• Tidak ada hasil yang ditemukan

Jna "''e"9 60- ~ e11a 119' 11' ""t'' k

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2023

Membagikan "Jna "''e"9 60- ~ e11a 119' 11' ""t'' k"

Copied!
20
0
0

Teks penuh

(1)

No. 4. Taoen VII. 23 September 1939. OPLAAG 11.000 EXEMPL. Sabtoe Legi 9 Roewah 1870.

PANJEBAR SEMANGA

Weekblad basa Djawa adhedhasar kabangsan diwetokake saben dina Sab

::>e

dening N.V. Handel Mij. Dn k. ,,lndone&ia" ing Soeraba;a.

Hoofdredacteur: Imam So~pardi

Regane langganan 1 kwartaal f 1.50.

Kena dibajar saben sasi f 0.50. Koedoe dibajar dhisik. Toemrap sandjabane

Indonesia: 1 kwartaal f 2.-.

Sawajah - wajah kena ndjaloek dadi langganan, nanging jen leren koedoe

ing wekasane kwartaal.

Alamate Redactie Ian Administratie- : ,,PANJEBAR SEMANGA T"

Paviljoen G. N. I. BoeboetaA SOERABAJA.

Ragad advertentie 1 regel f 0.25; apese

f 2.50 sak-pasangan. Jen langganan (con tract) : bisa oleh soedan akeh.

~ena

ndjaloek tarief. Administratie wenang nolak sawidjining advertentie, T elefooa Red. Ian Adm.

z. 3

-t

8 9 .

tanpa nerangake sabab-sababe.

L - I

..V.-.--K~ ,.,...,_,..,,,..,1~.u...:..~c.,.._~.~ . ~.~.i.:~..-.-~..;....,,·...--....-.-.. ... _...._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

NGESTOKAKE I SABAKDANE petjah perang i

ing · Europa ikoe, saja katon te-

~

men-temen pangoewoel-- ·, per-s kita soepaja bangsa Indonesia diwenehi wewengan kanggo me- loe nggaris nasibe. Bakoene ja- ikoe

so~paja

bangsa kita diadjak remboegan prakara nasib lan si- kep

kit<i !ng

tembe mboeri.

Sapa kang ndjlimet rerigen-re- rigen

ing

Indonesia kang gega- joetau karo rerenteng internatio- naal

ing

we.ktoe iki, mesthi nga- wroehi manawa ora taoe ke- proengoe panggroendele bangsa

kita,

moenggahe ora njaroedjoeki.

Ana ing gladhen,-gladhen mete- ngi koetha, kita meroehi manawa bangsa kita kang menehi

bantoe~

wan kang gedhe. Malah Surya Wirawan oega sagoeh mitoeloe- ngi aweh rerigen bah iki marang rakjat.

Ing sadjrone ing Europa ana paprangan. pers kita diwenehi pepenget, soepaja jen gawe wa- wasan apa anane wae. lki oega ora dilirwakake. Soerat-soerat kabar anggonne gawe wawasan ora taoe milah kana-kene. na-

1

nging apa saanane wae. Pantji sabenere bab ikoe sadoeroenge wis disoemoeroepi.

mBandjoer bab rerigen nje- gah oendhaking reregan.

Perqe~

rakan kita oega ora sethithik anggonne menehi pambijantoe.

Kajata Parindra Djakarta meloe tjawe-tjawe nitipriksa rereganing barang. Istri Indonesia Djakarta oega

tja'\ve-:ja'v~

sarana nioroh- ake dbi'.'ine kanggo nglantarake para <>edoc!oer kang nggoegat prakar. 'l oendhaking reregan.

Para radja · zelfbestuur ing Soematra Pasisir Wetan nembe iki nelakake setya toehoene ma- rang nata poetri Wilhelmina Ian Pamrentah ing kene. Lan weka- san dhewe iki nalika inq Pema- tang Siantar dianakake kompren- si ' para zelfbestuur, radja ing Si- antar atas namane radja-radja ing Batak oega nelakake.

Sarana toeladha-toeladha ing ndhoewoer ikoe, kaja ora kena dianggo godjag-gadjeg maneh manawa bangsa kita tansah sa- goeh ngatonake pambijantoene marang Pamrentah. Moela saka fkoe, rasa masgoel (wantrou- wen) kaia-kaja ora ana, Ian bangsa Indonesia kena diendel.

-o-

Pan. gilon ing djan1an ewo~h aja.

Jna "''e"9 60- ~ e11a 119' 11' ""t'' k

tan 1nitih.

KITA ORA PERLOE MOENG SAK NEROE.

SANG Poedjangga Ronggo- warsito mathis anggonne nggam- barake anane djaman saik1, si- neboet djaman : ewoeh aja, lire djaman kang mbingoengake. A- keh wong nindakake panggawe kang moeng nggoedel bingoeng thok, tanpa weroeh kaprije ka- rep Ian selehe.

Mrana-mrene alok nggajoeh katentreman, karoekoenan; oe- djare padha merdi dhoewoering kasoesilan, tjak-tjakane sarana ndjaloek koerban majoeta-joeta.

Sarate ngottdi kasoesilan ing dja- gad

iki

djeboele kang toemindak ing ndjaban rangkah saiki. sara- na:

1. Njahak wewenanging lijan ing bab negara, pangoeripan, kanggo makolehake golongane dhewe.

2. Ngekehake piranti-piranti kanggo mateni sapadhaning oe- rip. Saja soegih piranti-piranti maoe, saja akeh anggonne ngen- tasake djiwaning manoengsa.

3. Ngoendhaki tjatjahing wong

sing bakal dipateni Ian kang di- kon mamateni (para wadya- bala).

Mangkene woedjoeding .. ka- madjoewan" ing djaman mbi- ngoengake, tjak-tjakane moeng sarwa isi sangga roenggi, gawe girising ati.

Jen ing djaman bijen mitoeroet babad Koelonan, Soenan A- mang koera

t

I dianggep ambeg sija, marga kerepe dhawoeh ma- teni wong, sarta G. G. Daendels nalika djaman pangoewasane ing tanah Djawa ana kang misoe- woerake wengise anggonne ga- we koerban sadjrone

g~we

da- lan gedhe Anjer -- Ban.joewangi, kita bisa ora goemoen, awit bi- jen doeroeng djaman megar-me- ' gare wong ngoepaja kasoesilan

Ian katentreman. I

Nanging saiki ?

Temboeng kanq apik-apik, ka- ja-kaia moeng dadi gamaning kamelikan. Oenen-oenen : mbe- lani katentreman, kamanoenqsan, gedhe dajane bisa ngiroep majoe-

Sanadjan koempoelan bal-bal..nn. oe.ger gelem, ija bisa nindakak8 pangastoeti. Paro nonoman ahli. main bal ing J(edhiri wis ndha- poek ,,Dr. Soetomo stichting elftal' kang nembe . iki tandhing ing Madioen, oleh ,.. olehane kanggo soembangsih tjita-tjita kang loe-

ko•r maoe.

PEP ALA NG.

RA TJAKE wong njamboet- we · ikoe emoh nemoni pepalang.

Koedoene ndjaloek kang sloe- man-sloemoen slamet. Ing mang- ka manoet weting kodrat , ora ana panindak kang tanpa pepa- lang. Manoek maboer ing awang- awang kang tanpa sandhoengan, ija nempoeh pepalang kang

aroe~

pa pameteling hawa. Praoe kang lelajaran ing segara kang djem- bar banget, oega nempoeh pepa- lang kang aroepa ombak; Ian

ing

mangsa perangan kaja ing Ero- pah saiki, bisa oega kesandhoeng mijn, jaikoe bom kang dikam- bangake ing banjoe segara.

Pepalange wong njamboetga- we, i;a ora koerang-koerang. Na- nging kena diperang dadi loro:

saka ndjaba Ian saka ndjero.

Saka ndjero iki kang ora kasat- mata, kang samar banget, moe- la akeh kang ora ngerti jen ikoe sawidjining pepalang. Aras-ara- sen. wegah, kesed, semaja, djan- dji, njoemenekake, sembarangan, njepelekake, lsp. ikoe ija kleboe pepalange wong njamboetgawe kang saka ndjero.

Pepalang kang saka ndjaba

a~

date bisa katon melok, sarta gampang katonne, apadene kang kerep diwedeni. Mangka jen wong wis bisa njirnakake pepa- lang saka awake dhewe, adate mbandjoer pretjaja marang kati- jasane dhewe, satemah bisa nang·

goelangi pepalang kang saka ndjaba kcing nedya njabarake

se~

dyane wong njamboetgawe.

- o -

ta-joeta djiwa noleboer bandha makethi-kethi. Pakolehe diaman isih adjeg dahoeroe, mangka ta- tawoer woes akeh lan inq mboe·

ri

kang bakal dadi toembal isih pirang-pirang I

.. Oediaring- paniti

~astra, a~

wawarab asoenq neling, ing djaman kina moec;ibat. wonq ambeg dyatmika kontit ... ".

Sin!'.! saoa doewe sedvR

h~tlik,

nijat rahajoe soetii inq l<"hir ha·

tin mRl<ih kontit. kalah. lki pan-

tj~n

akeh boektine !

