• Tidak ada hasil yang ditemukan

PANJEBAR SEMANCAT

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "PANJEBAR SEMANCAT"

Copied!
20
0
0

Teks penuh

(1)

No. 6. Taom VII 7

October

1939. OPLAAG tt.000 BXBMPL. Sabtoe Kliwon 23 Roewah 1870.

PANJEBAR SEMANCAT

Weekblad bua Djawa

adhcdbuar

ka.>angaan dlwetokak.C

eaben

dlna Sabtoe dtaing N.V.

Handel

Mij. Druk.

,,bldonesia"

ing

Soerab;.ja.

Hoofdredacteur : Imam &.pardl Regane langganan l kwartaal

f

1.50.

~ Kena diLajar saben sasi

f

0.50. Koedoe ' clibajar dbisik. Toemrap saadjabanf

Indonesia :

l

kwartaal

f 2.-.

Sawajah- wajah kena ndjaloek dadl langganan, nanging jtn ltrtn koedoe

iag wekasant kwartaal.

Alamate Redactie Ian Administratie :

nPANJBBAR SBMANGAT'' Paviljoen G. N. I. Boeboetan

SOBRABAJA.

Ragad advertentie I regel j 0.25; apese

f

2.50 sak-pasangan. Jen langganan (contract) : bisa oleh soedan akeb.

Kena ndjaloek tarief. Administratie wenang nolak sawidjining advertcntic,

'Telefooa Reel.

Ian

Adm.

z. 1 4 a'·

tanpa nerangake sabab-sababe.

~---'

- • ·- ··· ... "** ...... .

NGINDJIM VOLKIRAAD

BEBAJA

perang saja moeta- watiri. l:'adjagan pradja. defensie, toemrap Indonesia doedoe soal kang baen-baen. Nanging kang loewih penting maneb : aapa kang wadjib njangga beja maoe Ian saka ngendi olehe

7

Parepatan Volksraad nalika 22 Sept. oega ngembat bab maoe.

Pamrentab ngadjokake rantja- ngaa tambaban begrooting kang- go defensie. Sabagejan gedhe warga-warga padha njaroedjoeki Ian mbijantoe marang rerigene Pamrentab ikoe.

Ora perloe karemboeg maneh bab kamlaratane bangsa Indo- nesia ing bab bandha. Pambijan- toe aroepa bandha saka rakjat Indonesia mokal bisane. Rakjat Indonesia moeng ndoeweni ban- dha tenaga. Toewan Soangkoe- pon oega ngoesikake bah iki. Oi- a ndjoerake soepaja banasa kita diwenehi kalonggaran kanggo meloe actief ana ing padjagan pradja.

Nationale Practie loemant.ir adr. Thamrin ora menehi swara toemrap tambahan beja defensie · maoe. Moeng nglairake pane- 1 moenc. kleroe banget • manawa Indonesia diekon mikoel beja ka- beh. Oega nglairake tjoewane dene tenaga Indonesia ora ka- petoeng ( ana ing militie).

Toewan Tadjoedin Noor me- nehi tjonto lelakonnc Polen, kang flang kapribadene ing sadjroning t 8 dina. Mangka Polen ikoe ka- leboe pradja kang koewat. mBan- djner n11lnirake was koewatire toemrap Nederland.

Moela sarirane ngandjoerake soepaja Volksraad saiki iki di- brobah. Paprentahan ing kene koedoe salin gagrage. jaikoe nganggo tjara parlementair. ( ka- Ja paprentahane nagara kang wis ma!ieg pribacli).

Ora moeng warga bangsa In- donesia wac kang ngoesikake soepaja in!l kene toemoeli diana- ni paprP.ntahnn parlcmentair.

Toewan Roep

(P. E.

B.) Ian Kerstens oega niaroedioeki pa- ncmoe bah owah-owahan staat- kundig.

Apa kang kena kita eptk !!a- ka remboe9-remboeg maoe 7 Ja- ikoe sepisan : bangsa kita moeng bi11n menehi hnntoewan aroepa tenaga, kapindho ing kine per- loe toemoeli dlananf owah-owa- han staatkundi9.

- ... --- · - ·· . ..

- .,....,._. _ _ _ _ _ _ . , . ... ._...__,_.._ ••P• - .... _ .. _ _ _ _ . . . , . _ _ _ .. - - · -

Lmadi · iog haogsa Ian djagad raja

Mangsah dhadhasar rahajoe

Ian katresnan.

TRBSNA

BANGSA

ORA

AN3GBTHING1

LIJAN

BANGS.A.

WONG

drengki, boengah jen ana sipat lalawanan. Sing sidji tanggane nemoe bilat Seneng emoh kasor dening sidjinc. Ateges jen lijan nemoe sangsara. Meri kabth ndjaloek menang, kabeh ndeleng kabegdjaning sapadha- kepengin oenggoel.

padha. Jen kenaa. koedoc di- Mitoeroet kaadilaning 'alam, doewa. Karepe. soethik koeng- karahajon bakal menang tinim- koelan, cmoh didjadjari. Kaboe- bang kamoerkan. Si ambeg djat- ngaban tan kabegdjan arcp di- mika koedoc bisa ngendhakake eptk dhewe. bocdi angkara. Ana ing kahanan Sedje k;iro pakartine para ra- saben dina, oetjap mangkene iki h;ijoe. Kang diesthi, k~begdjan~ ltena kaanggep moeng temboeng wong ake~. Kang. dtt.~ndan~a. panglipoer. locwih-loewih jen moeng amr1h slametang h1an. Tie- ma•·1as kahanan internationaal kak saparibaw.ane. moeng nedya ' saiki. Akeh kamenangan2 kang gawe tata tretab. ora timbocl saka sedya rahajoe.

Pantjen iki gegajoehan pocng- nanging saka kekoewatan. pa- kasan toemraping oerip. Slamet ngawasa.

tata tentrem, ora ana maneh.

Jeri

Sapa koewat, koewasa. prako- ikoe woes katjekel. roemasa beg-

sa.

bakal bisa gawe abang-biroe.

dja. Moeng bae kanggo toemoe-

!

Satjara kanalaran. pantjen be- djoe mrono, rekasa banget am- 'I ner. Bockti njata. Singa kalah bah-ambahane. Awit si slamet . koewat. kalah gregct saoete. sa- soegih mocngsoeh. Pirang-pirang

I

nadyan sedyane loehoer. terep wong golek tretib roekoen. na- ; ana ngisor.

nging akeh kang koerang waspa-1 Ewadene satjarn ketmanoeng- da dalane. Moelane dadi toem- , san, kaoetaman. kita koedoe te- pang soeh, mahanani ing djag;ul !cp pratjaja. jcn karahajon ba-

lforlnum·gn kita inf/ Kt.por. lJj11.larrtn, ll'i.~ h1.~il ng11<l g11U 1mi·.1r111- 1Jt>rlan P .. '1. K. km1g ntrgr.~ : I' rd,i<lflllf/llll .llrnyHlj11r l\rm11- ·

di<>"""·

km1g 11dnr.u•h1i

nii11t

11<lmirvmi lko11m11i, 11jamlwrf{lnt1•1 ~o­

.'lif1l, O(Jfa: riign .mrta ~·a11nrd<1jan, .rmlm "d11. - mla11c ~dr. J .• ~lnmet A fmodjo, lwrlnf(lnrgn. kiln •. 1forga-mnrgn. f1rnnjorhane Ol'll !.:nntlhrg ing fflr1i.~tm Inn w.tnhnrgnn 11vil,

nanging

k1au•11n hnrkli

pnnrwou•l.

PERA NG.

PETJAHB perang ndonja kang kapindho. agawe miri

e

wong sa'ndonja. Toewoehe pera- ngan ing t:.rop.ih saiki, nadjan wis akeh nasehat soepaja adja nganti goegoep Ian bingoeng. iJcl meksa ana wae wong kang goe- goep sarta bingoeng. Mangka sa- njatane, kita ocrip ing ngalam ndonia iki meh saben dina nin- ciakake perang. Na119ing doedoc peran!J sabaene, Ian

ka•19

kita t1atoer 1n9 kene doedoe perangan karo nioengsoeh kang ana sa- ndjaba kita. nanging perangan kang ana ing sadjroning badan kita tlh~we.

Nalika kita nindakake paga- wejan, rikalane kita mikir - mikir.

oetawa selagine kita mranata te- naga kita. ora lroerang-kocrang moengsoeh kans merangi keka- repan kita maoe. ana moengsoeh kan9 ngadjak ngendhe-endheo pe- gawejan. ana kang :1galang·

alangi kasregejJan kita. dna kang noewoehake perangan antarane watak sregep Jar. kesed ••ktip Ian wegah, mempeng Ian nglemer.

rasa tresna Ian gething. soesila Ian doersila.

Perangan mengkene iki ora sc- pele ing ngatuse keslametanc wonge dhewe - dhewe. awit jen sipat kang betiik :19anti bisa ka- teter dening . ipat ang ala. iki atepe bakal ncm.1hi pitoena la- hir Ian hatin.

