae nuoc thanh vien.
" Thuat ngii dirge ciru Tong thong George W, Bush dua ra tai Hoi nghi thugng dinh Bucharest 2008.
lai mgt trong eac nudc thanh vien NATO.
Tuy nhien. mgt cugc tan cdng mang thdng tin chdng lai Estonia vao nam 2007. cd ngudn gdc tir lanh thd Nga. da binh thanh nen mdt loai hinh chien tranh mdi. Ben eanh dd, viec eat ngudn cung cap khi ddt cua Nga chay qua Ukraina da khien cae nudc NATO nhu Romania va Bulgaria bi khung hoang tram trgng.
Tan cdng mang hoac eat giam nang lugng cd duge xem la mdi de dga trong Dieu V khdng? Theo dinh nghTa thi day khdng phai la eude "tan cdng vu trang". Cae nudc thanl'i vien trong NATO can phai cd sir dieu chinh, it nhat la trong Dieu V cua Hiep udc de ddi phd vdi nhung nguy co mdi nay sinh, Trong khai niem chien luge mdi, cae thanh vien NATO khang dinh, bat ky hanh ddng dang va se de dga an ninh ehinh tri, kinh te va toan ven lanh thd cua mdt thanh vien NATO se gay ra mdt phan irng tap the.
2. Quan he NATO - ngoai chau Au Theo Ivo H. Daalder, dai dien thudng true cua My tai NATO: "Khu vuc Bde Dgi
Tdy Duang khdng cd dao md do la mot the giai bi ngap nuac. Ngay nay, quan he xuyen Dgi Tdy Duang phdi xem xet quan he khdng nhicng tren gdc do xuyen dgi duang md phdi xa han tren gdc do todn cau ". Mdi quan he cua NATO vdi cae td chiic va cae nudc khae chua cd gi mdi. NATO dugc su uy quyin cua Lien hgp qudc (LHQ) dua lire lugng Ho trg An ninh Qudc te (ISAF) den Afghanistan
^a/rj r/ir///f/ /^ if/ //?///? 33
nam 2003 va thanh lap Ddng minh boat ddng chdng vi pham ban quyen va cudp bien sau khi Tdng thu ky LHQ Ban Ki-moon yeu cau eac tau hd tdng cho tau thuyen cua Chuang trinh Luang thue the gidi di lai gan vung Sirng Chau Phi va Vinh Aden. Lien minh da tao ra "Ddi thoai Dia Trung Flai", "Sang kien Hgp tac Istanbul" de md rgng mdi quan he cua minh vdi cae nudc tren khap khu vuc Trung Ddng nhu tham gia vao quan he ddi tac cho cae boat ddng hda binh, hgp tac quan sir va trao ddi thdng tin.
Tir nam 2006, Tdng Thu ky NATO Jaap de Hoop Scheffer keu ggi phat trien quan he ddi tac gan gui giua NATO vdi Australia, Phan Lan, Nhat Ban, New Zealand, Han Quoc va Thiiy Dien; De nghi My tao ra mgt td chire chinh thirc trong NATO de xay dirng va hinh thanh nhung quan he ddi tac, mdt phan do lo ngai NATO se bi mat vai trd va trd thanh mdt cdng cu quan sir cua My.
Moi ddi tac cd nguyen vgng khae nhau.
NATO nen tiep tuc lam viec vdi tiing ddi tac Chau A-Thai Binh Duong vdi tu each ca nhan de phat trien quan he d mire do phu hgp vdi nhu cau cua nhung qudc gia thdng qua cae chuang trinh hgp tac. Tuy nhien, tiln trinh md rgng can dugc tang eudng va eac co hgi de gia nhap NATO nen dugc de ngd.
Australia da ddng gdp rat nhieu eho cae sir menh quan sir tai Afghanistan va dieu nay can duge khuyen kbieb de nude nay tilp tuc tham gia chat che ban trong eac no lire eua Lien minh trong tien trinh ehuyen giao.
