~' ·-- ~:.- .. ~---_:-~~.- -~~--- · .: .. :-~~:=-~~:~----~- - , \. .. . --·-·· -~ _ _ :._· : · -.... . ..
; f ---- - ---- - ··-·-··-·· .·-:_J
.dl
0\1 Is IS·
~·-...
ll'P
~~·.
m- 'l'r
nu.!, be- lUg,
urn 1nllo h()(•r
\')1'-
. en wyo
1, b noL : na ilit•
ar- tlic l.u!>- sit'n I en
hie I
\to mo- e en iclce
1001 lgs-
\'an die Ds.
le- met
•·cr-
,an-
<Of- rag
J
~
~gwtreer aan die H.P.K. as •n Nuusblad
.{ide Jrg. Kaapstad, Wocnsdag, 2•1 April 19·16 . No. 22.
!Ko Goo V ~rgad~rrlliTRg IT~rn J({))lhSlJiUlleslhurg Beiet
Na aanleiding ran die f<•it dot die Stads raad 4Jan Johannesburg geu:eier lwt om die Stadsaal aan die O.B. te rerlwur t'ir '11 Kerl.-ersvergaderi11g teat :dr. Hans ran Rensburg Of> BO April daar sort toege-
spreek lwt, 1:e•·klaar die /{.C. dat die rede t·ir die u;eiering gelee is in die stculsrcwd se begeertc om die kommunistiese elemcnte <•rz die SJ'Jrinubok-Lcuioen
0 t'te beskerm teen die
get·ol~enm lwl e ie grootbck- opruiery. In die toekoms, se die K..G., sal die O.B.
nog baie geleenthede he om l '<'rgaderings te lwu en dan sal hierdie deme11te nie wt•er geleentlwid h e um ogler die stadsraad te slmil nie.
Voorts sfl dio KG. dat die O.B. vir die vicrdo agtorcenvol- gende keer 'n wcrlccrsvcrgade- ring op 1 illei in Johannesburg wou hou. By ilie ,·origc dric gc- leenthedo het niles onlclik \'Cl'-
!oop en is geen stoornis \'erwek nie. l\Iaar hicrdic l<ecr is die {).B. gedrcig deur lcommunis-
tiese clemente en tllo Spring-
~oi•-Legiocn. Die studsruad van
Johannesburg, wat die Stadsaal rt•clls aun di(l O.B. toegc!:>C het, hct dit tl•ruggeroep.
DIE STADSAAL IS GE- 1\Al\::iELLEER, l\IAAlt NlE DIE VERGADERll\G 1\IE.
DIT SAL GEliOU WORD!
OCm 'N l'AAR DAE SAL J>J.EI{ EN DATl.Jl\I BEKE~D
GE:\IAAJ{ WORD.
Kommunistiese Vermetelheid
Op 1 .llei b£•skon die 1\ommuniste dat aile strate, sale, pleinc
e11mzder puMiel.-e plekhe in die industriestede aan !tulle be/wort. Ook. in Johannes- burg.
Verlede jaar hct hullc in massa-optogtc \'an naturelle gcmarsjeer en op1·uiendu tocspral•e gt'hou t•n blucddor~tige
bl"sluitc in die opcnbaar onlle1· akldama-.ie g<·nct·m. Onder andere dat hulle ,\'un Ren~burg en sy gtnt·raab", net
bOOS Mussolini en dil' antler gc'-l•endc lykt> aan die lamp- pale van Johanne,burg- wil laM hang.
Die Osscwabrandwu.g, us 'n t;tryt.lbe\\cging van die A fril>a·
nc1· en ool;: van die Afrilmnm·- wcrlwr, het ge\'oel dat !lit vulg-- hci<l is om aan hicrilic \'Oll<~
~~·andigo tkmcnte die gt·dagh·
te gee dat allcs aan hulle IJe- ilOort - self:. die n·g om dood en lylcskeniling te \'erlwnll.ig en
te dreig.
So het die Ossewabrandwag al Yier jaar lank op 1 ).[ei sy e1c vergaderings op die Rand ge- hou. Verlede jaar was dit op die vooraand van 1 l\lei in die Stadsaal. Vanjaar was dit weer die reeling. Die Kommuni::;te en die Springbok-Legioen, met sy Joodse aan,·oerders, het heme!
-en aarde beweeg om die verga- dering te belct. Hulle het by die stadsraad en by die !'\'linistcr van Binnelandsc Sal<e gele.
As bulle nio hul bin luy nie, bet hulle gcdroig - en bulle hct gcon geheim llaarvau gemaak nic - gn.n.n hulle ilic vergadering met gewcld veron- gcluk.
Die Ossewabrandwag het nog nooit 'n vergadering \·an sy teimstanders \'erongelult ot selfs probeer verongeluk nic. Dit laat hy oor aan die ,.dcmokra Liese"
clemente, wat die heel <hg- te koop loop met die reg \'an •rye apraak.
~1aar as 'n Iiommuni-to• hf'n- do meen dat hierdio J, ret. te bonding van die O~be\' ~>rand
wag betoken dat hy ·•'" !••e·
laat ctat enige slwrri ·•· .-r11· 'n O.B.·\'ergadering I< •·• b•, cl;, dar het die han<l " ~· ·"
''"II
rtto,.lwu nog baic 'J·• • l't:t.
DipUomatieke Ontkennings?
Vir die afgclopc twce wcke was d1c dagl.>ladpcn; vol van bC\\Crings dat daar 'n krisis in die Arbcider:;party b;:staan as gcvolg van die Indicr-wetge- wing. Die bewerings is met sm·ccl stelligheid gcdoen dat daar by eU<e Ieser geen twyfel l<on bestaan h:!t ,.an die waar- hcJd van hierdie berigte nie.
IJie Arbeiden;party het ilit cgkr as blote gcrugtc Yer\\ crp.
Op \\'oen~dag, 10 April, het die party 'n ,-erlliaring aan die pcrs oorhamlig n aarin verldaa1· word .,llat die gcrugtc as sou daar tl\'t•t·spalt in die A1·beidslcoulms
\\'et·s, sontler enigc g1·ond is."
Dit was algemecn b~kcnd dat die Vcrenigde Party-koukus skcrp verdccld was oor die In- dic1·maatrci!J. In ilic parlemcnt het genl. Smuts dit egtcr ont-
J•en dcur onder gelag tc \'Cr-
lclaar lint die .. ~rug ,.slcgs ge- baM't'r \\CLS op want.lclgang- prantjics."
Op 3 April hct Die O.B. 'n bc1·ig gcplaa.s dat daar in die H.N.P.-lcoulcus met groot meer- derheid gest.:•n is .,;r samewer- lcing met die Ossewabrandwag, maar dat ll•e partyleiding geen ge\'olg da;.raan wil gee nie.
Hierd1e ber·ig 1S deur die H.:--J.P.- le1ding in d1c pers ontken as synde 'n blote ,.gerug''.
In die rar typolitick is daar ook so i~ts soos .,diplomatieke ontkcnnings".
HGN ~JP ocal(oul~u§ [))ann{ v OOif
:U:{risis oor §amewerking
Die bewegiug iu die H.N.P. tot
same~verkingmet die Ossewahrandwag word van dag tot dag steeds sterker. Die 0 .8. beskik oor inligting wat dam·op dui dat daar hinne die eersvolgende paar weke ' n stryd in die 1mrty-koukus kan onthrand oor hierdie vraagstu k.
Die drang na eenhcid hct reeds dcrmatc ontwil<l<cl dat 'n kloof in die lcierslcring van die party ontstaan het tusscn die
b~sadigdc clemente, wat op die oomblik die talryl<ste is, en die- gene wat van geen samcwCI'- king wil weet nie, en wat die meeste \'an die gcsagdracrs in die party insluit. Na verldtuu·
word, val dio lyn tusscn ilie twco groct>c hoofsaalilil• saam met die onllcrslccid tu~scn dcel- tydsc en ,-oJtydsc parlemcnts- lede. Dicgenc \\Ut ,-ir hullc bc- sta.an onafitanldil< is \'an ilio parlement, en dus bcter iu staat is om gcsond our \'Ollcsbclango te dinJ<, is oor die algemeen
I .
voorstanders \'ir ~:uncwerltinr;.Hulle erl<cn openlil< dat daar vir ons voll• gccn hoop op ocr- winning bestaan l:lolank die Os- scwabrandwag be\ ,.g word nic.
TUSSE;:o.;VERKlESl!':'CS Die uitslao \'!ln lllo vier
tusscm·crkiesing~-> die afgelo- pe welte - hH'(' ~->tcdelil<e en
twee plattelandso - \\ aariu genl. Smuts met g1·oo1. rncct·- dcrhccle ge\\'en lUll, lwt hulle
nog mcer oortnig van die noodlottigheld om 'n sterk na- sionale organil:;asic op die as- hoop te probeer gooi tonville van 'n ldomp toevaillgo dry- wende stemme.
Uulle word vonynig tcegc- staan deur ilie bcroepspolitici wat van die parlemcntilrc lewe 'n voltydse bestaan gemaal< het.
Dit is dan ook vera! uit hlcrilie groep wat ilie partybestuur en
die tSI<aduweekabinet saamge-
stcl is. Die name wat vera! ge- nocm word is die van mnr. Paul Sauer. Eric Louw. Swart. Eras- mus en J. G. Strydom. Op die oomblik is dr. Malan geneig om mccr waarde aan hulle tc hcg as aan die meerderheidsgrocp, hocwel hy glo diep onder die indrul• verkcer \'an laasgenoem- de sc standpunt.