-o-

kal hisa ngendhih kamoerkan Ian angkara. Moelane. atlja pc- gat ing pamangsah kita ngqa- joch karahaion. Merangi piala.

ngrantas boedi tjandhala. Kang doemoenoeng ing awak

dMwc

locwih dene.

i

i.11 wis knri kang doemoenoeng ing lijan. Sar

11na

pamardi. njocroepake an~rncr­

anggering agama Ian p.1p.ikem

. oetji, oega panu.·k~a m:-rang

11wnke nglakoni hcner hetjik.

11qG4lioeh karah•1!C1n ng,•ndh1h piala. lkoe ora atcge~ ~cngit J;,1.

ro wong.! sing : glakC\ni al.1.

Noeli koedC1c ditoempe~. ditier:- tjeri. di in9kan9-singkang I.!:."

lki preloe disoerocrake. Marq.1 akeh hanget kang isih padha kleroe tampa. klerne olche nqc- tinkake. Doedoe nlaning boedine kang disengit. nanging oewon!-lc·

Prajogane jen biscl. mandar kitn dajanann amrih dctdi hetjik. kc-

(2)

Katja 2.

SHMANuA

1~"

~--~~---

aa kanggo embat-embataD gawt mbangoen kaoetamaniDCJ akeh.

Ojer wong kang njata resik, ra- hajoe, loehou ing boedi, ora soe- sah koewatir jen bakal katjipra- tan alaning lijan, deniDg woes doewe gegaodboelaa koewat.

Wasitane Sang Maharsi Rama- kresna:

.. Djiwa kang woes taoe noenggal dadi sidji karo Goes- ti. bisa ngoempoel karo djiwa lija-lijane kang isih eoom, ka- lawan mardika, Ian babar pi·

.!Ian ora bakal kareotjana ba- rang-barang".

Kaja dene kang lagi oerip

sa-

iki temboeng tresna bangsa. ikoe ora oeloek-oeloek amrib sengit karo bangsa lija, ora. Kabeh ki- ta adjeni, kita rengkoeh betjik.

Sanadyan golongan lija, kang doeroeng taoe temoe-tinemoe, jen pantjen apik kita oetjap apik.

Jen moela loehoer ija k ·:a we- roehi kaloehoeraoe. Sanadyan la- lawanan kita pisan. manawa loe- hoer tandoeke. oetama tindake, kita regani.

Ana lepijan kang kena kita

I

pethik. Oitya Koembakarna ing Ngalengka, peraog karo Praboe Rama. Ora marga sengit ma- raog Sri Ramawidjaja, nanging awit kapeksa oglaboehi pradja Ngalengka. log batin Koemba- karna dhcwe ngalem, mastoeti menjang kaloehoeraning boedid Sri Rama. moengsoehe. Ocljape Kocmhakarna nalika cfisoembari dening Pr. Soegriwo :

. . . eh radjeng wre sireki, adja kokira jen ingsoen, boeta tjandhala moerka, nora mamak ngong adjoerit, tan aned "a doeraka ing ratoenira. ·

Adja sira aranana, djer nja-

ta sotyaning boemi, soesm:aja angedjawantah. amoerwa ajoe- ning botmi, soen kapakaken mami, woes parenq~ awaking·

soen, miloe ratoe droehiika. si- ra woes begdjanireki. angla- boehi karjane Narendra tama.

Nangin11 ija joedaningwang, nedya nglaboehi nagari. djer ingsoen trahing Ngalengka. sl bapa miwah si kaki, ratoe Ngalengka ngoeni. mengko

kantjikaning moen11soeh, se-

dheng in~soen matija dadi la- making nn"ari. nnra tjipta wa- ni ring Bathara Rama.

Tan tjipta nglaboehi karia, mring boemi Nata kaka Oji, oedjer Narpati doerinqrat, a-

mocn11 n11laboehi nagari. pan tan kenn pinilih. pepesthen ing- kang toemoewoeh. ala ajoe pinanggya. tjelak ingawak pri- badi.. ....

•RM13·Hi~•q.191n

lAHIR DNDD SLAMBT I

· I. R. 5oebm1o, poetranf adr. SaltroatmodJo Kdoeloerf kw. no. 25912 aaUka 12 )uni Ing Rewocloc Ujokja.

2. M. Sonni, ptW"tran6 sdr. H Abel. Manan kepoaabn• kw. no. 26266 nalika 13 Aug. djam 9.30 awan Ing Lc:fok koclon Bodjaaagoro.

J. Pcmaijad. poetranf ldr. Silwo:flhardjo kw. no. 5341 nallka 20 Aug.

lag Boboturt.

4. Dwibarjoao, poetranf wara lar wlra Socgadl kw. no. 16612 aalib 23 Aug. djam 8.45 Ing ldioltk .. Slat Jozef' Tjitjadu Baudoeag.

5. Poawed, poetraaf aJI Ian kl Mocatoko kw. no. 13391 aaUb 23 Aug.

1119 Soerabaja.

6. Dwiammo Prijadl, pcwtranf sdr. Dema S:ufow1aangota kw. ao.

2011 aalika 26 Aug. dJam 7.30 ltoek lat B. P.

M.

HospHaal Tarabn.

7. S-...lrl .U.. Socgag, poetrad wara Ian wlra R. S. SiawOIOt·

marto kw.

no.

16891 aalib 29 Aug. djam 10.15 awaa lag· Godfjaa Ojawa

Pc·

dan &djl.

a.

N - . poetraaf wara Ian wlra Sotmantrl kw. no. 2219 lag Tacljiaaa oalika 31 Aug. djam 2 btogl.

t.

Soauarto.

poetranf )ah)o kw. no. 18555 nalika 2 Sept. djam 2

bcllfl

Ing Kal~rang Woaosobo.

10. R. ••beag l!dlU Mocllaato. poetranf wara Ian wlra R. lbaoc Jatao- wlrjono kw. no. 15418 naltka 3 Sept. djam 6 •aock lag Woaoaobo.

11. Rr. Sd Mocljad, puetraa• wara Ian wlra R. Mocljoao kw. ao. 20802 nalika 4-5 Sept. djam 1.15 Ing Sragfa.

12. S..toeo, poetranf adr. Mardi kw. no. 19891 aalika 5 Sept. lag Kwltaag Wftan Batavia C.

Ngatoer.W poedjl raliarclja.

NAMBOBT SILANING MRAMAa

~R.-r. Sid Mealecbeh, poetraaf R. Moh. Marzocld dhaocp Ian adr.

Walidl krabatf adr. SrimardJI kw. no ... nalllw 27 )uh lag Ngoetcr Solo djam 9 btogl.

2. Rara Moaallatea, adh1n• adr. Bocwang kw. no. 9399 dhaoep Ian Ojaka Doeldjamal nalika 31 Aug. Ing mtadjld Ampel.

J. Rara Soml dhaoep Ian M=·-ad Moatalaal kangmu6 Moh. Koc1- nln kw. no. 23332 nallka S Sept. djam 7.IS aorf lag Kocwoc.

t. M. r. Sid Mocljad dhallfp Ian M. Soaaltro lpfaf kw. no. 13235 Pa- lirlan nallka 7 Sept. Ing mtsdJld Pakil.

5. M. r. Latamab poetranf Saatro;>rawlro dhaoep Ian Ka1ro kw. no. 24255 nalika 8 Sept. djam 6 sor6 Ing kp. Wo:iosarl Kon. Emmalaan Semarang.

6. Socpijab dhaoep Ian M. U..iidaa 1tdoclotr6 kw. no. 17984 aallkn 9-10 Sept. Ing Pladjoe.

7. R. A. Socbmd dhaocp la11 R.

J.

Soaaao sedoeloerf R. Oemardanl kw. no. 19745 nalika 9-10 Sept. Ing So~o.

8. R. r. Toanlacm sedoeloeri kw. no. 20053 dhaoep Ian R. L Soctardjo nalika 10 Sept. Ing Hardjowlnangota Patjltaa.

9. R. r. Otmlluajad ltaaa Hualnl poetranf kw. no. 23835 dhaocp Ian M. Modjoao Goadoaoctirto nalika 10 Sept. Ing Bartng Kartlnl Malang.

10. R. r. A. Mocdjlcm dhaoep Ian H. Samiroaa kw. no. 19251 nalika 13 Sf.pt. Ing WlrobradJan DJokJa.

11. R. r. Arlmbl dhaoep Ian Kadarlaa kw. no. 9089 nalika 9-10 Sept.

djam 6. lO sorf Ing Ponorogo.

Ngatc.r~

u-vasiw.

bih akeb bog katandho.

oega bisa awake.

ma pan mrenahake Toemraping wong laladi ma- rang bangsa moenggahe djagad agoeng. ikoe preloe. Kita mang- sah. ndjangka kaloehoeraning bangsa Ian noeswa. kanthi sepi ing sedya ngremehake nagara oetawa bangsa lija.

-o-

1 Wm1 kan1 1ih-1lnlban. antrplng atlnf. ora ana pengga.,j abot. kabfla

I

I bisa dltindakakf klawan senrng, tn· , thfng Ian grmbl· ·

I ---· · •'

ra. Mrngkono : oega aslh Ian pa-

!

K.., A:.tllll maljllk

ubsr

koela- iuttrt1• ing 1.k. kila iki

"'°'""

mligi

kHlatOGrga kita d.hiwi llHll. Pam•

tj11ki t.npa mbajar. Doedot allon-

nl

,ora kena maljak. Jin

kirim

hbar mar11ng re.dnctie kl11wtA11

MldtHluiki nonwnng •llonn4.

