بآ ناﺮﺤﺑ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ رد نآ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ﺞﻳﺎﺘﻧ و
ﺪﻤﺤﻣ رﻮﺧرد *
ياﺮﺘﻛد ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ (ع)ﻦﻴﺴﺣ مﺎﻣا ﻊﻣﺎﺟ هﺎﮕﺸﻧاد ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ و
دار ﻲﺟﺮﻓ ﺎﺿﺮﻟاﺪﺒﻋ
ﻠﭘﻮﺋژ رﺎﻳدﺎﺘﺳا ﻴ
ﻚﻴﺘ ناﺮﻬﺗ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ و مﻮﻠﻋ ﺪﺣاو ﻲﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد
ﻲﻤﺷﺎﻫﺮﻴﻣ ﻲﻠﻋ
ﺒﻃ ﻪﻣﻼﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ ،ﻲﻳﺎﺒﻃﺎ
:ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ) 10
/ 12 / 1391 - ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ 20
/ 4 / 1392 (
هﺪﻴﻜﭼ دراﺪﻧ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻪﻳﺰﺠﺗ و لﻻﺪﺘﺳا ﻪﺑ زﺎﻴﻧ ﺮﺸﺑ تﺎﻴﺣ رد نآ ﺮﻴﺛﺄﺗ و بآ عﻮﺿﻮﻣ
؛ و ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺷر ﺎﻣا
رد ﻲﮔﺪﻧز ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ و ﻲﺘﻌﻨﺻ دﺎﻌﺑا شﺮﺘﺴﮔ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻲﻨﻴﺸﻧ ﺮﻬﺷ ﺪﺷر و ﻲﮔﺪﻧز ﺢﻄﺳ ﻦﺘﻓر ﻻﺎﺑ نﺎﻬﺟ ﺐﺒﺳ هﺪﺷ هزﻮﺣ و بآ زا ﻪﻨﻴﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺗ يﺮﺘﻬﺑ يﺰﻳر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و ﻞﻣﺄﺗ ﺎﺑ نﺎﻬﺟ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻲﺑآ يﺎﻫ
ﺖﻛﺮﺣ .ﺪﻨﻛ ﻪﺑ ﮔ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ يدوﺪﺣ ﺎﺗ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ﻞﺋﺎﺴﻣ ،ﻲﻄﻳاﺮﺷ ﻦﻴﻨﭼ لﺎﺒﻧد ﻪﺘﻓﺮ
ﺶﻫﺎﻛ ﺎﺑ و
ﺖﺑﺎﻗر ﻲﺳﺎﻴﺳ هدﻮﻬﻴﺑ يﺎﻫ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ،
ﻪﻧﻻدﺎﻋ ﻢﻳژر ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﭘرد ﻠﻣ و ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﻤﻫ يرادﺮﺑ هﺮﻬﺑ ياﺮﺑ يا
-ﺖ
ﻪﻨﻬﭘ زا ﺎﻫ هدﻮﺑ ﻲﻠﻣ دﺎﺼﺘﻗا دﻮﺒﻬﺑ و دﻮﺟﻮﻣ ﻲﺑآ يﺎﻫ ﺪﻧا
ﻦﻳا زا . ﻪﺑ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد هزﻮﺣ رد بآ ناﺮﺤﺑ ور -
ﻪﺑ ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻳا ﻪﻴﺷﺎﺣ رﻮﺸﻛ ﺞﻨﭘ دﻮﺟو ﻞﻴﻟد دﻮﺒﻧ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا رﺎﺘﺷﻮﻧ ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ،هﺪﻳﺪﭘ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ
ﺣرد ،ﺪﻣآرﺎﻛ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻚﻳ ﺖﺴﻳز ناﺮﺤﺑ ﻚﻳ دﺎﺠﻳا و يدﻮﺑﺎﻧ لﺎ
ﻄﻨﻣ رد ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻢﻬﻣ ﻦﻳا .ﺖﺳا ﻪﻘ
ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ
ﻪﺑ ﻪﻤﻫ ﻦﻴﻴﺒﺗ ﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﺒﻧﺎﺟ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺖ
هار ﻚﻳ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻳ ﺖﺳد و يا نﺎﺸﻧ ار فﺮﻃ ود ﺖﻳﺎﺿر درﻮﻣ ﻞﺣ
ﻲﻣ .ﺪﻫد
هژاو ﺪﻴﻠﻛ ﺎﻫ
،ناﺮﺤﺑ ،بآ ﻂﻴﺤﻣ
،ﺖﺴﻳز يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ
، نﺎﺘﺴﻜﺑزا ،نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ
* Email: darkhor1391@yahoo.com
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻢﻬﻣ بآ و يﺮﺸﺑ ﻊﻣاﻮﺟ دﺎﺠﻳا ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻳﺮﺗ يﺎﻘﺑ
ﻮﺑ ﺦﻳرﺎﺗ لﻮﻃ رد ،نآ هدﺎﻣ ﻦﻳا .ﺖﺳا هد
ﻲﮔﺪﻧز رد زﺎﺳ لﻮﻃ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﻲﻧﺎﺴﻜﻳ ﺖﻴﻤﻫا نﺎﺴﻧا ﻲﮔﺪﻧز ﺦﻳرﺎﺗ .
هرود ﻲﺧﺮﺑ رد يﺎﻫ
ﻢﻬﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد و ﻲﺨﻳرﺎﺗ و
ﺑ يﺰﻴﮕﻧاﺮﺑ ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﻪ
ﻲﻤﻧ رﺎﻤﺷ و ﺖﺳا ﻪﺘﻓر
ﻲﻟ رد
ﻲﻣ ﺖﻴﻤﻫا ﺎﺠﻧآ ﺎﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻳا ﻖﻃﺎﻨﻣ زا ﺮﮕﻳد ﻲﺧﺮﺑ يداﺪﻳور نآ ﺐﺣﺎﺼﺗ ياﺮﺑ ﮓﻨﺟ ﻪﻛ ﺖﻓﺎﻳ
ﻲﻬﻳﺪﺑ ﻲﺑ لﺎﺳ ﺖﺴﻳود و ﻲﺘﻌﻨﺻ بﻼﻘﻧا زا ﺲﭘ .ﺖﺳا هدﻮﺑ هدﺎﺘﻓا ﺎﭘ ﺶﻴﭘ و ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺸﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ
ﺖﺴﻳز يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻪﺑ ﺤﻣ
ﻲﺷزرا رﺎﻨﻛ رد هدﺮﺘﺴﮔ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲﻄﻴ ﻪﺑ هﻮﺒﻧا فﺮﺼﻣ نﺪﺷ
زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺮﻫﺎﻈﻣ زا ﻪﭼ نﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ رد بآ ﻦﻴﻣﺄﺗ ،ﻪﺘﻓﺎﻳ
ﺮﻈﻧ ﻲﻧاﺮﮕﻧ ﻪﺑ ﻲﻔﻴﻛ ﻪﭼ و ﻲﻤﻛ
ﺪﺒﺗ ﺮﺸﺑ ياﺮﺑ يﺪﻳﺪﺟ .ﺪﺷ ﻞﻳ
ﻪﺑ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ رد بآ نﺎﻴﻣ ﻦﻳا رد رد ﻪﭼ ﻪﻘﻄﻨﻣ صﺎﺧ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ و ﻢﻛ شرﺎﺑ ناﺰﻴﻣ ﻞﻴﻟد
رد ﻪﭼ و ﻪﺘﺷﺬﮔ لﺎﺣ
ﺮﺿﺎﺣ يﺮﻴﮔ ﻊﺿﻮﻣ ﻪﻛ ﻲﺘﻴﻤﻫا ؛ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد يدﺎﻳز ﺖﻴﻤﻫا ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ
ﻮﺸﻛ ﺖﺴﻴﺑ نﺮﻗ رد ﻲﺘﺣ ار ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫر و
رد لارآ ﻲﺑآ هزﻮﺣ .ﺖﺳا هداد راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﻢﻜﻳ ﻦﻳا
ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻮﻨﻋ ﻢﻬﻣ نا ﻮﻛا ﻦﻳﺮﺗ ﺖﺤﺗ ار مدﺮﻣ ﻲﺳﺎﻴﺳ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﮔﺪﻧز يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ ﻲﺑآ ﻢﺘﺴﻴﺳ
.ﺖﺳا هداد راﺮﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻦﻴﻣرﺎﻬﭼ ﻪﺘﺷﺬﮔ رد ﻪﻛ ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻳا
د ﻪﺑ ؛دﻮﺑ نﺎﻬﺟ گرﺰﺑ ﻪﭼﺎﻳر ﻞﻴﻟد
