رود ة 6 ، رﺎﻤﺷ ة 1
رﺎﻬﺑ 1393
ص . 206 - 187
ﻪﺷﻮﺧ يﺪﻨﺑ ﻚﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻪﻜﺒﺷ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ ﻲﺘﺑﺎﻗر
ﻒﻳﺮﺷ ﻲﺗوﺮﻣ ﻲﻠﻋ يدﺎﺑآ
1
هﺪﻴﻜﭼ ﺶﺨﺑ: يﺪﻨﺑ ﻲﺘﺻﺮﻓ ،نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ياﺮﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺖﺳا ﻪﻛ رد ﻮﺗﺮﭘ ﻲﺑﺎـﻳرازﺎﺑ هﻮـﺒﻧا
ياﺮﺑ ﻲﻟﺎﺠﻣ نﺎﺷزاﺮﺑا
هدﻮﺒﻧ ﺖﺳا . فﺪﻫ ﻟوا ﺔﻴ ﺶﺨﺑ ﺪﻨﺑ ي ﻆﻔﺣ و ﻦﺘﻓﺎﻳ ﺮﺘﺸﻣ
ﻳ ﻧﺎ ﻲ ﺖﺳا ﺪﺼﻗ ﻪﻛ
ﺿﺮﻋ ﺔ نآ ﻪﺑ ﺖﻣﺪﺧ راد ار ﺎﻫ
ﻳ ﻢ .
ﻪـﺷﻮﺧ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦـﻳا رد زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ﻚـﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ يﺪـﻨﺑ
ﻪﻜﺒﺷ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ شور و
هﺪـﺷ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﻲﺘﻨﺳ يرﺎﻣآ يﺎﻫ ﺪـﻧا
. ياﺮـﺑ
ﻪﺷﻮﺧ ،نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ ﺖﻔﻫ
ﺔﺼﺨﺸﻣ يﺪﻴﻠﻛ 600 هﺪـﺷ جاﺮﺨﺘﺳا ﻚﻧﺎﺑ ﻚﻳ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ زا يﺮﺘﺸﻣ
ﺖﺳا . زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺔﻜﺒﺷ
ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ
، دراو يرﺎﻣآ شور ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪﺷﻮﺧ
مﺎـﺠﻧا نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ
ﺺﺧﺎﺷ و تاﺰﻳﺎﻤﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ و ﻪﺘﻓﺮﮔ MAPE يﺎﻫ
RMSE و ﺎﺑ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ .
ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ ﻪﺷﻮﺧ يﺪﻨﺑ يﺎﻫ مﺎﺠﻧا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ يﺮﺗﺮﺑ ،هﺪﺷ ﺔﻜﺒﺷ
ﻲﺒـﺼﻋ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ار دراو يرﺎﻣآ شور ﺮﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺪﻫد
. ﻪﺷﻮﺧ ﻪﻜﺒﺷ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يﺪﻨﺑ ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﺔﻄﻘﻧ ﺖﺳا ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا يروآﻮﻧ و تﻮﻗ .
ﻪﺑ ﻪﻛ صﻮﺼﺧ ﺮﺑ
ﺮﻧ ﻊﻓر
ﻪﻜﺒـﺷ رد هدﺮـﻣ نو ﻲﺒـﺼﻋ يﺎـﻫ
ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺪﻴﻛﺄﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا . رد سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻢﻬﻣ ﻦﻳا ﺔﻜﺒﺷ
ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ ،ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﻴﻛﺄﺗ نآ ﺮﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا رد ﻪﻛ ﺖﺳا .
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ : ،تاﺰﻳﺎﻤﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪﺷﻮﺧ
،نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ ،دراو شور
ﺔﻜﺒﺷ هدﺮﻣ نوﺮﻧ ،ﮓﻨﻴﻤﻫ .
