VON XAHOI veil NANG Lire NGlrtltglnfeP " * 1 CUA NGl/dl NHAP GlT,,,,,,,,,,,, . .. . ^ 1
NGUYIN THI Bfttl THftrw
,5 i».-J
Torn (ofc Von xa hii li mot trong nim nguon liic quan trgng dii vii mnh kie&a ngi0inlt&i ^ Bii vi^t niy xem xet viic ngiM nhip cdsu:dung vin xa hii trong viic ning eao ning hl&^^h4:n^iia nhamki^m song vi hia nhip ftii thinh thi. Ning lilc nghe nghiSp cia ngtMnl^eii^f^xemt^
daa cie goc iiitn thic nghe nghiip, kinh nghiam nghi nghiep visiic klid& VgktMheitdng vaiM.
khic nhau dci vii tiing thinh to niy. Trong si nhiing nguii Mn nh^p cii tfi hta ^ binphdingf^
Thiy vi TnOng Thi • thinh phiVinh - tinh Nghe An, co nhOng nguii da bi» each si dfng cie yttslti' Umg tin, Sff co ii - ci lgi vii nhing nguii trong vi ngoii mgng IUU xi hii dia .ko^d^ vpt, duag Vto ning cao ning lde nghi nghilp, tudi gia ling lai ich kink ti'cho ban thin.
Til khia: Vin xa hii; sinh k(;ngiM nhip cU; ning liic nghi nghiip.
Abstract: Social capital is one office important resources to immigrants' means of living. ^ article found out how immigrants used their social capital to improve their working ability in orderfo earn their living and integrate into city life. Immigrants' working ability was examined in ttm'<#
occupation knowledge, employment experience and health. Social capital played an important fokjn.
each component af working ability. Of immigrants in Ben Thuy and Truong Thi distiict, Vin^N^^
An, some had been able to utilise trust and reciprocity witk people inside and outside tkeir 'scdd.
circles to improve working abUity, tkus increasing their financial utility. ' '
^fords! Social capital; means ofliving: immigrant: working ability. ""
Ngiy nh4n bii: 18/11/2014; Ngay duyftding bii: 30/01/2015.
Trong eicyfo t l quyft dinh su thinh mdt trong nhflng yfo to' gdp phto t?o ifi&
cdng eua ngum lao dfog, ntog lue ddng gdp • - - »- -v vai trd khdng h i nho. Ntog luc li nhtog
tri thflc, kJ ning, kmh nghiem tfch luy vi sflc khoe thi chi't mi moi ngfldi ed dugc nhd qua trinh hgc tip, rdn luyfo vi lao dfog. Trong khi dd, vfa xi hdi bao gom cic thtoh to: long tin (1); sU cd di cd lai (2); sU
kifo eho hg sinh k l thinh cdng tsd thinH thi. Nguon vdn niy dflge khai thac sit dung trong qui trinh ngudi lao dfog thim gia vio sto xuit vi dugc phto anh qua ning suit lao dfog vi hifo qua edng vide. Cita)g;
vdi vfo hflu hhih nd tsio ra tii sto cua n^i kmh tl, nhflng trong dd vfo con ngucli li |
r£'.iMt:.«=-;~ ===:r-T»-S
xi hdi (3). Vdii xi hdi nhu mft ngufo li^c quan trgng, duge cie ei nhto diu tu vio eic mft quan hg xa hdi vi sfl dung dl tim kiftn cac lgi ich, die biet li lgi fch ve mit kmh tl. Vi vfo xi hgi cd mcTi hto hg trong vi^ ntog cao ntog luc cho ngudi nhip cu B l MrtNml:KHOA Hpc XiHOl
vio ttog trflfag bin vQng eho nln kinh t l cua m6i quic gia.
hjc a h}, v i Nhan vSn, D ^ h?c cpKfc gia H i N « ; Giang viSn Dai hi).: Vinh. B« n » " » Email: bichttiiiYnjn.Y^^oi ^
UfMril ]
N G u r f N THI Bf CH T E H J Y B i i vift D % d d a trdn khao s a t xa hffi
hgc v l v f o xa hdi vdi sinh k l ngudi n h i p cu tai t h i n h pho % i h . Q u i trtoh t h u t h i p thdng tin v t o n a m 2013 v i 2014 t a i hai dia b t o p h u f a g Bfo Thuy v i Trufag Thi, thude t h i n h pho Vinh, t i n h Nghe An. So b t o g hoi phong v t o 14 300 btog, 24 phong v t o sau dUde tifo h i n h . Nghifa c t o n i y hudng tdi tim h i l u vai trd eua v f o xa hdi dft vdi q u i t r t n h sinh ke cua nguoi d t o n h i p cu t»i t h i n h p h i Vmh. B i i vift n i y d l c i p d f o vai trd eua v f o x i hdi ddi vdi mdt t h i n h p h t o quan trgng eua smh k l n g u a n h i p efl l i n t o g Iflc nghe nghidp.
1. T r i t h i i c n g h i n g h i e p
Tri thiic hay kifa thflc bao g i m nhiing da kifo, thdng tin, su md ta, hay ky n t o g cd dugc thdng qua giio due. Tri thflc n g b l nghidp l i nhiing gi da bift, d i dflge h i l u trong mft Bnh vile cu t h i cua con ngudi v l cic Dnh vflc cna ddi sfog t u nhifo v i xa h0i thdng qua q u i trinh n h f o thflc, q u i . trinh hgc t i p , giao t i l p cua con ngudi. Tri thflc dfldc b i l u hifo cu t h e d kifo thflc eua eon ngfldi ve cic Bnh vUc, d trinh dd hgc v i n , trinh do ehuyfo mdn ky t h u i t cua con ngfldi. D i y l i mdt p h f a quan trgng cua vfo con ngudi, t h i hifo the manh cua m S ngudi lao dfag n h i p cu trong qua trtnh hda n h i p tai t h i n h thi.
Vfo x i h i i cd vai trd quan trnng ddi vdi vide hinh t h i n h vfo con ngUcli. D t o tidn l i d S vdi tri thflc, k i l n thflc nghe nghiep.