Sn Im netinp-oetinpnn lkl ne- lakake pamanqsnhe Koembaknr- na ora dhinasaran ing rasa sengit marang lawan. Nanging oega ora moetatoeli, djer weroeh jen sa- doeloere dhewe ( Dasamoeka) kang loepoet. Tantjebing ati moeng sadji : laboeh nagnra.

koempoelanf, lja

I

I

! 1 _

Si7"

•• • ;

~

. I

koedoc nindakakf wadjiban Ian a)a· grkoe· lrm

I

I

Ora toena wong njoemoeroepi kaloewihaning lijan. Mandar ba- thi. awit bisa njonto, noelad,

Ju

: han6 kanthl senenglng atl, lrga lr.

1

gawa, ora lrka kasoerocng I.aka pe- pfnglaaa : bfa dlaranL

'

- ...,, .

1 October 1939.

ANAK MOERSID.

- -·

I.AJANG ,,Warajagaja" an9- 9itan-dalem swargi

M. N. IV,

njeboetakt gegajoebanf wong oerip ana Jng ndonja Jkoe :

lngkan9 dbibin rabajoenJng dbiri, kJnalisna saktbJng pra- karo, mjang sak serik sasama- nt, kapindbo badanii>oen, ha- jwa tansah : soesah manab- Jpoen, kapJng pat araa darbta.

anak lanang kang moersid mi- nangka widji, ndawakken toe- roenira.

Temboeng .. anak Janang" ing dboewoer ikoe, ing djamon saiki kena.disaliDi .. jtkoe anak", tege- st I a n a n g oetawa

w

a d o n padba bae.

Apa sababf n d a

w

a k a k

e

t o e r o e n ikoe oega kaleboe gegajoehane wong oerip

?

• Prakara ikoe bisa djalaran

a.

ka i

n d

i

v J d u a I

i 1 t i

s c h.

nanging oega

bisa

adbedhasar i d e a I i s t i s

c

h. Lire mang- kene:

)en maksoede doewe aoak ikoe soepaja bisa nampani wari- san dradjatf, semate, kramatt, oetawa si anak kado.:noengan teloeng bab ikoe ngloewihi ba- pakne, ikoe kalebor semangat indivldualistisch. I.an semangat mangkono maoe toemrap para sardjana soedjana. koedoe d~

singkiri, awit njoeiajani karo karsane kang Maha Koewasa. anggonne nitahakt manoeng'la adhedasar

u

n i ,.

e

r s e e I, ora

. mbedak - bedakake. ora didba-

woehi oengkocl-oengkoelan.

Dene jen ma~soede doewt anak ikoe soepaj<t bisa neroesak~

idham-idti'amane si bapa. ikue kaleboe semangat idealistiscb. Semangat mangkono maoe, ma- noengsa wenang doewe.

ldham-idhaman apa

7

Mesthi bae idham • idhaman loehoer.

idham-ldhaman kang o r a toe- mrap eigen}>elang.

Loehoer - loehoering idham- idhaman ikoe ora lija : andjoen- djoeng dradjade b a n g s a Ian noes ant. kaja dene karsaning Allah kapareng mijosake K. N.

Moehammad s.a.w. ing antarane bangsa Arab. Oetawa : mamajoe isining djagad, kaja dene toemi- tahe Sri Rama. kang pantjtn ti- nanggenah njirnakake Praboc Rawana sawadyabalane.

KAI.ANA DJAJA.

(3)

'J

Octooer

1~3~.

.. i'ANJEiSAR SEMANGA1· "

--;:===:::;:::::::::;;:::==--~--- ---~--- Kutja 3 .

perloe maneh kanggo anake". Dadi pegaweja:a

!Ing

perloe · · · · ADVERTENTIE ALAL BAllAL.4LAN. · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·~

dbewe kanggo goeroe jaikoe mimpin moeride, basaa m e r d i- k a

i

n g

1

a m o eb a r an g g a- w e Ian p e r t

j

a j a m a r a n 9 awake.

• •

• •

S.Dad)aa Lebaraa lllb taagtb, wls akl'h adotlotr kang moendhott U. 8

Merdika ing samoebarang ga- we ikoe karepe, ing samoeba-

.._...., .,. kUa ltUaJ Dt~f LBIARAN NUMMER Ian mi:ni:hl pilpan : luwggo marjak adverteatle Alai bahaJalaa 1

8

LQENGGOEHE rang gawe ora dipengaroebi sa- pa-sapa. Pretfaja marang awake

Waag1oebl~

pllalcooaa Ud ,JA I" Wlwit dlaa Ud admlnlsuarie klra wil

=

samapCa aampaial advertaalle maoe, loewlb-loewlb toemrap kotldw rgu kila •

GOEROE. mengkoe karep : Ora boetoeh pi-

aaadjabu6 IDlloaelia.

=

Minangka wakiling woag toewa. toeloenganing lifan.

- o - Nanging samangsa botjab-bo-

Salab

sidjining

sarana kanggo tjah perloe temenan menjang pi- nglbehoerake dradjating bangsa toeloenganing goeroene. ikoe jaikoe pergoeroean. Moelane pe- koedoc dipitoeloengi Ian botjab mimpin-pemimpin kita oega ora bisoa ndoeweni kepasthian jtn talompe ing bab iki anggonne bakal tntoek pitoeloengan.

ngandjoer - andjoerake • Sillrta Soepaja botjah bisa merdika mboedidaja amrih mentjoengoele

ing samoebarlfng

gawe perloe di-

!\ekolahan-Hkolahan

partikoelir. lelantih: mitoeroet prentah. · Dja-

Ragade Advertentie, · sepisan f 0.50. !

Toaarap doedoe koelawarga klr.. raeacM

f

2.50. Tjoaronf 11dvrrttalie : dalah ragadf baa dlkirlmakt wiwit Miid. • Gedhfaf adverteatle ora keaa loewlh aka S garil, sarta rag.ide l..oedot :

dlba)ar dhillk. •

D~k taom kepoeaekoer akth koelawarga klra sandjabane Indonesia !wag • luuip engooDDf kirlm lekat adverlelltleai GgaDli ora bisa katotl kaputjak Ing :

Lebaran•DUIDlllU. •

ADMINISTRATIE.

=

Anaoging sekolahan maoe doe- Jara11 wong sia g bisa madjoe oe- roeng keno kanggo oekoeran be- ripe ikoe wong

.

kang mitoeroet tjiking pendhidhikan Ian pen911- prentah (ora mbangkang) b1n

djaran. lki sebagejan gedhe goe-

kang

merdika ( o:-a dipenga- •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• •

mantoeng ana goeroene. Dadi roebi.) noengsa sing doeroeng taoe

sing

perloe betjik loewih dhisik Ora mitoeroete botjah ikoe sing nglakoni salah. Saka pangrasa- jaikoe : goeroene, kang mabanani akth-akeh saka salahe wong toe- koe salah ikoe dalan menjang be- betjiking moeride. wane, djalacan moeng saka pa- ner. Sing sapa nggoleki bener.

Sebab ora bakal pemimpin-pe- nganggept marang botjah. Pa- gelem ora gelem sok kepranggoel mimpin kita moeng nrima ana.. nganggepe wong toewa marang karo kesalahan.

ne sekolahan bae, nanging sing

anak.

oetawa goero.- menjang Saka panemoekoe. antara lija perloe jaikoe wohe sekolahan moeride. ikoe koedoe kaja dene I dalan kanggo ndhidhik madeg maoe. mitra karib. M.oeng .bot!ah perloe

1

pribadi jaikoe : wani salah. ora Ora ana wong toewa sing ora diweroehake s1lah-s1lahe nom Ian nijat gawe salah Ian sinaoe ge- tresna menjang anake. Nanging toewa. Moelane ana botjah kang lem.

ora

ana wong toewa kang ora dikongkon

sok

mrengoet, kedoe- Wani salah tegese: Oepama- kepengin soepaja anake dadi melan. Ian

lij~·lijane

ikoe. saka ne nganti salah wani mbenerake wong kang loehoer dradjate. ora b1sane

~ing kon~kon. ~to

oetawa ora isin ngakoni kesalah-

Dretl;the rasa katresnan Ian kongkon ad1a nganta bot1ah ane. Gelem ikoe tegese : karep.

koewadjiban maoe noewoehakt ndoeweni rasa loewih asor. Loe- Sinaoe ndoeweni kekarepon.

wo119 toewa nggolekake dalan mrahe jen ngono-ngono koewi Akeh bae botjah

sing

ora ndoe- keprije bisane ketekan

sedyane. !.inQ disalahake botjahe.

weni kekarepa.1

apa-apa. jen ora

Sebab-sebab iki noewoehake Anane

botja~

kang mbang- diatag ( dikongkon) dening goe-

•inane pergoeroean. kang prentah 1koe noedoehake roene. Oepamanc pegawejan wis Sarehning goeroe dadi wakile jen wong toewane ikoe doeroeng ra:npoeng mbandjoer ndomblong.

wong toewa. dadi koedoe we- I bis~ prentah. .

