هژاﻮﻣاو نﺎﺑز رد ﻲﺳور يﺎﻫ نﺎﺑز و ﻲﺳرﺎﻓ
ﻲﺑﻮﻨﺟ ﺔﻧاﺮﻛ يﺎﻫ يﺎﻳرد
نارﺪﻧزﺎﻣ :
نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد نﺎﻴﻫﺎﻣ مﺎﻧ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ ﺎﺑ
ﺎﻨﻬﻣ هﺪﻴﺳ ﻲﻳﺎﺿر ﻲﻳﺎﻗآﺪﻴﺳ
*
يﻮﺠﺸﻧاد يﺮﺘﻛد
هوﺮﮔ نﺎﺑز تﺎﻴﺑداو
،ﻲﺳور نﺎﺑز ةﺪﻜﺸﻧاد
،ﻲﺟرﺎﺧ تﺎﻴﺑدا و ﺎﻫ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﻳا
ﺮﻴﻣا ﻲﻨﻴﺴﺣ **
رﺎﻴﺸﻧاد هوﺮﮔ نﺎﺑز و تﺎﻴﺑدا ﻲﺳور نﺎﺑز ةﺪﻜﺸﻧاد ،
،ﻲﺟرﺎﺧ تﺎﻴﺑدا و ﺎﻫ هﺎﮕﺸﻧاد
،ناﺮﻬﺗ
،ناﺮﻬﺗ ناﺮﻳا
) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :
27 / 11 / 93 ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ ، :
15 / 01 / 95 (
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﺑ ،ﻪﻴﺳور و ناﺮﻳا ﻲﻟﺎﻤﺷ ﻲﺣاﻮﻧ نﺎﻴﻣ زﺎﺑﺮﻳد زا و ﻲـﺳﺎﻴﺳ ،ﻲﻣﺎـﻈﻧ ،يرﺎـﺠﺗ ﻂﺑاور ،يراﻮﺠﻤﻫ ﺖﻠﻋ
ﻪﺑ مﺎﺠﻧاﺮﺳ ﻪﺒﻧﺎﺟ ود ﻂﺑاور ﻦﻳا و هدﻮﺑ ﻢﻛﺎﺣ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ
نﺎﺑز ﺶﻨﻛ و ﺮﻴﺛﺎﺗ
ﻃﺎﻨﻣ ﻦﻳا نﺎﻨﻛﺎﺳ يﺎﻫ ﺮﺠﻨﻣ ﺰﻴﻧ ﻖ
ﺖﺳا هﺪﺷ . هژاﻮﻣاو ﺪﻫﺎﺷ ور ﻦﻳا زا نﺎﺑز رد يرﺎﻴﺴﺑ ﻲﺳور يﺎﻫ
و نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻳرد ﻲﺑﻮـﻨﺟ ﺔـﻧاﺮﻛ يﺎﻫ
ﻢﻴﺘﺴﻫ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز .
ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺮﺑ ﻪﻴﻜﺗ ﺎﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا رد نﺎﺘﺳا رد ﻲﻧاﺪﻴﻣ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ و نﺎﮔژاو يﺎﻫ
نﻼﻴـﮔ يﺎﻫ
هژاﻮﻣاو زا ﻲﺘﺳﺮﻬﻓ ،نارﺪﻧزﺎﻣ و
ﻣ مﺎـﻧ و تﻼﻴـﺷ ةﺮﺘﺴﮔ رد ﻲﺳور يﺎﻫ و ﻪـﻴﻬﺗ نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻳرد نﺎـﻴﻫﺎ
ﻪﺑ ﻲﻧﻮﮔﺮﮔد ﻲﺳرﺮﺑ
ﻪﺸﻳر و ،ﻲﻳﺎﻨﻌﻣ ،يرﻮﺘﺳد ،ﻲﻳاوآ يﺎﻫ نآ ﻲﺳﺎﻨﺷ
ﻲﻣ ﺪﺼﻘﻣ نﺎﺑز رد ﺎﻫ ﻢﻳزادﺮﭘ
. رﻮﻀﺣ
ﻪﻓﺮﺣ و ﻲﺼﺼﺨﺗ نﻮﺘﻣ رد ﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﻲﺳور نﺎﮔژاﻮﻣاو زا ﺖﺳد ﻦﻳا
ﻪﺑ يا ﻲﻣ ﻢﺸﭼ ﺪﻨﻳآ . رد
ﻲﮔﮋﻳو ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﻌﺳ نﺎﻳﺎﭘ يﺮﻴﮕﻣاو ﺪﻧور ﻲﻠﻛ يﺎﻫ
ﺪﻧﻮﺷ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ و يوﺎﻛاو درﻮﻣ .
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ :
ﻪﺗﺮﮔ ،يﺮﻴﮕﻣاو ،ﻲﺳور نﺎﺑز نﺎﺑز ،يرادﺮﺑ
ﻲﻫﺎﻣ ،نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﺑﻮﻨﺟ ﺔﻧاﺮﻛ يﺎﻫ .
________________________________
________________________________
__
* Email: m.rezaie1985@gmail.com
** Email: amhoseini@ut.ac.ir
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻪﻧﺎﻣﺎﺳ نﺎﺑز
ﺖـﺳا ﻞﻣﺎﻜﺗ و ﻲﻧﻮﮔﺮﮔد لﺎﺣ رد ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ ﻪﻛ ﺖﺳﺎﻳﻮﭘ يا .
حﺮـﻄﻣ زا ﻲـﻜﻳ ﻦﻳﺮـﺗ
هﻮﻴﺷ
هژاو ﺶﻳاﺪﻴﭘ ،نﺎﺑز ﻞﻣﺎﻜﺗ يﺎﻫ
ا زﺎﻴﻧ درﻮﻣ و ﻮﻧ يﺎﻫ
هﺪﻤﻋ ﻪﻛ ﺖﺳ
هژاو ﺄﺸﻨﻣ ﻦﻳﺮﺗ ،ﻮـﻧ يﺎـﻫ
نﺎﺑز ﻪﻧﺎﮕﻴﺑ يﺎﻫ ﺪﻧا
. نﺎﺑز ﻢﻫ رد ﺎﻫ هداد ماو ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ﻪﺑ ار ﻲﻧﺎﺑز ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ،ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﻲﺸﻨﻛ
ﻲﻣ دﻮﺧ يﺎﻨﻏ ﺮﺑ ﻞﻜﺷ ﻦﻳﺪﺑ و ﺪﻨﻳاﺰﻓا
. ﻲﺑ
ﻲﻤﻧ ﺰﮔﺮﻫ نﺎﻤﮔ ةﺪـﻳﺪﭘ زا ﻪـﻛ ﻢﻴﺑﺎـﻴﺑ ار ﻲﻧﺎـﺑز ﻢﻴﻧاﻮﺗ
ﻲﺑ يﺮﻴﮕﻣاو
ﻪﻛ ﻢﻴﻨﻛ ﺎﻋدا ﺎﻳ و ﺪﺷﺎﺑ هﺪﻧﺎﻣ هﺮﻬﺑ و شﺮﺘﺴـﮔ دﻮـﺧ ﻲﻣﻮﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺔﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﻲﻧﺎﺑز
ﻲﻣ ﻞﻣﺎﻜﺗ ﺪﺑﺎﻳ .
ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻧراد دﻮﺟو يرﺎﻴﺴﺑ ﻲﺟرﺎﺧ و ﻲﻠﺧاد ﻞﻣاﻮﻋ
ﻲﻣ ﻦﻣاد يﺮﻴﮕﻣاو زوﺮﺑ ،ﺪﻨﻧز
ﻪـﺑ و يدﺎﺼـﺘﻗا ،ﻲﻣﺎـﻈﻧ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ةدﺮﺘﺴﮔ ﻂﺑاور ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻠﻣاﻮﻋ
ﻲﻧﻮـﮔﺮﮔد هﮋـﻳو و ﻲـﮕﻨﻫﺮﻓ يﺎـﻫ
يروﺎﻨﻓ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ .
اﻮﺠﻤﻫ و ﻲﮕﻳﺎﺴﻤﻫ ،ﺮﮕﻳد ﺮﺛﺆﻣ ةﺰﻴﮕﻧا ﻦﻴﻣزﺮﺳ ير
ﻦﻳا هزوﺮﻣا ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ ،ﺖﺳﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﻧﺎﻬﺟ ﺔﻜﺒﺷ شﺮﺘﺴﮔ و ﺶﻳاﺪﻴﭘ عﺎﻌﺷ ﺖﺤﺗ هﺰﻴﮕﻧا .
ﻢﻛﺎﺣ ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﺳﺎﻴﺳ ،ﻲﻣﺎﻈﻧ ،يرﺎﺠﺗ ﻂﺑاور ﻪﻴﺳور و ناﺮﻳا ﻲﻟﺎﻤﺷ ﻲﺣاﻮﻧ نﺎﻴﻣ زﺎﺑﺮﻳد زا
ﻪﺑ مﺎﺠﻧاﺮﺳ ،ﻪﺒﻧﺎﺟ ود ﻂﺑاور ﻦﻳا و هدﻮﺑ
نﺎﺑز ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺶﻨﻛ و ﺮﻴﺛﺎﺗ
ﺎـﻨﻣ ﻦـﻳا نﺎﻨﻛﺎـﺳ يﺎـﻫ ﺰـﻴﻧ ﻖﻃ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ .
هژاﻮﻣاو ﻦﺘﻓﺎﻳ ،ﻲﻧﺎﺑز ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﻴﺛﺄﺗ ﻦﻳا ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﺑ نآ ﻲﺳرﺮﺑ و ﺎﻫ
ﻪـﻳﺰﺠﺗ و ﺎـﻫ
نﺎـﺑز ﺮﺘﺸـﻴﺑ ﻪـﭼﺮﻫ ﺖﺧﺎﻨـﺷ رد گرﺰـﺑ ﻲﻣﺎﮔ يﺮﻴﮕﻣاو ﺪﻧور ﻲﺳرﺮﺑ و ،ﻲـﺳرﺎﻓ ،ﻲـﺳور يﺎـﻫ
ﻚﻳ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻪﻛ ﺖﺷاد ﻢﻴﻫاﻮﺧﺮﺑ ﻲﻜﻠﻴﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ
ﻲﻧﺎـﺑز هوﺮـﮔ
نوﺰـﻓا و ﺪـﻧا ندﺮـﺑ ﻲـﭘ ﺮـﺑ
ﻪﺑ ﺎﻜﻧ
نﺎﺑز ﺪﻳﺪﺟ ت
ﻪﻜﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،تﺎﻋﻼﻃا ﻦﻳا نداد راﺮﻗ ﻢﻫ رﺎﻨﻛ ﺎﺑ ،ﻲﺳﺎﻨﺷ ﻚﻳ زا هﺪﻧﺎﻣ اﺪﺟ يﺎﻫ
ﻪﺑ ،لزﺎﭘ
ﻪﻌﻣﺎﺟ ،ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻖﻳﺎﻘﺣ
ﺪﻴـﺳر ﻢﻴﻫاﻮـﺧ ﺰـﻴﻧ يﺪﻨﻤـﺷزرا ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ .
،ﻦﻤـﺿ رد
ﻲﻣ ﺖﺳد ﻦﻳا زا ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ
ﻪﺸﻳر ﺐﺘﻛ ﻦﻳوﺪﺗ تروﺮﺿ ﺲﻤﻟ ياﺮﺑ ﻲﻣﺎﮔ ﺪﻨﻧاﻮﺗ نﺎـﺑز رد ﻲـﺳﺎﻨﺷ
نﺎﺑز ﺎﻳ و ﻲﺳرﺎﻓ ﺶﻳﻮﮔ و ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ
ﺪﻨﺷﺎﺑ نآ يﺎﻫ .
هژاﻮﻣاو ﺮﺿﺎﺣ ﺔﻟﺎﻘﻣ رد
نﺎﺑز رد ﻲﺳور يﺎﻫ نﺎـﻴﻫﺎﻣ مﺎـﻧ ﺮـﺑ ﻪﻴﻜﺗ ﺎﺑ ﻲﻜﻠﻴﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻫ
ﻲﻧﻮﮔﺮﮔد و هدﺮﻤﺷﺮﺑ ار نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﻧﻮـﮔﺮﮔد ﻢـﻫ يدراﻮـﻣ رد و يرﻮﺘـﺳد و ﻲـﻳاوآ يﺎﻫ
نآ ﻲﻳﺎﻨﻌﻣ
ﺪﻧور ،دراد نﺎﻜﻣا ﻪﻛ ﺎﺠﻧآ ﺎﺗ و ﺪﺷ ﻢﻴﻫاﻮﺧ ﺮﻛﺬﺘﻣ ار ﺎﻫ ﻲﻣﻮﺑ
هژاﻮﻣاو نﺪﺷ درﻮﻣ ار ﺎﻫ
داد ﻢﻴﻫاﻮﺧ راﺮﻗ ﻲﺳرﺮﺑ و ﻪﻳﺰﺠﺗ .
