PEWGARUH
PEN6%1618#
DAN
PENGAPURAN
TERHAQAP
SIFAT
KlMiA
TARAH
DAM
PERBUMBUMAH
JAGUWG
(
Zea
--
mays
L.
1
PADA PANAN
SULFA%
MASAM
DELTA PELABIG
Oleh
JURUSAM TANAM
RINGKASAN
DEDI SUPRIYADI. P e n g a r u h P e n c u c i a n d a n P e n g a p u r a n T e r h a -
d a p S i f a t K i m i a Tanah dan Pertumbuhan Tanaman J a g u n g
(a
L.) Pada Tanah S u l f a t Masam D e l t a T e l a n g , SumateraS e l a t a n (Di bawah b i m b i n g a n ABDUL RACHIH).
. .
T u j u a n p e n e l i t i a n i n i a d a l a h untulr m e m p e l a j a r i penga-
r u h b e r b a g a i t i n g k a t p e n c u c i a n d a n t a k a r a n k a p u r CaC03 ter-
h a d a p s i f a t !rimia t a n a h t e r u t a m a i o n - i o n surnber kemasaman
y a i t u Fe, A.1, SO d m C a s e r t a a k i b a t n y a t e r h a d a p pertumbu- 4
h a n t a n a r i a n j a g u n g (Zea
-
rr.ays L.) v a r i e t a s A r j u n a b a i l i s e c a r a t e r p i s a h maupun i n t e r a k s i keduanya.P e n e l i t i a n i n i merupakan p e r c o b a a n p o t y a n g d i l a k s a
-
n a k a n d i rumah k a c a d e n g a n menggunakan r a n c a n g a n a c a k l e n g -
k a p f a k t o r i a l , dimana p e n c u c i a n d i l a k u k a n d a l a m
5
t i n g k a ty a i t u 1 : 0, 1 : 2 5 , 1 :
50,
1 :75
dan 1 : 100 k a l i b o b o t t a n a h . S e d a n g k a n p e n g a p u r a n d i b e r i k a n d a l a m4
t a r a f y a i0,
5,
1 0 d a n1 5
t o n CaC03/ha. Masing-masing k o m b i n a s i d i -u l a n g
3
k a l i .Dalam p e r c o b a a n , p e n g a p u r a n d i l a k u k a n s e t e l a h t a n a h
d i c u c i , kemudian t a n a h d i i n k u b a s i s e l a m a 2 minggu. A i r
c u c i a n dan t a n a h h a s i l i n k u b a s i d i a n a l i s a d i l a b o r a t o r i u m
u n t u k d i t e t a p k a n k a d a r F e , A l , Cu, Zn, s042-, C a d a n pH.
S e l a n j u t n y a t a n a h d i t a n a m i j a g u n g v a r i e t a s A r j u n a s e b a g a i
tanamen i n d i k a t o r u n t u k d i l i h a t p e r t u m b u h a n t i n g g i d a n bo-
D a r i h a s i l a n a l i s a a i r c u c i a n memperlihatkan bahwa
t e r j s d i pencucian t e r h a d a p i o n - i o n Fe, A l dan 5ok2-, makin t i n g & i t i n g k a t pencucian t a n a h semakin banyak juga i o n - i o n
t e r s e b u t t e r c u c i . Hal i n i s e j a l a n dengan h a s i l a n a l i s a ta-
nah dimana p e n i n g k a t a n jumlah p e n c u c i a n mengakibatkan pe
-
nurunan t e r h a d a p kandungan i o n - i o n t e r s e b u t dalam t a n a h .
A k i b a t p e n c u c i a n dengan
100
k a l i b o b o t t a n a h , konsen-t r a s i sumber kernasaman dalam t a n a h menurun dan
pH
t a n a ha e n i n g k a t d a r i
4.33
m e n j a d i4.86.