Grombolanino manoenqsa kang

nedya ndhapoek di::iman aniar,

kanq areo niirnak"'ke diafY'Rn

.. Pwoeh aia" k;ino

mhin<"l"CD<"<lkc,

J::.1<oeriP. taT'lsah bola-h::ili k<ln-

dheg dening anane pepalang, Joe--

(2)

wih-loewih saka golongan kang roemasa bakal kelangan melik.

W ewenanging oerip nampik Ian milih, ora ditoedjokake ma- rang prakara-prakara kang mi- goenani oetawa ora toemrap ba- brajaning djagad, - nanging moeng noeroeti derenging nap- soe hawa. Ngerti jen barang kang diarepi maoe doedoe samesthine, ewadene diteroesake.

Obah-obahan ,,ratoe Adil"

kang saben-saben dadi gawening poelisi Ian sing .,ratoe" noeli ka- pikoet k!eboe koendjara, tetep pangiion makewoehi djaman, ora maido jen wong-wonge moe- beng minger tansah kablinger.

Apa mangkono ikoe ora kena di- gagapi kaja dene derenging ka- rep ngarep-arep tekaning djaman kang tetep, jen madjoe ija ma- djoe, jen moendoer ja moendoer temenan.

Bawana Koelon kang dadi ke- dhoenging kawroeh soembering pangawikan, semoene ora bisa noetjoeki lakoe dadi oboring dja- man, kagawa saka tandang gra- jange saperangan kang moeng gawe soemelang.

Kena dikandhakake. doedoe ing Indonesia kang dadi soem- bering djaman kang mbinHoeng- ake, napging ing djagad Koelon.

Noeswantara moeng kasempyok bae.

Sadhengah wong padha soe- moeroep. jen bawana Koelon sa- iki dadi pangareping djagad, de- ne lijane awak-awak oetawa pe- thite. Obahing sirah mesthi ngo- bahake awak Ian boentoete.

Apa Indonesia moeng kandheg nampa bae? Wewenanging oe- rip nampik Ian milih koedoe di- enggo. Endi kang maedahi kang- 90 babrajaning oerip kita, ikoe sajogya pinilih, endi sing ora mi- goenani koedoe diboewang. dadi kita toemindak ora nggoedel bi- ngoeng, soepaja ora. gampang ka- sriinped ing djaman ,,ewoeh aja".

- o -

SAKA REDACTIE.

Sdr. L a m

b

a n g s a r

i :

Dha- saring tjrita wis kerep dienggo ing tjri- ta tjekak. moela soembangsih, n'!djan apik iketane oekarane, ora bisa kapa- tjak.

Sdr. abn. no.

20116

Djagaraga:

Bab ikoe miteranga wae marang kang loewih kawogan. jaikoe redactie ,,Eko- nomi Rakjat" pa. dep. Econ. Zaken Betawi.

Sdr. Martodihardjo P a r

o n : Wis

tlnggal donja.

Sdr. abn. No.

26481

B r e

b

e s:

Ora bisa kapatjak.

Sdr. S a m s

i

Lowokwaroe : Jen nganggo gambar, betjik potrek wae.

Sdr. P o

w.

Pekalongan: ora bisa kupatjak.

- o -

.. f .\ !J]EBAR

SEl\~ANG.2\.T"

PANGGAOTAN ~. BA9'cK.

Nampani titipan Ian ngoe- tangi dhoewit.

-o- I.

BANK ikoe sawidjining be- badan kang n a m p a n i t

-i- t

i p a n d h o e w i t saka wong-wong klawan renten moe- rah, Ian n g o e tan g i d ho e- w i t ma r a n g p a r a s o e- d a g a r kang padha kekoera- ngan dhoewit mawa renten Ia- rang .

.

Salarang-Iarange ren

: en, ang-

gonne netepake mesa ora nglan- djak saka 12% sataoen. Awit saka pranatan maoe, para soeda- gar mbandjoer bisa kapitoeloe- ngan, amarga padha katjonggah ngoebedake dhoewite, wekasan padha dene oeripe.

Bank oerip, soedagare ja les- tari.

Dadi bank kang moenfangati ikoe, titikane ana ing soeboere wong-wong kang padha sesam- boengan, Jen njatane wong- wong kang padha sesamboengan Ian bank maoe akeh kang pa- dha karoesakan, bank maoe ora ken a diakoni .. bank sadja ti".

Djalaran kang dadi adeg-adege doedoe kaslametane kabeh ( kang oetang Ian kang ngoetangi). na- nging moeng ngawasake marang bakal kehing bebathenne dhewe thok.

nenge titipan sarta oega dadi djalaraning endhek-dhoewoering rentene.

Tatananing titipan dhoew1t

k

ang dipigoenakake dening pa- ra soedagar ikoe loemrahe ana rong warna, jaikoe : g i r o Ian d e p o s

i t

o.

Giro.

Giro ikoe titipan dhoewit ma- wa pradjandjijan, jen dhoewit ikoe kena did• jaloek samangsa- mangsa. Mesthi bae rentene sa- thithik banget, amarga bank ma- oe ora bisa migoenakake soewe.

Sok wonga kang nitipake dhoe- wit ana ing bank, mbandjoer tampa lajang pratandha panam- pane dhoewite Ian diwenehi boekoe gendhelan kang saemper kwitantie, kanggo panampane dhoewit kang didjaloek bali sa- ka bank. Dene kwitantie maoe diarani c h e q u e ( tjek). wis ditengeri dening bank Ian diang- kani oeroet. Tjek ikoe goenane padlw Y.aro dhoewit, tegese : sa- mangsa ditagih ing oewong, mangka ing omah kapinoedjon ora ana dhoewit, tjek maoe ke- na dibajarake marang kang na- gih. Dene kang nagih iki kena ngidjolake tjeke maoe ana ing bank.

Sabenere ora moeng dhoewit oetawa tjek bae kang kena gi- nawe mbajar oetang, nadyan postwissel ija kena. Nanging we- wenang toemrap sawidjining postwissel ikoe moeng kena di- elih marang wong kang noeng- gal p"inggona11 bae.

Dadi tjek Ian postwisseI ikoe ija dianggep c!boewit. Malah mi- toeroet oenine art. 39 Zegelor- donnan tie 1921, kang dianggep dhoewit ikoe : dhoewit mantja,

bankbilj~t.

po::.twissel, cheque Ian lajang ciagang liJane.

Kadjaba saka ikoe, wong kang doewe dhoewit ,,giro" ana

ing

bank, jen arep mbajar oetang marang sawen

ehing wong kang

oega doewe dhoewit giro ing bank :na

oe,

dheweke bisa ndja- loek toeloe-ng marang bank-e soepaja dhoewite dieliha ana ing rekeninge wong kang dibajar maoe.

Ora moeng bank bae kang nampani dhoewit ,.giro", kantor- pos 1ja nampani.

Dcposito.

Depu~ito

ikoe titipan dhoewit kang dhoewite ora toemoeli di- djaloek Wondene pradjandjija- ne warna-warna, jaikoe :

a. klawan djandji didjaloek sawise 3 sasi.

b. klawan dJandji didjaloek

·

sawise 6 sasi.

c. kiawan djandji didjaloek sawise 1 taoen.

Saja soewe mangsane saja a- keh rentene. amarga bank ikoe bisa migc.enakake dhoewite ra- da soewe.

Maksccde mengkene:

Jen dhoewite arep didjaloek bali, wong kang nitipake koe- doe aweh weroeh 3 sasi, 6 sasi oetawa sataoen sa-doeroenge.

Toemrap titipan dhoewit ana ing bank ikoe, loro-lorone pa- dha ngalap paedah.

Bank oleh tambah pawitan.

Kang nitipake tampa renten Ian loewar saka pangreksaning dhoe- wite.

Ngoetangi dhoewit marang pa- ra soedagar.

N amp~ni dh ?ewi t ~i ti pan. r:n:n:n:a:a:a:n:n:a:o:n:n:n:n:n:u:o:n:n:n:n:n:n:n:n:n:n:n:a:n:n:o:n:n:e:n:n:n:n:ii:n:n:n:a:n:n:r.i:ii:n:u:n:n:Q

Bank ikoe d1degake mawa pa- 1 D ·

witan. Dadi akeh sathithik bank Ill PANDJAGINING KAWILOEDJENGAN maoe wis tjepak-tjepak dhoewit.

j

PERLOE SANGET KAGOENGAN SISIMPENAN Soep].'andene isih Helem nampani

I

BOEKOE ING NGANDHAP POENIKA.

dhoewit titipan

.saka wong-wong.

I g Serat Mantrajoga (basa Djawi aksara Ojawi) ngewrat ngelmi warni-warni,

· Kang mengkono maoe nelakake

,

B donga-donga. djapa-djapa, mantra-mantra. adji-adji, ngalamat-ngalamat, tan- jen wernaning pagawejane bank

' I:!

dha· tandha, pitoewah-pitoewah, toembal-toembal. djampi-djampi, petangan- maoe akeh banget, dene katitik I petangan. goena sarana, ngelmoe pan0t!djoeman. toemrap kangge nembadani amboetoehake nampani dhoewit pikadjengan warni-warni, ngewrat kawroeh

101

bab, kados ing ngandhap poe- titipan. nika : bah

1

Koentji kontening alam gaib.

