~·-i_-..~·~..-·~..,.C'"t;...·· ... ~~~·~y,,t..,..,;..,;_p.,.t.~·~".:~~~...;..;.::- ... ' . . : . . ' : ~-... ~ ... -~~r.'t'; .
~~
..-.,'' ';~:.~:.-::.:~)~\ .~ , ~~:~--~~-- ·.'_.·.:_
__ ·_. _ _~-~ : ~--~ ~
... ::_....,·· ., ..~
... ··--:' : · _·· _ _· _,~ - - ·_ · _ ·
_ _· _~' :
••• ·c:-' •"*-~·~~·~.r_:_ , _: ::--~:\~__:~~::-.~ . · :._:,~-:;-~~-·~:.__-~_:·
__· _~ _:·
· __;:·~.·. ·
·.~-
....:~- ~,;_:~
rn
dt•
il;- t·t.
r ... ,.
~r·!
''(»~-
l !!I IIIII
loi;
I j
rf-
('1"-
lllll"
dil
I :<~
l<h'- dit'
:'OOt' (!~
!nat lps- l\nn d.
'"lt"o:-
be- dil'
•;
)Ot-
nicl-
uJ~
ntn .dat
;sen die
\'A.n
mic IJp-
allc af-
•nn
~cr
mi~
llU- :tad
.ps- oor 't'l- lld-
•·an n.ar til<·
lt•r-
G..:r<!g:streer a,u, die H.P.K. ar; 'n Kuus~lad.
fide Jrg. l(aapstad, \\'ol·nsdag. :lO .Jun. 1916. ::-.lo. 10.
Grt(Q)(Q)ft CGtece~~lfnf V i rr
Offi~ierrs~a<errtrrtek
B u itenge·wom' geE>sdl'if hl'crs in a lle dele Yan die land Yit· die gront offi:-icrslaet· wat op 7 e n 8 Februarie
teBl uemfont<•in
~chouword. :\"a die Ge hiedskantoot·
alda~u·ht•t·ig, hct tot ' cdedc
\n•ek
l'E~edsom en
h~·u at!thondcrd persone aan- soek gedoen om ,-et·blyfpl(•k. So groot
i~d ie toe- loop dat aile hotdlc en lo::-ic:.plekkt- reeds vol hc::'prt'ek is. Ha m· i::'
gevul~lit...fw slu it o m 'n tentelaer op te ;.}aan waar ·u paar hondenl per-
~ont>
t-al kan :-.laap . Yir di«' doel word veral op Vt·ystaatse offi;.iC"'re oJHit'r vyftig jaar 'n heroep
~edo<'n
om h.omherse saam tc
brin~.Vir ouer offi::;icre en \ T oue sal in opf'nhare lo:-;je:o;plckke f'n privaat huil:>e plek geviud word.
Die laertr<•kking sal
vooraf~e~aauword deur 'n vergadel'iug van die G t·ootraad wat al op 5 Fehruarie 'n a an vang tH'«'m .
Daar wonl allerwd'
~t·vocl dathi(·rdie Uniale hyeenkom s van offisit'r«' 'n ui ter,.. hdangri k C"'
~t'hNu·tcnis
j,.. wptmoontlik ,-e neik«'udc
~evolgt'vi:· d ie
Bf'l\ c~in{.'::.owe I as die volk kan he.
Die Gehicd!'ka atooa· iu Bloemfontein deel m ee dat verver:.'ing:-. aan
Iaei·~anget·~n•r:-kaf sal word, m aar dat hull e Yersock wo rd orn hul c ic koppies of hekers :-.aam te hriut!.
§owj e1t §ku Vliir §<())elidlig Op
Sy JBedrywighede
Bu:-bn d
j,..haie :-.ktt dat di e
~oeldigvan die
Yet·eni~d<'\"olke se Vei- li;.dwid::-raad op
~)bcdrywighede in Per sie ( l rak) moN val. Die
~aaki,.. -...ededt> wt·d ... te J wrde gehring deur ' n
ver~oekYan di<' Persi ese rege -
l'iu~
dat dit·
V<'ili~lu·id,..raaddie inmenging van Hm•land in
syhinneland·
:--t·
aaugelf'(' Htlwde
ondt•r (Heo(; moet sien .
lu 'u
po~in~o m die
voor~telte l aat :skipbreuk ly, het die Sowjet-
afvaanlit!in~
voo q;<'std dat die raad dan ook die
aanwe~i~heidvan llritse ta·oepe in {;riekcland hchandel, terwyl een van die Sowjet se k]cjutjies, die 1Ukra"i ni4'::il' afvaa a ·diging voorgestel het dat die vraagstuk van lndo- ltcsiC: ook oudN· di(•
li~kom.
Die eerste rcal<sie op hit:t•clic Russiese ,.born" was om ~ie heir aangcleentheid uit te stel \'it 'n volgende sittin~ In April ... aan- gcsicn die V ciligheidsraau as nog te jonl< bcskou word om sulke gewigtigc sake le bchan- del!
Van Br!tse !<ant het cgtcr sterk ,·crsct gckom teen soda- nige uitstel, omclat gc,·ocl word dat BrittanJc sc ce1· op die spcl is. en 'n gewcldigc agitasir om sake tqt ':1 punt te b!"ing hct in die Brits<· pen; gc,·o!g. Die Mail hct Rusland beslwldtg \"an ,.politiel<e afpcrsing·• in 'n po- ging om sy eic bcdrywighcdc
in Pcr!'!ic in die skaduwl'C tc
hou.
Toe die :<u.al• verledc Vrytlag deur ui<' Vciligltcid~ra.acl be- spree!< i>~, hot die Ru~sloso nf- ,·aanliging bol<end g-omaal( uat hulle updrag uit 1\lnslwu ont-
\":lllg lwt <Jm te vcrhortl tlat die saak onder bcsprd<ing- ltom.
Bevin, Br·ihe l\linbtt-r \'lln bui- tcl:llld»t' ~n.lw. het hic·rop ~l•crp
gercageer·: ,.El{ iii mopg van die brslwldiging~ \·an die Rus- siesc rcgt'ring,'' ltl·t hy ge:;c en ,·oorgc-;tel dat alit•' up tlil' Iappe gcbring word. C)lll< clit· 1\\\ essie•
van Grid•elancl en lndonc~ii'.
Onthnu sal word dat die aan-
\\e~ight•itl ,-an Bt·ihc· ll·ot•pc in Grit'l;l'land die g't"\"ul~ b ,·an 'n gewapende poging HUI die Kom-
muniste om die stu.at oo1· tc neem. lndcrtyd het Churchill ltullc om diplomatickc recles ,.Trotsl<yistc" genoem.
Die houding van Rusland is dat die Pcrsicsc aangelceritheid dcur middei van ondet·hande- lings tusscn Rusland en Persie opgclos moet word, en dat dit geen saal< ,·ir die Veiligheids- raad is nie.
Bevin het in ~·erband hiermee ges&: .,Dit is 'n !out as 'n regc- ring wat meen dat hy ·n klag teen 'n ander moondheid. klein of groot. in te dien hct, nie na hicrdic raad kan kom om sy saal< ,·oor te
lc
nie:·Nuwe Leier?
Die Cape Times se parlemcn- t<lrc vcrteenwoordiger berig dat mnr. J. G. Strydom van Trans- vaal aangewys is as die opvol- gcr van dr. ?.Ialan in gcval laas- gcnoemde besluit om uit die politick te tree. Die berig ,·ocg by dat hoewel dit onseker is wannccr dt·. Malan sal uittrce hy is tans 73 jaar oud -- sommige ledc uit sy eie pa•·ty
op~n!ik kritiek uitgeoefen het op die lompe wyse waarop hy sy wantroue-mosie gehantcer hct.
Die raad hct uitcindclik be- sluit om die dric !<lagtes wei op sy vcrgadcring Maandag- micldag te besprccl<. Aan die Griekse en Pcrsicsc regerings, hoewel nic lid van die raad nie, is \'Crgunning vcrlccn om teen- woordig te wccs.
ReEHings Vir Laertrek
Die offi!>icrslacr tc Bloem- fontein open om tien-uur Don- t!crdag, 7 Fcbruaric, in die Stadsaal. Aile wagofflslcrc wat die lncJ·trd<ldng bywoon, wonl versocl< 11m reeds om !).30 by tlie stadsaal tc rapportccr.
Personc wnt in!igting moet ,·erl;:ry aangnunclc losiesrrc- lings, en tlit nic langs 'n antler wug l<an <loon nic, moct navraag- docn by die Gcbicdshoofl(\vm-- tier. Po~bllb GGS, Bloemfontein.
Telefoon 623. Aangrsi<'n die toeloop by uir hoofkwartict· on- beheerbaar sal wces nb aile per- sone l11tllO dnar aanmcld. moet offisien· wat cnigsins daartoe in staat i~. licfs dit vermy om
d~'l.rhccn ,·ir hulp tc gaan, en hulsclf -.over moontlil• probeer help.
~@liD IHI~rr~e JID~lfil~ JHiii~rr&lfl ~ We~J.k - l
~--~:.=:·_z-·.:-~:~h::-.~--~W!:rr~~~--~·-···,
..
:,:~~J..
'" ··~
;t
l
Die Vrrcnigde Voll<e se Veiliglt(')d:-;raa<l in sitting. Linl<s in clie hock by tlic· tafel lc·un llritsc minbtc•· nr,·in slwins ngtc•root·. rtc·g-1' langs hom (met die wit lwp) ~it Aml'rilm
se Stettinius en lin!\:-; \"Uil hom sit die_. Hussiese hoofafgevaardigclo G1·nmrylw.
