No. 6. Taom VII 7
October1939. OPLAAG tt.000 BXBMPL. Sabtoe Kliwon 23 Roewah 1870.
PANJEBAR SEMANCAT
Weekblad bua Djawa
adhcdbuarka.>angaan dlwetokak.C
eabendlna Sabtoe dtaing N.V.
HandelMij. Druk.
,,bldonesia"ing
Soerab;.ja.Hoofdredacteur : Imam &.pardl Regane langganan l kwartaal
f
1.50.~ Kena diLajar saben sasi
f
0.50. Koedoe ' clibajar dbisik. Toemrap saadjabanfIndonesia :
l
kwartaalf 2.-.
Sawajah- wajah kena ndjaloek dadl langganan, nanging jtn ltrtn koedoe
iag wekasant kwartaal.
Alamate Redactie Ian Administratie :
nPANJBBAR SBMANGAT'' Paviljoen G. N. I. Boeboetan
SOBRABAJA.
Ragad advertentie I regel j 0.25; apese
f
2.50 sak-pasangan. Jen langganan (contract) : bisa oleh soedan akeb.Kena ndjaloek tarief. Administratie wenang nolak sawidjining advertcntic,
'Telefooa Reel.
IanAdm.
z. 1 4 a'·
tanpa nerangake sabab-sababe.~---'
- • ·- ··· ... "** ...... .NGINDJIM VOLKIRAAD
BEBAJA
perang saja moeta- watiri. l:'adjagan pradja. defensie, toemrap Indonesia doedoe soal kang baen-baen. Nanging kang loewih penting maneb : aapa kang wadjib njangga beja maoe Ian saka ngendi olehe7
Parepatan Volksraad nalika 22 Sept. oega ngembat bab maoe.
Pamrentab ngadjokake rantja- ngaa tambaban begrooting kang- go defensie. Sabagejan gedhe warga-warga padha njaroedjoeki Ian mbijantoe marang rerigene Pamrentab ikoe.
Ora perloe karemboeg maneh bab kamlaratane bangsa Indo- nesia ing bab bandha. Pambijan- toe aroepa bandha saka rakjat Indonesia mokal bisane. Rakjat Indonesia moeng ndoeweni ban- dha tenaga. Toewan Soangkoe- pon oega ngoesikake bah iki. Oi- a ndjoerake soepaja banasa kita diwenehi kalonggaran kanggo meloe actief ana ing padjagan pradja.
Nationale Practie loemant.ir adr. Thamrin ora menehi swara toemrap tambahan beja defensie · maoe. Moeng nglairake pane- 1 moenc. kleroe banget • manawa Indonesia diekon mikoel beja ka- beh. Oega nglairake tjoewane dene tenaga Indonesia ora ka- petoeng ( ana ing militie).
Toewan Tadjoedin Noor me- nehi tjonto lelakonnc Polen, kang flang kapribadene ing sadjroning t 8 dina. Mangka Polen ikoe ka- leboe pradja kang koewat. mBan- djner n11lnirake was koewatire toemrap Nederland.
Moela sarirane ngandjoerake soepaja Volksraad saiki iki di- brobah. Paprentahan ing kene koedoe salin gagrage. jaikoe nganggo tjara parlementair. ( ka- Ja paprentahane nagara kang wis ma!ieg pribacli).
Ora moeng warga bangsa In- donesia wac kang ngoesikake soepaja in!l kene toemoeli diana- ni paprP.ntahnn parlcmentair.
Toewan Roep
(P. E.
B.) Ian Kerstens oega niaroedioeki pa- ncmoe bah owah-owahan staat- kundig.Apa kang kena kita eptk !!a- ka remboe9-remboeg maoe 7 Ja- ikoe sepisan : bangsa kita moeng bi11n menehi hnntoewan aroepa tenaga, kapindho ing kine per- loe toemoeli dlananf owah-owa- han staatkundi9.
- ... --- · - ·· . ..
- .,....,._. _ _ _ _ _ _ . , . ... ._...__,_.._ •••P• - .... _ .. _ _ _ _ . . . , . _ _ _ .. - - · -Lmadi · iog haogsa Ian djagad raja
Mangsah dhadhasar rahajoe
Ian katresnan.
TRBSNA
BANGSA
ORAAN3GBTHING1
LIJANBANGS.A.
WONG
drengki, boengah jen ana sipat lalawanan. Sing sidji tanggane nemoe bilat Seneng emoh kasor dening sidjinc. Ateges jen lijan nemoe sangsara. Meri kabth ndjaloek menang, kabeh ndeleng kabegdjaning sapadha- kepengin oenggoel.padha. Jen kenaa. koedoc di- Mitoeroet kaadilaning 'alam, doewa. Karepe. soethik koeng- karahajon bakal menang tinim- koelan, cmoh didjadjari. Kaboe- bang kamoerkan. Si ambeg djat- ngaban tan kabegdjan arcp di- mika koedoc bisa ngendhakake eptk dhewe. bocdi angkara. Ana ing kahanan Sedje k;iro pakartine para ra- saben dina, oetjap mangkene iki h;ijoe. Kang diesthi, k~begdjan~ ltena kaanggep moeng temboeng wong ake~. Kang. dtt.~ndan~a. panglipoer. locwih-loewih jen moeng amr1h slametang h1an. Tie- ma•·1as kahanan internationaal kak saparibaw.ane. moeng nedya ' saiki. Akeh kamenangan2 kang gawe tata tretab. ora timbocl saka sedya rahajoe.
Pantjen iki gegajoehan pocng- nanging saka kekoewatan. pa- kasan toemraping oerip. Slamet ngawasa.
tata tentrem, ora ana maneh.
Jeri
Sapa koewat, koewasa. prako- ikoe woes katjekel. roemasa beg-sa.
bakal bisa gawe abang-biroe.dja. Moeng bae kanggo toemoe-
!
Satjara kanalaran. pantjen be- djoe mrono, rekasa banget am- 'I ner. Bockti njata. Singa kalah bah-ambahane. Awit si slamet . koewat. kalah gregct saoete. sa- soegih mocngsoeh. Pirang-pirangI
nadyan sedyane loehoer. terep wong golek tretib roekoen. na- ; ana ngisor.nging akeh kang koerang waspa-1 Ewadene satjarn ketmanoeng- da dalane. Moelane dadi toem- , san, kaoetaman. kita koedoe te- pang soeh, mahanani ing djag;ul !cp pratjaja. jcn karahajon ba-
lforlnum·gn kita inf/ Kt.por. lJj11.larrtn, ll'i.~ h1.~il ng11<l g11U 1mi·.1r111- 1Jt>rlan P .. '1. K. km1g ntrgr.~ : I' rd,i<lflllf/llll .llrnyHlj11r l\rm11- ·
di<>"""·
km1g 11dnr.u•h1inii11t
11<lmirvmi lko11m11i, 11jamlwrf{lnt1•1 ~o.'lif1l, O(Jfa: riign .mrta ~·a11nrd<1jan, .rmlm "d11. - mla11c ~dr. J .• ~lnmet A fmodjo, lwrlnf(lnrgn. kiln •. 1forga-mnrgn. f1rnnjorhane Ol'll !.:nntlhrg ing fflr1i.~tm Inn w.tnhnrgnn 11vil,
nanging
k1au•11n hnrklipnnrwou•l.
PERA NG.
PETJAHB perang ndonja kang kapindho. agawe miri
e
wong sa'ndonja. Toewoehe pera- ngan ing t:.rop.ih saiki, nadjan wis akeh nasehat soepaja adja nganti goegoep Ian bingoeng. iJcl meksa ana wae wong kang goe- goep sarta bingoeng. Mangka sa- njatane, kita ocrip ing ngalam ndonia iki meh saben dina nin- ciakake perang. Na119ing doedoc peran!J sabaene, Ianka•19
kita t1atoer 1n9 kene doedoe perangan karo nioengsoeh kang ana sa- ndjaba kita. nanging perangan kang ana ing sadjroning badan kita tlh~we.Nalika kita nindakake paga- wejan, rikalane kita mikir - mikir.
oetawa selagine kita mranata te- naga kita. ora lroerang-kocrang moengsoeh kans merangi keka- repan kita maoe. ana moengsoeh kan9 ngadjak ngendhe-endheo pe- gawejan. ana kang :1galang·
alangi kasregejJan kita. dna kang noewoehake perangan antarane watak sregep Jar. kesed ••ktip Ian wegah, mempeng Ian nglemer.
rasa tresna Ian gething. soesila Ian doersila.
Perangan mengkene iki ora sc- pele ing ngatuse keslametanc wonge dhewe - dhewe. awit jen sipat kang betiik :19anti bisa ka- teter dening . ipat ang ala. iki atepe bakal ncm.1hi pitoena la- hir Ian hatin.
-o-
kal hisa ngendhih kamoerkan Ian angkara. Moelane. atlja pc- gat ing pamangsah kita ngqa- joch karahaion. Merangi piala.
ngrantas boedi tjandhala. Kang doemoenoeng ing awak
dMwc
locwih dene.i
i.11 wis knri kang doemoenoeng ing lijan. Sar11na
pamardi. njocroepake an~rncranggering agama Ian p.1p.ikem
. oetji, oega panu.·k~a m:-rang
11wnke nglakoni hcner hetjik.