ﺪﻗا ما هﺪﻨﻳآ دﻮﺒﻧ و ﻪﻧﻻﻮﺌﺴﻣﺮﻴﻏ يﺎﻫ يﺮﮕﻧ
هرود ﻚﻳ رد 50
ﻚﺸﺧ ضﺮﻌﻣ رد ﻪﻟﺎﺳ راﺮﻗ نﺪﺷ
ﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﺛاﺮﻴﻣ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻲﺑ ﺎﺑ و ﺪﺷ عوﺮﺷ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا هرود رد ﻲﺳور ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ
و يﺮﻴﺑﺪﺗ
ﻼﺘﺧا رد يﺮﻴﮔرد ف
ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ ﻦﻴﻳﺎﭘ و ﺖﺳدﻻﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻴﺑ يا
و ﺎﻳردﺮﻴﺳ ﻪﻧﺎﺧدور ود ﺖﺳد
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﭼﺎﻳرد بآ ﻲﻠﺻا ﻊﺒﻨﻣ ود ﻪﻛ نﻮﺤﻴﺟ
، ﻚﺸﺧ ﺰﺟ يﺪﻣﺎﻴﭘ و ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻪﻣادا نﺪﺷ
ﺎﻛدﻮﻛ ﻚﻳدﺰﻧ هﺪﻨﻳآ رد .دراﺪﻧ ﻪﭼﺎﻳرد ﻞﻣﺎﻛ ن
ﻦﻬﻛ ﻪﻈﻓﺎﺣ رد ﺪﻳﺎﺑ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ و نﻻﺎﺳ
ﻪﺸﻘﻧ .ﺪﻨﺷﺎﺑ لارآ يﻮﺠﺘﺴﺟ رد ﻲﺨﻳرﺎﺗ يﺎﻫ
فﻼﺘﺧا يﺎﻫ هﺪﻨﻳآ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ،ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻴﺑ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻢﺘﺴﻴﺳ ،ﻦﻴﻳﺎﭘ ﮓﻨﻫﺮﻓ ،يﺮﮕﻧ
ﻫ يرﺎﻴﺑآ يﺎ
ﻲﻤﻳﺪﻗ ،فﺮﺼﻣﺮﭘ و ﻲﻤﻳﺪﻗ ﺗ ندﻮﺑ
يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ﺮﻘﻓ و بآ لﺎﻘﺘﻧا تاﺰﻴﻬﺠ ﻚﺗ دﺎﺼﺘﻗا ،
و ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ
و ﻪﺒﻨﭘ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﻲﮕﺘﺴﺑاو ياﺮﺑ ﻪﻳﺎﺴﻤﻫ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﺑ دﺎﻤﺘﻋا دﻮﺒﻧ رﺎﻨﻛ رد نآ ﻪﻌﺳﻮﺗ
ﻦﻴﻣﺄﺗ
جﺎﻴﺘﺣا يور و ﺎﻫ ﺤﻣ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ يروآ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﺑآ ﻢﺘﺴﻴﺳﻮﻛا ﺎﺑ ﻪﻛ ﺞﻧﺮﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺪﻳﺪﺟ تﻻﻮﺼ ﺐﺳﺎﻨﺗ
ﻪﺑ دراﺪﻧ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ هاﺮﻤﻫ ﻞﻣاﻮﻋ زا يا
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺪﻣآرﺎﻛﺎﻧ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺮﮕﻳد
، و ﺪﻳﺪﺸﺗ ﺖﻋﺮﺳ نﺪﻴﺸﺨﺑ ﻪﺑ
هﺪﺷ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا رد بآ ناﺮﺤﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ .ﺖﺳا
ﻲﻣ ﻪﻛ يا ﻨﻳآ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﻢﻬﻣ ﻪﺑ ﻚﻳدﺰﻧ هﺪ ناﺮﺤﺑ ﻦﻳﺮﺗ
ﺖﺴﻳز .دﻮﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﻲﻄﻴﺤﻣ
لارآ ﻪﭼﺎﻳرد هزﻮﺣ رد بآ ناﺮﺤﺑ
ﻪﻨﻳﺮﻳد ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا ﻲﻜﻳ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد هزﻮﺣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧاﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ و نﺎﺳﺎﻨﺷ
رد هرﺎﺑ نﺎﺴﻧا ﻲﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ يﺎﻫ ﺪﻨﻨﻛ
. بﺎﺘﻛ ﻲﺧﺮﺑ رد ﻛ هﺪﻣآ ﺎﻫ
ﻪ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا ﻞﺤﻣ
نﺎﺴﻧا ﺖﻧﻮﻜﺳ يﺎﻴﺳآ ﺰﻛﺮﻣ رد لارآ ﻪﭼﺎﻳرد .ﺖﺳا هدﻮﺑ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ رد ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ يﺎﻫ
ﺎﻳردرﻮﻣآ و ﺎﻳردﺮﻴﺳ ﻲﺗﺎﻴﺣ نﺎﻳﺮﺷ ود ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا رد ﻲﮔﺪﻧز هﺪﻨﭙﺗ ﺐﻠﻗ يﺰﻛﺮﻣ ﻲﻣ ﻪﻳﺬﻐﺗ ا يرادﺰﻴﺨﺑآ هزﻮﺣ .دﻮﺷ
زا ﺶﻴﺑ ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻳ 154000
ﺮﺘﻣﻮﻠﻴﻛ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻊﺑﺮﻣ ﺐﺒﺳ
ﻓر ﺖﺸﻛ ﺮﻳز ﻪﺑ ﻚﻳدﺰﻧ ﻦﺘ
8 ﻦﻴﻣز زا رﺎﺘﻜﻫ نﻮﻴﻠﻴﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﻫ
. رد ﻪﭼﺎﻳرد ﺮﺘﺴﺑ لﻮﻃ
ﻪﺑ) ﻲﻠﺣﺎﺳ ﻂﺧ ﻦﻳﺮﺗﺪﻨﻠﺑ ﻪﻓﺎﺿا
(هﺪﺷ ﻚﺸﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ 428
ﺾﻳﺮﻋ و ﺮﺘﻣﻮﻠﻴﻛ
ﺖﻤﺴﻗ ﻦﻳﺮﺗ
ﺰﻴﻧ نآ 284 دراد ﺎﻨﻬﭘ ﺮﺘﻣﻮﻠﻴﻛ .(Cawaterinfo 2013)
ﺴﻗاﺰﻗ رﻮﺸﻛ ود ﻦﻴﺑ ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻳا و نﺎﺘ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﺎﺘﺴﻜﺑزا .
ﻲﻗﺮﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ دراد يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻖﻤﻋ نآ ﻲﺑﺮﻏ ﻖﻃﺎﻨﻣ و ﻢﻛ ﻖﻤﻋ نآ
.
ﻖﻴﻤﻋ ﻄﻘﻧ ﻦﻳﺮﺗ ﺑ نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ ﻞﺣاﻮﺳ ﻲﻜﻳدﺰﻧ رد نآ ﻪ ﺎ
ﻖﻤﻋ 53 .ﺖﺳا ﺮﺘﻣ
لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮﺣ رد ناﺮﺤﺑ دﺎﻌﺑا
ﺎﻬﺟ گرﺰﺑ ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻴﻣرﺎﻬﭼ ﻪﺘﺷﺬﮔ رد ﻪﻛ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ناﺮﺤﺑ ﺎﺑ هزوﺮﻣا ،ﺖﺳا هدﻮﺑ ن
ﻚﺸﺧ ﻪﺑور نﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ور
زا ﮔﻮﮔ ﻞ يور ﺰﻛﺮﻤﺗ و نآ ﻲﺨﻳرﺎﺗ يﻮﻨﻣ ﻪﺑ ﻦﺘﻓر و
ﺣﺎﻧ ﻪﺑ يﺎﻫﺮﻴﻴﻐﺗ ناﺰﻴﻣ ،لارآ ﻪﻴ دﻮﺟو
رد هﺪﻣآ 50 ﺮﻴﺧا لﺎﺳ
، ﻮﻛا ﻦﻳﺮﺘﮔرﺰﺑ رد يﺎﻴﺳآ ﻲﺑآ ﻢﺘﺴﻴﺳ
ﻲﻣ ار يﺰﻛﺮﻣ لﺎﺳ رد .دﺮﻛ هﺪﻫﺎﺸﻣ ناﻮﺗ
2010 ﻦﻳا ﻪﺑ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﻜﻳ ،ﻚﭼﻮﻛ ﻪﭼﺎﻳرد ﻪﺳ ترﻮﺻ
ا رد بﻮﻨﺟ رد ﻲﻜﻳ و ﺎﻳردﺮﻴﺳ ﻪﻧﺎﻫد رد لﺎﻤﺷ رد و ﺎﻳردﻮﻣآ لﺎﺼﺗا داﺪﺘﻣ
يﺮﮕﻳد رد ﺰﻴﻧ ﻞﺣاﻮﺳ
ﻚﺸﺧ ﺮﺘﺴﺑ ﻲﺑﺮﻏ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﺑﺎﻗ ،دراد يدﺎﻳز ﻖﻤﻋ ﻪﻛ نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ ﻞﺣاﻮﺳ رﺎﻨﻛ رد ،ﻪﭼﺎﻳرد هﺪﺷ
.ﺖﺳا ﻪﻫد رد 1960 ﻢﻫ ، رد يزروﺎﺸﻛ و بآ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ عوﺮﺷ ﺎﺑ نﺎﻣز
يﺎﻴﺳآ ﻪﭼﺎﻳرد ﺖﻌﺳو يﺰﻛﺮﻣ 66900
ﺮﺘﻣﻮﻠﻴﻛ آ ﻢﺠﺣ و هدﻮﺑ ﻊﺑﺮﻣ لدﺎﻌﻣ ﻲﺑ
1090 ﻮﻠﻴﻛ ﺮﺘﻣ ﺐﻌﻜﻣ
دﻮﺑ هداد يﺎﺟ دﻮﺧ رد ار .
