Dongéng-Dongéng Sasakala Dina Manglé Taun 2014 Pikeun Bahan Pangajaran Maca Dongéng di SMP.

(1)

Asri Julaeha, 2015

Dongéng-Dongéng Sasakala Dina Manglé Taun 2014 Pikeun Bahan Pangajaran Maca Dongéng di SMP

DONGÉNG-DONGÉNG SASAKALA DINA MANGLÉ TAUN 2014 PIKEUN BAHAN PANGAJARAN MACA DONGÉNG DI SMP

(ULIKAN STRUKTURAL JEUNG ÉTNOPÉDAGOGIK)

TÉSIS

diajukeun pikeun nyumponan salasahiji sarat ngahontal gelar magister

Pendidikan Bahasa dan Budaya Sunda

ku

ASRI JULAEHA

NIM 1302720

PRODI PENDIDIKAN BAHASA DAN BUDAYA SUNDA

SEKOLAH PASCASARJANA

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA

(2)

LEMBAR HAK CIPTA

DONGÉNG-DONGÉNG SASAKALA DINA MANGLÉ TAUN 2014 PIKEUN BAHAN PANGAJARAN MACA DONGÉNG DI SMP

(ULIKAN STRUKTURAL JEUNG ÉTNOPÉDAGOGIK)

ASRI JULAEHA

NIM 1302720

Sebuah tesis yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Magister Pendidikan

©ASRI JULAEHA 2015

Universitas Pendidikan Indonesia

Agustus 2015

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

Tesis ini tidak boleh diperbanyak seluruhya atau sebagian,

(3)

(4)

2.2.1Wangenan Strukturalisme ... 13

2.2.2 Pamarekan Strukturalisme Robert Stanton ... 14

2.2.2.1 Tema ... 14

2.2.2.2 Fakta-fakta Carita ... 14

2.2.2.3 Sarana Sastra ... 16

2.3 Étnopédagogik... 18

2.3.1Wangenan Étnopédagogik ... 19

2.3.1.1Oriéntasi Étnopédagogik Sunda ... 20

2.3.1.2 Atikan Karakter Étnopédagogik Sunda ... 21

2.4 Pangajaran Sastra ... 22

2.4.1 Tujuan Pangajaran Sastra ... 22

2.4.1.1 Tujuan pikeun Meunangkeun Pangalaman Sastra ... 23

2.4.1.2 Tujuan pikeun Meunangkeun Pangaweruh Sastra ... 24

2.4.2 Bahan Pangajaran Sastra ... 24

2.4.2.1 Kriteria Ngamekarkeun Bahan Pangajaran Sastra ... 25

2.4.2.2 SKKD Pangajaran Maca Dongéng... 25

2.4.3 Silabus ... 26

2.4.4 RPP ... 27

(5)