Trong tuong lai, bat ky mdt nudc ngoai Lien minh cd vien trg quan sir dang ke (it nhat 1.000 quan) phai trd thanh mdt phan eua qua trinh lap ke hoach hanh ddng, ke ca vang mat trong thao luan. Nhat Ban da tuyen bd tang hd trg kinh te eho Afghanistan, ben canh dd cung the hien sir quan tam den phdng thu ten lua va cd the ddng gdp vao eac no lire de bao ve Lien minh chdng phd bien vu khi. Cae nen dan chu Idn khae khdng thude khu vuc chau Au ed tiem nang va vai trd rat Idn, ddng vai trd nhu la cdng cu cua Lien minh de chdng lai nhiing mdi de dga mdi xuat phat tir nhung khu vuc xa.
• . , *
Lien minh chi ed the dua them cae quan he ddi tac trong bdi canh thich hgp neu:
NATO nhan thirc duge day du pham vi va mue do cua cae mdi de dga mdi trong mdi trudng an ninh hien nay; Muc dich duy nhat cua NATO la de dam bao an ninh trong pham vi chau Au thdng qua cae cam ket eua My va cae quan he ddi tac ngoai vi; Muc dich cua Lien minh de ddi phd vdi nhirng thach thirc toan cau va sau dd trd thanh vai trd trung tam. ., ;
/ rtt(;r!rf ii / rlfMfl'j ir,l o y iv\
NATO da thanh edng khi dua gia tri lgi icb chung eua Lien minh lam ne i tang. Neu NATO eho phep eac ddi tac b m ngoai khu vuc chau Au tham gia, can tap trung vao cae quan he gan giii vdi eac nen dan ehu chau Au, dae biet la trong quan he hgp tac chat che vdi Nga. > Hnlrn n-y I ^no'iJ rrfirl
3. Quan he NATO - EU ''^"P ^V^ '^"^
irn 'Xf. d b Kup
36
NGHIEN CQU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°01 (124).2011Hau het cae thanh vien Lien minh EU se khong dong gdp quan sir Idn. Theo nhan dinh cua cae nha phan tich, van de nay EU chua va se khdng bao gid lam. Tuy nhien.
My se tiep tuc tao sire ep de EU chia se ganh nang tai chinh, nhung nhung nd lire nhu vay se CO hieu lire d ben le.
Hau het cac thanh vien NATO cung ed them tu each la thanh vien eua EU. Trong viee chong khung bd, chau Au da thanh lap CO quan tinh bao thu thap va pha vd tai ehinh khung bd, EU da thiet lap mdt Trung tam Tinh bao chung tai Brussels, bao gom eac chuyen gia tinh bao qudc gia nham giup EU hoach dinh chinh sach ve hoat ddng chong khung bd. EU gan nhu hoan thien trong viee ket noi co sd du lieu tdi pham qudc gia, cd the giam sat cac phan tir circ doan va phong tda tai khoan chinh cua nhung phan tir bi tinh nghi. EU duy tri theo ddi 24/24 va trung tam thdng tin trg giup khan cap cho dan trong trudng hgp xay ra tan cdng mang. >•'-' "'• '."'
Viec tang cudng quan he ddi tac vdi EU cho phep NATO cd dugc sir hd trg Idn ban ca ve tai chinh va pham vi boat ddng. EU cd ngudn tai nguyen to Idn trong ITnh vuc phi quan su. nhung \'an rat canh giac trong hgp tac chat che hon niia vdi NATO. Nhilu ngudi da lo sg chau Au va NATO chi la mdt edng cu eua "chu nghTa de qudc" va khong mudn cho phep My cd dugc anh hudng Idn hon trong L'.en minh Chau Au. Mdi day, EU da thdng qua Hiep udc Lisbon, va hy vgng qua do se mo ra nhiing kha nang mdi. Theo
do. Hiep udc Lisbon linh boat ban trong viee cho phep cac thanh vien EU san sang tham gia vdi tu each cd van quan sir va hgp tac qudc phdng, ddng thdi cung md rgng pham vi eua EU trong cbinb sach An ninh va Qudc phdng chung (CSDP) nham: giai tru quan bi;
hd trg, hda binh va dn djnh sau xung dot;
xung dot va nhiem vu cdng tac phdng chdng dn dinh sau cugc xung dot.