1

:gentcni disaroewe dening goe- roeh wadjibing wong toewa toe- I Sing akch-akeh bot1ah ikoe jen rocne. lkoe pratandha botjah ora mrap anake. Dene wadjibing

• arep

apa-apa wedi mbok

~ana-

ndoeweni kekarepan.

wong toewa sing penting dhe-

1 wa salah. Mangka sakbenere ora

Samangsa botjah wis ndoe- we jaikoe :

,.!.'Oepaja

awake ora kena mangkono. Ora ana ma- weni kekarepan kanq tetep.

Para

pMagocroe.~e

perkoenapoelaa

,.,'li Gcmi" .i119

Sorrabaja. lVicoit toe>nindak

1wrlika

l"oea

1935 .•

lt?enggoeh toedjoraoone

11y"rdi oendhakittg lmhi.win,

ta

mataning 6l'.onm11i

lcm

nt1lel11ntih

n11m1nq ketlatenan. lViwitan kang diotdi bab ljoekoert1n · iuri kabeh

d"."~

tt'tlrgan6 aoerat kabar kit11. Loewih -lnrwih,

iriy

w"kfoe pt.rang

1/.-1,

iita

koedoe

ngoehehi lmb gemi kiln inu lK1l1 l:t11>t' rlnrwan apa

b11e.

(Kirirna• mko koelauaarga No. 58'!5.).

mhandjoer ora pcrloe diatag ma- neh, weroeh men1an9 koewadjib- ane. Jen wis maragkono, pertjaja- ue marang awake dhewe

saja ge-

dh~.

Jlrctjaja marang awake

dht-

'· c bisa mahanani : madeg priba · I

di.

Jen

botjah

wis didhasari meng-

kono. in:;

tembe mboeri botjah '!-t!sa

t;ek~1

dhewt Ian ngga

joeh

ioehoerinCJ dradjate dhewe. Da- dija koeli

oepaman~.

ja koeli kang loehoer dradjate ( dradjat = ta- taran).

Ing ndhoewoer wis dakterang- ake. jen kabeh wong toewa ikoe treima menjanq anakt. Sarehning goeroe ikoe dadl wakiling wong toewa, dadi \Vis mesthine loewih dhisik goeroe koedoe tresna me- njang moer1.!c.

TresnaninQ wong toewa

me-

njang anal< rlibrektekake sarana : laladi.

Lala•.~i ·koe

sawidjining la- laboehan. Dadi

sarananing

goe- rne kanggo ndjoendioenq

dra-

diatinQ moeride ora li

ja:

lalahoeh- an. Dadi koedoe wani laladi oe- tawa:

man~astoetf.

lki gegaman sing ampoeh dhewt.

MOENADJAT.

----

;•1 ..

.Vr1lik.111! i:ill '"'

" !"' ' .'"'"·

l.-.1t••11ni

Oil!lllli, .~11orti1

f.

11r1r111 i .~i .'lio1f,io kc .~1· 1117.(1· 111. .\"1111fli1111 /1111·r 1111 t jul' - tjut.l klm11l1i. dj• l•fot I{ kaju . . . .

l1iti119.

-o--

...

I llNG kha qgrp raJjabraoa adl

!

lkoe. loemraU ; mas, plljis. lotm, bulijaa. Moela akl'h -.·ong kang ma-

rlsl warl-' awoe.

~~'''~1/.f1t11"' djoed radfahrana.

1 '';;4T4-~~. lr.1; mangkm rad)•

I

'

'~"""

" brana lkoe ora

fut- •

I

grng. Bila oega i

kang dlwarl1i ora bisa mlgotaakakf,

I

bfda Ian radjahrana kang awotdjoed

I

plwotlang adl Ian pangl11ntlh kang brtjilt, tutAmloe biaa motljakakf.

• ••••••••••••••

(4)

Katja 4.

Wama-warnaning banjoe.

_,,_

SOAL banjoe

ombcn

ikoe sa- widj

ining soal

kang perloe ba- nget kan990

ko~war'1sane

awak

kita. ora

':>eda

ti-

nimbang

:t'al

pa-

,gan, se-

hab l~we- 1e

weteng

sih

bisa di tahan rada

ioewe

ti- nimbang karo ngoru"w

v..: ...

ngelake oe- wong. Ora

anggcr

banjoe kena diombe, djalaran banjoe ikoe

warna-warna

Ian beda-beda ra-

sane.

Ngilangake rasa kang ora enak ing banjoe kang arep diom- be.

ikoe

angel banget. Beda ba- nget karo panganan kang kena diolah Ian diboemboni warna- warna. nganti dadi pangan kang mirasa.

Lan maneh banjoe

ikoe

ka- loemra hane dadi .. kedhatonne"

kr

oema-kroema ( bacil-bacil) pe-

njakit. kajata penjakit dysentrie.

typhus Ian cholera. Oemoeme pe- njakit ikoe dicarani penjakit oe- soes.

sebab

m.mggon ing oesoes.

Uadi menawa lita sekarep-karep b:.c ngombe banjoe. ora nganggo kita titi priksa dhisik resik ora- ne. ikoe

ateges

kita noekoelake soembering penjakit noelar kang mbeba'an

i.

Pira

tadhah~ oewong

saben

~ir.an~ ~nggonne

migoenakake

.. PANJEBAR SEMANGA'i' 7 October 1939 •

1.-ilnjoe ? Sanadjan dhek bijen wis dianakake banjoe omben Ian banjoe adoes dMwe-dhewe, ana- nging djaman saiki wis ora ana bPdune banjoe omben Ian banjoe ka

nggo adoes

I.I.I., djalaran re- por

cnggonne

misahake, Ian saiki saben-saben pipa banjoe (water-

!e:dmg) moeng ndoeweni oeta- wa isi banjoe

samatjem bae, kang

kena kanggo sadhengah kaper- loewan.

Kche b:io

iol•'

kang dienggo de- r.ing saben

Wl"ln~

ing sadina-di- nane goemantoen!J marang sa- watara bab, oepamane : bisa oleh banjoe dpa ora. anane karesikan.

dradjad hygienis, panas orane ne- gara,

(

temperatuur), regeding

njambr."~tgawe,

seneng adoes oe- tawa ora.

I. Banjoe oedan :

Wis mesthi bae akehe ba- njoe oedan goemantoeng marang toemoeroenu6' oedan. Banjoe oe-

dnn

1kC'e satemene padha bae ka-

ro ..

gedestilleerd

water".

na- nging nalikane toemoeroen me- njang lemah, ketjanmpoeran re- reged warna-warna. kajata : gas-gas (zuurstof, stiksof, kool- zuur), garem-garem (ammo- nium:::oulen), keukenzout, bacte- rie-b;icterie Ian schimmels.

T1ekaice banjoe oedan ikoe bi- sa m!J ... bajani, marga saka ikoe loewih betjik adja ngombe ba- njoe oedan lawaran wae.

II. Banjoe ndjero lemah

(

grondwater). Banjoe kang mengkene iki ana rong roepa kang beda banget panggonane Ian paedahe marang oewong.

Jaikoe:

a. Baajoe kang toemoeroen, nanging ora diaaring (zakwater).

Ing ndlioewoere lapisan tanah kang ora bisa diliwati ctening ba- njoe. moeng an;i sawidjining la- pis;in tjampoeran saka lemah Ian godhong-godhong kajoe ka!lg wis bosok oetnwa garing. Wis mr.sthi bae ban

ioe kanq ana sa-

djrone lemah mengkono ikoe ora I

liw~t

.ing saringan lemah kang sed1at1, nganti banjoe kang mengkene iki padha bae karo ba- njoe kang tinemoe ing ndhoe- woer lemah, oepamane : padha karo banjoe kali I.I.I.

b. Banjoe kang toanoerom Ian diaaring (dieptewater). Ing ndhoewoere lapisan Jemah kang ora bisa diliwaU dening banjoe, Unemoe sawidjining lapisan le- mah kang dadi saringan, saka-

;

behe rereged kari ana ing lapisan j

saringan iki Ian sakabehe ba-

.

njoe kang liwat wis resik: ing

1

ndhoewoer lapisan lemah Ian

I

ngisore saringan ikoe. ana ilen-

·

ilen banjoe maranA panggonan

·

kang loewih endhek. I

Ing perangan kang endhek iki,

kekoewatane baajoe

'(druk) ge-

I

dhe banget Ian menawa lemah ing peran9an ikoe mrekah oeta- I

wa mbledhog, bakal kedadejan ana:

1. Soember (br"nwater).

Akeh banget koetha-koetha ing tanah Indonesia kanA ndoeweni

,

pfpa banjoe kang gandhtng karo

'""i'. ·- - - -

soemberan. l:Sanjo1: soemberan

ikoe betjik banget jen diombe. Jen n

Fakir flOl'djoc

mcloc

l::tml-

Pantes koedoe didjaga soepaja ptercn . . . ,

banjoe kang asal saka ndjero Je- - - -

mah iki adja ditjampoer karo ba- segata.

njoe kang saka ndhoewoer le- Wis mesth

;

bae banjoe ing

mah. ndhoewoer le1 nah iki akeh 1sme

Rereged-rereged ( saka kc- kroema-kroem.l peni<skit Ian re- wan. thethoekoelan Ian menoeng- reged warna-warna. djalaran sa- sa) ora kena oetawa kadjaga

l

hen

wa~toe

bisa tjampoer karo adja kleboe ing soemberan ikoe sakabehe rereged saka menoeng- Oepamane wong kang ndoeweni sa, kcwan Ian thethoekoelan.