ﻪﺑ نآ يرادﺰﻴﺨﺑآ هزﻮﺣ 154934000
ﻲﻣ رﺎﺘﻜﻫ زا ﻲﻘﻃﺎﻨﻣ ﻪﻛ ﺪﻴﺳر 5
ﻲﻣ ﺮﺑ رد ار نﺎﺘﺴﻧﺎﻐﻓا و ناﺮﻳا ﺮﺑ نوﺰﻓا يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ يرﻮﻬﻤﺟ ﺘﻓﺮﮔ
ﺖﺳا ﻪ ﺎﻣا . رﺎﻣآ ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻢﻫ
زا ﺮﺘﻤﻛ ﻪﺑ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ ﺖﻌﺳو نﻮﻨﻛا 20000
هﺪﻴﺳر ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣﻮﻠﻴﻛ و
ﻪﺑ ﺰﻴﻧ نآ بآ ﻢﺠﺣ 124
ﺮﺘﻣﻮﻠﻴﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﻌﻜﻣ (Spoor, 1992)
.
ﻲﮕﻨﺗﺎﮕﻨﺗ ﻪﻄﺑار ﻪﻘﻄﻨﻣ دﺎﺼﺘﻗا لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮﺣ ﺎﺑ
ﻪﺑ .دراد ﺮﮕﻳد ترﺎﺒﻋ
ﻪﻧﺎﺧدور ﻪﺑ ﻞﺼﺘﻣ يﺎﻫ ﻦﻳا
ﺪﻨﺘﺴﻫ لارآ يرادﺰﻴﺨﺑآ هزﻮﺣ ءﺰﺟ ﻪﻛ ﻪﭼﺎﻳرد
، ﻦﻳا ﻪﺑ ار ﻪﭼﺎﻳرد
ﻢﻬﻣ ﻋ ﻦﻳﺮﺗ ﻞﻣﺎ ﻴﺳآ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﮔﺪﻧز ﻢﻈﻧ رد هدﺮﻛ ﻞﻳﺪﺒﺗ يﺰﻛﺮﻣ يﺎ
ﺪﻧا و ﻪﺒﻨﭘ ﺖﺸﻛ .
ﻪﺟو ﻪﻛ يزروﺎﺸﻛ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻏ
دﺎﺼﺘﻗا ﺐﻟﺎ ﻢﻬﻣ و ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ
ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻳﺮﺗ هﺪﻨﻫد
ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ﻲﻠﻣ
ﺑ ﻪ رﺎﻤﺷ ﻲﻣ ﻪﺑ دور بآ ﻪﻠﻴﺳو مﺎﺠﻧا ﻲﺤﻄﺳ يﺎﻫ
ﻲﻣ لارآ يرادﺰﻴﺨﺑآ هزﻮﺣ و دﺮﻴﮔ 95
بآ ﺪﺻرد هداد ﻞﻜﺷ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ار ﻲﺤﻄﺳ يﺎﻫ
ﺖﺳا
(Micklin, 1993, p. 23) لﺎﺳ رد ﻪﻛ يﺮﻴﮕﻴﻫﺎﻣ.
ﻞﺣاﻮﺳ نﺎﻨﻛﺎﺳ ﺪﻣآرد ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻲﻜﻳ ﻞﺒﻗ يﺎﻫ
ﻪﻧﻻﺎﺳ زا و ﺖﺳا يدﻮﺑﺎﻧ ضﺮﻌﻣ رد نﻮﻨﻛا ﻢﻫ هدﻮﺑ 40
ﻚﻳ ،ﺮﺘﻣ راﺰﻫ ﺮﺘﻤﻛ ﻪﺑ ﻦﺗ
زا 2 ،ﺮﺘﻣراﺰﻫ
ﻚﻳ ﺖﺳا هﺪﻴﺳر ﻦﺗ (Information Resource & Hub for the Global Water Community,
2003) .
رد ناﺮﺤﺑ رﺎﻨﻛ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﺮﮕﻳد يﺎﻫ
، رﻮﺷ ﻪﻠﺌﺴﻣ رﺎﻴﺴﺑ ﺰﻴﻧ ﻪﭼﺎﻳرد بآ نﺪﺷ
.ﺖﺳا ﻢﻬﻣ
لﺎﺳ ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻳا ﺰﺟ ﺎﻫ
ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻦﻳﺮﻴﺷ بآ يﺎﻫ ﺪﺷ
و ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﻲﻤﺘﺴﻴﺳ ﻮﻛا و
ﻪﭼﺎﻳرد ﺎﺑ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ﻪﺑ ﻚﻤﻧ دورو ﺎﻣا .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻦﻳﺮﻴﺷ بآ يﺎﻫ
زا نارﺎﺑ بآ و دﺎﺑ ﻪﻠﻴﺳو
نﺎﺑﺎﻴﺑ رد فاﺮﻃا يﺎﻫ ﻳرد ﺮﺘﺴﺑ ،ﺮﺘﺸﻴﭘ ﻪﻛ ﻪﭼﺎﻳ
هدﻮﺑ ﻪﭼﺎ ﻢﻬﻣ ،ﺪﻧا رﻮﺷ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻳﺮﺗ ﻪﭼﺎﻳرد نﺪﺷ
.ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
لﺎﺳ زا ﻲﺧﺮﺑ رد ﻪﻛ ﻪﭼﺎﻳرد ﻪﺑ بآ ﻢﻛ دورو ﻲﻣ ﺰﻴﻧ ﻊﻄﻗ ﺎﻫ
رﺎﻨﻛ رد دﻮﺷ
دﺎﻳز ﺮﻴﺨﺒﺗ ناﺰﻴﻣ ﺐﺒﺳ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻪﻜﻨﻳا ،نآ ﺮﺑ نوﺰﻓا .ﺖﺳا هﺪﺷ بآ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﻈﻠﻏ يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫ
مﺎﺠﻧا و ﻪﻧﺎﺧدور ﺮﻴﺴﻣ لﻮﻃ رد تﺎﻴﻠﻤﻋ
ﻪﻧﺎﺧدور ﺖﺳدﻻﺎﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻲﺸﻜﻫز ﺐﺒﺳ
دﻮﻛ دورو
،
هزﻮﺣ ﻪﺑ نآ لﺎﻘﺘﻧا و ﻪﻧﺎﺧدور ﻪﺑ ﻚﻤﻧ و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ داﻮﻣ ﻪﭼﺎﻳرد ﻪﺑ ﺖﻳﺎﻬﻧرد و ﻲﺘﺳد ﻦﻴﻳﺎﭘ يﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ (Oberhansli and Others, 2007, pp. 123-165)
.
ﺮﻴﻴﻐﺗ و اﻮﻫ و بآ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﺐﻘﻋ زا ﺲﭘ هﺪﻣآ دﻮﺟو ﺑ و ﻪﭼﺎﻳرد ﻞﺣﺎﺳ ﻲﻨﻴﺸﻧ
ﻪ نﺪﻣآ دﻮﺟو
ﻚﻤﻧ ﻪﺑ نﺎﺑﺎﻴﺑ و راز هاﺮﻤﻫ
ﺶﻫﺎﻛ بآ ﻲﻠﺣﺎﺳ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻲﻨﻴﻣزﺮﻳز يﺎﻫ ﺒﺳ
ﻲﻳاﻮﻫ و بآ يﺎﻫﺮﻴﻴﻐﺗ ﺐ
ﺮﺗﺪﺑ و ﻲﮔﺪﻧز ﺮﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﭼﺎﻳرد فاﺮﻃا رد ﺖﻧﻮﻜﺳ ياﺮﺑ عﺎﺿوا نﺪﺷ
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد فاﺮﻃا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻠﻛ هﺎﮕﻧ ﻚﻳ رد
، ﻪﭼﺎﻳرد نﻮﻨﻛا ﻢﻫ
ﺪﺑ رد ﻚﺸﺧ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ گرﺰﺑ ﻦﻴﭙﺳﺎﻛ ﻪﭼﺎﻳرد زا ﻲﻳاﺪﺟ نﺎﻣز زا دﻮﺧ ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻳﺮﺗ ﻢﺘﺴﻴﺳﻮﻛا ﻦﺘﻓر ﻦﻴﺑ زا و بآ رد ﻚﻤﻧ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻳاﺰﻓا هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﻪﭼﺎﻳرد نﺪﺷ ﺾﺒﻘﻨﻣ و نﺪﺷ
ﻪﭼﺎﻳرد يرﻮﻧﺎﺟ و ﻲﻫﺎﻴﮔ ﺒﺳ
ﺳ ﺪﻨﭼ رد ﻪﭼﺎﻳرد گﺮﻣ ﺐ نﺎﻨﭽﻤﻫ .ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ هﺪﻨﻳآ لﺎ
ﻪﻛ نﻮﻨﻛا
ﺎﺑ ﻪﭼﺎﻳرد ﻪﻛ ﻲﻧﺎﺴﻛ ياﺮﺑ ﺰﻴﻧ ﺎﻬﻧآ
100 ﻮﻠﻴﻛ ﻞﺣﺎﺳ زا ﻲﻧﺎﻣز و ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺮﺘﻣ هدﻮﺑ نﺎﻨﻴﺸﻧ
،ﺪﻧا
.ﺖﺳا ﻪﺘﻓر ﻦﻴﺑ زا
يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ رد بآ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺪﻣآرﺎﻛﺎﻧ يﺎﻫﺮﺘﺴﺑ
ﻒﻟا - ﺪﻣآرﺎﻛ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ﻲﻌﻧﺎﻣ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ثاﺮﻴﻣ
ﻪﻫد رد 60 م . ﻦﻴﻣز ندﺮﺑ ﺖﺸﻛ ﺮﻳز ﻪﺑ ياﺮﺑ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲﺑ يﺎﻫ
يﺎﻴﺳآ ﻞﺻﺎﺣ
ﺮﺷ يﺰﻛﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦﻳا رد .ﺪﺷ عو
يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺘﺴﻴﻧﻮﻤﻛ مﺎﻈﻧ ياﺮﮔﺰﻛﺮﻤﺗ ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻞﻴﻟد
حﺮﻃ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻮﻜﺴﻣ زا ﺎﻫ يﺰﻳر
ﻲﻣ ﺪﺷ و ﻲﮔﮋﻳو ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻫ
، و ناﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﻪﻘﻄﻨﻣ دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﻳدﺎﻧ ﺖﻳﻮﻟوا .ﺪﺷ
دﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫ ﻪﺒﻨﭘ ﺪﻴﻟﻮﺗ رد ﻲﺘﺴﻴﻧﻮﻤﻛ مﺎﻈﻧ ي
رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا
، ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ
ﻴﺳ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ و ﺪﺷ لﻮﺼﺤﻣ ﻦﻳا ﺖﺸﻛ ﺮﻳز ﺢﻄﺳ ﺶﻳاﺰﻓا و يرﺎﻴﺑآ ﻢﺘﺴ
فﺮﺼﻣ ،نآ لﺎﺒﻧد
.ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺰﻴﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد بآ
ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻪﻛ ﻲﺛاﺮﻴﻣ ﺎﻣا ﺞﻨﭘ نآ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ،ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا ﺲﭘ و ﺖﺷاﺬﮔ يﺎﺟ
ﻚﻳ ﻢﺘﺴﻴﺳ ،ﺪﻴﺳر نآ ﻦﻴﺸﻧﺎﺟ يرﻮﻬﻤﺟ ﻦﻳا رد .دﻮﺑ ﻪﺒﻨﭘ ﺖﺸﻛ ياﺮﺑ بآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﭼرﺎﭘ
ﺴﻴﺳ ﻪﺑ ﻢﺘ ﻟد يرﻮﻬﻤﺟ ﺖﻳﻮﻀﻋ ﻞﻴ رد ﺎﻫ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﺎﻀﻋا ﻢﻬﺳ ﻖﺣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ يا