11qG4lioeh karah•1!C1n ng,•ndh1h piala. lkoe ora atcge~ ~cngit J;,1.
ro wong.! sing : glakC\ni al.1.
Noeli koedC1c ditoempe~. ditier:- tjeri. di in9kan9-singkang I.!:."
lki preloe disoerocrake. Marq.1 akeh hanget kang isih padha kleroe tampa. klerne olche nqc- tinkake. Doedoe nlaning boedine kang disengit. nanging oewon!-lc·
Prajogane jen biscl. mandar kitn dajanann amrih dctdi hetjik. kc-
Katja 2.
SHMANuA
1~"~--~~---
aa kanggo embat-embataD gawt mbangoen kaoetamaniDCJ akeh.
Ojer wong kang njata resik, ra- hajoe, loehou ing boedi, ora soe- sah koewatir jen bakal katjipra- tan alaning lijan, deniDg woes doewe gegaodboelaa koewat.
Wasitane Sang Maharsi Rama- kresna:
.. Djiwa kang woes taoe noenggal dadi sidji karo Goes- ti. bisa ngoempoel karo djiwa lija-lijane kang isih eoom, ka- lawan mardika, Ian babar pi·
.!Ian ora bakal kareotjana ba- rang-barang".
Kaja dene kang lagi oerip
sa-
iki temboeng tresna bangsa. ikoe ora oeloek-oeloek amrib sengit karo bangsa lija, ora. Kabeh ki- ta adjeni, kita rengkoeh betjik.Sanadyan golongan lija, kang doeroeng taoe temoe-tinemoe, jen pantjen apik kita oetjap apik.
Jen moela loehoer ija k ·:a we- roehi kaloehoeraoe. Sanadyan la- lawanan kita pisan. manawa loe- hoer tandoeke. oetama tindake, kita regani.
Ana lepijan kang kena kita
I
pethik. Oitya Koembakarna ing Ngalengka, peraog karo Praboe Rama. Ora marga sengit ma- raog Sri Ramawidjaja, nanging awit kapeksa oglaboehi pradja Ngalengka. log batin Koemba- karna dhcwe ngalem, mastoeti menjang kaloehoeraning boedid Sri Rama. moengsoehe. Ocljape Kocmhakarna nalika cfisoembari dening Pr. Soegriwo :
. . . eh radjeng wre sireki, adja kokira jen ingsoen, boeta tjandhala moerka, nora mamak ngong adjoerit, tan aned "a doeraka ing ratoenira. ·
Adja sira aranana, djer nja-
ta sotyaning boemi, soesm:aja angedjawantah. amoerwa ajoe- ning botmi, soen kapakaken mami, woes parenq~ awaking·
soen, miloe ratoe droehiika. si- ra woes begdjanireki. angla- boehi karjane Narendra tama.
Nangin11 ija joedaningwang, nedya nglaboehi nagari. djer ingsoen trahing Ngalengka. sl bapa miwah si kaki, ratoe Ngalengka ngoeni. mengko
kantjikaning moen11soeh, se-
dheng in~soen matija dadi la- making nn"ari. nnra tjipta wa- ni ring Bathara Rama.
Tan tjipta nglaboehi karia, mring boemi Nata kaka Oji, oedjer Narpati doerinqrat, a-
mocn11 n11laboehi nagari. pan tan kenn pinilih. pepesthen ing- kang toemoewoeh. ala ajoe pinanggya. tjelak ingawak pri- badi.. ....
•RM13·Hi~•q.191n
lAHIR DNDD SLAMBT I· I. R. 5oebm1o, poetranf adr. SaltroatmodJo Kdoeloerf kw. no. 25912 aaUka 12 )uni Ing Rewocloc Ujokja.
2. M. Sonni, ptW"tran6 sdr. H Abel. Manan kepoaabn• kw. no. 26266 nalika 13 Aug. djam 9.30 awan Ing Lc:fok koclon Bodjaaagoro.
J. Pcmaijad. poetranf ldr. Silwo:flhardjo kw. no. 5341 nallka 20 Aug.
lag Boboturt.
4. Dwibarjoao, poetranf wara lar wlra Socgadl kw. no. 16612 aalib 23 Aug. djam 8.45 Ing ldioltk .. Slat Jozef' Tjitjadu Baudoeag.
5. Poawed, poetraaf aJI Ian kl Mocatoko kw. no. 13391 aaUb 23 Aug.
1119 Soerabaja.
6. Dwiammo Prijadl, pcwtranf sdr. Dema S:ufow1aangota kw. ao.
2011 aalika 26 Aug. dJam 7.30 ltoek lat B. P.
M.
HospHaal Tarabn.7. S-...lrl .U.. Socgag, poetrad wara Ian wlra R. S. SiawOIOt·
marto kw.
no.
16891 aalib 29 Aug. djam 10.15 awaa lag· Godfjaa OjawaPc·
dan &djl.
a.
N - . poetraaf wara Ian wlra Sotmantrl kw. no. 2219 lag Tacljiaaa oalika 31 Aug. djam 2 btogl.t.
Soauarto.
poetranf )ah)o kw. no. 18555 nalika 2 Sept. djam 2bcllfl
Ing Kal~rang Woaosobo.
10. R. ••beag l!dlU Mocllaato. poetranf wara Ian wlra R. lbaoc Jatao- wlrjono kw. no. 15418 naltka 3 Sept. djam 6 •aock lag Woaoaobo.
11. Rr. Sd Mocljad, puetraa• wara Ian wlra R. Mocljoao kw. ao. 20802 nalika 4-5 Sept. djam 1.15 Ing Sragfa.
12. S..toeo, poetranf adr. Mardi kw. no. 19891 aalika 5 Sept. lag Kwltaag Wftan Batavia C.
Ngatoer.W poedjl raliarclja.
NAMBOBT SILANING MRAMAa
~R.-r. Sid Mealecbeh, poetraaf R. Moh. Marzocld dhaocp Ian adr.
Walidl krabatf adr. SrimardJI kw. no ... nalllw 27 )uh lag Ngoetcr Solo djam 9 btogl.
2. Rara Moaallatea, adh1n• adr. Bocwang kw. no. 9399 dhaoep Ian Ojaka Doeldjamal nalika 31 Aug. Ing mtadjld Ampel.
J. Rara Soml dhaoep Ian M=·-ad Moatalaal kangmu6 Moh. Koc1- nln kw. no. 23332 nallka S Sept. djam 7.IS aorf lag Kocwoc.
t. M. r. Sid Mocljad dhallfp Ian M. Soaaltro lpfaf kw. no. 13235 Pa- lirlan nallka 7 Sept. Ing mtsdJld Pakil.
5. M. r. Latamab poetranf Saatro;>rawlro dhaoep Ian Ka1ro kw. no. 24255 nalika 8 Sept. djam 6 sor6 Ing kp. Wo:iosarl Kon. Emmalaan Semarang.
6. Socpijab dhaoep Ian M. U..iidaa 1tdoclotr6 kw. no. 17984 aallkn 9-10 Sept. Ing Pladjoe.
7. R. A. Socbmd dhaocp la11 R.
J.
Soaaao sedoeloerf R. Oemardanl kw. no. 19745 nalika 9-10 Sept. Ing So~o.8. R. r. Toanlacm sedoeloeri kw. no. 20053 dhaoep Ian R. L Soctardjo nalika 10 Sept. Ing Hardjowlnangota Patjltaa.
9. R. r. Otmlluajad ltaaa Hualnl poetranf kw. no. 23835 dhaocp Ian M. Modjoao Goadoaoctirto nalika 10 Sept. Ing Bartng Kartlnl Malang.
10. R. r. A. Mocdjlcm dhaoep Ian H. Samiroaa kw. no. 19251 nalika 13 Sf.pt. Ing WlrobradJan DJokJa.
11. R. r. Arlmbl dhaoep Ian Kadarlaa kw. no. 9089 nalika 9-10 Sept.
djam 6. lO sorf Ing Ponorogo.
Ngatc.r~
u-vasiw.
bih akeb bog katandho.
oega bisa awake.
ma pan mrenahake Toemraping wong laladi ma- rang bangsa moenggahe djagad agoeng. ikoe preloe. Kita mang- sah. ndjangka kaloehoeraning bangsa Ian noeswa. kanthi sepi ing sedya ngremehake nagara oetawa bangsa lija.
-o-
1 Wm1 kan1 1ih-1lnlban. antrplng atlnf. ora ana pengga.,j abot. kabfla
I
I bisa dltindakakf klawan senrng, tn· , thfng Ian grmbl· ·I ---· · •'
ra. Mrngkono : oega aslh Ian pa-!
K.., A:.tllll maljllk
ubsr
koela- iuttrt1• ing 1.k. kila iki"'°'""
mligikHlatOGrga kita d.hiwi llHll. Pam•
tj11ki t.npa mbajar. Doedot allon-
nl
,ora kena maljak. Jinkirim
hbar mar11ng re.dnctie kl11wtA11MldtHluiki nonwnng •llonn4.