2

Dhatenging kasckten gaib.

3

Sak-

W ondene bank kang ora ge-

1

ti

mandrago~na. 4

Ojapa mantra.

5

Kawitjaksanan.

6

Tapa joga.

7

Ngelmi lem nampani titipan dhoewit tjipta.

8

Djampenl sasakit sarana gaib.

9

Adji sirep begananda.

10

Kidoeng ikoe ana sababe, oepamane: panoelak doerdjana.

11

Petangan madosi barang itjal.

12

Adji senggara ma·

a. toemrap bank kang maoe- ne wis taoe nampani titipan dhoewit, mangka mbandjoer ora r.ielem nampani titipan maneh.

ikoe dialarane ora lija sebab saka dhoewite wis toerah-toerah; kang dadi oeroesane WiS toetoeg ing

I

poetjak. ·

j

b. toemrap bank kang wiwit

;

titimangsa boekake nganti sate- roese ora geiem nampani titipan dhoewit, ikoe mratandhani jen:

1. roepak oeroesane.

2. bebathene ora oleh srempil ing lijan.

ka-

1

ikoe

tjan.

13

Goena sarana.

14

Donga andjagi kawiloedjengan.

15

Adji pangasihan.

16

Donga ngreksa !are alit.

17

Mantra moerih kasembadaning sedija.

18

Do- nga ngangkah dradjad.

19

Donga noewoen pandjang oemoer.

20

Donga ba·

ginda Ngall.

21

Mantra kangge anggotaning wawados.

22

Mantra njarasaken sakit peloeh.

23

Djapa moerih enggal gadhah anak.

24

Toembal panggenan ingkang angker.

25

Mantra panoelaking bebaja.

26

Adji bala sewoe.

27

Man- tra kangge nglereoa>1.c .. mengsah.

28

Mantra kangge njarasaken sakit engetan.

29

Mantra moerih nikmating saresmi.

30

Adji Pandji anom soepados

nwc•

nem.

31

Mantra penolaking mengsah.

32

Penawar wisaning sawer mand:.

33

Ngalamating talingan moengel nging-nging.

34

Tandha-tandha bilih sam- poen tjelak adjalipoen.

35

Pamilihing dinten Ian wantji ingkang sae kangge

·

kekt'isahan.

26

Sangat Nabi.

37

Pedjah gesanging dinten.

38

Naga dinten.

39

Naga taoen.

40

Ngelmi poedjangga sanga.

41

Sangat Nabi.

42

Sangat ta- tal.

43

Ngelmi panoedjoeman.

44

Petang madosi docrdjana.

45

Petang Pantja soeda.

46

Petang pasatoehan laki rabi.

47

Primbon awal lan akiring manoeng- sa.

48

Wawadosing dinten.

49

Ngalamating manah tartaban.

50

Primbon Pek- sl prendjak.

51

Primbon peksi gagak. 52 Ngalamat solah tingkahing koetjlng.

53 Ngalamat segawon ambahoeng, Ian sanes-sanesipoen, sadaja wonten

104

bab. Boekoe lsi kawroeh 104 bab, namoeng regi f 3.-- dalasan wragading Nampani titipan dhoewit

ana prasabene.

Beda - bedaninH pradiandiiian SOEMODIDJOJO-BOEMIDJO 90, Djokjakarta·

i ko e n 0 ew oe h a k e bed an in

9 die- • ca:n:n:u:11:11:n:11:n:n:n:11:n:o:u:n:u:n:11:o:n:ico:n:o:n:11:n:11:n:u:n:o:u:o:a:u:11:0:11:u:11:11:11:n:n:n:11:o:n:11:a:n:

(3)

23 'iepte=iber l

~39.

_)

Katja

3.

Ing sadjrone karaton. kagoe-

nga~1.

dalem wajang Kangdjeng K;ai ikoe mitoeroet katrangan, ana. kang o,r_a .kena kawaJangake, kad;aba aenmg pandjenengan dalem Nata pijambak. lkoe o~a rno_eng ka'.1ggo ngenggar-engga.r b~e, nangmg mesthi ana wigati- ne temenan.

Ana .. ing boekoe .. Ringgit Poerwa karangane sardjana H a

z

e

u

dikandhakake, rnana- w_a dhalang ikoe, moeng sawe- neh._ oetawa sakabehe, ing koe- nane toekang nekakake jitmane pa.ra kang wis mati, loewih-loe- w1h kang samboeng karo tjrita kang. bakal dilakokake. Jen bisa kadajan lan kaprabawan d' . .. enmg

Jlt~a.

maoe, tjrita kang dilakok- ak.e i~oe bisa oerip Ian dajane ija sa1a hnoewih.

Dj~eroe sabda taoe majang ana

m~.

pakoempoelan .,Soerja- ngalam ing SemaranH. Sadoe- roenge wiwit toewan ·Ir. Polder- man .gawe sasadji kang Joewih- loewih,_ kongsi andadekake ing

gaw~~e.

Sasadii mangkono ikoe ora liJa gagandhengan karo ka- trangan ing ndhoewoer ikoe.

Ing ndhoewoer iki lu.wrt-e negara Polen (kang lwton poetih).

Kn1~tha

kradjanne Warschau, kang saiki wis dielih rnenjang Lublin, noeli menjang Brest-litowsk. Pangrangsange wadyabala Djennan, saka teloeng pmigyunun, jmkoe .wtlw koelon, srika lor (Oost P1·uisen) lan saka kidoel (tlatah Slowa- k·ije), dadi lakoene b.ala Djerman kaja t.iathoet kang a.rep njangkerern Polen. Dene kang dadi reboe

~hal~ng ikoe ana kang ngan- dhakake kajadene .. goeroe", noedoehake tjrita Ian dedongeng- an ka_ng anggambarake Iakoe ms- tha madya lan oetama, isi piwoe- Iang Ian toetoeladhan betjik, me- roehake tata tjara, tatakrama,

ta- tapr~dja,

ngisekake goenem kang dad1 dhadhasaraning rasa sarta kawroeh warna-warna. Katjari- takake para pandjenengan daiem Nata, Wali, Pandhita lan Poe- djangga ikoe akeh kang kerep kapareng andhalang. Dene tem- boeng .. dhalang" ikoe jen dike- ra tabasa ,,ngoedhal piwoelang".

njethakake piwoelang, bisoa an- djalari bagya Jan rnoelja soema- rambah marang tata rahardja Ian kartaning nagara. Tentrem, rnoel- ja, rahajoe. Ikoe kabeh dadi koe- wadjibaning dhalanq.

Para goeroe sakolah ana kang ngandharake, jen piwoelang ing sakolahan saiki iki moenH merdi marang panqgoelawenthahe piki- ran, ora kober anggoelawenthah marang kasoesilan, tatakrama, tatatjara. Awit saka ikoe para dhalang oega wadjib ambijantoe soemebare woelanq kasoesilan toemeka ing kabatinan.

tan jaikoe koetha Danzig, kang la4i piaboehane Pole?i.

Tjarane bank ngoetangi dhoe- wit marang para soedagar ikoe , padha bae karo tjarane paga-

1

dhejan; padha dene nganggo ba- rang tanggoengan. Kehing dhoe- wit kang dipotangake maoe mes- thi ngasori regane barang sa- mesthine. Toeladhane: Saoepa- I

ma barang rega f 100 . .- moeng bisa dioetangake dhoewit f 80.-. ! Katjeke rega kang f 20 . .- ikoe diarani s

u

r p I

u

s. Barang kang gampang kleboene ing ga- dhen maoe barang kang gampang dol-dolane.

(Ana tjandhake).

A. WIGNJOSOEHARDJO.

...-o-

... Kang kena mat jak kabar .. ~.6···,

lcoela~

wrzrga ing s.k. kita iki moeng mligi kocl.awarga kita dhewe wae. Pama- t.irike tanpa mba.far. Doedoe abon-

tte ,ora kena matjak. Jen kirim kabar rnarang redactie klawan

noedoehake nomering abonne.

•••••••••••••••

WO SING PADHA- LAN GAN.

ngGajoeh rasa kaloehoeran.

I.

--o-

p ADHALANGAN ikoe ka- Ieboe ka goenane bangsa kita kang adiloehoeng. W ajang ikoe kanggo dalane aweh panggoeia- wen thah lair Ian batin marang kang padha nonton . Katrangan bah wajang poerwa wis akeh banget katerangake ing oedyana kene . dadi ora perloe diambali man eh.

Kawroeh padhalangan ikoe wis samesthine toemrap Soera-

, karta kang dadi teienging ka- boedajan Djawa. Moela ing ka- goengan Dalem Moesijoern Ra- dyapoestaka oega dianakake pa- ' s;naon Pddhalangan. Malah dhek

dina Slasa sore 12 September

1939

Radyapoestaka ngadjangl sesorah bah ,,wosing padhala- hgan" kang ditindakake dening R. M. Ng. Doetadilaga, abdi da- lem panewoe ing karaton dalem Soerakarta Adiningra·t. Kadjaba ikoe R. M. Ng. Doetadilaga ka- djoewara ahli padhalangan, oega kaloka ahli kasoesastran.