ﻲﻣ ترﻮﺻ ﻲﺘﺳدﻻﺎﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد بآ زا قﺮﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو زا ﺲﭘ و ﺖﻓﺮﮔ
نآ
ﺖﺷد يرﺎﻴﺑآ ياﺮﺑ بآ ﻦﻴﻳﺎﭘ يﺎﻫ
ﻲﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﻲﺘﺳد ﭻﻴﻫ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﻓﺎﻳ
ﻢﻴﺴﻘﺗ ﺮﺳ ﺮﺑ يﺮﻴﮔرد ﻪﻧﻮﮔ
ﻧ دﻮﺟو بآ ﺖﺷاﺪ
ﻚﻳ ﻢﺘﺴﻴﺳ و زﺎﻴﻧ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﭼرﺎﭘ
ﻪﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ناﺰﻴﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ يرﻮﺘﺳد و نﻮﻧﺎﻗ
ﻲﻣ بآ زا ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺖﺷادﺮﺑ ﺪﺷ
(Micklin, 1992, PP. 272-278) .
ﺲﭘ ﻞﻘﺘﺴﻣ و يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ زا يرﻮﻬﻤﺟ ﻦﻳا نﺪﺷ
ود ﺎﺑ ﻢﻬﺳ ناﺰﻴﻣ ﻪﻠﺌﺴﻣ ،ﺎﻫ
ﻪﺑور ﻞﻜﺸﻣ ﭘ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻪﻜﻨﻳا اﺪﺘﺑا .ﺪﺷ ور
ﻦﻴﻳﺎ ﺶﻴﭘ رد ﺎﺑ ﻲﺘﺳد ﻪﻈﻓﺎﺤﻣ يﺮﻴﮔ
يرﺎﻛ شﻼﺗ رد
ﻃ زا و ﻦﻴﺸﻴﭘ ﺪﻧور ﻪﻣادا هدﺮﻛ يزروﺎﺸﻛ ﺖﺸﻛﺮﻳز ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ رد شﻼﺗ ﺮﮕﻳد فﺮ
ﺪﻧا . رد ﻦﻳا
تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫرﺎﺑ و ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﻳدﺎﻧ ار ﻪﻧﺎﺧدور ﻲﺘﺳدﻻﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ قﻮﻘﺣ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻲﻟﺎﺣ هداد نﺎﺸﻧ ﺶﻨﻛاو ﻪﻧﺎﺧدور ﻲﺘﺳدﻻﺎﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﺪﺳ دﺎﺠﻳا ﺳ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﻧا
ﺖﻤ يﺮﻴﮔ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﺎﻫ
ﺑ بآ زا هدﺎﻔﺘﺳا رد شور ﻦﻳا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﻳ و راﺮﻤﺘﺳا ﻖﻓاﻮﺗ دﻮﺟو ﺎ
ﺎﺴﻣ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﺎﻫ ﻳ
،ﻲﻧﻮﻣاﺮﻴﭘ ﻞ
ﻨﻳآ و ﻲﻧﻼﻘﻋ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻊﻣﺎﺟ ﻲﺣﺮﻃ رد فﺮﻃ ود ﻖﻓاﻮﺗ دﻮﺒﻧ رد ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻴﻟوا هﺪ
ﺎﺑ ،ﺮﮕﻧ
ﺖﺴﻳز يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻄﻴﺤﻣ
ب - ﭘ ﻲﻠﺻا ﺮﺼﻨﻋ بآ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻳﺎﻳﻮ
د بآ ﻞﻜﺷ رد ﻲﺳﺎﺳا ﺮﺼﻨﻋ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ ر دﺎﺼﺘﻗا .ﺖﺳا ﻲﻠﻣ و ﻲﺘﺸﻴﻌﻣ دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻫد
نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ 50
نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ ،ﺪﺻرد 24
نﺎﺘﺴﻜﺑزا ،ﺪﺻرد 28
بآ ﻪﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻲﮕﺘﺴﺑاو ﺪﺻرد
دراد . ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻳا ﻲﻠﺧاد ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ زا ﺎﻬﻧآ يزروﺎﺸﻛ ﻢﻬﺳ ،رﺎﻣآ ﻦﻳا ترﻮﺻ
ﺘﺴﻣ بآ ﺎﺑ ﻢﻴﻘ ﺖﺳا طﺎﺒﺗرا رد لارآ ﻪﭼﺎﻳرد هزﻮﺣ ﻲﺤﻄﺳ يﺎﻫ
(Dowling , 2006 , p. 22) .
ياﺮﺑ ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ رد زﺎﮔ و ﺖﻔﻧ هﺪﻨﻨﻛردﺎﺻ ﻪﻛ نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ يرﻮﺸﻛ ﻦﻳا زا ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻦﻴﻣﺄﺗ 97 ﺣ ﻪﺑ دﻮﺧ ﻲﻓﺮﺼﻣ بآ زا ﺪﺻرد ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑاو لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮ
، ﺰﻴﻧ نﺎﺘﺴﻜﺑزا
نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ ﺎﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻲﺘﻴﻌﺿو ﻦﻳا رد .دراد
ﻂﻳاﺮﺷ رد ار فﺮﺼﻣ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ رﻮﺸﻛ ود ﻦﻳا لﺎﺣ
ﻪﺑ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ و ﺪﻧراد لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮﺣ زا ﻲﻧﻮﻨﻛ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻬﻧآ ﻢﻬﺳ ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ ،ﻊﻄﻗ
ﻲﻨﻜﺷرﺎﻛ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ رد ﺎﺑ ﻪﻧﻻدﺎﻋ شﻼﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺪﺣاو ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ﺎﻫ
يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻢﻬﺳ و ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺖﺴﻳز ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﺘﻓﺮﮔﺮﻈﻧ ،نﺎﺘﺴﻧﺎﻐﻓا نﻮﭼ يﺮﮕﻳد
ﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ ﻪﺳ فﺮﻃ زا هراﻮﻤﻫ نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ و نﺎ رد نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ و نﺎﺘﺴﻜﺑزا ،نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ رﻮﺸﻛ
نﺎﻳﺮﺟ
.ﺖﺳا هدﻮﺑ
هﺪﻋﺎﻗ رد ﻞﻤﻋ ﻪﻠﺌﺴﻣ ،لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ مﺎﻈﻧ ﺮﮕﻳد ﻲﮔﮋﻳو .ﺖﺳا ﺮﻔﺻ ﻊﻤﺟ ﻞﺻﺎﺣ ﺎﺑ ،يزﺎﺑ
زا فﺮﻃ ﺮﻫ هدﺎﻔﺘﺳا اﺮﻳز ﻦﻴﺑزا ﺎﺑ يوﺎﺴﻣ بآ
ﺮﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺻﺮﻓ ﻦﺘﻓر ﻦﻳا .ﺖﺳا يﺮﮕﻳد يا
ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺐﺒﺳ ﻘﺤﺗ ﻚﻳ رد ﻪﻛ هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﻲﻤﻠﻋ ﻖﻴ
يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻴﺑ ﺶﻨﺗ هﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻣﻮﻗ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﺪﻌﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ
، ﺎﺑ بآ زﺎﻴﺘﻣا 75 ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﺻرد ﺖﻴﻓﺮﻇ
عوﺮﺷ رد ار ﻪﺘﺷاد يﺮﻴﮔرد
ﺪﺷﺎﺑ (NourzHanov, 2009 ,p. 99) ﺘﺳدﻻﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻴﺑ بآ فﺮﺼﻣ ناﺰﻴﻣ
ﻴﻟﻮﺗ ﺎﻳ ﻲ و هﺪﻨﻨﻛﺪ
ﻦﻴﻳﺎﭘ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﭻﻴﻫ ﻲﺘﺳد
بآ عﻮﻤﺠﻣ زا .دراﺪﻧ ﻲﺒﺳﺎﻨﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﻲﺤﻄﺳ يﺎﻫ
يرﺎﺟ
،ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺰﻧ
ﻚﻳد
ﻪﺑ 90 ﻦﻴﻳﺎﭘ رﻮﺸﻛ ﻪﺳ ار ﺪﺻرد ﻲﻣ فﺮﺼﻣ ﻲﺘﺳد
ﺮﺑاﺮﺑ ود نﺎﺘﺴﻜﺑزا ﺰﻴﻧ هوﺮﮔ ﻦﻳا دﻮﺧ رد ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ
دراد بآ فﺮﺼﻣ ﺮﮕﻳد رﻮﺸﻛ ود عﻮﻤﺠﻣ (World Bank, 1996)
هﺪﻨﻳآ رد ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا . ﺒﺳ
ﺐ
ﺧا فﻼﺘ ﻲﻣ يدﺎﻳز يﺎﻫ دﻮﺷ
. نﺎﻨﭽﻤﻫ ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ ﺰﻴﻧ نﻮﻨﻛا ﻪﻛ حﺮﻄﻣ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا نﻮﻣاﺮﻴﭘ يدﺎﻳز يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﺳا ﺑاو و بآ ﻪﻧﻻدﺎﻋﺎﻧ ﻊﻳزﻮﺗ مﺎﻈﻧ ﻦﻳا ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﻴﺘﻧ ناﻮﺗ
رﺎﻨﻛ رد ،نآ ﻪﺑ ﺪﻳﺪﺷ ﻲﮕﺘﺴ