1 . ﻲﺘﻌﻨﺻ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هوﺮﮔ رﺎﻳدﺎﺘﺳا
، ﺪﻜﺸﻧاد ة دﺰﻳ هﺎﮕﺸﻧاد ،يراﺪﺑﺎﺴﺣ و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ،دﺎﺼﺘﻗا ناﺮﻳا ،
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 05 / 08 / 1392
رﺎﺗ ﻳ ﺦ ﺬﭘ ﻳ شﺮ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 16 / 10 / 1392
ﻮﻧ ﻳ ﺪﻨﺴ ة لﻮﺌﺴﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ : ﻒﻳﺮﺷ ﻲﺗوﺮﻣ ﻲﻠﻋ يدﺎﺑآ
E-mail: alimorovati@yazd.ac.ir
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﺷﻮﺧ ﺶﺨﺑ ﺎﻳ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ رازﺎﺑ يﺪﻨﺑ
ﻲﺳﺎﺳا زا ﻲﻜﻳ1
ﺖﺳا ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ رد ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﻦﻳﺮﺗ .
بﺎـﺨﺘﻧا
ﺶﺨﺑ شور يﺪﻨﺑ
ﻪﺑ ﺖﺷاﺬﮔ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﻴﺛﺄﺗ ترﺎﺠﺗ ﺮﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ رﻮﻃ .
ﺶﺨﺑ ﺮـﮔا ،رازﺎـﺑ يﺪﻨﺑ ﻪـﺑ
رﻮـﻃ
ﺢﻴﺤﺻ ﺖﺳا نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻢﻬﻓ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ،دﻮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
، ﺖﺳا طﻮﺑﺮﻣ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ
ﻪﻛ ﻲﻣ ﺮﮕﻳد يﻻﺎﻛ ﺎﻳ و ﻻﺎﻛ ﻚﻳ رﺎﺘﺳاﻮﺧ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﺪﻧﻮﺷ
.
هوﺮـﮔ ،ﺶﻨـﻴﺑ ﻦﻳا ﻣ زا ﻲﻳﺎـﻫ
ار نﺎﻳﺮﺘـﺸ
ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﺎﻳ و ﺪﻧراد ﻲﻧﺎﺴﻜﻳ كرد ﻪﻛ ﺪﻫد
ﻲﻧﺎﺴﻜﻳ ﻲﺷزرا يﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ ﺪﻧراد
. ﻛﺮﺷ ﻚﻳ ردﺎﻗ ﺪﻳﺎﺑ ﺖ
ﺪﺷﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ،نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ زا ﻲﻫوﺮﮔ ﻪﭼ ﺪﻤﻬﻔﺑ يﺮﺘﺸﻣ ﻦﻳﺮﺗ
ﺖﺳا هوﺮﮔ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻲﺘﻣﺪﺧ و ﻻﺎﻛ ﻪﭼ و
ﺦﺳﺎﭘ ار ﺐﺨﺘﻨﻣ ﻮﮔ
ﻳ ﺪﻨ . ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
، فﺪﻫ ﺔﻴﻟوا ﺶﺨﺑ ﺪـﺼﻗ ﻪـﻛ ﻲﻧﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ ﻦﻳا ﻲﺘﺴﻳﺎﺑ يﺪﻨﺑ
ﺿﺮﻋ ﺔ نآ ﻪﺑ ﺖﻣﺪﺧ ﻢﻴﻨﻛ ﻆﻔﺣ و هدروآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻢﻳراد ار ﺎﻫ
) ﻢﺷ و يدﺎـﺑآ داداﺪﺧ ،ﻲﻨﻴـﺴﺣ 1386
( .
