S BD 1100714 Chapter3

(1)

Anisa Chairunisa, 2015

Ajen sosial dina kasenian surak ibra di kacamatan Wanaraja kabupaten Garut pikeun bahan pangajaran ngaregepkeun di SMP kelas VIII

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

BAB III

METODE PANALUNGTIKAN

Métode panalungtikan mangrupa cara ilmiah meunangkeun data pikeun

tujuan atawa mangpaat nu tangtu (Sugiyono, 2010, kc. 2). Métode nu dipaké

nyaéta métode déskriptif. Métode déskriptif nyaéta métode panalungtikan nu

digunakeun pikeun nalungtik kaayaan objék alamiah. Hasil panalungtikanana leuwih nekenkeun ma’na tibatan generalisasi. Ieu métode loba digunakeun pikeun panalungtikan bidang antropologi budaya (Sugiyono, 2010, kc. 8).

Métode déskriptif dina ieu panalungtikan digunakeun pikeun

ngadéskripsikeun gambaran umum tempat panalungtikan, gelarna Kasenian Surak

Ibra, prak-prakan Kasenian Surak Ibra, analisis sémiotik tina unsur nu ngawangun

Kasenian Surak Ibra, ajén sosial nu aya dina kasenian Surak Ibra, sarta matalikeun

ajén sosial nu aya dina Kasenian Surak Ibra di Kacamatan Wanaraja Kabupaten

Garut pikeun pangajaran ngaregepkeun di SMP kelas VIII.

3.1 Désain Panalungtikan

Ieu panalungtikan ngagunakeun métode déskriptif. Dina panalungtikan

kualitatif sagala hal nu rék ditéangan tina objék panalungtikan masih can jelas

masalahna, sumber datana, jeung hasil nu dipiharep. Rarancang panalungtikan

mekar sanggeus panalungtik asup kana objék panalungtikan (Sugiyono, kc. 2010,

(2)

Bagan 3.1

(3)

Sacara umum, désain panalungtikan nu dirancang dina ieu panalungtikan

nyaéta: tahap tatahar, tahap pelaksanaan, tahap ngumpulkeun data, tahap analisis

Nyieun Laporan

Observasi Ngadéskripsikeun Data Nganalisis Data Tahap Ngumpulkeun Data

Observasi Wawancara Studi Pustaka

Tahap Pelaksanaan

Ngimeutan Prak-prakan Surak Ibra Ngadokumentasikeun Prak-prakan Surak _Ibra Tahap Tatahar

Survey Tempat Perizinan Mastikeun Waktu Observasi

Nyieun Daftar Patarosan Tujuan Panalungtikan nyaéta pikeun ngadéskripsikeun:

1. gelarna Kasenian Surak Ibra di Kacamatan Wanaraja Kabupatén Garut;

2. prak-prakan gelarna Kasenian Surak Ibra di Kacamatan Wanaraja Kabupatén Garut; 3. unsur-unsur seni nu aya dina Kasenian Surak Ibra di Kacamatan Wanaraja Kabupatén Garut;

4. ajén sosial nu nyangkaruk dina Kasenian Surak Ibra di Kacamatan Wanaraja Kabupatén Garut;

(4)

data, jeung tahap nyusun laporan. Dina tahap tatahar, nu dilakukeun nyaéta

nyiapkeun kalengkepan obsérvasi lapangan saperti survéy tempat, mastikeun

waktu obsérvasi, jeung nyieun daftar patarosan.

Dina tahap pelaksanaan, prosés panalungtikan ku cara niténan jeung

ngimeutan prak-prakan pagelaran Kasenian Surak Ibra di Kacamatan Wanaraja

Kabupatén Garut, tuluy wawancara pikeun nanya leuwih rinci ngeunaan objék nu

ditalungtik, jeung studi pustaka sangkan nambahan pangaweruh ngeunaan

Kasenian Surak Ibra. Dina tahap pelaksanaan, sacara teu langsung data nu rék

dianalisis geus kakumpulkeun ngaliwatan obsérvasi, wawancara, jeung studi

pustaka. Ku kituna, tahap pelaksanaan téh sakaligus tahap ngumpulkeun data.

Dina tahap analisis data hasil panalungtikan, data diolah sarta déskripsikeun

hasilna dina laporan panalungtikan. Eusina nyaéta gambaran umum tempat

panalungtikan, sajarah, prak-prakan, ulikan sémiotik, ajén sosial, sarta pedaran

matéri ngeunaan ajén sosial Kasenian Surak Ibra nu aya di Kecamatan Wanaraja

Kabupatén Garut pikeun pangajaran ngaregepkeun di SMP kelas VIII, tuluy

nyieun kacindekan tina hasil ngolah data.