Vfo xa hgi l i s t o p h i m p h i t sinh tfl cie Boat dgng khac n h a u t m n g mdi quan he giOa cac c i n h t o , hg thid^ l i p v i duy tri cac mm quan hd n i y d l tim kilm lgi ieh, thfle te vfo xa hdi khdng trflc t i l p s t o smh r a v f o con ngfldi, m i chi l i budc trung gian thdng qua cic mdi quan he x i hdi d i ^ t h i l t l i p Cling vdi ldng tin, sU ed
di - ed lai, c i c ca n h t o hgc hoi, trao doi, t r u y f a dat lai cho n h a u nhiing M l n thflc, tri thfle n g h i nghiep.
Thflc t l , ngfldi di cfl khi mdi v i o t h i n h thi, b i t d t o cic boat d t o g nghe nghiep thudng t h i l u hieu bift ve cie kid'n thfle, tri thflc nghe nghiep. Do dd, d l cd the canh t r a n h v i sinh ke b i n vflng d do thi hg phai bo sung cac k i l n thfle n g h i nghigp n i y . Dilu dd dugc thflc h i t o thdng qua vide hgc t i p 3 eac ldp hgc d i i han, n g t o ban, cic khda t i p h u f a , tfl dge saeh,... V i e t o g cd khi hg b i l t dflge thdng tin n i y thdng qua nhflng quan he hg h t o g , bd bsm, ngudi t h t o . Chinh S diy, "eac quan hd l i u b i n dua t r f a nen t t o g gia (Bnh trd nen h i t sflc quan trgng. Thdng qua sU gfa k i t c h i t che vdi nhau, ngudi di cu t^io ndn nhflng hen kft thdng qua gia dinh, t h t o tdc t m ciy hon n h i l u so vdi nhflng quan hd ngdbi ngoii""': 'Bm diiac ngadi quen xin cho vdo ddy ldm. Liic hoc dai hgc em khdng dOOc hgc nhOng kien thOc ndy, vdo ddy ldm gfip khd khdn nhiiu. May co anh ban mdi quen, anh ay chi day cho em nhiiu tha. Vi nha cdch trinh bdy mdt vdn bdn, mdt tti dan that chinh xdc, cdch ddnh ddu hdng trong kho, cdch kiim ki hdng nhanh,...' (Nam, 23 tuoi, n h t o vidn h i n h chinh, phufag Trufag Thi). Vfo x i hdi m i e dii l i loai vfa vd hinh, nhung nd cd the mang lai lgi fch eho eae c i n h t o khi sfl diing nd.
Tuy nhifa, d l p h i t huy hifo qua cila vfo x i hdi, cie c i n h t o c t o phai d t o t u v i efl dvmg t h u f a g xuydn. Tflc l i trong cac mft quan he xa hdi cfa g i p gd, Bdn lae e t o g n h u duy tri sfl cd di - cd lai, cd n h u v i y vdn xa hdi mdi b i l n t h i n h eae loai v i n khic, nhfl vfa eon ngucli ch4ng hiin.
sf^«•
L " * " ! / * ! " ' ' " A ° ^ "SST). W vai trb cua dicn Mng thin-dd thi trong su nghiip phdt triin ning thin hiin nay. Tap chj Xa hoi hoc. B6'4 (60), tr. 16.
M K N IKE KHOA Hgc XiHOl g |
VON XA HOI vCl N A N G L y c NGHE NGHIEP..
Bang 1: Ngiidi trd giup ngiTdi nhap c\i ve tri thiic nghe nghiep
NgiJdi tv6 giup
Ngilcfi trong gia dinh.
Ho hang Ban be
Hang xom tai ndi d cu Hang xom tai ndi c( m6i Dong nghiep Ngiidi svi dung lao dong Nhora/hoi ma ong/ba la thanh vien Khong ai ca
PhiicJng Tan so' (Ngiidi) 112 97 124 3 12 78 45 2 21
Ben Thiiy Tan sufi't
(%)
74,7 68,7 82,7 2,0 8,0 52,0 30,0 1,3 14,0
P h u f a g Trudng Thi T t o so'
(Ngudi) 98 103 115 5 15 89 38 4 19
T t o sui't
(%)
65,3 68,7 76,7 3,3 10,0 59,3 25,3 2,6 12,7 Nhin vao bang so' lieu tren chtog ta
tha'y rang ngudi dong vai tro trg giup nhieu nhi't do'i vOi ngudi nhap cU trong viec bo sung, trau doi cac t n thflc nghe nghiep chinh la ban be vdi ti le 82,7% d phufag Ben Thiiy va 76,7% d phudng Trufag Thi. Ban be la nhflng ngudi than cto chi sau gia dinh, ho hang, la nhiJng ngudi biet quan tam, giiip do, dong cam, chia se nhiing niem vui, noi buon. Mot ngudl ban mac du khong co quan he mau mu, ruot thit nhung ludn d canh, dfag vien va nhic nhfl, giiip dfl. Khi ngufli nhap cu de'n thanh thi, liic hg can nhflng tri thilc nghe nghiep de co the canh tranh trong moi truong lam viec mOi thi hg thuong chia se, nhd cay su trg gulp tfl ban be cua minh.
Tiep dfa. ngudl than trong gia dinh la nguon ha tro quan trgng thfl hai doi vOi nguoi nhap cu. giiip hg co dUflc cac tri thilc can thiet cho cong viec, v6i 112 ngudi lUa Q NHAN LUC KHOA HOC XAHOI
chgn cl phuong Ben Thuy (74,7%) v4 98 ngudi lua chgn d phudng Trufag Thi (65,3%). Cd the tha'y r t o g ngudi thin trong gia dinh ddng vai trd eUc ky quan trgng doi vdi ngUfli nhap cU. Moi ea nhto chi CO the sinh ra trong gia dinh. Gia dinh la moi trudng dau t i t o c6 anh hufag rft quan trgng dfa sU hinh thanh va phat trien tinh each eiia moi ca nhan. Gia dinh CO chflc nang quan trgng la giao due, ngoai viec hgc dugc nhflng kinh nghiem, each flng xu, phong tuc, tap quan,... thi gia dinh con truyen dat tOi eho ca n h i n cac tri thflc, kifa thflc nghe nghiep. Hg htog cung la ngufa hS trg quan trgng luc cfa thiet doi vdi ngudi nhap cu trong viec tiep can cac nguon tri thflc nghe nghiep vdi 58,7% a phufag Bfa Thuy va 68,7% d phUflng Trufag Thi.