ﺶﺨﺑ ﺮﮕﻳد نﺎﻴﺑ ﻪﺑ يﺪﻨﺑ
رازﺎﺑ هزﺎﺟا ﻲﻣ ﺪﻫد ﺎﺗ ﻲﻧﺎﺴﻛ ار ﻪﻛ زا تﻻﻮﺼﺤﻣ تﺎﻣﺪﺧ و
نﺎﻣزﺎﺳ دﻮﺳ
ﻲﻣ
،ﺪﻧﺮﺑ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ و ﻦﻴﻴﻌﺗ دﺮﻛ . ﻢﻫ
،نﺎﻣز ﻲﻧﺎﺴﻛ ار ﻪﻛ ﻲﻤﻧ ناﻮﺗ نآ ياﺮﺑ ﻢﺸﭼ ﺎﻫ
راﺪـﻳﺎﭘ زاﺪـﻧا رد
ﺮﻈﻧ ﺖﻓﺮﮔ ﺰﻴﻧ ﺺﺨﺸﻣ دﺮﻛ ) ﻲﻠﻋ و ﻲﻨﻴﺴﺣﻼﻣ ،ﻲﻳازﺮﻴﻣ
1389 .(
ﺶﺨﺑ
،رازﺎﺑ يﺪﻨﺑ زا
ﺔﻳﺮﻈﻧ دﺎﺼﺘﻗا دﺮﺧ و ﺶﻳاﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﻤﺳ يﺮﺘـﺸﻣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ
ﺖـﺳا هﺪـﻣآﺮﺑ و
ﻪﺑ ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻲﻜﻳ زا يدﺎﻴﻨﺑ ﻦﻳﺮﺗ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ رد ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ﻦﻳﻮﻧ بﻮﺴﺤﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﻦﻳا مﻮﻬﻔﻣ ار ﺶﻴﺑ زا ﻢﻴﻧ
نﺮﻗ ﺶﻴﭘ ا ﺖﻴﻤﺳ ) 1956 ( دﺮﻛ حﺮﻄﻣ .
يو دﻮﺟو ﻲﻨﮕﻤﻫﺎﻧ رد يﺎـﺿﺎﻘﺗ لﻮـﺼﺤﻣ
،تﺎﻣﺪـﺧ و ﺮـﺑ
يﺎﻨﺒﻣ ﺔﻳﺮﻈﻧ يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﺑﺎﻗر ﺺﻗﺎﻧ ار ﻖﻳﺪﺼﺗ دﺮﻛ و نﺎﻴﺑ دﺮﻛ :
» ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ هﺎﮕﻧ ،رازﺎﺑ ﻪـﺑ
ﻚـﻳ
رازﺎﺑ ﻦﮕﻤﻫﺎﻧ ﻪﺑ ترﻮﺻ يداﺪﻌﺗ رازﺎﺑ ﻦﮕﻤﻫ ﻚﭼﻮﻛ ﺮﺗ رد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﺤﻴﺟﺮﺗ لﻮﺼﺤﻣ
نﺎﻴﻣ
ﺶﺨﺑ يﺎﻫ ﻢﻬﻣ رازﺎﺑ ﺖﺳا .
« رد ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺶﺨﺑ
،يﺪﻨﺑ نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ
لﻮـﺼﺤﻣ ﻲﻟﺎـﻤﺘﺣا ﺎـﻳ
تﺎﻣﺪـﺧ رد
ﻪﺷﻮﺧ ﻲﻳﺎﻫ ﺎﺑ ﻪﺘﺳاﻮﺧ يﺎﻫ ﻪﺑﺎﺸﻣ هوﺮﮔ يﺪﻨﺑ ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﺔﻔﻴﻇو ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ نﺎﻣزﺎﺳ نآ
هوﺮﮔ ﻫ ﺖﺳﺎ ﺎـﺗ
زا ﻦﻳا ﻖﻳﺮﻃ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ياﺮﺑ ﻪﺷﻮﺧ يﺎﻫ بﺎﺨﺘﻧا هﺪﺷ ﺔﻣﺎﻧﺮﺑ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ﺒـﺳﺎﻨﻣ ﻲ ﻞﻣﺎـﺷ ﺐـﻴﻛﺮﺗ ﺔـﻨﻴﻬﺑ
ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺔﺘﺨﻴﻣآ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ﻲﺣاﺮﻃ ﺪﻨﻛ .