BAB IV HASIL JEUNG PEDARAN 4.1 Hasil Panalungtikan ... 35

4.1.1 Déskripsi Dongéng-Dongéng ... 35

4.1.1.1 Sasakala Situ Bagendit ... 35

4.1.1.2 Pahlawan Tatar Subang ... 37

4.1.1.3 Sasakala Situ Patenggang ... 39

4.1.1.4 Pangguyangan Badak Putih... 41

4.1.1.5 Sasakala Reungit ... 43

4.1.1.6 Sasakala Cucunguk ... 46

4.1.1.7 Sasakala Lembur Jati... 48

4.1.1.8 Sasakala Danau Toba ... 50

4.1.1.9 Sani jeung Giran ... 51

4.1.1.10 Kuda teu Boga Tanduk... 54

4.1.1.11 Silancang ... 56

4.1.1.12 Sasakala Irian ... 58

4.1.2 Struktur Dongéng Sasakala ... 60

4.1.2.1 Struktur Dongéng Sasakala Situ Bagendit ... 61

4.1.2.2 Struktur Dongéng Pahlawan Tatar Subang ... 65

4.1.2.3 Struktur Sasakala Situ Paténggang... 69

4.1.2.4 Struktur Dongéng Sasakala Pangguyangan Budak Putih ... 72

4.1.2.5 Struktur Dongéng Sasakala Reungit ... 75

4.1.2.6 Struktur Dongéng Sasakala Cucunguk... 79

4.1.2.7 Struktur Dongéng Sasakala Lembur Jati ... 82

4.1.2.8 Struktur Dongéng Sasakala Dano Toba ... 85

4.1. 2.9 Struktur Dongéng Sasakala Sani jeung Giran ... 88

4.1.2.10 Struktur Dongéng Kuda teu Boga Tanduk ... 91

4.1.2.11 Struktur Dongéng Sasakala Si Lancang ... 94

4.1.2.12 Struktur Dongéng Sasakala Irian ... 97

4.1.3 Ajén Étnopédagogik dina Dongéng-dongéng Sasakala ... 100

4.1.3.1 Ajén Étopedagogik dina Dongéng Situ Bagendit ... 101

4.1.3.2 Ajén Étopedagogik dina Dongéng Pahlawan Tatar Subang ... 102

4.1.3.3 Ajén Étopedagogik dina Sasakal Situ Paténggang... 103

4.1.3.4 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Pangguyangan Badak Putih ... 104

4.1.3.5 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Reungit ... 105

4.1.3.6 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Cucunguk ... 106

(6)

4.1.3.8 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Dano Toba ... 108

4.1.3.9 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Sani jeung Giran ... 109

4.1.3.10 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Kuda teu Boga Tanduk ... 110

4.1.3.11 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Si Lancang ... 110

4.1.3.12 Ajén Étopedagogik dina Sasakala Irian ... 111

4.1.4 Tabel Hasil Analisis ... 112

4.2 Pedaran Hasil Analisis ... 116

4.3 Bahan Pangajran Maca Dongéng di SMP ... 118

4.3.1 Analisis dongeng-dongeng sasakala dina Mangle pedalan taun 2014 ... 118

4.3.2 Conto Bahan Pangajaran Maca di SMP ... 118

BAB V KACINDEKAN JEUNG RÉKOMÉNDASI 5.1 Kacindekan ... 123

5.2 Saran (Rékoméndasi) ... 125

(7)

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu BAB I

BUBUKA

1.1Kasang Tukang Panalungtikan

Kasusastraan téh salah sahiji hasil tina kabinangkitan atawa kasenian.

Sastra kaasup kana kagiatan seni ku lantaran sastra mangrupa hasil kagiatan

kréatif manusa dina ngedalkeun implenganana ngagunakeun basa (Rusyana, 1982,

kc 5). Ku sabab kitu sastra ilaharna disebut “seni sastra”. Seni sastra mangrupa

kagiatan kréatif atawa kagiatan cipta nyaéta kagiatan anu ngahasilkeun hal nu

anyar ngagunakeun média basa. Iskandarwassid (1996, kc 135) ngabagi wangun

karya sastra teh kana tilu bagian, nyaéta (1) wangun lancaran (prosa), (2) wangun

ugeran (puisi), (3) wangun paguneman (drama). Dumasar kana warnana, karya

sastra anu kaasup wangun lancaran (prosa) di antarana: dongeng, sketsa, carita

pondok, roman, jeung novel. Anu kaasup wangun ugeran (puisi) di antarana:

mantra (jangjawokan, singlar, asihan, jampé, asihan), kakawihan, sisindiran

(rarakitan, paparikan, wawangsalan), sair, pupuh, guguritan, jeung carita pantun.

Sedengkeun anu kaasup kana wangun carita (drama) di antarana: sandiwara,

opera, jeung gending karesmén. Jadi tandes yén dongéng téh kagolong kana karya

sastra. Anapon nu nyababkeun dongéng téh mangrupa sastra lisan, lantaran cara

sumebarna anu tatalépa.

Nilik kana papasinganana, wanda dongéng téh kaitung loba. Salah sahijina

nyaéta dongéng sasakala atawa carita legénda. Dongéng sasakala téh dongéng anu

ilahar dipikawanoh ti jaman baheula. Sasakala mangrupa carita rayat anu

dianggap (ku nu boga caritana) minangka hji kajadian nu bener-bener aya.

Lumangsungna éta kajadian, dina waktu nu can lila, jeung tempatna di lingkungan

nu geus dipikawanoh ku masarakat ayeuna. Dongéng sasakala mangrupa

golongan carita anu sumebarna sacara tatalépa, ku balaréa dianggap mibanda

dasar kasajarahan atawa sakabéh wanda carita anu geus jadi milik golongan

masarakat (Danandjaja, 1984, kc 66).

Sakumaha nu ditétélakeun saméméhna yén loba sastra lisan anu kiwari

geus ditulis kalawan sumebarna dina wangun tulisan. Tangtu éta hal téh teu leupas

(8)

2

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu

internét. Transformasi téks-téks dongéng tina basa lisan kana basa tulisan

nyababkeun dongéng-dongéng jadi leuwih babari dipikanyaho ku masarakat,

utamana barudak. Salian ti éta, munculna pasualan transformasi téks lisan

dongéng kana tulisan téh, minangka tarékah pikeun ngawanohkeun jeung

ngingetkeun deui ka barudak alam kiwari anu geus teu diwanohkeun deui kana

budaya ngadongéng—sakumaha baheula indung ngadongéng ka budakna.