Mac du Hiep udc Lisbon la mdt budc tien quan trgng ddi vdi EU, song mdt trd ngai Idn ddi vdi quan he hgp tac NATO-EU hien nay la vu tranh chap giiia Thd NhT Ky va Sip. Sip phu quyet cam ket eua EU eham dirt cugc phong tda thuong mai tren Bae Sip, trong khi dd Thd NhT Ky bdi udc ve viec md cira bien eho eac tau van tai eua Sip. Sip da ngan chan su tham gia cua Thd NhT Ky trong cac CO quan qudc phdng EU va ngugc lai Thd NhT Ky se khdng eho phep Sip tiep tuc lam viec vdi NATO.
Vdi Hiep udc Lisbon, EU se khdng cdn bi nhieu ap lire trong chinh sach ddi ngoai ve viec bau Chu tich Luan phien sau thang va cd the tap trung eho viee dat ra eac uu tien chien luge. Nhung quyet dinh khdng chi dinh bd nhiem nhan su cho chuc Chu tich va Ngoai trudng EU da chimg minh rang, eac nudc Idn d chau Au can phai khang dinh sir lanh dao can thiet de pha vd be tac hien nay trong thi ehl giiia EU va NATO.
My quan tam nhieu den cac nudc Idn d chau Au nham thue day sir ddng gdp quan sir
'Tta/fJ //////// /// tj/ tTf/f/? 37
cua cac nudc nay tai Afghanistan. Trong khi dd. cac nudc cd tiem lire manh nliu Due va Y cho rang se la tdt ban neu hg tap trung nguon luc de tao ra eo hgi hgp tac Idn hon giua NATO-EU, Thd NhT Ky muon tham gia nhieu ban vao Ca quan Qudc phdng Chau Au va CSDP, nhu vay Tho NhT Ky se nhan dugc sir ho trg Idn ban va cac nudc Idn d chau Au phai tim each de thue hien dieu nay.
Trong khi do. My se phai mat vai tro "dd dau" Thd NhT Ky de doi lay sir hd trg boat dong cua NATO, Ankara se khong cam thay bi cd lap trong Lien minh.
Quyen live "eirng" cua NATO va quyen lu'c "mem" cua EU la mdt sir ket hgp manh.
Luc lugng quan su NATO cd the giai quyet, ngan chan xung dot va cdng viec tai thiet. dn dinh danh cho Lien minh Chau Au. Nhung tai sao van tdn tai kha nang trung lap giua hai to chuc nay? My va Lien minh Chau Au cd the phat trien nhung kha nang nay thdng qua cac co quan dan sir va sau do lam viee cung vdi cac nha hoach dinh quan su NATO de chuan bi cho cac tinh hudng xung dot trong tuang lai. Franklin D. Kramer va Simon Serfaty da de xuat viec tao ra mdt Dien dan Euro-Dai Tay Duang nhim mue dich dong vai trd nhu mdt nha dieu phdi vien chien luge eho boat ddng eua NATO-EU.