Sasorahe R. M. Ng. Doetadi- laga ikoe ing kene diemot, sawa- tara katjekak kilja ing ngisor

iki : .

Kaandharake dhisik bab krija- ning dhalang. Mitoeroet pathok- an ing boekoe ,,Tjenthini'' mang- kene : .,Dhalang ikoe, patang prakara koedoe gamboeh, dhi- ngin djadjantoeran, kapindho gendhing kakawin, ping tri ba- njol. kaping pate sasabetan".

Wawaton lijane dhalang ikoe koedoe : awitjarita, rnardawaia- goe, pararnengbasa, mangerti ing tatakrama, oedanagara, prigel , sarta tjoetjoet. Ana rnaneh wa- .. Ana pangandikane praja- . waton kang kanggo remboegan goeng oetawa pinisepoeh, pandje-

1

oetawa gegoejon, dhalanH ikoe nenqan dalem Nata ikoe jen koedoe: gendheng, gendhing.

andhalang. ngagem panoeng!'.Joel gendhoeng (getjoel}. maiah ana kanigara, ngliga salira, konjohan kang moewoehi gendheng. Tam- sarta Df:fagem sang-sangan kem- bahan iki minangka roentoete bang. PanHagernan mangkono katrangan, jaikoe anggonne dha- ikoe pratandha angadjeni ma- lang ikoe koedoe ngilangake rang wajang. Dadi waiang ikoe ewoeh Ian pakewoeh .

barang kang adi Ian adji.

1

Dene kang katindakake ing

(4)

Katja

i. ..PANJEB,,R SEMANGAT"

23 September 1939.

pasinaon dhalang Radyapoesta- ka kadjo~poek bakoene jaikoe : tjarita, djantoeran, sendhon, soe- loekan, laras, sabetan, antawa- tjana, leloetjon, oedanagara, ka- wroeh-kawroeh kang magepok- an karo padhalangan, kajata : tjarita wajang oetawa tjarita lija- ·. lijane bah soemping wajang, bah

I

tatahane, soenggingane, gapit

LAHIR KANA H1 SLAMET I

M. r. Hardiati, poetrane sdr. Soeprapto kw. no. 11748 nalika 19 Juli ing Brebes.

Toeti Soedarti, poetrane wara Ian wira Soetari Ronodipoero kw. no ...

nalika 24 Juli djam 11.35 awan Ing Trenggalek.

ANA PAMOELANGAN.

Ian tjempoerit, gendhing-gen-

I

dhing kang kanggo wajangan, apalan tetembangan, apalan te- temboengan kanggo soeloekan sapadhane.

Soetioso, poetrane wara Soedarsih adhine S. Ardjowlnoto kw. no. 77 na- llka 1 Juli ing Tjlaket.

Sri Juliati, poetrane sdr. Salekan kw. no. 258i7 nalika 27 Juli djam 11.50 awan ing Tandjoeog Tega!.

Srihartati, poetrane wara Ian wira Gatoet kw. no. 12299 nalika 27 Juli djam 11 awan ing hospitaal Tjepoe.

G o e r o e : .,No, No, tjoba nggoleka temboeng lingga. Jen oewls mbandjoer dadekna bawaka".

S o e m a r n o : .,Sandhoeng ... kesandhoeng".

G o e r o e : .. Saiki kowe No".

Moenggoeh anggonne ngring- kes djoeroe sabda, krijaning dha- lang kang bakoe : bisa tjarita, bisa njolahake wajang, sendhon Jan soesoeloekan, ngetjakake ra- ras, roentoeting swara Ian game- lan, ngerti pathokaning gendhing tibane gong Ian kenong, saja ma- neh bisa krasa, weroehing tata- krama Ian oenggah-oengqoehing wajang. Kabeh ikoe dadi krija- ning dhalang kang bakoe, ing kawroeh padhalangan diarani : wadhah. Dene isine kang bisa .gawe rasa : greqet, renggep, sem oetawa nges. Kang wigati dhe-

we

jaikoe bisoa anggoegah rasa kaloehoeran, kaoetamaning boe-

di

bisoa mamajoe rahajoe.

Ahmad Moesoffa, poetrane warri Ian wira M. Djawharl Prawirodihardjo kw. no. 21620 nalika 31 Juli Ing Besoek Kraksaan.

Wasitaadi Ian Poernomoadi, poetrane kembar sdr. wara Ian wlra Moebari sedoeloere kw. no. 23827 nalika 1 Aug. djam 5 sore ing Bangsal Kediri.

H a r j o n o : .. Monggo... ke•

(An a t j a n d ha ke).

-o-

I

I

B I

KAR.

I

I I

Darwito, poetrane wara Ian wira Reksowardon-0 krabate kw. no. 9315 na- li.ka 3 Aug. djam 12.30 bengi Ing Ngandjoek.

Joegyanto, poetrane wara Ian wira Gidijon al. Reksosoejatno kw. no.

20538 nalika 4 Aug. djam 1 bengl ing Kremboeng Toelangan.

Bambang Adijono, poetrane wara loiri ~'ira D. P•. So .. tirto kw. no. 5889 nalika 5 Aug. djam 9.55 bengl Ing Zer<linghospitaal Keboemen.

Basoeki Achmad, poetrane wara Ian wira H. R. Sabrawle kw. no. 7712 nalika 6 Aug. djam 5.30 esoek Ing G1'01olan Pfkalongan.

Herroinarjo, poetrane wara Ian wlr.;· Is Hadiprawlro kw. no. 229i7 nalika 7 Aug. djam 11.5 awan lng Babadweg SoerabaJa.

~anto Boediman. poetrane sdr. Wi1 josoegondo kw. rio. 22669 nalika 11 Aug . Ing Balikpapan.

R. r. lndijah Mei Monah, poetran~ wara lan wira Soemotanojo kw. no.

11604 nalika 12 Aug. djam 6.30 esoek Ing Poerwolrerto.

Bamhang Hirman Hindradjid, poe:rane wara Jan wira Soekojo-Swagino, poetrane kw. no. 11684 nalika 16 Aug. ing hospitaal Balikpapan.

Soehijanto, poetrane wara Ian wlra Sid! Poernomo kw. no. 220i9 nalika 18 Aug. ana ing Bendjeng Gresik.

Ngatoerake · pamoedJi rahardja.

er

- r m •

monggo".

N'-Har.

l'Cepraboa Solo, KLEROB KAREPE.

H a r j o n o : .,Dokter, sakit koela poenika sampoen dangoe, sepriki kok mboten mantoen poenika poenapa sa·

bab,poen ?"

D o k t e r : .,0. gelistli marl koe·

doe njirik bangsa aing gatel-gatel".

H a r j o n o : ,.Lo, leres pantjen- koela mbotea nate nedha ... oeler".

LOBWilI BBTJII[ •.•••

T. P. : .,Dhiadjeng, dhiadjeng, beda n6 apa : loemakoe apa dhansah ?" ,

L. Y. : ,.Gak weroeh ja mas".

T. P. : .,La rak ora ngerti, ta.

Ja.

Wis, nek ngono ajO padha linggih wae", N-Har. Keptaboa Solo,

-o--

BOBKOE-BOEKOE !NGK.ANG WIGATOS.

Basa Djawi aksara Djawi.

BALIWBRTJ 29 THLBFOON

z.

3183 SOBRABAJA

L BLOEMLEZING, (sekar-sekaran) deninQ K. G. P. A.. A.. Mang- koenagoro IV. kagem bilih bodjana kalijan para poetra •-ntana saha wadya, maw! kabawanan oera-oera. katampen ing g3ngs<- kalijan sindhe-

ning ringglt, I boekoe tamat regi

f

0.50

+

franco

f

0.08.

MENGOBA Tl SEGALA PBNJAKIT ZONDER POTONG

Aambeicn (Bawaalr), koer~ kQeat bag! kaoem lald, penja.ltit kca~

" .-eaa.k napaa. medjen. penjakit daw. fio lai.D segala penjakll "&llff~I

I ,; meng,:'~~

·am,w-semboeh.

2. KJAI AGENG GRIBIG, mawi gambar 3 idji. lsinipoen: I Sara- 11ilahipoen Kjal Ageng Gribig. 2 kapanggihipoen kalijan Sinoehoen Soeltan

Agoeng, 3 Teloekipoen Radja Palembang. kanthi kaelokan, i Moela- boekanipoen nama Djatlnom, 5 Pangfran Mandoera-Redjo, 6 Kjai Djaki- cljaj::i, 7 Jakhawijoe, 8 Patilasan. 9 Para sakabat. 1 boekoe tamat regi

f

0.30

+

franco

f

0.06.

uuaal peribakan penjaW cia*-'mg.lah at:ndkl dtdU ooleb p.uiggii di.MJ,.-.

of lee• bilna, atau toel1.slah soerat Clterangbw bal keadaan penjakibal&·

M•o-egee ~ laorma1

9

Tangan dan k.diak jaag herkringet.

Penjakit, jang memberi soekar ini, tjepat ilang kaloe pake dengen tertib Bedak Purol, jang sedap meniedjoekken dan mengeringken serta mengilangken baoe jang tida enzk i.toe. Diseg;ala roemah obat dan toko2 f. 0,90 dan f. I.SO sakoepa.