!Ru$se E.us Jopanse Eiland
Rusland het aanspraak ge-· maal< op die Koerile-eilande en die suidelike dee! van Sagholin, berig Sapa-Reuter Sondag uit Lon den.
Die Russe beweer dat Chur- chill en Roosevelt hierdie gebie- de in ·n geheime klousule van die Yalta-ooreenkoms aan Rus- land toegese het.
Groot Aantal Navrae by Oo!Et
Oorlog in Sjuna
Hoewel die oorlog in Sjina amptclil< reeds op 13 Januarie
\"Oigens die Russiese oppcrbcvcl
gestaak mocs word, duUI· die gevegtc nog steeds \"OOrt.
Volgcns die oor<!cnlwms moes albei l<antc twintig my! tcrug-
I
!
:
Ii
l i
f~OUE [))liEN§ WEK VIERlfROUIE
IN 1935 HET VOLKSKAS IN TWEE VERSKUILDE KAMERTJIES I~ PRETORIA KLEIN EN BESKE!E "N AAN·
VANG GEMAAK MET BES!GHE!D. SEDERTDIEN HET VOLKSKAS UITGEGROEI TOT N HANDELSB.I\NK MET UITGEB?ErDE T AKS'I:ELSEL E:-J LAN DSWYE SAKEOMV ANG.
EN WORD ALLE GEBRUiKL!KE BM~iCDIENSTE BESKIKBAAR GESTEL H!ERD!E VORDER!~~G EN UIT9REIDI~:G !CAN ONGETV:YFE:..D TOEGESKRYr WORD AAN DIE GROOT PUSL:EKE vP..RTROUE ·:;A--: i)IE BA::K STEEDS GENIET - 'N VERTROUE W AT 0? S':' BElJRT TE ::>A:;!(£ !S Ahi' OlE TROUE DlE:!S r:~; DIENSGEWlLLIGHEID WAARVOOR DIE 3/,::K RE::lS i..A:JK BEY.E:~D lS.
DIE HOOF"KA~JTOOR EN ALLE TAKKE VA:J VOLKSKAS Bf:ANTWOORD GRAAG NAVRAE OOR DIE BANK SE DIENST£.
~(Q) fL.~§~~ S laS lE: IP IE lRH!~
GEMAGTIGDE INGESKREWE
KAPITAAL KAPITAAL GESTORTE KAPITAAL
-" '":. .t>JU\li.
£1,000,000
£1.000.000
£ 771.355
HOOFKANTOOR;
PRETORJA.
I l
IDie Angelsal<sers ontkcn dit ten sterkste.
'n Ruitengc\\ one groot aantal navrar in vcrband met die uit-
~lac van tliC" matrilculasie-el<s::v mens het gr,·olg op Die O.B. o;e nanl<endiging dnt lty uit::.lnc per tclcfoon brl<rnd sal maal< a.an personc ''at dan rom \"ra. Tele- gram me en oproepe is fcitlik onafgcbrol<c dwarsdeur ilie dag ontvuog uit baic dele van Kaap- land.
trck. Nadat die Sjint'sc trocpc teruggetrek het in die Pcking- sektor. hct die Kommuniste in
lJ
weerwil van die oorcenkoms die
I
gebicd beset. '---=--==-==~~===--=----;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;iiiiiiiiiii, ;;;;;;;;;;;,;;;;;;;;;;;;;o;;;;;;;;;;;.tl
•
r 1
BLADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 30 JANUARIE 1946.
lcertf@JTildi Mefl Ryk
Geworrdl Uit
Ollll~yd iig he id
.,Hoewcl Icrland onsydig was, hct hy hcclwat by die oorlog gcbaat, Alles is gunstig \'ir Ierland sc bCJ)!and(' clconomiese ont wild>cling'', hct. De Valera onlangs vcrklaar toe hy die Yoordelc wat Ierland uit sy ncu-
tralc houding bchaal het, opgc- som het.
Icl'land is steeds bcsig om groter stet'lingrescrwes op te bou sotln.t sy opgehooptc Jwopluag 'n buitcugewonc onwang aangcnccm het. Jn tct·me van stet·ling is Icrland llie stct·lc!lte sklJldciser-Jaud in die wereld.
Die waarde van sy produksie ltct gedurende die oorlogsjare met I 00 persent toegeneem. S~·
bate in Louden het mccr as vcr- dnbbcl.
Suid-Afrika lwn in dieselfdc bevoorregte posisie gewees het as ons nie moes meehelp om 'n Russiesc oorwinning te be- stendig nie.
Aan die publiek van Suid- Afrika is die storie opgedis dat indicn ons onsydig sou bly, ons handel daardeur benadeel sou word en ons elwnomiese ont- wild>:eling ten gronde sou gaari.
Tans sit die Unie met meer as
£500 miljoen oorlogskuld en Ier- land sit as skuldeiser.
In Ierand het die ooz·logs- aanblasers van Suid-Afrika 'n sprekende weerlegging van hul oorlogsvoorwendsels.
Wl®fPit~trrm~ «B~ll~ii~llcar~w (g;
W calm! IIDMitr~~lr~
Na die bckcndmal<ing dcnr 'n Bl'itsc gclccrcle dat Duitse wc- tensl<aJ)lilws die dcurslag gcgcc het in die ontwild.eling van die J{.ussiese atoombom, wo1·d berig dat die Russo hesig is om Duits- land te stroop van alle weten- slmplilccs en hullc to' ont;voer na die Swartsce waat· hulle tla-
von;ing moct doon vir die vcr- selcering van die Russiesc toe- koms.
Aan hieJ·dic ,.brein-plunde- dng'' neem Arnerilca ool>: dee!.
Reeds pas na die afloop van die oorlog is 250 Duitse we- teno.;J<aplil«•s gel<aap en na die Y.S.A. verwyde1· om <laar na-
Vir Dejtige Tal>berdl!l Tu;ee- stuk Rokke
en Som.t>rlwede
Kom sel<cr eers na
DIE D~IES-WINI{El.
PAROW
vorsingswerk te doen .,tot hulle nie mecr gcbruik lean word nie."
Die veroweraars koester blyJ,. baar groot ontsag vir die Duit- se brein, daarom ag hulle dit nie raadsaam om die manne in Duitsland te laat bly nie, maar word hulle gevanklik wegge- voer om wetenskaplike slawe- arbeid te gaan doen in belang van die oorgeblcwe grootmoond- hede se magspolitiek. Dit word natuurlik besl<ou as 'n groot verbetering op die middeleeuse stelsel van galcislawe wat oor- logsvaartuie moes roei - nou- clat oorlog 'n saalr \'ir die wetensl<a p gcword het.
"PEHSEi\T
Relc u Gelde waar di t veilig is!
SPOORBO~DI\..:'"S .BEI'ERK Bied aan winsgewende
Beleggings teen die
IIOOGS'l't: Rt:N'l'l:li{0£H~t;
Beleggings word gewaarborg en verdi en die volgende Rentes:
Vnste Deposito vir t Jaar: 3 % ,. 2 3~<;;
,, ~ 4 <;(,
.,
~ !~~~,, .. .. 0 ,} ,('
Doen aansoek by:-
'Posbus 8289. JOHANI'BSHUHG.
Posbu< 1860, KAAPSTAD.
Posbus 118, BLOEMFONTEIN.
00 _________________________ 00
I
SANLA~J
kondig met
genoe~aan dat
~yBonus Yanjaar ...- e 1·klaa r is
LE'E'll
dit- Yooroorlogse tarief Yan
(Jaarliks Samngesteld )
UJ nne M«»ce~
Vir· Sfta«TT ~ce
MeJTO.in.g uitt Hoofstad
Oort VoS.Ao=Rekenirag
Ons lcscrs sal hnlle goed Jlerinner hoc die Jodc en <lie jingo',; \'OOI' dil' oor·lng twee vlicc met een ldap geslaan het met die lu·cct .,Buy British". Aan die een lmnt hd hulle die
gch~Lte Dnitscrs \'<ln die mark af weggehou en aan die andcr J(ant. hct hullc dunrdc1· Bt·itse ware in staat gcstel om met mintlcJ· duro Duitsc w~tre te wcdywe1·.
Groot stads1·ade, wat met an- dor menso se gold work, het lwnsel;went die Duitse teuders ,·an die hand gcw.ys wa:\t· hulle cnigsins 'n Britse tender !;:on aan\'aar, al hot die Britse ten- del· die andcr - »O nie in l<wa- liteit dan in ell• ~e\'al in prys
- OOI'tl·ef.
Die spel het. lekker gegaan solanl>: as dit teen die Duitsers gemil< was. Die feit dat ons dcstyds met Duitsland 'n ruil- handclooreenkoms gehad het en dat ell<e ponu wat ons minder
\'an hulle koop, met rekenkun- digc sckerheid beteken dat hulle 'n pond mi~ldet· van ons wolbocrc sc produkte Icon neem . . . dit alles het die menere wat die Duitscrs wou boikot en die Britte wou be\'oordeel nie die minstc hoofbrel;:ens bcsorg nie.
AANGESPREEI\.