Mdi quan he giua NATO-EU ciing se phu thude nhieu ban vao mdi quan he giiia K4y va EU, My can tang cirdng nhiem vu cua minh sang EU va tao quan he gan gui han giua cac nhan vien cua EU va NATO tai
Brussels. Hien nay tai Brussel. My chi cd mdt ngudi dugc EU giao dam trach viec hgp tac qudc phdng. Ngoai viec tang so nhan vien lam viec ve qudc phdng tai cac su menh cua EU. My nen bd nhiem mdt cap pho a ca NATO va EU. chiu trach nhiem la cau ndi giti'a eac su menh,
4. Quan he NATO - Nga
Van de cdt ldi trong quan he NATO- Nga ed the dugc tdng ket la: NATO khdng cho phep Nga ed quyen phu quyet cac quyet dinh ciia Lien minh, trong khi Nga cho rang Nga xirng dang cd mdt tieng ndi day du trong cac van de an ninh chau Au. NATO theo dudi muc dich va chinh sach rieng bat chap sir phan ddi cua Nga va do vay lai lam tang them sir cang thang tir Moscow. NATO da tim each de tao ra an ninh va dn dinh khap Ddng Au, trong khi do Nga da gay ra bat hda va sir bat dn dinh d nhung noi nhu Ukraina, Moldova va Gruzia nham gia tang anh hudng eua minh va ngan chan sir md rgng cua NATO. Hai tam nhin tuong phan xung quanh van de an ninh chau Au nam d sir khae biet giu'a phuang Tay va Nga.
Nga quyet liet phan ddi viee md rgng NATO sat bien gidi cua Nga va cho rang day la chinh sach thdn tinh cae trun | tam va khu vuc ddng dan d chau Au trong mdt "no lire nhuc nha" cua My de md rgng anh hudng tai mdt thdi diem khi Nga da suy ylu. Tuy nhien, NATO tin rang, y dinh md rgng khu vuc hda binh va phdn vinh d chau Au se
38
NGHIEN CCfU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°01 (124).2011dugc phia Nga hieu. chap nhan nhu la lgi ich cho hai ben \-a NATO khdng phai la mdt mdi de dga cho Nga,
Tuang lai cua viec md rgng NATO la khdng chae chan. Trong khi tien do van tiep tuc d Balkans", trien vgng cua Ukraina va Gruzia gia nhap Lien minh chua rd rang trong thdi gian tdi,
Chinh sach cua NATO hien nay ddi vdi Gruzia va Ukraina la sir can nhac than trgng.
Lien minh cam ket xem xet sir tien bg cua ca hai quoc gia hang nam, cho phep phat trien quan he gan gui ban vdi NA'fO neu mudn va tiep tuc ngd cua de cho hai nudc nay trd thanh thanh vien NATO trong tuang lai, Trong ngan han. mdi nudc deu co nhii'ng trd ngai dang ke rieng trong tien trinh gia nhap NATO, Ukraina hien dang ed nhii'ng van de khd giai quyet \'e chinh tri ndi bd, Ngudi dan CO ban van ung hd quan diem gia nhap NATO va cho rang day la muc tieu dung dan; Trong khi do Grudia lai dang c6 nhirng tranh chap cang thang vdi Nga ke tu eude chien giua hai nirdc nam 2008 va hien nay van de tranh chap lanh thd giira hai qudc gia van chua c6 dau hieu sang sua trong viec giai quyet,
NATO tai khang dinh sir md cira de cac qudc gia chau Au dap irng dugc day du cac tieu ehuar. gia nhap Lien minh, de duy tri tinh toan ve i cua Dilu X va tranh nhung tien
•' Montenegro va Bosnia-Herzegovina gia nhap Ke hoach Hanh donu cua NATO,
trinh khdng can thiet d chau Au. Tu}' nhien, tien trinh cho phep Ukraina va Gruzia gia nhap Lien minh van khdng lam giam bdt cang thang vdi Nga, De ma ra kha nang Idn ban trong hgp tac vdi Nga. tham chi Tdng thdng Obama da quyet dinh khdng trien khai he thdng phdng thu ten lua tai Ba Lan \'a Cdng hda See, Kha nang NATO va My hgp tac vdi Nga se phu thude rat nhieu vao thien chi cua Nga trong quan he vdi My, Den nay.