ﻢﻴﻧ ﻦﻤﺿ رد ﻪﺑ ﻲﻫﺎﮕﻧ
ﻲﮔﮋﻳو ﻪﺸﻳر يﺎﻫ نﺎـﮔژاو ﻦـﻳا ﻲـﺳﺎﻨﺷ
ﺖﺷاد ﻢﻴﻫاﻮﺧ .
رد ﺎﺠﻨﻳا ﻲﻣ روآدﺎﻳ ﻢﻳﻮﺷ ﻪﻛ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻦﻳا هژاﻮﻣاو ﺎﻫ دراو نﺎﺑز ﻲـﺳرﺎﻓ رﺎـﻴﻌﻣ و ﺎـﻳ
ﻲﻤﻠﻋ نﻮﺘﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ
ﺎﺑ تﻼﻴﺷ ةﺮﺘﺴﮔ ﺰﻴﻧ
هﺪﺷ ﺪﻧا .
ﺳرﺮﺑ و ﺚﺤﺑ ﻲ
ﺖـﺳا لﺎـﺳ ﺎﻫﺪـﺻ زا نوﺰـﻓ و ﻲﻤﻳﺪـﻗ رﺎﻴﺴـﺑ ﻪﻴـﺳور و ناﺮﻳا نﺎﻴﻣ ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻂﺑاور .
ﻦﻴـﻟوا
سور ﻲﻳورﺎﻳور
بﺎﺘﻛ رد ﻪﻛ نﺎﻴﻧاﺮﻳا و ﺎﻫ
ﻪـﺑ ،ﺖـﺳا هﺪﻴﺳر ﺖﺒﺛ ﻪﺑ ﻲﺨﻳرﺎﺗ يﺎﻫ لﺎـﺳ
يﺎـﻫ 298
يﺮﺠﻫ ) 910 م (.
ﻲﻣ زﺎﺑ ددﺮﮔ . ﻲﻳورﺎﻳور ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ﻦﻳا سور
نﺎﺘﺳﺮﺒﺗ ﻲﻟﺎﻫا و ﺎﻫ )
مﻮـﺠﻫ ﻪـﺑ ﻪـﻛ
سور مود و لوا ﻫ
ﻪﺑ ﺎ
ﺖﺳا رﻮﻬﺸﻣ ناﺮﻳا كﺎﺧ (
هار زا هراﻮـﻤﻫ و هدﻮـﺑ هاﺮﻤﻫ لوﺎﭙﭼ و ترﺎﻏ ﺎﺑ
ﻲﻣ يور نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﻲﻤﺳر ﺔﺒﻨﺟ و هداد .
سور مﻮﺠﻫ ﻦﻴﻣﻮﺳ ﺎﻣا
ﻪـﺑ ﺎـﻫ كﺎـﺧ
ناﺮﻳا )
نﻮﻜﺴﺑآ و نﺎﺘﺳﺮﺒﺗ ،ﻢﻠﻳد ،نﻼﻴﮔ (
رﻮـﮕﻳا يراﺪـﻣﺎﻣز رد ﻪﻛ ار ﺔﻴـﺳور هﺎـﺷدﺎﭘ ﻦﻴﻣﻮـﺳ ،1
ﻲﻣ قﺎﻔﺗا نﺎﺘﺳﺎﺑ ﻲﻣ ،ﺪﺘﻓا
دﺮـﺑ مﺎـﻧ ﻦﻴﻣزﺮـﺳ ود ﻦـﻳا ﻲﻤﺳر ﻲﻳورﺎﻳور ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ناﻮﺗ .
تﺎـﻤﺟﺎﻬﺗ
سور ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﻣادا يﺮﺠﻫ ﻢﺸﺷ ةﺪﺳ ﺎﺗ ناﺮﻳا ﻲﻨﻌﻳ ،نﺎﻣز ﻲﮕﻨﺟ ﻦﻴﺷﺎﻣ ﻦﻳﺮﺘﮔرﺰﺑ ﻪﻜﻨﻳا ﺎﺗ ،ﺪﺑﺎﻳ
لﻮﻐﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﺐﻳﺮﻗ ﻦﻳرز يودرا ﻞﻴﻜﺸﺗ ﺎﺑ و هدﺮﻛ ﻪﻠﻤﺣ ﻪﻴﺳور ار هدﺮﺘﺴﮔ ﻦﻴﻣزﺮﺳ ﻦﻳا هﺪﺳ ود
ﻲﻣ دﻮﺧ ةﺮﻄﻴﺳ ﺮﻳز
ا و ﺪﻧﺮﻴﮔ
ﻲـﻣ ﻊﻄﻗ يزارد تﺪﻣ ياﺮﺑ ﻪﻳﺎﺴﻤﻫ ود ﻦﻳا ﻂﺑاور ﻦﻴﻨﭼ ﻦﻳ دﻮـﺷ
.
ﻪﺑ و ﻮﻜﺴﻣ ﻦﺘﻓﺮﮔ ترﺪﻗ زا ﺲﭘ ﺎﻣا ﻦـﻳا ﻂـﺑاور ،فﻮﺨﻣ ناﻮﻳا نﻮﭼ رﺪﺘﻘﻣ يراﺰﺗ ﻦﺘﺴﺸﻧ ﺖﺨﺗ
ﻪﺑ ﻮﻧ ﻲﮕﻧر ﻦﻴﻣزﺮﺳ ود
ﻲـﻣ دﻮـﺧ دﺮـﻴﮔ ) ،هداﺰﻟﺎـﻤﺟ 1384
: 30 - 90 .(
هﺪـﺳ ﻲﻧﺎـﻣز رد ﺪـﻌﺑ ﺎـﻫ
ﺮﺗﻮﻴﭘ راﺰﺗ ﻲﻫﺎﺷدﺎﭘ ﻛ يو ﺖﺳﺎﻴﺳ ﺮﺑﺎﻨﺑ و ﺮﻴﺒﻛ 2
ﺮﺑ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﻪ
» نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ندﺮﻛ ﻲﺳور «
،دﻮـﺑ
ﻪﺑ ﻲﻣﺎﻈﻧ تﺎﻤﺟﺎﻬﺗ زا يﺪﻳﺪﺟ جﻮﻣ
ﻲﻣ يور ناﺮﻳا ﻲﻟﺎﻤﺷ تﺎﺤﻔﺻ
ﺶﻜﻤﺸﻛ ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﺪﻫد ،ﺎﻫ
ﻲﻣ ﻪﻟدﺎﺒﻣ ﻦﻴﻣزﺮﺳ ود ﻦﻳا ﻦﻴﺑ نﻼﻴﮔ و نارﺪﻧزﺎﻣ هراﻮﻤﻫ ﺪﻧﻮـﺷ
. سور يﺎـﻳرد ﺮـﺑ ﻂﻠﺴـﺗ ﺎـﺑ ﺎـﻫ
نوﺰﻓا نﻮﻜﺴﺑآ رد ﻲﻣﺎﻈﻧ هﺎﮕﻳﺎﭘ ﻦﺘﺷاد و نارﺪﻧزﺎﻣ ﻬﺴﺗ ﺮﺑ
سﺎـﻨﺟا لﺎـﻘﺘﻧا و يرﺎـﺠﺗ فاﺪـﻫا ﻞﻴ
ﻪﺑ دﻮﺧ
ﻪﺑ ،ﻲﻳﺎﭘورا يﺎﻫرﻮﺸﻛ
ﻪﺑ ﻲﻜﻳدﺰﻧ ﻪﻛ دﻮﺧ ﻲﺳﺎﻴﺳ فﺪﻫ ﺞﻴﻠﺧ
ﻦﻴﻣزﺮـﺳ ﺐﺣﺎﺼﺗ و سرﺎﻓ
ﻲﻣ ﻚﻳدﺰﻧ ﺰﻴﻧ ،دﻮﺑ ﺪﻨﻫ ﺪﻧﺪﺷ
. لﺎﺳ
ﮓﻨﺟ هرود ود زا ﺲﭘ و ﺪﻌﺑ ﺎﻫ دﺎﻘﻌﻧا ﺎﺑ و سور و ناﺮﻳا يﺎﻫ
نﺎﺘﺴﻠﮔ ﺔﻣﺎﻧﺪﻬﻋ ود )
1813 ( يﺎﭽﻧﺎﻤﻛﺮﺗ و )
1828 (
تﻻﺎﻳا زا يرﺎﻴﺴﺑ رﻮﺸﻛ ﻦﻳا زا ناﺮﻳا ﻲﻟﺎﻤﺷ
ﻲﻣ ﻪﻴﺳور كﺎﺧ ﺔﻤﻴﻤﺿ و هﺪﺷ اﺪﺟ شﻮﺨﺘـﺳد ﺰـﻴﻧ نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻳرد ﺶﻘﻧ ،نآ ﻲﭘ رد و ﺪﻧﻮﺷ
ﻲﻣ ﺮﻴﻴﻐﺗ دﻮﺷ . رد ﻲﻳﺎـﻳرد يوﺮـﻴﻧ ﻖـﺣ ﻦﺘـﺷاد زا ناﺮﻳا ،نﺎﺘﺴﻠﮔ ﺔﻣﺎﻧﺪﻬﻋ داﻮﻣ زا ﻲﻜﻳ ﺮﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ
ﻲﻣ موﺮﺤﻣ نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد دﻮﺷ
) ،نﻮﻳﺎﻤﻫ 1380 : 80 .(
ﺎﻈﻧ رﻮﻀﺣ ﻞﻳﻻد ﺮﮕﻳد زا سور ﻲﻣ
رد ﺎﻫ
ﮓﻨﺟ ناﺮﻳا كﺎﺧ
ﺖﺳا هدﻮﺑ مود و لوا ﻲﻧﺎﻬﺟ يﺎﻫ .
زا ﻲﻟﺎﻤـﺷ نﺎﮔدرﻮﺨﻟﺎـﺳ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻪﭼﺎﻨﭼ
ﺖﻳﺎﻜﺣ دﻮﺧ ﻲﮔﺪﻧز ﻞﺤﻣ رد سور نازﺎﺑﺮﺳ رﻮﻀﺣ ﺪﻧراد ﻪﻨﻴﺳ رد يرﺎﻤﺸﻴﺑ يﺎﻫ
.
ﻪـﻘﻄﻨﻣ ود يرﺎـﺠﺗ ﻂـﺑاور شﺮﺘﺴﮔ ﻊﻧﺎﻣ هﺎﮕﭽﻴﻫ ﻲﻣﺎﻈﻧ تازوﺎﺠﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا يروآدﺎﻳ ﺔﺘﺴﻳﺎﺑ و ناﺮﻳا و ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ رادرﻮـﺧﺮﺑ ﺰـﻴﻧ يرﺎـﺠﺗ ةدﺮﺘﺴـﮔ ﻂـﺑاور زا ،ﻲﻣﺎﻈﻧ ﻂﺑاور رﺎﻨﻛ رد ،ﻪﻴﺳور
________________________________
________________________________
__
1- Igor 2- Piotr
هدﻮﺑ
ﻪﺑ نآ ﺔﭽﺨﻳرﺎﺗ ﻪﻛ ﺪﻧا
ﻲﻣﺮﺑ نﺎﻴﻧﺎﻣﺎﺳ نﺎﻣز ددﺮﮔ
.
ﻪﻜـﺳ ﻒﺸﻛ
هﺮـﻘﻧ يﺎـﻫ رد ﻲﻓﻮـﻛ ﻂـﺧ ﺎـﺑ
ﻪـﺑ ناﺮﻳا زا ترﺎﺠﺗ ياﺮﺑ ﻪﻛ نﺎﻤﻟآ ﻲﻟﺎﻤﺷ ﻞﺣاﻮﺳ و ژوﺮﻧ و ﺪﺋﻮﺳ و كرﺎﻤﻧاد
ﻲـﻣ ﻪﻴـﺳور ،ﻪـﺘﻓر
ﺖﺳا ﺎﻋدا ﻦﻳا ﺮﺑ ﻲﻤﻜﺤﻣ ﻞﻴﻟد .
ﻲﻓاﺮﻐﺟ ﻦﻤﺿ رد يﺎـﻳرد زا يﺮﺠﻫ مرﺎﻬﭼ و مﻮﺳ ةﺪﺳ نﺎﺴﻳﻮﻧ
نﺎﺟﺮﺟ =) نارﺪﻧزﺎﻣ ( ﻪﺑ
هار زا ﻲﻜﻳ ناﻮﻨﻋ
هدﺮﺑ مﺎﻧ ﻪﻴﺳور ﺎﺑ ترﺎﺠﺗ يﺎﻫ ﺪـﻧا
) ،هداﺰﻟﺎـﻤﺟ 1384
:
42 - 4 .(
ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ يﺮﺠﻫ ﻢﻫد ةﺪﺳ رد رﻮﺸﻛ ود يرﺎﺠﺗ ﻂﺑاور ﺮـﺠﻨﻣ و ﻪﺘـﺷاد يا
ﻪﺑ ﺖﻛﺮﺷ ﺲﻴﺳﺄﺗ
ﻪﺑ ﻪﻴﺳور رد ﻲﮔرﺰﺑ يﺎﻫ ﻨﻣ
ﺪـﺷ ناﺮـﻳا ﺎﺑ ترﺎﺠﺗ رﻮﻈ .