ﺪﻨﻳو ) 1978 ( ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ياﺮﺑ
بﺎﺨﺘﻧا ﻚﻳ لﺪﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﺑ ود لاﺆﺳ ﻲﺳﺎﺳا ﺦﺳﺎﭘ داد :
ﻒﻟا ( بﺎﺨﺘﻧا شور ﺶﺨﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺪﻨﺑ
؛
ب ( بﺎﺨﺘﻧا يﺎﻨﺒﻣ ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ رازﺎﺑ ) شﺎﻔﻛ ،يﻮﻀﺗﺮﻣ ﻲﺒﻴﺒﺣ ،رﻮﭘ
،هرد نﺎﻤﺳآ و دار 1388
(.
ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ رد ﺐﻟﺎﻗ ﻚﻳ ﺔﻔﺴﻠﻓ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ
،ﻦﻳﻮـﻧ ﻲـﻜﻳ زا يدﺎـﻴﻨﺑ ﻦﻳﺮـﺗ ﻢﻴﻫﺎـﻔﻣ رد ﻲﺑﺎـﻳرازﺎﺑ
بﻮﺴﺤﻣ ﻲﻣ دﻮـﺷ )
يﻮـﻠﻋ و يدوﺮﻫﺎﻴـﺳ ﻲـﻔﺠﻧ ،هرد نﺎﻤـﺳآ ،يﻮـﻀﺗﺮﻣ ،
1390 (
ﺮـﺼﻋ رد ﻪـﻛ
تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺑ
ﺔﻄﺳاو ﺖﻟﻮﻬﺳ ﺖـﻓﺎﻳرد تﺎـﻋﻼﻃا ﻲـﻨﻏ
ةرﺎـﺑرد نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ ﮓـﻧرﺮﭘ
ﺮـﺗ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Market Segmentation
ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ ﻲﺘﺻﺮﻓ ياﺮﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺖﺳا ﻪﻛ رد ﻮﺗﺮﭘ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ هﻮﺒﻧا ياﺮﺑ ﻲﻟﺎﺠﻣ نﺎﺷزاﺮﺑا
هدﻮﺒﻧ ﺖﺳا . رد ﺔﻳﺎﺳ ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ ﺮﺛﺆﻣ
،رازﺎﺑ نﺎﻜﻣا ﻦﺘﻓﺎﻳ ﺖﺻﺮﻓ ﺎﻫ يﺎﻫرازﺎﺑ رد
،دﻮﺟﻮﻣ هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻲﺑﺎﻳ
ياﺮﺑ تﻻﻮﺼﺤﻣ و
ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ﻪﺑ ﺖﻳﺰﻣ ﻲﺘﺑﺎﻗر ) ،ﺰﻠﻴﻧاد 1996 ( زا دﺎﺠﻳا ﻖﻳﺮﻃ ﺰﻳﺎﻤﺗ
رد تﻻﻮـﺼﺤﻣ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺎﺒﻗر ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﻣ دﻮﺷ و ﻪﺘﺒﻟا ﺶﻳاﺰﻓا يروآدﻮﺳ ﻦﻴﻨﭼ ﺪﻣﺎﻴﭘ
فﺪﻫ يﺮﻴﮔ ﻲـﺸﺨﺑﺮﺛا ﺪـﻫاﻮﺧ
دﻮﺑ ) ،ﻦﻫآ و ﻢﻴﻛ 2008
(.