Maar 'n tcken van die ver- anderde magsvcrhoudings van die Britt~ en hul trawante - ook in Suid-Afrika - blyl;: uit die onlangse l<ennisgewing van die Ver·cnigde State dat die Unie sy ,lend-lease"-verplig-
ting sa! moet nakom. In die pers is die bedrag van £75 mil- joen gcnoem, wat egtcr deur die regering ontken wot·d - en
<lit nadat die rege!'ing ons ver·- sel<et· het dat daardie lening reeds van die boeke af is!
Uit gocdingcligte ln·inge in
<lie hoofstad het ons nou ver- ne('m dat hienlic onvcrwagtc cis \'an die Verenigde State eintlilc uic so ourcdelik blyl>
nie. \Vaar ons voorheen nie lwn verstaan waarom die Hruildeen-rcl<ening nou gepre- SI'n1cor word nic, 1\an ons <lit
11011 begin verstaan wa.nnccr dit
hlylc dat. ecn van ons grootste stadsrade in sy .,Buy British"- ywcJ· met die AmeJ·i!mners die sprl g1'spccl het wat hy dest)·ds teen dil' Duitsers gebrni!{ het.
'u Duunler B1·itse tendi'r is aan- ,·aar· bo 'n goedkoper Ameri- l<aansc tcncler. Die Amerilman- sc is van die hand ge"-ys om- dat dit . . . nic British was nie.
~faar die verskil tussen die Ameril>:aners en die Duitscrs le daat·in dat ons die Duit- scrs nic £75,000,000 geskuld het nie en aan die Ameri- kaners skuld ons dit we!.
EENHEJDSTAAT So l<an die Jingo1sme van 'n munisipaliteit die finansies van 'n hcle staat in die war stuur.
Daarom staan die Ossewabrancl- waf:' vir 'n Eenhl'idstaa.t \\·a.ar- in diP plaaslikc o1·gane soos muni»ipalitcite ingeskalwl is in die staatsma.sjincl'ie en der- halw!' ook in die staatsbcleid.
Die Johannesbur·gse munisipali- tcit, by vooroeeld, is 'n onder- dec! van die staat in hicrdie land . . . nie 'n staat op sy cie met 'n aparte en sc!Js botsende
van hulle spreekwoorde. En al hou hulle nie van die deuntjie wat nou na die oorlog gespeel word nie, dan verander clit nog geensins hulle vet·pligtings nic.
Dans moet hulle.
Huise K an Maar Nie Klaarkom
Onder dil' nasionale bchui- singsl>:ema sou in Pr<"toria en Johannesburg binne agticn maande vanaf Scptembct· 1.1.
4,000 huis1• \"OltOOi gC\\'I'('S hct.
Dit bJ~·t< nou dat na 4 maan<le verst reke is, nog nie c<'n enl>ele huis voltooi is en tot beskildring van oud-soldate g<'stt'l is nic.
Daar is uie mindC'r nic as 3,000 name vnn oud-~oldatc
op 'n waglys \\'at aansnC'Ic ge- tloen het om hienlie huis('.
Vandag kan die regct·ing nie een huis toon wat in dao.rdic gebied onder die bctt·okke ske- ma voltooi is nie. Intussen word die behuisingsposisie steeds hagliker.
Sommige van hiet·die ltuisc is halfpad \'Oitooi maar as ge\·olg
"an een of ander moeilil<heid l<an daar nie gcvordet· word nie.
Die partybe\,ind kan nie sy beloftcs aan oud-soldatc nalwm nie - trouens hy sal dit ook nie nakom nie.
Samewerking Vir Fees Op
/BeUf<O.Jstt
Die sekretaris van die Bel- fastse Dingaansfeeskom m issic.
mnr. F. C. de Wit, skryf:
Daar !s 'n oo1·eenlwms gc- sluit vir sa.mewerking tusscn aile par·tye en gt·oepe. Daarom is verlede jaar 'n verteenwoor- digende Kommissie gel<ics. be- staande uit vooraanstaandc Suid-Afriltaanse-. Hc1·enigde Kasionale Party-, O.B.- en on- afhanldike leiers.
Hulle doen 'n erm;tige beroep op almal om met die a.s. 60- jarige herdenlting saam te werk. sodat ons 'n ware Vollcs- fees lmn he.
Vooraansta.ande personc van alle groepe is uitgenooi om dan as sprekcrs op te tree.
Die publiek van omliggende dorpe en distril<:te word hart- Iii< uitgenooi om saam te kom .,Handl1aar en BoLl".
Weier Samewerking
]
SUID-AFRiliAA~SE XASIO:r\ALE belcid nic.
LEWENS ASSu""RA:r\SlE :.\fPY., BPK.
Die ,Buy British"-stadsrade sal begin leer dat die boikot-
JIOOt'I<ANTOOR. \\'.<\AL-;TnA.\T 28. 1\.-\.\l'ST.<\O · It
11 dae op 'n end IS - a ans so-
\: ver as wat aie V.S.A. betrold;:e
Nadat die Kommu~;~isticsc
party van Brittanjc vir die vyf- de keer aansoek gedoen het om met die Arbeidersparty tc affi- Iieer, het die Arociders dit weer geweier. Hierdie besluit is gc- neem deur die jongste Arbei- derskongres.
\I
is: ,The man that pays theoo __________________________ oo
piper calls the tune". lui ccnQ@ &
, as
;guDie Skole Het H eropen!
EX OXS DIXK WEER AAN DIE
\'OERTA.A.L-\'RAAGST"tt\:!
LEES -
J\IOEDEHTAAL Ei\
TWEETALIGHEID
deur Dr. 1'. J. l\IEYER
2/- JlOsvry ..
Hierdie werk. betrehlik Jdein in om,·ang. maar besonder ryk in inhoud. behoort gelees, herlees en bestudeer te word deur al- ma! wat voortaan wil saam- praat oor taalonderwys in huis en slwol.
Die genot word \·erhoog deur die skrywer se bewondcrens- waardige meestersl<ap oor die taal.
Weens sy diepsinnige en weten- sl<aplikc inhoud, sowel as weens sy keurige vorm, verdien hier- die werk 'n wye leserskring in ons land.- -J. F. Burger in .. Die Huisgcnoot."
0
NlJW'E BOEKE
LAND
V:\~ONS \'ADERS
Vaderlandse Gedigte deur I. D. du Plessis. met illus-
trasies \·an Le Roux Smit Le Rome
Ko:u
o~sHANGSKIK
0
13/- po~n;r
(Suid-Afrikaanse Blom- me) deur Hettie Smuts.
1 0 I 6 posny
~'Iet fotos \·an \·oorbeelde hoe blomme gerangsl<il<:
moet word.
0
HERDRUK VAN SANGIRO SE GROOT WERK
SIMBA
12/9 posny 0
1VUJVE ROMANS
0 Die Vcrsluiklil<e ])r. PelTon deur '..Valter Spiethoff.
2/9 posvry 0 :\-loord op Kersdag ·
deur Marie Linde
-1/- posn;r 0 Die Vallei \'an die Rooi Gode
deur "I;V. A. de Klerk 5/3 posuy 0 Die Baas \'an die Trcin
<leur J. P. Malan
3/6 posvr.y 0
[(JNDiiHBOEKE
G.) 1\fagda. deur Magda Boyce 't/9 posvry 0 J4cnie van \Vcsselsdorp, deur M.' Malherbe 4/3 posvry G Vlel<l<ie, deur A. C. Sparl>:s
4/3 posvry 0 Vricndinnc. deur P. Euvrard 'n Jaarboek vir Skooldog- ters, No. 2 8/6 posuy
Pro Eccle§ia ..
Boekhandel
POSBUS 29
STELLENBOSCH
..
Ill
ii• tE
()I IT
P' e1 di
Ill ill
pi
01
tl
t(
\.\ d: sl
Oj
· ,.;I d ::;i
h • h
H h k
11 y
H h
:.t
\\'.
01 to
\'(: JlC
VI
l'il kc Di m· lei da en kc no I'Y ga do
\'0 :,II lui
(Ji(
SCI tlil
on
11!1
lar ho
\\'f
lei·
di< hu b('
" . '-; '
~_·~.:. ~'·~-- :./' -:..,:'
--
,...:..~.-,.:______~---~·:__ ... /:_• __ ~-------·
·~ __ ,_;_ _____ )--
--~-·~·-~-...-~.. -·----·--~-~ ::... -~·----·--·-· --~--~---·-·--··--·-·
--··in
Ill leS
ai- m-
tis
Ul' lS·
lie
:n-
·ns
~r
in )ic
!UI' JS- UX
·ry
lll-
.ts.
II'Y
Ide
<ik
RK
n;y
ron
• ·r.v
I'J'Y
ode vry
vr.r
e vry cur vry :s ny ard og- vry
' H
'
·\. \
) I
J
J
'[
r
. l
, (
1 1
~·,
• .(
]
jl
]
..::1
.. '. .
DIE O.B., \VOENSDAG, 30 JANUARIE 1946. BLADSY DRIE
lffirD~ftm!filjtm fm~ ~ ®ft illlmJ0@ wmm
lJD~ftuu©~ wcau n l WJ 0~0£0 ft® ~©®Wl
- MiNJSTJER SE ERKENNING
Omdat Snid-Afrika
peLL·olinvuer ui.t A merika, hct Eugcland ons in kenuis gestei dat
solanl.~ons vooi·tgm{u met die invoer van voorradc
niLdie dolla rlande, ous voonade uit d ie sterlinglaude vermindcr :,sal word.