P e n c u c i a n i n i n y a t ame-
nekan p i r i t dan meningkatkan
pH
s e r t a
s a n g a t n y a t a dalammenekan k e l a r u t a n A l . Respon yang d i t u n j u k a n u n t u k s e l u r u h
t i n g k a t p e n c u c i a n m e l c p e r l i h a t k a n p o l a l i n i e r t e r h a d a p s i f a t
k i m i a t a n a h y a i t u
Fe,
A l , S O dan pH t a n a h .4
Pengaruh pemberian k a p u r t e r l i h a t l e b i h n y a t a dalam
menekan k e l a r u t a n i o n - i o n sumber kemasaman t a n a h . Hal i '
n y a t a t e r l i h a t pada penekanan A 1 dan Fe s e r t a dalam pen
k a t a n kandungan Ca-dd dalam t a n a h . Respon yang t e r j a d i
;uga b e r s i f a t l i n i e r .
Fengaruh p e n c u c i c n dan pengapuran t e r h z d a p pertumbu-
hzn t a n s c a n jagung juga n y z t a . Respon t e r h a d a p p e n c u c i a n
'tzili t i n g g i tanaman o~aupun b o b o t k e r i n g m e m p e r l i h a t k a n po-
i s k u ? - : r a t i k , dimana pad; p e n c u c i e n yang l e b i h r e n d a h t e r d a -
:zt fr.::i,?r ?i;r . .. .?,z-;mbst r:asi!: bi !;yak terutarnz s u . ..'ier iremasaman,
=.- ..- :,:;.,.+,~n ,. yzcia t i n s , : n t ~ c n c u c i a n yang l e b i h tii:ggi (100 l c a l i
. t 2 ~ O t bc3 ,c
..
f . . ( . ~ o G ? ; L r r.-:;j;liri~%at pclrtti::bu!ian t?rut;::::i a d a l a h. .
H a s i l p e n g u j i a n s t a t i s t i k u n t u k t i n g g i tanaman dan
b o b o t k e r i n g menunjukan bahwa p e n c u c i a n t e r b a i k a d a l a h pada
t i n g k a t p e n c u c i a n 50 l i t e r a i r h u j a n . Sedangkan h a s i l
t e r -
t i n g g i u n t u k kedua p a r p , e t e r t e r s e b u t d i p e r o l e h pada pencu-
c i a n
60
l i t e r a i r h u j a n .Pengaruh pemberian kapur CaCO t e r h a d a p t i n g g i t a n a -
3
man dan bobot k e r i n g memperlihatkan p o l a r e s p o n l i n i e r ,
h a 1 i n i t e r j a d i k a r e n a dengan pengapuran ksndungan b a s a -
b a s a dalam t a n a h d a p a t d i t i n g k a t k a n dan t e r j a d i p e n e t r a l a n
t e r h a d a p i o n - i o n sumber kemasaman t a n a h . Dengan pemberian
k a p u r ke dalam t a n a h pH t a n a h meningkat dan k e s u b u r a n ta-
n a h d a p a t d i t i n g k a t k a n s e h i n g g a l e b i h menunjang t e r h a d a p
pertumbuhan tanaman.
D a r i h a s i l pengamatan dan p e n g u j i a n s t a t i s t i k maka
p e r l a k u a n yang d i s a r a n k a n untuk mendapatkan h a s i l yang Le-
b i h b a i k a d a l a h kornbinasi pencucian
50
k a l i bobot t a n a hdengan t a k a r a n k a p u r 1 0 sampai
1 5
t o n CaCO /ha.PENGARJH PENCUCIAN DAN PENGAPURAEl
TERBADAP
SIFAT K I M I A TANAH DAN PERTUMBUHAN JAGUNG
(a
L e )PADA TANAH SULFAT
HASAM DELTA
Oleh
DEDI SUPRIYADI
Laporan Penelaahan Masalah Khusus s e b a g a i s a l a h
satu
S y a r a t untuk memperoleh g e l a r
S a r j a n a P e r t a n i a n
pads
F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
JURUSAN TANAB
BOGOR
PEWGARUH
PEN6%1618#
DAN
PENGAPURAN
TERHAQAP
SIFAT
KlMiA
TARAH
DAM
PERBUMBUMAH
JAGUWG
(
Zea
--
mays
L.