Sn Im netinp-oetinpnn lkl ne- lakake pamanqsnhe Koembaknr- na ora dhinasaran ing rasa sengit marang lawan. Nanging oega ora moetatoeli, djer weroeh jen sa- doeloere dhewe ( Dasamoeka) kang loepoet. Tantjebing ati moeng sadji : laboeh nagnra.
koempoelanf, lja
I
I
! 1 _ •Si7"
•• • ;~
•. I
koedoc nindakakf wadjiban Ian a)a· grkoe· lrmI
IOra toena wong njoemoeroepi kaloewihaning lijan. Mandar ba- thi. awit bisa njonto, noelad,
Ju
: han6 kanthl senenglng atl, lrga lr.
1
gawa, ora lrka kasoerocng I.aka pe- pfnglaaa : bfa dlaranL
'
- ...,, .
1 October 1939.
ANAK MOERSID.
- -·
I.AJANG ,,Warajagaja" an9- 9itan-dalem swargi
M. N. IV,
njeboetakt gegajoebanf wong oerip ana Jng ndonja Jkoe :
lngkan9 dbibin rabajoenJng dbiri, kJnalisna saktbJng pra- karo, mjang sak serik sasama- nt, kapindbo badanii>oen, ha- jwa tansah : soesah manab- Jpoen, kapJng pat araa darbta.
anak lanang kang moersid mi- nangka widji, ndawakken toe- roenira.
Temboeng .. anak Janang" ing dboewoer ikoe, ing djamon saiki kena.disaliDi .. jtkoe anak", tege- st I a n a n g oetawa
w
a d o n padba bae.Apa sababf n d a
w
a k a ke
t o e r o e n ikoe oega kaleboe gegajoehane wong oerip
?
• Prakara ikoe bisa djalaran
a.
ka i
n d
iv J d u a I
i 1 t is c h.
nanging oega
bisa
adbedhasar i d e a I i s t i sc
h. Lire mang- kene:)en maksoede doewe aoak ikoe soepaja bisa nampani wari- san dradjatf, semate, kramatt, oetawa si anak kado.:noengan teloeng bab ikoe ngloewihi ba- pakne, ikoe kalebor semangat indivldualistisch. I.an semangat mangkono maoe toemrap para sardjana soedjana. koedoe d~
singkiri, awit njoeiajani karo karsane kang Maha Koewasa. anggonne nitahakt manoeng'la adhedasar
u
n i ,.e
r s e e I, ora. mbedak - bedakake. ora didba-
woehi oengkocl-oengkoelan.
Dene jen ma~soede doewt anak ikoe soepaj<t bisa neroesak~
idham-idti'amane si bapa. ikue kaleboe semangat idealistiscb. Semangat mangkono maoe, ma- noengsa wenang doewe.
ldham-idhaman apa
7
Mesthi bae idham • idhaman loehoer.idham-ldhaman kang o r a toe- mrap eigen}>elang.
Loehoer - loehoering idham- idhaman ikoe ora lija : andjoen- djoeng dradjade b a n g s a Ian noes ant. kaja dene karsaning Allah kapareng mijosake K. N.
Moehammad s.a.w. ing antarane bangsa Arab. Oetawa : mamajoe isining djagad, kaja dene toemi- tahe Sri Rama. kang pantjtn ti- nanggenah njirnakake Praboc Rawana sawadyabalane.
KAI.ANA DJAJA.
'J
Octooer
1~3~... i'ANJEiSAR SEMANGA1· "
--;:===:::;:::::::::;;:::==--~--- ---~--- Kutja 3 .
perloe maneh kanggo anake". Dadi pegaweja:a
!Ingperloe · · · · ADVERTENTIE ALAL BAllAL.4LAN. · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · ·~ •
dbewe kanggo goeroe jaikoe mimpin moeride, basaa m e r d i- k a
in g
1a m o eb a r an g g a- w e Ian p e r t
ja j a m a r a n 9 awake.
• •
• •
S.Dad)aa Lebaraa lllb taagtb, wls akl'h adotlotr kang moendhott U. 8
Merdika ing samoebarang ga- we ikoe karepe, ing samoeba-
.._...., .,. kUa ltUaJ Dt~f LBIARAN NUMMER Ian mi:ni:hl pilpan : luwggo marjak adverteatle Alai bahaJalaa 1
8
LQENGGOEHE rang gawe ora dipengaroebi sa- pa-sapa. Pretfaja marang awake
Waag1oebl~
pllalcooaa Ud ,JA I" Wlwit dlaa Ud admlnlsuarie klra wil=
samapCa aampaial advertaalle maoe, loewlb-loewlb toemrap kotldw rgu kila •
GOEROE. mengkoe karep : Ora boetoeh pi-
aaadjabu6 IDlloaelia.=
•
Minangka wakiling woag toewa. toeloenganing lifan.
- o - Nanging samangsa botjab-bo-
Salab
sidjiningsarana kanggo tjah perloe temenan menjang pi- nglbehoerake dradjating bangsa toeloenganing goeroene. ikoe jaikoe pergoeroean. Moelane pe- koedoc dipitoeloengi Ian botjab mimpin-pemimpin kita oega ora bisoa ndoeweni kepasthian jtn talompe ing bab iki anggonne bakal tntoek pitoeloengan.
ngandjoer - andjoerake • Sillrta Soepaja botjah bisa merdika mboedidaja amrih mentjoengoele
ing samoebarlfnggawe perloe di-
!\ekolahan-Hkolahan
partikoelir. lelantih: mitoeroet prentah. · Dja-
Ragade Advertentie, · sepisan f 0.50. !
Toaarap doedoe koelawarga klr.. raeacM
f
2.50. Tjoaronf 11dvrrttalie : dalah ragadf baa dlkirlmakt wiwit Miid. • Gedhfaf adverteatle ora keaa loewlh aka S garil, sarta rag.ide l..oedot :dlba)ar dhillk. •
D~k taom kepoeaekoer akth koelawarga klra sandjabane Indonesia !wag • luuip engooDDf kirlm lekat adverlelltleai GgaDli ora bisa katotl kaputjak Ing :
Lebaran•DUIDlllU. •
ADMINISTRATIE.
=
Anaoging sekolahan maoe doe- Jara11 wong sia g bisa madjoe oe- roeng keno kanggo oekoeran be- ripe ikoe wong
.kang mitoeroet tjiking pendhidhikan Ian pen911- prentah (ora mbangkang) b1n
djaran. lki sebagejan gedhe goe-
kangmerdika ( o:-a dipenga- •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• •
mantoeng ana goeroene. Dadi roebi.) noengsa sing doeroeng taoe
singperloe betjik loewih dhisik Ora mitoeroete botjah ikoe sing nglakoni salah. Saka pangrasa- jaikoe : goeroene, kang mabanani akth-akeh saka salahe wong toe- koe salah ikoe dalan menjang be- betjiking moeride. wane, djalacan moeng saka pa- ner. Sing sapa nggoleki bener.
Sebab ora bakal pemimpin-pe- nganggept marang botjah. Pa- gelem ora gelem sok kepranggoel mimpin kita moeng nrima ana.. nganggepe wong toewa marang karo kesalahan.
ne sekolahan bae, nanging sing
anak.oetawa goero.- menjang Saka panemoekoe. antara lija perloe jaikoe wohe sekolahan moeride. ikoe koedoe kaja dene I dalan kanggo ndhidhik madeg maoe. mitra karib. M.oeng .bot!ah perloe
1pribadi jaikoe : wani salah. ora Ora ana wong toewa sing ora diweroehake s1lah-s1lahe nom Ian nijat gawe salah Ian sinaoe ge- tresna menjang anake. Nanging toewa. Moelane ana botjah kang lem.
ora
ana wong toewa kang ora dikongkon
sokmrengoet, kedoe- Wani salah tegese: Oepama- kepengin soepaja anake dadi melan. Ian
lij~·lijaneikoe. saka ne nganti salah wani mbenerake wong kang loehoer dradjate. ora b1sane
~ing kon~kon. ~tooetawa ora isin ngakoni kesalah-
Dretl;the rasa katresnan Ian kongkon ad1a nganta bot1ah ane. Gelem ikoe tegese : karep.
koewadjiban maoe noewoehakt ndoeweni rasa loewih asor. Loe- Sinaoe ndoeweni kekarepon.
wo119 toewa nggolekake dalan mrahe jen ngono-ngono koewi Akeh bae botjah
singora ndoe- keprije bisane ketekan
sedyane. !.inQ disalahake botjahe.weni kekarepa.1
apa-apa. jen oraSebab-sebab iki noewoehake Anane
botja~kang mbang- diatag ( dikongkon) dening goe-
•inane pergoeroean. kang prentah 1koe noedoehake roene. Oepamanc pegawejan wis Sarehning goeroe dadi wakile jen wong toewane ikoe doeroeng ra:npoeng mbandjoer ndomblong.
wong toewa. dadi koedoe we- I bis~ prentah. .