KOG HIERDIE SITTI~G
Sporudieso pleidooio in lllc luoul<us vh· sarncwcrking dour cnltclc leclo, \\'at lwrt gelede nog as waag-halsig beskou is, hct nou Haamgevloci tot 'n bewe- ging, na verneem word, en llit
IffiiriiO: ®Olr ffi&US®ie§te illJtrTIUJk
lin HrralTil
,.:>.adat elc aile pulitlclw clemente in Iran, van die Sjah tot ilio leiers van die pro-ltus!:>lcso lndeh-party gcspreelt het, lyk dit vir my duidclilc da.t dio Russo min of meer alles wat bulle \\ ou gchad het, bcreil< hct", lwt .:\lichael Foot, Arbeider-L.V., en lid van dio Britsc paril'mcntero sending na Iran, in 'n onderhoud vcrttlaar, uerig Sapa-Unitcd Press.
.. Ek meen dat die \'erenigde ~ aileen kan versekcr deur 'n
\'olke <iie ,·olle hnndhawmg kommissie tc stuur om ender- nm Ir.:.mese onnfhanklll<hcJd soelt in tc stcl na die algchelc
'W anrorr (jJ) oiffiGl lLalelrtefr(g;Jk
1 . \
~·
SieriJ.k.held I'D orde Ia kenmerlt vnu O.B.-byeenkomste. Bo- otaando lD 'n toll00ltjlo 3'cduren do 'n O..B.-lm.mp VWl Studcnto
Baby Ste.llenboocll.
~~~cerrfl111l~ rn~~@}f~gfi
@mnr IFlii~ttftw~ llm1
IHI~ ~
o QOC CIDWR~ Till§
X a verncem \\ ortl hccrs daar diepo besorgdheid in die leicr:.l<orps van die Vcrcni~de Party oor die bcrigte, wat nou oral uitbars, dat daar 'n buwcging vir samowerldng met ilio Q;,;,ewabrandwag in dio li.N.l'.·l<oulws is.
Sedert die uitbrcelt van d10 OOI'log was dit gent. Smuts sc talctick om sy teenstandcrs teen mcl<aar af te speel en so in die
lw~sing-s te bly nl leans wat daar ,;r hom wru;. Die
on1angse tussenverkiesings, be- sef hy en sy indocnas, )let hulle gewen omdat die opposisie ver- deeld is en duisende kiesers ge-
\'Olglik belangstelling verloor het. Die Vcrenigde Party-lei-
wil lyl< of dit tot 'n strydpunt gaan ont.wilcltel voor dio vor- daging \'an die l)arlement.
Cepo.ard met hierdie drang na ecnheid is daar die erkenning dat die parlementere stelsel mil:lluk hct, en dat dit nika an- ders as 'n !dug geword het nie.
\'eral dlcgeno wat 'n ecrllke stryu tcon gent. Smuts 6e In·
dicrmno.trcOI anngebind hot, hot diep ondot· die indrult van dlo nootllottlg-llOid van parlemcn- tere pnrt.y-vordceldheid gclcom.
Ilullc
oo
hot O}Unmt oopgegaan vir dio felt ll1\t dnar 'n kuns·matigo vcrdcclclheid gehand- haaf word wnt Afrikaners wat cners oor vraagstukke voel, van meka.ar slccl en dwlng om teen meka.ar to stem. Hullc voel dat dit dus belaglilc is om die Ossewabrandwag, bcstaande wt honderd persent goeie Afrika- ners, tc bcveg juis omdat hy die partystclscl vcroordeeL
In die lig ,.an die jongste ge- beurtenisse in die parlement en met die oog op die moontlikheid van 'n ,·erkicsmg nog voor 1948,
wil <lit lyk of d•e vraagstuk
\'an samewerldng tot 'n krisis gedryf gao.n word m die vol·
gende paar wcl<c, tensy die be- roepspolitici m die partyleiding daarin slaag om die saal< op die lange baan gcskuif tc l<ry deur mi<.ldel van een of ander set.
Dit is egter baie onwa.arskyn- lik.
tcrugtrckl<ing van Russiese troepc uit Azerbaijan of deur in die aanstaandc V<'rl<iesmg hand by te sit," hct hy voortl!
\'cr·klaar.
:Michael Foot meer. dat 0 Die Iraniese regcring on- der Russiese druk gehandcl het toe hy sy aanklag teen Rusland by t.lie \'ciligheidsraad terug- getrck hct.
0 Die Russe 'n oorheerscn- dc invlocd in Azerbaijan sal bly bchou, sclfs al trek hul hul trocpe tcrug.
o
Die Russe besig is om d•e Iranicso:- parlementere vcrkie- sing-s van Augustus en Septcm- bur in hulle guns te bein\'locd .0
•
Di<> nussc 'n bcdrcigingvir Briltanjo t'll Amcrika in die J\fiddc-Oosle ~al wees as hulle in laasgcnoemdc poging slaag.
RliSSE ::O.L\AK WAT HU'LLE
\\'IL
Sapa-U11itcd Press berig dat die Jloskora.<.. omrocp vcrklcwr lret dat !JCCIJ /.Jclcm!Jrike vraay·
stuk cWII!JCtctlld(; die na-oorlogse c.rga11isaste t:<m die wereld be·
slis I.-an word ,SO :X DER RUS·
LilSD OF TEE.V SY SIN SIE."
Die omroeper het erken dat Rusland streef na die skcpping van 'n ckonomicse en politieke blolc \'an Jande onder leicrskap van Rusland wat van Finland tot in die :Call<an sal strek.
ding lcoester dus groot vrees vir 'n moontlikc versoening tus- sen die twcc groot nasionale groepe, die Ossewabrandwag en die H.N.P. Hullc bcsef dat so·
iets nuwe gcesllrlf dwarsdeur die nasiona.lo Afrilcnncrdom sal st'uur wa.t die uitslat; van tlie alg-cmcne vcrlcicl:llng sonder twyfcl sal beslis.
Van hulle lcant, so word ver- necm, !tan dus allcrhando sette
\'ern ag word om ilic grocpio be- roepspoliticl aan die hoof van diu 11.1'\.P. te sterk ln hul weie- ring- om die hand van die Osso- wabrandwag te vat.
18LADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 24 APRIL 1946.
@~1T~tE1T1TIE~IDHE ®~~!E@l Dire U=f/())18arndse C((]Jivini$~ce
ffi1~~1flffi~[EiillJ~~~ VA Na$ionrali$m® en
Vn~ llllll lR«»U<eir T erwyl Allll«llrerr V ~rrg®<e~$ §matg IDl<Bl !I»r((J)(e I? a~
Prof. L. J. du Plessis slcryf:
Terwyl ons altyd vermocd het dat die oorlog die N cdcrlanders en veral die Calviniste onder
·hulle weer mecr nasionaal-
bcwus sou maak ook tcenoor die Engelse kultuur, blyl' dit nou uit die gegewens wat reeds uit Nederland bcskikbaar gc- word hct dat dit wei tot 'n mate die geval is, maar meer nog word clit merl<baar dat hulle. 'n meer sosiale houding begin openbaar. Dit blyk b.v.
uit die gebruik van sull<e leuses soos ,personalistiese sosialis- mc" en ,funksioncle desentra- lisasie". 1\Iet die eersto wont blyl<baar bedoel 'n soort sosia- lisme wat tog die persoonlik- heid sal cerbietlig, en met la..as- gcnoemde 'n oordrag \'an sclwre staatlruntlige gesag aan be- rocps- of be<lryfsorganisasies.
kring voor de oorlog veel te weinig aandacht gehad voor de sociaal-ekonomiese vragen. Men hceft eigenlik niet beseft dat de maatschappelikc orde, zo als v.ij die \'OOr 1940 in Nederland gcl<cnd hebben, niet voldeed aan de eisen die het Evangelic stelt aan een rechtvaardige maat- schappelil<e orde.
Die bongers-?oocl wat op d~e oomhlik in die stede heers word op ge- nadelose wyse afgewentel op d1e groot grocp minder-hevoorregtes weens
gcln·c~>:aan 'n hehoorlike stelsel van rantsocncring. Dit is d ie gevolg- trekkmg waartoc 'n verslaggewer van Die O.B. geraak het n a 'n onder- sock in K aapstad na d ie voedselkrisis.
ONVOLDOE:r-.'DE
Tcvcel \YCrd onze houding be- paalcl door cen abstract dogma- tiese afwijzing van het socialis- me. dat in Nederland voor een groot dcel alti.,jd is opgctreden met inderdaad verworpelike en anti-Christelike dogmatiese schemas.
Etlilce besighe<lc wat voedsel voorsicn, is g-enader en almal het openlilc erlcen dat lmlle •n stelsel van rantsocncring volg- wat necrlcom op bevoouegting van 'n ui1-verlcore groe}lie Idan- disie, en dat die bietjie wat oorbly - indicn daar iets oor- bly - vir 'n paar minute per dag OOJ)gcstcl word aan die dui- sende onbeyoorregte l•ontant- Iwpel'S.
Gedurende die oorlogsjare toe ware skaars begin wo1·d het, het elke handelsaal< in voedsel sy klandisie begin uitsock. Slegs diegenc wat op rckcning koop is in tye van skaarsheid gehclp, en relcenings is d1·ic, vie1· jaar gelede al vir nuwellnge gesluit.
Slegs wannecr 'n ou kli(int weg- gaan word 'n nuwc in sy pick gencem. Mccste bcsighcde 11et waglystc waaruit hulle nuwe klandisic sock. As alma! op die lys geplaas word wat aan- soek doen, sal elke besigheid duiscnde name moet neersluyf.