ﻪﻈﻓﺎﺤﻣ ﻦﻴﺋﺎﭘ يﺎﻫرﻮﺸﻛ يرﺎﻛ دﻮﺟﻮﻣ ﻂﻳاﺮﺷ ﻆﻔﺣ رد ﻲﺘﺳد
، زﺎﺳﺮﺘﺴﺑ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﺮﮕﻳد ﻲﻜﻳ
رﺎﻛﺎﻧ .ﺖﺳا ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻳا رد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺪﻣآ
-ج ﻚﺗ دﺎﺼﺘﻗا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺪﻣآرﺎﻛﺎﻧ و ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ
ﻪﺑ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا هرود رد دﺎﺤﺗا يﺮﺳاﺮﺳ حﺮﻃ رد يزروﺎﺸﻛ و مﺎﺧ داﻮﻣ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ ﻪﻄﺳاو
يرﻮﻬﻤﺟ ﻦﻴﺑ ﻒﻳﺎﻇو ﻢﻴﺴﻘﺗ ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ يورﻮﺷ ﺎﻫ
، مﺎﺧ داﻮﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﻔﻴﻇو يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ
ﻪﺑ و يزروﺎﺸﻛ و ﺖﺸﻛ هﮋﻳو
ﺪﺷ راﺬﮔاو ﻪﺒﻨﭘ .
ﻪﺑ ﻪﺑ ﻪﺒﻨﭘ ﺖﺸﻛ نآ لﺎﺒﻧد ﻦﻳا رد ﻊﻴﺳو ترﻮﺻ
ﻚﻳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﭼرﺎﭘ
رد ﻪﻛ ﺪﺷ عوﺮﺷ نﻼﻛ ﺢﻄﺳ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻞﻛ يرﺎﻴﺑآ ﻢﺘﺴﻴﺳ يزﺎﺳ
لﻮﻃ 7 ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ و ﺖﺷاد ﻪﻣادا شور ﻦﻳا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺮﺑ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا ﺖﻴﻤﻛﺎﺣ ﻪﻫد 90
ﺪﺷ يورﻮﺷ دﺎﺤﺗا زﺎﻴﻧ درﻮﻣ ﻪﺒﻨﭘ زا ﺪﺻرد .(Sinnott, 1992, p. 22)
ﻗا ﻪﺒﻨﭘ ﻊﻴﺳو ﺖﺸﻛ ﻦﻳا دﺎﺼﺘ
ﻚﺗ يدﺎﺼﺘﻗا ﻪﺑ ار ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﻛ يﺮﻣا ،دﺮﻛ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ
ﻦﻳا ﻲﮕﺘﺴﺑاو ﻞﻴﻟد دﺎﺼﺘﻗا
،بآ ﻪﺑ ﺎﻫ
آ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ عﻮﺿﻮﻣ ن
هﺪﻴﭽﻴﭘ ار .ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺮﺗ
ﻚﺗ دﺎﺼﺘﻗا ﻪﺒﻨﭘ ﺖﺸﻛ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ
ﺮﺠﻨﻣ ﻦﻳا دﺎﺼﺘﻗا رد هﺪﻨﻨﻜﺷ ﻲﺘﻴﻌﺿو ﻪﺑ
ﺪﻣآرد و ﺎﻫرﻮﺸﻛ نﺎﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﻴﻳﺎﭘ
ﺖﻌﻨﺻ رد بآ فﺮﺼﻣ ﻪﻛ
، ﻲﻳازﺪﻣآرد ناﻮﺗ
ﻪﺑ ﺎﻣا ؛ﺖﺷاد ﻪﻘﻄﻨﻣ ياﺮﺑ يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز دﻮﺒﻧ ﻪﻄﺳاو
يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ و ﺎﻫ ﺖﻌﻨﺻ ﻪﻌﺳﻮﺗ رد
يور و ﻪﻘﻄﻨﻣ دراو يﺮﺘﺸﻴﺑ رﺎﺸﻓ ﻲﺑآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﻣآرد ياﺮﺑ ،ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ندروآ
ياﺮﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ
لﺎﺳ ﻦﻴﺑ رد يﺎﻫ
1994 ـ 1990 ﻚﻳدﺰﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد بآ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ
ﻪﺑ 8 ﻦﻴﻣز تﺪﻣ ﻦﻴﻤﻫ رد ﺎﻣا ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﻌﻜﻣ ﺮﺘﻣ نﻮﻴﻠﻴﻣ دوﺪﺣ يزروﺎﺸﻛ يﺎﻫ
700
ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا رﺎﺘﻜﻫ راﺰﻫ (Spoor, 1992, p. 426)
.
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻟﻮﺼﺤﻣ ﻚﺗ دﺎﺼﺘﻗا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ بآ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ رد ﺮﺛﺆﻣ يﺪﻌﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺎﻫ
ياﺮﺑ ﺑ ياﺮﺑ ﺖﺸﻛ عﻮﻨﺗ ياﺮﺑ ندروآ يور و ﻪﺒﻨﭘ ﺖﺸﻛ ﺮﺑ ﻲﻜﺘﻣ دﺎﺼﺘﻗا رﺎﺸﻓ زا ﻲﻳﺎﻫر -ﻪ
نﻮﭼ ﻲﻳاﺬﻏ تﻻﻮﺼﺤﻣ لﻼﻘﺘﺳا ندروآ ﺖﺳد ﺖﺳا ﺞﻧﺮﺑ و مﺪﻨﮔ
(World Bank, 1996, p.
.22) ندﻮﺑ فﺮﺼﻣﺮﭘ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا يﺮﺘﺸﻴﺑ رﺎﺸﻓ ﻪﺒﻨﭘ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ يﺎﻫﻻﺎﻛ
ﻲﻣ دراو ﻲﺑآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ و ﺪﻨﻛ
ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻢﻳژر ﻚﻳ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺮﺳ ﺮﺑ ار فﺎﻄﻌﻧا ﺮﮕﻳد فﺮﻃ زا
ور ﻞﻜﺸﻣ ﺎﺑ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد بآ زا هدﺎﻔﺘﺳا رد ﻪﻧﻻدﺎﻋ ﻪﺑ
ﻲﻣ ور .ﺪﻨﻛ
-د ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺪﻣآرﺎﻛﺎﻧ و ﻪﻘﻄﻨﻣ رد بآ نزاﻮﺘﻣﺎﻧ ﻊﻳزﻮﺗ
رد ﻲﺑآ ﻊﺑﺎﻨﻣ نزاﻮﺘﻣﺎﻧ ﻊﻳزﻮﺗ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮﺣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺪﻣآرﺎﻛﺎﻧ رد ﺮﮕﻳد ﻞﻣﺎﻋ ﻛ ود .ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺑ ،نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ و نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ رﻮﺸ
ﻲﻧﺎﺘﺴﻫﻮﻛ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﻄﺳاو
ﺮﻴﻣﺎﭘ و ﺶﻛوﺪﻨﻫ -
زا ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﻬﺟ ﻊﻔﺗﺮﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ -
ﻦﻴﻣﺄﺗ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮﺣ بآ هﺪﻨﻨﻛ
نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ زا نﻮﺤﻴﺳ و نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ زا نﻮﺤﻴﺟ ﻪﻧﺎﺧدور .ﺪﻨﺘﺴﻫ
، بآ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﻲﻠﺻا نﺎﻳﺮﺷ ود
د ﻦﻳا زا لارآ ﻪﭼﺎﻳرد و ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻪﻤﺸﭼﺮﺳ رﻮﺸﻛ و
ﺶﻘﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻟﺎﺣرد ﻦﻳا .ﺪﻧا
.ﺖﺳا ﺰﻴﭼﺎﻧ رﺎﻴﺴﺑ بآ ﻦﻴﻣﺄﺗ رد نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ و نﺎﺘﺴﻜﺑزا ،نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ
ﺎﺑ بآ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻢﻬﺳ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ نﻮﺤﻴﺟ ﻪﻧﺎﺧدور 75
نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ بآ ﻞﻛ ﻢﺠﺣ ﺪﺻرد
نﺎﺘﺴﻜﺑزا و نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻟﺎﺣرد ﻦﻳا و ﺖﺳا زا ﺮﺘﻤﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ دﻮﺟوﺎﺑ
3 رد و ﺪﺻ 9
هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﺪﺻرد ﺪﻧراد ار بآ زا
.(Cawaterinfo, 2013) ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ رﻮﺸﻛ ود ﻦﻳا
8 / 35
و ﺪﺻرد 2 / 48 ﻲﻣ فﺮﺼﻣ ار بآ زا ﺪﺻرد ﺎﻬﻨﺗ نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ و ﺪﻨﻨﻛ
15 ار بآ ﻢﺠﺣ زا ﺪﺻرد
ﻲﻣ فﺮﺼﻣ ﺪﻨﻛ
. رد ﻪﻛ توﺎﻔﺗ ﻦﻳا ﺎﺑ ﻲﻟو ﺖﺳا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ ﺖﻴﻌﺿو ﺰﻴﻧ نﻮﺤﻴﺳ درﻮﻣ رد
ﺴﻗاﺰﻗ نﻮﺤﻴﺳ ﻲﻣ ار نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ يﺎﺟ نﺎﺘ
نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ .دﺮﻴﮔ 74
ار ﻪﻧﺎﺧدور ﻦﻳا بآ زا ﺪﺻرد
ﻲﻣ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺖﺳا بآ ﻢﺠﺣ ﺪﺻرد ﻚﻳ زا ﺮﺘﻤﻛ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا فﺮﺼﻣ ﺎﻣا ﺪﻨﻛ .