~elara

typhus, ndokok rereged . AUh banget

. k~e.tha-koeth~

mg satjedhake soemberan. ikoe u1g tanah Indonesia 1k1 ndoeweni wis ateges baka) poeloehan ewon huujoe pengomben asal saka ba- wong kang dedoenoeng ing koe-

.

1

njoe ali ka119 wis diresiki.

tha kang ngombe banjoe ikue ba- Salrnbehe banjoe kanQ bisa kal ketradjang Iara typhus maoe. , mbebajani marang kawarasane menocngsa, mesthine koedoe di- 2. Banjoe soemoer artetis larangi, loewih-loewih banjoe ( artetische water).

,

kali kang ngandhoet bibit pe-

lng

panggonan

kang ora ana njalcit oesoes kang noelar Ian soemberanne. ananging dikira mbebajani ( dysenterie, typhus.

ka~1ggonan

banjoe kang resik ing cholera).

nd1ero lemah, banjoe ikoe bisa di- Saben-saben banjoe kali ba-

4>+• •••••••••••••• • • • • ••••.. oenggahake mendhoewoer sara- kal sa'..J loewih reged, samangsa na pipa wesi. Sarehne banjoe saja adoh saka soembere.

·~· H I K S A N i kang ana ing sadjrone lemah ikoe Marga saka ikoe soepaja ita ndoeweni kekoewatan kang ge- ora b.'sa ketradjang lelara noelar

• • dhc. banjoc maoe bisa moentjrat iko..-. kcwih betjik sakabehe ba-

Aanl~

dan Reparatie mleboe ing oeroeng-oeroeng (pi- rijoc-banjoe ing ndhoewoer ma-

w 1 d pa) wesi. ce. disaring ana ing omah Ian

jcn

ater e1 10 g. kanggo ngombc. betjik digodhog

i 3. ~anjoe socmoer loemrah. dhisik.

ROEBOETANSTRAAT 186, - Banjoe soemoer iki beda karo T e I

f.

3 1 2 6 z. • banjoe soeml !ran Ian banjoe soe- MOEKA Kp. MASPATI • l moer artctis, ora bisa dikoempoel-

:

ake

sadeq

sak

njct. Ananging S o e r a

b

a i a. , k<tnggo keboctoehan sedina-dina-

•• j nc. banjoe

soemocr

ikoe tjoekoep kehe Ian tjoekoep resike. Soc-

• mocr ikoc sabisa-hisa

koedoe a- Bil

gi

Toean _ Toean pobja KEBON + doh kMo kakoes, mengkono oe- tjoeti-tjoetji piring dan lain-lair;nja :

Ra karo

pawoehan oetawa bosok-

TANCCOENGAN

1 bnsokane

geqodhongan koedoe P A S A N G P 0 M P

A

B 0 0

R. • adoh.

Lan

adja

nganti klebon ba-

z 0 N D E R S 0 E M 0 E R. • I nioe liiane. Mar!'.Ja saka ikoe

soe- l ,1-ia cl1ooen11k11n sesinla

kaperloean. • I moer koedoe ditemhok kang bc-

S.-di,1

matjam

-

matia m putpompen • tiik. Ian ing ndhoewoer weneh-

,, '" 11crkakas

Waterleiding. . : I , ana toetoep kang betjik.

1 larga

pasa~gan biasa ..

...

f tS.- : .

1 1~ngan

sarmQan

...

f

20.- • I Ri11a

dihaiar

empat

kctli. +

ii

. . . 0.

TARIBP Ill. Banjoe ndhoewoer lemah

( oppervlakterwater).

Banjoe kang mengkene. bisa kawroehan ing :

a. telaga. wadhoek. b. kali. c.

DARMOWl)ONO.

-o-

SAKA ADM.

Sdr. I. Siswadarsana Ing Ojoewana K.·m1111u Aug~t./Sert. '39.

Abn. 21808 Babo. Wis ~rh.

Abn. 25851. Wl'l\'lt Juli '39. nltjll f 0.50, nMftfl!IRk f 1.-.

Sdr. Sh. K.

J.

N11dm. ~IOC'tlon ora blsa kapatjalt. ~oerang nggoejobkf

l\dja

kcxrang pamengkcx.

- o -

(5)

7 October 1939.

---· - • .PAN?llJSAR ll!MANG.' T"

Katja 5.

djakake pengaroehe ana ing ko- · -=·~~! '!:!Q!!ll'!~~s~~!!~~~~~~~-~~lil!lo'!;;-t. ~·~---­

no. Pagerakan Wafd oega ka- -

· -·--- · - -

RADJA FAROE IC.

Nata moedha

mg

Mair.

-o- D.

NALIKA radja Faroek mantjal

toemoesan ·paham fascisme. Moe- la saka ikoe saka pratikele

sang

nata Faroek, golongan-golongan

·Wafd kang setengah militair di-

boebarake. Tekc.n saprene widji- widji fascisme kasapoe resik.

Kaprije tandoeke Mesir ma- rang lnggris, kabockten loewih ngegla dening anane oreg-ore- gan internationaal saiki iki. Me- sir nelakake perang moengsoeh Ojerman.

TJOBALAH ! ! !

Moclai sckaruno memcs;m rocdji-rOf d1i bo~al roemah. erf dan ~c:b<1gainja,

pada kanu.

SMEDERIJ

,,MA TR A IS"

TEMBOK GP.DE I S8 - SOERABAIA Kami hl5il terima pesnnan Tempat Udocr. mo:!dnj;i m1·n11·nangkan.

koeat dan harga morrah. Silahk.rnlah ! .. D.1flar g<m1bar'" d1kirim nralls.

menjang Mesir ngliwati Samodra Tengah, kapinoedjon banget ana sawidjining radja ing Afrika, kang oega ngliwati Samt>dra Te- ngah. Kang sidji arep nglenggahi kcprabon, sidjine lereh. Kang _ka- seboet keri iki jaikoe nata H a-

i

I I e S e I a s s i e, kang

ken~

scr perange moengsoeh ltali bi- jen.

Kaja kang wis kaseboet ing ndhoewoer, sang nata Faroek

kapareng moendhoet djatoekra-

Ujocga bis.1 1cr1m<1 peker:ljaan ko.: bOt"ran ddr1 ma11am-ma!Jam model dan

ma sawidjining poetri kang doe-

materiaal.

Koningin PafinB·

mBaleni paprentahan

ing

Me-

sir

nalika diasta dening radja Faroek. Dhek djaman semana.

djaman pangrabasane ltali ma- rang

Nga~csi.

bcbaja fascisme

ing

sakiwa tengene Samodra Tengah gedhe banget. Dadi toe- j

mrap ing Mesir oLtga moetawati- ri, mbokmanawa fascisme nglan-

~

doe tedhaking ratoe. Ing kawi-

~

tan dikoewatirake manawa para wandawa nata padha ora njaroe-

!ljoeki. Nanging djeboele ora.

Kedadejan sang nata Faroek pa-

nganggo

·kawitan ak5ara

F.

,

lakrama karo rlyah Sasi Naz. Kelakon •lipatedhani asma ko-

Nalika samana sang dyah Sa- ningin Farina. Raji-rajine

sans

si Naz pinoedjoe lerem ana ing praboe bbeh asmane nganggo Montaza, Sang nata taroena mi- kawitan aksara F. kajata Faw- jos menjang Montaza. Ian mang- zija, Faisa, Falha Ian Fathiya.

gibi koelawargane dyah Sasi Kajadene ing pradja-pradja Naz. Tjekak tjoekoepe sang ajoe Asia lijane. ing Mesir ing djaman dilamar Ian kapareng. Bakal pra- koena oega ana tatanan harem

. meswarin~

kabojonq rnenjang ke- I jaikoe kapoetren ing dalem kra- dhaton ing Cairo.

!<alangan

loe- ton padoenoengane para \la-

ho~r

ora kaget. djer sadoeroengt ngenan nata. Kadjaba ikoe wani-

wis

ndoeweni pangira. ta ora ndoeweni kamardikan

Kabinet mbandjoer diweneh( kang nmber, nanging kapingit.

weroeh

poetoi;saning sang nata Dtne jen metoe nganggo aling- maoe. Bener Sasi Naz ikoe doe- aling ing rai. knng katon

m~ng

doe tedhaking ratoe. nanging isih mripate.

toeroen bangsa

loehoe~

Persi. Nanging tatanan mangkono Embahne, Mohammad ::>aid Pa- maot ing Mesir saiki

wis

orat ka- scha. raoe dadi minitcr-president loemrah. Loewih-loewih

sang na·

ing

Mesir nalika isih kabawah ta fon pramtswari ikoe kadhidhik Toerki. ana ing uni\• ersiteit

ing

Europa.