ﺎـﺑ فﻮـﺨﻣ ناﻮـﻳا راﺰـﺗ
ﻪﺑ ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ ندﺎﺘﺳﺮﻓ و ﺪـﻣآ و ﻪـﻘﻄﻨﻣ ود يرﺎـﺠﺗ ﻂﺑاور شﺮﺘﺴﮔ تﺎﺒﺟﻮﻣ ،ﺐﺳﺎﻤﻬﻃ هﺎﺷ رﺎﺑرد
ﺖﺌﻴﻫ ﺪﺷ ﺖﺧﺎﺳ ﻢﻫاﺮﻓ ار ﺮﮕﻳد يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ .
لﺎﺳ رد 1028
ﻪـﺑ سﺎـﺒﻋ هﺎـﺷ ،يﺮﺠﻫ نﺎـﻧﺎﮔرزﺎﺑ
ﻪﺑ ناﺮﻳا رد ﺎﺗ داد هزﺎﺟا سور ﺪﻧزادﺮﭙﺑ ترﺎﺠﺗ
. لﺎﺳ ﺪﻌﺑ ﺎﻫ رد ﺮﻴﺒﻛ ﺮﺗﻮﻴﭘ راﺰﺗ ﻲﻫﺎﺷدﺎﭘ نﺎﻣز رد
1715 م .
ﻢﻳﺮﻛ نﺎﻣز ﺎﺗ و ﺪﺷ ﺪﻘﻌﻨﻣ ﻦﻴﻣزﺮﺳ ود ﻦﻴﺑ يرﺎﺠﺗ يدادراﺮﻗ ﺖـﺷاد ﻪﻣادا ﺰﻴﻧ ﺪﻧز نﺎﺧ
ﻪـﺑ ﻪﻴـﺳور رد نﺎﺧرﺎﺘﺳآ رﺪﻨﺑ و ناﺮﻳا رد ﻲﻟﺰﻧا رﺪﻨﺑ و ﺪﻨﺘﺸـﮔ لﺪـﺑ يرﺎـﺠﺗ ﻖـﻧورﺮﭘ ﺰـﻛﺮﻣ ود
) ،ﻲﻗدﺎﺻ 1384 : 3 - 4 ( ﻲﺘﺸﻛ و
راﻮﻤﻫ ناﺮﻳا و ﻪﻴﺳور يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد رد ﻪﻧادازآ ه
ﻪﺑ و هدﺮﻛ ﺖﻛﺮﺣ ﻲﻣ يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻖﻧور ﻦﻴﻣزﺮﺳ ود ﻦﻳا ترﺎﺠﺗ
ﺪﻧﺪﻴﺸﺨﺑ .
ﻲﺗﺎـﻴﺣ هاﺮﻫﺎـﺷ يدﺎـﻤﺘﻣ رﺎﺼـﻋا ﻲﻃ نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ،ﺪﺷ يروآدﺎﻳ ﺶﻴﭘ رد ﻪﻛ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ
هﮋـﻳو ﻲﻫﺎـﮕﻳﺎﺟ زا ﺰـﻴﻧ نآ ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ و ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،هدﻮﺑ ﻦﻴﻣزﺮﺳ ود ﻦﻳا ﻂﺑاور رادرﻮـﺧﺮﺑ
ﺖﺳا هدﻮﺑ .
ﺑ لﺎـﺳ رد ﻪﻴﺳور نﺎﮔوﺎﻧ ةﺪﻧﺎﻣﺮﻓ رﺎﺑ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ياﺮ 1720
م .
ﻲـﻣ ﺖـﻳرﻮﻣﺄﻣ ﺎـﺗ ﺪـﺑﺎﻳ
ﺪﻨﻛ ﻢﻴﺳﺮﺗ ار نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﺔﺸﻘﻧ .
و ﺮـﻴﻴﻐﺗ و ﺶﻫوﮋـﭘ درﻮـﻣ هﺪـﺳ ﻚـﻳ زا ﺶﻴـﺑ ﻪﺸﻘﻧ ﻦﻳا
ةﺪﺳ ﺎﺗ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻞﻴﻤﻜﺗ 19
ﻪﺑ و ﺖﻓﺎﻳ ﻪﻣادا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا
ﺲـﻠﻃا ﻒﻴﻟﺄـﺗ ﻲﻳﺎـﻬﺒﻧاﺮﮔ يﺎـﻫ
ﺪﺷ ﻲﻬﺘﻨﻣ )
،نﻮﻳﺎﻤﻫ 1380 : 10 ( . ﻲـﻳﻻاو ﺖـﻴﻤﻫا زا ﺰـﻴﻧ ﻲﺘﺴـﻳز ظﺎـﺤﻟ زا نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻳرد
ﺎـﺗ ﺪـﺷ ﺐـﺟﻮﻣ ﺎـﻳرد ﻦـﻳا رد يرﺎـﻳوﺎﺧ نﺎﻴﻫﺎﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻋﻮﻨﺘﻣ نﺎﻴﻫﺎﻣ دﻮﺟو و هدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ
ﻪﺑ ﺎﻜﻳﺮﻣا و ﺎﭘورا رد نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﺑﻮﻨﺟ ﻞﺣﺎﺳ
»
رﺎـﻳوﺎﺧ ﻞﺣﺎـﺳ «
ﺪـﺑﺎﻳ تﺮﻬـﺷ )
ﺎـﺠﻧﺎﻤﻫ :
19 .(
سور نوﺰﻓا ﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺑ
ﻴﻘﺤﺗ ،ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ يﺎﻫ ﺰـﻴﻧ ار يﺮﻴﮕﻴﻫﺎـﻣ ﺖﻌﻨﺻ ةﺮﺘﺴﮔ رد تﺎﻘ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا و ﻪﺘﺷاﺪﻧ رود ﺮﻈﻧ زا رد ﺎﻫ
1853 م . ﻲﻣ زﺎﻏآ دﻮﺷ .
سور ﻪـﻛ ﻲـﻘﻴﻤﻋ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺮـﺑ ﺎـﻫ
ﻪﺘﺷاﺬﮔ نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد يﺮﻴﮕﻴﻫﺎﻣ ﺖﻌﻨﺻ ﻪﺑ ﺪﻧا
لﺎﺳ 1867 م . ﻲﻣ زﺎﺑ ﻲﻧﺎﻣز ،ددﺮﮔ فوزﻮﻧﺎﻴﻟ ﻪﻛ
ﻲﻣ رﺎﻴﺘﺧا رد ار لﺎﻤﺷ يﺮﻴﮕﻴﻫﺎﻣ زﺎﻴﺘﻣا دﺮﻴﮔ
. زﺎﻴﺘﻣا ﻦﻳا دﻮـﺑ ﻲﻳﺎﻫدور و نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻞﻣﺎﺷ
ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻣ نآ
ﻪﺑ وا ﻲﻟو ،ﺖﺨﻳر زا ار دﻮـﺧ تﺎـﺟﺎﻴﺘﺣا ﻲﻣﺎـﻤﺗ و ﺖـﺷاﺪﻧ دﺎﻤﺘﻋا ﻲﻧاﺮﻳا ناﺮﮔرﺎﻛ
ﻲﻣ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﻪﻴﺳور
دﺮﻛ . ﻦﻳا زﺎﻴﺘﻣا ﺎﺗ بﻼﻘﻧا 1917 رد رﺎﺼﺤﻧا ةداﻮﻧﺎﺧ وا ﻲﻗﺎﺑ ﺪﻧﺎﻣ و ﺲـﭘ زا نآ
ﻪﺑ ﺖﻟود ﻲﺑﻼﻘﻧا ﻪﻴﺳور راﺬﮔاو ﺪﺷ ) ،ﻲﻗدﺎﺻ 1384 : 10 .(
دادراﺮـﻗ سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﺮـﮕﻳد يﻮـﺳ زا
ﺮﺒﺘﻛا رد ﻪﻛ يورﻮﺷ و ناﺮﻳا 1927
هﺮـﻬﺑ يﺎﺘـﺳار رد ﻲﺗﺎﻤﻫﺎﻔﺗ ،ﺪﺷ ﺪﻘﻌﻨﻣ تﻼﻴـﺷ زا يرادﺮـﺑ
ﻚﻳ ﻪﺠﻴﺘﻧ رد ﻪﻛ ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﺖﻛﺮﺷ
ﻂﻠﺘﺨﻣ ناﺮﻳا و
،يورﻮﺷ ﺖـﺳﺎﻳر ﻪﺑ ﺮـﻔﻧ
ﻲﻧاﺮﻳا ﻞﻴﻜﺸﺗ دﻮﺷ و زا تﻼﻴﺷ
ﺮﺑ نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد سﺎﺳا
ﻒﻴﺼﻨﺗ هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ ﻛ ﺪﻨ . سﺎـﺳا ﺮﺑ
يﺎـﻳرد ﻲﺑﻮـﻨﺟ ﻞﺣاﻮـﺳ رد يرﺎـﻳوﺎﺧ نﺎﻴﻫﺎﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا و نﺎﻴﻫﺎﻣ ﺪﻴﺻ ﻖﺣ ﻪﻴﺳور دادراﺮﻗ ﻦﻳا
ﻲﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ار رﺰﺧ دروآ
.
ةﺪـﺳ زا ناﺮـﻳا رﺎﻳوﺎﺧ ترﺎﺠﺗ شﺮﺘﺴﮔ 20
ﻲـﻣ زﺎـﻏآ ﺶـﻘﻧ و دﻮـﺷ
ﺖﺳا ﺮﻳﺬﭘﺎﻧ رﺎﻜﻧا نآ شﺮﺘﺴﮔ رد يورﻮﺷ گرﺰﺑ .
سور رد ﻪـﻛ يرﺎـﻳوﺎﺧ نﺎـﻴﻫﺎﻣ ﺪﻴـﺻ رد ﺎﻫ
ﻪﺑ ناﺮﻳا ﺴﻣ ﺖﻠﻋ تﻼﻴـﺷ نﺎـﻨﻛرﺎﻛ و ﺪﻧدﻮﺑ راﺬﮔﺮﻴﺛﺎﺗ رﺎﻴﺴﺑ ،ﺖﺷاﺪﻧ ﻲﺟاور ناﺪﻨﭼ ﻲﺒﻫﺬﻣ ﻞﺋﺎ
شزﻮﻣآ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ناﺮﻳا
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ
سور زا ار نآ يرواﺮﻓ و رﺎﻳوﺎﺧ ﻞﻴﺼﺤﺗ و ﺪﻴﺻ اﺮـﻓ ﺎـﻫ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ) ،ﺎﻨﻳردﺎﺷ 2007 : 87 .(
نارﺪــﻧزﺎﻣ يﺎــﻳرد نوﺰــﻓازور ﺖــﻴﻤﻫا نﺪــﺷ رﺎﻜــﺷآ ﺎــﺑ ،ﻲــﺳﺎﻴﺳ ،يدﺎﺼــﺘﻗا هﺎــﮔﺮﻈﻧ زا
ﺖﺴﻳز ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﻪﺑ نآ نﺎﺒﺣﺎﺻ ،ﻲﻗﻮﻘﺣ و
ﻪـﻤﻫ ﻲـﻤﻠﻋ تﺎـﻘﻴﻘﺤﺗ مﺎـﺠﻧا ﺰـﻛاﺮﻣ ﺲﻴـﺳﺄﺗ و ﻪـﺒﻧﺎﺟ
ﺪﻧدرﺎﻤﮔ ﺖﻤﻫ ﺰﻴﻧ ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .
ﻲﻣ ﻪﺻﺮﻋ ﻦﻳا نﺎﻣﺎﮕﺸﻴﭘ زا ﻪﺑ ناﻮﺗ
نﺎﺘﺴـﮕﻨﻫﺮﻓ يﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ةﺪﻜﺸﻧاد
ﻪﻛ دﺮﻛ هرﺎﺷا نﺎﺠﻳﺎﺑرذآ يورﻮﺷ ﻲﺘﺴﻴﻟﺎﻴﺳﻮﺳ يرﻮﻬﻤﺟ مﻮﻠﻋ لﺎـﺳ رد
1959 م .
» ﻞﺋﺎﺴـﻣ ﺰـﻛﺮﻣ
رﺰﺧ يﺎﻳرد «
دﺮـﻛ ﺲﻴـﺳﺄﺗ ار .