3.2 Partisipan jeung Tempat Panalungtikan

3.2.1 Partisipan

Partisipan nyaéta jalma jeung objék nu dijadikeun narasumber dina

ngumpulkeun data panalungtikan. Nu bisa jadi partisipan dina hiji panalungtikan

nyaéta unsur masarakat nu aya patalina jeung objék panalungtikan. Partisipan bisa

disebut ogé sumber data. Nurutkeun Sugiyono (2010, kc. 215), dina panalungtikan

kualitatif teu ngagunakeun istilah populasi salaku sumber data, tapi ku Spradley dingaranan “sosial situation” atawa situasi sosial.

Partisipan nu dijadikeun narasumber dina wawancara nyaéta pupuhu

Kasenian Surak Ibra, pamaén Kasenian Surak Ibra, jeung masarakat Kampung

Sindangsari Désa Cinunuk Kecamatan Wanaraja Kabupatén Garut. Palaku

dijadikeun narasumber sabab dianggap nyaho ngeunaan Surak Ibra ti mimiti

(5)

3.2.2 Tempat Panalungtikan

Lokasi dina ieu panalungtikan nyaéta di Kampung Sindangsari Desa Cinunuk

Kecamatan Wanaraja Kabupatén Garut. Dumasar data ti désa, Cinunuk dibagi jadi

tilu dusun, nyaéta 9 RW, 33 RT, sarta 16 kampung. Kepadatan penduduk ieu désa

nyaéta 178,02 Jiwa/Ha. atawa 25,9 Jiwa/Km. Jumlah warga nu kacatet aya kana

5.296 jiwa, nu diwincik lalaki 2.663 jiwa jeung awéwé 2.633 jiwa. Sangkan bisa

nepi ka tempat lokasi, bisa maké kendaraan angkutan umum nu dituluykeun ku

ojég atawa délman, sabab tempatna lumayan jauh ti jalan raya utama.

Alesan Désa Cinunuk dijadikeun tempat panalungtikan nyaéta:

1) ieu tempat mangrupa pusat informasi nu panglengkepna ngeunaan Kasenian

Surak Ibra;

2) dina ieu tempat, mimiti mekarna Kasenian Surak Ibra nu diluluguan ku

inohong di Désa Cinunuk;

3) kagiatan latihan Kasenian Surak Ibra tempatna di sabudeureun Désa Cinunuk

sabab palaku dina ieu kasenian ogé sakabéhna mangrupa warga Désa

Cinunuk;

4) dina ieu tempat aya waktu rutin nu sacara husus pikeun minton ieu kasenian.

3.3 Téhnik Ngumpulkeun Data

Téhnik ngumpulkeun data mangrupa léngkah nu pangpentingna dina hiji

panalungtikan. Nurutkeun Sugiyono (2010, kc. 224), ngumpulkeun data bisa

dilakukeun dina sababaraha kaayaan, sababaraha sumber, jeung sababaraha cara.

Hal-hal nu kudu diperhatikeun dina téhnik ngumpulkeun data aya tilu bagian

nyaéta léngkah tatahar saacan panalungtikan, téhnik ngumpulkeun data, jeung

instrumén panalungtikan saperti nu dipedar ieu di handap.

(6)

Saméméh panalungtikan, aya sababaraha léngkah nu kudu dipilampah sarta

disiapkeun sangkan panalungtikan bisa lumangsung sacara lancar.

Léngkah-léngkah tatahar dina ieu panalungtikan nyaéta:

1) ngajukeun judul panalungtikan;

2) nangtukeun masalah jeung objék nu rék ditalungtik;

3) ngumpulkeun sumber data panalungtikan ku cara talaah pustaka; jeung

4) nyieun proposal panalungtikan.

3.3.2 Téhnik Ngumpulkeun Data

Ngumpulkeun data mangrupa prosés ngayakeun data primér pikeun kaperluan

panalungtikan (Daniel, 2003, kc. 133). Téhnik panalungtikan anu digunakeun

pikeun ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan, nyaéta: studi pustaka,

observasi, wawancara, jeung dokuméntasi.

1) Studi Pustaka

Téhnik studi pustaka dipilampah ku cara ngumpulkeun data tina

sumber-sumber tinulis nu mangrupa buku. Ieu téhnik pikeun ngadeudeulan tiori sarta

ngabandingkeun tiori jeung kanyataan di lapangan.

2) Obsérvasi

Nurutkeun Marshall (dina Sugiyono, 2010, kc. 226), ngaliwatan obsérvasi, panalungtik diajar ngeunaan paripolah, jeung ma’na tina paripolah éta sorangan. Téhnik obsérvasi digunakeun pikeun nalungtik kumaha prak-prakana kasenian

Surak Ibra, boh sacara langsung boh ngaliwatan media video.