Dit word egtcr nie gedoen nie.
UITSOERERIG
\Vanneer dit !com by !lie op- neming van nuwe Idandisic, is dit vanselfsprclrcnd die pralr- tyli: van baic bcsighclle om ecn oog op !lie toelwms te hou wan- neer salre normaal sal wccs.
Belowcn<lo huishoudings geniet dan ilie voorl<eur.
Die man wat vandag van die platteland na die stad trek, het gccn hoop om brood, bottcr, l'a;ts. suiker, tee, rys, ens. te bckom nic. As hy nie 'n rekening by 'n betrokke saak het nie, is hulle nie be- reid om icts aan hom te ver- lwop nic.
Daar is vir hom ook gccn hoop om enige van hierdie kos- se by die J,ontantbasaars te koop nie. Hoewel hierdie besig- heae net op 'n Jwntant-basis oor die toc>nbank vcrl<aop, hct elk van hulle 'n bestellings-
Rusland Wil By Suidwes lnhak
Die begecrtc van die Unie om Suidwes by die Unic in tc lyf het ongevraagde kommentaar van Sowjct-Rusland in die Kommunisticsc blad Kuwe Tyd uitgelok. Die blad skryf dat die beleicl van die Unie om Suid- wes in te Jyf nil<s anders is as 'n ,verdoeming van die inwo- ners tot slawerny, armoede en verhongcring. Daar word be- weer dat die bevoll<ing van Suidwes die inlywing by Suid- Afril<a aanvra op grond van die voot·uitgang wat na bewe- ring deur die naturcllc-bcvol- king van die Unie gemaal< is, maar die bewcring is bclaglil<,"
skryf die blad.
Rusland is \'era! belcommcrll oor die toelroms van Suidwes om<lat by dit graag as man- da.atgebied onder internasionale bcheer wil
he.
Dit sou bctel>en dat Ruslan<l direkte scggensl<ap vcrl>ry in Suidwes en ilit 'n afspringplel< lean maaJ;: Yir lwmmunlsme in Suid-Afrilm.afdeling waar hulle nie nuwc klandisie neem nie.
BOTTER
In die geval van melkerye het dit aan die lig gckom dat gcen greintjie botter aan nuwe klandisie verskaf sal word voor- dat die botter-posisie ecrs weer op sy Yooroorlogse peil is nic.
Dit beteken dat die beskilcbarc botter - of ilit nou eenkwart, soos ses maanlle gelc<le, dan wei <lriekwart, soos tans, \'an die vooroorlogse toel<ennlngs is - net vir die ou ldandisie va- ricer. Die gevolg is dat som- mige huishoudings nou met die 75 persent-toel,enning sovccl bottcr lny dat hulle eiers en vis daariJ:l Jmn bak omdat hullo nie weet wat om met alles to maalc nie, terwyl net langs Julllc huislioudings is wat nic ccns 'n ons botter per wcclc !tan Ju·y uie. Dit geld selfs vir klandisie wat vir soveel as drie jaar lank van 'n melkery melk ontvang, maar in die volop tyd nie ook botter saam met die melk gekry het nie. Hierdie mense sal ocrs gehelp word wanneer die ou klandisie net soveel botter kry soos \'oor 'ilie oorlog, al weet llulle nou met 'n 75 persent-kwota al nle mccr wat om met al ilie botter te doen nie! Die vraag kom op wanneer die man op die wag- lys eers cendag aan die beurt sal kom, om nie ecns te praat Yan diegene wat nog nic eens op die waglys is nie.
BROOD
Van dag tot dag is daar talle persone wat · van bal<kcr tot bakker loop om brood te bekom sonder in staat te tvees om lets in die hande te kry omdat dic- selfde beginsel hier toegepas word. Broodwinkcls en bakl<ers verldaar dat hulle 'n lys van name van hulle vaste klandisie het en net aan daardie personc brood verskaf. As jy nie op hul lys is nie,,l,an jy nie brood eet nie. Baie persone het voor- dat daar 'n skaarste aan brood was, hul brood van kafecs vcr- kry. Hierdie plekl'e se rantsoen is so gesnoei dat hulle nie meer brood kan verkoop nie en slegs vir hulle eie gebruik het. AI hicrdie persone moet nou nood- wendig 'n ander poging aan- wend om brood in die hande te kry. Orals waar hulle gaan, wor<J hulle egter die deur ge- wys.
ONREGVERDIG Verskeie winl<eliers het ons meegedeel dat hullc 'n algemene stelsel van rantsocncring sal verwelkom waardeur aan elite huishouding koepons uitgedeel word vir skaars artikcls vol- gens die grootte van die gesin.
iVIaar by gebrek aan so 'n stel- sel wat deur die regering inge- stel moet word, kan hulle nil<s anders doen nie as om die klompie bevoorregtes op hul boeke te voorsien en aan aile ander hongerigcs die koue rug toe te draai. Hulle maak oor die algemeen ook nie onder- skeid tussen groot en klein ge- sinne nie. 'n .tiuishouding met slegs 'n man en vrou ont\·ang dieselfde hoeveelheid as 'n huis-
houding met agt kinders.
REGERTNG BANG Daar l<an net twcc redes wees wa.arom die rcgering nog nie tot 'n stclsel ,·an eweredige rantsoenering oorgegaan het nie. Die ecn is dat hy maar die weg van die minste al,sie Yolg in ooreenstemming met die nil;:sdoen-beleid van aile party- rcgcrings, of dat die begeerte wei da.at· ic; om tc rantsoenecr, maa1· dat dje regcring bcwus is van die fcit dat lla~l.r nlc ge- nocg l<os in ilie land is viJ:· gc- lylcc uistribusie nie. Gelylw rantsocne sou bctcl,cn <lat ilie rylces en bevool'l'egtes wat tot sover nog steclls op die voor- punt. was om grotor kosuitvoer na Engcland ta cis dan so min sal In·y dat hulle ilit vir die l'C!;Cring onJ1omlbaar sal maak
Die l'Ogering vet·Iues <Ius om too to sien dat die hongersnood dem· die rylws afgewentel word op die al'lncs liewer as om hom bloot to stol aan ilie vyanclsl<ap van die invloedryl<cs in die sa- melewing.
BESWARE
:::vraar besonder· duidelik word hierdie omswaai gestel deur een ,·an hulle nuwe weekblaaie:
,Kieuw Kederland" (wat tcr- loops £2 per jaa1· kos vir 8- 12 bladsyc per wee!<). Hicr hcct dit b.v. in die uitgawe van 15 Fcbr. 1946, nadat cers teen die eigclike Calvinistiese party iri Holland, die Anti-rewolusioner'e Party, SOOS dit 'VOOI' die OOI'lOg
was, twec groot pcswa1·c inge- bz·ing is, nl. eerstcns dat <lit nic· gcnoeg die sosiale ger('gt ighcid nagesh·eef het nie, rn twcrdcns da.t dit te seer 'n deflasie-beleid op finansiele gcbied gcYolg- hct, d.w.s. 'n beleid om pryse en lone af te druJ<:
.. ~fen hecft in Christelike
Daat·tegenover werd in on- voldocnde mate een principieel- konstruktief geluid gegeven.
Men ,·ergenoegde zich met het oplappen ,·an het bestaande.
Men zag de nood nict."
Natuurlik is die blad nog skerp gekant teen die nasio- naal-sosialisme en die kommu- nismc, maar ook die liberalisme van die teenswoordige Neder- landse regering en, van Enge- land, b.v. ten opsigte van die vraagstuk van Nederlands- Indie, stcek hom dwars in die l<rop. Hy is oortuig dat die gekleltl'des daar nog nie op eie bene kan staan nie.
Dit lyl' dus wei of ons en ons Hollandse vriende mel<aar nou weer bctcr sal begin verstaan.
En <lit sal ons seker van harte vcrwclkom.
Teken in op Die O.B.
Die Koper§bondl Beperk
(Geregistreer onder die Maatskappywet 1926)
Hierdie is nie n prospektus nie maar n aankon- diging dat ons n ominale kapitaal nou verhoog is na
£
/Jl
S)(Q)(Q)(Q\ (Q)([J)(Q)
* *
KOPERSBOND hied aan:
V eiligheid vir u beleggiog.
V erspreiding van u belegging.
Goeie diwidende.
* * *
Met die verhogin g van Kapitaal word 50,000 ,B" aandele van £5 elk aan geb ied.
DR. F. J. KRITZINGER DR. J. H. PIENAAR DR. F. F. BORCHARDT J. N. B. SCHABORT G. T. ROBERTSON
* * *
DillEKSIE :
DR.
C.
J. S. STRYDOM J. J. ACKERMANN DR. H. J. LUTTIGDR. F. D. DU TOIT-VAN ZYL
Skryf d(Jde8if< om pro$pektus aan:
DIE SEKRETAR6S
Die JKopersbond JBeperk
POSBUS 8363 JOHANNESBURG
A la A in d< d! SC
1<: he S1
<1<
()( S.}
m A: st de to kc
~Li
p! H· w'
11 }>: S} Jn
V(
0(
d( H ni
h(
is
!Sl•
10 lid Ti, sa: en: a a .nic ttl! wa bu: gel te Yil' Ma lini bet
VI'(
aar aar dat het agl hct nal dar: -die agl: toe·
Vr~
cnii I sta. pra
}.
jy Eer
.I: N
()In
mru lof
<lie p
, I
-~·
... .
' :~~_...,,...__\_...
""...
~ ... ,.,~ ~"''~~-·'",. .
. .