ve CO ban Nga coi viec thay ddi chinh sach cua My nhu md rgng va phdng thu ten lii'a la mgt CO hdi cho ca hai ben xem xet lai each tiep can cua hg trong viee giai quyet cac van de. Chinh quyen Obama hy vgng Nga se iing hg lenh trimg phat eirng ran ban chong lai Iran va cho phep quan dgi My qua canh nhieu ban de tdi Afghanistan. Nga da eham tre trong viec thue hien Fliep dinh Qua canh tdi Afghanistan dugc ky ket thang 7 nam 2009 va Moscow cung ehi cho phep mgt so lugng nhd cac chuyen bay eua My qua canh.
Van de cdt ldi lien quan den Iran va Afghanistan la Nga mudn giii nguyen trang lgi ich va uu dai cho Nga tai khu vuc nay, Nga khdng mudn Iran phat trien vu khi hat nhan, nhung ddng thdi eung khdng muln My cd dugc vi tri dia-chien luge Iran. Nga khdng mudn Taliban trd lai nam quyin lire tai Afghanistan, nhung cung khdng muon My cd duge thang lgi tai day.
Mdt cau hdi quan trgng cho chau Au la lieu Nga ed nghiem chinh tuan thu c quy dinh eua Dao luat Helsinki Final, dc, et
'Tlti/rj iTff/t// f/7 fj/ iTf/f/?
trong viec cam thay ddi bien gidi bang vii lire? Nga da pha vd Dao luat nay trong thang 8 nam 2008 khi tan cdng hd trg cho viec ly khai eua Nam Ossetia va Abkhazia tir Gruzia, Hanh ddng cua Nga chung td nhirng han che cua Td chire An ninh va Hgp tac chau Au trong ca che giai quyet tranh chap, Ben eanh do cung chung td sir ban che cua NATO trong viec giu' gin cac nguyen tac cua Hiep udc Helsinl<i ben ngoai lanh tho NATO, Ddng thdi eung cho thay su that bai cua Hdi ddng NATO-Nga,
Trong tuong lai gan. My can tang cudng hgp tac thiet thirc ban va xay dung niem tin cua ca hai ben. Hdi ddng NATO-Nga se md rgng so lugng cac eude tap tran va cac hoat dong dao tao chung de ddi phd vdi cac van de nhu khung bd va an ninh hat nhan nhu hai ben da tien hanh dinh ky trong nhiing nam gan day. Neu chau Au cd the dira tren cam ket dam bao an ninh eua lire lugng phan irng NATO, NATO cd the dl xuit mgt lire lugng phan irng chung NATO-Nga de quan ly cac tinh huong khan cap tren toan khu vuc.
Thiet lap dirge mdi quan he tdt vdi Moscow, NATO khdng can phai chi phi cho an ninh cua cac thanh vien Lien minh mien Dong chau Au. Khi do NATO can phai co ke hoach dir phdng nghiem tiic de bao dam ddi
\di eac qudc gia vung Baltic, dae biet la Estonia va Latvia, trong khi can minh chimg dugc cho Nga thay nhirng nd lire nay la can thiet va hoan toan nham mue dich tu ve.