ـﻌﺑ رد ﺎﻫﺪ 1995 م . ﻢﻴﻤﺼـﺗ ناﺮـﻳا ﻲﻣﻼـﺳا يرﻮـﻬﻤﺟ ﺲـﻠﺠﻣ
ﻪﺑ ﺲﻴﺳﺎﺗ
»
رﺰﺧ يﺎﻳرد تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻲﻠﻣ ﺰﻛﺮﻣ «
ﺖـﻓﺮﮔ . رد 1996 م . ﺔـﻠﺠﻣ ﻪﻴـﺳور رد
» ﺎﻴﭙﺳﺎﻛ ﻚﻴﻨﺘﺳو «
=)
ﻦﻴﭙﺳﺎﻛ يﺎﻳرد ﺪﺻﺎﻗ (
ﻪﺑ عوﺮﺷ
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻞﺋﺎﺴﻣ رﺎﺸﺘﻧا
دﺮﻛ رﺰﺧ يﺎﻳرد .
رد
لﺎﺳ 1996 م .
ﻦﻴﺑ يﻮﺘﻴﺘﺴﻧا ﺖﺷر ﺮﻬﺷ رد
ﻫﺎﻣ ﻲﻠﻠﻤﻟا ﺪﺷ ﺲﻴﺳﺎﺗ يرﺎﻳوﺎﺧ نﺎﻴ
. دﺎﺤﺗا ﻲﺷﺎﭘوﺮﻓ ﺎﺑ
قﻮـﺳ ﺖـﻴﻤﻫا ،ﻲﻠﺣﺎـﺳ يﺎﻫرﻮﺸـﻛ ﻲـﻌﻗاو قﻮـﻘﺣ نﺪﺷ حﺮﻄﻣ و يورﻮﺷ ﺮﻴﻫﺎﻤﺟ و ﻲﺸـﻴﺠﻟا
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻪﺘﺷﺬﮔ زا ﺶﻴﺑ ﺎﻳرد ﻦﻳا يدﺎﺼﺘﻗا .
ﺖﻟود سﻼﺟا ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ ﻲﻠﺣﺎـﺳ يﺎـﻫ
لﺎﺳ رد و ناﺮﻬﺗ رد نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد 1992
ﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ .
ةﺪـﺳ زﺎﻏآ رد 21
ـﺳ رد ، لﺎ 2003 ﺞﻨـﭘ
ﺖﻇﺎﻔﺣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ،نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﻠﺣﺎﺳ رﻮﺸﻛ زا
ﻂﻴﺤﻣ ﺖﺴـﻳز
نﻮﻴﺴـﻧاﻮﻨﻛ ،رﺰـﺧ ﺖﺴـﻳز
ﻲﻄﻴﺤﻣ
ﺪﻧدﺮﻛ ءﺎﻀﻣا ار .
لﺎﺳ رد 2006
ﻦﻴﺑ ﺲﻧاﺮﻔﻨﻛ نﺎﺧارﺎﺘﺳآ رد
ﻲـﻠﻠﻤﻟا
» و ﻲﻧﻮـﻨﻛ ﺖـﻴﻌﻗﻮﻣ
هار
بآ رد ﻲﻤﻠﻋ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ياﺮﺟا يﺎﻫ
رﺰﺧ يﺎﻫ « ﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ .
ﺖﺴـﺸﻧ ﻦﻴـﻣود لﺎـﺳ ﻦﻴـﻤﻫ رد
رﻮﻬﻤﺟ يﺎﺳؤر ﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ ﺰﻴﻧ ﻲﻠﺣﺎﺳ يﺎﻫرﻮﺸﻛ
) ،نوز 1384 : 25 .(
ﻪﺑ ﻪﻴﺳور ﺎﺑ نآ ﻲﻟﺎﻤﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ و ناﺮﻳا نﺎﻴﻣ ،هﺪﺷدﺎﻳ ﻂﺑاور هﺪـﻴﻣﺎﺠﻧا ﺰﻴﻧ ﻲﻧﺎﺑز ﻞﺧاﺪﺗ و ﺮﻴﺛﺄﺗ
هژاﻮﻣاو ﺪﻫﺎﺷ ﺎﻣ ﻪﻛ ﺖﺳور ﻦﻳا زا و
نﺎـﺑز رد يرﺎﻴﺴـﺑ ﻲﺳور يﺎﻫ يﺎـﻳرد ﻲﺑﻮـﻨﺟ ﺔـﻧاﺮﻛ يﺎـﻫ
ﻢﻴﺘﺴﻫ ﻲﺳرﺎﻓ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و نارﺪﻧزﺎﻣ .
نﺎﺑز ﺮﻛ يﺎﻫ نﺎﺑز ،نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﺑﻮﻨﺟ ﺔﻧا ﺖـﺳا ﻲﻣاﻮـﻗا
ﻦﻛﺎﺳ نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﺑﺮﻏ بﻮﻨﺟ و ﻲﺑﻮﻨﺟ ﺔﻴﺷﺎﺣ رد ﻪﻛ ﺪـﻧا
.
نﺎـﺑز ﻦـﻳا ﻞﻣﺎـﺷ ناﺮـﻳا رد ﺎـﻫ
نﺎﺑز
ﺶﻳﻮﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ ،ﻲﻜﻠﻴﮔ يﺎﻫ
ﻪـﺠﻬﻟ و ﺎـﻫ
ﺪـﻨﻧآ ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ .
اﻮﻳﻮﮔرﺎﺘـﺳار روﺎـﺑ ﻪـﺑ ،1
ﺶﻳﻮﮔ
ﺖﻳﻻو و يدازﺮﻴﻤﻬﺷ يﺎﻫ
نﺎﺑز ﺔﺧﺎﺷﺮﻳز ﺰﻴﻧ يدور
ﺎﻫ
نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﺑﻮﻨﺟ ﺔﻧاﺮﻛ ي ﺪـﻧا
) ،اﻮﻳﻮﮔرﺎﺘﺳار 1999
: 447 .(
بﺎﺘﻛ رد ﻲﻜﺴﻧارا
» ﻪﻘﻓ ﺔﻣﺪﻘﻣ ﻲﻧاﺮﻳا ﻪﻐﻠﻟا «
ار ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ و ﻲـﻜﻠﻴﮔ
نﺎﺑز هوﺮﮔﺮﻳز
ﻲﺑﺮﻏ لﺎﻤﺷ ﻲﻧاﺮﻳا يﺎﻫ -
نﺎﺑز ﻲﻨﻌﻳ
لﺎﻤﺷ و لﺎﻤﺷ رد ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ ناﺮـﻳا تﻼـﻓ ﻲﺑﺮﻏ
هدﻮﺑ ﺞﻳار ﺪﻧا -
ﻲﻣ نﺎﺸﻧﺮﻃﺎﺧ و هدﺮﻤﺷﺮﺑ
و ﻪﻛ دزﺎﺳ .
ﻜﻴﮔ و ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ ،ﻲـﻜﻠﻴﮔ ،ﻲﺸﻟﺎﻃ ،ﻲﺗﺎﺗ ،ﺮ
ﻪﺠﻬﻟ وﺰﺟ ار ﻲﻧﺎﻨﻤﺳ
ﻪـﻘﺒﻃ ناﺮـﻳا رد نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻳرد روﺎـﺠﻣ ﻲﺣاﻮﻧ يﺎﻫ ﺖـﺳا هدﺮـﻛ يﺪـﻨﺑ
) ،ﻲﻜﺴﻧارا 1379
: 317 و 330 .(
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺮﻴﺧا ﺔﻫد رد
ﻪﺑ يدﺎﻳز ﻲﻤﻠﻋ يﺎﻫ
ﻪﺸﻳر و ﻲﺳرﺮﺑ ،ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ رﻮﻈﻨﻣ
هژاﻮـﻣاو ﻲﺑﺎﻳ يﺎـﻫ
ﺶﻳﻮﮔ ﺎﻳ و ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﻲﺳور يﺎﻫ
ﻞﻴﺒﻗ زا ﻲﻳﺎﻫرﺎﻛ ،ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا نآ :
» ﻲـﺳور تﺎـﻤﻠﻛ
نآ ﺔﭽﺨﻳرﺎﺗ و ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﺎﻫ
« ﻲﻗدﺎﺻ زا )
1384 ( ؛
» هژاو ﻲﺳور رد ﻲﺳرﺎﻓ ﻞﻴﺧد يﺎﻫ «
ﻼﻴﻟ زا
يﺮﮕﺴﻋ ) 1385 ( ؛
» هژاﻮﻣاو
ﻪﺸـﻳر ،ﻲـﺳرﺎﻓ نﺎـﺑز رد ﻲﺳور ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ ،ﻲـﺳﺎﻨﺷﺎﻨﻌﻣ ،ﻲـﺳﺎﻨﺷ
هار يﺮﻴﮕﻣاو يﺎﻫ «
يﺪﻤﺤﻣ زا )
1389 ( ؛
» ﻣاو ﻲﺳرﺮﺑ هژاﻮ
ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ ﺶﻳﻮـﮔ رد ﻲـﺳور يﺎﻫ «
زا
رﺎﻜﻠﮔ ) 1390 ( ؛
»
ﻲﺨﻳرﺎﺗ ﻞﻣاﻮﻋ و ﻞﻠﻋ ﻲﺳرﺮﺑ -
ﻪـﺑ ﻲﻣﺎـﻈﻧ ﻪـﻧﺎﮕﻴﺑ نﺎـﮔژاو دورو ﻲـﺳﺎﻴﺳ نﺎـﺑز
لﺎﺳ ﺎﺗ ﻪﻳرﺎﺟﺎﻗ ةرود رد ﻲﺳرﺎﻓ 1300
ه . ش . « ﺖـﺨﺑﻮﻜﻴﻧ زا )
1391 ( ؛
» هژاﻮـﻣاو رد ﻲـﺳور يﺎـﻫ
ﻦﺨﺳ گرﺰﺑ ﮓﻨﻫﺮﻓ و ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز «
يﺪﻤﺤﻣ زا )
1392 ( هﺮﻴﻏ و .
ﺔﻟﺎﻘﻣ رد
نﺎﺑز دراو ﻲﺳور نﺎﺑز زا ﻪﻛ ﻲﻧﺎﻴﻫﺎﻣ مﺎﻧ ،ﺮﺿﺎﺣ ﻲـﺳرﺎﻓ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ و ﻲﻜﻠﻴﮔ يﺎﻫ
هﺪﺷ
ﻲﻣﺮﺑ ار ﺪﻧا ﻢﻳرﺎﻤﺷ
.
ﻲﻫﺎﻣ ﻲﺳور مﺎﻧ اﺪﺘﺑا هﺪﺷ ﻪﺘﺷﻮﻧ
) ﻪﺑ
ﻲـﺳور يﺎـﺒﻔﻟا فوﺮـﺣ ﺐﻴﺗﺮﺗ (
و
ﺪـﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻲﺴﻳﻮﻧاوآ نآ ﻆﻔﻠﺗ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ﻲﺳور نﺎﺑز ﺎﺑ نﺎﻳﺎﻨﺷآﺎﻧ ياﺮﺑ .
ﻲـﺳرﺎﻓ مﺎـﻧ ،ﻪـﻣادا رد
ﻲﻣﺎﻧ ﺎﻳ و ﻲﻫﺎﻣ
بﺎﺘﻛ رد ﻪﻛ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا نآ زا ﻲﺼﺼﺨﺗ يﺎﻫ ﻪﺑ ،دﻮﺷ
هدروآ نآ ﻲـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ هاﺮﻤﻫ
نﺎـﺑز رد ﻲﻫﺎـﻣ ﻦـﻳا نﺪـﻴﻣﺎﻧ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﺳور ةژاﻮﻣاو ،ﺮﺧآ رد و ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ و ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻫ
ﻪﺑ ﻲﻜﻠﻴﮔ ﻲﻣ رﺎﻛ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧﺮﻃﺎﺧ ار دور ﻢﻳزﺎﺳ
. ،ﻲﻳﺎـﻨﻌﻣ ﺔـﻈﺣﻼﻣ ﻞـﺑﺎﻗ تﺎﻜﻧ نﺎﻴﺑ زا ﻪﻜﻧآ ﻦﻤﺿ
ﻪﺸﻳر و يرﻮﺘﺳد ،ﻲﻳاوآ ﻲﻤﻧ ﻞﻓﺎﻏ ﻲﺳﺎﻨﺷ
ﻢﻳﻮﺷ .