Na ons
cet·~te lw~f'ndinguil dit> V.S .A .
i~ons rantsoen uit dit' Per sicse Golf met 10,000 ton vennind€'t'. Hienlic vcrkladng is v(>rlcdc week dcur min. S: F. Waterson i n d ie padcmcnt ged oen.
skepe nodig het om hulle petrol tc vervoet· nic.
mindcr straf wees. Die 75-myl beperking sal in elk geval op-
gchef word.
WAARDE VIR GElD
J)je .1\Jinister hct gcsi'1 daar is nie genoeg pett·ol in die stct·- linglande om in al ons bchoe~
'tes te voorsien ·nic, daarom is ons verplig om voorsiening te maak uit antler bronnc. Die petrolowcrheid in Londen het egter te krnne gegce dat hullc die Unie se rantsoene sal Yer- minder namate by van Ameril;:a in\·ocr.
Sen. Basner het hierdie be- wcring van die Minister dat daar 'n telw~;t aan tenkskcpe is ten sterkstc bctwis omdat Amerika mecr tenkskepe as voor die oor·iog besit. terwyl Engeland slegs dertig persent van sy tenkskepe \·crloor het.
Wo§o&o~IE5~&IID W@IEMJ
~~II1r111E JIDJEIIDJEIL&&~~ ~
Ons Gee Nog Steeds Le.idingl
S.A. GRAFSTEEN- EN MONUl\'IENTWERKE
(EIENS.) BPK.
Voortrekkerwcg, 1\IAITL~'D.
,
Op die oomblik is die grootste probleem die toe\·oer van petrol omdat daar 'n groot aantal tenkskepe gedurende die oOt·Jog tot sink gebring is, het min.
Waterson betoog. Hy llet gesli dat Kanada en Oie V.S.A. in s;taat was om die petrolbcheer op te hef omdat hulle nie tcnk-
Die Minister het gese die rcgering is van voornemc om die bchecz· oor petrol so gou moontlik op te hef sodra daar genoegsame versekering is dat daar 'n gcreelde maandelikse toevoer van onge\'eer 55,000 ton petrol is. Namate die toestand verbcter, sal die rantsoenering.
@Wl¥1TIW (Q)@ml ILIE~llW(W A.V.B.O.B
Die vyanuighcicl en minag- ting waarmcc Amerilmners die Britte bejeen, blyl< altc dulde- lil< uit Ameril<aanse dagblaaie se IcommcntaaJ· op clio Ameri- lmanse lcning aan Engelaml.
R.@@bl ~@LIID& lTE ~KJEFF IL&§Jrll«PJE
!P~@~ILIEfE~ WFI~ E&~JUJ§)IL&~HJ)
Die Amerikaunse tyd-
~:;:krif
Time Yertel van
d ie uiters netelige posi- sie waarin d i e Hussiese s oldate in Europa hul .komm u nistiese o wet·he id J>cland het. I n die land e
Yau
E uropa wat d e ur die Russe heset word. wil di e heYolkings niks met konununism e tf' dot>n he
ua d ie gruwcl ike onder- Yinding
w~:•thullf'
Ynndif•
Russie~e
soldatf' gelwd het.
'n Ander .kant van die va·aag- stuk is dat die Russiese soldate wat na hul vaderlaml tentgiWe1·, opstandig en o.ntcv1·ede is met toestande tuis. .nadat hulle 'n voorsmaal{ gehad het van Euro- pcse besl•awing en Jmltuur.
I>it alles l<an verr<'ilwnde ge- volge he.
DIE JI;UWE OPPOSISIE
Die blad skryf dat die bclang- rikste nuus uit Europa die op- koms van 'n nuwe opposisie is . Dit is die opposisie teen kom- munisme en die Rooi bcscttings- leers in Iande waar enige so- danigc opposisie 'n wonder is.
Die mag van die Rooi leers en die waaJ<saamheid van die kommmlistiese pa.rtyc is nic ge- noeg om .opposisie in Honga- rye, Oostenryk, Roemenie, Bul- garye, Pole en J oego-Slawie dood te druk nie.
\Vaar die gelccnthcld hom
\'OOI'docn, laat die OPI)Osisio sy stem hoor. En dit spreelc luidste onder die ysere hiel van die bcscttingsleers. Gcen hc- scttingsleer is gewild nie, maar die ruwe, woestc Rooi lei'•· is ongcewenaard in die kuns om haat en nyd uit te lol;:. Hoo Ianger clio Russo in 'n land bly hoe mecr laai die gcvoel van
\\·re\\·ei t.een bulle en hulle bo- leid op.
DIE VOORS!\1A .. 4.K Toe die Russiese soldate vir die cerste keer weswaarts oor nul Jandsgrcnse gestroom hct, het hulle 'n nnwe wcrcld vol
gcvarc en aanloldilihede binne- gega:tn.
Toe hulle in Pole Duitse boere teegelwm hct wat in gerieflil<e
!mise op goedbewerktc plase gewoon hel, het hulle <}issipline na die maan gestuur. Sommige het amok gemaal{, gesteel, Yer- krag en doodgcslaan.
Die owcrheid kon hulle nie·
kec1· nic, want die feite is dat die Russe 'n baie lae1· lewen-
::~tandaard het as die res \'an
die \'O!.i<e \·an Europa.
Baic ,oJdate wat die Euro- J>C:w beslw.wingsal·til<cls begeer het, hci cem·outlig uit die Icc1·
gedros. In BeJ'Iyn het duisende maandrlil<s geda·os. Die Rus- Hit':<c Q\\'et·h~:id moes <lie Brit.te en die Ameril<anors v1·a om die drostc1·s te help aanl,ecr.
Die Rooi leer het kennis ge- maak met die Europese ~cska
wing en dit aanloklik gevind.
Terug in hul cie land verlang hn.lle na clir dinge van Europa.
l'r<'sidcnt 1\:alinin het ver- ldaar dat die l<ommunistiese party se v•·opagandiste en agi- tators a.andag sal rnoet slwnk nan die oorlogsvctcrane wat nie Ianger gelul;:kig voel tuis nic.
~Will&i';!.'i~lli~!Ii!l.~~
K ennisgewings van
Kommando's
Kennisgewings van kleinere funksies van O.B.-lwmmando's,
· soos gcsellighede, pald<icsaande, ens. sal voortaan onder 'n ru- bl·ick, ,Bedrywighedc van Kom- ma.ndo's". gratis opgcnccm word. AI 'sodanigc kcnnisge- wings moet a.an die redaktcur, posbus 1411, Kaapstad, gcstuur word.
Kennisgewings van reisplannc en scntralc bycenkomste en funksies wal op meer as een lwmmando betrel<ldng hct, sal cgter as advertensies geplaa.s word teen 'n verminderde tarief van lOs. per duim. Dit moet aan die bestuurder, Voorslag, Beperl<, gestum· word na die- selfde posbus. Sull<e J;:ennis- gewings moct ons nic Jatct· nic as Vrydag, viet· dae voor die publikasieclatum, bereil<.
fdffimr;!.C!£?1~'i!l.~
Df!Jlif!:~err~ · VlT111g
Virr SffcemfhUJI~ ·
Dat die Duitscrs in die Amerikaanse besettingsone wcct
wa~u· JnaJle doodsteek lo, word bcwys <leur die feit dat Jmllo llio gt·ctig is om deel te neem aan vel'ldesings nie.
By die vollc bcstaan daar 'n vooroeel<litre gebrclc aan bc- Jangst<'lling in die polit.ieke partyo wat. die \'CI'OWcraars pl·o- brer stig.
Angstigc belangstelling gaan egter uit van die nuwe skool van profcssioncle politici en hulle kripstaners sowel as van die politici uit die v66r Hitlerse dae wat trag om na die vleis- potte te1·ug te keer.
Denkende Duitsers is die me- ning toegedaan dat die partye en leiers wat tans op die voor- g'l'Ond wil tree, in 'n groot mate ooreenstem met die patroon wat in die Weimar Republiek be- staan het en wat nie in staa.t was om die destydsc probleme
op tc los nie. Oie politiclce pa~:
tye J'an die Duitse voll< nil;:s
• anders aanbicd as net onder- tinge vcrdccldheid nic - en dit wil die voll< ten alle J;:oste ve1·- hocd.
Die politicke partyc wat tans op die voorgrond wil tree is die Sosiaal-Demokratiese en Kom·
munistiese Partyc.
Die oogmerl< van die Amcri- kaanse bcsettingowerhcid met die partystlgtlngs Is om die Duitse volk te ,dcmol;:ratlseer"!
,Die lordse Britse bedelaars, Iicyncs en Halifax, kyk die gc- gewe perd nic atleen in die bck rue, maar simp hom ook in die tande. EHie l.:eer as hulle slwp, Jwm ons staatsdepartement met 'n nuwe tocge\\ing'', slnyf die Chicago Daily l\iail wat ~aar
OJJ aanspraa., maak dat hy die wcz·cld sc grootste nuusblad is.
,Amerika se posisie is die mees iro11icse in die geskiede- nis", gaan die blad voort. ,Na- dat ons die grootste las van die sogenaamdc Geallieerdes gedu- rende die oorlog gedra het, en die grootste ekonomiese en we- reldmag opgebou het, blyk Am e- rika 'n kolonie van Engeland te wees. Ons word nog toege- laat om ons eie verk.iesings te hou, maar Engeland is in be- hccr van die verkose regering."