' . · . .... _,~. --· __
:· ~· -·--~---·-- -·---·--· -·· - -·-- ··---~- - ·- ~.;.
---~ ... - · - - - . - - - ... ' - ~. -·- ..:._ _ ..
_---- ·
e
:I te
•r de Men
~t de als land a an stelt .aat-
:be- :ma- a lis-
een
!den
> en :iese
on- .eel-
\'en.
het nde.
nog sio- nu-
>me :ler- tge-
die tds-
die die eie ons nou tan.
t.rte
-
1
' 1
j
J
j
r
-~
•.
l
. ,, ,
,t
I
' [
(,
. ,
· r
/,
l
~''['
J
~-~
DIE O.B., WOENSDAG, 24 APRIL 1916. BLADSY DRIE
JP(()1yfty~flel~el O({J)rt~([)l(()1k
Vrertkreerrdce W~t
V(Qln
'n Verpletterende ,·eroonleling van die part:ystclsel, wat
""·ereis dat \"Oiksvcl'tec·mvoor·digcr:, hul gcwck verln·ag ter wille van party-eenheid, \\ Ol'<l gPdONI deur· Die Burger· van 16 April in 'n hoofartil;:el oor die houding van Afrilcaause Iedc van die Verenigde Partylwukus wat tern hul beterwete vir die Indier-wctgcwing gl'stcm hot.
Die blad prys die houding van n111r. \Valtcr 1\Iadeley, wat in stryd mot die op<lrag van sy party teen die maatrcel go- stem het, en erlwn dat 'n bonadcl'ing van die vraagstuJ;: op
~J, nie-Jlar·typoliticla· gron(h;l~tg, hcdll'mal an!lct·s sou uitgeval
!let.
Dat hicrdie waarheid nie net vii· die Indi~t·-maatrc~l
geld uie, maat· vir die lrclc politiel<e veld en \'ir aile poli- tieke partyc, ontsnap egtcr blyld.Jaar nog- die blad se op- mcrlisa.amheid. .Hy verld:u\1':
,Vir mnr. ::vradeley is Suid- Afrika 'n aangenome vader-
!and; by hom is die historiese Afril<aanse ldeurstandpunt nie ingebore nie. Tog voel en han- del hy op hierdie manicr. Is dan diegenc onder· veldm. Smuts se volgelinge wat in Suid-Afri- ka gebore is en groot geword het, in hierdie saal< minder Suid-Afrikaans as wat hy op dertigjarige leeftyd vir die eerste maal met hierdie land en sy omstandighede kennis gc- maal< het? En is die Suid- Afril<aanse Sap dan minder ge- stel op sy eie tradisics en min- der besorg oor sy blankcmans- toekoms as wat die Engelsspre- kende Arbeider dit is? Ons glo dit vir gecn oomblik nie. Ons praat nie bier van die J. H.
Hofmeyrs en R. J. du Toits, vir wie die Afrikaanse tradisie al
icts vreemds geword het. bulle wat meer uitlands as die uit- lander self is nie. Ons praat ool< nie van diegene onder die Engelssprekendes vir \\"ie Suid- Afril<a nog steeds 'n land ,·an geestelil<e ballingsl<ap is nie.
Ons praat van die Afl'ilmans- cn Engclssp:-ekendc lede ,·au dio \'erenigde l'arty wie se lcwcnsbcsl<ouing wortel in die tradisie waaru..it die \\'esterse be!>lmwing in Suid-Afril;:a ge- groei !ret.
,.Ons glo vir geeu oomblil<
dat hiet·dic mensc oor die In- dicr·-wctgcwing 'n min<ler Suid- Afr·ilmanse standptmt as mnr.
1\ladcley toegetlaau is nie. ln hul harte is bulle net so seer teen die toeh:enning van die politiclw regto aan die Indiers gclcant omuat ool< hulle die \'Cl'-.
J'Cilcende betelcenis en implika-
sies van hienlio daad bc~cf.
l\Iaar <lie \'Cr!>lcil b dat hulle bereid was om aan hul eie gewctens en aan die toc- lwms van hul voile ontt·ou tc wees ten eindc aan lnJ.I leiet·
I'll party geti"(Hl te wePs.
Veldm. Smuts het aan hul ge- voelens verby gegaan ten einde die Hofmeyr-groep en bclange ouitekant Suid-Afril<a te paai;
bulle het daarin berus en so- doende aan vcldm. Smuts die vereiste parlementere meerdcr- hcid vir sy wetgewing besorg.
Maar sal hullc l<iescrs ook daarin berus dat op hierdie ma- nier aan htll oortuigings verby- gegaan is?
,'n 1\'Ieerder·hcid van di<' toel;:enning Yan politicl;:c rcg- te aan die Imliilrs sou nooit deur 'n vrye stemming in ill<' Voll<sraacl verl<ry g<•wecs het nie, en nog rninclcr sou dit ooit dcur 'n vryc stemming b ydie stembus verl<~·y gewces het. 1\Iet tlie gcmaneuvrecr- dc mem·derhcid in 'n Parlc- rnent wat vir gans 'n ander doe! geldes is, word tans in- grypende ldcunwt gewing dem·gcsit, wat die tocl;:oms
\'an blanlm Suid-AfrilnL lmm- pt·omi tteer.
Met 'n regering wat so op- tree. en met 'n pcrlcmentere party wat so volgsaa.m is, sal die volk afrel<cn."
Difl: ~~ !Die IP (Ql rt ff ~me lTi1 fJ:
Dat di e parlement 'n uitstekende middel i:s om party-propaganda te Yer- sprei, besef die parle·
mentariers terdee. Die volksbelange is bier dan ook bysaak s·oos uit on- derstaande aanhaliug uit Hansard hlyk. Is bulle nie besig om hulle party- bela nge te bevorder nie, is hulle hesig om mekaar sleg tc se.
Ons haal aan uit Hansard No.
10 (par. 1321):
,Genl. KEl\-fP: As die agbare lid vir Johanncsburg-Wes (mnr.
Tighy) net sy snater l<an hou, .sal ek aangaan. Ons het gecn enkele sprekcr sovcr gchindcr aan daardic kant van die Huis nie. . . . Ek hoop dat daardic tussenwerpsels nou sal ophou, want die agb. lid \'ir Johannes- burg-We:; (mnr. Tighy) sal die geleeenthcid he om die huis toe te spreek . . . . Die agb. lid Yir Vryheid het aan ons gese:
:Maar l.:yk daar in my eie afdc- ling, daar is die posisie baie beter vandag as wat die posisie vroeer gewees hct. )l'ou wil ek aan die kiesers van Vryheid sc aan \vie !mile dit te danke het .dat die posisie beter is. Hulle het dit nie te danlw aan die agb. lid vir Vryheid nie. Hullc het dit te danke aan die Nasio- nale Party en hulle het dit tc danke aan die agb. Leier van -die Opposisie. . . . Dus het die agbare lid vir Vryheid die goeie toestand wat daar bestaan in Vryheid te danke aan die Hcr- enigde Nasionale Party.
Dr. STEENKA;\IP: Laat staan tog die partysal<e, en praat oor die wetgewing.
::'lmr. J. G. STRYDOl\l: Het jy nie !of toegeswaai aan die Eerste Minister nie?
Dr. STEENKAMP: Ja.
Y..nr. J. G. STRYDOM: Waar-
<>m kan die agbare lid \'ir Wol-
maransstad (genl. Kemp) nie lof toeswaai aan die Leier van die Opposisie nie ?"
Par. 4332:
.,Genl. KEMP; . . . en ek sal
persoonlik hulle kiesafdelings besoek en ek sal dit baic duide- lil< maak aan ons mense wat- ter ge\'aar die blanl<e bevolking nou loop deUl· middcl van !tier- die wetgewing en die beleid van die Suid-Afrikaanse party . . .'"
,Mnr. FRIEND: Daar is nic mecr 'n Suid-Afril<aanse party nie.
Mnr. SERFONTEIK: Is jy nou skaam om 'n Sap te wees?
Mnr. FRIEND: Nee ek se maat· net ctaar is nie mecr so iets nie. Daardie agb. lid het gehelp om dit dood te maal.:.
Genl. KEMP: Mens kan be- gryp dat die agb. lid nou bang is om 'n Suid-Afrikaanse Party- ondcrsteuner genoem te word.
1\:Inr. FRIEND: Maar julie is mos nie die Nasionale Party nie; julle is mos die Herenig- dcs.
Genl. KEMP: Ek was nog nooit skaam gewees om 'n lid van die Nasionalc Party ge- noem te word nie. Dit is vir ons 'n baie groot eer, maar as dit vir daardie agb. Lid 'n skar.- de begin word om 'n Sap ge- noem te word, dan bejammer ek hom. Maar ek laat dit oor aan die kiesers wat in verbanc met daard.ie lnvcssic met hom sal afreken."
SI{ELJ)TAAL
Praat die parlementariers nie oot· hul pattysake nie, kyk hulle wic die beste skeldtaal kan ge- bruilc. (Par. 1391.) :
,:Mnr. TIGHY: Nadat die agb. lid vir Kimberley (Distrik) (mnr. H. T. van G. Bekker) 'n oorwinning behaal het . .
Mnr. BOLTMAN: Wat jou sick gcmaak het.
Mnr. TIGHY: Nee, die laas- tc ding wat my sal siek maak is 'n Nasionale oorwinning. Ek se dat nadat die agb. lid vir Kimberley (Distrik) daardie oorwinning behaal het, verwag 'n mens natuurlik dat hy. nou sal probeer om die diamantny- werheid op 'n gesonde voet te plaas en om al sy kiesers ryk mense te maak. Nou ja, wan- neer d.it kom by die tyd van 'n verkiesing, gee mens baie min om watter soort beloftes jy maal<.