1
PADA PANAN
SULFA%
MASAM
DELTA PELABIG
Oleh
JURUSAM TANAM
RINGKASAN
DEDI SUPRIYADI. P e n g a r u h P e n c u c i a n d a n P e n g a p u r a n T e r h a -
d a p S i f a t K i m i a Tanah dan Pertumbuhan Tanaman J a g u n g
(a
L.) Pada Tanah S u l f a t Masam D e l t a T e l a n g , SumateraS e l a t a n (Di bawah b i m b i n g a n ABDUL RACHIH).
. .
T u j u a n p e n e l i t i a n i n i a d a l a h untulr m e m p e l a j a r i penga-
r u h b e r b a g a i t i n g k a t p e n c u c i a n d a n t a k a r a n k a p u r CaC03 ter-
h a d a p s i f a t !rimia t a n a h t e r u t a m a i o n - i o n surnber kemasaman
y a i t u Fe, A.1, SO d m C a s e r t a a k i b a t n y a t e r h a d a p pertumbu- 4
h a n t a n a r i a n j a g u n g (Zea
-
rr.ays L.) v a r i e t a s A r j u n a b a i l i s e c a r a t e r p i s a h maupun i n t e r a k s i keduanya.P e n e l i t i a n i n i merupakan p e r c o b a a n p o t y a n g d i l a k s a
-
n a k a n d i rumah k a c a d e n g a n menggunakan r a n c a n g a n a c a k l e n g -
k a p f a k t o r i a l , dimana p e n c u c i a n d i l a k u k a n d a l a m
5
t i n g k a ty a i t u 1 : 0, 1 : 2 5 , 1 :
50,
1 :75
dan 1 : 100 k a l i b o b o t t a n a h . S e d a n g k a n p e n g a p u r a n d i b e r i k a n d a l a m4
t a r a f y a i0,
5,
1 0 d a n1 5
t o n CaC03/ha. Masing-masing k o m b i n a s i d i -u l a n g
3
k a l i .Dalam p e r c o b a a n , p e n g a p u r a n d i l a k u k a n s e t e l a h t a n a h
d i c u c i , kemudian t a n a h d i i n k u b a s i s e l a m a 2 minggu. A i r
c u c i a n dan t a n a h h a s i l i n k u b a s i d i a n a l i s a d i l a b o r a t o r i u m
u n t u k d i t e t a p k a n k a d a r F e , A l , Cu, Zn, s042-, C a d a n pH.
S e l a n j u t n y a t a n a h d i t a n a m i j a g u n g v a r i e t a s A r j u n a s e b a g a i
tanamen i n d i k a t o r u n t u k d i l i h a t p e r t u m b u h a n t i n g g i d a n bo-
D a r i h a s i l a n a l i s a a i r c u c i a n memperlihatkan bahwa
t e r j s d i pencucian t e r h a d a p i o n - i o n Fe, A l dan 5ok2-, makin t i n g & i t i n g k a t pencucian t a n a h semakin banyak juga i o n - i o n
t e r s e b u t t e r c u c i . Hal i n i s e j a l a n dengan h a s i l a n a l i s a ta-
nah dimana p e n i n g k a t a n jumlah p e n c u c i a n mengakibatkan pe
-
nurunan t e r h a d a p kandungan i o n - i o n t e r s e b u t dalam t a n a h .
A k i b a t p e n c u c i a n dengan
100
k a l i b o b o t t a n a h , konsen-t r a s i sumber kernasaman dalam t a n a h menurun dan
pH
t a n a ha e n i n g k a t d a r i
4.33
m e n j a d i4.86.