1:gentcni disaroewe dening goe- roeh wadjibing wong toewa toe- I Sing akch-akeh bot1ah ikoe jen rocne. lkoe pratandha botjah ora mrap anake. Dene wadjibing
• arepapa-apa wedi mbok
~ana-ndoeweni kekarepan.
wong toewa sing penting dhe-
1 wa salah. Mangka sakbenere oraSamangsa botjah wis ndoe- we jaikoe :
,.!.'Oepajaawake ora kena mangkono. Ora ana ma- weni kekarepan kanq tetep.
Para
pMagocroe.~eperkoenapoelaa
,.,'li Gcmi" .i119Sorrabaja. lVicoit toe>nindak
1wrlikal"oea
1935 .•lt?enggoeh toedjoraoone
11y"rdi oendhakittg lmhi.win,ta
mataning 6l'.onm11ilcm
nt1lel11ntihn11m1nq ketlatenan. lViwitan kang diotdi bab ljoekoert1n · iuri kabeh
d"."~tt'tlrgan6 aoerat kabar kit11. Loewih -lnrwih,
iriyw"kfoe pt.rang
1/.-1,iita
koedoengoehehi lmb gemi kiln inu lK1l1 l:t11>t' rlnrwan apa
b11e.(Kirirna• mko koelauaarga No. 58'!5.).
mhandjoer ora pcrloe diatag ma- neh, weroeh men1an9 koewadjib- ane. Jen wis maragkono, pertjaja- ue marang awake dhewe
saja ge-dh~.
Jlrctjaja marang awake
dht-'· c bisa mahanani : madeg priba · I
di.
Jen
botjahwis didhasari meng-
kono. in:;tembe mboeri botjah '!-t!sa
t;ek~1dhewt Ian ngga
joehioehoerinCJ dradjate dhewe. Da- dija koeli
oepaman~.ja koeli kang loehoer dradjate ( dradjat = ta- taran).
Ing ndhoewoer wis dakterang- ake. jen kabeh wong toewa ikoe treima menjanq anakt. Sarehning goeroe ikoe dadl wakiling wong toewa, dadi \Vis mesthine loewih dhisik goeroe koedoe tresna me- njang moer1.!c.
TresnaninQ wong toewa
me-njang anal< rlibrektekake sarana : laladi.
Lala•.~i ·koesawidjining la- laboehan. Dadi
sarananinggoe- rne kanggo ndjoendioenq
dra-diatinQ moeride ora li
ja:lalahoeh- an. Dadi koedoe wani laladi oe- tawa:
man~astoetf.lki gegaman sing ampoeh dhewt.
MOENADJAT.
----
;•1 ..
.Vr1lik.111! i:ill '"'
" !"' ' .'"'"·
l.-.1t••11niOil!lllli, .~11orti1
f.
11r1r111 i .~i .'lio1f,io kc .~1· 1117.(1· 111. .\"1111fli1111 /1111·r 1111 t jul' - tjut.l klm11l1i. dj• l•fot I{ kaju . . . .l1iti119.
-o--
...
I llNG kha qgrp raJjabraoa adl
!
lkoe. loemraU ; mas, plljis. lotm, bulijaa. Moela akl'h -.·ong kang ma-
rlsl warl-' awoe.
~~'''~1/.f1t11"' djoed radfahrana.
1 '';;4T4-~~. lr.1; mangkm rad)•
I
'
'~"""
" brana lkoe orafut- •
I
grng. Bila oega ikang dlwarl1i ora bisa mlgotaakakf,
I
bfda Ian radjahrana kang awotdjoed
I
plwotlang adl Ian pangl11ntlh kang brtjilt, tutAmloe biaa motljakakf.
• ••••••••••••••
Katja 4.
Wama-warnaning banjoe.
_,,_
SOAL banjoe
ombcnikoe sa- widj
ining soalkang perloe ba- nget kan990
ko~war'1saneawak
kita. ora
':>edati-
nimbang:t'al
pa-
,gan, se-
hab l~we- 1eweteng
sihbisa di tahan rada
ioeweti- nimbang karo ngoru"w
v..: ...ngelake oe- wong. Ora
anggcrbanjoe kena diombe, djalaran banjoe ikoe
warna-warnaIan beda-beda ra-
sane.Ngilangake rasa kang ora enak ing banjoe kang arep diom- be.
ikoeangel banget. Beda ba- nget karo panganan kang kena diolah Ian diboemboni warna- warna. nganti dadi pangan kang mirasa.
Lan maneh banjoe
ikoeka- loemra hane dadi .. kedhatonne"
kr
oema-kroema ( bacil-bacil) pe-njakit. kajata penjakit dysentrie.
typhus Ian cholera. Oemoeme pe- njakit ikoe dicarani penjakit oe- soes.
sebabm.mggon ing oesoes.
Uadi menawa lita sekarep-karep b:.c ngombe banjoe. ora nganggo kita titi priksa dhisik resik ora- ne. ikoe
ategeskita noekoelake soembering penjakit noelar kang mbeba'an
i.Pira
tadhah~ oewongsaben
~ir.an~ ~nggonne
migoenakake
.. PANJEBAR SEMANGA'i' 7 October 1939 •
1.-ilnjoe ? Sanadjan dhek bijen wis dianakake banjoe omben Ian banjoe adoes dMwe-dhewe, ana- nging djaman saiki wis ora ana bPdune banjoe omben Ian banjoe ka
nggo adoesI.I.I., djalaran re- por
cnggonnemisahake, Ian saiki saben-saben pipa banjoe (water-
!e:dmg) moeng ndoeweni oeta- wa isi banjoe
samatjem bae, kangkena kanggo sadhengah kaper- loewan.
Kche b:io
iol•'kang dienggo de- r.ing saben
Wl"ln~ing sadina-di- nane goemantoen!J marang sa- watara bab, oepamane : bisa oleh banjoe dpa ora. anane karesikan.
dradjad hygienis, panas orane ne- gara,
(temperatuur), regeding
njambr."~tgawe,
seneng adoes oe- tawa ora.
I. Banjoe oedan :
Wis mesthi bae akehe ba- njoe oedan goemantoeng marang toemoeroenu6' oedan. Banjoe oe-
dnn1kC'e satemene padha bae ka-
ro ..gedestilleerd
water".na- nging nalikane toemoeroen me- njang lemah, ketjanmpoeran re- reged warna-warna. kajata : gas-gas (zuurstof, stiksof, kool- zuur), garem-garem (ammo- nium:::oulen), keukenzout, bacte- rie-b;icterie Ian schimmels.
T1ekaice banjoe oedan ikoe bi- sa m!J ... bajani, marga saka ikoe loewih betjik adja ngombe ba- njoe oedan lawaran wae.
II. Banjoe ndjero lemah
(grondwater). Banjoe kang mengkene iki ana rong roepa kang beda banget panggonane Ian paedahe marang oewong.
Jaikoe:
a. Baajoe kang toemoeroen, nanging ora diaaring (zakwater).
Ing ndlioewoere lapisan tanah kang ora bisa diliwati ctening ba- njoe. moeng an;i sawidjining la- pis;in tjampoeran saka lemah Ian godhong-godhong kajoe ka!lg wis bosok oetnwa garing. Wis mr.sthi bae ban
ioe kanq ana sa-djrone lemah mengkono ikoe ora I
liw~t
.ing saringan lemah kang sed1at1, nganti banjoe kang mengkene iki padha bae karo ba- njoe kang tinemoe ing ndhoe- woer lemah, oepamane : padha karo banjoe kali I.I.I.
b. Banjoe kang toanoerom Ian diaaring (dieptewater). Ing ndhoewoere lapisan Jemah kang ora bisa diliwaU dening banjoe, Unemoe sawidjining lapisan le- mah kang dadi saringan, saka-
;behe rereged kari ana ing lapisan j
saringan iki Ian sakabehe ba-
.njoe kang liwat wis resik: ing
1ndhoewoer lapisan lemah Ian
Ingisore saringan ikoe. ana ilen-
·ilen banjoe maranA panggonan
·kang loewih endhek. I
Ing perangan kang endhek iki,
•kekoewatane baajoe
'(druk) ge-I
dhe banget Ian menawa lemah ing peran9an ikoe mrekah oeta- I
wa mbledhog, bakal kedadejan ana:
1. Soember (br"nwater).
Akeh banget koetha-koetha ing tanah Indonesia kanA ndoeweni
,
pfpa banjoe kang gandhtng karo
'""i'. ·- - - -soemberan. l:Sanjo1: soemberan
ikoe betjik banget jen diombe. Jen n
Fakir flOl'djocmcloc
l::tml-Pantes koedoe didjaga soepaja ptercn . . . ,
banjoe kang asal saka ndjero Je- - - -
mah iki adja ditjampoer karo ba- segata.
njoe kang saka ndhoewoer le- Wis mesth
;bae banjoe ing
mah. ndhoewoer le1 nah iki akeh 1sme
Rereged-rereged ( saka kc- kroema-kroem.l peni<skit Ian re- wan. thethoekoelan Ian menoeng- reged warna-warna. djalaran sa- sa) ora kena oetawa kadjaga
lhen
wa~toebisa tjampoer karo adja kleboe ing soemberan ikoe sakabehe rereged saka menoeng- Oepamane wong kang ndoeweni sa, kcwan Ian thethoekoelan.