Mm·. LUDICK: Is dit wat jy docn?
).Inr. TIGHY: Ek dink die agb. lid vii· Lichlenburg (mm·.
Ludick) is 'n uitstekende ctes- kundige op daardic gebied.
Trouens, ek din!< die hele Na- sionale Party is deskundiges op daardie gebied. Hullc besef nou natuurlik dat dit nic so ma.klilt gaan hiet· in die Voll<sraad soos daarbuite nie, en dat hierdie parlementshuis amper bestempel kan word as 'n plel< waar leeus mak gemaak wot·cl. Daat· op die plattcland brul bulle soos leeus maar wanneer hulle in die Huis lwm dan word hulle gou-gou mak gemaal<, en ek hoop die agbare lid vir Kimber- ley (Distrik) is ool< hier abso- luut mak gemaalt vanmiddag en dat hy nie so vreeslil< sal brul saam met die agb. lid vir Albert-Colesbcrg (mnr. Bolt- man) met die volgende verkic- sing op die platteland nie, en dat hy ook saam met mnr. ?.lus- solini van Wyl< da.ar sal brul soos 'n leeu of 'n tier nic. Dit is een aspck van die saak. Ek hoop die agb. lid sal nou mcer versigtig wees met sy bclofles.
Mnr. BOLTl\'fA?>T: Watter be- loftes het hy gemaal< ?
Mnr. TICHY: Die agb. lid
\'ir Albert-Colesberg is die laaste vent of die laaste agb.
lid wat 'n man in die rede be-
!lOort te va!. Ek is oortuig daarvan dat as ek die Huis ver- tel van sy optrcdc gedurende die verkiesing hy so skaam sal wees dat hy soos 'n bral<lde, stert tussen die bene uit die Huis sal stap . . . . "
,Mnr. TIGHY: Daar is baie metodes. Ek sien die agb. lid vir Albert-Colesbcrg sit weer reg om my in die rede te val.
Hy sit met sy l<op voorop op die bani<, en hy laat my amper dinl< dit is 'n parnpoen . . . ."
So word die volksbelange in die parlement ,bevorder". In- tussen js die volk tevrede om hierdie woordkramers £1,000 per ja.ar te betaal vir bulle ,harde" werk. Hierdie gel<lets het die land £15 gekos, gereken teen 1/3 per woord-die swart- markprys wat, volgens die be- groting, betaal word vit· elke woord in die parlement.
WAARDE
ONDERSTEUN ONS
Vir Deftige Tabberds Twee-stuk Rokke
en Somerhoede
. Kom seker eenJ no
~~~-- - .:
~ .
~
...
!!}IE DAMES-WINKEJ[, PAROW
·lit W. vaiDI~lRyn BRILMAKER
VIR GELD
ADVERTEERDERS!
A.V.ROR
Lyl<besorgcrs, Cmfsteerunal<erH, De~ frtis\'er,;cl~cmars
Bloemfontein - Pretorb ISO Takko
PLUIMVEE
IMo ~~~~~ l1!na<> c= a PL 1JDfVt:.\l:, F.m:BI3 CD I>DCic1 PnoDUliTil c=
t<l t:ta,... l:l:
C. MI. ELOFF EN KJI:Ift
<Cb:¥1.) ~:rl<
~.E <P....- '71.G:II ~
Bring u oogarts se ,-oorsluifte na my, en doen u l<euse uit my groot Yerskeidenhcid moderne brilrame,
asool< raamlose modclle.
ONTHOU! 5de Verdicping, Groote I(crlq;ebou, Kaapstad.
BURGERSDORP
&&WHil&«D~
(1) Eeufeesviering op 22, 23 en 24 Mei 191.6.
(2) Alle oud-Burgersdorpers en belangstellendcs word vrien- delik uitgenooi om die ver- rigtinge by te woon.
(3) Eeufees-gedenkboek! Beste!
dadelik - oplaag klein.
Prys 12/6 per eksemplaar.
Aflewering voor die fees.
( 1) Oudhede vir bruikleen en
uitstalling gestuur te word aan J. H. Viljoen, Hoer- skool, Burgersdorp, voor die einde van April.
(5) Vir program, medaljes en eeufeesseels, asook losies, bestellings en aile bcsonder- hede, sluyf aan:
DIE SEKRETA.RIS, Eeufeesl<omitee,
Posbus 13 - Burgersdorp.
'N EGTE AFRIKAANSE P R 0 D U K
Nou is u kans!!
om die jongstc
Afrilcaanso Iilankrolprent
Pinkie se E.rfenis
w!l.t ornl bcsondcr grool byval vind, te sien!!
'n Ullmuntcndc voorprograro word ook :..anr:cbiM. Nccm u l(nns wn.at· en besp,·ccl< u pick
<lndelll<! Die land word ln'n"
mel <lr·lc tocr·-eenhede b~rels.
TOERPLAN:
~li\1\Nilr\G, 2fJ APitU>:
VREDENBUitG. PAROW, 1\:IcGREGOR
DINS0,\0, :111 AI'RIL:
VELDDIUFT, PlliLADELl'HIA RIVJERSON DERE~D
\\'!JF.SSD;.\(:, I .\II> I:
AUROHA, 1\IA.ITLA.l\'D, RIVIERSO!IlDERE11.'1>
ll(l:-.'lli'J(l),\(;, :! )11':1:
PIKETBERG, TIERVLEI,
CALEOO~
\"R \' U \(;, :1 \1 t:l:
PORTERVILLE, STELLEN- BOSCII, FRA...'\'SCJIHOEH.:
"'\Tl:ltO.\{;, I .\lEI:
CITRUSDAL, STELL&."''I"- BOSCH, WORCESTER
t-landelsnavrae: lNTERNASIONALE KOPERS (EDMS.) BPK.,
Posbus 3180 - - - KAAPSTAD
8LADSY VIER DIE O.B., WOENSDAG, 21 APRIL 1946.
DIE O.B., WOENSDAG, 24 APRIL 19{6.
Dubbele V eroordeling
Genl. Smuts het die bestaan van die blanke ras in Afrika
·n kakebeenslag toegedien met sy Indier-wetgewing wat verlede week in die parlement deurgedryf is. 'n Vraagstul• wat deux· die Britse imperialisme op ons land afgelaai is, is nou van sy impe- rialistiese baan af oorgcslcal'c.l na 'n na.sionale vlak. Die Indiers
""at •ir tydelil'e doelcindes ingevoer is deur dieselft.le l<apitaliste wat nou weer op die Londense aandelebeurs lmorsagtig dobbel met ilie Vrystaatse vlal•tes omdat daar ryl' goudlnvarts ontdek Is, bet tans 'n nasionale groep binne Suid-Afrika se reeds kleur- ryl•e bevolliing geword.
Die vollc het aangedring om 'n oplossing van die Indier- vraagstuk; genl. Smuts bet daarop geantwoord met 'n vose kom- promis in belang van sy party. En vir hierdie onsalige doe! het hy ingespan I<Onserwatiewe Afrikaners van Transvaal, soos mnr.
W. J. B. Prinsloo, en kleurblinde liberaliste soos min. J. H.
Hofmeyr. Albei hierdie seksies in genl. Smuts se Ju·aal was·
ontevrede - die een wou minder gehad het, die ander meer en daar was selfs sprake van bedanl<ings - maar toe tlie party- awecp klap het liberalis en lconserwatis in verenigde !crag weg- gebeur om die partymaatreel dem· te druk
Dit het hier gegaan om 'n maatreel wat die voortbestaan van die blanke ras raak, en so naak het sornmige parlementaritirs hierdie bedreiging aangevoel, tlat hul instinJ;; vir selfbehoutl intler- daad hul partylojaliteit oortref hct. In die Arbeidersparty het 'n paar lede, onder vrie die Ieier self, so diep onder die indruk van die vernietigende gevolge van die maatreel gekom, dat hulle hul posisies binne hul party opgeoffer het om daatteen te stem.
Dit is 'n seldsaamheitl in die part:nwlitiel;;e gesldedenis wat slegs die erns van die maatreel belclemtoon. Gewoonlil;; oortref party- lojaliteit enige ander oorweging, soos die Verenig<le Party se konsolidariteit in dieselfde verband bewys.
VERBASINGWEKKE!I.TJ>
'n Verderc bewys van die erns van die saak is die houding van die amptellke opposisie. Tensy aangeneem word dat dit 'n gewone propaganda-streek is, moet die optrede van die H.N.P. aan paniek toegeskryf word, want dit het totaal afgewyk ,.an die Iogiese koers van die partypolitiek. Dr. l\lalan verw~·t gent.
Smuts na~mlilc <lat hy van die lnilier-wetgen·ing 'n I' ARTY- maatreel gemaalc het, en wattcr maatreel was scclert 1936 nie 'n partymaatreel nie? - en daanleur die voile oneinclig skade berokken het. Hy het tlit die staanspoor gepleit dat die saak buite die partypolitiek gehou moet word, en in sy laaste poging van verset het hy 'n beroep op genl. Smuts gedoen om eers 'n volkstemming oor die saak te hou.
Ons wil aanneem dat dr. 1\talan in diepe kommer oor die belange van sy volk was toe hy die verbasingwelcl<ende oordeel oor die partypolitiek uitgespreek het in die volgende bewoording, volgens Die Burger van 17 April:
,.Spr. wou met sy eerste voorstel trag om die hele saak bo die partypolitiel' te stel en daarvan 'n NASIONALE saak te maalc. Daardeur sou aile partygevoel uitgeslcal•el gewees het en sou jy lede losgemaal' het van dio tirannie ,·an dio partysweep."