Die blad gaan \'Oort om te se dat die Bt·itse \'crsoek. of ccrder eis om 'n lening, voortspruit uit dieselfde oorwegings as wat Amerika in die oorlog gedwing hct. Die Britsc Ryk is 'n ver- swal<te mag. Kadat Amerilca
s.v
ba.s gcdurcnde die oorlog gc- red het, word van hom vcrwag om Bl'ittanje deur die vredcs- jare ook te sleep. Engeland lean homself nie mcer onder- steun nie. \'Vat die lei1ing ool<al gcnoern \\'Ord, dit is 'n v1·ye gif a.a.n die Brittc. Rulle ann- vaal' <lit so omdat hulle nie 'n lta.ndclslcning l.:an bekostig nic.
Brittanje is nie van plan om clit ooit te bctaal nie.
L'Ykbesorgers. Grafetoonmakem Begrafnlsversekeraars Bloemfontein - Pretoria
180 Takke
r~~rrn
MoiHDfOOIPn tt8 ie- Werf.t~
(EIEN.) BPK.
Posbus 220 - Brcdnstraat PAARL (K.P.)
0
SKRYWE DmEK 01\1 ONS NUUTSTE I{ATALOGUS
Direkteure: 0
L. A. B. Bohlman - M. Bohlman Gevestig 1898
MARKAGENTSKAP VROEE MORE-MARK
KAAPSTAD
0
BctaUng geskied onmlddellik.
weeklilcs, maandeliks of soos verlang
0
Beste heersende pryse
0 MINNAAl~
EN VAN SCHOOR
Eienaar: GUSTAV RETIEF
Ef.RSTE NUUSTYDSKRIF
IN AFRIKAANS
Verskyn vanaf I APRIL
Naam:
Ad res:
W A~IE~§)IK\@illf
'K O~IVATTENDE E~ I~SJGGEWE!IIDE OOR- SIG VAN BIKKELA~DSE EN BIDTELANDSE GEBEURE AANTREKJ,lli OPGESTEL DEUR
VOORAAJ.~STAANDE DESI<UNDIGES EN
Intelccngeld
JOERN ALISTE.
( voorui tbe1aalbaar) : 12/6 per ja~tr.
£2/10/- vii· 5 jaar.
£4/10/- vir 10 ja.a.t·.
£10 Lewenslank.
Stuur onderstaande intcl<cnvorm aan: WAPENSH:OU (EDMS.) BPI{.,
l'OSBlJS 28,
STELJ~ENUOSCH.
··--···-·-····~---~···---··-···--··--··-···---.···-··--··--··-···-····--
.. · ···----·--- ·-
····---··---·-···--·-·--··---····--··--·-···-·-·--·---···-·-·-···- ---·--·-- ··--· ~-···-....
··-·--···-···-····---··-··---... _,,.,_.
____ __
,,_, _______ , ... _, __ _ Intekengeld: ···-···--···--····-·--···-···--···--·-·--···-····-···--···---... --.·-·~··----··--···-'
. ,.
SLADSY VIER DIE O.B., WOENSDAG, 30 JANUARIE 1946.
DIE O.B., WOENSDAG. 30 JANuARIE H146.
]J)ne
Die eerste offisierslacrtrekking meer as ,·ier jaar gelede het vir die Ossewabrandwag plaasgc,·ind op 'n tydstip van groot verwarring. Dit was toe die partypolitiei in bondgcnootsi<ap teen nom opgetree hct. Die tweede Iaertrel•king op 7 en 8 Februa.rit' vind plnas in die Jig van groot ,·enYarring ,·ir die politielte party!'.
\Vaar die eerste laertrekking dus gegaan het oor die vraagstul<
van hoe om onsself te handhaaf, sal die tweede een nou gaan oor hoe ons onsself kan laat geld. want in die afgelope vier jaar het die OssewabJ·andwag ontwild<el tot 'n blywende .magsfaktor in die Suid-Afrikaansc politick.
Die Opposisie-party, wat ooreenlwmstig parlementere rotasie homself as die alternatiewe regering beslwu, het sy enigste hoop om op eie houtjie aan bewincl te kom. gevestig op die uitdelging ''an die O.B. in die binnelandse politieke stryd of sy verdwyning as gevolg van die Duitse nederlaag. Nog die een nog die ander het gebeur. Met die verskyning van mnr. N. C. Havenga op die toneel het dit vir hierdie party nog benouder ge..,,·ord in sy alleen- stryd. Die beleid van mnr. Ha,·enga was in die verlede nog steeds een van samewerking met aile Afrikaanse groepe, en daar bestaan geen twyfel nie dat mnr. Havenga ook ·n ryl'e oes sal ,·ind onder regcringsondersteuners van wie die oe begin oopgaan.
Die Opposisicparty sal dus ged\\ing word tot YOordeel van di<' voll; om s~· bcleid \'an nie-samewet·king te wysig en met and('r groepe, ondl'r wic <lie Ossewabra.ndwag, saam te werl;, \\'eier hy om so 'n weg in t<' !>laan. mag dit tot opbrol;keling \'an die pa1·ty self lei. \'ir clic Oppo!'i!'ieparty is dit dus 'n oomblil;
v:\n
verw:uring.
Die Rcgcringsparty \'erkcer in 'n nog benarder posisie. Hy het die steun van die politiekc arbeiders ,-erloor en sy weerga- Jose slawcdicns aan Groot-Brittanje kon selfs nie verhoed dat die Dominion Party van hom wegbreck nie. Sy mag is gebreck en hy ltan die stormloop van 'n ontevrede \'Olk nie meer die hoof bled nie.
Die politici verl<eer (Ius in 'n toestancl van verwarring. Die taak van die Offisict·sJact· te Bloemfontein sal dan ook vir 'n grool deel wees om te bepaal watter aandeel die Voll<sbeweging gaan neem in die politieke stryd wat voor die deur staan. Hy gaan sy taak lcgemoct as oorwinnaar van die eerste rondte.
V o § ~ A o
aI eiiillkw~(Q)(Q)a llro1
R «»IDl~i~rm~ ?
:-Ia ses maande sc goedl,oop ekskusics oor die petrol-tekort l1et min. Waterson \'Crlede \\'Cek in die parlement die opsienbarendc
onthulling - wat ons al 'n paar maande gelede geweet het gedoen dat Engeland die Unie verbied om geen petrol uit Ameri- l<aanse bronnc tc ltoop nie. 1\-rin. \Vatcrson het gese dat daar nic genoeg petrol in die sterling-groep is om alma! tc voorsicn nic, maar dat Engcland desondanlts dreig om die Unie se \'Oonaad uit die Persiesc golf te besnoei indien hy sy voorrade van elders aanntl.
DiL is natunrlil• (·en lwlossalc stu!' imperialist iesc tirannic
\\'at hom nic net op die gebied Yan petrol Jaat geld nic, maar dwarlodour· ons clwnomie~e lcwc. So heers daat· by voorbeeld vandag in ons land hongersnood omdat kos op groot skaal na Engcland uitgcvoer is. In Oktubet· 1944 het min. Strauss oor die radio gcsc da.t as die Unic nie \'Oedsel op groot sha.al na Rrittanjr uih·ocr ni<'. la.a;;genoemdc geen skee)>Srnimtt' sal af- o;taan Yir die inYoer ,·an Jandbonma;;jinerie nie.
K.\X ::\f.~R STERF
Met hierdic paar \'OOI'beelde is die leuen dat Engeland Suid- Afril'a beskcrm, hoop ons, \'ir goed die kop ingeslaan. Dit is nou glashelder dat Engeland nic aarsel om YOedsel uit die mond ,·an die Unie-bi'\'Oildng te pers as hy dit nodig hct nie, net so min soos <lit hom slccel of die Unie se Yervoerwese lamgelc wol'(l weens 'n telwrt aan brandstof wat volop ~-erluy lmn \\'ot·d.
As dit min. Waterson ses maande se gesluk gekos het om die skandaal in verband met petrol openbaar tc maak, is dit van- selfsprekend dat daar nog talle sulke gevalle is waar die Unie gebu){ gaan onder Britse tirannie. Maar die bereidwillighcid van die huidige bevlind om hom voor die Britse kar te Jaat inspan ten koste van die eie bevolldng is 'n verantwoordelikheid wat nie afgeskuur l<an word teen sulke swak el<slmse soos ,.'n tekort aan tenkskepe" nie, soos min. V'latcrson probeer doen het. Hy skryf die ongcricf van die Suid-Afrikaanse motoris naamlik nog toe aan die fcit dat daar geen tenltsl<epe deur die Unie gchttur kan word nie weens die groot versinking van hulle in die oorlog.
Tcrselfdertyd crl<en hy dat Amerilca. en Kanada t>ctrolrantsoe- nering Icon ophef omdat hulle geen tenl;:slcepe nodig het nie.
\Vat <locn Amcrilca dan met al sy tenl;sJ,epe as hy dit nie
!>elf nodig hct en ook nic \'ir die sterlinglande mag gebrnik nle ·?
Of sou mnr. \Vaterson dalk aan die hand \\il doen tlat die hcl<' V.S.A.-tenkvloot, wat tweederdes van die wt:reldten'kYioot omvat, vir boetedocning ingest<'! is op die oorlede Japanse stedc Hiro- sjlma. en Nagasaki?
u a
... ~ ;;
"JU a
0
lllm
(J)lo;t;R O~S EKOl\"Ol\IIESE l\lEDEWERIU';R.) HTERDIE AHTmF.L lS DIE TWF.EDE EK LAASTE WAT OP SPESIALE YEUSOEl{ VA..' LESEUS GESRRYF IS.