~elara
typhus, ndokok rereged . AUh banget
. k~e.tha-koeth~mg satjedhake soemberan. ikoe u1g tanah Indonesia 1k1 ndoeweni wis ateges baka) poeloehan ewon huujoe pengomben asal saka ba- wong kang dedoenoeng ing koe-
.1
njoe ali ka119 wis diresiki.
tha kang ngombe banjoe ikue ba- Salrnbehe banjoe kanQ bisa kal ketradjang Iara typhus maoe. , mbebajani marang kawarasane menocngsa, mesthine koedoe di- 2. Banjoe soemoer artetis larangi, loewih-loewih banjoe ( artetische water).
,kali kang ngandhoet bibit pe-
lng
panggonankang ora ana njalcit oesoes kang noelar Ian soemberanne. ananging dikira mbebajani ( dysenterie, typhus.
ka~1ggonan
banjoe kang resik ing cholera).
nd1ero lemah, banjoe ikoe bisa di- Saben-saben banjoe kali ba-
4>+• •••••••••••••• • • • • ••••.. oenggahake mendhoewoer sara- kal sa'..J loewih reged, samangsa na pipa wesi. Sarehne banjoe saja adoh saka soembere.
·~· H I K S A N i kang ana ing sadjrone lemah ikoe Marga saka ikoe soepaja ita ndoeweni kekoewatan kang ge- ora b.'sa ketradjang lelara noelar
• • dhc. banjoc maoe bisa moentjrat iko..-. kcwih betjik sakabehe ba-
Aanl~dan Reparatie mleboe ing oeroeng-oeroeng (pi- rijoc-banjoe ing ndhoewoer ma-
w 1 • d • pa) wesi. ce. disaring ana ing omah Ian
jcnater e1 10 g. kanggo ngombc. betjik digodhog
i 3. ~anjoe socmoer loemrah. dhisik.
ROEBOETANSTRAAT 186, - Banjoe soemoer iki beda karo T e I
f.3 1 2 6 z. • banjoe soeml !ran Ian banjoe soe- MOEKA Kp. MASPATI • l moer artctis, ora bisa dikoempoel-
:
ake
sadeq
saknjct. Ananging S o e r a
ba i a. , k<tnggo keboctoehan sedina-dina-
•• j nc. banjoe
soemocrikoe tjoekoep kehe Ian tjoekoep resike. Soc-
• mocr ikoc sabisa-hisa
koedoe a- Bil
giToean _ Toean pobja KEBON + doh kMo kakoes, mengkono oe- tjoeti-tjoetji piring dan lain-lair;nja :
Ra karopawoehan oetawa bosok-
TANCCOENGAN
1 bnsokane
geqodhongan koedoe P A S A N G P 0 M P
AB 0 0
R. • adoh.Lan
adjanganti klebon ba-
z 0 N D E R S 0 E M 0 E R. • I nioe liiane. Mar!'.Ja saka ikoe
soe- l ,1-ia cl1ooen11k11n sesinlakaperloean. • I moer koedoe ditemhok kang bc-
S.-di,1
matjam
-matia m putpompen • tiik. Ian ing ndhoewoer weneh-
,, '" 11crkakas
Waterleiding. . : I , ana toetoep kang betjik.
1 larga
pasa~gan biasa ..
...f tS.- : .
1 1~ngan
sarmQan
...f
20.- • I Ri11adihaiar
empatkctli. +
ii. . . 0.
TARIBP Ill. Banjoe ndhoewoer lemah
( oppervlakterwater).
Banjoe kang mengkene. bisa kawroehan ing :
a. telaga. wadhoek. b. kali. c.
DARMOWl)ONO.
-o-
SAKA ADM.
Sdr. I. Siswadarsana Ing Ojoewana K.·m1111u Aug~t./Sert. '39.
Abn. 21808 Babo. Wis ~rh.
Abn. 25851. Wl'l\'lt Juli '39. nltjll f 0.50, nMftfl!IRk f 1.-.
Sdr. Sh. K.
J.
N11dm. ~IOC'tlon ora blsa kapatjalt. ~oerang nggoejobkfl\dja
kcxrang pamengkcx.- o -
7 October 1939.
---· - • .PAN?llJSAR ll!MANG.' T"
Katja 5.djakake pengaroehe ana ing ko- · -=·~~! '!:!Q!!ll'!~~s~~!!~~~~~~~-~~lil!lo'!;;-t. ~·~---
no. Pagerakan Wafd oega ka- -
· -·--- · - -RADJA FAROE IC.
Nata moedha
mgMair.
-o- D.
NALIKA radja Faroek mantjal
toemoesan ·paham fascisme. Moe- la saka ikoe saka pratikele
sangnata Faroek, golongan-golongan
·Wafd kang setengah militair di-
boebarake. Tekc.n saprene widji- widji fascisme kasapoe resik.
Kaprije tandoeke Mesir ma- rang lnggris, kabockten loewih ngegla dening anane oreg-ore- gan internationaal saiki iki. Me- sir nelakake perang moengsoeh Ojerman.
TJOBALAH ! ! !
Moclai sckaruno memcs;m rocdji-rOf d1i bo~al roemah. erf dan ~c:b<1gainja,
pada kanu.
SMEDERIJ
,,MA TR A IS"
TEMBOK GP.DE I S8 - SOERABAIA Kami hl5il terima pesnnan Tempat Udocr. mo:!dnj;i m1·n11·nangkan.
koeat dan harga morrah. Silahk.rnlah ! .. D.1flar g<m1bar'" d1kirim nralls.
menjang Mesir ngliwati Samodra Tengah, kapinoedjon banget ana sawidjining radja ing Afrika, kang oega ngliwati Samt>dra Te- ngah. Kang sidji arep nglenggahi kcprabon, sidjine lereh. Kang _ka- seboet keri iki jaikoe nata H a-
iI I e S e I a s s i e, kang
ken~scr perange moengsoeh ltali bi- jen.
Kaja kang wis kaseboet ing ndhoewoer, sang nata Faroek
kapareng moendhoet djatoekra-
Ujocga bis.1 1cr1m<1 peker:ljaan ko.: bOt"ran ddr1 ma11am-ma!Jam model danma sawidjining poetri kang doe-
materiaal.Koningin PafinB·
mBaleni paprentahan
ingMe-
sirnalika diasta dening radja Faroek. Dhek djaman semana.
djaman pangrabasane ltali ma- rang
Nga~csi.bcbaja fascisme
ingsakiwa tengene Samodra Tengah gedhe banget. Dadi toe- j
mrap ing Mesir oLtga moetawati- ri, mbokmanawa fascisme nglan-
~doe tedhaking ratoe. Ing kawi-
~tan dikoewatirake manawa para wandawa nata padha ora njaroe-
!ljoeki. Nanging djeboele ora.
Kedadejan sang nata Faroek pa-
nganggo
·kawitan ak5araF.
,lakrama karo rlyah Sasi Naz. Kelakon •lipatedhani asma ko-
Nalika samana sang dyah Sa- ningin Farina. Raji-rajine
sanssi Naz pinoedjoe lerem ana ing praboe bbeh asmane nganggo Montaza, Sang nata taroena mi- kawitan aksara F. kajata Faw- jos menjang Montaza. Ian mang- zija, Faisa, Falha Ian Fathiya.
gibi koelawargane dyah Sasi Kajadene ing pradja-pradja Naz. Tjekak tjoekoepe sang ajoe Asia lijane. ing Mesir ing djaman dilamar Ian kapareng. Bakal pra- koena oega ana tatanan harem
. meswarin~kabojonq rnenjang ke- I jaikoe kapoetren ing dalem kra- dhaton ing Cairo.
!<alanganloe- ton padoenoengane para \la-
ho~r
ora kaget. djer sadoeroengt ngenan nata. Kadjaba ikoe wani-
wisndoeweni pangira. ta ora ndoeweni kamardikan
Kabinet mbandjoer diweneh( kang nmber, nanging kapingit.
weroeh
poetoi;saning sang nata Dtne jen metoe nganggo aling- maoe. Bener Sasi Naz ikoe doe- aling ing rai. knng katon
m~ngdoe tedhaking ratoe. nanging isih mripate.
toeroen bangsa
loehoe~Persi. Nanging tatanan mangkono Embahne, Mohammad ::>aid Pa- maot ing Mesir saiki
wisorat ka- scha. raoe dadi minitcr-president loemrah. Loewih-loewih
sang na·ing
Mesir nalika isih kabawah ta fon pramtswari ikoe kadhidhik Toerki. ana ing uni\• ersiteit
ingEuropa.