DOODSANGS
Gedryf deur die spoolc van nasionale ondergang pleit 'n party- leier bier - 'n Ieier wat vyf jaar lank 'n onverbiddelilce stryd voer teen 'n organisasie soos die Ossewabrandwag omdat hy teen die partypolitiek profeteer - dat 'n maatreel in belang van die volk uit die tirannielce ldoue van die partypolitiele geruk en deur die volk self gehanteer moet word!
,.Dr. Malan het genl. Smuts verder die volgende verwyt toe- gevoeg:
,Dit is 'n uiters belangril<e maatreel wat die toelcoms van Suid-Afril<a raal•, maat· hy gee aan die VOLI{ geen ge- leentheid om mede-seggensl<ap te kry nie."
Wat 'n rondborstige erkenning dat die partypoli I iek afge- sonderd staan van die volk en dat laasgenoemde nooit enige mede- seggenslmp !cry nie - om dus nie eens te praat van algehele Beggensltap nie!
Maar dit het 'n maatreel soos di6 van genl. Smut's gelms om hierdie erkenning in a.ngsswcet af te pers.
Dit is 'n sln·ille veroordeling van die Indier-maatreel, maar nog 'n slcriller veroordeling van poUtici wat die een oornblik die voll< oproep om vir die partystelsel te kies teen die Ossewabrand-
wag en dan die volgende oomblilc in hoe nood te waarslru teen die ,.tirannie van die partysweep" wat die volk van aile seggen- skap beroof! Tensy natuurlil< dr. Malan in die pralctylc ga.an toon dat sy venverping van clio partystelsel nou so <luursaam is dat dit samewerking. met die Ossewabrandwag moontlilc maalc.
Eenheid Nou In §ig?
,'n 1\'Ieerderheid vir die toel<enning van politielw regte a.an die Indlers sou nooit denr 'n VQ'e stemming ln die Vollcs- raad verlcry gewees hot nie, en nog minder sou tlit ooit <leur 'n vrye stemming by die stembus verkry gewecs het."
In bostaande woorde stel Die Burger die Ossewabrandwag se saak teen die parlementere demolcrasie, of beter gese, diktatuur.
Maar wie het hierdie stemming dan onvry gemaak? Is dit genl.
Smuts? Nee, dit is die eise van die partystelsel self, en indien bierilie stelsel afgeskaf was, soos die Ossewabrandwag bepleit,
,
W ~ll@fill'i!lo ~11'mJ.LID (C~
w @flSl1'illlcalcaJ.il~ ~ (J1 <Jrfi!
w Ir~<tf!~§~®illlff~Ir~tm~n~
(Deur Dr. J. A. ·wilD)
Jan Smuts, wat in sy 76ste lewensja.at· staan, sal eers<laags sy <.ler<le vre<.lestconfcrensie bcleef. Dit is 'n prestasie wat geen antler lewende sta.atsman hom !<an nadocn uir. Ofslwon hy ttie cen
\'an die amptelil<e ondertelccnaars van die vredesverdrag van Ver- eeniging was nie, het <lie genl. Smuts van destyds, soos bel<cnd, 'n leidende rol by ilie totstandlwming van daarilie verdrag gespeel.
'.l'ussen Vereeniging van 1902 met sy bcperl<to maar nietemin deurslaggewende betel<enis vir Suid-Afril<a en die Britse Ryl;: en die vredeslwnferensics van Ve1·sailles (lfJ19) en Parys (l!J'l(i) met lml woreltlbetel<enis, 16 'u stulckie werel<lgcsltiedenis wat sy gclyke nie het nie. 1.n hierdic tyd hot rnenslil<e gelulc en menslil'o ellende hoogtcs en dicptes bct·eilc soos ilie gcsldedcnis waarskynlil;: nog nio geboel<staaf het nie. En aan hierilie timmerasies van vredo net soos aan ilie verwoestings van oorlog gaan Jan Smuts nou vir ilie de1·de keer deelneem.
VELD:M. SMUTS EN DIE EMPAAIER
Die Suid-Afrikaanse Premier sal op die vooraand van die vredeskonferensie eers 'n Rykskonferensie in Londen by- woon. Op hierdie konfcrensie sal die eerstydse Boere-Gene- raal en vyand van die Bt·itse Ryk vir die soveelste l<eet· ge- leentheid l<ry om met die sorge van 'n wereldryl< lccnnis te maalc. Reeds op die voot·aand van sy ,·ertrek na Londen het sy Indierwetgewing onreg- streelcs 'n vraagstuk aangeroer wat van wesenlike belang vir die voortbestaan van clie Em- paaier is. Die sl<itterendstc ju- weel van die Britse Jn·oon !ewer vandng een van die moeilil{ste probleme waarmee die Br.itse Ryk a! ooit te doen gchad het.
Die Britse lwmmissie wat op die oomblik in lndie vertoef en aan die timmerwerk van 'n toe- lcomstige Indie sy aandag wy, staan voor 'n onbegonne taalc.
Die huidige Indie, die t·esultaat van 'n agressiewe Britse Impe- rialisme uit die dae toe die Britse leeu nog skerp tande en 'n om·ersadigbare aptyt gehad het en die laat-maar-ontwil<kel- sou genl. Smuts geon party- maa1 reel daarvan Jwn gemaal' het nle. Genl. Smuts voer maar net die stelsel uit wat Die Bur- ger vir die afgelope vyf jaar al teen die Ossewabrandwag ver- dedig. Om genl. Smuts - 'n mede-parlementarier- nou van binne die parlement te verwyt omdat hy nie afgewylc het van die partystelsel nie, kom op die- selfde neer as om 'n hoender- hen te verwyt dat sy 'n eier in plaas van 'n kuiken gele het.
Genl. Smuts bet die volste reg, meer nog, die volste vet·pligting gehad om van ilie IndHh·-Jcwes- sie 'n party-maatrecl t.o rnaal<
INDIEN DIE PARTYS'l'EL- SEL GOED IS.
1\Iaar as dit nie goed is nie, en daar gepleit moet word \'ir 'n afwylting daan·an sodra ernstige vraagstulu<e huUe voor-
docn, dan het dit nou die plig van clio H.N.P. en sy pers ge- word om die stryd teen die Ossowabrandwa.g te staal<, want dit is juis omtlat tlie par- tystelsc.I nie deug as 'n mit.Idel om groot vraagstuld<e op te los nie, dat die Ossewabrandwag ilit beveg.
Vir vyf jaar lank het Die Burger en sy leiers die party- stelsel verdedig as goed. Ons wil aanneem dat huJie dit opreg bedoel bet, maar dan wil ons ook a.::tnneem dat !tulle nou eer- lik is met hul verwerping daar- van, en dan het aile grond vir verdeeldhei<l tussen hulle en die O.B. verval.
Laat die H.N.P.-leiding dus die hand van vriendskap wat tot hom uitgesteelc word, vat en laat ons van die volgende verkiesing 'n volJ(sverldesing maalc teen Smuts en nle 'n partyverkiesing nie wat weer die voile sal uitskakel van seg- genskap, soos dr. Malan nou erken het die partystelsel doen!
bcleid Yan die verswakte Brit- tanje van die 20ste eeu, !ewer 'n vt·aagstulc waarmee die aan- staande Ry!(skonferensie hom sonder twyfel sal bcsighou.
Suid-AfriJ(a wat, soos geen an- der lid van die Britse Gemene- bes \·an Nasies nie, aan eie lyf met 'n lastige Indiervraagstuk te <loen het, sal deur middel van sy premier in Londen nog- maals gelcentheid ](ry om bier- die lastige saak te bespreek, geswyg op te los.
(b) EGIPTE
Op weg na Londen sal veldm. Smuts ook glo geleentheid kry om die Egiptiese saak weereens te bestudeer. Egipte is nie dee!
van die Britse Ryk nie, maar die strategiese posisie van bier- die land aan die Middellandse See en met sy Seuzkanaal maak hom van buitengewonc belang vir 'n Empaaier wie se voortbestaan uit die aard ,·an die saalc afhanklil< van sy ver- bindingslinies is. Op die oom- blik eis Egipte die verwydering van Britse troepe nit die land en gebiedsuitbreiding in die Britse Soedan. Of Brittanje met die oog op die gevaarlil<e posisie in Indie en die donleer skaduwee wat die Russiese beer oor die Midde-Ooste en die Middellandse See werp, aan die Egiptiese eise lmn toegee, is 'n vraag wat waarskynlik op die Londense Rykskonferensie be- spreek sal word.
(c) RYKSVERDEDIGIKG 'n Ander saak op die agenda van die aanstaande :t;tykslwnfe- rensie is sonder twyfel die ge- meenslcM>like ·veTd.ediging van die Britse Empaaier. Dat Sow- jet-Rusland die potensiele vy- and is teen wie hierdie gc- meensknplike veTdediging be- doel is, hoef geen betoog nie.
Dit is in elk geval veelseggend dat die ding wat in die verlede by ons die lelil{e naam van Im- 1>C?·iale Fcderasie gedra het, vandag onder die mooi en on- slmldige gemeenskaplike vcrdc- cliging weggesteek moet word.