3) Wawancara

Nurutkeun Sugiyono (2010, kc. 231), wawancara digunakeun minangka

téhnik ngumpulkeun data upamana panalungtik ngalakukeun studi pikeun niténan

masalah nu kudu ditalungtik sarta bisa nyaho ngeunaan hal nu ditalungtik ti

réspondén sacara leuwih jéntré. Téhnik wawancara digunakeun pikeun

ngawawancara tokoh, pamaén, jeung masarakat nu wanoh kana Kasenian Surak

Ibra nu aya di Kacamatan Wanaraja Kabupatén Garut. Fungsina pikeun nambahan

(7)

4) Dokuméntasi

Dokumén nyaéta catetan kajadian nu geus karandapan (Sugiyono, 2010,

kc.240). Téhnik dokuméntasi mangrupa bukti ngalaksanakeun obsérvasi langsung,

digunakeun pikeun ngarojong informasi data nu mangrupa gambar, foto, video

(audio, visual) nu tujuanana pikeun ngadeudeulan data sangkan diolah jeung

dianalisis kalawan jéntré.

3.3.3 Instrumén Panalungtikan

1. Alat Foto

Foto digunakeun pikeun ngahasilkeun gambar (visual) dina prak-prakan

gelarna kasenian Surak Ibra sarta gambar narasumber nu diwawancara. Dina ieu

panalungtikan, alat pikeun moto nyaéta kaméra digital jeung handphone.

2. Alat Rekam

Alat rekam digunakeun pikeun ngarékam prosés ngumpulkeun data dina

téhnik wawancara jeung informan sarta digunakeun dina waktu kasenian Surak

Ibra keur gelar. Dina ieu panalungtikan, alat rekam nu digunakeun nyaéta kaméra

digital.

3. Pedoman Wawancara

Pedoman wawancara digunakeun pikeun ngawawancara masarakat nu apal

kana Kasenian Surak Ibra. Pedoman wawancara nyaéta runtuyan pertanyaan nu

ditanyakeun ka informan dina waktu wawancara ngeunaan Kasenian Surak Ibra

nu digambarkeun dina tabél di handap.

(8)

Alamat

Daftar Pertanyaan dina Pedoman Wawancara

Rumusan Pertanyaan-Pertanyaan Wawancara

(1) (2)

Sajarah

(1)

1. Ti iraha ayana Kasenian Surak Ibra téh?

2. Saha waé nu mimiti mekarkeun Kasenian Surak Ibra?

(2)

3. Naha bet dingaranan Kasenian Surak Ibra?

4. Naon kasang tukang diadegkeun Kasenian Surak Ibra?

Prak-prakan 5. Persiapan naon waé nu kudu disiapkeun saméméh pagelaran

Surak Ibra dipintonkeun?

6. Lagu naon nu dipaké mirig dina Kasenian Surak Ibra?

7. Di mana tempat pagelaranna?

8. Iraha Kasenian Surak Ibra dipagelarkeun?

9. Sabaraha lila pintonan Surak Ibra dina unggal pagelaranana?

10. Kumaha tahapan dina prak-prakan Kasenian Surak Ibra?

Pakakas 11. Naon waé waditra nu dipaké pikeun mirig Kasenian Surak

Ibra?

12. Aya katangtuan husus teu, dina milih kostum nu dipaké atawa

pamaén Kasenian Surak Ibra téh?

13. Kumaha parobahan kostum Kasenian Surak Ibra nepi ka

ayeuna?

Unsur

Semiotik

14. Aya simbol husus teu dina waditra, pamaén, jeung bagian

Kasenian Surak Ibra?

(9)

16. Naon mangpaat nu dirasakeun ku masarakat Désa Cinunuk ku

ayana Kasenian Surak Ibra?

17. Masih luyu teu ieu kasenian dipagelarkeun dina jaman kiwari?

Cara

ngamumulé

18. Kumaha carana sangkan ieu kasenian teu leungit?

19. Kumaha harepan pikeun ieu kasenian ka hareupna?

20. Usaha naon nu geus dilakukeun ku Dinas Pariwisata jeung

Kabudayaan Kabupatén Garut pikeun ngariksa ieu kasenian?

3.4 Analisis Data

Analisis data nyaéta usaha ngadadarkeun data jadi bag-bagan

(decomposition), nepi ka susunan bentuk nu geus dipedar tadi katingali jéntré

jeung bisa dipikaharti (Satori jeung Komariah, 2010, kc. 97).

Téhnik ngolah data maké métode déskriptif nyaéta métode anu bisa

ngungkulan pasualan sacara aktual ku cara ngumpulkeun data, nyusun data,

milah-milah data, nganalisis data, sarta nafsirkeun data. Téhnik ngolah data nu

dipaké nyaéta téhnik analisis, klasifikasi data, nyusun data, sarta ngabandingkeun

data antara hasil wawancara jeung hasil studi pustaka.

Pikeun ngahontal udagan, ieu panalungtikan ngagunakeun téhnik

panalungtikan déskriptif kualitatif. Sakabéh data nu geus dikumpulkeun tuluy

dianalisis. Data hasil obsérvasi dipasing-pasing sarta didéskripsikeun. Sanggeus

kitu, diolah pikeun kapentingan panalungtikan ngeunaan sajarah, prak-prakan,

ajén sosial dina Kasenian Surak Ibra sarta matalikeun jeung pangajaran nu aya di

sakola.