... ... ...

;

... ...

' COMMANDITAIRB VENNOOTSCHAP : ·

~ ~

: .. JAVA VOLKSB · A NK'. :

: Hoofdantoor :

BANDOENG. i

• OPGERICHT IN JUNI 1938. :

I! Oentoek memboeat ROEMAH atau membeli T ANAH

• •

• •

• •

• •

"

't

Dengan anqsoeran tiap-tlap boelan :

f

1 . - oentoek pidjaman

!

500.-

f

t.50

f

750.-

f

2.-

1

1000.- d.s,t. sampai

f

10.000.- Angsoeran

f

2.50 boeat tiap-tlap

f

500.- (TIDAK PAKAI RENTE).

W aktoe mendapat pindjaman SELEKAS-LEKASNJA SA TOE 'fAHOEN menoeroet djasa simpanan. Kalau tidak teroes oean11 dikem- balikan.

Ojagalab roemah tangga toean sebaik-balknja.

Rakjat Jang bersemangat mendjaga oentoek hari kemoedlan.

Soerat-soerat dan keterangan-keterangan :

)t

la

~

t

~ ~

~ w u

l'I

II

BALONGGBDBWEG 25 - BANDOENG. •

Dltjarl AGENT-AGENT dengan peratoeran jg. TENTOE menjenangkan. ~

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••c

3. JATNA JOGA. Pikadjengipoen

=

Jatna

=

njatakake (njatitek- ak~), joga

=

anak, oetawi panoenggal (panoenggaling bapa bijoeng).

Mratelakaken sakathahing sarana kangge ngangkah poetra, saha pamoe- rihipoen dados widji lngkang oetami. Dening R. M. Ng. Soemoatmoko ing Solo. 1 boekoe tamat regi

f

1.- Ian franco

f

0.12.

Kasade dening :

Bo ek ha ndel ,,SA DO E- BOE DI''

Poerwodipoeran 54 Solo.

•• • • • •

TRIGOLD EXCEEM Z AL F

I

Orang-orang jang soeda taoe ke· na exceem (g.ltel-gatel) di kaki, ta- ngan, baroe merasa tobat, pcgel, ker- '

· na inl penjakit soesa baiknj:t, tero-s

~ m"n(:pnggoe kwarasan clan pikirau.

;i: Maskipoen soeda boeang ban1ak OI'

TRIGOLD ZALF per pot

f

0.75 10 o.rang tjoba, 10 orang baik.

Ojo-()3 baik l oeat anti sakit pram.-

p~a•i.

Kir1r.1bh postwissel, klta k.irim franco.

• •

I

waug d">ll tjoba matjem-matjem obat Distributeur :

$. ::;a~~~=:m::~aT~~~~c~r;;: i::~ Kl1fls:.~ ~~-;eR~ureau ~

~

t""

~-•· -

Hrrk Paq<1r Besar Soerabaja.

~

a.aa ...

111111a.BlllllHa1Bl!!l!'~~l:HRIBlll-.S11B111111~·oomt

(5)

23 September 1939.

:~UOENGKEMI

AJAHAN SOETJI.

mBabar daja pangawasa.

- o -

KALEN tjilik-tjilik saka soem- ber padha mili tempoek dadi si- dji awoedjoed kali; kali - kali tempoer nganakake bengawan:

tempoekaning bangawan dadi samodra.

Widji apik kang tiba ing le- mah bisa .nganakake thikilan, noeli semi; soewening-soewe saja gedhe dadi wit - witan kang ngroemboejoeng bisa maedahi.

Koethoek kang nembe netes

bi~ane

mangan jen dioewoeri de- nin.g ma.noengsa. Let sawatara dina wis bisa kikinthil babonne, tjetjeker golek pangan. Gedhe sathithik engkas wis bis.a tjetje- I

ker golek· pangan dhewe.

lkoe kabeh kalakon saka da- ja pangawasaning oerip.

Jen kewan, tetoewoehan oeta- wa wewoedjoedan lijane bisa doewe kekoewatan kang samo- no, geneja manoengsa arep ora

.. -

.. PANJEBAR SEMANGAT"

bisa ? Geneja manoengsa akeh kang roemasa apes, pepes, ora doewe kekoew.atan ?

Saprana-saprene kang mlarat akeh kang tetep mlarat, kang bo- dho akeh adjeg bodho, kang asor panggah asor.

Apa kang ndjalari?

Djalaran manoengsa akeh kang kelangan kapribaden ing lair batinne. Padha akeh kang la- li, jen manoengsa satemene kasi- noengan kekoewatan ing lair ba- tinne. .

- - --- - - · --- Katja 5.

Rasa ilanging kapribaden, oe- ga ngegla banget ana ing ka- bangsan kita. Anane moeng lesoe loengkrah, lembek ora bisa mi-

·;:Joenakake kekoewatane. Jen njawang bangsa mantja kang ka- ton sarwa brengga rowa birawa, anane akeh moeng goemoen, na- nging ora tangi krekate. Pantog- ing pikiran, noeli disendhekake ing takdir, djare pantjen pepes- thene koedoe mangkono, kene lan kana digawe beda. Panemoe man.gkono ikoe soemrambah ing kalangane bangsa kita, faikoe golongan ora pretjaja marang dhirine pribadi.

Ing ndhoewoer iki pa,iia pangoero ese pakoernpoelan Roekoen

Tani ing

rcgcntschap N

gmvi, kang padh

a njmnboetg.awe nedya rnba- ngo,en karalwrdjaning padesa.n, sarf.a pato.et dibijantoe dening

biangsa kita kang kawog.an.

Kaoem pengadjaran oega ana kang kelangan kapribadene; ka- dajan

1

saka panggoelawenthah kang ora salaras karo djiwa ka- batinanne bangsa kita. Dene go- longan kang ora pengadjaran anane kandheg ins:i gagasan kang samono, marga saka ora manger-

tine, sathithik kawroehe.

N anging pokoke kabeh maoe ora lija awit: bangsa kita woes soewe banget ora taoe diweroeh- ake marang kapribadene. Mang- ka sing sapa kontjatan kapriba- den, tangeh bisane ndjedjerake oeripe ana babrajan. Moelane pi- woelange Socrates kang misoe- woer, kang tansah ditjandhi ing- akeh moeni mangkene: diweroeh ing pribadimoe.

Jen widji bisa metjah tjang-

~ koke woesana soemebar tiba ing lemah noeli thoekoel, geneja ma- , noengsa ora bisa natas tali ba- bandaning oeripe noeli thoekoel mekar ana ing djagad babrajan?

Manoengsa titah kang loe- hoer, sampoerna, koedoe bisa toemindak loewih saka titah lija- lijane. Kewan, tetoewoehan, pa- dha njolahake kridhaning oeripe marga saka instict, pangwasa- ninH kodrat. Nanging manoeng-

1

sa kasinoengan boedi pakarti, j kanq bisa mbobot timbang ala

I

betjik, kang marakake wong

1

doewe gegajoehan l.s.p. Ija sang- keping oepakarti maoe sinH ma- rakake manoenqsa koedoe roe- ' mangsa doewe daja kekoewatan

loewih tinimbang wewoedjoedan lija-lijane.

Kekoewatan maoe koedoe

di~

babar, diweto·kake, dipigoenak- ake toemrap manoengsa oemoem ana ing babrajan. Kanthi pami- · lih, 5oepaja daja kekoewatan ma- oe kanggo njoengkemi ajahan kang loehoer Ian soetji, tjotjog karo papanggiling kamanoeng- san.

Temboeng kamanoengsan

ane klarahan oeripe, mangka ora gelem ngopeni.

Ana ing babrajan Indonesia, wong kang mangkono dianggep ora weroeh ing kamanoengsan.

C?r~

ngerti marang wadjibing oe·

ripe.

. Sebalike, jen ana wong kang b1sa ngrangkoel nanting sanak koelawangsane kang kekoera- ngan, noeli dioetjap dadi wong oetama, berboedi. Dhasare ja mangkono ! Nanging ajahan ka ..

manoengsan loehoer ora moeng matesl tekan kono, isih ndjaloek loewih omber maneh. Njoeng- kemi iboe Pratiwi, oega salah si- djining ajahan soetji.

Rekasanin-g panandhang kang dipikoel dening wong sabangsa, padhaning kaboetoehan, apadene oeripe kang salawase ana ing pangkonning tanah woetah ge- tih sidji. madjibake manoenHsa koedoe toemandang kanggo ka- perloewaning Iboe Pratiwine.

Ora moeng samben, nanging koedoe, .preloe, wad

jib.

Jen sam- ben, teges moeng saenake, sase- lane waktoe, sa toerahin11 pame- toe. Mangka jen dioedja, ma- noenqsa ikoe salawase tansah roemasa tanpa kalonggaran.

Mangkono ikoe oega ateges ora bisa meran92 kekoewataning oeripe. Jen mbage kekoewatan samono bae wis ora bisa, kapri-

je

bisane mbabar daja panqawa- sa kang loewih gedhe? Sedjarah- ing wonq kang padha pinoen•

djoel. salawase noedoehake sapi- ra moenggoeh olehe ngereh ma- ranq oeripe dhewe. Tansah ka- jekten kaprije olebe meksa ma·

rang ati Ian karepe, amrih toe- mindak selaras karo idham- idhamane. Ja ing kono ikoe bisa- ne wong mbabarake daja panq- wasaning oeripe, kang qedhe prabawane ana ing babrajan.