Met die oog op veldm. Smuts se oorlogsbedr)'\vighede van die verlede is dit onwaarskynlik dat hy hierdie l<eer nie dapper sal meedoen nie. Vir mense met holistiese wereldbeskouings is Iokale patriotisme nou eenmaal uit die bose en is die bemesting van verre strande met die lyke van jou J(osbat·e jongmanne die noodsaaldike prys wat vir lid- maatsl<ap van 'n wereldrylc be- taal moet word.
BRITTANJE SE TWEE BO::-J"DGEN:OTE Behalwe bogenoemde vraag- stukl;:e sal waarsl;:ynlilc ook sake soos ryksvoorkeur, ryl<s- verl<eerswese, emigrasie en im- migrasie sowel as die Jodc- vraagstul( die aandag geniet.
Dit is betekenisvol dat die Rykskonferensie op die voor- aand van die Vredeskonferensie plaasvind. Vir die voortbe- staan van die Britse Gemene- bes van Nasies is dit noodsaalc-
r:-:.-:-:-:-:w:-: .... :-:-: ... :-:-; ... : ...
::.-:-!++!++!.-!-'t
~:;: !Buo~eDandse l
~{ Oorsig ~
~~:~a;:;:;;~:.;::.:;.::.:
..
:-:-..:+~!-)lik dat die Ryk teenoor die bui·
tewereld 'n verenigde front toon en uit een mond praat en hicrdie eenstemmigheid moet vooraf op die Rylcslwnferensi(' beluink word. In hierdie opsig sal veldm. Smuts sonder twy·
fel waardevolle dienste lean verrig. As gewese vyand en ~
later oortuigde voorstander van die Empaaier l<an hy met ge- sag praat. Sy taak sal egter geen gemaklil;.e wees nie. Op die Vredeskonferensie sal hy bondgenote soos die V.S.A. en die Sow jet-Unie moet oortuig dat die Britse Gemenebes van Nasies en die Britse Ryk nog 'n gelykwaardige vennoot is, dat daar nog met die gesag en
!crag van eenheid gepraat en gehandcl kan word soos in die vorige eeu. Hierdie oortui- gingswerk sal moeilil{ gaan Die feite Yan die jongste ver- lede en die hede pleit daarteen.
In Washington sal daar die- gene wees wat op die bankrot- sl<ap, agterlikheid en swakheid van die lcernland van die Em·
paaier sal \vys. Amerikaners is geneig om hul hulpverlening aan Brittanje in oorlogs- sowel as in vredestye te beklemtoon en tecndicnste in die vorm van verlaagde voorkeurtariewe en wereldverkeersgeriewe te eis.
Ook die agterdogtige Russe sa}
op die ontsaglike offers wys wat huJie op die altaar van die gemeens)(aplike oonvinning ge·
le het en bulle intussen orals ingraaf en op aile gebeurlik- hede voot·berei. Voorts sal die Ierse Republielc altyd as be\vyS dien dat die Britse Ryk in sy grootste nood nie as 'n eenheid gehandel het nie maar dat die Iere strafloos 'n eie neutrali- teit kan handhaaf.
Dit gaan \'Cidm. Smuts se derde \Tedeskonferensie wees.
Van 1902 en 1919 se konferen- sies het hy as teleurgestelde man teruggekeer. Gaan dit hierdie keer andcrs wees?
Tito Se Stem f.n Postuur
Verander
Berigte scdert die wapenstil- stand het getuig van toenemen- de militerc voorbereiding in Joego-Siawie. Dit is welbekend dat Rusland agter hierdie land sit en hom steun in sy aan- spraak op die Italiaanse hawe Triest, wat toega.ng verleen tot die Middellandse See.
Die Review of World Affairs meld in sy jongste aflewe1ing dat berigtc van waarnemers uit verskillende oorde op •n sonder- linge stukkie nuus dui, waarvan die betekenis nog nie vasgestel lean word nie. Verklaar word dat maarsl<alk Tito, diktator van Joego-Siawie, se stem kort gelede verander het. Voorheen het hy met 'n swaar Kroatiese aksent gepraat, maar tans doen hy dit nie. Ook praat hy nie meer Slawics-Kroaties soos voorheen nie, maar met 'n iet- wat vreemde aksent. Ten slotte is maarskallc Tito ook nie meer so groot soos tevore nie, maar dit lyk of hy 'n bietjie gekrimp.
het. Aldus die berigte wat daar- aan toe\·oeg dat hierdie ver- skynsel dwarsdeur die land on- der bespreking is.
Die O.B. is die
Adver~tensieblad van die toe- koms. Ge bruik sy ge·
klassifiseerde kolomme .
IL d
• (
Die aanle lngsp Duits die ir ,OJ aie, s geind ste n met bron.n kan 11 aie s<
vcr b land aio 'n die N despl!
·n vex van <
·n na die re op di1 sal s
Euro~
begin verarJ tieke tot 'n
,.Di ekono likhci·
were!•
selfs het t van Duits:
kortsi begin:
M:orgc breel{
hede, vir di·
Ui
10 SlED, mitee enigin sluit sture bevee:
gerda;
op te dag i:
beslui ring t Oktob ken.
TEl S'l'EL ln die we ric perho•
hulle stede, die m op Pi Hy h•
relle verva:
turelil van d Sl\11 BRI'l':
Smut£
kwess die R•
se Se heid ' sprak·
Italia1 slis \\
KK
Agt Unie deelne parad•
word, in die nie-bl:
korps leierk•
vertee korps.
lede v die .neem.
• ",. • o; •. • ' ' ' ' . . • ~, \' • ~ ,., • • • '· ~ I .. - '
~~ --- ~-- · ~:.:. _ ~
. '· . . --- - - . - -~
. -- • -- - -_ - -·· ·~
f __ _ . . ___ -_ - -- - - - - ... ,_~ .-
-~-- -
...., __J:
-(--."'
I f
~·:.-.)
)UI·
·ont .:-n lOCI
\Si(' )Sig
.vy-
<an as
;a.n ge·
ter Op hr .!
en uig tan
lOg is.
en en die ul-
an er- en.
lie- ot- cid m- ers .ng .
v~l
>On
·an en
!is.
sal
')'S
u;e
~C·
oJs Jlt-
Jj('
-ys sy
~id
die
!.ll-
Sl:
es.
?n ..
!de dit
til-
~n-
in
·nd .nd
In-
we tot irs ng uit er-
·an tel )rd lor :>rt
!en
!SC )CD
nie
)OS
ct- ttc ecr tar
mp
o.r- er-
>n-
=
? r·
•e-
re· te.
~-
j
I
!
•
DIE O.B., \-YOEXSDAG, 24 APRIL 1D-16. BLAD~Y VYP
Di<e Kol o mme van
dire Engelse Perf§
GeceiDl A rm lDuit§iand
Die Natal Witness sltryf no.
aanleiding van die heropbou-
!ngsplan van die Gcallicerdel:i vir Duitsland in 'n hoofartikel oor die implil<asies wat dit mag hi!.
,Of ons nou daarvan hou ()f oie, sestig miljoen van die mees gei:ndustraliseerdo en belcw=·
c~te mcnso, in besit van 'n lamJ met aansienlil;:e natuurlil<c bronne in die hart van EuroJJa, lilln nie doelbewus verarm word aie sonder om nadelige ge\·olge
~·er bulte die grense van Duits- land te
he
nie. Dit is sel;:crlil;:aie 'n praktiese hcleid rue", skryf die :Katal Witness oor die vre- desplanne met Duitsland. ,.Om
n verarmde dee! binne die hart van die kontinent te sl;:ep sal
·n nadelige uitwerking he op die res van Europa en m()ontlik op die res van die wereld. Dit sal sekerlik die herstel \-an Europa vertraag en dit mag die begin wees van 'n siklus van verarming wat sal lei tot poli- tieke omwenteling, wat weer tot 'n oorlog mag voer .
,Die algemene beginsel van ekonomiese onderlinge afhanl<·
likheid word vandag deur die wereld erken, maar bale mcnse, selfs ekonome en staatsmanne, bet toegelaat dat hul gevoel van verontwaardiging teen Duitsland hulle mislci hct in 'n kortsigtige weiering om hlerdie beginsel op hom toe te pas. Die
:O.forgenthau-plan vir die af-
breek van Duitsland se nywer- hede, glo ons, sal nadelig wees vir die hele Europa.''
K <OJ rrn s ce A @1 ffil
Rand
Burnside's Weekly skrywe na aanlciding van die onlangse tus- senvcrldesings aan die Rand:
.. Die misluJdting van die Na- sionalc Party om die Provin- sialc tusscnverl<iesing in \Yes- Rand te wen, is volgens poli- tieltc waamcmers 'n duidelike aanwysing dat die hoop wat die
~asionalc Party het om aan die bewind te !<om, gedoem is.
,.Die Vcrenigde Party het daarin geslaag om die setel in die PrO\'insiale Rnad te behou met 'n mcerderheid van meer as 700 stcmme, en waar die Arbei- der-kandidaat derde gekom het in die driebccn-reisies, het die Nasionale l<andidaat 'n beskeie tweede plel< gcvul in 'n l<ics- afdeling waar die Nasionliste optimistics vcrklaar het dat hullc stcrlt is."
Die blad vcrltlaar verder dat waarncmers dit as 'n afname beskou in die !trag van die N a- sionale Party aan die Rand, en dat die Nasionaliste geen hoop het om enigc ander setel aan die Rand te wen as die wat hul- le reeds besit nie, en baie van hulle sal onseker wees met die nuwe afbakening van die kies- afdelings.