Dang chu y ddng nghiep va ngUdi sfl dung lao dfag ciing co vai trd kha quan trgng doi vdi viec t r u y l n dat, eung cap, chi Sii 2-2015
i^_ NGUYJN Ttg BlCH THJIY b&o )ifli£ hilfo#.dfc,4l:iihtott,ti:«giup cho Nfo ngtfcii nhip cu bift vto di^ng, tsio mft nguM nhip c 8 i ; « S t l r f , « ^ ( ^ ^ ngufo quan hd thto thilt thi nhiing ngfldi dfog
* f o g tt, ,Bto qnan dfo « thflc nghi nghidp hay ngfldi lanh dao cia minh se l i nghidp. Ty 1#% Hn Hjgt v l dfog nghiip vi ngUcft truyln dat cac kifo thflc, tri thflc ngfloi sfl dung lao ddng trd giiip ngfldi nghi nghidp cho minh, hoic gidi thifo hay
^ p cu trong,Bnh.vflc n ^ &phflfag Bfo cho di hgc cac ldp dto tao ngto han, dii 1^1^ vi Trfldng m l i 52,0%, 30,0% vi han dl ntog cao tri thflc ehuyfo mfo.
59,3% vi 25,3%. Ding nghiip v i nguM sfl Hang xdm ltog gifog vi nhdmAdi mi 6ng/
d ^ lao dfog la nhOng ngfldi ctog lim bi l i thinh vifo lai khfog cd vai trd quan vide vol minh, trong s i hg c6 nhtog ngudi trong trong viee eung cap thdng tin vl tri ed ehuyfo mdn, nghifa vu thinh thao. thflc nghi nghidp dft vdi ngudi nhip cfl.
Hdp 1: Ciu fauyfo vl vdn xa hdi giup ntog eao tri thfle nghi nghicp eho ngfldi nhip Cfl
6ng Phan Vin D ^ « smh nim 1967, l i quto ddb mdt phto xufag thude Cdng ty ed"
phto dft may Hotog Thi Loan, cu tru S phudng Bfo Thfly. Nim 1987 dng dfldc b l mtoh nhd mOt ngfldi anh trong hg dfla vto Vinh, lim vi xm cho dng vio lim cdng nhto cho nhi may Sgi Vinh. Lflc dd dng chfla cd kifo thflc gi vl nghi sgi. Vio dd chi duge baa lanh d?o eho tham gia mdt khda dio t,o vl nghi sdi trong 2 thtog t»i nhi may, sau dd if hap ding lim viic. ThM gian dto dng mdi hoc nghi ndn bd ngd, ehua th,o viic Cd miy ngfldi ctog lam edng nhto, nhflng hg vid trfldc, eii ^ khong bift dng nhd hg chi dSn thdm, li anh em ctog edng ty lai c6 ngudi dfog hflong ndn giup dd nhau nhift ttoh.
Nim 2000, sau mdt thdi gian lim viic vi ddng gdp eho nhi miy, trong mft eudc hgp cdng nhto nhi may, dng dflac ban linh dgo etog nhu anh em cdug nhto tin nhi$m blu lim quto die mdt phin xufag. Sau dd dng dflge cho di hoc m^t ldp vl kiln thflc giim sit vi linh d»o mdt cich hifo qui tai Hi N6i. Hgc xong vl thi dim nhfo chflc vtf quan ddc mdt phto xufag cho dfo nay.
Nim 2004, Nhi may Sgi Vinh vi Cdng ty D$t Mm Hotog Thi Loan di sit nhip ¥ f i n h Cdng ty Ddt May Hotog Thj Loan. Nim 2005, cd quyft dinh thinh lip Cdng ty CP Dft m^y Hoing Thi Loan. Sip nhip edng ty thi dng vto dflgc anh em tin tfldng
^ao cho lim nhi^m vij quto dob. Thinh thotog cdng ty hoic Tfog cdng ty d Hi Ndi cd t l chflc cie ldp tip huto dio tao ngto h»n, vf du vl an toto lao ddng, hgp tie trong lim.^lc h«y ntog cao ntog suit... thi bto thto dng dugc cfl di tham dfl hoic chinh dngB^i 1^ gidi thifo nhflng ngudi cdng nhto tmmg phto xufag mtoh, l i nhtog ngudi nang nS, nhift tinh, lim vifc ntog suat cao di hgc dl cd ca hdi ntog cao tay nghi ctog ahflt* kha ning thtog (ifo vl sau.
« Tin nhSn v i t Ididng phii Ii t«n th§t.
sfum
NHtaL|f6KH0«H«CXJiHtl
VON XA HOl VCl N A N G LI/C NGHE NGHIEP...
Bay gid khoa hgc phat trifa, nha may cung thudng x u y t o dd'i mdi v l edng nghe dl ntog eao chat lugng s t o pham eiing nhU nang sui't lao dgng, the he dng Dai l i t h i h f di trudc, eho nen ve viee tie'p can kien thflc, tri thflc khoa hgc mdi g i p nhieu khd khan. Ong Dai phai thudng xuyen tu tim hieu hoac hgc hdi 6 nhflng ngUdi phu trach ky thuat, n h t o g ngudi cd chuyen mon hOn minh. Tuoi dng Dai tuy eao nhUng ed tinh t h t o hgc hoi, chia se kien thflc vdi nhiing ngUcli khac trong edng ty nen dugc nhieu ngUfli yeu quy. Do do, eo nhieu nghiep vu chuyen mdn c t o g nhU nghiep vu lanh dao ho biet dugc hg ciing chia se nhiet tinh v6i dng Dai.