يروآدﺮﮔ رد هژاﻮﻣاو
يﺎﻫ
،ﻲﺳور ﮓﻨﻫﺮﻓ يﺎﻫ ﺬﺧﺄﻣ ﺮﻳز ﻲﻠﺻا
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﻣ رﺎﻛ :
» ﮓـﻨﻫﺮﻓ
نﺎﮔژاو يﺮﺒﺗ
« زا ﺮﻴﮕﻧﺎﻬﺟ يﺮﺼﻧ ؛ﻲﻓﺮﺷا
» هژاو ﺔﻣﺎﻧ ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ
« زا ﺮﻗﺎﺑﺪﻤﺤﻣ ةداﺰﻔﺠﻧ
؛شوﺮﻓرﺎـﺑ
» ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻲﻜﻠﻴﮔ « ﻒﻴﻟﺄﺗ ﺮﻬﭼﻮﻨﻣ
؛هدﻮﺘﺳ
» ﻪﻠﻴﮔ ﭗﮔ « ﻒﻴﻟﺄﺗ نوﺪﻳﺮﻓ
؛دازﻮـﻧ
» ﺮﻓ ﮓـﻨﻫ يﺮـﺒﻃ
« زا
قدﺎﺻ ؛ﺎﻴﻛ
» هژاو ﺔﻣﺎﻧ ﺶﻳﻮﮔ ﻲﻜﻠﻴﮔ ﻪﺑ مﺎﻤﻀﻧا تﺎﺣﻼﻄﺻا و
بﺮﺿ ﻞـﺜﻤﻟا يﺎـﻫ ﻲـﻜﻠﻴﮔ « ﻒﻴﻟﺄـﺗ
________________________________
________________________________
__
1- Rastarguyeva
ﺪﻤﺣا ﻲﺸﻋﺮﻣ و ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻲﺼﺼﺨﺗ يﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ
:
» ﺲﻠﻃا ﻲﻫﺎﻣ يﺎﻫ ﺔﺿﻮﺣ ﻲﺑﻮﻨﺟ يﺎـﻳرد
رﺰﺧ : يﺎﻬﺑآ ناﺮﻳا « ﻒﻴﻟﺄﺗ يردﺎﻧ
؛
» ﮓﻨﻫﺮﻓ 5 ﺔـﻧﺎﺑز ﻲﻣﺎـﺳا نارﻮﻧﺎـﺟ و ﻲﻫﺎـﻣ ﺎـﻫ
« ﻒﻴﻟﺄـﺗ و . و .
ﻟﺎﻛﺎﺳ فﻮ و ﮓﻨﻫﺮﻓ يﺎﻫ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ :
» ﻪﻣﺎﻨﺘﻐﻟ
« ؛اﺪﺨﻫد
» ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻲـﺳرﺎﻓ
« و ﻦﻴـﻌﻣ
» ﮓـﻨﻫﺮﻓ
گرﺰﺑ ﻦﺨﺳ
«
يرﻮﻧا ﻦﺴﺣ زا .
ﻦﻤﺿ هدﺎﻔﺘﺳا زا هژاو ﻪﻣﺎﻧ
،ﺎﻫ ياﺮﺑ يروآدﺮﮔ هژاﻮـﻣاو
ﺎـﻫ زا شور
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻧاﺪﻴﻣ و ﻮﮕﺘﻔﮔ ﺎﺑ نارﺪﻧزﺎﻣ مدﺮﻣ و
نﻼﻴﮔ و ﻦﻓ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ يﺮﻴﮕﻴﻫﺎﻣ
ﻪـﺑ رﻮـﻃ هدﺮﺘﺴـﮔ
ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺮﻬﺑ ﺰﻴﻧ ﻢﻳا
. ياﺮﺑ ﻲﺳرﺮﺑ هژاﻮﻣاو ﺎﻫ رد نﺎﺑز أﺪﺒﻣ ) ﻲﺳور ( ﮓـﻨﻫﺮﻓ ﻲﻳﺎـﻫ ﺪـﻨﻧﺎﻣ :
» ﮓـﻨﻫﺮﻓ
ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ نﺎﺑز ﻲﺳور
« ﻒﻴﻟﺄﺗ س . يا . فﻮﮔژا ؛1
» ﮓﻨﻫﺮﻓ يﺮﻴﺴﻔﺗ نﺎﺑز ةﺪﻧز ﺔﻴﺳور ﺮﻴﺒﻛ « ﻒﻴﻟﺄﺗ
و يا. ؛لاد.
» ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﺸﻳر ﻲﺳﺎﻨﺷ نﺎﺑز ﻲﺳور
« ﻒﻴﻟﺄﺗ م ﺮﻤﺳﺎﻓ. و
» ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺶﻳﻮﮔ يﺎـﻫ ﻲـﺳور
«
ﻪﺑ ﻲﺘﺳﺮﭘﺮﺳ ﻲﻣدﺎﻛآ
مﻮﻠﻋ يورﻮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
.
белуга belúga]
[ . ﻞﻴﻓ ﻲﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ﻲﻫﺎﻣ Huso huso Linnaeus
زا ﺔﺘﺳار سﺎﺗ و نﺎﻴﻫﺎﻣ
گرﺰﺑ ﻦﻳﺮﺗ ﻲﻫﺎﻣ يﺎﻳرد ﺖﺳا نارﺪﻧزﺎﻣ .
ﻪﺑ
ﻢﺸﭼ و گرﺰﺑ ﺔﺜﺟ ﺖﻠﻋ ﻲﺒﺴـﻧ ﺖﻫﺎﺒـﺷ و ﺰـﻳر يﺎﻫ
ﻪﺑ
دراد تﺮﻬﺷ ﻲﻫﺎﻣ ﻞﻴﻓ ﻪﺑ ناﺮﻳا رد ،ﻞﻴﻓ .
مﺎﻧ
نﺎﺑز رد نآ ﺮﮕﻳد يﺎﻫ
نﺪﮔﺮﻛ ﻲﺳرﺎﻓ
،ﻲﻫﺎﻣ ﻲﻫﺎﻣ
ﺖﺳا ﻮﺘﺧ و لاز )
،اﺪﺨﻫد 1377 : ج . 11 ، 17269 (
ﻲـﻣ هﺪـﻴﻣﺎﻧ ﺎﮔﻮﻠﺑ ﻲﺼﺼﺨﺗ نﻮﺘﻣ رد و دﻮـﺷ
.
ﺰـﻴﻧ ﻲﻳﺎـﭘورا يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﺘﺸﻴﺑ رد و ﺖﺳا ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا ﻲﺳور مﺎﻧ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﺎﮔﻮﻠﺑ ﻪﺑ ﻲﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ مﺎﻧ ﻦﻴﻤﻫ دﻮﺷ
. ﻲﻣ ﺎﮔﻮﻠﺑ ﺰﻴﻧ ار ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا رﺎﻳوﺎﺧ ﺪﻨﻣﺎﻧ
) ودﺮﻛ ،ﻲﻧا 1374 : 138 .(
ﺔﻤﻠﻛ белуга
ﻪﻜﻟﻮﺑ ﻞﻜﺷ ﻪﺑ bulkə]
[ هﺪـﺷ ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺑز دراو )
،يﺮﺼـﻧ 1381 : 347 ( و
ﻪﻛﻮﻠﺒﻴﺑ ﺮﺴﻠﺑﺎﺑ رد bibluke]
[
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ ﺰﻴﻧ دﻮﺷ
. ناﻮـﺨﻤﻫ ود ﻞﻳﺪـﺒﺗ ]
گ [ و ] ك [ ﻪـﺑ ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ
ﻪﺑ
نآ ﻲﻧﺎﺴﻜﻳ ﺖﻬﺟ ﺪﻴﻟﻮﺗ هﺎﮕﻳﺎﺟ رد ﺎﻫ
) ناﻮﺨﻤﻫ ﻲﻣﺎﻜﻣﺮﻧ يﺎﻫ (
ﺪـﻴﻟﻮﺗ ةﻮﻴـﺷو )
ناﻮـﺨﻤﻫ يﺎـﻫ
يداﺪﺴﻧا (
ﺖﺳا ﻲﻳاوآ ﺞﻳار يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ زا .
ﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻋاﻮﻗ ﻲﺳﺎﻨﺷاوآ
،ﻲﺳور ﻲﻳﺎﺠﻫ ﻪﻛ ﺖﺤﺗ ﻪﺑﺮﺿ
،ﺪﺷﺎﺒﻧ زا ظﺎﺤﻟ ﻲﻤﻛ و ﺎﻳ ﻲﻔﻴﻛ شﻮﺨﺘﺳد ﺮﻴﻴﻐﺗ
ﻲﻣ
2دﻮﺷ . رﻮﻈﻨﻣ زا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻤﻛ ﺶﻫﺎﻛ ترﺪﻗ و
ﻲﮔﺪﻴﺸﻛ ﻪﻛاو و رﻮﻈﻨﻣ زا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻲﻔﻴﻛ ﻒﻴﻌﻀﺗ و ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻪﻛاو رد يﺎـﺠﻫ نوﺪـﺑ ﻪﺑﺮـﺿ ﺖـﺳا . رد
ﻦﻳا ﻪﻤﻠﻛ يﺎﺠﻫ ﺮﺧآ ﺖﺤﺗ ﻪﺑﺮﺿ ﺖﺴﻴﻧ و ﺔﻛاو а] [ هﺎﺗﻮﻛ ﺮﺗ ﻆﻔﻠﺗ ﻲﻣ
،دﻮﺷ يﺰﻴﭼ ﻦﻴﺑ ود ﺔـﻛاو
а] [ و ы] [ و ﺖﻟﺎﺣ نﺎﺑز ﻪﻛ رد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﻛاو ﺶﻘﻧ دراد زا ﺮﻈﻨﻣ ناﺰﻴﻣ ﻲﮕﺘـﺷاﺮﻓا ﻪـﻤﻴﻧ
ﻪﺘﺴـﺑ ﺎـﻳ
ﻪﻧﺎﻴﻣ و زا ﻊﺿﻮﻣ كﺮﺤﻣ
،نﺎﺑز رد ﺖﻟﺎﺣ ﻪﻧﺎﻴﻣ راﺮﻗ ﻲﻣ دﺮﻴﮔ )
،فزﺎﻴﻨﻛ 2011 : 72 - 69 .(
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺪﻫﺎﺷ ﺗﻮﻛ هﺎ ﻆﻔﻠﺗ نﺪﺷ а] [ و ﺮﺧآ ﻞﻳﺪﺒﺗ نآ ﻪﺑ e] [ ﻢﻴﺘﺴﻫ . هﺪﻧﺮﻴﮕﻣاو نﺎﺑز رد ﻲﻳاوآ ﻲﮔﮋﻳو ﻦﻳا
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻆﻔﺣ ﺰﻴﻧ .
________________________________
________________________________
__
1- Ozhegof
2- Количественная и качественная редукция
ﻲـﺳرﺎﻓ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ و ﻲـﻜﻠﻴﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ رد ﻲﻫﺎﻣ ﻞﻴﻓ ﺮﮕﻳد مﺎﻧ ﮓـﺳ
ﻲﻫﺎـﻣ [sag mahi]
ﺖﺳا ) ،يﺮﺼـﻧ 1381 : 1375 ،هدﻮﺘـﺳ ؛ 1332
: 139 ،اﺪـﺨﻫد ؛ 1377
: ج . 9 ، 13705 .(
ﻪﺘـﺷﺬﮔ رد
سﺎـﺗ ﺪﻴﺻ ﻫﺎﻣ
نﺎـﻴ ) ﺪـﻨﻧﺎﻣ :
سﺎـﺗ ،ﺎـﮔﻮﻠﺑ
ﭗﻴـﺷ ،ﻲﻫﺎـﻣ
نوزا ،ﻲﻫﺎـﻣ
دﺎﻴﻟﺮﺘـﺳا و نوﺮـﺑ (
ﻪـﺑ ﻞـﻴﻟد
ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ
ﮓـﺳ ﻪـﺑ نﺎـﻴﻣﻮﺑ نﺎـﻴﻣ رد ور ﻦـﻳا زا و هدﻮـﺑ ماﺮﺣ ﻲﺒﻫﺬﻣ يﺎﻫ ﺖـﻓﺎﻳ تﺮﻬـﺷ ﻲﻫﺎـﻣ
) ،يدازﺮﻴﺷ 1381
: ج . 5 ، 2426 .(
ﺮﻤﺳﺎﻓ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ белуга
زا ﺖﺳا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ﺪﻧﻮﺴـﭘ و бел-
زا ﻪـﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ار ﺪﻧﻮﺴـﭘ ﻦـﻳا و -уга
ga ﻲﻣ ﻲﻧﺎﺘﺴﻬﻟ- ﺔﻤﻠﻛ ﺎﺑ ار نآ و ﺪﻧاد
pstrąg ﻪﺑ ﻲﻨﻌﻣ
» لﺰﻗ ﻲﻫﺎﻣ ﻻآ « ﻪﺴـﻳﺎﻘﻣ ﻲﻧﺎﺘﺴﻬﻟ نﺎﺑز رد
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ) ،ﺮﻤﺳﺎﻓ 1986 : ج . 1 ، 149 .(
залóм zalom] [ . ﻪﻧﻮﮔ
ﮓﺷ ةداﻮﻧﺎﺧ زا يا ﻲـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ ﺎـﺑ ﺖـﺳا نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻳرد نﺎـﻴﻫﺎﻣ
Alosa kessleri ﻪـﻛ
черноспинка =)
ﺖﺸـﭘ هﺎﻴـﺳ ( сельдь Кесслера ، бешенкаو
ﺰـﻴﻧ
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ دﻮﺷ . ﻪﺑ ﻲﺼﺼﺨﺗ نﻮﺘﻣ رد ﮓﺷ نآ
ﺖﺸﭘ ﻲﻫﺎﻣ ﮓﺷ ﺎﻳ و هﺎﻴﺳ
ﻲـﻣ ﺮﺟﺎـﻬﻣ ﻲﻫﺎﻣ ،ﺪـﻨﻳﻮﮔ
نﻮﻟاز ﻲﻜﻠﻴﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺑز رد ﺎﻣا zālon]
[
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ زا ﻪـﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻪـﻛ ،دﻮﺷ залóм
ﻲـﺳور
ﺖﺳا .