Kanggo njelani andharan iki,

~:inangka

panoerocp,

ing

kent perloe oega katerangake mana- perloe oega katcrangake sedja- wa ing Mesir ikoe

ana sawi<lji-

rah djedjer<: nagara Mcsir. Bijen- ning gocgon toehon

b~b po~rwa-

bijtnt

~csi~

ikoe

. pradja kang

ning aksara. Bapakne Sasa Naz mandhm. P1rang-p1ran9 abad sa- ndoew<:ni pijandel "manawa

al:sa-

doeroenge K.N. Isa mijo5, nagara ra F fkoe ndoc.weni daja gaib. Mesir ikoe ora mocng pradja Ngleloeri pijandcle swargi ba- mandhiri wae. nanging oega pakne iki.

sang

dyah Sasi Naz

~~entjara. _

Danging kapribadene moendjoek marang garwane

soe-

1aakoe nalaka 30 taoen

sadoc·

paja dipatedhani asma kang roenge K. N. Isa mijos.

Dhck s:i. ,

mana kang djoemeneng narpar

i

I

...

; PAKBMPALAN RINGGIT TIJANG

1

i

sang radja poetri C I e o p

a- .

t

r a. kang kasoesra

moengg<'ch

I

tndahing warna.

• .,Ngeati • PandowoH. :

: INGKANG

NBNG~NAEEN

KABOBDAJAN OJA WL SADNG NBGARI

~

+

SOBJWtARTA. :

• •

. . Sapo.·mka w1wu 19. 30 Srp1. l'l NO

• main in11 Jaarmarkl Sorrabaja •

: "<rogsal \.\'!\nl•n inq pangalembana

p:~dl-pnena1

taking para

'"mP°"" i

• prfjagomg loehoer toewln para toe-

~ wan·toewan, menggah sainlng per•!

'9-

m.dnanlpoen sarta leloetjonlpoen Ing-

• k.ing anggembirak:iken penggallh.

• 11dng1Dg mboten saroe. Para malll

t

pepak, djaler rstri saaal angsal woe-

• langan djogtd lngbng ull

: Pilroek Sastrosabdo sampoen ang

• sal pangalembana uking poencll

• poendl, awlt prfgeUpoen urta ._..

• tjoenlpoen, wah mallh lllnelaaaa

• woelangaa 111glcaag adl ...

: • t

.: ... . .. ~

Nalika

semnna

Mesir toem1b11 !

ing tangane pradja Roem. kang I ing wektoe ikoe lagi ndedcl:

,

ndedele. Cleopatra nglampoes

:

djiwa, !f1amrih

soepaja adja

kl

n-

kon ditawan menjang Rocm.

'

T ekan

taocn

6i I Mesir

kabn.

wah Rorm.

Sawise ikoe

mban

-

djoer

kab<iwnh

Arab. I.an

we·

kasa11

<lMwc.

jaikoe nalika taot'

i

1914.

cladi

bawahe lng

gris.

Lag

: nembe iki wae

Mcsir

ngrasork

k:tpribaden.

- sanadfa

n

ta

doe·

1

rocng 100';

-

"etjorl

Mtkn

ln11

· '

' I

gras. I

Ing

dalcm paprenrahanc sans .

radja Faroek, Mesir ngalam

i dja-

!

man rahardja

.

nadyan akeh tjo- ba-tfoba tan pantjabaja

.

Atinf

1

rakjat bisa diepek. Ian

ing sa- !

djroning pradja ora taoe ana

1

bentrokan • bentrokan. Ka~nti- I

nganf lnggrfs Ian kabangsan Mesir bisa akoer.

(Ta m m a t).

- o -

DECENSIE:

BOEKOE-BOEKOE.

..Her Tri Windoe Gedmk-

~k Mangla:Mnagoro VII"

wb rnmire Tri-Windoe Kar.Jan 201 Soer•brra, re·

ea

f 10.-.

Saka ~omir6 kast'b0tt klra mentas tampa hotkoe bng grdhi Ian kandd.

beg isl !Ol!mbangslh poedja pangas- tawa toemrap djaC"mrnrng dafem

S

.

D.

K. G. P. A. A. Mangkoenagoro VJJ dJangkrp l windoe. Para djamhoer. ahll.

sardjana sordj,ma. par.i ranggedht. pil- ra poedjangga l.s.p milri1 karothf Sam- ptjan Dafrm Kangd1rng Goestl, padha angsorng soemhangslh. Ora koerang sa- ka SO soemhant1sih kamot ing boekoe lkl..

Kita aeboet wat oepamanf salca S. D. f. S. I\. ScJc.sorhoenan Pakoe- hat"wono XI. P. 0. K. G. P. A. A.

Scerjc.>:!l!OiJ,1. tor"·an goe~morr van Jt'r Plas. K. H. Diiwantara. Ki Agrng Rabindri1m1th Tagorr. P. A. A. DtaJa- chningrar. Dr. Th P19r:iud. Dr. Stut·

lt'rhrim. l;m 1!ih ak~h manth. Ora morng para • .h1i mg r..nah Ojav.•a "''at.

m1nglng oruo1 ~• lcn liindliorstan. Pran-

tji .N .. d,•rl:md Inn liin·lljan~. Snrra oe-

,, ._...,. 11or11. " ngsa \\ alanda Jan

:-.. .,:-•;• In.I nr•1a w,1,1• nanging 0ot9a

! .'l 1 M Ara:,. Tionghon. Djerman. lng-

!l"is. Prnnrjis. Hindhotstnn I.I.I.

S;madlan soembang!lih • 11oemh11ngslh m;ioe hakorn6 moeng poedja ranoa•tc)l!tJ.

nanging orga akf'h kang ngandharakt k:iwrOPh knng adi lothOt'n!l lmno prrloe tianget dll!Ormoerorpl. Orga ann SOtm- hangsih knnu awotdl0t•d goebahan b -

!IOl!sastran. !!orngqin11an liln lf'lnpon Gamhar-uamhar kanlJ ~"rirano r•rang l.111 t'ntli ndah m1mhahi pt'ninr 1'1'lt"koe ikl. Kntan1h;1han n .. 1nt-h samak'° kand.-1.

kaM"IOt'r ing sorng\}lngan bathilr kang ngengrrng, mawa wam. idJo pare .. nom. Tormrap kang bisa hnJa Wnlanda

~rloe hangtt nga"'r<M'hl i~in' h1,f'k0t' lkl.

Toemrap

90l!WOtn

ktriman maot' ltita inatoer

- o-

(6)

Katia 6. ---· . _, _ ___ _ ---- - ..PANJEBAR SEMANGA1"' - ....---· .---

..,...

________________ __ 7 Odoher 1939.

loeran, gotong-rojong ngoesoengi pangan. Jtn ketekan moengsoeh, sabijantoe nanggoelangi moeng·

soeht.

lwak ing banjoe padha ge- grombolan. terkadbang tjaplok- tjinaplok karo grombolan lijane.

Pitik ikoe watake dhemen ta- roeng: loewih-loewih djagone, jen taroeng nganti padha thele-

KAMANOESAN. thele. awit reboet pasaban Ian djodho. Mcngkono oegu dara, Moengsoehan-sadoeloeran. kerep keket sadina-dinoi karo

-o-- kantjane.

TITAH ing alam donja iki pa- Manoek tjilik-tjilik ing awang·

dha dhosok-dhinosok oetawa re- awang kerep dioiak manoek ge- boct - rcboctan kaboetoehaning dhe

: j~n

kct

jandha

k. dimangsa.

ocripe. nganaka ke mcmocn g- Asoc Ian

knetjing ing wajah

soehan. padoc

.

tocka

ran,

geloet bengi kcrcp padha kerah, areboet oetawa pcrangan. memangsan oetawa areboet koe-

Thoekoelan sing gcdhc Ian tjing wadon. Mengkono watake koewat oeripc ndhesek si ng ring

-

kcwan.

kih. llarana o

jode ing sadjroning

Lah manoesa kepr.je 1 Banqsa lemah Ian godhonge ing awan9- alasan inn tengah-tcngah padha

·awang (haw a). nganti sing tj:lik-

gegrombolan !lakoela-warqa. sc--

tjilik padha kocroe-koeroc

.

la-

1 satron karo golongan koela-war-

was-lawas mati. ga liiane. kerep tcmpoekan. nga- Lakoene kewan ija mennkono, nilkake pcpati Ian tatoe. Meng- malah loewih mcmpeng 1

:r:m- ,

kono oeqa bangsa Paooeoi. banq- bang thoekoelan. Kajata

scmcet : sa Australiaan a~li.

bangsa Ne- grombolanc sPmoet abr. ng per inq AFrika-Tenpah Ian ki- moengsoehan karo grombolane doel. Amerilraan ac: li Ian banasa semoet lrcng. arcboet pangan oe- Ing poelo tlilik-tlilik Inn samodra tawa pasa ban. Kelakon nganti Agcft:ng (PaciFic). Gegaman sinq gromholane semoet abang ngalih kangpo peperanqan maoe isih

saka l~ngc.

tiara koena

. kaiata : panah. toem-

Dcne

Si'l!lrombol-~romboM

ija hnk. bantihil. kJewanq Jan lija- padha kckant

jan oetaw

a

sadoe-

lijane.

kab~h

ora pati mijatani.

···-···- · ··---··· ... ,

: COMMANDITAIRB VENNOOT9CllAP .

I

a

I

! . .JAVA VOLKSBA. NK .. i

a Hoofdantoor : BANDOBNG. •

a OPGBRICHT IN JUNI 1938.