P e n c u c i a n i n i n y a t ame-
nekan p i r i t dan meningkatkan
pH
s e r t a
s a n g a t n y a t a dalammenekan k e l a r u t a n A l . Respon yang d i t u n j u k a n u n t u k s e l u r u h
t i n g k a t p e n c u c i a n m e l c p e r l i h a t k a n p o l a l i n i e r t e r h a d a p s i f a t
k i m i a t a n a h y a i t u
Fe,
A l , S O dan pH t a n a h .4
Pengaruh pemberian k a p u r t e r l i h a t l e b i h n y a t a dalam
menekan k e l a r u t a n i o n - i o n sumber kemasaman t a n a h . Hal i '
n y a t a t e r l i h a t pada penekanan A 1 dan Fe s e r t a dalam pen
k a t a n kandungan Ca-dd dalam t a n a h . Respon yang t e r j a d i
;uga b e r s i f a t l i n i e r .
Fengaruh p e n c u c i c n dan pengapuran t e r h z d a p pertumbu-
hzn t a n s c a n jagung juga n y z t a . Respon t e r h a d a p p e n c u c i a n
'tzili t i n g g i tanaman o~aupun b o b o t k e r i n g m e m p e r l i h a t k a n po-
i s k u ? - : r a t i k , dimana pad; p e n c u c i e n yang l e b i h r e n d a h t e r d a -
:zt fr.::i,?r ?i;r . .. .?,z-;mbst r:asi!: bi !;yak terutarnz s u . ..'ier iremasaman,
=.- ..- :,:;.,.+,~n ,. yzcia t i n s , : n t ~ c n c u c i a n yang l e b i h tii:ggi (100 l c a l i
. t 2 ~ O t bc3 ,c
..
f . . ( . ~ o G ? ; L r r.-:;j;liri~%at pclrtti::bu!ian t?rut;::::i a d a l a h. .
H a s i l p e n g u j i a n s t a t i s t i k u n t u k t i n g g i tanaman dan
b o b o t k e r i n g menunjukan bahwa p e n c u c i a n t e r b a i k a d a l a h pada
t i n g k a t p e n c u c i a n 50 l i t e r a i r h u j a n . Sedangkan h a s i l
t e r -
t i n g g i u n t u k kedua p a r p , e t e r t e r s e b u t d i p e r o l e h pada pencu-
c i a n
60
l i t e r a i r h u j a n .Pengaruh pemberian kapur CaCO t e r h a d a p t i n g g i t a n a -
3
man dan bobot k e r i n g memperlihatkan p o l a r e s p o n l i n i e r ,
h a 1 i n i t e r j a d i k a r e n a dengan pengapuran ksndungan b a s a -
b a s a dalam t a n a h d a p a t d i t i n g k a t k a n dan t e r j a d i p e n e t r a l a n
t e r h a d a p i o n - i o n sumber kemasaman t a n a h . Dengan pemberian
k a p u r ke dalam t a n a h pH t a n a h meningkat dan k e s u b u r a n ta-
n a h d a p a t d i t i n g k a t k a n s e h i n g g a l e b i h menunjang t e r h a d a p
pertumbuhan tanaman.
D a r i h a s i l pengamatan dan p e n g u j i a n s t a t i s t i k maka
p e r l a k u a n yang d i s a r a n k a n untuk mendapatkan h a s i l yang Le-
b i h b a i k a d a l a h kornbinasi pencucian
50
k a l i bobot t a n a hdengan t a k a r a n k a p u r 1 0 sampai
1 5
t o n CaCO /ha.PENGARJH PENCUCIAN DAN PENGAPURAEl
TERBADAP
SIFAT K I M I A TANAH DAN PERTUMBUHAN JAGUNG
(a
L e )PADA TANAH SULFAT
HASAM DELTA
Oleh
DEDI SUPRIYADI
Laporan Penelaahan Masalah Khusus s e b a g a i s a l a h
satu
S y a r a t untuk memperoleh g e l a r
S a r j a n a P e r t a n i a n
pads
F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
JURUSAN TANAB
BOGOR