Kanggo njelani andharan iki,
~:inangkapanoerocp,
ingkent perloe oega katerangake mana- perloe oega katcrangake sedja- wa ing Mesir ikoe
ana sawi<lji-rah djedjer<: nagara Mcsir. Bijen- ning gocgon toehon
b~b po~rwa-bijtnt
~csi~ikoe
. pradja kangning aksara. Bapakne Sasa Naz mandhm. P1rang-p1ran9 abad sa- ndoew<:ni pijandel "manawa
al:sa-doeroenge K.N. Isa mijo5, nagara ra F fkoe ndoc.weni daja gaib. Mesir ikoe ora mocng pradja Ngleloeri pijandcle swargi ba- mandhiri wae. nanging oega pakne iki.
sangdyah Sasi Naz
~~entjara. _Danging kapribadene moendjoek marang garwane
soe-1aakoe nalaka 30 taoen
sadoc·paja dipatedhani asma kang roenge K. N. Isa mijos.
Dhck s:i. ,mana kang djoemeneng narpar
iI
...
; PAKBMPALAN RINGGIT TIJANG
1i
sang radja poetri C I e o p
a- .t
r a. kang kasoesra
moengg<'chI
tndahing warna.
• .,Ngeati • PandowoH. :
: INGKANG
NBNG~NAEEN
KABOBDAJAN OJA WL SADNG NBGARI~
+
SOBJWtARTA. :• •
. . Sapo.·mka w1wu 19. 30 Srp1. l'l NO
• main in11 Jaarmarkl Sorrabaja •
: • "<rogsal \.\'!\nl•n inq pangalembana
p:~dl-pnena1
taking para'"mP°"" i
• prfjagomg loehoer toewln para toe-
~ wan·toewan, menggah sainlng per•!
'9-
m.dnanlpoen sarta leloetjonlpoen Ing-• k.ing anggembirak:iken penggallh.
• 11dng1Dg mboten saroe. Para malll
t
pepak, djaler rstri saaal angsal woe-• langan djogtd lngbng ull
: Pilroek Sastrosabdo sampoen ang
• sal pangalembana uking poencll
• poendl, awlt prfgeUpoen urta ._..
• tjoenlpoen, wah mallh lllnelaaaa
• woelangaa 111glcaag adl ...
: • t
.: ... . .. ~
Nalika
semnnaMesir toem1b11 !
ing tangane pradja Roem. kang I ing wektoe ikoe lagi ndedcl:
,ndedele. Cleopatra nglampoes
:djiwa, !f1amrih
soepaja adjakl
n-kon ditawan menjang Rocm.
'T ekan
taocn6i I Mesir
kabn.wah Rorm.
Sawise ikoemban
-djoer
kab<iwnhArab. I.an
we·kasa11
<lMwc.jaikoe nalika taot'
i1914.
cladibawahe lng
gris.Lag
: nembe iki waeMcsir
ngrasorkk:tpribaden.
- sanadfan
tadoe·
1rocng 100';
-"etjorl
Mtknln11
· '• ' I
gras. I
Ing
dalcm paprenrahanc sans .radja Faroek, Mesir ngalam
i dja-!
man rahardja
.nadyan akeh tjo- ba-tfoba tan pantjabaja
.Atinf
1rakjat bisa diepek. Ian
ing sa- !djroning pradja ora taoe ana
1bentrokan • bentrokan. Ka~nti- I
nganf lnggrfs Ian kabangsan Mesir bisa akoer.
(Ta m m a t).
- o -
DECENSIE:
BOEKOE-BOEKOE.
..Her Tri Windoe Gedmk-
~k Mangla:Mnagoro VII"
wb rnmire Tri-Windoe Kar.Jan 201 Soer•brra, re·
ea
f 10.-.Saka ~omir6 kast'b0tt klra mentas tampa hotkoe bng grdhi Ian kandd.
beg isl !Ol!mbangslh poedja pangas- tawa toemrap djaC"mrnrng dafem
S
.D.
K. G. P. A. A. Mangkoenagoro VJJ dJangkrp l windoe. Para djamhoer. ahll.
sardjana sordj,ma. par.i ranggedht. pil- ra poedjangga l.s.p milri1 karothf Sam- ptjan Dafrm Kangd1rng Goestl, padha angsorng soemhangslh. Ora koerang sa- ka SO soemhant1sih kamot ing boekoe lkl..
Kita aeboet wat oepamanf salca S. D. f. S. I\. ScJc.sorhoenan Pakoe- hat"wono XI. P. 0. K. G. P. A. A.
Scerjc.>:!l!OiJ,1. tor"·an goe~morr van Jt'r Plas. K. H. Diiwantara. Ki Agrng Rabindri1m1th Tagorr. P. A. A. DtaJa- chningrar. Dr. Th P19r:iud. Dr. Stut·
lt'rhrim. l;m 1!ih ak~h manth. Ora morng para • .h1i mg r..nah Ojav.•a "''at.
m1nglng oruo1 ~• lcn liindliorstan. Pran-
tji .• N .. d,•rl:md Inn liin·lljan~. Snrra oe-
,, ._...,. 11or11. " ngsa \\ alanda Jan
:-.. .,:-•;• In.I nr•1a w,1,1• nanging 0ot9a
! .'l 1 M Ara:,. Tionghon. Djerman. lng-
!l"is. Prnnrjis. Hindhotstnn I.I.I.
S;madlan soembang!lih • 11oemh11ngslh m;ioe hakorn6 moeng poedja ranoa•tc)l!tJ.
nanging orga akf'h kang ngandharakt k:iwrOPh knng adi lothOt'n!l lmno prrloe tianget dll!Ormoerorpl. Orga ann SOtm- hangsih knnu awotdl0t•d goebahan b -
!IOl!sastran. !!orngqin11an liln lf'lnpon Gamhar-uamhar kanlJ ~"rirano r•rang l.111 t'ntli ndah m1mhahi pt'ninr 1'1'lt"koe ikl. Kntan1h;1han n .. 1nt-h samak'° kand.-1.
kaM"IOt'r ing sorng\}lngan bathilr kang ngengrrng, mawa wam. idJo pare .. nom. Tormrap kang bisa hnJa Wnlanda
~rloe hangtt nga"'r<M'hl i~in' h1,f'k0t' lkl.
Toemrap
90l!WOtn
ktriman maot' ltita inatoer
- o-
Katia 6. ---· . _, _ ___ _ ---- - ..PANJEBAR SEMANGA1"' - ....---· .---
..,...________________ __ 7 Odoher 1939.
loeran, gotong-rojong ngoesoengi pangan. Jtn ketekan moengsoeh, sabijantoe nanggoelangi moeng·
soeht.
lwak ing banjoe padha ge- grombolan. terkadbang tjaplok- tjinaplok karo grombolan lijane.
Pitik ikoe watake dhemen ta- roeng: loewih-loewih djagone, jen taroeng nganti padha thele-
KAMANOESAN. thele. awit reboet pasaban Ian djodho. Mcngkono oegu dara, Moengsoehan-sadoeloeran. kerep keket sadina-dinoi karo
-o-- kantjane.
TITAH ing alam donja iki pa- Manoek tjilik-tjilik ing awang·
dha dhosok-dhinosok oetawa re- awang kerep dioiak manoek ge- boct - rcboctan kaboetoehaning dhe
: j~nkct
jandhak. dimangsa.
ocripe. nganaka ke mcmocn g- Asoc Ian
knetjing ing wajahsoehan. padoc
.tocka
ran,geloet bengi kcrcp padha kerah, areboet oetawa pcrangan. memangsan oetawa areboet koe-
Thoekoelan sing gcdhc Ian tjing wadon. Mengkono watake koewat oeripc ndhesek si ng ring
-kcwan.
kih. llarana o
jode ing sadjroningLah manoesa kepr.je 1 Banqsa lemah Ian godhonge ing awan9- alasan inn tengah-tcngah padha
·awang (haw a). nganti sing tj:lik-
gegrombolan !lakoela-warqa. sc--
tjilik padha kocroe-koeroc
.la-
1 satron karo golongan koela-war-was-lawas mati. ga liiane. kerep tcmpoekan. nga- Lakoene kewan ija mennkono, nilkake pcpati Ian tatoe. Meng- malah loewih mcmpeng 1
:r:m- ,kono oeqa bangsa Paooeoi. banq- bang thoekoelan. Kajata
scmcet : sa Australiaan a~li.bangsa Ne- grombolanc sPmoet abr. ng per inq AFrika-Tenpah Ian ki- moengsoehan karo grombolane doel. Amerilraan ac: li Ian banasa semoet lrcng. arcboet pangan oe- Ing poelo tlilik-tlilik Inn samodra tawa pasa ban. Kelakon nganti Agcft:ng (PaciFic). Gegaman sinq gromholane semoet abang ngalih kangpo peperanqan maoe isih
saka l~ngc.
tiara koena
. kaiata : panah. toem-Dcne
Si'l!lrombol-~romboMija hnk. bantihil. kJewanq Jan lija- padha kckant
jan oetawa
sadoe-lijane.
kab~hora pati mijatani.
···-···- · ··---··· ... ,
: COMMANDITAIRB VENNOOT9CllAP .