Iu di<'
vori~<'a rtikel hN
om;lu·wec•· dat die . hf'lalingshahm:s
vallstra-
tf'gi«-Sf'
hdang
i~met he-
lrckkiu~ toL
wissclko er- se,
a<lll~(·~i<'u<lie invoere
<'ll
nitvo('rf' (
~ighaaren
onsi~hare) ondcr·~kcidc
lik dif' aanhod van en
vnw~
na d i.-. geldeen heid 'an d i E' land
~;alhepaal.
Die
w~~sdkoct·s moetso-
daui~ wet'S
d a t vraa g gf'- lyk
i~aan aanhod. By f'n igc
~<'g<'wekoen• moet ver·kope van huit f"landse g.-.Jd gdyk weE's aan in- kopf'
cb<.~t·van.Die betnlinge cteur die lmitc- lancl moet gelyk wees aan die betalingc aan die buiteland. Ons kan dit ook anders stel. By inlemasionale transaksies ver- tecnwoonlig ell<c aanbod van geld ooh: 'n a::t.n\Taag. As 'n persoon dollars wil koop met i'e, beleken dit 'n aanbod van sterling en 'n vraag na. dollars.
Heel waarskynlil• sal die vraag na sterling en aanbod van dol- Jat·s by enigc tydstip nie gelyk wces aan die aanbod van ster- ling en vraag na dollars nie.
Die dollar-sterling \\'isselkoers sal dan vcrander totdat ,·raag en aanbod ''an dollars en 'of £'e gelyl< is, by welke posisie die nuJ-,·et·houding tot stand sal kom. En die hoe,·eelheid £'e ( resp. dollars) ,·erlwop. moet by enigc stadium gelyk wees a an die hoe,·cclheid £'e (dol- lars) gelwop, want elke verkoop is tersclfdet·tyd 'n aanltoop ,·ir icmand anclers.
(;OEDJ\OJ>EH GELD As 'n Janel 'n ongunstige be- talingsbalans met die res van die wet·elcl dan rop nahou. sal daar 'n groter aanbod van, as aanvraag vir sy geldccnheid wecs. Gevolglil< sal sy geld goedlwper word -- deprcsieer - en hy sal meer vit· vreemde geld moet betaal as voorheen.
As die bctalingsbalans gunstig is, sal buitelanclers aan hom mecr· moet betaal as hy aan hulle; die naag na sy geld is grotcr as clie aanbod daan·an.
sodat sy gcldeenheid se waarde sal vermeerdcr· sy wissel- kocrs appresieet·.
GOUDSTAl\'DAARl>
Hoc,•cel die wisselkoet·se sal l<an ,·erander, sal afhang van die gcldstandaarcl wat dem· die betrol,kc Iande gehandhaaf word. Onder die internasionale gouclstandaard 1<an die wissel- kocrsc aileen binne baie noue perkc bcweeg en net 'n baie klein pers<'ntasie \'an die pat·i- teitslwen; afwylc Oit volg uit die feit clat onde~· die goud-'
;;tandaanl ell;c land sc geld- ccnhcid 'n definiOewe goud- waanle toeg1•se is, ~odat die
\'ce·sldllcnde gc!deenh<'dc in 'n vaste waat·de,·crhuuding tot rncl•aa1· gestaan het. As in Engcland £1 die waarde gehad het van 113 gr·ein goud en in die V.S.A. 113 grein goud met '1.866 dollar gekoop kan word, dan was die sterling-dollarkoers
£1
=
1.866 dollar. Dit was die paritcitskocrs .•
VOOHBEELD
Gestel, om <luideliksonthalwe, dat Engeland en die V.S.A. net met mel<aar handel drywe en dat die Engelse betalingsbalans ongunstig is. Ten gcvolge hier- van sal die Britsc £ nou in waarde verminder sodat mindet·
as 4.866 dollars vir £1 gclcry kan word. As die wisselkoers daal tot 4.6
=
£1, en die vcr- voerkoste (vcrsekering inge- sluit) van 113 grein goud nn A.>nerika is :nindcr as die vcr- skil tussen ·1.866 dollar en ·1.6 dollar, d.w.s. minder as .266 dollar, dan sal dit die Engclse betaal om liewer goud by die Bank ,·an Engeland te koop en na Amerika tc stuur waar hullc nog ·1.866 dollar vir ell<e £1 sc gaud kan kry. Die £ !ian dus nie depresicer met 'n hcdm~wat hoer is as die vt'rvuerli:o"h' na die V.S.A. nic. ~etso as die Britse betalingsbalans teenoor Amerika gunstig is, !<an die £ nie meer styg in waat·de of die dollar meer· deprcsic-er, as die bedrag van die vervoet·kostc na Engeland nie.
Die wisselkoersc, wat on.<;
soos hierbo kan uitbrci om tnce1·
la,nde te omvat, !can dus on- der die goudstandaarcl tussen die 2 ,goudpunte", wat dcur die vervoerkoste bepnal \\'Ot'd, skommel.
l'APIEHSTAXDAARI) Onder die onafhanklike en
cnwisselbare papierstandaat·dc
van vandag ( d.\'.'.S. waat· bank- note en J!'luntgelcl nie vir goud ingeruil kan word nie) is daar nie so 'n lwntrole oot· die skom- melinge van die wissclkoerse nie, en kan die wissclkoerse min of meer tot enige mate appre- sieer of depresieet·. Hier sal die ruilverhoudings deur die betalingsbalansc bepaal word.
Die Iande met. al,tiewc bcta- lingsbalansc se geld sal styg in waarde, en die met ongunstigc betalingsbalanse sc gelfl sal dc- prcsiecr. Lande wat gToot voor·- rade goud besit. lmn <lit na- t uurlilt gebrnil' om slcomme- linge in die wissell;ocr;; t<' ,·oor·- kom. Voor die oOl·Jog het et- lil<e Iande dit ook gedocn deur middel van wisselkoersstabili- sasiefondse wat goud en buite- landse ,-aJuta (\'reemde geld), handelswissels en effckte) \'ir manipulasiedoeleindes gcbruik het. As die £ b.v. sou neig om in waarde te styg, \•erkoop die Engelse Fonds sterling om die aanbod te vergroot. En as die
£ wil depresicct· weens 'n ongunstige betalingsbalans sal die stabilisasiefonds sy goud en valuta gebruik om £'e tc koop sodat die vraag daarna in ooreenstemming met die aanbod kom.
HOE fHJ'l'AAJ, WORD Die indruk mag bestaan dat as 'n sakeman van enige land iemand in 'n ander land moct betaal, die vercffening plaas- vind deur 'n fisicsc oordrag van geld; b.v. as 'n Suid-Afrikancr 'n Amerikaner moet betaal, hy dollars by 'n Suid-Afrikaanse bank !wop en dit oorstuut· na Amerika. Dit is cgter nie so nie. ·wanneer 'n land fondse aan die buiteland verloor, be- teken dit maar net dat 'n klei- ner dee! van die totale hocvcel-
heid geld in die land in die hande ,·an die binnelandse be- volking is en 'n groter dee! in die besit \'an buitelanders kom.
\Yeliswaar sal die Sentrale Bani< van enige land ,-an die gcldeenheid van ander Iande, met wie handelstransaksies aangeknoop word, in sy besit.
hou ingeval mense (b.v. rcisi- gct·s wat oorsee gaan) dit vir kleiner transal<sies bcnodig.
Maar die hocvcelhede is ge- woonlik betreldik klein.
STUlJlt WISSI::L As 'n Suid-Afrikaanse hande- laar·, A, goedere ter wa.a.rde van 1,000 dollar uitvoer na die V.S.A., trek hy 'n hancle!swissel op <lie Amerikaner, B. wat min of meer as \'Olg lui: .,Beta.al aan my of my order die bedrag ,·an 1,000 dollar 3 (of G of 9) maan- cle na datum ,.an \~·issel vir waarde ontvang". Die ,,·issei kan na l3 gestuur word \\·at dit aksepteer. waardeur hy sy _be- reidwilligheid om te betaal te kenne gee. As A die wissel tcrug ontvang. kan hy dit tc geldc maak deUl· dit te diskon- teer by 'n bank wat hom cffens mindet· as 1,000 dollar of die gclykstaande bedrag in. £'e sal lJetaal. aangesien sy waarde ccrs 1,000 dollar na etlike maande i:;; {d.w.s. by die ver-
\'aldatum). Om tyd te lJespaar, sal die Amerikaner se banl<
egter aan 'n Suid-Afrikaanse bank kennis gee om namens die Anlerilmner· \\·issels te aksep- tecr.
'n Suid-Afrikaner, C, wat weer uit die V.S.A. goedere in.-
\'Oel·, kan nou by die han!~ die wissel vir 1,000 dollar gaan koop indicn hy aan D in Ame- rika so,·eel skuldig is. Hierdie wissel kan hy oorsee stuur. 1>
lean rlit op die \'Cr:Yaldatum by B aanbicd, en so ,·ind ,-ereffe- nin;; pl::tas soadcr dat enige gclcl oot· die Iande se grense gaan.
:\leeste 'an hierdie \\'erl' wor<l
dN11· banlce \'ir hnl ldiente g<'- doen.