· •••••1111••••••-•••••m••• •••••••••••• •••

djembar tebane, mengkoni karep ing reh pangreksa,ning koelawar- ga. bangsa sarta manoengsa oe- moeme. Wong nggendeng tje- neng sa111ak kadange, paman ngopeni keponakan, kakanq oe- tawa mbakioe ngopeni adhine, ana ing babrajan kita wis ka- prah. mandjing satengahing wa- djib . Dianggep dosa, oepama

sa~

wenehing paman kang sarwa katjoekoepan, weroeh keponak- I

Mahatma Gandhi oetawa para

misoewoer lijane. bisa neloekake

wong majoeta-joeta, sapolahe

n!lobahake atine diiwa makethi-

kethi. Ikoe sabab Gandhi woes

bisa ngedegake kapribadene, ja-

(6)

Katja 6.

kin marang daja kekoewatane.

Jen wong mangreh marang oe- ripe dhewe bae ora bisa, mokal bisa mangreh mrabawani marang wong lija, sengsara wong majoe- ta-joeta bakal katoet

m

arang dheweke. lki dadija pepeling ma- rang para poetra Noes <:n tara kang ngoelah kebatinan., kapri- badening bangsa Ian noeswa. Si- dji-sidjining djiwa mangertija ma- rang ajahane, pana marang wa- , djibe. Tegese, saben wong pa- dha meroehi marang kekoewat- ane, jen woes padha bae karo kewan oetawa tetoewoehan, na- nging bakaI nemoe kaoendhakan roepa-roepa. BakaI bisa owah nasibe, saka asor dadi Ioehoer.

netepi kaja kang dadi idham- idhamane.

KILi

SOETJI.

--o-

SAKA REDACTIE.

Sdr. Moestadjab (anb. 21905):

Poto koerang tjetha, ora bisa digawe cliche.

Sdr. K.s.m. T a n g g o e I Foto koerang apik. Adja gela.

SAKA ADMINISTRA TIE:

Abn. 25808 Kebonagoeng. Wis beres.

Abn. 26150 Bandoeng. Idem.

Abo. 365 Kalisat. Postw. Juli 1939 f 1.-. noenggak

f

0.50.

- o -

..PANJEBAR SEMANGAT" 23 September 1939.

----· .

...

- - -

~--

- -

~---

LELARA DIPTHERIE.

Keprije noelare.

II.

- o -

TJARANE noeiar gampang banget:

a)

Saka watoek, wahing.

b)

adhep-adhepan rai.

Wong iki jen watoek oetawa wahing. sakabehe hawa oetawa idoe Jan oembel sing padha ka- boer oetawa metoe, padha ngan- dhoet kroema-kroenra diphthe- rie. Wong sing tjedhak kono oe- tawa adhep - adhepan, mesthi gampange jen ketoelaran.

Akal pembrantase.

lki koedoe ditindakake beba- rengan kanggo: a. sing waras, Ian b sing Iar.a.

a. Si:n9 waras.

Adja tjampoer gaoeI karo wong sing Iara. Adja silah-silih barang oetawa sandhang sing ti- las dienggo wong sing Iara. Koe- doe ngoelinakake resikan. Sing sregep oeiah-raga soepaja badan war as.

b. Sing lara.

Adja kasep njoewoena tamba marang dokter, bakaI disoentik nganggo penolak sing digawe ing lnstituut Pasteur Bandoeng. Adja

.

: · · · • • n • • a • • • S•ANn·G·A·TcwMmOaEaRAHnE!

• TETAP BEROEPA EMAS,

TAPI

UARGANJA ..

• •

• Perijasan lapis-emas 22 krt. ( ema3-oekon) terbikin men~eroet pendapatan

n a

modern dari Ingenieur English. Lapisannja-emas aloes en radjin, koewat M : tanggoeng 10 taoen (pake soerat-tanggoengan) dan barangnja model-model :

m

paleng baroe (model 1939). M

: Gelang-tangan oekiran berkembang . . . pu paar f 8.50 ~ II Gelang rantei di-ijasin dengan rantel ketjil boeat madallon pe:r stuk

f

6.- i.i·

Ill Gelang krontjong oekiran berkembang (2 matjam 6 stuk) per stel

f

7.-- !ti

• Madalion boeat gelang-gelang rantel atawa kaloeng . per stuk f 3.-- e.i

.

Rantei kaloeng model bidji ketimoen atawa lain model per stuk

f

3.-- ~ e;i : Haarspel roepa-roepa matjem Preanger . . . per stuk f t.- :

• Kebajak speld roepa-roepa matjem paleng baroe, (brikoet ~

• ranteinja) . . . per stel

f

oi.50 t2

a

I tuk

1 "-

D

B Rantei horloge mode biasa, . . . per s "•- 11;2

• Rantel horloge pakei stempel knop, . . . per 1tuk

f

6. - 8

.

II Ojoega djoeal, giwang markies bermata 1i bidji darl gosokan brilliant, ~ ~

• terikat emas dari 22 karaat harga satoe pasang . . .

f

15.- J.I

a m

II Harga terseboet bdoem teritoeng onkost kMm, kaloe ldrlm oewang dodoe g

II dapat onkost kirim vrij.. ft

R 8

• Prijscouraot bcrgambar dildrim grads kaloe dimfata.

a

• w

11

Goudsmederij a

II

,,S A F E T Y"

511

• a

a TOELOENGAGOENG. w

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••m••

...

IADAJA WBDALAN

SOERAKARTAs

0 BatbJk.

0

Loerik.

• l(eeploek.

0 Tckea.

Ian sanes-5anesipoen.

=

T 1ttoembas barang wedalan Sala :::::

1 1 Saged meling dhateng:

IMasrahna reklal Bureau K. A. R.

lme

toewin ad-I Kolportage Advertentie lvertentie pan-I en Reklamebureau

I

djenengan.

I

Muloweg Jl

I

,.Bere&-Suc:c~s"

I

S 0 L 0

I I

...

sisi Ian idoe ing saenggon-eng- gon. Toetoepen jen kekandhan, watoek oetawa wahing kar.o ka- tjoe oetawa gombal resik.

Baccilendrager.

Wong nembe waras saka Jara, ikoe ing sawetara wektoe isih ngandhoet widji-widjining penja- kit maoe. Samona oega wong nembe Iara diphtherie sing wis waras, kanggo sawetara wektoe ija isih ngandhoet kroema-kroe- ma diphtherie. lki sing diarani baccilendrager.

Kroema-kroemane

baccilendra~

ger padha manggon ing iroeng Ian ing tjangkem. Angger

dhe~

weke kandha, watoek oetawa wahing. woes mesthi bae ija

nge~

tok-etokake kroema

pirang-pi~

rang. kang ateges oega: noelar- noelarake lelara diphtherie ing

ngendi~endi.

Sapa bae sing tje- dhak kono, gampang banget ke- toelarane.

Moela ikoe, sapa bae sing wa- toek oetawa wahing, saja wong sing nembe waras saka Iara

diphth~rie.

koe<loe banget ditoe- toen.

Sapa sing ora nindakake noe- toep iroeng oetawa tjangkem ka- ja ndhoewoer iki. ateges ndhe- dher widji diphtherie soepaja an cl irah. lki kliroe bang et, loe- wih-loewih toemrap sing

ma~

ngerti.

(T

a m m a

t).

BASOEKJ.

-o-

BOEKOE-BOEKOE.

,,Parindra dan Masjarakat" sa- ka Pocstal"~ Nasional, Soera•

baja rega

f

1().15 .

Boekoe iki ditoclis basa Ind-011esia de- ning sdr. Soehocniln Harahap ing Me- dan Ian bab ,.sociaal economie" dening M. Soendjoto. Sadjake akeh banget kang migatekake isine, dene sadjronll' rong minggoe wae tjap-tjapan kang ka- pisan wis entek, Ian sadjrone sesasi tjap tjapan kang kapindho ija wls entek..

Tjap-tjapan kang kaping teloe, lagi di- garap. Pantjen sapa wonge kang kepe- ngin migatekake gegajoehane partal kang gedhe dhewe iki, perloe matja boe- koe iki, toer regane moerah banget.

,,Didepan pintoe gerbang"• sa- ka Poestaka Nasional, Soera- baja, rega

f

1.-.

Boekoe iki boekoe roman pergerakan.

karangane sdr. Surapaty, sawidj!ning penoelis tilas kaoem pergerakan Ing Medan. Basane apik, sarta isine wis na·

te dipoedji dening djoernalis Adinegoro.

Kita njoemanggakake marang par<t ma- os.

,,Zaman Gemilang" oega saka Poestaka Nasional, Soerabaja., rega

f

1,25.