5. Tiem nang ciia NATO
De ddi phd vdi nhung moi de dga trong moi trudng an ninh mdi. NATO chuan bi mgt ke hoach du phdng quan sir san sang dap tra nhung nguy ca bi tan cdng do eac nudc hoac cac nhdm thu dich tren toan the gidi dang ed ke hoach tan cdng vao chau Au va Bac My. Tuy nhien, khd khan d cbd chau Au it cd kha nang de ehuyen quan di xa. khoang tren 70%o lue lugng mat dat cua chau Au khdng the trien khai, Yeu cau tdi thieu ciia Lien minh dat ra la thanh lap mdt lue lugng phan irng cua NATO (bao gdm 25,000 quan ket hgp ca luc lugng hai, luc, khdng quan) da duge dap irng, eung nhu viec trang bi cac khi tai quan trgng nhu may bay true thang,
Ngoai viec hoan thanh eac yeu cau quy dinh eua lue lugng phan ung. NATO can phai tap trung ngay cang nhieu ve hai quan va kha nang phdng thu ten lua. Trong nd lire boat ddng, tau cua NATO se tuan tra Dia Trung Hai de chdng khung bd, ngan chan vu khi huy diet hang loat va giam thieu cac mdi de dga cua cudp bien, Dieu V ddi hdi NATO phai phat trien kha nang de chdng lai nhii'ng mdi de dga tren khu vuc bien qudc te, Ve van de phdng thu ten lira, Tdng tiidng Obama quyet djnh tap trung vao ngan c'lan kha nang bi tan edng bang ten lua tam ngan va tam trung tir Iran va cae mdi de dga chau Au khae xuat phat tir khu vuc Trung Ddng, Do do, trong thao luan ve van de phdng thu ten lira da thay ddi tir chu de lam sao de bao ve My sang lam the nao de bao ve lanh thd cua
40
NGHIEN CGU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°01 (124 11NATO, Budc tiep theo, de dat duge thda thuan phdng thu ten lira bao ve lanh thd eua cac nude thanh vien NATO, ddi hdi Lien minh phai trd thanh mdt khoi thdng nhat chir khdng chi rieng My la ngudi khdi xudng va thue hien,
De ddi phd vdi nhiing mdi de dga phi quan su eho cac thanh vien, NATO nhan ra rang minh khdng cd kha nang dap ung nhiing thach thue nay. Mae du da thanh lap Trung tam Khae phuc sir cd may tinh vdi nhiing tinh nang cdng nghe mdi, NATO thira nhan nhu vay la khdng du de dap ung vdi chien tranh khdng gian mang. Trong khi dd, eac quan ehire NATO lai phai ndi ve sir can thiet de "bao ve co sd ha tang nang lugng"
(boat ddng Active Endeavor dugc thanh lap de bao ve ddng chay cua dau va khi ddt qua Dia Trung Hai. chdng lai cac hanh ddng khung bo), an ninh nang lugng va xa ban la mdt thach thirc ehinh tri.
Mgt lira cbgn cho Lien minh la can phat trien deu, khdng chi rieng quan sir ma ca phi quan sir de ddi phd vdi nhirng van de mdi phat sinh trong tuong lai. An ninh eiia Lien minh se tdt ban khi lam viec vdi cac td chiic nhu Lien minh Chau Au, noi ed ea ngudn lire va kinh nghiem de bd sung vai trd quan sir cua NATO. NATO cd thi tap trung dl bao dam rang. Lien minh ed "sire manh ciing", can thiet d.'^ ddi phd vdi nhiing mdi de dga khae nhau tir cac qudc gia, eac nbdm thu dich Cling nhu chdng khung bd va cudp bien.
Ben eanh do, phai hgp tac chat che vdi cac td
chiic qudc te. tham chi la cac td chire phi chinh phu va ngay ca cae tap doan tu nhan de giai quyet cac mdi de dga phi quan su doi vdi cac thanh vien Lien minh.
v l cac vin dl quan sir. NATO ed thi dong vai trd lanh dao nhu da tirng lam tai Bosnia, Kosovo va Afghanistan, khi do EU dan chuyen thanh mdt td chire tiep nhan kbi tinh hinh da dugc dn dinh nhu trudng hgp tai khu vuc Balkan. Ve cac van de phi quan su nhu an ninh mang, an ninh nang lugng, EU lai la td ehire ly tudng de ddng vai tro dan dau, trong khi NATO cd the hd trg hau can va nhan sir can thiet de giai quyet van de. De dat duge sir hgp tac can thiet se can den vai trd Idn ban eua My nham phat trien moi quan he rieng cua minh vdi Lien minh Chau Au va nd lire phdi hgp lam viee chat ehe ban vdi NATO.