TJEKS
In die jongste tyd word han- dclswissels nie meer op so 'n groot skaal gebruik nie. Sake- manne van verskillende lande betaal mekaar eenvoudig met tjel<s. Hier:die tjel<s sal maklik aanvaat· word as die trekker (d.w.s. die ondertekenaar) 'n baie bekende firma is. Gewoon- lik moet invoerders bankwaar- borge aan die uit"oerders vcr- strclc. Maar selfs by die oor- stuur ,.an tjeks van een land na die ander gaan daar baie tyd ,·erlore - 'n baie belang- l'ike element in die sakelewe.
Gevolglik \\'Ord \'aJJ telegrafiese oordragte (telegraphic trans- fet·s) gebruil< gemaak. Die bank van die in,·oerder kru1 net aan sy agentslmp oorsee of aan die bank \'an die uitvoerder 'n ka- belgram stuur om die \'ereiste bedrag op die uitvoerders se rekening te krediteer.
Derhalwe dat mens dilnvels by wisselkoerskwoterings die twee letters .,t.o." sien.
We1tsotnJitwerp
Oor Undierrs
'n Vcrbod op transaksies vir die verl<ryging van vaste eien- dom in Natal tussen Asiatc en persone wat nie Asiate is nie in sckere gebiede in Natal, soos die parlement sal bepaal, is die oogmerk van 'n wetsontwerp wat tans ,·oor die parlement dien.
Dil? wetsontwerp bevat ook sekere beperkings in ,·erband met die okkupasie ~·an grond deur Asiate en ander persone in die betrokke gebiede.
\
"
1L d
Ji
.. Hi
\\'(·,.··
llH' rHI blyl•
\\'c·l'ld IH'!Hh Jli'Og'l E1aro
f{Wlll
tcit ,.0
alle~t
nie, Balti·
sluitc Duits die b ,.D dl!ur slaan Jandt>
hierd A met eli<' ]I lwn dit d•
.,Oi wat T Aile baie sii'SI'
\\OC'~l
kuntlt
;;-and:
,.0 toon die E OO)( I het !
gc-nci balan II II tnat.'
w
.. D: sy m•
mid<h van 1:
\'('1'\':t
<lie
c
tocsp in di<
::;y ci swal<
- -
Pol Sla Pc11
GF G<': 1942 llcthl Scnel Dr it' 1 ron!;
dog r omge trik ~
,.El nic i11 nle a:
_ _ __ ... .-.: ;; .. ~~·~~:~~~~- ... :~~ ~\~ . -' .· ~. ~~-:_· · ..:.~·~,~~ :. -/~ , . ~~·=,· ... --_ .. _
1,. -. ,.- ,' ( _ · _: _ - - - /~ ~--- -
-~~ ·~
_ . __::~ ;
..~~-;~
----~; ::_~- --
• ..._. _.J~..,,,.· -
. . .~ ·
- -~~-...!~ """' · ~~ /-.. --~::'~''.'
.;<.:..:, •~ - ·--~ ~
......lie lC-
in m.
~c
lie Je.
~
~L
si- lir ig.
~-
.e- m lie
;el in
3 .. l1.
U1
n-
·iz- :el lit
·e- tc
;el te n- ns .ic a!
Je ltc
·r- tr, 1k
St~
lie p-
at n- li<' .til a'- lie
I) t>.r
"p-
·11!
Ln ..
rei :t·-
J1-
'n tc- de tet lik er
·n
•n- tr-
~r ..
)r- nd
ue
tg- .;e.
•se
1S-
r k
an :lie :a-
;te se
els ie
l'ir·
~n ..
en nie
10~
Jie
•rp :nt
•ok
i "d
•nd rne
I .
'I
I
I
J,
l
,{
. ~~
,I
l
.I
J
"'-
J
'
\
!)
l)JE O.B., WOE)JSDAG, 30 JANUAftiE 1916. BLADSY VYF
· ---
Uit diee K ol({)) mm re dliire Ell7lgel~e !Prerr~
VlJllffl
wantroue in sy hoofaltil<t'lko- lomnH' onder die opsluif .,J::wr- lil\l;,• Klug-"' en kom tot die. vol- g,•nd..: g-evolgtrekking:
B ritse Parlem en t Vrees Uitmoordin g in Pole
Van Orpposisi~parfty<e
m l!U§Ral!ID@
,. Oie magtclon..,lu·id \an diP
\\"t•,..tcrse magle om die oplw- III<'IH!c get~· in Europa te liCl'l", blylc alt<' duidt~lilc Dit is hardc•
wnldild1eid dat di<' Engebspn·- li('nde maglt· nie ·n <linami<'M•
pro~ram hc·t 'i r d.<· na-ourlog!-<' t:uropa nie,'' -.l•ryf .. Thought"".
K\\Uriaalblnd ntn die l"nh·<'r ... i- tdt van Fordh::un.
,.Die SOWJ<!L-Unie beheer nie aileen die nie-Latynse Iande nie, maa1· die hele Slawiese, Baltiese en .1-lagjaarse Iande. in- l;)Uitende 'n gi"Oot dee! ,·an Duit!<land en Oustenryk.'" gaan die blad voort.
.,Die Euroo<'s<' sektoz· \\"at d\!ur Rusland behce1· word. be- slaan al dil' vocdseluit\·oerende Iande. \Ves-Europa moet 6£ van hierdie Iande invocr. <>f deur die Amerika's ~··voed word. As dte Amerika'"' hulle nic wi! of kan \"Ocd nh.>, dan ;:al f!usland
<ht doen.'
.. oi... nit' alll•t·n nll't ,·oellsel
\\at Ru,Jantl Eurupu lwh<'et· nit•.
Aile laude \\'!llll" dit· hevolkings bale l"('rmindt>r ltt•t. i.., in l{u,-
"il'M' hand<•. Hh-rllit· born\·cr-
\1 nc-.tc landl· mual, 'n uit!>tc·-
k<·ndc pmoi 'ia· Hu ... ,..i<·..,e propa- g:.nda.''
,.Dit kan nil' goc•noq; bcldem- toon word, dat die moraal \'an die Engelssprcl<ciHic ma~te en ook hulle pr<'stig-c llll'l'l" gedaal het as wal die mt·estt' mense g-eneig is om te g!o l:ie Die balansstaat ,·an \\"l'rdrlo(lrJog II lewer "n negatit'W•' resul-
tant ... besh:it die blad.
Wantroue-mosie
.. Dr. ::.ra!an se toesp1 aal< oo1· sy mos.:e ;·an \':an r·oue hct \"UI\
middelmatigheid tot the dieptes van langdra<ligf' ldndera~tigheid
\'l'l'val," is die kommentaar wnt
<lie Cape Argus Jewcr op d1e toc:~praak van die H.N.P.-leicr in die par!ement. wat ook dcur sy de onder.stcuner·s as baie swak beskou word.
Politieke
Slagoffers van 'n Partybewind
~'£-!}:
,;}'_:,~- ... _.-;,:-~
t
~.l~
•
.,
..{
!
GE!I.'L. P . . J.
m·::--: o nm:z.
GearrestcPr op :N Ft•bruarie
19~2 deur lmpt. Co!'l'l.<'<' van Bethlt'ht•m. T\1 <·e maantle in ::;enel•al-tronl• \ ir tllllll'n r:tging.
Oric \\Cke in Blut•mfontein- tronk. Saak latt•r tl·ruggctrcli dog nie afgesluit nie. Rot'r in omgcwing \·an !\larquard. dis- t rik Senekal.
.,Ek sal my mcclt'-A frilmnca·
nie in die steek laM uic en hom nle nan die vyand uitl<·w••r nic."
Hmi fEUJ.Jlr([DJPID
Die blad ga~m ,·oort: .. Hy hct nil<s nuuts te se gchad nie, en hy het dit so afmattend gesc dnl sy ondersteuners wat saam- g-,•lwm het, gereed om in te val
n1l'l clie ou uitroep aan Heredes, knning- \"an Juda, .. dil is die stc·m \'an ·n god en nic van 'n nwns nie"". noulil's ·n hom·bare ,hnw·. hoor·· l<on uitkry.'"
I>IS AL
lli<· Cape Times sl<cts die be- tel«'nis 1·an so 'n mosie \·an
Truman Neem Beheer Oor Nywerheid
DiP n·gering- 'an Ilk \".S.:\.
lwt \"('l"l<'ll<' \\ !'el• bt• ... !uit nm die
\ h•i.,n.nn·rheill \\:tl llc·u1· die -.lal•ing 'an 2G3.000 11 t·•·l•c·rs lnrngt'IC:· i:.. oo•· t l' nt•t·nt, aang-<'- ,h·n <1aa1· gccn nnnTIII<on:s lJc- reilt kon wonl I u:-st·n ""'"l"l<gt>-
" c-r·:-. en \Vt'rJ\ ru·nu· •. ,, uit·.
President Truman het \ er- klaar dat die tyd aangcbrC'ck hct dat die reg<'rin~ l;)' g-csag moel laat geld. Die •I ·~gt'ring
oorwceg dit om di.:- sl:t.alnywel"- held wat ook stilst:tan wt•t'ns slal<ings, oor te lll!l'lll ma:u· op die oomblik beslwu lty dil nic al; n praktiese slap om die gc-
~•kll op te los nil'.
Twcehonderddu1scn l •:an die stak.:-r;: in die vleisbNhyf het hl•slui t dat hulle nit.: nn werk sal tPrugkeer nie a~ dll' staal dJl' bedryf oorneem nie, hocwcl
100,000 bereid is om dill<• docn.