نﺎﺑز ﺮﻴﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ نﻮﻟاز ﺔﻤﻠﻛ ﻪﺘﺒﻟا
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺰـﻴﻧ ﻲـﺳرﺎﻓ نﺎـﺑز دراو ﻲﻠﺤﻣ يﺎﻫ .
ـﻳﺎﺑ ﺔﺘﺴ
ﮓﺷ نﺪﻴﻣﺎﻧ ياﺮﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﻲﺳور نﺎﺑز رد ﻪﻛ ﺖﺳا يروآدﺎﻳ
مﺎـﻧ ﺎـﺑ ﻲﻫﺎﻣ ﻲـﻤﻠﻋ
Alosa kessleri زا
ﺔﻤﻠﻛ залом
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا
نﺎﺑز رد ﺎﻣا ،دﻮﺷ
ﻪﺑ ﻲﻜﻠﻴﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻫ ﮓﺷ زا ﺮﮕﻳد ﻲﺧﺮﺑ
نﺎـﻴﻫﺎﻣ
ﻲﻣ نﻮﻟاز ﺰﻴﻧ ﻪﺑ ﻪﻣادا رد ،ﺪﻨﻳﻮﮔ
دﺮﻛ ﻢﻴﻫاﻮﺧ هرﺎﺷا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﻨﭼ большеглазый пузанок :
ﺎـﺑ
ﻲﻤﻠﻋ مﺎﻧ Alosa saposchnikowii ﻲﺼﺼﺨﺗ نﻮﺘﻣ و ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد
» ﻢﺸﭼ كﻮﻧازﻮﭘ ﺖـﺷرد
«
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ يﺮﻴﮕﻣاو ﻖﻴﻔﻠﺗ زا ﻲﻗاﺪﺼﻣ ﻪﻛ دﻮﺷ )
كﻮﻧازﻮﭘ ( ﻪﺗﺮﮔ و ﻲﻧﺎﮔژاو يرادﺮﺑ )1
ﻢﺸﭼ ﺖﺷرد (
ﺎﻳ و ؛ﺖﺳا ﻲﺳور نﺎﺑز زا круглоголовый пузанок
ﻲﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ Alosa sphaerocephala
و ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﻲﺼﺼﺨﺗ نﻮﺘﻣ
» دﺮﮔﺮﺳ كﻮﻧازﻮﭘ «
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ ﻲـﻘﻴﻔﻠﺗ ﻲـﻠﺒﻗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪﻨﻧﺎﻣ و دﻮﺷ
ﻪﺗﺮﮔ و يﺮﻴﮕﻣاو زا ﺎﻳ و ؛ﺖﺳا يرادﺮﺑ
каспийский пузанок ﻲﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ
Alosa caspia رد
ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز
»
رﺰﺧ يﺎﻳرد كﻮﻧازﻮﭘ «
دراد مﺎﻧ . ﻦﺘﻓﺮـﮔ ﺮـﻈﻧ رد نوﺪـﺑ ﻲﻫﺎـﻣ ﻪـﺳ ﻦﻳا ﻪﻜﻴﻟﺎﺣ رد
ﺎﻤﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ،نﺎﺸﻳﺎﻫﺰﻳﺎﻤﺗ ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ نﻮﻟاز رﻮﺸﻛ ﻲﻟ
ﺪﻧﻮﺷ ) ،يردﺎﻧ 1383 : 8 - 11 .(
ﻚﻳدﺰﻧ رﺎﻴﺴﺑ أﺪﺒﻣ نﺎﺑز رد نآ ﻞﺻا و هژاﻮﻣاو ﻲﺳﺎﻨﺷاوآ ﺮﻈﻨﻣ زا نآ توﺎـﻔﺗ ﺎﻬﻨﺗ و ﺪﻧا
رد ﺎـﻫ
ﻢﻫ ﻞﻳﺪﺒﺗ ناﻮﺧ ] م [ ﻪﺑ ] ن [
ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا
نآ ﻲﻧﺎﺴﻜﻳ ﻞﻴﻟد ﺪـﻴﻟﻮﺗ ةﻮﻴـﺷ رد ﺎـﻫ
) ] م [ و ] ن [ نﺎـﺑز رد
ﻲﻣﻮﺸﻴﺧ ناﻮﺨﻤﻫ ود ﻲﺳرﺎﻓ ﺪﻧا
( ا ﺞﻳار ﺖﺳ .
________________________________
________________________________
__
1 - ﻪﺗﺮﮔ رادﺮﺑ ي ﻧﺎﮔژاو ﻲ و ﻳ ﻤﺟﺮﺗ ﺎ ﺔ ﺿﺮﻗ ﻲ عﻮﻧ ـﺻﺎﺧ ﻲ زا ماو ﮔ ـﻴ ﺮ ي ﺖـﺳا ـﻛ ﻪ ـﻃ ﻲ نآ ﺮـﺻﺎﻨﻋ ﻛ ـﻤﻠ ﺔ ﺟرﺎـﺧ ﻲ
ﻘﺘﺴﻣ ﻴ
ًﺎﻤ ﻪﺑ نﺎﺑز ماو ﮔ ﻴ هﺪﻧﺮ ﻪﻤﺟﺮﺗ ﻣ ﻲ دﻮﺷ ) اﺪﻣ ﻳﻨ ﻲ ، 1391 : 114 .(
ةژاو залом ترﺎﺒﻋ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻲﺳور نﺎﺑز رد заломный купец»
« ﻪﺑ يﺎﻨﻌﻣ
» ﺪﻨﻤﺗوﺮﺛ « و
يزﺎﺠﻣ يﺎﻨﻌﻣ رد
»
ﺖﻤﻴﻘﻧاﺮﮔ و ﺪﻨﻤﺷزرا «
ﺖﺳا . ﻦﻳﺮﺗﺪﻨﻤـﺷزرا و ﻦﻳﺮـﺘﮔرﺰﺑ ،ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ اﺮﭼ
ﮓﺷ ةداﻮﻧﺎﺧ زا ﻲﻫﺎﻣ
ﺖـﺳا رادرﻮـﺧﺮﺑ يدﺎـﻳز ناراﺪﻓﺮﻃ زا ﻪﻴﺳور رد و ﺖﺳا نﺎﻴﻫﺎﻣ ﺮﺘﺸـﻴﺑ و 1
ﻪﺑ ود ترﻮﺻ
ﻲﻣ يرواﺮﻓ نﺎﺧارﺎﺘﺳآ تﻼﻴﺷ ﻊﻳﺎﻨﺻ رد ار نآ رﻮﺷ ﻪﻧ و يد
2ﺪﻨﻨﻛ . ﻦـﻳا ﻲﻠﺤﻣ مﺎﻧ
ﻲـﺳور نﺎﺑز رد ﻲﻫﺎﻣ бéшенка»
бешáк ، бéшеная рыба ،
« ﺖـﺳا )
ﺶﻳﻮـﮔ ﮓـﻨﻫﺮﻓ يﺎـﻫ
،ﻲﺳور 1966 : 287 бéшеная рыба .(
ﻪﺑ يﺎﻨﻌﻣ
» رﺎﻫ ﻲﻫﺎﻣ « ﻦـﻳا رد نآ ﺔﻴﻤﺴـﺗ ﻪـﺟو و ﺖﺳا
ﻪﺑ ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻢﺨﺗ مﺎﮕﻨﻫ
ﻴﺴﺑ يﺰﻳر
ﻲﻣ ﻦﻴﻳﺎﭘ و ﻻﺎﺑ رﺎ
ﻪـﺑ يدﺎـﻳز ياﺪـﺻ و ﺮـﺳ ،ﺪﻬﺟ هار
ﻲﻣ
ﻪﺑ ار دﻮﺧ و دزاﺪﻧا ﻪﺳﺎﻣ
ﻲﻣ ﻪﻧﺎﺧدور ﻒﻛ يﺎﻫ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻫﺎﮔ ﻲﺘﺣ ﻪﻛ ﺪﻧز
ﻲـﻣ ﺶﮔﺮـﻣ
3دﻮـﺷ .
ةژاو ﻪـﻛ ﻲﻳﺎـﺠﻧآ زا و ﺪﻧﺪﻴﻣﺎﻧ رﺎﻫ ار ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا ﻲﻠﺤﻣ مدﺮﻣ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ =) рыба
ﻲﻫﺎـﻣ ( نﺎـﺑز رد
ﺎﻄﻣ نآ ﺎﺑ ﻪﻛ ﻲﺘﻔﺻ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺖﺳا ﺚﻧﻮﻣ ﻲﺳور
ﻲـﻣ ﺖﻘﺑ ﺪـﻨﻛ бéшеная) (
ﺖـﺳا ﺚـﻧﻮﻣ ﺰـﻴﻧ .
ﻪﺸــﻳر ﮓــﻨﻫﺮﻓ رد ﺮﻤــﺳﺎﻓ ﻪــﻛ ﺖــﺳا ﻪــﺟﻮﺗ ﺐــﻟﺎﺟ ﻲﻫﺎــﻣ ،دﻮــﺧ ﻲــﺳﺎﻨﺷ
сявронина
[ciyāvronina]
ﮓﺷ زا يﺮﮕﻳد ﺔﻧﻮﮔ ﻪﻛ ﻲﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ﺖﺳا نﺎﻴﻫﺎﻣ
Clupea alosa ماو ار
ﻪـﺘﻓﺮﮔ
ﺔﻤﻠﻛ زا śavərlan ﻲﺷآﻮﭼ نﺎﺑز رد )
كﺮﺗ ماﻮﻗا زا ﻲﻜﻳ نﺎﺑز
ﺧ يرﻮـﻬﻤﺟ رد ﻪـﻛ رﺎـﺒﺗ رﺎـﺘﺨﻣدﻮ
ﻲﻣ ﻲﮔﺪﻧز ﻪﻴﺳور نﺎﺘﺴﺷاﻮﭼ ﺪﻨﻨﻛ
( ﻪﺑ يﺎﻨﻌﻣ бéшеная рыба =)
رﺎﻫ ﻲﻫﺎﻣ ( ﻲﻣ ﺪـﻧاد ) ،ﺮﻤـﺳﺎﻓ
1986 : ج . 3 ، 824 .(
карáсь karás]
.[
نﺎــﻴﻫﺎﻣرﻮﭙﻛ ةداﻮﻧﺎــﺧ زا سارﺎــﻛ ﻲﻫﺎــﻣ Cyprinidae)
( ﺲﻨــﺟ زا و
Carassius) (
ﺖﺳا . ﻲـﻳﻼﻃ سارﺎﻛ ﻪﻧﻮﮔ ود ﺲﻨﺟ ﻦﻳا زا )
ﻪـﻛﺮﺑ ﻲﻫﺎـﻣ ﺎـﻳ
يا ( ﻲـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ ﺎـﺑ
carassius Carassius
هﺮﻘﻧ سارﺎﻛ و يا
) هﺮـﻘﻧ ضﻮﺣ ﻲﻫﺎﻣ ﺎﻳ يا
( ﻲـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ ﺎـﺑ Carassius
auratus
ﻲﻣ ار
دﺮﺑ مﺎﻧ ناﻮﺗ .
ﻲﺳور ﺔﻤﻠﻛ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا مﺎﻧ карась
ﺖﺳا
ﻪﺗﺮﮔ ﻖﻳﺮﻃ زا دﻮﺧ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﻲﻳﻼﻃ سارﺎﻛ و ﻲـﺳور ترﺎـﺒﻋ يرادﺮﺑ
золотой карась
золотой ) =
ﻲﻳﻼﻃ (
هﺮـﻘﻧ سارﺎـﻛ و ترﺎـﺒﻋ زا يا
серебряный карась серебряный)
=
هﺮﻘﻧ يا (
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ .
هﺪـﺷ ﻲﺼـﺼﺨﺗ نﻮـﺘﻣ دراو ﺎـﻬﻨﺗ هژاو ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا يروآدﺎﻳ ﺔﺘﺴﻳﺎﺑ
ﮓﻨﻫﺮﻓ رد نآ زا يﺮﺛا و ﺖﺳا
ﻲﻤﻧ ﻲﺤﻴﺿﻮﺗ يﺎﻫ ﻢﻴﺑﺎﻳ
. نﺎﺑز دراو ﻲﻳاوآ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﺑ ﻲﺳور ةژاو ﻦﻳا
________________________________
________________________________
__
1 - د ناﻮﻨﻋ ﻳ ﺮﮕ ي ﻛ سور ﻪ اﺮﺑ ﺎﻫ ي ا ـﻳ ﻫﺎـﻣ ﻦ ﻲ ﻞـﺋﺎﻗ ا ﺪـﻧ و ترﺎـﺒﻋ ﺖـﺳا نآ شزرا ﺮـﺑ لاد царская сельдь»
«
ﻪﺑ ﺎﻨﻌﻣ ي ﮓﺷ هﺎﺷ ﻫﺎﻣ ﻴ نﺎ ﺖﺳا .