(Nguon thang tin: phong vdn ong Phan Van Bgi, ngdy 5 thdng 4 ndm 2013)
So do 1: Mo h i n h h d a c a u c h u y e n 6l h o p 1 Mo hinh tren minh hga mang ludi xa
hgi cua ong Phan Van Dai da su dung trong viec tiep can, trau doi va nang cao tri thflc nghe nghiep nham dam nhan to't cdng viee va phat trifa sinh ke, mang lu6i nay la nhQng nguoi than quen cua dng, bao gdm: bd, anh hg, ban giam doc eong ty, dong nghiep, ddng huong, nhflng ngudi phu trach ky thuat cua cong ty. Tfl cau chuyen cua ong Phan VSn Dai chiing ta co the riit ra mgt sd luan dilm sau:
Q NHiN LUC KHOA HOC XAHOI
Tha nhdt, trude het dng Dai da biet each s i dung cac moi quan he xa hgi trong mang ludi quan he xa hgi ciia mmh cua bo minh de co viee lam cung nhU hgc hoi va bo sung cac kien thflc ve nghe nghiep cua minh. Bo dng Dai da nhd mgt ngUcJi chau hg, ma ong Dai ggi la anh hg xin cho dng vao lam 6 nha may Sgi Vinh. Trong qua trinh lam viec dng xay dung mang ludi vdi nhflng ngudi ddng nghiep, ddng hUdng Cling ban lanh dao cua nha may, tfl dd dng
S l 2-2015
NGXJYiN THI BICH T H T ^ Stl0c li^p c ^ cs^ ^ iMts^ kien ^Hc nghe
s ^ tit nhflct^ n g i ^ aay. "Bdi di cii v^n la qua trinli mang n l i i ^ b a t ^rSc, mdt mang ludi xa hoi tin c^y se g6p phin lam giam thap nhitng r u i ro do thigii t h d i ^ tdn. Cac lien k^t xa h6i giaa nd. xutft ai va ndi n h a p cut se gop p l ^ n giam thitp cai gia (kinh t ^ vk t a m 1;^) phai t r a cho qua trinh di cit, dong t h & lam tSng vSn h6i t h a n h cdng cua dm tUdng di ihuyen tai ndi d&;'*^. Nhcl hoc hoi dUdc tit nhiing ngUcli trong msing ludi xa h6i cua minh ma tit mdt ngUdi khong bi^t gi v^ nghe sdi, ong Dai trS thiinh cong n h a n c6 tay nghe cao, nSng n6, n h i | t tinh, nang su^t cao.
Tha hai, ben canh mang ludi xa h6i da x^y dijtng dUdc de vlua dung vao vide tiep can tri thdc ngh^ nghidp t h i long tin cung Ik mdt y^u to' dong vai tro quan trong. Hai t^c. gia Nan I a n (1999) va J. Coleman (1998) cho r i n g thdng qua v&i xa hdi, ckc ck nhan cd dU^c k h a nfing ti^p c i n v^ sxi dyng ngu^n tai nguydn ti^m t a : ^ trong m?ng ludi xa hdi"*"'.
Trong qua t n n h lam vi$c vdi dSng i^hiep cCmg vdi ban lanh dao cdng ty, nhd vao tfnh each c m ^ nhU thai do lam viec va trinh do tiep thu ky thu^t chuydn mdn, hdn la.$t \k s\^ nhi$t tinh vdi cdng vide, dng Dai da xay dijing dUdc sU tin cay vdi d6ng n g h i ^ va ban lanh d^o. Nhd dd dng dUdc h? truySn dat cho cac ky nSng, kirai thiie ma d cac ldp hoc dao tao khdng cd, ngoai ra dU0c s^ tin c^y cua ban lanh dao cdng ty d i ^ da. d U ^ ciJl (£ hoe khda dao tato de ve lam quan ddc mdt phan xUdng.
Cuoi cung, mdt y^u td' cung dUde dng Dgd sd dyng de b^ simg tri thCtc nghe nghifp cho ban than - dd chinh la yeii .td' 8^ c6 di - cd 1^. Ong Dai khdng chi tidp n h ^ tri thi!tc tff n h t h ^ ngucli khac ma dng c t o nhift tinh trao ddi nhtlng kidn thiJtc
ma minh bi^t cho d o i ^ nghiep, nh^t la n h ^ g d o r ^ nghiep tre. Ngofii r a dng cdn cut nhihig z^udi edng n h a n c6 nang lUc di.
hoe cac khda dao tao n g i n b a n de nang cao ky nfing chuyen mdn nghifp vu cung n h u tay nghe va. cd kha n a i ^ thfii^ tien.
6 i ^ Dai iam d i l u n a y la di dap lai sU tin tudng vfi sU trd giiip cua moi i ^ u d i danh cho minh. TrUtog hdp eua dng P h a n Vfin Dai la mot d i l n hinh eua vide ngUdi n h a p cU da v ^ dung hieu qua cac thfinh td' cua von xa hdi nhU m ^ g ludi xa hoi, ldng tin, sU e6 di - cd lai de b ^ sung, trau doi cac k i ^ thiSc i ^ e nghidp n h a m phuc vu cho c d t ^ vide sinh ke eua ho tai tiianh thi.
Nhu v§.y, de cd thi sinh ke b i n vQng t ^ t h a n h phd' Vinh thi ngUdi lao ddng nhdp cU budc phai ludn c6 S' ^^^^ vUdn ldn thudng xuyen hoc tap, t r a u doi c^p nhat kip thdi tri thfic mdi. V£ta xa hfi cd vai trd quan trong d ^ vdi vife hinh thfinh v£&i eon ngUdi, tivng dd cd tri thiJtc, kien thi!tc n g h i nghidp. Nhilu trudng h ^ , ngUdi nhfp cU biet d U ^ thdng tin v l tri thiic, kid'n thflc n g h i nghidp thdng qua nhflng quan hd ho hfing, be b^n, ngUdi than. Tai hai dia bfin phudng nghien cflu thi ngUdi ddng vai trd trd giiip nhieu n h a t d ^ vdi ngUdi nhap cfl trong viec h§ simg, trau d& cac tri thflc n g h i nghidp chinh la b ^ bd, tid'p d i n la ngudi than trong gia dinh, dong nghifp, ngudi sfl dung lao dong. NgUdi nhdp cU da v^n dung nhiing mdi quan hf trong mang ludi xa hoi eua ho cung vdi Idng tin va sU cd di - cd lai de bd sung, t r a u d6i, c^tp nh|it cac tri thfle n g h i nghifp.
'» Theo; D^ng Nguyen Anh (1997), Vi vai trb cua diet/
adng th6n • dd thi trong sU nghicp phdt triin ndng thdn hiin nay, Tgip chi Xa h^i h9c, BS'4 (60), tr.l7.
i« Nguyen Vu Hoing (2008), VSn xa h^i trong d6 thj:
m$t nghien ciCu nhSn hoc ve h&nh dgng t^p thi cl m$t d4 an phit triln do thi 3 Uk N6i, Tap chi Ddn toe hgc S&5. tr.22.