Uit Die Week se NUU$
10 OKTOBER AS VAliA.N-
SIEDAG: Die Uitvoerende Ko- mitee van die MunisipaJe ver- eniging in Transvaal het bC·
sluit om by alJe plaasllkc bc- sture in die Transvaal aan tc beveel om op 10 Oktobcr (Kru- gerdag) hul kantore te sluit en op te tree asof dit 'n val<ansic- dag is. Hulle het ool< verder besluit om vertoe tot die rcgc- ring te rig dat die regering 10 Oktober as 'n vakansiedag er- ken.
TE!II' GU1\STE VA..., PAS- STELSEL: Dat naturelle wat In die stede en dorpe wil gaan werk eers 'n pas van huJle op- perhoof moet ontvang voor bulle toegelaat word tot die stede, is die mening wat deur die naturelle-opperhoof Chuene op Pietersburg uitgespreelt is.
Hy het verklaar dat die natu- relle veral besorg voel oor die ven·al van 'n sekere groep na- turelle wat 'n !<lad op die naam van die naturellebevolldng is.
Si.\lUTS SE BESOEK AA .... 'O BRITTANJE: Wanneer genl.
Smuts Engeland besoek sal die kwessie van die verdediging van die Rooi See en die Middelland- se See sover as d1t die veilig- heid van Suid-Afrika raak, ter spral;:e kom. Die lot van die Italiaanse kolonies sal ook be- slis word.
KEUSE VIH P AJU.DE IN LONDEN
Agtien nie-blankes van die Unie sal aanstnande maand deelneem aan die oorwinnings- parade wat in London gehou word, het die Eerste Minister in die parlement verklaar. ::'\ege nie-blankes sal die kleurllng- korps en die Indier- en Ma·
leierkorps verteenwoordig. Nege verteenwoordig die naturelle- korps. Daar sal altesaam 250 lede van die Unie-leermag aan die oorwinningsparade deel- neem.
VUOUE BYEEN OP STELLE!'; BOSCH
Die Vroue-kommando van Stcllcnboseh het Donderdag- o.and, 1-1 Maart, in die C.S. V.- ruslmmer 'n algemene verga- dering gehou. Komdte. Easson hct versing gedoen van die Of- fislcrslacrtrek te Bloemfontein.
Met die geleent.heid is ook af- skeld geneem van dr. Erica Theron as adjudante van die l<omdte. As blyk van hulde- cn danl<bctuiging is aan haar 'n ruiker aangebied. Die kom- mando wens haar seen en suk- ses toe in die uitvocring van haar pligtc as Gebiedshoofnou vir Gebicd A.
Die \'Oigcndc nuwe offisiere is aangestcl: mev. \-Vium as Plaasveldkornettc; mev. L. van der ::O.!erwe as Boerejeugveld- kornette; mej. L. J. Louw as Adjudante; mev. Van Velden as Asst.-Veldlwrnette; mev. Van Eck as Korporale.
Xa afsluiting van die verga- dering het almal saam gesellig tee gedrinl<. - (Ingcstuur.)
GEESDRIF .GHOOT OP BEAUFORT-WES
Vryheidsdag is weer in 'n pragtige gees te Beaufort-Wes gevier. Die opkoms was goed en die mooi samewerking het as resultaat die bedrag \-an £74 opgelewer. Aangesien dit nog 'n \'leislose dag was en die bak van koek belet is, beskou ons die insameling as uitstekend.
Dit kon aileen \'erwesenlik word deur die uitstekende spanwerk en selfopoffcring van brand- wagte en lede van die publici<
wie se name ons nie mag noem nie. - (Ingestuur.)
Beroepspol iti kus Se Oordeel as Minister
,\lin. Harry La.wr~ncc hcl ,·erlede week in Kaapstad aan 'n gehoor gese dat die Suid- .A frikaansc Po lisle teen nan·
staande jaar met 4,000 \'Cr- meerder sal worCl.
::O.Inr. Lawrence profetcer nou as 'Minister van Justisie nadat hy 'n paar jaar geledc as Minis- ter van Welsyn en Demobilisa- sic geprofetcer hct dat daar ,.in die loop van die volgendc twaalf maande" dertigduisend huise deur die staat gcbou sou word. Dio cc•J'sto van hierdic ,30,000 huiso" - late1· het dit 6,000 goWOI'd - is 'u \\'CCI< of twco gclcdo <leur die nu'' c 1\li- nister amptelilc in ontvangs ge- neem - byna drio jaar nli die belofte.
DIE REGTE SYFER
Die S.A. Poli!.io sal, ,·olgcns berel;:ening, \'OOr dio cindc \·an }laart 19-17 met 1700 lwn!>tabols sterJ;:er wc<·s, aldus 'n \'crldn.- ring van dio Adjunl<·ltommis- saris van Polisio verlcdo wcclc in Johannesburg.
FRASEHBUHG
Op 27 Feb. het die mans· en vroue-kommando's van Fraser- burg weereens bymekaar gc·
kom om die Vryhcidsvlam nan te steek. Tenspyte van die ge- weldige droogte wat ons nou al 'n paar jaar mee te l<ampc hct.
!;:an die vryheidsgees nie gedoof word nie.
Hoofkomdt. W. F. van Wylt het ons kortlil<s 'n opsommlng gegee van die Laertrck te Bloemfontein en in die algc- meen aangetoon wat ons phgtc en strewe moet wees in die toe·
!<oms. Om 9-uur is die Vry- heidsvlam aangesteek en in aile plegtigheid is die verrigtingc afgehandel. - (Ingestuur.)
PllARKAGENTSKAP VROEE MORE- MARK
KAAPSTAD
0
Betallng geslded onmJddei.Hk.
weekllks, maandel.1lm of soos verl.ang
0
Beste beersende pryae 0
MINNAAh
&'\ VAN SCHOOU
~0\ll.IUU": GUSTAV RETIEl·
9
ll1l W' anaiur 1bo1rg 2
Elke bottel drank uit ons welbeltende voonaad EXCELSIORWYNE,
BRANDEWYNE en LI-
KEURE gaan outomntics gepaard met 'n waarborg van tevredenheid. Beste!
met volle vertroue. Be- dien met trots. Vcrl<ry die meeste uit u dranldc deur a!Jeenlik die bestc tc besteL Skryf dadelil< vir u pryslys.
EXCELSIOR
WYNJUAKERY
Posbus 1 Tel. 902 Telegr.: ,Excelsior"
Vlakteplaats-Stasie, K.P.
1
KLAVIER -SINKOPASIE Speel
op
gehoor-
Die wondermetode van die eeu
deur }ANNIE
RAATH
in
KLAVIER·JAZZ - TREK- KLAVIER - JIAWAilESE
KITAAR - lUTAr'\.R
1110ENIE DAT NOTE U V ASBIND NIE - SPEEL OP GEHOOR
Die enigste van sy soort.
Ou.d en :r•.,!: l<an nou op gehoor spe~l - geen kennis of oor vir musiek nodlg nie.
Speel eerste wyslc blnne SO minute oefenlng. Geld terug- waarborg. Pos 1/- posorder vir besonderhede nan:
RAATH ATELJEES
Erasmus-gcbou - Pretorla Posbus 1175 - Foon 24736
vm
VEILINGS EN EIENDOl\1-VERKOPINGSW~Iffi Iffi.iie}]D€!~~Ik 'Jl'l!'U$lt Mpyo Im}lDko
SECURITY-GEBOU - KAAPSTAD T::tkl{antore: Bellvlllc, Strand en \\'ynberg.
DIE MOTO R HANDE L
BlED
ON T SAGL IJ< E MOON TLIJ< HED E
President Motors Bpko
BlED AAN TEE::-~' PARI:
(1) Vir veilige belegging met gcwaarborgde diwidend:
5% AliKQH.iLATIEWE PREFERE::'\TE AA-'0- DELE YAX £1-0-0 ELK
(2) Vir moontlik.e kapitaaJ-appresiasie:
GE\\'0::\'E AAXDELE \"A..--.: 5/· ELK.
Sodra £100,000 Yolgeskryf is, sal die direl<sie applikasie maak vir lnvotasie \"an beide soorte aandcle op die beurs.
ONDERSRRYF DEUR NASIONALE UNITS BPK., JOIB.X~'ESBURG, VIR •10,000
GEWO)l'E A..>\::-JDELE
Tal<brsighcde te Bloemhof en Schwclzcl·-RNt<'lcc>, Tv!.
Direltsle: Phil. J. Botma, Ben J. Picnaar en D. F. du Toit.
Ouditeure: Ryl;: Nagel van Meyer Nel en Kie.
Skryf nou aan:
DIE SEKRETARIS, Posbus 7638, Johannesburg.
ONS S.-\AK SKEP VERTROUE
KENNBS IS MAG
Reih r w geleerdh eid en mag m et m.i11imum.
moeite en hoste deur rniddel van die MO- DERNSTE en EENVOUDIGSTE tu isstud ie- kursu sse van die
LYCEUM KOLLEGE
Wil u 'n Wetsgeleerdo word? Of 'n Bestuurder, Sckre-
taris, Rel<cnmeester, Joernalis, XatureUe-Administratcur,
Snelskrywer (ster), Tild{er (ster) of Gewone Sal{cmnn ~
Naam Ad res
BEVEILIG U BESTAAN DEUR
<G IE ll... IEEIR?D HIEB D
Begin vanwaar u dio slwol verlaat hct. Ons lei ons studcnte op vanaf Std. VI.
(Knip hierdie advertensie uit en pos clit dadelik.
. . . , • •• 0 • • • •• 0 0 • •• • 0 • • • 0 • •• •• • •• • • • • • ••• • •• • 0 • •••
• • ••• • 0 . ... . .. . . .... . .. . . .. . .