Padahal, upama ditilik leuwih jero, masarakat Sunda téh miboga loba dongéng

anu pungsina pikeun ngatik barudak, salah sahijna dongéng sasakala. Kukituna,

média miboga pancén anu kacida pentingna pikeun ngawanohkeun deui

dongéng-dongéng, salah sahijna dongéng sasakala. Ieu hal dilakukeun sangkan generasi

satuluyna teu pareumeun obor dina nyekel tradisi jeung budaya Sunda.

Dongéng sasakala téh saenyana teu ukur kawatesan nyaritakeun kajadian

tempat, tapi ogé nyaritakeun asul-muasalna tutuwuhan, sato atawa barang.

Dongéng sasakala ogé mangrupa carita anu miboga fungsi pikeun hiburan. Tapi

saluareun éta, boh éta dongéng sasakala boh dongéng séjénna, miboga talatah anu

karep ditepikeun, utamana patali jeung atikan moral kahirupan. Dongéng ogé

miboga ajén-ajén nu jembar pikeun ngarojong proses atikan. Sanajan jalan carita

dongéng sasakala loba nu teu asup akal, tapi eusina mah ngeunteung kana

kahirupan manusa. Ku sabab kitu, ajén-ajén jeung siloka anu aya dina dongéng

sasakala penting pikeun diguar jeung ditalungtik. Utamana ajén atikan dina

dongéng anu masih kénéh bisa dilarapkeun dina kahirupan jaman kiwari. Pikeun

ngalarapkeunana, tangtu merlukeun formulasi jeung alamna.

Kiwari, prosés atikan téh leuwih museur kana aspék kamampuh kognitif

siswa bari jeung kurang maliré kana karakter sarta moral siswana. Jadi pantes

saupama loba siswa anu pinter sacara akademik tapi teu boga karakter nu hadé.

Prosés atikan anu kieu nu nyababkeun siswa teu maliré kana moral jeung adat

budayana lantaran leuwih mentingkeun kamampuh akademik. Prosés akademik

nu lumangsung leuwih loba kapangaruhan ti luar negeri batan ngalarapkeun

ajén-ajén atikan anu aya dina budaya sorangan (Sunda). Hasilna, barudak beuki jauh

tina adat jeung budayana, beuki teu wanoh kana tradisina, jeung beuki nyirorot

(9)

3

Dumasar kana pedaran saméméhna, tangtu perlu pikeun medar jeung

ngaguar ngeunaan ajén-ajén anu aya dina dokuméntasi tradisi pikeun dilarapkeun

dina prosés atikan jeung kahirupan kiwari. Dina medar éta pasualan, ulikan

étnopédagogik bisa maluruh ajén-ajén atikan anu nyangkaruk dina dongéng

sasakala. Tapi penting ogé maluruh kumaha struktur nu nyampak dina dongéng.

Ieu hal téh penting dilakukeun, sabab ngababarikeun dina maluruh ajén-ajén nu

nyangkaruk dina gemblengan dongéng.

Dongéng-dongéng sasakala anu geus ditransfomasikeun kana tulisan

tangtu ngarojong guru enggoning nyadiakeun bahan ajar pikeun pangajaran basa

Sunda. Dongéng-dongéng anu geus ditransformasikeun diterbitkeun dina

média-média cétak atawa éléktronik. Salah sahiji média-média anu nerbitkeun rubrik pikeun

dongéng-dongéng sasakala nyaéta Majalah Manglé. Dina Majalah Manglé aya

rubrik “Dongeng Aki Guru”. Ieu rubrik tinangtu medalkeun dongéng-dongéng

keur barudak boh éta dongéng sasatoan, dongéng kahirupan, dongéng babad, boh

dongéng sasakala.