6. Cau tra loi dang con ff phia truoe NATO vien dan Dieu V de bien minh cho cac hanh ddng quan sir ben ngoai lanh thd la nham ngan chan cac mdi de dga xuyen qudc gia. Nhung, phan Idn cdng dan chau Au hien nay lai xem cugc chien d Afghanistan nhu mdt boat ddng nhan dao va khdng phai la mdt boat ddng nham ngan chan mdi de dga true tiep cua khung bd.
Viec ddng gdp them gin 7.000 quan tdi Afghanistan trong thang 12/2009 sau bai phat bieu cua Tdng thdng Obama tai West Point ve chien luge chien tran! mdi Afghanistan cd the eoi la mdt dau h \y
Nato dang di ve dau? 41
vgng eho tuang lai cae nudc thanh vien NATO tai chau Au. Tuy nhien, sd lugng tang them quan nhu vay khdng du va bau bet nhirng lire lugng nay se khdng true tiep tham gia vao cac boat ddng chien dau. My da hy vgng se dat duge nhirng budc tien kha quan ban trong Hgi nghi tai London ve Afghanistan, Tuy nhien. My lai that vgng khi Tdng thdng Phap Nicolas Sarkozy khang djnh Phap se khdng giri them quan va Diic cung cbi ddng y tang them 850 quan nhan.
Ben eanh do, Fla Lan va Canada cung da thdng bao rang se riit quan dgi cua minh vao nam 2010 va 2011.
Chi mdt sd it cae thanh vien nhu Canada, Ha Lan. Anb, Australia, Dan Mach va Romania san sang giri quan ddi cua minh den cac khu vuc nguy hiem d phia nam va phia ddng. Cac nude edn lai ludn tir chdi trien khai quan ddi cua minh tai nhiing noi nguy hiem, nhay cam. Tham chi, Thu ky cua Bg Qudc phong My Robert M. Gates eanh bao ve nguy eo NATO trd thanh mdt Lien minh "hai tang" giiia nhiing ngudi san sang va khdng san sang chien dau.
Washington mudn thue day NATO tang cudng hien dien quan su nhieu ban niia trong cac nhiem vu tren khap the gidi, bao gdm ca d Afghanistan, Kosovo, Dia Trung Hai va vimg Sung Chau Phi. Trong nhiing nhiem vu nay hien nay ed khoang tren 70.000 nhan vien quan sir. nhieu hon lire lugng ISAF cua ban 40 qudc gia cdng lai. Tuy nhien, nhiing nudc thanh vien d chau Au khdng mudn dua
quan din Afghanistan neu sii menh nay dugc dung len dudi la ed eua My.
NATO ngay cang cd xu hudng lien minh vdi nhirng td ehiic qudc te khae (ea ngoai khu vuc) de dam bao eho an ninh eua chinh minh. NATO ed quan he ddi tac vdi ban 40 qudc gia (trong dd ed hon 20 thanh vien cua Ddi tac vi Hda binh). Ddi thoai vdi eac nude Idn nhu An Do va Trung Qudc ed kha nang phat trien manh me ban.
My khdng quan tam den nguy co phai ddi mat vdi hudng di cua NATO trong tuong lai. De giii duge vai trd cua minh trong Lien minh Bac Dai Tay Duong, My phai lam eho chau Au hieu dugc nguy co de dga tiem an trong mdi trudng mdi va nhiing gi can lam de giai quyet dugc nhirng mdi de dga nay,
NATO budc phai thira nhan rang Dieu V cam ket ve mdt "cugc tan edng vii trang"
la khdng du de bao ve cac thanh vien cua minh chdng lai mdt loat cac mdi de dga ed the lam suy yeu an ninh qudc gia cua cae nude thanh vien. Trong khai niem chien luge mdi, eac thanh vien NATO nen khang dinh rang bat ky hanh ddng khdi xudng bdi mdt nha nude, td ehiic ben ngoai nao dang de dga an ninh ehinh tri va kinh te, tinh toan ven lanh tbd cua mdt thanh vien NATO eiing yeu cau mdt phan img tap the thdng qua Dieu IV, Dilu V.