S&MMS NlUttLVI; KHOA HOC XAHQ] Q
VON XA HOl V6l NANG LTJC NGHE NGHIEP...
2. Kinh n g h i e m nghe" n g h i e p Kinh nghiem nghe nghiep la kha nang ling dung thanh thao tri thiic va ky thuat, cdng nghe mfli trong qua trinh lao dgng san xuat; ddng thfli co kha nang iing bien linh boat trong mgi hoan canh, trong nhiing bien ddi khdng ngiing ctia moi truflng va dieu kien song... de lao dgng sang tao. Trong do, kinh nghiem nghe nghiep chu yeu thugc ve nang lUc cua moi ngUfli, gnip cho sU thanh cong trong cdng viec va nghe nghiep cua mdi ngudi. Neu thieu kinh nghiem nghe nghiep, ngUfli lao dgng, dac biet la lao dgng nhap cu se gap rat nhieu khd khan, han che cO hgi tim kiem viec lam
Cac kinh nghiem trong cong viec la yeu to rat can thiet cho ngUfli nhap cu, dam bao cho hg co the tien hanh thuan lgi cdng viec dang lam. Thuc te, cac kinh nghiem nay ngUfli lao dgng nhap cu cd dugc khi lam viec trong moi trucing thuc te. Hg se hgc hoi khi lam cung nhiing ngUfli ddng nghiep, ban lam an hay nhOng ngucli khac. Tuy nhien, nhQng kinh nghiem trong cong viec la mot yeu to' de ngudi lao dgng CO the canh tranh tren thi truflng lao dgng, do dd khong phai luc nao ngUfli nhap cu Cling co the hgc hdi mgt each dl dang, Mdi ngudi lao dong se tu diic nit, linh hgi kinh nghiem cho ban than, do se la lgi the cua ho khi liim an, buon ban hay trong cac cong viec khac. Va kho de hg chia se vfli nhUng nguoi khac nhiing kmh nghiem nay. Tuy nhien, ddi vfli gia dinh, hg hang, ban be than thiet..., co mdi hen he mat thiet cung nhu tao dugc su tm cay, CO su trao doi qua lai .. thi co the ngudi lao ddng se chia se cho nhau cac kmh nghiem nay. Nguai nhap cu khi m6i sinh ke tai thanh thi. hfln ai het hg can thiet den nhflng yeu td kinh nghiem nghe nghiep Q NIUN Lire KHOA HOC Xi HOI
bdi hg chua co thcli gian de tieh liiy, hgc hdi, linh hgi. Nhieu ngudi nhap eU da vjin dung mang ludi xa hgi gom gia dinh, hg hang, ban be,... de hgc hdi, xm thdng tin ve kinh nghiem nghe nghiep. Va viec dugc ngudi than quen truyen dat lai nhiing yeu td ke tren se tao dieu kien cho hg thuan lgi hdn trong cong viee: "Ben cgnh kiin thiit chuyen mon thi anh cUng cdn nhieu din kinh nghiem diing ldp, kinh nghiem hiidng ddn hoc sinh thiic hdnh. Nhieu ttnh huong mtnh khong liidng triidc diidc. Khi anh vao dgy tgi triidng, cdng dddc cdc thay cd di trddc chi dgy nhiiu, ui du nhii cdch sogn gido dn dien til co hieu qua, cdch xit ly dtn vdi hgc sinh cd biet, cdch viet bdng, each sit dung ngon ngU vd phdt dm khi len ldp,... Nhiing diiu ndy hit sdc quan trgng, md khong phdi ngay mgt ngdy hai la minh rut ra diidc." (Nam, 37 tudi, giao vien, phudng Ben Thiiy).
Ben canh kmh nghiem trong tiing linh VUe nghe nghiep eu the thi kinh nghiem trong gjao tiep vOi nhiing ngudi ddng nghiep, ngUfli ciing Iam an ciing ra't quan trgng, dieu nay tao dieu kien cho ngudi nhap cU dat dugc nhQng t h a n h cdng nhat dmh trong cong viec. Dieu dac biet, khi khao sat nhieu ngudi nhap eU cho ring khong phai ai ciing thu nhan dugc nhttng thong tm ve kinh nghiem nghe nghiep, dac biet la kinh nghiem giao tie'p ring xil tit ngudi khac. Phai cd mgt moi lien he than mat, gdn giii, tao dugc sU tin tudng thi mdi cd the dugc ngudi khac truyen dat nhttng thong tin nay. Khi phdng van, nhieu ngudi nhap cu cho bie't ho dugc ngudi than quen ggi y, hudng dSn, ch! bjo each ttng xu vOi nhttng ngudi ddng nghiep, ngudl cung lam an: "Nai chi lam la cd quan nhd niidc nen cdc moi quan he cung kha phiic tap, ching cheo. lgi co mdu
sISz-zgis
NGUYJN TO; BICH T H 6 Y
*a&» n&- 6 ^ tFonh^mh, dmtddr^dm...
nSn lafic i^s^dao vita Umg t& ed mm
^tef^ trang ca qum. r^ kho. Chi ho da-
^np^Af^mg qui vM thi, ldm traded ddy eSngcH bdo eho iM nhiiu oieadt&tex&
vdi moi itgi^ dae la& 2d nit exic je^...' (Nfl, 33 t u ^ nhfin vi&i h i n h dimfa.
phi^aig T r t d ^ Th^.
Ngtm ra, vide CO ^ d c thdng tan T I kinh o^n$m n^te a^a$p khmig Hd xulit ^isA t«r mdt phia, khong tii4 diS co thu nhan, finh h ^ ma i^iai od £ - cd lai, c&i lAai plmn hra, truyln dat lai nhflng 0 i^nh M ^ vdi ngtfdi khac ^bl mm quan hg nky mffi c6 All ton tai ISu dai, ben vftjg, thong tin mffi CO dddc thudl^; xuyen. Ken tuc:
''MM ddy^ eo 7n4y ngi^ cua cdng ty X. d^
U^ ihi sdn phdm A vM nUnh. Minh dinh i^ nUfy ihiing di ban ddn. NhUhg CO du bdn hdng bin txath, bdn d ddy l&u han minh. Mgi khi ngiM ta cdng vi ddy ti^
thi pdf dti, chi ^ eOjig lay vi ban. NhtOtg il&n, khdeh mua vi ngiM ta chi. Chi dy Id ngudi gdc d Vinh day. Onh t^ ldm, khi bi^ minh dinh nhgp Id chi dy nM ngay vdi minh ehat lUang th^ sit cua sdn phdm.