Majalah Manglé mangrupa média tinulis dina basa Sunda anu geus hirup

leuwih ti satengah abad. Manglé kalintang babari manggihana, sabab medal

saminggu sakali dina sabulan. Nepi ka kiwari Majalah Manglé masih kénéh jadi

rujukan dina kapentingan literasi bahasa jeung budaya Sunda. Dumasar kana visi

Majalah Mangle “pikeun ngamumulé jeung miara basa, sastra jeung filosofi Ki

Sunda”, Majalah Manglé mangrupa salah sahiji média anu panceg dina widang

jurnalistik Sunda. Kukituna, urang Sunda miboga pancén pikeun ngajadikeun

Manglé salaku rujukan média Sunda. Kaasup guru basa jeung budaya Sunda nu

bisa ngajadikeun Majalah Manglé salaku bahan ajar utamana dina pangajaran

aprésiasi sastra.

Alwasilah (2006, kc 28) nétélakeun yén pangajaran aprésiasi sastra kudu

bisa ngahudang kasadaran, kepekaan, jeung ngawanohkeun ajén-ajén kaéndahan

tina karya sastra. Dumasar kana éta hal, pangajaran aprésiasi sastra téh kudu

ngahudang subjektivitas siswa tur teu ukur ngutamakeun tiori-tiori anu dumasar

kana kurikulum. Éta hal téh patali jeung tujuan pangajaran sastra, anu boga karep

pikeun ngaronjatkeun kaparigelan siswa dina nganalisis karya sastra. Ieu

(10)

4

pangajaran sastra nu meuseur kana aspek pangalaman, lain kaparigelan pikeun

ngapalkeun tiori-tiori sastra.

Pangajaran apresiasi sastra Sunda, hususna pangajaran dongéng Sasakala

kudu bisa méré pangalaman apresiasi sastra ku jalan ngahudangkeun karep

aprésiasi siswa anu satuluyna siswa boga kaparigelan pikeun nganalisis dongéng

sasakala jeung bisa manggih ajén-ajén moral jeung atikan anu bisa dilarapkeun

dina kahirupan sapopoé.

Dumasar kana pedaran di luhur, ieu panalungtikeun téh bakal ngaguar

panalungtikan ngaguar ngeunaan struktur dongéng-dongéng sasakala anu aya dina

majalah Manglé taun 2014. Salian ti éta, ieu panalungtikan ogé baris maluruh

ajén-ajén atikan disawang tina pamarekan étnopédagogik kana dongéng-dongéng

sasakala anu medal dina Majalah Manglé taun 2014. Hasil tina ieu panalungtikan

baris dijadikeun bahan pangajaran maca dongéng di SMP. Kukituna, panalungtik

ngajudulan ieu panalungtikan “Dongéng-dongéng Sasakala dina Manglé Taun

2014 pikeun Bahan Pangajaran Maca Dongéng di SMP (Ulikan Struktural jeung

Étnopédagogik)”

Panalungtikan anu ngaguar ngeunaan dongeng téh nyaéta judulna “Ajén

Budaya dina Dongéng-Dongéng anu aya di Kabupatén Cianjur Pikeun

Mekarkeun Atikan Karakter” dilaksanakeun ku Ratna Shinta Sukowati Suwarto.

Panalungtikan séjénna nyaéta dilaksanakeun ku Evi Sulastri anu judulna “Sastra

Lisan anu aya di Sapanjang Walungan Citanduy Kabupaten Ciamis : Ulikan

Struktur Jeung Ajén Atikan”. Panalungtikan lianna dilaksanakeun ku Wiwin

Widaniawati anu judulna “Ajén-Ajén Etnopédagogi dina Dongéng di Kota

Tasikmalaya: Ulikan Struktural jeung Hermeneutik”. Sedengkeun panalungtikan

skripsi anu ngaguar ngeunaan dongéng nyaéta dilaksanakeun ku Evi Rahmawati

“Kumpulan Dongéng Sasakala Talagawarna pikeun Bahan Pangajaran Maca di

SMP: Tilikan Struktural, Pendidikan Karakter Jeung Sawangan Hirup Urang

Sunda”. Sababaraha panalungtikan anu jadi rujukan nétélakeun ngeunaan

struktur, ajén atikan, ajén budaya, jeung ajén atikan karakter tina

dongéng-dongéng nu aya di hiji wewengkon sarta tina kumpulan buku dongéng-dongéng tapi teu

acan aya panalungtikan anu ngaguar dongéng-dongéng sasakala nu medal di

(11)

5

Sasakala dina Manglé Taun 2014 pikeun Bahan Pangajaran Maca Dongéng di

SMP (Ulikan Struktural jeung Étnopédagogik)

1.2Rumusan Masalah Panalungtikan

Dumasar kana kasang tukang panalungtikan nu geus dipedar saméméhna,

masalahana nyoko kana kurang perhatian masarakat kana dongéng-dongéng.