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻟﺎﺣرد ﻦﻳا
نﺎﺘﺴﻜﺑزا 50
نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ و ﺪﺻرد 42
ﻪﺑ ار ﻪﻧﺎﺧدور ﻦﻳا بآ زا ﺪﺻرد هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ
ﺪﻧا
.(Sehring, 2007, p. 251)
ﻦﻳا و ﻪﻘﻄﻨﻣ يژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣﻮﺋژ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ نآ زا ﻲﺸﺨﺑ ﻪﻛ نزاﻮﺘﻣﺎﻧ ﻊﻳزﻮﺗ ﺶﺨﺑ
دﻮﺒﻧ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﺮﮕﻳد ﺖﻴﻓﺮﻇ
ﻲﺘﺳدﻻﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺪﻧور رد بآ بﺬﺟ و هدﺎﻔﺘﺳا
ﭼرﺎﭙﻜﻳ هدﺎﻔﺘﺳا ثاﺮﻴﻣ زا ﺰﻴﻧ ﻲﺸﺨﺑ و ﻦﻴﻳﺎﭘ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻢﻬﺳ ﺖﻨﺳ و ﻪ
ﻪﺑ ﻲﺘﺳد هﮋﻳو
ﻮﻣ زا ﺮﮕﻳد ﻲﻜﻳ ،ﺖﺳا نﺎﺘﺴﻜﺑزا ﻦﻳا رد بآ زا ﺖﺷادﺮﺑ رد ﻪﻧﻻدﺎﻋ ﻢﻳژر ﻚﻳ يراﺮﻗﺮﺑ ﻊﻧا
.ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ
ـﻫ - بآ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ زﺎﻴﻧ و ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺶﻳاﺰﻓا
ﻲﻧﺎﻬﺟ فﺮﺼﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻲﻜﻳ نﺎﻬﺟ ﺮﺳاﺮﺳ رد ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ ﺪﺷر و ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا ﺖﻴﻌﻤﺟ .ﺖﺴﻴﻧ ﻲﻨﺜﺘﺴﻣ هﺪﻋﺎﻗ ﻦﻳا زا ﺰﻴﻧ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻴﻣز هﺮﻛ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ
ﻛ ﻪﺑ ،ﺎﻫرﻮﺸ لﺎﺳ زا نﺎﺘﺴﻜﺑزا رد لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ .ﺖﺳا ﺶﻳاﺰﻓا لﺎﺣرد ﺖﻋﺮﺳ
2003 ﺎﺗ 2008 ود
ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺮﺑ ﺮﻔﻧ نﻮﻴﻠﻴﻣ هدوﺰﻓا رﻮﺸﻛ
لﺎﺳ رد نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ و هﺪﺷ يﺎﻫ
2003 ﺎﺗ 2005 ﺪﺷر خﺮﻧ
ﺮﺑ ﻎﻟﺎﺑ ﻲﺘﻴﻌﻤﺟ 18
/ 5 ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺪﺻرد )
Indexmundi, 2012 ﻣا(
ﻦﻳا ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﻞﻜﺸﻣ ﻞﻣﺎﻋ ود ﺎ
ﻛ ﻪﻧﺎﻏﺮﻓ هرد ﺪﻨﻧﺎﻣ يزروﺎﺸﻛ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺶﻳاﺰﻓا اﺪﺘﺑا .ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ تﻼﻜﺸﻣ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻪ
ﺖﺴﻳز و ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ ﻢﺘﺴﻴﺳﻮﻛا و بآ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ رﺎﺸﻓ ﺚﻋﺎﺑ و هﺪﺷ ﻪﻧﺎﺧدور ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻄﻴﺤﻣ
.ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﻘﻄﻨﻣ
يﺎﺿﺎﻘﺗ و فﺮﺼﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ ﺶﻳاﺰﻓا مود ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ و ﺮﺘﺸﻴﺑ
يﺎﻫ
نﻮﻨﻛا ﻢﻫ .ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ يزروﺎﺸﻛ فﺮﺼﻣ ﺮﺑ دازﺎﻣ و بآ فﺮﺼﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ 49 رﻮﺸﻛ ﻦﻳا رد ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ ﺪﺷر خﺮﻧ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻦﻴﺸﻧﺮﻬﺷ نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ ﺖﻴﻌﻤﺟ ﺪﺻرد 2
/ 2
ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ نﺎﺘﺴﻜﺑزا و نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ ياﺮﺑ دﺪﻋ ﻦﻳا .ﺖﺳا ﺪﺻرد 58
و ﺪﺻرد 37 ﻦﻳا .ﺖﺳا ﺪﺻرد
ﺳا ﻲﻟﺎﺣرد ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﺖﻴﻌﻤﺟ و دراد جاور يﺮﺘﻤﻛ ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ ﻲﺘﺳدﻻﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺸﻛ رد ﻪﻛ ﺖ
ﺖﺳا ﺮﺘﻤﻛ ﺐﺗاﺮﻣ و ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ ﺎﻣا ﺖﺳا ﺮﺘﻤﻛ نﺎﻬﺟ ﻂﺳﻮﺘﻣ زا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ ناﺰﻴﻣ ﻪﭼﺮﮔا.
ﻪﺑ و ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ شﺮﺘﺴﮔ ﺖﻴﻓﺮﻇ نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ زا ﺮﻴﻏ ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺎﻫﺮﻬﺷ نﻼﻛ نﺪﻣآ دﻮﺟو
دﻮﺟو
دراد . ﻣ ﻲﻨﻴﺸﻧﺮﻬﺷ شﺮﺘﺴﮔ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ بآ فﺮﺼﻣ ياﺮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ يﺎﺿﺎﻘﺗ و ﺮﺘﺸﻴﺑ رﺎﺸﻓ ﺐﺟﻮ
ﻲﻣ ﻢﻴﻤﺼﺗ ﺪﻧور ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا .دﻮﺷ هﺪﻴﭽﻴﭘ ار يﺮﻴﮔ
ﻪﺑور ﻞﻜﺸﻣ ﺎﺑ ار ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻢﻳژر ﻦﻴﻴﻌﺗ و ﺮﺗ
ﻲﻣ ور .ﺪﻨﻛ
-و ﺮﻴﻴﻐﺗ يﺎﻫ ﺖﺴﻳز ﻦﻴﻣز ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺶﻳﺎﻣﺮﮔ و ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﺼﺼﺨﺘﻣ نﺎ مﺮﮔ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺪﻘﺘﻌﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻦﻴﻣز ﻲﻧﺎﻬﺟ نﺪﺷ
ﺮﺑ يا ﻦﻳا ﻘﻄﻨﻣ ﻪ
هﻮﻛ ﻪﻠﺴﻠﺳ رد ﻲﮔﺪﻧرﺎﺑ ناﺰﻴﻣ .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺬﮔ نﺎﻴﺗ يﺎﻫ
ﺺﺨﺸﻣ ﻪﻧﺎﺸﻧ و ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﺮﻴﻣﺎﭘ و نﺎﺷ
لﺎﭽﺨﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﺰﻴﻧ نآ ﺖﺳا ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا رد ﻲﻌﻴﺒﻃ يﺎﻫ
(Hegg, 2007, pp. 40–53) ﻦﻳا .
لﺎﭽﺨﻳ يﺎﻴﺳآ رد ﻪﻛ ﺪﻧراد دﺎﻘﺘﻋا ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﺑآ ﻪﻳﺬﻐﺗ ﻲﻠﺻا ﻊﺒﻨﻣ ﻲﻌﻴﺒﻃ يﺎﻫ
لﻮﻃ رد يﺰﻛﺮﻣ ﻦﻴﺑ اﻮﻫ يﺮﺳاﺮﺳ يﺎﻣد ﻢﺘﺴﻴﺑ نﺮﻗ
1 ﺎﺗ 2 ﻦﻳا و ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺟرد
لﺎﭽﺨﻳ دﺎﺠﻳا و ﺮﻴﺨﺒﺗ ،ﻲﮔﺪﻧرﺎﺑ ﻢﺘﺴﻴﺳ يور ﺮﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺎﻫ
(Lioubimtseva, 2005, pp. 285-308) بآ ﻪﺘﻴﻤﻛ.