I '

: OaatMk

me~at

ROEMAH atau membcU TANAH. ,:·

A

Dagaa anpoer1111 dap-tiap boelaa :

f 1:- OCDIMk pidjamllll f

500.-

I

I I

t.50 " ..

t

750.- :

1 f 2.- " / 1000.- d.u. aampal / 10.000.- e 1 Anttocr1111 / 2.50 boeat tiap-dap

I

500.- (TIDAK PAl'-'1 RENTE). :

; Wak1oe mradapat plDdjamaa SELEKAS-LEKASN)A SATOE • .., T AHOEN mcnocroet djua llmpaou. Kalau tJdak teroea ocang dJJwn. "

• baUkao. •

!

DJagalala roemah &aogga tMao lebalk-ballmjL :

~

Rakjat jang benrmangat meadjaga oeotoek hart kemocdiaD. • Sacr11t-tocr•t den Ptefangao-keteraagao : • :

LUONGGBDEWEG 25 - BANDOENG. •

Dujarl AGENT-AGENT ckngao peratoerao jg. TENTOE meojeoaoglusn.

!

...

~···

Moelane ktbe pcpati Ian tatoe ija ora sapira. Apa manth karoesak- ane omah oetawa barang lijane ija moeng sathithik.

Kang dadi sabab anane pepe·

rangan maoe apa 7 Jaikoe saka areboet barang kaboetoehaning oeripe badan wadhag. oetawa sa·

ka kliroene patrap, sing sidji di- anggep

ngr~mthakt

sidjine. Sa- bab mengkono ikoe moeng ma-

\vas marang o b i e c: t. jalkoe ba- rang Ian kaanan sadjabane awak.

Manawa wong • wong maoe gelem Ian bisa nggrajahi awake dhewe, mesthi ketemoe kang dadi sababe perang maoe. jaikoe n a p s o e I o e w a m a h Ian am a rah:

teges~

watake badan wadhag Jan badan atf, ikoe sabab sing metoe saka

'I

u b j e c t (djedjer).

Wis tetela, anane tfetfong- krahan, toekar-padoe Ian pepe- rangnn ikoe metoe saka obahe locwamah Ian amarah. lkoe an- djalari karoesakan. Nanging ka- roekoenan sing isih roepeg. lkoe ija isih ndoewcni widji memoeng- soehan.

Toetoe!ll bah perang : manoet tjaritane babad ing donja, (loe- mahc boemi iki) tansah ana hae

peprran~an.

Kalata bangsa Me- 11ir kert>p perang karo hangsa Perzie, rehoct nagara Ian pang- wa'la.

Lakocn~

pradfoerit wis ngangso 1n1anan, Ian gegamane wis :new

ih ak~h

1

3n roepa-roepa.

nan

qing dneroeng migoenakake

herlhil. J\n;i ne pepatl Ian tatoe kel

eboe akeh.

Senapali kan!f menang ikoe

ter~adh

.. ng ambojonSJ poetri, de-

n~ pradinerit~

ndfarah rajah wong \',• adon. lkoe

n~lakakf. f~n

fo

erc-enp pa

ti

adoh karo kewan.

Ing d

jaman koenn bannsa-

banqsa sing mangj:lon Ing Palestl- na Inn tanah-tanah Ing saklwa- tengcne kono. tansah padha

·pe-

per<angan. reboet

na~ara

Jan pa- n!lWil

'!

i'l, lcegnwa i1aka moerkane, J

u•ia!a banqsa

Svrifa, Joenani

.

(Grlek). Ian Mac:edonie.

wis •µinoendjoel bah oelab ke- koewataning raga

,

gegoenoeng- ane ing koetba Sparta, ketelahf saiki dadi temboeng s p o r t.

Komboele b· ·:19sa Griek ikoe na- lika 300-500 sadoeroenge Nabl Jezus mijos.

Pocdj.in99a-poedjan99a Griek dadi goeroene bangsa Europa te- ng41h, koelon Jan lor, kidoel Ian wetan bab wetenschap. kagoe- nan odawn hbo1 :dajan warna·

warna ( icansten i. philosof ie oe- tawa wlJshegeer te. Nanging dhek djaman snman. 1 tjat!:-ahe wong sing loehoea

kaman~s:sane

moeng sldji-loro, moelane anane pepe- rangan ing don

fa tansah rlboel

bae.

Sing ml.soewoer

ing babad bab

kawant.ernn lan

1:.1prawira

ne pe ..

ranp. Praboe Alexan

.ler de Groo-

te. radj

t

ing 'Macedonie. Pirang- pirang :"a 9• •ru sakiwa-tengent kono wis diteloekake kabeh. Na- nqlng Sang Praboe lagi joeswa 33 taoen seda.

Jtn J!wawas sarana tjipta-rasa sing bcmng. wnng sing tradja- n9e mtng

l:ono. ikoc ora loehoer

knm~:i~e~ ane. isih keleboe

en-

dh~k.

jaikoe ambeg angkara moerlta sij.- sawenang-wenang marang ptpadhanlng manoesa.

(.~awcn~

ngreboet nagara Jan pa- ngwau

H

rtn mas pitjis radja- L:·.1na

An:t '..>~dane

karo kampak b1J1aQ. Ruk lcr.na dfarani ratoe·

1.;n9

b 1Jja9. Mentala banget a·

pawe lttrd Ian pepati. Mengkono il.

oe r;,ii'a

petenge marang ka- wroeh i-mnuncuan Ian lakoenlng kodrnr

p3it-.

I Ing antarane hanJt!la Grfek

1

a'i.

ch kanq plnnencfioel IM k~-

. : .

wror-h

weten~c:hap

Jan philol"O•

Samijtl!I~

N

abf Jezus. ban~sa­

bangsa ing Europa kldoel madioe b< 1b kawroeh Ian kasoesllan.

J<ang misnewoer ban

get bangsa

Roem oetawa ltaliaan. neloek- neJoek-.ke tAnah-tanah Europa tenr.ah, lor. i..or1on Ian wftan, :noefons ha'> agama Ian kasoe-

si!ii

tran Ian wr.renschap warna-

·varna.

M~J; ~C>indenge

boewan1 fiurO

i

'>'.l l'.fnel,.en c!tning panawa- sant

h:t:t~!8

RnPm. Radfa ltalfe k11nf1 m:c:newoer: Caesar. Augus-

hts,

Constantlfn. Kabth maoe lsila dhem:!l ceranq, ngreboet naga- ranf bangsa Uta.

,'i, w.clj:11i>1r1 1wl.'1lu.·11/;. illy t1111t.I 11mtca J)1mz•.1 11111,,r.tlJ11e Htn/:."''

£ie. Knlata: Archimedes. Ari!lto•

1'ij.111u-laj1111u JIU.If m1m111g Wfl11~ jf'llllY /'11/l'_JI, lttrn[J t1rt1>

nuliwali teles. Plato. Pyta"nrn!I'. SOC'""''""·

towl 1l'lllr11 I olr1 /Ja11zlf}.

Ing

~ljnman

koena bangsa Griek

Manoet piwoelangf Nahl Je·

zu!I: Jen kowf dilapoek pipimoe

sing

~.Jwa,

oeloengna pisan pipi.-

(7)

7 October 1939. •• PANJE

·

BAR SEMANGAT'' Kat

ja

7.

--~~~.-.---~=--- --~~---~

mc'e

sing tengen. Soerasane pi- woelang ikoe mengkene: Wong ikoe adja toekar-padoe, perang

sapepadhane,

sanadjan ana sa- babe dikaja apa bae, aloewoeng ngalaha bae.

Kena digagapi kelawan kira- kira, jen ing sadjroning pengga- lihe Nabi Jezus wis ora ana rasa peperangan. Dadi dhasare agama Christen "ikoe soetji saka rasa kerengan, pasoelajan sapadhane.

Mengkono oega agama lija-lijane.

Ewa samono soemrambahe aga- ma Christen marang wong akeh.

doeroeng bisa mbengkas rasa pa-

soelajan

karo panocnggalaning manoe=ia. tansah ana bae pepera- ngan ing kalangane ocmmat Christen. lkoe saka pengg-awa- ne wong

sidji-sidji.

ora saka pcnggawanc agama Christen.

Nalika abad 11 ana perang ge- dhe, golongan agama Christera karo agama Islam. nganti nga- nakake pepati akeh. Ian karoe- sakan sing banget. Nanging ora ana sins mcnang, ora ana sing kalah.

'718okmanawa sadjronlng peng- g<tlihe para Paus wis ora ana ra- sa

:an

karsa perang, oetawa ti·

pis bonget.

Ing mboeri bakal tak terang-

nk~ ~•ng

dadi poendjering sabab moengsoeh-sadocloeran.

(An a

t j a

n

d h a k e). SOSROSOEMARTO.

Apa J)ara kotlnwa·oa wls motndhott btx-koe .. Kawrorh Kabato.~an" Jjilld I Jmn9 rC'oan~ f 0.75 lragad klrlm 8 ~n)

karan11an6 R. So~·o,o.-mart" Ing Poes·

taka Nasional 1 Djill:! II bakBI nOO?soeJ.

-o-

:~·AMONG TANI

NGOENDHAKAKE ASIL TANDOERAN KOPI.

Sarana diblasterake.