Nhd v&y, minh dUng lgi khdng nh^ nita.
Sau tim hiiu ky han, minh bi& thdng tin chi^ndivdi mmh la ehinh xdc, minh cd cdm ttadu^ mdi,..' Qi% 28 tudi, ban taip hda, phudng B&i Thuy).
Hai tirjich dd^u phdng van tren cho chdng ta tiiCy, i^udi n h | p cU ngoai vigc sfi dyng cSc thanh to cua von 3ca hoi nhu m^ng htffi xa h ^ Idng tin, sU co di - cd lai dii t i ^ thu, Imh hoi cdc kinh n l i i e m nghi nj^ill^ thi n g t ^ nhap cdn sfl dung hai Iddh t h ^ coa -v&a ik vdn co cum vko trong vjl T&i vUttD ra b@n ngoai. Cu the, ba H.
nh&i vign hanh chmh cua mot cong ty tu nhfin ^ B& dnng m& qaaai h^ vffi nguffi chi bo c&ag tit n^fdi ddng hiAftig vffi ba ^
bilt v l kinh i ^ u i m gmo t ^ tztmg cdrag vi|c. N ^ ]^y ranh giffi cua vdb xa hffi ngilffi cong qu§ va ngUdi fciiffiig que thi vdn 3m hffi d d&y bfi H. sfl dung UL V&I xa hffi CO com vka tanng vffi i ^ i ^ cikng quS huang vffi nunh. "Putnam phfin b i ^ v&i Z3 hoi CO cam b ^ tnmg ^bonding sodal cof^oQ vsl v ^ xa h ^ viAJn ra ben x^rai (fmdgin^ social capital). V&a xa hffi co com ben tnmg chi ap dong trm^ cac nhffin
^ag nhat txtmg klu v&i xa hffi viAfn ra ben i^oai dudc'hmh tlianh gifla cac nhdm xa hoi khac nhau. Theo Putnam, ca hai Ioai vmi xa hffi nfty c6 the mang Iai t ^ ^kig xa bffi tJch ccic tnmg n h i ^ tinh hu&ig. VEoi xa hffi oo com b ^ txcfDg hda uih de coz^ c^sii cd ffi - o6 lai va k f a ^ ^ khich tinh i^4n
&an k ^ Y&x xa hffi vifiAi ra b ^ ngodi v^
T& hflu Ich dio cfic k i t nffi vffi cfic ngudn kcc bffit ngoai vk phfin |dica tbdng tin"^.
COD d jAidog vfin t i ^ theo bfi L. da vfin dnng vcm ^ hffi vitcln ra ben n^ifii la d6 diinh la vda xa hffi (hide khai thac tfl nhflng n g i ^ khffiig caoig qug, d dfiy Ifi mfit i ^ i ^ ban hfing que d ^^nh d l c6 diM: kmh n^uffin n ^ n^iigp, tfl d6 ^^nh d u ^ rui ro, that bai trong kinh doanh.
Nhu v§y, diung ta thjfy rfing vfin dung vffii xa hdi thanh cong thi von xa hoi se la nhan to gian t i ^ san sinh ra vfTn oon nguffi, cu the d dfiy la kinh n^iigm n^S nghiep. Ngbia Ifi ngUffi lao ddng nhfip cU se tieh luy dUdc nhd vao viec nhfin dU0c tit viec truyen dat cua nhiing ngudi th^n quen trong maz^ luffi xa hffi cua ho. Va d l CO dUdc nhvtng thfinh to trgn doi hoi ngUffi nhap cu phai xay dUng vfi phat huy dUdc long tin, cung nhU mang lUffi xa hffi cua ho, khffiig chi troi^ nhom nhfir^ n g i ^
" Semi Putnam. E. D. (2000). Bowling AUme: The Callapx and Reuioat of Ameriaut Commuaiiy. New York, m i . Smon & Schuster, no. 22-23,
•imieaMMcUiii m
VON XA HOI VCJI NANG UjC NGHE NGHIEP...
nhap c\i ma con viidn ra ca cac nhom khac ben ngoai.
3. SiJfc k h o e
Siic khoe dUdc coi la mot trong nhQng dieu kien tien quyet doi v6i phat t n e n von con ngUOi. Su ton tai va song con cua Ioai ngUOi nhu la mot loai sinh vat phu thuoc vao tinh trang siic khoe. SUc khoe la yeu to chinh trong sU phat trien tiem nang con ngUdi, day co the ducfc xem nhu mot nang lUc thiet yeu, quan trpng khong chi doi v6i ngUdi dan noi chung ma con doi vdi ngUOi dan nhap cU noi rieng.
Nhieu ngUtJi nhap cU viec lam khong on dinh, thu nhap thap, dieu kien song thieu thon, tham chi co nhiing ngUdi lam viec trong moi trUcfng thieu sU an toan lao dong. "NgUdi di dan gap phai nhiing rao can khi tiep can dich vu cong va khi tiep can dUdc thi la dich'vu vdi chat lUdng kem, hoac chi phi dich \TJ cao hdn chdng han nhu cham soc siic khoe, mien giam giao due, lap nUdc, mac dien, vay von, tin dung, kinh doanh, ho trd khan cap"'*'''. Cho nen nhieu ngiidi nhap cU ra.'t d& 6'm dau, dieu
nay a n h hu6ng khong nho den nSng lUc lao dong cua ho. Khi bi 6'm dau, lai xa que nen ngucii nhap cU r^t can sU giiip dfl, cham soc cua ngUoi than, ho hang, ban be, hang xom, dong nghiep,... Ve viec cham soc siic khoe, tiep can dich vu y te - ngUdi nhap cU n h a n dUdc sU giup d3 khong chi trong nhom gia dinh, ho hang ma con cua ban be, dong nghiep, hang xom, lang gieng. Su trd giiip khong chi ve tien bac, vat chat ma con c6 ca sU chia se, dong vien, an lii, cham soc, dd dan khi 6'm dau, chiia benh cf nha hay d benh vien. Neu lay ranh gi6i cua von xa hoi la pham vi gia dinh, thi ngUdi nhap cU tai thanh pho Vinh sU dung vo'n xa hoi co cum ben trong khi CO sU giiip do qua lai v6i ngUcJi trong gia dinh, ho hang; ngoai ra ho con s\i dung von xa hoi vUdn ra ben ngoai khi ho co s\l trd giup qua lai v6i ngUdi ngoai nhom gia dinh nhU: ban bd, dong nghiep, hang xom, lang gieng,...