زا بآ لﺎﻘﺘﻧا ﺪﺑ ﺖﻴﻌﺿو زا ،نﺎﺘﺴﻜﺑزا ﻲﺠﻨﺳ
ﻲﻣ ﺮﺒﺧ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻠﺻا ﻪﻧﺎﺧدور ود د
ﺖﻓا زا ﺖﻳﺎﻜﺣ ﻪﻛ ﺪﻫ 15
ﺎﺗ 20 ﻪﻧﺎﺧدور ود ﺮﻫ بآ ﺪﺻرد
دراد (Rokhmatulaev, 2010, p. 308) بآ فﺮﺼﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد بآ ناﺰﻴﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻢﻴﻤﺼﺗ ياﺮﺑ ار يﺮﺘﺸﻴﺑ رﺎﺸﻓ يﺮﻬﺷ و يزروﺎﺸﻛ هزﻮﺣ ود رد ﻲﻤﻳژر ﻦﻴﻴﺒﺗ درﻮﻣ رد يﺮﻴﮔ
.ﺖﺳا هدﺮﻛ دراو لارآ هزﻮﺣ رد ﺖﻟاﺪﻋ ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ
-ز ا فﻼﺘﺧ ﻲﺑ جاور و ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻴﺑ ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ يدﺎﻤﺘﻋا
فﻼﺘﺧا ﺎﻫ ﻢﻬﻣ ﻲﻣﻮﻗ ي ﻪﺑ رد ﻞﻣﺎﻋ ﻦﻳﺮﺗ
دﻮﺟو ﺶﻨﺗ ندروآ ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ
يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ رد يا
ﺖﺳا هدﻮﺑ (Nourzhanov, 2009, p. 99)
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ و ﺖﻴﻓﺮﻇ
يﺮﻴﮔرد ﻦﻴﻨﭼ دﺎﺠﻳا رد ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻫ
:ﺖﺳا حﺮﺷ ﻦﻳا
08 / 2 نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ
نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ
76 / 0 ﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ
نﺎ نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ
17 / 1 - نﺎﺘﺴﻜﺑزا
نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ
42 / 1 - نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ
نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ
50 / 1 - نﺎﺘﺴﻜﺑزا
نﺎﺘﺳﺰﻴﻗﺮﻗ
52 / 1 - نﺎﺘﺴﻜﺑزا
نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ
ﻦﻴﺒﺷﻮﺧ ) ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻳﺮﺗ 4
) ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻳﺮﺗﺪﺑ ( 4
(ـ
99 Source: Nourzhanov, 2009, p.
فﻼﺘﺧا دﻮﺟو ﺘﺴﻜﺑزا و نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ ﻦﻴﺑ
تﻻﻮﺤﺗ ﺮﺳ ﺮﺑ نﺎ ﺪﻨﺠﺧ نﺎﺘﺳا رد
ﺎﻬﻧآ يﺎﻋدا و
ﻤﺣ ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ ﺪﺧ دﻮﻤﺤﻣ ﮓﻨﻫﺮﺳ زا نﺎﺘﺴﻜﺑزا ﺖﻳﺎ
ا يدﺮﺑ ا ف ﻦﻳا زا ﻪﻧﻮﻤﻧ و نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ .ﺖﺳا ﺎﻫ
ا ﺰﻴﻧ نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ ﺪﻧراد نﺎﺘﺴﻜﺑزا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻳﺎﻫﺎﻋد
. يﺎﻋدا نﺎﺘﺴﻗاﺰﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺰﻴﻧ نﺎﺘﺴﻨﻤﻛﺮﺗ
دراد ﻲﺿرا (Roy, 2001, pp. 30 – 37)
.
ﺎﺴﻣ زا ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻳ
ﺗا ثاﺮﻴﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻞ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد يورﻮﺷ دﺎﺤ
ﻘﻄﻨﻣ ﺖﻴﻣﻮﻗ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪ ﺖﻳﻮﻫ ﻪﻠﺌﺴﻣ ،ﺎﻫ
يرﻮﻬﻤﺟ يزﺎﺳ ﻫ
ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ و يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ يﺎ
ﺖﻴﺼﺨﺷ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﻲﺨﻳرﺎﺗ يزﺎﺳ يرﻮﻬﻤﺟ ﻦﻳا ﺪﻴﻛﺄﺗ درﻮﻣ ﻲﻧﺎﺘﺳﺎﺑ يﺎﻫزﺮﻣ ﻲﻧﻮﮕﻤﻫﺎﻧ ﻞﻴﻟد
،ﺎﻫ
ﺒﺳ فﻼﺘﺧا دﺎﺠﻳا ﺐ قاﺰﻗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﻳﺎﻫ
ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻋﺪﻣ ﺎﻫ ﺨﺘﻳﺎﭘ
ﺖ
يﻮﺳ زا ﻲﻳﺎﻫﺎﻋدا ﻦﻴﻨﭼ .ﺖﺳا هدﻮﺑ گرﺰﺑ شوا ﻦﻴﻣزﺮﺳ ءﺰﺟ نﺎﺘﺴﻜﺑزا ﻪﻄﺑار رد نﺎﺘﺴﻜﻴﺟﺎﺗ
ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﺰﻴﻧ نﺎﻴﻧﺎﻣﺎﺳ وﺮﻤﻠﻗ ﺎﺑ فﻼﺘﺧا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .دﻮﺷ
ﻲﺳﺎﻴﺳ يﺎﻫ ﺒﺳ
ﻲﻳاﺮﮔاو ﺐ
ﻪﺘﻓﺎﻳ رد ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﺢﻠﺻ ﻪﺴﺳﺆﻣ .ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻜﺸﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﻔﮔ دﻮﺧ ﻲﺸﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
يﺎﻫ
:زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ
1 . فﻼﺘﺧا ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﻲﻠﻣ مﺎﺠﺴﻧا دﻮﺒﻧ
،ﻲﻣﻮﻗ يﺎﻫ
2 . تﺮﺜﻛ دﻮﺒﻧ ﺶﻳاﺮﮔ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ـ ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻲﻳاﺮﮔ
،اﺮﮔرﺎﺼﺤﻧا و اﺮﮔﺰﻛﺮﻤﺗ يﺎﻫ
3 . ﺪﻳﺪﺷ ﻒﻌﺿ ناﻮﻳد
يرﻻﺎﺳ ﺑ ﺶﻘﻧ رد ﻚﻴﻜﻔﺗ و عﻮﻨﺗ دﻮﺒﻧ ﺖﻬﺟ ﻪ
،ﺎﻫ
4 .
،ﻲﺳﺎﻴﺳ ياراﺪﻣ و ﻞﻫﺎﺴﺗ دﻮﺒﻧ
5 . ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ يﺎﻨﺒﻣ ندﻮﺑ ﻲﺘﻨﺳ ﻒﻴﺳ)
،هداز 1377 ص ، 126 ( .