-o--

ING

riesa-desa

akeh banget kang

pad~in

nandoer kopi. Kopi ing tegal

l etawa

ing pekarangan ikoe akeh kang ora padha. Tc-

gese.

ora pa,iha oedjoede ora pa- dhn asilc. Ki1;1 bisa milih klajan gampang bnngrl. endi diinis ko- pi kang gemhel d?tcwe. Sing cn- di

sabtn

oendho

... :rn

ondjo dhe- we olehe.

Ing kebon kita ii.::n

wis

bisa oleh

sinq

akeh dhewe

a~:le.

kita bisa ambabarake sarnna pratikel njamboeng

!

en ten). Dadi jen ana kopi sing akeh dhewe asile. loe- wih bct1ik di

ingoe

entrijse ( troe- boese)

,

dene

sing

ori. hnkal ke- pilih, ora

prclo~

di ingoe. Awit njoedaki1ke asile.

Kopi

sing

ala banget asile. pra-

joga

dipotong nganggo gradji,

cndhck

dhoewocre motonge

sa-

scncnge. lkoe di ingoe trocboes- ane.

W

is mcsthi bae nindak<1k~

iki ora dipotongi kabch: bctiike mi- lihi

si11g

nemcn-ncmen

nlane

oae

dhisik:

dipotong prcloe di ingoe

troebocse.

Entcn octawa sambocngan.

Jen kita wis docwe pilihnn troe- boes k.ing bahonnc

asile apik c1hc-.; •c.

Ian wit

sing dipotong wiJ

... •m••••••••••••••••••••••••••••••~•••••

...

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

thoekoel trocboesane, kita bisa nindakake njao1boeng

kopi

sing apik, di

samboengake kopi kang

dipotong kaseboet ing ndhoe- I

woer.

Wis mesthi bae bisilne njam- bocng maoe

jen

troeboesan sing thoekoel saka wit potongan maoe wis padha gedhene karo tjalon troeboes sing

hakal disamboeng-

ake.

.

Ing mbesoek dadine samboe- ngan isih tctep, kaja asale. Ja- ikoe k

ja

djinis kopi kang

wohe

gembel maoe: wit kang dadi dha- sar (ing ngisor) ora bisa malik- ake sing ndhoewoer (en ten).

Sanadyan disamboeng warna J djinis, ing mbesoeke bakal da- di warna J ocga. Dadi ora malih.

Sarnna akal mcngkene. oega dadi perangan ngoendhakake a- sile tandoeran kopi.

Bntrija ( troeboaan) kang

mo-

dhet.

Kopf ikoe ratjak-ratjake pange moeng kiwa Ian tengen, ing ndhoewocre pang ana maneh. oe- ga kiwa ten9en

:

moeng prenahe ora senter. Dadi doemoenoeng ing antarane. Ana maneh djinis kopi sing kerep rr.etoe troeboese modhel. Dadi ora godhong 2 oe- tawa doewe tjalon pang 2. Ana- nging godhonge djedjer J Ian doewe tjalon pang oega J. lki jen disamboengake ( ka11g90 en- ten), ing mbesocke bisa tcrocs pang J. Dadi bisa locwlh akch kang bak. 11 mctoc kopinc.

•••••••••••••••••••

SPBCIAAL TAJUEP OENTOES . . . DIDJOEWAL LAGL

r'caeDAD I 100.-ktaraa ookoat kirlm vrt•

I llapD menfankobar 2S ct., .nagea

blua pandJang 6 M. 30 ct. 111119 9 M IU ct.

1 loeuk ngaograog1&11 30 ct., blonglODf 90 ct. Daito) 100 ct. daD loertk kcmbaag 11c11ang OU ct.

I bla

f

I.IS,

f

I.JO,

f

1.10,

J

I.SO.

I 1.w, 1 l./U, I UO, I 1.90, dao dart batik

J

2.-. I 2.SO. I 3.-·, I 3.SO GI

f

1.-.

:iOOPDll.NTOOR !'OKO PRIJAP

GRABAG KOETOARDJO.

·•~s•e~w. r• 111::

e &••••••·

mengkono lagi kena

diboekak

blongsonge.

Mocnggoeh kembang kopi kang direka mcngkene iki. ora bi- sa dadi pentil

ka

beh. Tempo- tempo moeng

"10

oetawa

60r:~

sing

bisa dadi woh ng

a

uti

to~­

wa,

sing

bisa

abang. lija

ne pa- dha mati sadocroenge abang.

Woh kang wis ma1en9 maoe doeroeng bisa brobah

sa

ka ha- bonne. Dadi

isih tetep kaja

kopi kang

dikawin karo kembange

la11ang

dhewe.

Bi

a

ne broba h Ian mal

ih. jcn kopi ik<'e maoc

wis

ka-

tandoer

maneh. Thoekoel~ octa-

wa

dadine wit.

Ian 1en w

is bisa awoh mnneh. kopi sing dihlastcr

-

akc maoc mbandiocr m.ilih.

Ora

kaja babonne ocga ora kaja la-

nan

ge. mBandjoer ndocwe sipal

dhewe. Wa:ak 1lhewe. Kaja dent blasterane kewan. ( mBlastcrake kopi

ikoe jcn pi-

noedjoe

kcmbang.

Anang

ing sa-

doeroenge kcmbang kopi maoe mekar. dadi 11alika isih koentjocp.

dikebiri. Tegcsc. ke

mba

nge la-

nang d

iboewang, karcben jen

pi- Mcngkono

mocngqoch anrjer·

nocdjoc mekar ora bisa ngawin. antjere mblas

tcr:ike knpi.

k11n9 Lan bisane dadi pcntil kocdoe mocng kanggo

djadj,1l

-d

iadiala

n.

oleh pletoeke ( qlcpocnge) kem-1 Jen

arcp

temcnan,

kocdoe

ngerti bang 1anan{I. Wis mest hi bae bedane dhisik.

pletocke kemh:111g 1anang diqo-

lekakc sedje wit. Ian kang beda Dene tandocr:rn kita

sing

kcm- dii:lise. beda watake. bcda oe- han

gc

lananq Ian

wadnnne ora

djoede. koempoel. sed

je

maneh

pntrapt.

Silwise dikcbirl. koedoc di- Ian mal.ih loew

ih g<impang.

krobongi kertas octawa mori.

soepaia

ad1

a nganti

k1chon

tawon Ian semnct. oetawa koepoe. kang bisa anggawa sa:-me kcmbang lanang saka lija panq

ao11an. Jen

wis

sawcngi

octawa 2

bcngi.

wa- jahe kembang pact ha

mekar. go·

leka sarine kembang lanang kopi

sedie.

Golcke

s:mma kembang

sing wis mekar, dikcteki.

diroq:!,

Ian ing nqisorc dit;.rlhahi lepek.

oetawa tjangkir. Soepaja sari ( pletoek) bisa 1ieblok Ian ngluem- poek ing tianqkir.

Jen wis

oleh

kira-kira

i:a

k

pra-

pat tiangkir. oe1awa satjoekoepe.

mbandioer kemhang

sing

di- blongsnng maoe ditineka k

alC'n·

alon.

adia

nganli

nienogol soe- ngot>le kcmha11g wec lok. Ian oe- pa adia nganti

klcbon

tawon.

mRandioer ditethi

sari

lanang saka tiangkir maoe nganggo pcn- sil. oetnwa nnannno scmorot11n

.

Dene ic\n

wf!I

kt-tara h

iiia ke-

tc~esan plr-rneke

kcmhang lan:ing

saka

tiannkir. mhilnd

'ner ditoe-

tnep manrh nqan!f wa

in

he kem- hanq-krmhanri pl'dl-:i w

io;

tOC\'l.•a.

jaikoe 3 octawo 1 dina.

J~n

wis

Kanggo niot"moeroepi ala oe- tawa ap

ike knpi hlec;!e

ran

maoa

l:oedoc

dit.indhin!l

karci hahou

<."t'tawa

l:inangan~. s~riirn morn-

dhake Ot'•awa

m!nrod~ hii.::i ta

-

socmnerocpan saka tnnd!t ·n~an.

Moelan~ saclC'erc t'nge mhJ.i,.t

rr. 1- ke. knetl

ne dimen~crt~ni ~ •a:ak-

watakc Ian

h~dane. Sa11a·Jvan

tandncran )ija ni?

M!la m~h ·pa-

dha l

1h•:

ken;i

dihlec·unki!, l.1n :.ena clinedi soepaja

bibite adja nganti

malih.

Ing ndhnt."wnrr k11t1"ran91:1 U

f~n

knri ikne

hic;a,

Ian

lctna di·

1-lac;te:-ake. D:idi

l'CQa ha m.1 ih

dildi ala

saka

k.irt-ri.? .. ihewe. R1-

!l11ne mtnC1konn d

ialaran

saka

kcmhan~ kann

laqi

mekM

man e

kep~nt'nkan tawt'\n

oetawa Jee.

wan lcanq katncran sari lnnang

!!!aka l!ln diini!I kano ala A!lile.

Mne1ilru~

tan•lnf'rn n kita

11rhaae-

j.nn pcdht-

ak~'1 k:lng

asile

prasa- soit

ora n

joemboctf.

PAJt LOl!GOE.

-C>-

Referensi

Dokumen terkait

Gegajoetan karo bab ing ; ndhoewoer, awit ala betjike a- r mal ikoe doedoe wong lija sing II netepake, nanging agama Islam, mocla wanita kang migoenani I m.:ioe, kocdoe ngerti temen