I
a
I! . .JAVA VOLKSBA. NK .. i
a Hoofdantoor : BANDOBNG. •
a OPGBRICHT IN JUNI 1938.
I ': OaatMk
me~at
ROEMAH atau membcU TANAH. ,:·A
Dagaa anpoer1111 dap-tiap boelaa :• f 1:- OCDIMk pidjamllll f
500.-
II I
t.50 " ..t
750.- :1 f 2.- " / 1000.- d.u. aampal / 10.000.- e 1 Anttocr1111 / 2.50 boeat tiap-dap
I
500.- (TIDAK PAl'-'1 RENTE). :; Wak1oe mradapat plDdjamaa SELEKAS-LEKASN)A SATOE • .., T AHOEN mcnocroet djua llmpaou. Kalau tJdak teroea ocang dJJwn. "
• baUkao. •
!
DJagalala roemah &aogga tMao lebalk-ballmjL :~
Rakjat jang benrmangat meadjaga oeotoek hart kemocdiaD. • Sacr11t-tocr•t den Ptefangao-keteraagao : • :LUONGGBDEWEG 25 - BANDOENG. •
Dujarl AGENT-AGENT ckngao peratoerao jg. TENTOE meojeoaoglusn.
!
...
~···Moelane ktbe pcpati Ian tatoe ija ora sapira. Apa manth karoesak- ane omah oetawa barang lijane ija moeng sathithik.
Kang dadi sabab anane pepe·
rangan maoe apa 7 Jaikoe saka areboet barang kaboetoehaning oeripe badan wadhag. oetawa sa·
ka kliroene patrap, sing sidji di- anggep
ngr~mthaktsidjine. Sa- bab mengkono ikoe moeng ma-
\vas marang o b i e c: t. jalkoe ba- rang Ian kaanan sadjabane awak.
Manawa wong • wong maoe gelem Ian bisa nggrajahi awake dhewe, mesthi ketemoe kang dadi sababe perang maoe. jaikoe n a p s o e I o e w a m a h Ian am a rah:
teges~watake badan wadhag Jan badan atf, ikoe sabab sing metoe saka
'Iu b j e c t (djedjer).
Wis tetela, anane tfetfong- krahan, toekar-padoe Ian pepe- rangnn ikoe metoe saka obahe locwamah Ian amarah. lkoe an- djalari karoesakan. Nanging ka- roekoenan sing isih roepeg. lkoe ija isih ndoewcni widji memoeng- soehan.
Toetoe!ll bah perang : manoet tjaritane babad ing donja, (loe- mahc boemi iki) tansah ana hae
peprran~an.Kalata bangsa Me- 11ir kert>p perang karo hangsa Perzie, rehoct nagara Ian pang- wa'la.
Lakocn~pradfoerit wis ngangso 1n1anan, Ian gegamane wis :new
ih ak~h1
3n roepa-roepa.nan
qing dneroeng migoenakakeherlhil. J\n;i ne pepatl Ian tatoe kel
eboe akeh.Senapali kan!f menang ikoe
ter~adh
.. ng ambojonSJ poetri, de-
n~ pradinerit~
ndfarah rajah wong \',• adon. lkoe
n~lakakf. f~nfo
erc-enp pati
adoh karo kewan.Ing d
jaman koenn bannsa-banqsa sing mangj:lon Ing Palestl- na Inn tanah-tanah Ing saklwa- tengcne kono. tansah padha
·pe-per<angan. reboet
na~araJan pa- n!lWil
'!i'l, lcegnwa i1aka moerkane, J
u•ia!a banqsaSvrifa, Joenani
.(Grlek). Ian Mac:edonie.
wis •µinoendjoel bah oelab ke- koewataning raga
,gegoenoeng- ane ing koetba Sparta, ketelahf saiki dadi temboeng s p o r t.
Komboele b· ·:19sa Griek ikoe na- lika 300-500 sadoeroenge Nabl Jezus mijos.
Pocdj.in99a-poedjan99a Griek dadi goeroene bangsa Europa te- ng41h, koelon Jan lor, kidoel Ian wetan bab wetenschap. kagoe- nan odawn hbo1 :dajan warna·
warna ( icansten i. philosof ie oe- tawa wlJshegeer te. Nanging dhek djaman snman. 1 tjat!:-ahe wong sing loehoea
kaman~s:sanemoeng sldji-loro, moelane anane pepe- rangan ing don
fa tansah rlboelbae.
Sing ml.soewoer
ing babad babkawant.ernn lan
1:.1prawirane pe ..
ranp. Praboe Alexan
.ler de Groo-te. radj
ting 'Macedonie. Pirang- pirang :"a 9• •ru sakiwa-tengent kono wis diteloekake kabeh. Na- nqlng Sang Praboe lagi joeswa 33 taoen seda.
Jtn J!wawas sarana tjipta-rasa sing bcmng. wnng sing tradja- n9e mtng
l:ono. ikoc ora loehoerknm~:i~e~ ane. isih keleboe
en-
dh~k.
jaikoe ambeg angkara moerlta sij.- sawenang-wenang marang ptpadhanlng manoesa.
(.~awcn~
ngreboet nagara Jan pa- ngwau
Hrtn mas pitjis radja- L:·.1na
An:t '..>~danekaro kampak b1J1aQ. Ruk lcr.na dfarani ratoe·
1.;n9
b 1Jja9. Mentala banget a·
pawe lttrd Ian pepati. Mengkono il.
oe r;,ii'apetenge marang ka- wroeh i-mnuncuan Ian lakoenlng kodrnr
p3it-.I Ing antarane hanJt!la Grfek
• 1 •
a'i.
ch kanq plnnencfioel IM k~-. : . 1·
wror-h
weten~c:hapJan philol"O•
Samijtl!I~
N
abf Jezus. ban~sabangsa ing Europa kldoel madioe b< 1b kawroeh Ian kasoesllan.
J<ang misnewoer ban
get bangsaRoem oetawa ltaliaan. neloek- neJoek-.ke tAnah-tanah Europa tenr.ah, lor. i..or1on Ian wftan, :noefons ha'> agama Ian kasoe-
si!iitran Ian wr.renschap warna-
·varna.
M~J; ~C>indengeboewan1 fiurO
i'>'.l l'.fnel,.en c!tning panawa- sant
h:t:t~!8RnPm. Radfa ltalfe k11nf1 m:c:newoer: Caesar. Augus-
hts,Constantlfn. Kabth maoe lsila dhem:!l ceranq, ngreboet naga- ranf bangsa Uta.
,'i, w.clj:11i>1r1 1wl.'1lu.·11/;. illy t1111t.I 11mtca J)1mz•.1 11111,,r.tlJ11e Htn/:."''
£ie. Knlata: Archimedes. Ari!lto•
1'ij.111u-laj1111u JIU.If m1m111g Wfl11~ jf'llllY /'11/l'_JI, lttrn[J t1rt1>
nuliwali teles. Plato. Pyta"nrn!I'. SOC'""''""·
towl 1l'lllr11 I olr1 /Ja11zlf}.
Ing
~ljnmankoena bangsa Griek
•
Manoet piwoelangf Nahl Je·
zu!I: Jen kowf dilapoek pipimoe
sing
~.Jwa,oeloengna pisan pipi.-
7 October 1939. •• PANJE
·BAR SEMANGAT'' Kat
ja7.
--~~~.-.---~=--- --~~---~
mc'e
sing tengen. Soerasane pi- woelang ikoe mengkene: Wong ikoe adja toekar-padoe, perang
sapepadhane,sanadjan ana sa- babe dikaja apa bae, aloewoeng ngalaha bae.
Kena digagapi kelawan kira- kira, jen ing sadjroning pengga- lihe Nabi Jezus wis ora ana rasa peperangan. Dadi dhasare agama Christen "ikoe soetji saka rasa kerengan, pasoelajan sapadhane.
Mengkono oega agama lija-lijane.
Ewa samono soemrambahe aga- ma Christen marang wong akeh.
doeroeng bisa mbengkas rasa pa-
soelajankaro panocnggalaning manoe=ia. tansah ana bae pepera- ngan ing kalangane ocmmat Christen. lkoe saka pengg-awa- ne wong
sidji-sidji.ora saka pcnggawanc agama Christen.
Nalika abad 11 ana perang ge- dhe, golongan agama Christera karo agama Islam. nganti nga- nakake pepati akeh. Ian karoe- sakan sing banget. Nanging ora ana sins mcnang, ora ana sing kalah.
'718okmanawa sadjronlng peng- g<tlihe para Paus wis ora ana ra- sa
:ankarsa perang, oetawa ti·
pis bonget.
Ing mboeri bakal tak terang-
nk~ ~•ng
dadi poendjering sabab moengsoeh-sadocloeran.
(An a
t j an
d h a k e). SOSROSOEMARTO.Apa J)ara kotlnwa·oa wls motndhott btx-koe .. Kawrorh Kabato.~an" Jjilld I Jmn9 rC'oan~ f 0.75 lragad klrlm 8 ~n)
karan11an6 R. So~·o,o.-mart" Ing Poes·
taka Nasional 1 Djill:! II bakBI nOO?soeJ.