نﺎﻤﻫ ﻲﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻛ ﻪﻧﻮﮔ دﻮﺒﻧ ﺐﺒﺳ يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ رد ﺞﻳار ﻲﺳﺎﻴﺳ ﮓﻨﻫﺮﻓ دﻮﺷ
ﻲﻣ ﻲﻗﻮﻘﺣ ﻢﻳژر دﺎﺠﻳا رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ ﻪﻴﺣور و يرﺎﻜﻤﻫ و ﻞﻫﺎﺴﺗ دﻮﺒﻧ نﻮﭼ يﺮﺻﺎﻨﻋ و دﻮﺷ
فﻼﺘﺧا ﺖﻬﺟ ﻪﺑ ﻲﻠﻣ مﺎﺠﺴﻧا دﻮﺒﻧ و ﻲﺳﺎﻴﺳ ياراﺪﻣ ﻲﻣﻮﻗ يﺎﻫ
، ﺮﺑ ﻲﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﻣ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮﺣ ﺮﺑ يﺮﻴﮔ ﮔ
.دراﺬ لارآ ﻪﭼﺎﻳرد ﻲﺑآ هزﻮﺣ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣرد
نﻮﻧﺎﻛ ﺪﻳﺪﺷ زا ﻲﻜﻳ ناﺮﺤﺑ ﻦﻳﺮﺗ
ﺖﺴﻳز يﺎﻫ ﻦﻴﻣرﺎﻬﭼ ﻪﭼﺎﻳرد ﻦﻳا .ﺖﺳا نﺎﻬﺟ رد ﻲﻄﻴﺤﻣ
د ﻚﺸﺧ ﻲﻣﺪﻗ ﺪﻨﭼ رد نﺎﻬﺟ گرﺰﺑ ﻪﭼﺎﻳر هدﺮﭙﺳ و نﺪﺷ
و دراد راﺮﻗ ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﻈﻓﺎﺣ ﻪﺑ نﺪﺷ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻲﻔﻨﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ جوا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﻛ ﻲﺘﻴﻟﺎﻌﻓ .ﺖﺳا ﺖﻌﻴﺒﻃ ﺮﺑ ﺮﺸﺑ يﺎﻫ
ﻪﻫد ﺞﻨﭘ لﻮﻃ رد
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻢﺘﺴﻴﺳﻮﻛا ﺮﺑ ﻲﮔرﺰﺑ ترﺎﺴﺧ ﻦﻴﻨﭼ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻠﻣ ﺢﻟﺎﺼﻣ ﺮﺑﺎﻨﺑ و دﻮﺳ ﺐﺴﻛ فﺪﻫ ﺎﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ
ﺖﺴﻳز ناﺮﺤﺑ ﻚﺸﺧ ﺎﺑ لارآ هزﻮﺣ ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﻲﻤﻧ نﺎﻳﺎﭘ ﻪﭼﺎﻳرد نﺪﺷ هرود عوﺮﺷ ﻪﻜﻠﺑ .دﺮﻳﺬﭘ
ناﺮﺤﺑ زا يﺪﻳﺪﺟ ﻚﺸﺧ زا ﻲﺷﺎﻧ يﺎﻫ
ﺑ ﺪﻫاﻮﺧ نﺪﺷ دﻮ
: ناﺮﺤﺑ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻳﺎﻫ يﺎﻫ
بآ و اﻮﻫ
،ﻲﻳ
ﻦﻴﺑزا ،يدﺎﺼﺘﻗا تﻼﻜﺸﻣ ،يرﺎﻜﻴﺑ ﻓر
نﺎﺑﺎﻴﺑ ،ﻲﻨﻴﻣزﺮﻳز بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻦﺘ و رﺎﺒﻏ و دﺮﮔ ،ﻪﻘﻄﻨﻣ نﺪﺷاز
ﻚﻤﻧ از ﺎﺴﻣ رﺎﻨﻛ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ دﺎﺑ و بآ نﺪﺷ ﻳ
ﻪﻘﻄﻨﻣ مدﺮﻣ ﻲﺘﻣﻼﺳ ﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫﺮﻴﺛﺄﺗ و ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ ﻞ
ﻲﻣ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﻪﻫد ﺢﻄﺳ ﻪﺑ ﻪﭼﺎﻳرد بآ ناﺰﻴﻣ ﺖﺸﮔزﺎﺑ ﻪﭼﺮﮔا .دﻮﺷ
1960 ﻴﻏ ًﺎﺒﻳﺮﻘﺗ
؛ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﺮ
شﻼﺗ ﺎﻣا ﻪﺑ ﺪﻳﺎﺑ ﺎﻫ ﺪﺑ و ناﺮﺤﺑ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ يﻮﺳ
ﺖﻳاﺪﻫ ﻪﭼﺎﻳرد ﺖﻴﻌﺿو نﺪﺷ ﺮﺗ
.دﻮﺷ
ﻪﺠﻴﺘﻧ
ﻪﻫد ياﺪﺘﺑا رد بآ ناﺰﻴﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻳا ناﺮﺒﻫر 90
ﺪﻧور ﻚﻳ رد و هداد راﺮﻗ ﺎﻨﺒﻣ ار
30 ﺖﻟود ﻦﻳا .ﺪﻨﻨﻛ يﺰﻳر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ فﺪﻫ ﻦﻳا ﻪﺑ نﺪﻴﺳر ﺖﻬﺟ رد ﻪﻟﺎﺳ ﻞﻘﺘﺴﻣ يدﺎﻬﻧ ﺪﻳﺎﺑ ﺎﻫ
زا ﻦﻴﺑ يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﺎﺑ ﮓﻨﺗﺎﮕﻨﺗ ﻪﻄﺑار رد و ﺎﻀﻋا ﺖﻟﺎﺧد ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﺑ و ﻞﻠﻣ نﺎﻣزﺎﺳ نﻮﭼ ﻲﻠﻠﻤﻟا
ﺖﻟود ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ رد ﺮﺛﺆﻣ ذﻮﻔﻧ لﺎﻤﻋا .ﺪﻨﻨﻛ دﺎﺠﻳا مدﺮﻣ و نادﺮﻣ
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ رد ﻲﻗوﺪﻨﺻ ﺲﻴﺳﺄﺗ
ﺖﻤﻴﻗ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻪﻛ دﺎﻬﻧ ﻦﻳا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺮﻳز ﺎﻳ و دﺎﻬﻧ ﻦﻳا رﺎﻨﻛ راﺬﮔ
ﻞﻛ ﺮﺑ ي ﺪﻧور
و لﺎﻘﺘﻧا
ﺳا ياﺮﺑ ﻲﺘﺣ و فﺮﺼﻣ
،ﺪﺷﺎﺑ ﺪﻧور ﻦﻳا ﻲﻟﺎﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و قﺮﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ ياﺮﺑ بآ زا هدﺎﻔﺘ ار
.ﺪﻧروآ دﻮﺟﻮﺑ نﻮﻴﺴﻧاﻮﻨﻛ و ﺎﻫدﺎﻬﻧ نﻮﻨﻛا ﻢﻫ
هﺪﺷ دﺎﺠﻳا ﻪﻘﻄﻨﻣ بآ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻫ ،ﺪﻧا
ﻪﺑ ﺎﻣا ﻚﻴﺗاﺮﻛﻮﻣد ﻪﻴﺣور دﻮﺒﻧ ﻞﻴﻟد
، .ﺪﻧراﺪﻧ ﺮﺛﺆﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ مزﻻ راﺪﺘﻗا و راﺰﺑا
ﺪﻣآرد ﺎﺑ ﻲﺘﺣ يدﺎﻬﻧ ﻦﻴﻨﭼ ﺲﻴﺳﺄﺗ ترﻮﺻرد ﻲﻣ ﻪﻠﺻﺎﺣ
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا عﺎﺿوا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﭘرد ناﻮﺗ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و ﺶﺨﺑ رد يراﺬﮔ نﺎﻨﭽﻤﻫ .ﺪﻣآﺮﺑ ﺰﻴﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ و ﻲﻫﺎﻓر يﺎﻫ
دﻮﺟﻮﻣ نﻮﻧﺎﻗ ﻪﻛ
ﻲﻣ ﺎﻫﺎﻳرد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ﺎﻫﺎﻳرد قﻮﻘﺣ رد ﻲﻠﻤﻋ و بﻮﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻮﮕﻟا ياﺮﺑ يا يرادﺮﺑ
.ﺪﺷﺎﺑ
ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﻒﻟا - ﻲﺳرﺎﻓ
1 . ﻒﻴﺳ نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ)ﻦﻴﺴﺣ ،هداز 1377
،(
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ :يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻴﺳآ ﺶﻘﻧ و ﻲﻠﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ،يا
،نآ رد ناﺮﻳا ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ و قﻮﻘﺣ ﻪﻠﺠﻣ
هرﺎﻤﺷ ، 40 ، ﺺﺻ 142 - 119 .
ب - ﻲﺴﻴﻠﮕﻧا
1. Cawaterinfo (2013), Available at http://www.cawater-info.net, (Accessed on: 6 /4/ 2013)
2. Dowling, Malcolm and Caneshan Wignargja (2006), «Central Asia's Economy:
Mapping Future Prospects to 2015», Central Asia- Caucasus Institute Silk Road Studies Program, pp. 1-104, Available at: // www. Silk Road, (Accessed on:
2/2/2010)
3. Hagg w, Braun (2003), «Modelling of Hidrological Response to Climate and Land Cover Change in Glacierized Central Asian Catchments», pp. 721-736, Available at: www.futurewater.nl/wp-content/.../03/immerzeel_2011, (Accessed on: 4/4/2010).
4. Indexmundi (2012), Available at: http:// www.Indexmundi.Com/ Population /Central Asia, (Accessed on: 2/4/2013).
5. Information Resource & Hub for the Global Water Community (2003), «the Aral Sea and South Prearalie», Available at:http://www.iwawaterwiki.org, (Accessed on: 4/8/2009)
6. Micklin, Philip, P. (1992), «the Aral Crisis: Introduction to the Special Issus», Post – Soviet Geography, Vol. 33, No. 5, pp. 269-282.
7. MickLin, Philip (1993), The Water Management Crisis in Soviet Control Asia, Final Report to National Council For Soviet and East European Research, Western Michigan Universits, Available at: http://www.sciencedirect.com, (Accessed on:
2/2/2011).
8. Nourzhanov, Kirill (March 2009), «Changing Security threat Participation in Central Asia», Australian journal of International Affair, Vol. 63, No. 1.
9. Obrehansli, Hedi, Nikolaus Boroffka, Philipe Sorrel and Segey Keivonogov(2007), «Climate Variability During the Past 2000 Years and Past Economic and Irrigation Activities in Aral Sea Basin Erring Drainage System», Irrig Drainage System, Vol. 21, No. 3-4, pp. 167-183.
10. Roy, Allison and Lena Janson (March 2001), Central Asian Security: the New International Context, Royal Institute of International of Affair.
11. Sehring, Jenniver (2007), Irrigation Reform in Kyrgyzstan and Tajikistan Erring Draining System, Irrig Drainage System, Vol. 21, No. 3-4, pp. 277-290.
12. Sinnott, Peter (1992), «the Physical Geography of Soviet Central Asia and Central Asia and the Aral Sea Problem», Regional Background Copyright of Geographical Perspectives of Routledge Publication.
13. Spoor, Max (1992), «the Aral Sea Basin (Crisis: Transition on Environment in Former Soviet Central Asia. Development and Change», Institute of Social Studies, Available at: http://onlinelibrary.wiley.com/doi, (Accessed on: 6/9/2011).
14. World Bank (April 1996), «Developing a Regional Water Management Strategy:
Issues and Workplan' ASBP Technical Paper Series Washington and Tashkent», Available at: www.worldbank.org, (Accessed on: 24/12/2011).