2- http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_pohlebkin/1555/%D0%97%D0%90%D0%9B%D0%9E%
D0%9C#sel=5:52,5:52
3- http://forum.awd.ru/viewtopic.php?f=381&t=80130
رد و ﺖﺳا هﺪﺷ ﺰﻴﻧ ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ ﻪﺑ يﺮﺒﺗ نﺎﮔژاو ﮓﻨﻫﺮﻓ
ساﺮـﻛ ﻞﻜﺷ kərās]
[ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺖـﺒﺛ
) ،يﺮﺼﻧ : ج . 3 ، 1628 .(
кефал kefál] .[
ناﺮـﻳا لﺎﻤـﺷ ﻦﻴﻨﻛﺎـﺳ نﺎـﺑز دراو ﻲـﺳور نﺎـﺑز زا لﺎـﻔﻛ ﻲﻫﺎـﻣ مﺎﻧ )
رد
لﺎﻔﻛ ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ kafāl]
[
ﻲﻣ ﻆﻔﻠﺗ ﺰﻴﻧ دﻮﺷ
(
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و .
ﻲﻣﻮـﺑ ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا
ـﺳ رد ﺎـﻣا ،هدﻮﺑ هﺎﻴﺳ يﺎﻳرد لﺎ
يﺎـﻫ 1930 - 1934 ﻲـﻳﻼﻃ لﺎـﻔﻛ ﻲـﻜﻳ ،لﺎـﻔﻛ ﻲﻫﺎـﻣ ﻪـﻧﻮﮔ ود
сингиль) (
ﻲﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ Liza saliens Risso
هزﻮـﭘ لﺎﻔﻛ يﺮﮕﻳد و زارد
остронос) (
مﺎـﻧ ﺎـﺑ
ﻲﻤﻠﻋ Liza aurata Risso ﻪﺑ ﻲﺳور نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻂﺳﻮﺗ
ﺔـﻧﻮﻤﻧ ﻪـﻛ ﺪـﺷ ﻪـﺘﺨﻳر نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد
ندﺮﻛ ﻲﻣﻮﺑ زا ﻲﻘﻓﻮﻣ )
نﻮﻴﺳاﺰﻴﺗﺎﻤﻴﻠﻛآ (
ﻪﺑ رﺎﻤﺷ ﻲﻣ دور ) ،ﻲﻧاودﺮﻛ 1374 : 168 .(
و نﺪﺷ ﻲﻣﻮﺑ ﺎﺑ
دراو ﻲـﺳور نﺎـﺑز زا ﺰﻴﻧ نآ مﺎﻧ ،يورﻮﺷ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻂﺳﻮﺗ نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد رد ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا ﺮﻴﺜﻜﺗ نﺎﺑز
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﺳرﺎﻓ و ﻲﻜﻠﻴﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻫ .
هزﻮﭘ لﺎﻔﻛ مﺎﻧ ﺔـﻧﻮﻤﻧ ﻲﺼﺼﺨﺗ نﻮﺘﻣ رد زارد
ﻪﺗﺮﮔ زا ﻲﺒﻟﺎﺟ ﺖﺳا يرادﺮﺑ
остронос . astranos]
[ ﻲـﺳور ﺖﻔـﺻ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻲﺳور نﺎﺑز رد
остроносый ﻪﺑ
يﺎﻨﻌﻣ
»
ﻚﻳرﺎﺑ و زارد ةزﻮﭘ ﺎﻳ و ﻲﻨﻴﺑ ةﺪﻧراد «
ﺖﺳا . ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ رد لﺎﻔﻛ ﻲﻫﺎﻣ
رادﺮﮕﻴﺟ ﻦﻴﮕﻨﺳ [sangin jigerdar]
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ ﺰﻴﻧ دﻮﺷ
) ،يدازﺮﻴﺷ 1381
: 1655 кефаль .(
رد
ﻲﻧﺎﻧﻮﻳ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻲﺳور نﺎﺑز кέφαλος
ﺖﺳا ) ،ﺮﻤﺳﺎﻓ 1986 : ج . 2 ، 227 .(
килька kilka]
[ . ﮓﺷ نﺎﻴﻫﺎﻣ сельдевые) (
هداﻮﻧﺎﺧ يا زا ﻲﻫﺎﻣ ﺎﻫ ﻞﻣﺎﺷ هﺎﺷ ﻲﻫﺎـﻣ يﺎـﻫ
،ﻲﻟﺎﻤﺷ ﺎﻫﺎﻜﻠﻴﻛ و ﻦﻳدرﺎﺳ ﺎﻫ ﺖﺳا . ﺲﻨﺟ ود ياراد ،نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد ﻲﻧاﺮﻳا ﺶﺨﺑ رد ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا
ﺖﺳا هﺪﻤﻋ :
1 . ﺎﻫﺎﻜﻟﻮﻴﺗ ﺎﻳ ﺎﻫﺎﻜﻠﻴﻛ Clupeonella)
( ؛ 2 . ﮓﺷ ﻲﻫﺎﻣ
ﻚـﻧازﻮﭘ ﺎـﻳ ﺎـﻫ ﺎـﻫ
Alosa) .(
ﺔـﻫد زا ﻪﻴـﺳور ﻂـﺳﻮﺗ نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد زا ﺎﻜﻠﻴﻛ ﻲﻫﺎﻣ ﺪﻴﺻ 1930
ﺔـﻫد زا ناﺮـﻳا رد و 1350
ﻲﺴﻤﺷ ) ﺎﺑ ﻲﻨﻌﻳ 40
ﺮﻴﺧﺄﺗ لﺎﺳ (
ﺪﺷ زﺎﻏآ . زا ﻪـﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻲـﺳرﺎﻓ نﺎـﺑز رد ﺎﻜﻠﻴﻛ ﺔﻤﻠﻛ килька
و
ﺎﻜﻟﻮﻴﺗ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ةژاو
ﺎﻜﻟﻮﻴﺗ ﻲﺳور тюлька
tiulkā] [ ﺖﺳا . ﺔـﻤﻠﻛ ﻦﺨـﺳ ﻲـﺳرﺎﻓ ﮓﻨﻫﺮﻓ رد
ﺢﻴﺿﻮﺗ ﺎﺑ ﺎﻜﻠﻴﻛ ﻪﺑ هرﺎﺷا نوﺪﺑ ،رﺰﺧ يﺎﻳرد ﺰﻳر ﻲﻫﺎﻣ ﻲﻋﻮﻧ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺖﺒﺛ نآ ﺔﺸﻳر )
،يرﻮـﻧا
1382 : ج . 6 ، 6050 .(
ﺖــﺳا ﻪــﻧﻮﮔﺮﻳز ﻪــﺳ ياراد نارﺪــﻧزﺎﻣ يﺎــﻳرد رد ﺎــﻜﻠﻴﻛ ﻲﻫﺎــﻣ :
يﺎــﻜﻠﻴﻛ
يﻮـﭽﻧآ ) 1
С. engrauliformis (
ﺖـﺷرد ﻢﺸـﭼ يﺎـﻜﻠﻴﻛ ، C. grimmi)
( ﻲﻟﻮـﻤﻌﻣ يﺎـﻜﻠﻴﻛ و
رﺰــﺧ يﺎــﻳرد C. delicatula caspia)
) ( ﻧازﺎــﻛ ،ﻒﭽ 1371 : 36 .(
ﻢﺸــﭼ يﺎــﻜﻠﻴﻛ ﺖــﺷرد
большеглазая килька) =
ﻢﺸﭼ ﺖﺷرد ( رﺰـﺧ يﺎـﻳرد ﻲﻟﻮـﻤﻌﻣ يﺎـﻜﻠﻴﻛ و каспийская )
обыкновенная килька (
ﻪﺗﺮﮔ ﻚﻤﻛ ﺎﺑ نﺎـﺑز ﻲﺼـﺼﺨﺗ نﻮـﺘﻣ دراو ﻲـﺳور نﺎﺑز زا يرادﺮﺑ
هﺪﺷ ﻲﺳرﺎﻓ ﺪﻧا
.
________________________________
________________________________
__
1- анчоусовидная килька
يﺎـﺟ ﺮـﻴﻴﻐﺗ أﺪﺒﻣ نﺎﺑز رد نآ ﻞﺻا ﺎﺑ ﻲﻳاوآ ظﺎﺤﻟ زا ﺎﻜﻠﻴﻛ ةژاﻮﻣاو توﺎﻔﺗ
ﺖـﺳا ﻪﺑﺮـﺿ .
رد
درﻮـﻣ ﻦـﻳا رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﺧآ يﺎﺠﻫ يور ﺮﺑ ﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﺑﺮﺿ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد و ناﺮﻳا ﻲﻟﺎﻤﺷ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻲﻣ ﻮﺴﻤﻫ ﺪﺼﻘﻣ نﺎﺑز ﻲﻳاوآ ﺪﻋاﻮﻗ ﺎﺑ هژاو ﻞﺻا دﻮـﺷ
: ﺎـﻜﻠﻴﻛ kilkā] [ . ﻞﻜـﺷ ﻪـﺑ ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ رد
ﺎﻜﻴﻠﻛ kelikā] [ ﻲﻣ ﻆﻔﻠﺗ ﺰﻴﻧ دﻮﺷ
.
ﻪﺑ ةژاو ﺮﻤﺳﺎﻓ زا ﻞﻘﻧ килька
ﺮﮔﺮﺑ ﻲـﺳور نﺎـﺑز رد زا ﻪـﺘﻓ
kilu
ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ و ﻲﻧﻮﺘـﺳا kilo
ﻲﻣ ﻪﻓﺎﺿا ﻪﻣادا رد و ﺖﺳا يﺪﻧﻼﻨﻓ
هژاو ﻦﻳا ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
نﺎﺑز رد يﺎﻫ ﻚﻴﺘﻟﺎﺑ - زا ﻪـﺘﻓﺮﮔﺮﺑ دﻮـﺧ ﻲﻨﻴﻓ
ﻲﻧﺎﻤﻟآ ةژاو ﻪﺑкиля
يﺎﻨﻌﻣ
» ﺮﻴﺗ لﺎﻤﺣ ﻲﻠﺻا ﻒﻛ ﻖﻳﺎﻗ هزﺎﻣ ﺎﻳ « نﺪﺑ ﻲﻨﻴﻳﺎﭘ ﺶﺨﺑ ﻪﻛ اﺮﭼ ،ﺖﺳا
ﻪﺑ ﺎﻜﻠﻴﻛ ﻲﻫﺎﻣ ﺖﺳا ﻪﻴﺒﺷ هزﺎﻣ
) ،ﺮﻤﺳﺎﻓ 1986 : ج . 2 ، 233 .(
ةژاو ةرﺎﺑرد ﺎﻣا тюлька
دراد روﺎـﺑ
ﻪﺑ ﺖﺴﺨﻧ ،هژاو ﻦﻳا ﻪﻛ ترﻮﺻ
тилька رد ﻪﺸﻳر و هدﻮﺑ килька
ﻪﺑ و ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد مﺪـﻋ ﺮﻃﺎـﺧ
ناﻮﺨﻤﻫ ود ﺰﻳﺎﻤﺗ к]
[ و [т]
ﻦﻴﺸﻴﭘ ﺔﻛاو زا ﺶﻴﭘ и]
[
ﺶﻳﻮﮔ زا ﻲﺧﺮﺑ رد ﻪﺑ ﺎﻫ
هﺪﻣآرد ﻞﻜﺷ ﻦﻳا
ﺖﺳا ) ،ﺮﻤﺳﺎﻓ 1986 : ج . 3 ، 135 .(
ﺐﻟﺎﺟ ﺖﺳا ﻪﻛ ﻲـﺧﺮﺑ زا ﻮﺸـﻳﻮﮔ نار ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ ﺰـﻴﻧ
ﻲﻫﺎـﻣ
ﺎﻜﻠﻴﻛ ار ﺎﻜﻴﻠﺗ telikā] [ ﻆﻔﻠﺗ ﻲﻣ ةژاو ﺔﺸـﻳر درﻮـﻣ رد ار نآ ﺮﻤـﺳﺎﻓ ﻪـﻛ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ ﺖﺳرد ،ﺪﻨﻨﻛ
тюлька ﺖﺳا هدﺮﻛ نﺎﻴﺑ .