-o-
:~·AMONG TANI
NGOENDHAKAKE ASIL TANDOERAN KOPI.
Sarana diblasterake.
-o--
ING
riesa-desaakeh banget kang
pad~innandoer kopi. Kopi ing tegal
l etawaing pekarangan ikoe akeh kang ora padha. Tc-
gese.ora pa,iha oedjoede ora pa- dhn asilc. Ki1;1 bisa milih klajan gampang bnngrl. endi diinis ko- pi kang gemhel d?tcwe. Sing cn- di
sabtnoendho
... :rnondjo dhe- we olehe.
Ing kebon kita ii.::n
wisbisa oleh
sinqakeh dhewe
a~:le.kita bisa ambabarake sarnna pratikel njamboeng
!en ten). Dadi jen ana kopi sing akeh dhewe asile. loe- wih bct1ik di
ingoeentrijse ( troe- boese)
,dene
singori. hnkal ke- pilih, ora
prclo~di ingoe. Awit njoedaki1ke asile.
Kopi
singala banget asile. pra-
jogadipotong nganggo gradji,
cndhckdhoewocre motonge
sa-scncnge. lkoe di ingoe trocboes- ane.
W
is mcsthi bae nindak<1k~iki ora dipotongi kabch: bctiike mi- lihi
si11gnemcn-ncmen
nlaneoae
dhisik:dipotong prcloe di ingoe
troebocse.Entcn octawa sambocngan.
Jen kita wis docwe pilihnn troe- boes k.ing bahonnc
asile apik c1hc-.; •c.Ian wit
sing dipotong wiJ... •m••••••••••••••••••••••••••••••~•••••
...
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
thoekoel trocboesane, kita bisa nindakake njao1boeng
kopising apik, di
samboengake kopi kangdipotong kaseboet ing ndhoe- I
woer.
Wis mesthi bae bisilne njam- bocng maoe
jentroeboesan sing thoekoel saka wit potongan maoe wis padha gedhene karo tjalon troeboes sing
hakal disamboeng-ake.
.Ing mbesoek dadine samboe- ngan isih tctep, kaja asale. Ja- ikoe k
jadjinis kopi kang
wohegembel maoe: wit kang dadi dha- sar (ing ngisor) ora bisa malik- ake sing ndhoewoer (en ten).
Sanadyan disamboeng warna J djinis, ing mbesoeke bakal da- di warna J ocga. Dadi ora malih.
Sarnna akal mcngkene. oega dadi perangan ngoendhakake a- sile tandoeran kopi.
Bntrija ( troeboaan) kang
mo-
dhet.Kopf ikoe ratjak-ratjake pange moeng kiwa Ian tengen, ing ndhoewocre pang ana maneh. oe- ga kiwa ten9en
:moeng prenahe ora senter. Dadi doemoenoeng ing antarane. Ana maneh djinis kopi sing kerep rr.etoe troeboese modhel. Dadi ora godhong 2 oe- tawa doewe tjalon pang 2. Ana- nging godhonge djedjer J Ian doewe tjalon pang oega J. lki jen disamboengake ( ka11g90 en- ten), ing mbesocke bisa tcrocs pang J. Dadi bisa locwlh akch kang bak. 11 mctoc kopinc.
•••••••••••••••••••
SPBCIAAL TAJUEP OENTOES . . . DIDJOEWAL LAGL
r'caeDAD I 100.-ktaraa ookoat kirlm vrt•
I llapD menfankobar 2S ct., .nagea
blua pandJang 6 M. 30 ct. 111119 9 M IU ct.
1 loeuk ngaograog1&11 30 ct., blonglODf 90 ct. Daito) 100 ct. daD loertk kcmbaag 11c11ang OU ct.
I bla
f
I.IS,f
I.JO,f
1.10,J
I.SO.I 1.w, 1 l./U, I UO, I 1.90, dao dart batik
J
2.-. I 2.SO. I 3.-·, I 3.SO GIf
1.-.:iOOPDll.NTOOR !'OKO PRIJAP
GRABAG KOETOARDJO.
·•~s•e~w. r• 111::
e &••••••·
mengkono lagi kena
diboekakblongsonge.
Mocnggoeh kembang kopi kang direka mcngkene iki. ora bi- sa dadi pentil
kabeh. Tempo- tempo moeng
"10oetawa
60r:~sing
bisa dadi woh ng
auti
to~wa,
singbisa
abang. lijane pa- dha mati sadocroenge abang.
Woh kang wis ma1en9 maoe doeroeng bisa brobah
saka ha- bonne. Dadi
isih tetep kajakopi kang
dikawin karo kembangela11ang
dhewe.Bi
ane broba h Ian mal
ih. jcn kopi ik<'e maocwis
ka-tandoer
maneh. Thoekoel~ octa-wa
dadine wit.Ian 1en w
is bisa awoh mnneh. kopi sing dihlastcr-
akc maoc mbandiocr m.ilih.Ora
kaja babonne ocga ora kaja la-nan
ge. mBandjoer ndocwe sipaldhewe. Wa:ak 1lhewe. Kaja dent blasterane kewan. ( mBlastcrake kopi
ikoe jcn pi-noedjoe
kcmbang.Anang
ing sa-doeroenge kcmbang kopi maoe mekar. dadi 11alika isih koentjocp.
dikebiri. Tegcsc. ke
mbange la-
nang d
iboewang, karcben jenpi- Mcngkono
mocngqoch anrjer·nocdjoc mekar ora bisa ngawin. antjere mblas
tcr:ike knpi.k11n9 Lan bisane dadi pcntil kocdoe mocng kanggo
djadj,1l-d
iadialan.
oleh pletoeke ( qlcpocnge) kem-1 Jen
arcptemcnan,
kocdoengerti bang 1anan{I. Wis mest hi bae bedane dhisik.
pletocke kemh:111g 1anang diqo-
lekakc sedje wit. Ian kang beda Dene tandocr:rn kita
singkcm- dii:lise. beda watake. bcda oe- han
gclananq Ian
wadnnne oradjoede. koempoel. sed
jemaneh
pntrapt.Silwise dikcbirl. koedoc di- Ian mal.ih loew
ih g<impang.krobongi kertas octawa mori.
soepaia
ad1a nganti
k1chontawon Ian semnct. oetawa koepoe. kang bisa anggawa sa:-me kcmbang lanang saka lija panq
ao11an. Jenwis
sawcngioctawa 2
bcngi.wa- jahe kembang pact ha
mekar. go·leka sarine kembang lanang kopi
sedie.Golcke
s:mma kembangsing wis mekar, dikcteki.
diroq:!,Ian ing nqisorc dit;.rlhahi lepek.
oetawa tjangkir. Soepaja sari ( pletoek) bisa 1ieblok Ian ngluem- poek ing tianqkir.
Jen wis
olehkira-kira
i:ak
pra-pat tiangkir. oe1awa satjoekoepe.
mbandioer kemhang
singdi- blongsnng maoe ditineka k
alC'n·alon.
adia
nganlinienogol soe- ngot>le kcmha11g wec lok. Ian oe- pa adia nganti
klcbontawon.
mRandioer ditethi
sarilanang saka tiangkir maoe nganggo pcn- sil. oetnwa nnannno scmorot11n
.Dene ic\n
wf!Ikt-tara h
iiia ke-tc~esan plr-rneke
kcmhang lan:ing
sakatiannkir. mhilnd
'ner ditoe-tnep manrh nqan!f wa
inhe kem- hanq-krmhanri pl'dl-:i w
io;tOC\'l.•a.
jaikoe 3 octawo 1 dina.
J~nwis
Kanggo niot"moeroepi ala oe- tawa ap
ike knpi hlec;!eran
maoal:oedoc
dit.indhin!lkarci hahou
<."t'tawa
l:inangan~. s~riirn morn-dhake Ot'•awa
m!nrod~ hii.::i ta-
socmnerocpan saka tnnd!t ·n~an.Moelan~ saclC'erc t'nge mhJ.i,.t
rr. 1- ke. knetl
ne dimen~crt~ni ~ •a:ak-watakc Ian
h~dane. Sa11a·Jvantandncran )ija ni?
M!la m~h ·pa-dha l
1h•:ken;i
dihlec·unki!, l.1n :.ena clinedi soepajabibite adja nganti
malih.Ing ndhnt."wnrr k11t1"ran91:1 U
f~n
knri ikne
hic;a,Ian
lctna di·1-lac;te:-ake. D:idi
l'CQa ha m.1 ihdildi ala
sakak.irt-ri.? .. ihewe. R1-
!l11ne mtnC1konn d
ialaransaka
kcmhan~ kann
laqi
mekMman e
kep~nt'nkan tawt'\n
oetawa Jee.
wan lcanq katncran sari lnnang
!!!aka l!ln diini!I kano ala A!lile.
Mne1ilru~
tan•lnf'rn n kita
11rhaae-j.nn pcdht-
ak~'1 k:lngasile
prasa- soitora n
joemboctf.PAJt LOl!GOE.
-C>-