Bang sau cho biet nhiing ngUdi trd giiip ngUdi nhap cU tai t h a n h pho' Vinh khi ho bi 6'm dau.
bang 2: NgUdi trd gui NgUdi trd giiip
Vd/chong
Nhiing thanh vien khac trong gia dinh Hp hang
Ban be
Hang xom tai ndi d cii Hang xom tai ndi 6 mdi Dong nghiep NgUdi sii dung lao dong
D nguoi nha p cU khi bi 6m dau PhUdng Ben Thuy Tan s6 (NgUdi) 69 122 42 52 0 15 6 0
Tan suat
(%)
46,0 81,3 28,0 34,7 0,0 10,0
4,0 0.0
Phuong TrKOng Thi Tan so (Nguoi) 74 113
44 62 2 19 9 1
Tan suat
(%)
49,3 76,3 29,3 41,3 1,3 12,7
6,0 0,7 Gia dinh dong vai tro quan trong nha't
doi vdi ngudi nhap cU khi ho bi om dau.
Bhng chUng la rat nhieu ngUdi nhap cU cho biet. vd/chong hay nhiing thanh vien Q ] NHAN Lire KHOA HOC XA HOI
khac trong gia dinh la ngUdi quan tam,
'" Pham Quynh Hi/Ong (2006), NgUdi nhdp cU d6 tki va an sink xd hm. Tap chi Xa hoi hoc so' 1 (93), tr. 47.
Sdi 2-2015
NGUYEN THI BfCH "radY san s 6 c doa fan <g kham f £ i ^ b o i h khi ho
hi dau om. Nhdi% thltnh v i a i khac traoe gia dwih (f^aSi v^chmi^ dH^ ngdffi n h i p eu t^i hai p h i s ^ Ida diosk n h i ^ nh&. vffi 81,3% d pbi^bg B m Hmy, phudtag IHidlig Thi it h<to nfaiAig cung chiem 3/4 so n ^ ^ dttdc hoi (75,3%). Vdfchong la n g i ^ t M n c^ nhA. tuy nhiin ty le lUa chgn khbog c w bang nhang thiinh vimi khiu: btBig gia ffinh. Sd <fi n h « v|ty, vi txtrng so nhfing ngU& dadc phmig vSh tiri co gan mot nda chua kgi hfin (47.3% 5 phddng Brai TTmy, 46,7% a phi^lng TruStag Th^, cho nen s^
ngifdi Ida chon vdfchong trd gidp khi om dau chi ddng th^E hai: 'T^fdm n&)m em H Ua ngn, ndm viSn gdn 2 tudn. Borne em tren qui khdng xu^ dMc da nhd did em de^ chdm sde. Cd ehu, va chd r^ hai ddn em £ftay nhau ^ia cam vd dtdm sde em, Khdag cd gia ^nh chu thi khdng bi^ em idm thi^nda, Bgn b& em cdng ddng nhung at cung bdn cAig mie, chi vdo thdm thdi dutkhdng dtdm nom thii^ig xuyin duac„' CKam. 2 4 t u S . bao v ^ phttdng IVUffiig Thi).
C h i ^ ^ ]$ thd hai VB thut ba 1& ban bd vk ho hkog, dfiy cong 1& nhihig ngddi co vai tro ipian trong dm vdi ngddi nhap cd nhdng lac ho ^m dau. Cda. lai nhdng i ^ i ^ khac nhic hdng x6m tai ndi h cu, hang x6m tqi ndi d mdi, ddng nghiSp, chu suE d^ng lao ^ n g . NhSng n g i ^ nay co vai tro nho trong v i ^ trd giup n g d ^ nh|ip cd khi om dan: 'Khi chi bi wn ndm nhd mdy ngdy khdag 4U ldm du^ <Ai bgn d eiing phtmg trg giup cam mldc cho, cdn d&tg nghiip d dkig ty ed thdn thi& ldm thi hg dm thdm chd hg khdng cd thdi gian giup dd minh...' (NO, 28 toSi, k^toan. phddng B o i Tht^).
Sd tr^ g i ^ cua nhihig agabi vhm trong m^ng ludi xa h$i ciia ngudi nhftp cd luc &n
tUtam
dau la x& qoan trcng. Dfiy nhfnh Ifi v & xa hm 00 com b a i trmg, n g t ^ hh^p ctt sd.
dimg mSi quan 1^ xa hfii coa iwiwh vdi nhOng ngtt& fliuoc nhdm, tang 1 ^ xa hdi v& ho trong viec idid cfiy sd cham soc, thuoc men khi ho mn dau. ^ trd giup cna nhfing n g t ^ o o i ^ nhom, tSng Idp ^ h ^ vdi ngddi nhap cd khfing chi ddag lai d vi€c cham soc, tifii^ nom ma con giup v§
mang Ifim thn toe, dda £ Idifim eixda benh, gidi flii^ bfic m... Hi$u nay tai thanh plm ^^nh, binh vi^n, phong Irhw^*
td dddc md ra kha nhilit wham ^ u c vu nhu ciiu ngfiy cfing tang cua ngddi dfin.