NATO can phai tang cudng quan he ddi tac vdi EU va vdi cac nen dan chu ngoai chau Au. De dam bao cae ngudn lire can
42
NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°01 (1244
thiet nham ddi phd \di eac mdi de dga phi quan sir. My can thue day nhirng qudc gia chau Au la thanh vien cua ea NATO va EU de giup pha vd cac rao can ddi vdi hgp tac giira hai td chuc. tu dd cho phep ed nhirng boat ddng chung nhieu ban, dae biet la trong cac ITnh vuc phdng. chdng xung dot va quan ly khung hoang.
Trong mdt the gidi cua eac mdi de dga toan cau, NATO phai tang eudng mdi quan he vdi eac ddi tac tren khap the gidi, bao gdm ca cae nen dan ehu chinh tai kliu vuc Chau A-Thai Binli Duong, Australia da chiing minh. mdt qudc gia khdng phai la thanh vien NATO cdng cd the ddng gdp sue manh quan su dang ke. Nhu vay, trong bat ky nhiem vu nao trong tuong lai ma cd mdt nudc ngoai thanh vien trg giup quan sir dang ke (it nhat mdt nghin quan) thi nude do phai la mgt phan cua qua trinh lap ke boach hoat dong,
NATO can phai tap trung su ehu y ban trong viee phat trien hai quan va kha nang phdng thu ten lua. My se thue day sir hgp tac Idn ban giii'a NATO va Nga. Viec thay ddi quyet dinh cua chinh quyen Obama se md ra CO hdi eho sir hgp tac vdi Nga. Ddng thdi, NATO can phai tran an cac thanh vien Lien minh Chau Au ve phia ddng va dam bao qudc phdng cua hg chdng lai cac de dga tir Nga. Dieu dd cd nghTa rang NATO can phai cd ke hoach du phdng nghiem tue de bao xe cae qudc gia Baltic, dae biet la Estonia va Latvia. NATO nen khing dinh lai cam ket ve
chinh sach md cira d chau Au va du\ vi i xem xet thudng nien cho qua trinh gia nhap NATO cua Gruzia va Ukraina.
Nbu vay. NATO dang cd nliilu chuyen bien phuc tap. am i. My dang mat dan vi tri
"thdng tri" trong Khdi do eac thanh vien chau Au manh len (Phap, Due.,,) dang cd nhiing bat ddng ve quan diem eung nhu each tiep can giai quyet eac van de qudc te, Bon van de duge thao luan tai Hdi nghi Thugng dinh ngay 19/11/2010 (eai each NATO, khai niem chien luge mdi. phdng thu ten lira chau Au va Nga) lieu ed the coi la mdt bude ngoat mdi eua Lien minh, Tuy nhien, xet ve ban chat. Lien minh se van la tru cdt quan su ciia My, chau Au ciing nhu cae nudc ddng minh khae. Chinh vi vay, nhii'ng thay ddi trong Lien minh van ehu yeu mang tinh chat dieu boa lgi icb eac ben cho phu hgp hon trong bdi eanh mdi. Vi the. eau tra ldi NATO dang di ve dau van edn dang d phia trudc.
Tai lieu tham khao
1. Tu lieu eua Vien Nghien cim Chien luge qudc te (Anh).
2. Kiet Linh: NATO se di ve ddu.
Vietbao.vn. 19/11/2010,
3. Nguyen Viet: Hgi nghi Thugng dinh NATO vd budc tien lieh sic vai Nga. Dan tri, 21/11/2010.
4. Huyen Chi: Nga - NATO hgp idc vi phdng thu ten lica. Cdng an Nhan dan
Online. 22/11/2010.