Boekoe ikl historisch roman kara- ngane Matu Mona ing b<tsa Indonesia jaikoe pengarang tjrila .,benggol djem- pol" kang wis nate kadj<trwakake kang- go feuilleton ing s.k kita mhljen. Jen para maos wls padha kasengsem marang feuilleton mbljen, mesthine karangani kang anjar iki oega apik, sarta Dr. Amir wls meloe ngalembana moenggoeh ing apik!. Boekoe lki njritakake Iakon ro- man nallka djamane Praboe Kertadjaja Ing djaman papr~ntahan Toemapel. For·

maate g~dhe, omslag mawa gambar

-o-

(7)

23 September 1939. .. PANJ cBAR SEI\IANGAT" Katja 7 •

_, ~~~~~~--~~~

Desa

ikoe saka goeroening

pradja.

Jin

soewoenga wong tjilik tan ana Radja.

(Mangkoenagara IV).

- o -

PASAR malem Roekoen Tani ing Loemadjang woes kalakon kanthi kawigaten saka para na-·

rn pradja, autoriteiten ora koe- rang, bisa mrabawani marang djiwane para kadang tani ing lija panggonan. Tekan waktoe rniki pagerakan R. T . sabagejan gedhe isih koempoel ana ing Djawa

. w etan; soewening soewe kita pratjaja manawa oega bakal nglandjak ing wewengkon lija, kaja katjetha saiki thoekoele ing tanah Priangan.

Kaoem tani tangi semangatel Sawidjining dalan kanggo nggoegah kapribadene para dji- wangga prasadja. Kadang tani kaboeka nalare: roemasa jen go- longane isih doewe kekoewatan Ian tenaga kanggo mbetjiki oe- ripe, soemrambah maneh baka]

neroesi marang bangsane.

Indonesia sawidjining tanah sing dhedhasar pertanian. Wong padha roemasa jen bisane ma- ngan asal saka goena kaskajane si tani. Kang nggaroe, mloekoe,

matjoel. nan doer. ngeneni l.s.p.

kabeh si tani. Kadang tani kang ngoeripi wong sanegara , kadang desa kang menehi pangan ma- rang wong koetha.

N anging . ... !

Lelaboehan kang toemrap mi- tra tani dianggep koewadjiban , scmoene ora ditrima.

Boektine? Pagawejan tani dk remehake; won.g tani dianggep asor, sasat ora katjatjah ana ing

bc.~1rajan.

Paraban w on

g

t j i - l

i

k ing semoe sadjak isi pangina.

Oer. ping para tani kang mang- kono maoe dilakoni nganti pi- rang-pi ; :ng djaman lawase.

Jen WtJ;1g ndeleng lakoening sedjarah ( bahad), kahananing oeripe kaoe m tani kang kebak ing rasa ora kapenak maoe ora moeng toemrap para tani ing ta- nah Ojawa octawa Indonesia thok, - nangin9 ija ing tanah Eropah barang. 11 ·a negara Pe- rantjis nalika abad tengahan, wong-wong tani ing kono padha kaparaban: s i b o d h o, malah tinindhes banget. Samano oega golongan tani ing tanah Djer- man, oeripe ora beda batoer toe- kon. mBajar padjeg akeh, isih kena ing aradan goegoer-goe- noeng, nglakoni kaloepoetan sa- thithik bae diantjam ing oekoem pati. Tjagaking omahe kang di- gawe moeng panging kakajon kang gampang botjor, saking sangsarane. Mangkono oeripe kaoem tani maoe kira-kira taoen 1500.

Apa sababe oeripe golongan tani tansah dianggep asor Ian ne- moni ora kapenak?

Kadjaba saka prenatan feodal- isme - djamane paprentahan ana ing astane para loehoer thok

····"··· HARGA TOEROEN

TJOEMA 55 SEN.

dapat l das jang rue narlk.

5 das boeat f 2,62 - 10 das f 5.- Kirim wang doeloe, onkost kirim

VRIJ

LEBllI HEBAT dan POEAS Atas permintaannja banjak langganan, maka ditambah dengan model baroe jang POPULAIR clan diperhaloes.

1. Model WAJANG: Djanoko. Wer- koedoro, Ngamarto (Danoekesoe- mo) d.s.b.

2. Model BOKET: matjam2 l:>oket )ant manis.

3. Symbool matahari bertoelisan Moe-

l

hammadijah atau al-Islam, model ba- tik atau boket.

-i. Model BATIK: klitik, kaw. p!tjis, tjoerigo, 2 streep.

5. Model 2 strecp atau batik, berisi garoedo.

Kleurnja: hidjau. hltam. merah, tjoklat toea, oengoe toea, donkerblauw.

Poton@annja modern, sangat poeas.

Bikin lain symbool sedikitnja haroes 1 codi dan haroes kirim wang voorschot.

mintalah keterangan.

Pesanlah pada

ISATIIC INDUSTRJB

SUCCBS Djokja.

Ne. boeat IMllt' lndOlllllll 'tam.bah

f

0.50 Meat

-u.t.

...

Pam w,arga Zan pangoerocsi studie-cl11,b ,.Jlu<·ka" ing Mao:;,

kanr1 toed.foe'U)(J,ne ngoendhakake sesofJ!l•oepan ku nggo kwwd}oewane

rnasarakat bangsa kifo.

kang ing semoe koerang ngga- tekake marang oeripe rakjat tJi- lik - bab iki diakoni dhewe de- ning P. K. N .. jen kang ndjalari renggange pasrawoengane para loehoer Jan kawoela maoe mar- ga saka loepoete para loehoer dhewe enggonne koerang ne- ngenake marang kapreloewane para kawoela - ija saka dajane pangadjaran kang malik dhasar pratanian ing Indonesia dadi dhasar pemboeroehan aloes, Ian oega industrie kang marakake wong-wong sing pantjena njam- boetgawe tani bandjoer milih loewoeng dadi koeli ing pabrik- pablik l.s.p.

Mangka golongan tani iki go- longan kang isih prasadja dhewe ing lair batinne. Diakoni sawe- nehing golongan kang energiek , kandel ing rasa sociaal - sana- djan doeroeng djembar tebane.

Tetela jen s i w on g t

j

i I i k oetawa jen ing tanah Eropah oleh paraban s i b o d h o ikoe doedoe golongan kang tjilik dha- saring beboedene, oetawa ija doedoe golongan sing pantjer . bodho temenan. Bareng Ian wahjaning mangsa kala, mesthi bakal metoe engetane nggajoeh hak-hak kamanoengsan kanggo ndjedjerake oeripe ana babrajan.

Saka ngendi toewoehing rasa panggajoeh, apa saka dhesekan- dhesekan saka ndjaba kang mek- sa (kajadene para tani ing Djer- man djaman bijen) , oetawa saka anane toentoenan kajadene Roe- koen Tani ing tanah Indonesia . nanging mesthi ana sababe!

Golongan tani kang sipat - si- pate kamanoengsan ora beda ka- ro golongan lijane, nglengkara jen oraa bisa mbangoen kama- djoewan jen moela oleh toen- toenan kang bener. Dhasaring watake kang moerni nanging loehoer diegarake , minderwaar- digheidscomplex kang nglim- poeti oeripe diilangi babar pisan.

Sarana mangkono, golongan ta- ni bakal tetep dadi t j a g a k toe w a k in g negara.

Swargi Dr. Sun Jat Sen gem- bong Tiongkok. apa ora asli sa- ka wong tani loemrah bae? Samo- na oega Kemal Attaturk ing Toerki !

Sapa weroeh. jen ing In done-

sia oega bakal thoekoel panoen- toeu gemblengan wicljile saka st tani joetoen ?

DEWJ SRI.

- o -

MOKAL-MOKAL.

H j n : ,.Kowe doewe apa ?' S h n l: ,.Balak papat''.

- : oKalah kov.Te'' ..

- : .. Lo, kowe doewe apa ta 1"

.. Akoe doewe kenthes kok".

TJANGKEM BOTJAH.

B a p a k : ,.nDhoek. ndhoek. dloe- wang ikoe sing digawe apa ?"

A n a k : .,lngkang dipoen damtl · gombal-gombal rasoekan".

B a p a k : .,La, saiki klambi sing digawe apa 7"

A n a k · .. Inggih dlantjang".

MESTHI WAE.

G i n e m ' ,.Jem. Jem, kowe jen nonton wajang kae, sing kok senengi sing dadi apa ?"'

G ij e m : ,.Jen akoe kok sen~g sing dadi boeta '.

G i n e m : ,,Sababe apa kok ora se- neng sing dadi Djanaka. Boeta ttra- wake krandjingan kok disenengi"

G ij e m: .,Ja wis ben, kok dadi l La wong sing dadi boeta bodjokoe dh'- we kok".

SELING SOEROEP.

B a p a k : ,.Bengl iki :ender SRI nggoewang apa ?"

A n a k : .,The Sweet String Boys".

B a p a k . ..La ja genahe nggoe- wang (ngirimake) apa

A n a k : ,.Hawaiian'

A n a k : ,.Moelane akoe dolan rne njang Tamtaman oleh gitar"

PINTER MANGSOELI.

P o e I l s I H : .. E. sopir, man- dheg dhisik... kowe nglakokake mon tor kok ora nganggo · rijbewijs ?'

S o p i r N: .,Pinter. inggih ! N-Har. 1Ceprabo11 Solo.

---

(8)

Katja 8. .. PANJEB,\R SEMANGAT"

23

September

1939 •

DJEDJER LAN ADEGE WONG TOEWA.