هﺰـﻳر نارﺪـﻧزﺎﻣ و نﻼﻴﮔ رد ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا ﻲﻣﻮﺑ مﺎﻧ ﻲﻟﻮـﻛ
rizə kuli] [ ﺖـﺳا ) ،ﻲﻧﺎـﻤﻳﺮﺑ 1355
:
223 ،هدﻮﺘﺳ ؛ 1332 : 121 ،ﻲﺸﻋﺮﻣ ؛ 1363
: 367 .(
ﺮﻓ رد
هﺰﻳر ،هدﻮﺘﺳ ﻲﻜﻠﻴﮔ ﮓﻨﻫ
لدﺎـﻌﻣ ﻲﻟﻮـﻛ
ﻲﺳور килька لدﺎـﻌﻣ ار ﻲﻫﺎـﻣ ﻦـﻳا ﻲﺸﻋﺮﻣ ﺎﻣا ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺒﺛ тюлька
ﻲـﻣ ﻲـﺳور
ﺪـﻧاد
) ،ﻲﺸﻋﺮﻣ 1363 : 238 .(
ﻪـﺑ ﻲﻟﺎﻤـﺷ يﺎﻫﺮﻬﺷ ﺮﮕﻳد و ﺮﺴﻠﺑﺎﺑ رد ﻪـﻘﺟ
ﺖـﺳا فوﺮـﻌﻣ ﺰـﻴﻧ ﻲﻫﺎـﻣ
) ،ﻲﻧاودﺮﻛ 1374 : 152 .(
هﺪـﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ دﻮـﺧ ﻲﺗادراو مﺎﻧ ﺎﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا هزوﺮﻣا رد و ﺖـﺳا
ﺖﺳا هدﺮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﻢﻛ ار ﻲﻣﻮﺑ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﺳور ةژاﻮﻣاو ﺖﻘﻴﻘﺣ .
осётр asiótr] [ . سﺎﺗ ﻲﻫﺎﻣ ﺎﻫ осетры) ( ﻲﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ Acipenser
ياراد 19 ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺔﻧﻮﮔ
هﺪﺷ سﺎﺗ نﺎﻴﻣ ﻦﻳا زا ﻪﻛ ﺪﻧا
هﺮـﻗ ﺎـﻳ ﻲـﻧاﺮﻳا ﻲﻫﺎﻣ نوﺮـﺑ
персидский осётр) (
ﻲـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ ﺎـﺑ
Acipenser persicus سﺎــﺗ ،
ور ﻲﻫﺎــﻣ شﺎــﺒﻟﺎﭼ ﺎــﻳ س русский осётр)
( ﻲــﻤﻠﻋ مﺎــﻧ ﺎــﺑ
Acipenser gueldenstaedtii ﭗﻴﺷ ،
نوزا ،ﻲﻫﺎﻣ نوﺮﺑ
) لﻮﻛارد ( نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد رد دﺎﻴﻟﺮﺘﺳا و
ﻲﻣ ﻲﮔﺪﻧز ﺪﻨﻨﻛ
. سﺎﺗ
هرﺎﻨﻛ رد ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻧاﺮﻳا ﻲﻫﺎﻣ ياﺮـﺑ و هدﺮـﻛ ﻲﮔﺪـﻧز نارﺪـﻧزﺎﻣ يﺎـﻳرد يﺎﻫ
ﻢﺨﺗ
ﻪﻧﺎﺧدور دراو يﺰﻳر
خﺮﺳ ،دورﻻﺎﭘ ،رورﺪﻴﻔﺳ يﺎﻫ
نﺎـﮔﺮﮔ ،ﻦـﺠﺗ ،ﻞﺑﺎﺑ دور ،دور ،سرا ،دور
ﻲــﻣ لاروا و ارﻮــﻛ ،ﺎــﮕﻟو دﻮــﺷ
) ،ﻲــﻧاودﺮﻛ 1374
: 141 .(
نﺪــﻴﻣﺎﻧ ياﺮــﺑ ﻲﻧارﺪــﻧزﺎﻣ ناﺮﻴﮕﻴﻫﺎــﻣ
سﺎﺗ
نوﺰﻓا ،ﻲﺳور و ﻲﻧاﺮﻳا ﻲﻫﺎﻣ مﺎﻧ ﺮﺑ
اﺮﺘﺳآ ﻞﻴﺧد ةژاو زا ،نآ ﻲﺳرﺎﻓ يﺎﻫ āstrā]
1[ ﺮﺘـﺳ ﺎـﻳ و
________________________________
________________________________
__
1 - ژاو ﻆﻔﻠﺗ ة ﺧد ﻴ ﻧارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺑز رد اﺮﺘﺳآ ﻞ ﻲ
ﻪﺑ ﻛ ﻤﻠ осётрﺔ ﻓﺎﺿا ﺖﻟﺎﺣ رد ﻲ
осетра) ( ﺒﺷ ﻴ ﺖﺳا ﻪ .
sətrə] [ )
ﺮﺴـﻠﺑﺎﺑ ﺔـﻴﺣﺎﻧ رد هﺪﺷ ﺖﺒﺛ (
هدﺎﻔﺘـﺳا ﻲـﻣ
ﻪـﻛ ﺪـﻨﻨﻛ ﻲـﺳور ةژاو زا ﻪـﺘﻓﺮﮔﺮﺑ осётр
asiótr] [ ﺖﺳا .
هﺪـﺷ يﺮﻴﮕﻤﺸﭼ ﻲﻳاوآ تاﺮﻴﻴﻐﺗ رﺎﭼد ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺑز رد هژاﻮﻣاو ود ﺮﻫ ﺪـﻧا
. رد
ﺶﻳﻮﮔ ﮓﻨﻫﺮﻓ ةژاو ﻲﺳور يﺎﻫ
осётр
ترﻮـﺻ ﻪﺑ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺖـﺒﺛ ﺰـﻴﻧ ﺮـﻳز يﺎـﻫ осётер :
asioter] [ осетéр ، asityer] [ осетёр ، asitior] [ осéтер ، acyeter] [ ) ﮓــﻨﻫﺮﻓ ﺶﻳﻮــﮔ يﺎــﻫ
،ﻲﺳور 1987 : 374 .(
ﺖﺨﻳر ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﺰﻴﻧ لﺎﻤﺘﺣا ﻦﻳا ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ نﺎـﺑز رد هﺪـﺷ ﺖـﺒﺛ يﺎـﻫ
ﺶﻳﻮـﮔ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻪﻜﻠﺑ ،ﺪﺷﺎﺒﻧ ﻲﺳور رﺎﻴﻌﻣ نﺎﺑز زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ،ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ
ﺪـﺷﺎﺑ ﻲـﺳور يﺎـﻫ .
رد
سﺎﺗ نﺪﻴﻣﺎﻧ ياﺮﺑ ﻲﻜﻠﻴﮔ رﻮﺘﺳا ةژاو زا ﻲﻫﺎﻣ
ﻲﺳور əstor rusi] [
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺰﻴﻧ ﺗ ﻪﻛ دﻮﺷ
ﻲﻘﻴﻔﻠ
يﺮﻴﮕﻣاو زا )
رﻮﺘـﺳِا осётр : ( ﻪـﺗﺮﮔ و يرادﺮـﺑ ) ﻲـﺳور русский : (
ﺖـﺳا ) ،ﻲﺸـﻋﺮﻣ 1363
:
131 .(
ﻲﻣ هﺪﻴﻣﺎﻧ اﺮﺘﺳآ ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد و ﺖﺳا يﺮﺘﺴﻛﺎﺧ ﮓﻧر ﻪﺑ ﻲﻫﺎﻣ ﻦﻳا رﺎﻳوﺎﺧ رد ﺎﻣا ،دﻮﺷ
ﻪﺑ ﻲﺳور نﺎﺑز чёрная икра)
( ﺖﺳا فوﺮﻌﻣ .
ﻪﺑ ﺰـﻴﻧ ار ﻲﻫﺎـﻣ ﻦـﻳا رﺎـﻳوﺎﺧ مﺎـﻧ ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻦـﻳا
ﻲﻣ و ناﻮﺗ ﺖﺴﻧاد ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد ﻲﺳور ةژاﻮﻣا .
سﺎﺗ نﺪﻴﻣﺎﻧ ياﺮﺑ ﺰـﻴﻧ شﺎـﺒﻟﺎﭼ ةژاو ﻲﻧارﺪـﻧزﺎﻣ و ﻲـﻜﻠﻴﮔ ،ﻲـﺳرﺎﻓ نﺎـﺑز رد ﻲـﺳور ﻲﻫﺎﻣ
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ
. ﺔﻤﻠﻛ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ شﺎﺒﻟﺎﭼ ةژاو чалбыш
čalbiš] [
ﺶﻳﻮـﮔ رد ﻪـﻛ ﺖﺳا يﺎـﻫ
ﻪﺑ يﺮﺒﻴﺳ و نﺎﺧاﺮﺘﺳآ ﻞﺜﻣ ﻲﻘﻃﺎﻨﻣ رد و ﻲﺳور ﻲﻣ رﺎﻛ
دور ) ﺶﻳﻮﮔ ﮓﻨﻫﺮﻓ يﺎﻫ
،ﻲـﺳور 1987 :
374 .(
ﻪﺑ ﻲﺳور ةژاﻮﻣاو ﺰﻴﻧ شﺎﺒﻟﺎﭼ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻲﻣ بﺎﺴﺣ
زا ﻪـﻛ ،ﻲـﺳور رﺎـﻴﻌﻣ نﺎﺑز زا ﻪﻧ ﻪﻛ ﺪﻳآ
ﺶﻳﻮﮔ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻲﻜﻠﻴﮔ و ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ و ﻲﺳرﺎﻓ نﺎﺑز دراو نآ يﺎﻫ .
ﮓـﻨﻫﺮﻓ رد شﺎـﺒﻟﺎﭼ ةژاو
ﻪﺑ اﺪﺨﻫد
ﻪﻳﺮﻗ زا ﻲﻜﻳ مﺎﻧ و صﺎﺧ ﻢﺳا ناﻮﻨﻋ ،هدﻮـﺑ نﺎـﻧﺎﻤﻛﺮﺗ رﻮﺒﻋ ﻞﺤﻣ ﻪﻛ درﻮﻨﺠﺑ يﺎﻫ
ﺖـﺒﺛ
ﺖﺳا هﺪﺷ )
،اﺪﺨﻫد 1377 : ج . 6 ، 8018 .(
هدﻮـﺒﻧ ﻲﻗﺎـﻔﺗا ﻲﻤـﺳا ﻪﺑﺎﺸﺗ ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻞﻤﺘﺤﻣ ﻪﺘﺒﻟا
ﺪﺷﺎﺑ .
ﻪﺑ ندﺮﺑ ﻲﭘ
ﻪﺸـﻳر تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﻲـﺳرﺎﻓ و ﻲﺳور نﺎﺑز ود رد ﻪﻤﻠﻛ ﻦﻳا كاﺮﺘﺷا ﻪﺟو ﻲـﺳﺎﻨﺷ
هدﺮﺘﺴﮔ ﻲﻣ ار يﺮﺗ ﺪﺒﻠﻃ
.
سﺎﺗ ﺮﮕﻳد مﺎﻧ
هﺮﻜﺑ ﻲﻧارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺑز رد ﻲﻫﺎﻣ bakrə]
[
زا ﻪـﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ةژاو
ре і ек رد б
ﻪﺑ رﺎﻴﺴﺑ ﺰﻴﻧ ﻆﻔﻠﺗ ﺮﻈﻧ زا و ﺖﺳا ﻲﻗاﺰﻗ نﺎﺑز ﻚﻳدﺰﻧ ﻢﻫ
ﺪﻧا .
севрюга civriuga]
[ . نوزوا ﻲﻫﺎﻣ
1نوﺮﺑ ) سﺎـﺗ ،لﻮﻛارد ﻲﻫﺎـﻣ
هرﺎﺘـﺳ يا ( ﻲـﻤﻠﻋ مﺎـﻧ ﺎـﺑ
Acipenser stellatus سﺎﺗ ةﺮﻴﺗ زا
ﺖﺳا نارﺪﻧزﺎﻣ يﺎﻳرد نﺎﻴﻫﺎﻣ .
رﺎﻴﺴـﺑ ةزﻮـﭘ ياراد ﻲﻫﺎـﻣ ﻦﻳا
ﺖﺳا يزارد و ﻚﻳرﺎﺑ ﻪﻛ
60
ﻲـﻣ ﻞﻴﻜﺸـﺗ ار شﺮﺳ لﻮﻃ ﺪﺻرد
ﻪـﺑ ور ﻦـﻳا زا و ﺪـﻫد نآ
» زارد
هزﻮﭘ « ﻲﻣ ﻢﻫ ﺪﻨﻳﻮﮔ ) ،ﻲﻧاودﺮﻛ 1374 : 144 .(
مﺎـﻧ زا ﻲﻫﺎـﻣ ﻦـﻳا نﺪـﻴﻣﺎﻧ ياﺮﺑ نارﺪﻧزﺎﻣ رد يﺎـﻫ
________________________________
________________________________
__
1 - ﻛ ﻤﻠ ﺔ نوزا ﺳرﺎﻓ نﺎﺑز رد نوﺮﺑ ﻲ
زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ uzunburun ﺮﺗ نﺎﺑز رد
ﻲﻛ ﺎﺑرذآ ﻳ ﻧﺎﺠ ﻲ ﺖﺳا .