اﺪﺘﺑا لﺪﻣ يﺎﻫ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ هدﺎﺳ ﺎﺑ ترﺪﻗ ﻲﺗﺎﺒﺳﺎﺤﻣ دوﺪﺤﻣ
ﺮﺑ ﻢﺠﺣ ﻲﻤﻛ زا هداد ﺎﻫ ﺲﭘ و زا نآ
ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا يﺎﻫ ﻪﺷﻮﺧ يﺪﻨﺑ ياﺮﺑ ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ رازﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻣ ﺪﻧﺪﺷ . ﺲﭙﺳ
، شور يﺎﻫ ﺶﺨﺑ يﺪـﻨﺑ
ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﺑ ﺔﻄﺑار نﺎﻴﻣ ﻚﻳ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﺘﺴﺑاو و ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ يا زا ﺶﻴﭘ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴـﺑ
ﺰـﻛﺮﻤﺗ ﺪـﻧدﺮﻛ ) ،ﻲـﻟ
2003 ( . ﻪﺑ ﻲﮔزﺎﺗ ﺰﻴﻧ شور يﺎﻫ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ لﺪﻣ يﺎﻫ ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا هﺪﻴﭽﻴﭘ يرﺎﻜﺘﺑا و ﺞﻳار
هﺪﺷ ﺪـﻧا ) ،ﻮـﻛ
،وﻮﻫ و ﻮﻫ 2002
(.
گﺮﺒﻨﻴﻠﻛ ) 2002 ( ﺪﻘﺘﻌﻣ ﺖﺳا ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ شور ﻪﺷﻮﺧ دﻮﺟو يﺪﻨﺑ دراﺪﻧ
و ﻢﻬﻣ ﻦﻳا
ﺖﺳا ﻪﻛ رد ﺮﻫ ﻪﻠﺌﺴﻣ ضوﺮﻔﻣ ﻫ ﺎ،
سﺎﻴﻘﻣ يﺎﻫ ﺖﻫﺎﺒﺷ و شور ﻞﺣ يﺎﻫ ﻪﻠﺌﺴﻣ
ﺎﺑ ﻢﻫ ﻖﺑﺎﻄﺗ ﻪﺘﺷاد
ﺪﻨﺷﺎﺑ ) ،ﻮﻴﻟ 2007 .(
ترﺪﻗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﺔﻜﺒﺷ
ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ صﺎـﺧ ﻞﻜـﺷ ﻪﺑ و1
ﺔﻜﺒـﺷ ﻲﺒـﺼﻋ
ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻪﺷﻮﺧ رد2
ﺶﺨﺑ ياﺮﺑ دﺮﻜﻳور ﻦﻳا زا يﺪﻨﺑ رازﺎﺑ يﺪﻨﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﺶﺷ رد ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻢﻴﻈﻨﺗ ﺶﺨﺑ .
ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ ﺪﻌﺑ ﺖﻤﺴﻗ رد يﺎﻫ
نآ عﻮـﻧ ﻦﻳﺮـﺘﻬﺑ و ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ
ﻪﺷﻮﺧ ياﺮﺑ ﻪﻜﺒﺷ ،يﺪﻨﺑ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ .
نآ زا ﺲﭘ ﺔﻨﻴﺸﻴﭘ
ﺶﻫوﮋـﭘ نﺎـﻴﺑ
ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﻪﻣادا رد ﺔﻠﺌﺴﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا رد ﺮﻈﻧ درﻮﻣ )
ﻪﺷﻮﺧ
ﻚـﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ يﺪـﻨﺑ (
زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ،
ﻪﻜﺒﺷ لﺎﻤﻋا زا ﻞﺒﻗ ﻲﻜﻳ ،ﺖﻟﺎﺣ ود رد ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ رﺎﻛوزﺎـﺳ
زا ﺲـﭘ ﺮـﮕﻳد ﺖـﻟﺎﺣ و ﺎـﻴﺣا
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ رﺎﻛوزﺎﺳ
ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺎﻴﺣا ﺔﺋارا
ﺮﻴﺛﺄﺗ رﺎﻛوزﺎﺳ نزو ﺮﺑ ﺎﻴﺣا ﻪـﺷﻮﺧ و ﺎﻫ
هﺪـﺷ هداد نﺎـﺸﻧ ﺎـﻫ
ﺖﺳا . ﻪﺷﻮﺧ ﺖﺤﺻ ناﺰﻴﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ يﺪـﻨﺑ