Later het die 200,000 \'lciswcr- IH•rs besluit om onder pn>l<'s nu hul wcrk terug te gaan. selfs al l;OU die staat sy \'oornl'me uit\·oer.
rntussen het die '' eeldange :;talong- waarby 1,000.000 wer- l\l'l"s betrokkc is, die staalbe- th·yf lamgele en daar won! 'n groot tekort. aan staa! en on- tlt:rdclc ondenind.
Vic hele FOJ·d-motorindustri.:
word geteister deur hierdie sta- 1\ing.s sodat 15,000 \\"er·kers lt•dig ll\ en indien dil• staliings in clic staalbed1·yf \'OOI'lcluur. sal nog 22;),000 werldoos gestel
\\'OI'd.
Die jongste berigte lui dat Fol'tl 'n ooreenlwms met sy wcrltcz·s bercik hct en dat sy fabri<'l<e nie mecr stil le nie.
D1e g-e\·olgc \"il· Suid-Afrika
1" dnt die aanlwms van nuwe
motn1·s uit die V.S.A. aansien- lil< ,·crtraag word.
Beheer Oor Atoomkrag
Op die \"Crg-adel"lng- 1'1111 <lie V.V.O. in Londcn lu·t M'l\'l"-1'11-
\"(•t•rtig voll•e bcsluit 0111 atoom- Jo·ag aan t·c wend tell \onrdeel van dit• mcnsdnm <'n un1 di<' gc- bruili dna rYan a<. '<'rnietiging,.,- midd<'l i.J1 die ban I(• dof'n.
Die Verenigde Stale hct te kcnne gegee dat sy vloot sal
\"OOrtgaan met proefncm111gs op
verouderde oorlogslwpc om die uitwerking van die atoombom daarop vas te stel Tl'c·n die middel ,.an die jaar sal 'n ann- tal ,·erouderde skepe met hier- dit• wapen gekelder word. Daar is verduidelik dat die proef- n'..'mings n!e 'n intemn.sionalc aangeleentheid sal wees n\c, mna1· 'n wetensltaplil<e proef- neming van die V.S.A op eic houtjie.
.. Pit· mosi•· is dees dae net ·n
!onnalitt'it . . . Xogtan.s h"Ce dit <lit• lt•de n opwekking waar- sonder die opening \·an die sit- ting maar bra saai sal wecs, en
<li l l4l'l' die opposisie die geleent-
hl·i<l cm1 onts!ae te raak van 'n aansil·nhkc hoeveelheid woorde- stoom Die lede w\rk die op- gehooptt· t•nergic en woor·dryk- h<'icl ,·arl die 1·escs 'n bietjie af.
D1L ll; a! wat die formahteit
<'inUik ll'\\'t'l'g'bl"ing."'
Israel Geskrap Van Rol
Philip Israel, aptclwr. \'OOr- hecn van die Coolt's Apteel<, Kaapslacl. ts \"Crlccte week vmt die aptt'IH•rsrol gesluap nadal hy dcur die .Apteltersran!l !:il<UI- dig be\"ind is op aanl<lag dat hy bl'l\"llSlelil< ccn \'an die stowwc uit 'n <IOI<tersvoorsknf weggo:laat het.
Namen't) die klaer is g'l':i€> dat Israel sy plig tcenoor· <lie dol<·
ler· en die pasient ht•t•ltt·mal ,•eronagsaam het.
Hy is onlangs dcur n ho~
skulclig- bevind en ht•t a hnt•le ,·an .£10 beta a!.
Twee Seilskepe Na Unie
Die scilsldp Commodo1·c, (lJe ct'I"Ste S.A. skip wat aan pri-
\'::tn t cicnaars behoorl. t•n wat op sy pad na Argenlinit: soclt f:"entHI< het. het sy bestcmnung- nou \'l.'ilig- bereik.
\\'annt·l·r die Commotion· tt!- rugkc.:-1· na :::>uid-Afril•a . .sal hy
\"et"gt•sel word \"all 'n Sweed~e
staalsl<nt:'ncr, die Albatross wat
·n vrag m1elies en lmnsmis na Suid A fl"il<a verskeep.
F~rn.,tlg!' onru~ het in tli<' Brihe l.a!•r·hui,., ontstaan our die bait• puliti<'ke moorde \\at in dit· af~t·loJI(' tyd in Pole plaa ... ~t·\ inti ht-t. Bevin ilcl \"cr- ldatu· tint die omstandighcd<' da:unp dui dat die lede van die
I'ool~i: vt•ilil'hddspolisie mede-
pligti~ is.
Di<' "lag-nff1·r... van hierdic moOI·dt• is uhual lciers \·an t.Lie
oppo,i~ie-partyc. 'n Lid van die LaNhnil'. hct gevra of die BrifM' rcgPrin~; daarop ,.,a) a.an- thing dat dit· \Crldesing in Poll' so :.pnctlig' moontlil• sal plaa....,.
vintl nwrllat alit• opposisi(• uit- gemoor i ...
Bevin hd dit· !wop uitgc- spreel• dat dh' i>oube vuorlopigt•
rcgering 'n dndt• aan tli<' mocn·- dc sal maalt voor·tlat die toc·- stand hand<• ui11·nlc
AFRIKA1\EHS BOERE '
Ons i~ v~rvaardi~~er~ '-"t*'n :-
\\"atertcnl<t'. Graanf(·nl,e c•n
:Sinl>cl:lmnw 0 Gei!.<'r~. Ball-
den,. ::\IC'<'lhlild•e 0 T<'nl•-
!>laander,.,. \\"indlaaicr-toring-,., () Tuinmrubel" c•n Jil'lddt•o; 0 Lere. Traplcre. en .... @ \"c•n,.,-
ter~ t•n Henri' @ Slu·yftaf!"l~.
flo!'lirai,Ji('. BUI"O'S, 1\omhllb- ],astt·, t·n~. 0 i\h·ubcl•: vnl,r.:-Pn~">
u de ontw<'l"[lC Q Lettt'l"sl<il-
<lcl"ing- n.:ithangbonle llll'l ach·<'rl !'ll~it·s) 'n sp<',ialitt·i t.
\Vat u twnodh:lh:dt? ookaJ ma.a.: '"'l't' U') trt lkt•b \ t•:-va:l.rcHg-Ui: Sl-='K. YSTF:n of HOt:T, stu~r a.ao ons v,...H~di;;•· L•··
t;t)nth.·rh~de t.:n QO~ sal •:ir U daan·our
;,:r;._lfs h\o,.f'\l'~·r.. Prys~ va.n tenk.:! op
:1.:\n\·,.a.a~o: '··rkrygbaar.
0:'-:S IS TOT OlE DIE::-:S V.\;>;
S\11 n-.\FRIKA.
BllHLK\1
h.L~S- E~_
,I ETA ..\L WERKE
n;r,•ntutr: \\m. ~lyburghl
U!uh•••hor"t."'traut.
""l"lt\IH:.-.;ntllt(;, Kl'.
fl>-lun".-11<: tii:WAAlt lllt:Jtnn; ,\ n.
\'~;Jt'I'I·:NSII·:. tl S/\1. 1)11' XOUl(; Hit\'
Excelsior Wyne en .Brandewyne _
Ann EXCELSIOR Wync is toegeken clrlc Silwer hCkl\rs rn ver:,kcle Ecrste Pryee op <lie jtlt\rll}{•c• Westelike l'ro·
v1ns!c nc \Vyn~kou.
l ' l t \''lLYS:
\\'Y.""OOllTB: Speslnal (Soet) Wit Jerlplgo ..
Rooi Jcrlpiho . -'lalmsey . . .
Wit Soct ~Iuskoocl
Rooi Soet l1uskndcl Soc• Port .
Port .. .. .
Pontak .. . Worcester Hock Spesiale Sl "rie SJerric . . . . . Ou Bruin Sjerne liRAI>"DE\\l"N:
Eureka . . . . .A. 1 . . .• . . Bocgoe ..
J.un:t·tt.s:
~~~ £~~
'-.!;..
e'l::-~ ...
-=
2/G
l/ll 1/U 11n
1/'0 1/&
1/S 1 ... 7
117 t/7 1/7 1/G 2/3 S/G 8/- 7/6 hers1e . . . . • . . 6/ti Vnn der Hum . • • IJ/G
Cce:ne C:e l1en!he IP<P<'r-
mrntl i ·fl .\:l)'S . • • • • • 6/f;
r:rmme-r . . . G/fJ
,J ~;.-.; t;II'En . . . . 7/6
.1 .:.-.;n\'ER-l.ll<l:ow.;:
1 .. emoen . . 7/6
suurlcmoen . . . 7/G
.. COCKTAIL 4/-
\'t.•rmouth (Fran!H' ~,, Jt:tlinnn~c tlpC':-:) 2/!l
"'
-=s
~=c e
~;, OG;
:;;"
1'. ,., 11/- M/0 8/G 8/G 8/- S/
'1>/- 716 7Jtj 7/6 7/ti 7/-
CEI.JEWE D,\AP.OP TJ:: LET. - 1\''':Sldtint;s word op5-:emnnk ''3:"1 t.:ni,.;~
v••rsk~ictenhrhl ... !•U. brande\\')·n en H·
l<t·ur:.;, mll~ dlt 'n klssit.> vctn 12 bot~~}<.;
b.
f~''!Stellln!;;:; '\.\'Qrd ~lee~ uit~evocr KON
TAI<."T MET B};STF.LLrr"G or KOI<."
'J"o\J);T BY AFf.EWERING plus K.B.A.·