Liring sepoeh sepi hawa.

KANG dikarepake ,. Wong toe- wa" ing kene doedoe wong kang wis ngoemoer, pikoen thikloek-

thiklo~k.

nanging sakehing wong kang wis mengkoni bale omah.

Mengkoe bale omah , anak bo- djo, sangkep ing saoepakartine.

Sanjatane kang mangkono iki wis mengkoe sasanggeman ba- kal dadi won'.:J' toewa, dadi pang- gedhening bale omah. Satindak- tan·foeke kinarja paloepi.

Jen ora mangerti marang adeg lan djedjere anggonne dadi wong toewa, :angt,.l banget bisane doe- we toentoenan kang betjik. Ing wekasan wewane moeng toewa toewas. Kang tau wroeh ing soe- sila, sineboe~ ing Wedhatama : i

... . . S;:inaciyan ta toewa pi- koen,

,~n

tan mikani rasa, jekti se:pi asepa lir sepah samoen, sa- mangsanin

g

pakoempoelan, go- njak-ganjoek nglelingsemi''. Jen wong toewane mangkono, mesthi ora bakal anak-anake mangerti marang tata krama.

Adege wong toewa ana ing

omah ikoe dadi :

I. Ratoe, mranata kahanane bale omah saisine.

II. Goeroe, moelang-moeroek kawroeh sakalir.

III. Penoentoen, noenoentoen marang lakoe oetama sarta aweh toeladha.

IV. Bapa-baboe, ambakoni ba- le omah saisine kabeh.

Djedjer Ian adeg 4 prakara ing ndhoewoer ikoe ora bakal bisa ditetepi, manawa ora mangerti marang djatining panggoelawen- thah.

Kang dhihin sadoeroenge ang- goelawenthah botjah, wong toe- wa koedoe bisa anggoelawenthah marang awake dhewe. Pangan- dikane sardjana Goethe : .. lndien de ouders opgevoed waren, zoo konden zij opgevoede kinderen voortbrengen". Samangsa wong toewa ikoe bisa anggoelawen- thah marang awake dhewe. toe- roen-toeroenne mesthi betjik.

Mangkono oega bah aweh pi- toetoer. Ora kena watonne moeng mitoetoeri. Sakabehing pitoetoer dikandhakake koedoe dhedhasar mangerti temenan, ora lalawora.

Babaring pitoetoer kang meng- kono ikoe kelambaran toeladha andajani marang djiwaning bo- tjah.

Pitoetoer kanq kalantoer ora ana pigoenane. ·Padha karo jen aweh toeladha oetawa gawe ka- rangan. Sakabehing

pepatjoe~1

ikoe, ora kena pisan-pisan ditra- djang dhewe. Sapisan bae bo- tjah weroeh wong toewane nra-

~~~~~~~~~~~~-

djang pepatjoehe dhewe, saban- djoere botjah ikoe kaja-kaja ora bisa ngestokake larangan ikoe.

Sanjatane panggoelawenthah kanthi aweh toeladha ikoe kang prajoga dhewe. Toeladhane ke- rep diweroehake marang botjah- botjahe.

Botjah ora bisa ngrasakake pitoetoer kang toempoek-toem- poek, nanging bisa weroeh Ian bisa niroe marang tindak-tandoek kang betjik.

Mangkono oega sabenere .wong kang soegih pitoetoer ora nglakoni, ikoe ora ana pigoena- ne. Ing Wedhatama kaseboet:

.. Ngelmoe ikoe, kalakone kanthi lakoe, lekase lawan kas, tegese kas njantosani, Satya boedya pangekese· doer ngkara".

Saben~saben

kita mesthi mrang- goeli piwoelang. manawa pitoe- toer kang ora dilakoni dening kang mitoetoeri ikoe ora ana paedahe. Wong kang mangkono ikoe kena diarani moeng pinter remboegan. Katj-etha ing boekoe Kramaleja djilid II : ,,Marma ing sabisa-bisa, sasambene amengeti.

t i n d a k k a n g w o e s k a s a t

m

a

t

a, tan parloe

mi-

toehoe warti, warti katoelar pasthi, tilar tatalesinq tja to er, sa- pira pedahira, soegih kawroeh tan nqlakoni, tiwas toewas wose moeng lebdeng tjarita".

w osse kang dak dawak-da-

f

wakake ing kene, tindak tandoe- ke wong toewa, koedoe kasat- mata minangka toeladha. Amar- ga, sanadyan wis padha ngako-

ni manawa mangkene iki bener, nanging akeh-akehe ora bisa ma.- ngreh awake dhewe.

Bab panggoelawenthah kang montjer ora perloe katerangake·

maneh, djalaran wis wola-wali P. S. ngemot bah iki kanthi gam - blang.

Sawise soemoeroep marang:

djedjer Ian adege wong toewa ing ndhoewoer ikoe, oega koe•

doe diweroehi manawa djedjere dadi panoentoen marang lakoe oetama ikoe mengkoe dhasar ka- batinan. Ora bisa nenoentoen marang kaoetaman, manawa ora kadoenoengan boedi rahajoe. Pa.

nembah marang Pangeran, ma- ngesthi rahajoe lsp. koedoe tan- sah toemanem ing wardajaning para sepoeh. Kabatfoan oega wadjib dioedi kongsi mangerti, bisoa : .. liring sepoeh sepi hawa, a was roroning atoenggil".

Samene bae, kirakoe wis tjoe- koep, Ioemajan kanggo

oelar~oe­

lare para djoeroe mranata bale omah. Ing wekasan bisoa lestari basoeki, moedjoedake poetra- poetra kang isi panggoelawen- thah kang sadjati. ,,Opvoeding

is

de redding. waarnaar de nood van den tijd angstig uitziet", manqkono pangandikane sardja- na Elisabeth Danthendey - tja- ra Djawane: .. Sing bisa ngentas saka rekasanins:J djaman ikoe panggoelawenthah".

KAMADJAJA.

- o -

... ..;.

~

~·-ti . . • • • • • • • • • • • • • • • • • • .. I '!. ... ~

Socwlllltadng radio p&Bdfeaeag-

Jdr-e llfarial7?

7 :

PAKEMPALAN RINGGJT TIJANG: f

• •

• •

I

~dli8

. . gcc1 amattmak-. agcW.I

w-w. I + ,,Ngesti • Pandowo".

ZUID l~ :

INGKANG NENGENAKEN KABOEDAJAN OJA WI, SAKING NEGARJ.

y

SOERAKARTA. •

- - RADIO TIUO • - +

f'

- o -

Sat~ Radio reparatle mgkang dJempol. mawi ptr ....

i

toe

iDilami

modun. kapmp!.a

de.mg mceteur lJl9kang

-w•

diploma toer tfekap

~a9-

:

alaman.

i9 +

+ ... .

TJOBALAH 111

Medal seka.raog memesan roedjt·

roedjl bGea¢ roemah. ttf dan ~baoaic}a.

pada lcnrl S.UBDBRl1

,,M A ·T R A I S"

Tembok 1"'1k 151 - 5"rabaia.

Kami bua tttfma pesanan Tasipat tldoer, mcdeln}a 111tajena'1g.kaa. Ito.at du barge m~rah. Silahkanlah ! .. Daft<1r g.ambar" fiiktrim 111nm

Ojoega baa terlma pebrdjaaa koeboeran dari aatjam-matjam modd

dan materiaaL

6S

• Sapoenika main ing Pasar Malem

+

:

Toeloengagoeng, tg. 22 Sept. 1939

+

ing Pasar Malem Kediri, tg. 30 Sept.

t.

• 1939 ing Jaarmaar~ Soerabaja.

J:

·~

v

+

Won ten ing poendi-poendi sampoen •

: angsal pangalembana saking para

+

• prijagoeng loehoer toewln para toe-+

wan-toewan. menggah saening per- ....

+

mainanipoen sarta leloetjonipoen ing-.;~

• kang anggembirakaken penggallh,

+

nanging mboten saroe. Para main 'Ii

i

pepak, djaler estri saml angsal woe- :~

langan djoged ingkang asli.

$>

Petroek Sastrosabdo sampcen ang '

~ ·

sal pangalembana saktng poendl

+

~1

poendi, awit prigdipcen sarta loe-

t

"*)

tjoenipoen. wah malih sinelanan

~ woelangan ingkang adi lochoenq.

'!"

.

~

I I 11'

. . .

'~·C·~, - .

In di I e.rad .

Adverfeerl

a

a~ iii 2l r.i~ii!B·;;J Bl ii.'!i

lillll>illa

11

•ill mm n a am• m

1111111'81111118 lilll 81111

a

l'1

• IKOETLAH •

: ZAMAN KEMADJOEAN I :

a PAKAIL.A.H •

8

BATIK TJAP OEKOER •

: Jang selaloe dikeloearkan :

~

8. d e n

g ~ ll t j

o r a k-t

j

o r a k m o d e r n. •

•••••e<ar••···

Referensi

Dokumen terkait

Jen botjah lanang oemoer akeh kok keloe marang badmin- 20 taoen saben dina ramboete ton, nganti ing ngendi endi ana tansah klemis saka pomade, sak- badminton, jen main nganti ana 1 e