Hususna, dongéng sasakala anu aya dina rubrik “Dongéng Aki Guru” nu aya dina

majalah Manglé. Lian ti éta, ogé tétéla dongéng-dongéng sasakala téh ngandung

ajén anu kalintang luhungna. Ku kituna perlu aya hiji panitén anu museur.

Sangkan teu lega teuing, ieu masalah téh baris diwatesanan jeung dirumuskeun

dina wangun kalimah patalékan ieu di handap:

1) Kumaha déskripsi dongéng-dongéng sasakala anu aya dina majalah Manglé

taun 2014?

2) Kumaha struktur dongéng-dongéng sasakala dina Manglé taun 2014?

3) Ajén étnopédagogi naon waé anu aya dina dongéng-dongéng sasakala dina

majalah Manglé taun 2014?

4) Naha dongéng-dongéng sasakala dina Manglé taun 2014 bisa dijadikeun

alternatif bahan pangajaran maca dongéng di SMP?

1.3Tujuan Panalungtikan

Tujuan panalungtikan mangrupa jawaban tina masalah pananlungtikan,

kusabab kitu tujuan panalungtikan kudu saluyu jeung rumusan masalah sarta

prosés panalungtikan.

Tujuan panalungtikan kabagi jadi dua nyaéta, tujuan umum jeung tujuan

husus. Tujuan umum nétélakeun singget dina hiji kalimah ngeunaan hasil anu

hayang dihontal dina ieu panalaungtikan. Sedengkeun tujuan husus mangrupa

rumusan anu spesifik nyoko kana patalekan panalungtikan.

1.3.1 Tujuan Umum

Tujuan umum tina ieu panalungtikan nyaéta maluruh dongéng-dongéng

(12)

6

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu 1.3.2 Tujuan Husus

Tujuan husus tina ieu pananlungtikan téh miboga tujuan pikeun

ngadéskripsikeun:

1) Dongéng-dongéng sasakala anu aya dina majalah Manglé taun 2014;

2) Struktur dongéng-dongéng sasakala anu aya dina majalah Manglé taun 2014;

3) Ajén étnopédagogi dina dongéng-dongéng sasakala anu aya dina majalah

Manglé taun 2014;

4) Alternatif bahan pangajaran maca dongéng di SMP.

1.4Mangpaat Panalungtikan

Mangpaat panalungtikan nyaéta kagunaan panalungtikan anu dumasar

kana hasil panalungtikan. Aya dua mangpaat panalungtikan nyaéta, mangpaat

tioritis jeung mangpaat praktis. Mangpaat tioritis nyaéta mangpaat dina

ngamekarkeun pangaweruh. Sedengkeun mangpaat praktis nyaéta pikeun

antisipasi masalah anu aya dina objek panalungtikan.

1.4.1 Mangpaat Tioritis

Mangpaat tioritis tina ieu panalungtikan nyaéta ngeuyeuban pangaweruh

utamana ngeunaan panalungtikan dongéng-dongéng Sunda sarta bisa dijadikeun

rujukan pikeun panalungtikan satuluyna.

1.4.2 Mangpaat Praktis

Mangpaat praktis anu kapaluruh dina ieu panalungtikan nyaéta:

1) Pikeun Guru

Hasil panalungtikan bisa dijadikeun alternatif bahan pangajaran sastra Sunda

di sakola.

2) Pikeun Siswa

Pikeun pangalaman nganalisis struktur jeung ajén atikan dina karya sastra.

3) Pikeun Masarakat

Hasil panalungtikan bisa jadi dokumén sarta sumber rujukan pikeun

panalungtikan satuluyna.

4) Pikeun Panalungtik

(13)

7

Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu 1.5 Raraga Tulisan

Hasil panalungtikan dina ieu té_{sis disusun kalawan sistematis jadi lima}

bab, nyaéta:

BAB 1 BUBUKA

Medar hal ihwal anu aya patalina jeung kasang tukang tina masalah nu

baris di talungtik, idéntifikasi masalah, rumusan masalah, tujuan panalungtikan,

mangpaat panalungtikan anu ngawengku mangpaat teoritis jeung mangpaat

praktis, jeung sistematika nyusun tésis.

BAB II ULIKAN TIORI

Medar hal ihwal anu aya patalina jeung tiori dongéng, tiori struktural, tiori

étnopédagogik, tiori bahan pangajaran maca dongéng.