Kham chQa benh d nhftng nrtj nfiy r^t nhanh ggn, sraog fdii phf eao vfi khflng phai n g f ^ nhfip cd nao cung du ^iu. k i ^ tham kham tai day. Trong khi d6, b$nh vimi nhfi nttdc vdi tdu phi th£p hdn I^i tfip tzung dm ngu bac m gidi, trang thi& hi may mdc hifin dai nrai p h i n ddi^; ngddf nhfip ca khi fiin dau n|aig thddng Ida dum bfinh vi&i cfing di Uiam diSa b$nh. Tuy nhien, thfim kham d bfinh vifin nhfi n i ^ thi^ftig tfin thdi gian, Uin toe rddm rfi. do vfiy n h i & ngddi nhfip cd khi mucin d$a day da nhd cfiy i^ddi quen cua ndnh gidp i S flidi gian thfim kham d d ^ rdt ng&n,
^Xdc gidi thieu bac m gidi: "Vita rm trUdc khi va anh sinh ctm tmh duac m^ ngu^
bgn giM thiiu cho mM dng bdc st d kkoa sdn binh viin Ba Lan (Bfinh vifin S a klma Hau n ^ N ^ An - n g i ^ phra^ vlCa).
Anh dot nha gap dng dy, ddt vdn di nhd dng dy gidp cho trong qud tnnh ldm ihu tuc gidy td din luc di ludn. May dng dy nhdn ldi nin den luc dd vg tmh dugc quan tdm htfn, stui me frdn con vudng tmh cung dai cam On dng dy..." (Nam, 38 tu&, kmh doanh, i^dffiig Trudng Th^.
•lautoMifcaiii SI
V6N XA HQI V6I N A N G use N G H E NGHIEP...
Ngddi dan nhap cd tai hai dia ban phddng nghifin cihi da n h a n dddc sil trd giiip cua ngddi t h a n quen, cu the gia danh, ngddi than, ho h a n g va b a n bfi,... trong vi$c Ifim thu tuc, cham soc luc om dau, dda di b^nh vifin, gi& thieu bfic si, phdng kham tao dieu kifin thuan ldi cho i^r^fdi nh$p cu kham chiJa benh, dam bao sijtc khoe, t d do n a i ^ cao dddc nfing Idc lao d$ng, phuc vu cho sinh k ^ Ifiu dai cua ho t ^ thfinh phS" Vinh. " M ^ g Iddi xa hfii cua ngddi di cd, bao gom cac quan he gia dinh, h9 hfing, dfing hddng, ban bfi trd giiip ngddi di cd trong vific hfia nhfip ho vdi ddi s^ng dfi th), giiip ngddi lao ddng tim viec Ifim, yxbft qua nhSng khd khfin ban diu de
^n d|nh cufic song cua ho"^.
T6m l^i, v ^ xa h$i c6 vai tro quan trpng d ^ vdi v i ^ hinh thfinh von con ngddi, trong do c6 tri thiJtc, k i ^ thitc nghS nghicp vfi Stic khoe. N h i l u trddng hdp, ngddi nh$.p cd bifi't d u ^ thong tin ve tri thac, k i l b thac nghS nghi$p thfing qua nhang quan h$ ho hfing, bfi b^in, ngddi thfin. Vfi ii c6 dd(?c nhQng thfinh td tren ddi hoi ngddi nh^p cd phai xfiy di^ng vfi phfit huy d d ^ long tin, ciing nhd mang Iddi xfi hOi cua hp, khfing chi trong nhdm nhihig ngddi nh^p cd mfi con vddn r a ca cfic nhdm khfic bfin ngofii. Hdn nQa, ngUdi dfin nhfip cd tai hai dia bfin phddng nghifin cau da nhfin dddc sd. trd giiip cua ngddi thfin quen, cu t h i gia dinh, ngddi thfin, ho hfing vfi ban bfi,... trong vi?c Ifim thu tpc, chfim sdc liic om dau, dda di bpnh vi$n, gidi thi^u bac si, phong kham.
nghiep phdt triin n^^^s&nhf^a^ne^, T^ i chi Xa hfii h o c so 4 (6(1). t r ; 1 5 - 2 D : •* ^i
2. T r l n HQu DOng (2006). V^xd hdi vdphdt triin kink 6f, T^|t cM T l f i ^ e t ^ W 13, t h a n g 7 - 2006, tx. ^ - 3 3 . ' (
3. Lfi Bach DUdng - N g u y & l^mh Lifim (2011), 7 ^ n6ng thdn ra tkdnk fiidt Tdc dgng kinh t€- xd hdic&ddi dmS^^
Nam, Nxb. Lao dfing, Hfi Nfit
4. N g u y i n Vu Hoang (2008), Vdn xd ^ trong (td thi: mdt nghiSn c&u nhdn, hgc if$
hanh tiong tdp thi d mdt dii dnjphdt ^ ^ dd tki d Hd N6i, Tap chf Dfin tfic hoc s^^p, t r . 11-27. I '"^^'.l
5. Pham Q u ^ H a d n g (2006),, A ^ i ^ nhgp cii dd thi vd an sinh xd h§h '^.^P ^ Xa hpi hoc sfi" 1 (93), tr. 45 - 54. A ..
6. Phong Xa hfii hpc Dfi thj - Vi#n M hpi hpc (2005), NgUdi nh^p cU tit Mni.
thdn vdo dd thi vd nhihig vdn di dSi ra>,jd hi thdng an sinh apd hdi d Viet Nam, DlitSi cffp Vifin nfim 2005 - Giai d o ^ 1, Hfi N§i*^^
7. T r l n HQu Quang (2010), -nm Miii khai nifim vfin xa h^i, Phuang phdp nghiin cdu. xd hdi vd lich su; Nxb. TQ diln BIcH khoa, Hfi Nfii, tr. 46 - 59.
8. Nguygn Duy Thfing (2007), SiJr'd^^^
ydn xd hgi trong chiin lu<^ sinh hi cua ndng ddn ven dd Hd Ndi dudi tdc ddng ciia dd thi hoa, T^p chf Xa hpi hpc sfi" 4 (100), tr. 3 7 - 4 7 .
9. Putnam, R. D. (2000), BowlingMonei^
The Collapse and Revival of Americm Conwumity. New York, Nxb. Smon & Schuetff.
TAI Lll:U THAM KHAO 1. D ^ g Nguyen Anh (1997), Vc vai trd cdo di cU ndng thdn - dd thi trong sU f g HMANlVeKHUHQCXJiHOl
Phflng Xa h5i hijc D6 thj • W ^ Xa h ^ h^c (200®,' Ngim nh4p cu tic ndng thdn vAodOthfvA nhitng t i ^ (tf
^ravihiOxSnganainkxah^dYi^Nam.J^'s^d^
Ti$n nam 2006 - Giai do^n 1, H4 N^i, tr. 21-22.