BAB III METODE PANALUNGTIKAN

Medar hal ihwal anu aya patalina jeung desain panalungtikan, métode

panalungtikan, sumber data panalungtikan, instrumén panalungtikan, téknik

ngumpulkeun data, jeung analisis data.

BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN

Medar hal ihwal anu aya patalina jeung deskripsi dongéng-dongéng

sasakala dina Majalah Manglé taun 2014, hasil analisis struktur dongéng-dongéng

sasakala dina Majalah Manglé pedalan taun 2014, jeung hasil analisis ajén

étnopédagogi dina dongéng-dongéng sasakala dina Majalah Manglé taun 2014.

BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN

Medar hal ihwal anu aya patalina jeung kacindekan panalungtikan,

(14)

Dongéng-Dongéng Sasakala Dina Manglé Taun 2014 Pikeun Bahan Pangajaran Maca Dongéng di SMP

DAPTAR PUSTAKA

Alwasilah, A. C. (2006). Pokoknya Sunda. Bandung: PT Kiblat Buku Utama

Alwasilah, A. C., spk. (2009). Etnopedagogi: Landasan praktek pendidikan dan pendidikan

guru. Bandung: Kiblat Buku Utama.

Arikunto, S. (2010). Prosedur penelitian. Jakarta: PT Asdi Mahastya.

Danadibrata, R. A. (2006). Kamus basa Sunda. Bandung: Kiblat.

Danandjaja, James. 2007. Folklor Indonesia ilmu gosip, dongeng, dan lain-lain. Jakarta: PT. Temprint.

Fananie, Zainuddin. (2002). Telaah sastra. Surakarta: Muhamadyah University Press.

Faturohman, Taufik. 1982. Ulikan sastra. Bandung: Djatnika.

Iskandarwassid. 1996. Kamus istilah sastra: Pangdeudeul pangajaran sastra Sunda. Bandung: Geger Sunten.

Ismawati, Esti. (2013). Pengajaran sastra. Yogyakarta: Penerbit Ombak.

Koswara, Dedi. 2003. Racikan sastra (diktat). Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah FPBS Universitas Pendidikan Indonesia.

Madjid, Abdul. 2007. Perencanaan pembelajaran. Bandung: Remaja Rosdakarya.

Nurgiyantoro, Burhan. (2010). Sastra anak. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press.

Nurgiyantoro, Burhan. (2005). Teori pengkajian fiksi. Yogyakarta: Gadjah Mada University Press.

Rahmawati, E. (2014). Kumpulan dongeng sasakala talagawarna pikeun bahan pangajaran

maca di SMP: Tilikan struktural, pendidikan karakter jeung sawangan hirup urang Sunda.

(Skripsi). Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni, Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.

Ratna, Nyoman Kutha. (2013). Teori, metode, dan teknik penelitian sastra. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.

Rusyana, Yus. (1982). Metode pengajaran sastra. Bandung: Gunung Larang

(15)

127

Dongéng-Dongéng Sasakala Dina Manglé Taun 2014 Pikeun Bahan Pangajaran Maca Dongéng di SMP

Ruhaliah. (2015). Pendidikan karakter dalam sastra Sunda klasik. Pendidikan karakter dalam budaya Sunda dan Jepang: sebuah kajian perbandingan, kc. 41-60.

Sanjaya, Wina. 2008. Kurikulum dan pembelajaran: Teori dan praktik pengembangan kurikulum

tingkat satuan pendidikan (KTSP). Jakarta: Kencana Prenada Media Group.

Salmun, M.A. (1958). Kandaga kasusastraan. Jakarta: Ganaco.

Stanton, Robert. (2012). Teori fiksi Robert Stanton. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.

Sudaryat, Yayat. (2014). Wawasan kesundaan. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah FPBS UPI.

Sulastri, Evi. (2013). Sastra Lisan anu aya di sapanjang Walungan Citanduy Kabupaten Ciamis

: Ulikan struktur jeung ajen atikan. Sekolah Pascasarjana, Universitas Pendidikan

Indonesia, Bandung.

Suwarto, R.S. (2014). Ajen Budaya dina dongeng-dongeng anu aya di Kabupatén Cianjur pikeun

mekarkeun atikan karakter. (Tesis). Sekolah Pascasarjana, Universitas Pendidikan

Indonesia, Bandung.

Teeuw, A. (2003). Sastra dan ilmu sastra. Jakarta: Pustaka Jaya.

Warnaen, Suarsih. (1987). Pandangan hidup orang Sunda seperti tercermin dalam tradisi lisan

dan sastra Sunda. Bandung: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Provinsi Jawa

Barat.