رد ﻪﻜﺒـﺷ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ،ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒـﺼﻋ يﺎـﻫ
ﻪﺷﻮﺧ ﻪﻜﺒﺷ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يﺪﻨﺑ دراو يرﺎﻣآ شور ﺎﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﺖـﺳا هﺪﺷ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ3
زا ﻪـﻛ
شور ترﺪﻗ يرﺎﻣآ يﺎﻫ ﻪﺷﻮﺧ رد ﺪﻨﻣ
يﺪﻨﺑ ﺖﺳا . ﻞﻴﻠﺤﺗ شور زا ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻳا مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ ﺎـﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺔﺠﻴﺘﻧ ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ شور ود ﻦﻳا نﺎﺸﻧ
ةﺪـﻨﻫد ﻞـﺑﺎﻗ يﺮـﺗﺮﺑ ﺔـﻈﺣﻼﻣ
ﻪﻜﺒـﺷ يﺎـﻫ
شور ﺮﺑ ﻲﺒﺼﻋ
ﺖﺳا دراو . ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺰﻴﻧ ﺎﻬﺘﻧا رد و يﺮﻴﮔ
ﺎﻫدﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﻪﺋارا
ﺖﺳا هﺪﺷ .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Artificial Neural Network (ANN) 2. Competitive Learning NN 3. Ward's Method
ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﻪﻜﺒﺷ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ نوﺮﻧ زا ناراﺪﻧﺎﺟ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ﻪـﺑ ﻞﺼﺘﻣ يﺎﻫ
ﻞﻴﻜﺸﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا شزادﺮﭘ ار تﺎﻋﻼﻃا ﺪﻧردﺎﻗ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ
ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﻳ و ﺪﻨﻫد
) و ﺖﺒﻣﻮﻜﻨﻴﺘـﺳا ،ﻚﻴﻧرﻮﻫ
،ﺖﻳار 1989 (.
ﻪﻜﺒﺷ يرﺎﻤﻌﻣ )
ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ لﺪﻣ
تﺎﻃﺎﺒﺗرا نﺪﺷ (
، ةﻮﺤﻧ و ﻪﻜﺒـﺷ رد تﺎـﻋﻼﻃا ﻞﻳﺪﺒﺗ
ﻲﮔﮋﻳو ﻲﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ار نآ يﺎﻫ ﺪﻨﻛ
) ﻚﻣ ،ﺮﺒﻧاد و ﺪﻟﺎﻧود 1995
(.
ﻪﻜﺒﺷ ﻲﺒﺴﻧ ﺖﻳﺰﻣ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
لﺪﻣ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﻲﺘﻨﺳ يﺎﻫ ﻲﻣ
لﺪﻣ ار هﺪﻴﭽﻴﭘ و ﻲﻄﺧﺮﻴﻏ ﻂﺑاور ﺪﻨﻧاﻮﺗ نوﺪـﺑ ،ﺪـﻨﻨﻛ يزﺎـﺳ
ﻳا ﻜﻨ ﻪﻴﻟوا ضﺮﻓ ﻪ يا
ةرﺎﺑرد هداد ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺎﻫ
. رد ﻊـﻗاو
، ﻪـﻘﺒﻃ لﺪـﻣ زا يا يﺎـﻫ
ﻲﻄﺧﺮﻴﻏ ﻚﻳﺮﺘﻣارﺎﭘﺎﻧ ا
ﻪـﺘﻓﺮﮔ مﺎﻬﻟا نﺎﺴﻧا بﺎﺼﻋا و ﺰﻐﻣ ﻢﺘﺴﻴﺳ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻪﻛ ﺪﻧ ﺪـﻧا
) ،ﻦﻫﻮـﻛ
2001 (.
ﻲﻃ ﺔﻫد ﻪﻜﺒﺷ ﻪﺘﺷﺬﮔ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﻳروﺎﻨﻓ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ا
ﺪﻧ ﻪﻛ هداد يﺎﻫﻮﮕﻟا و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ار ﺎﻫ
لﺪﻣ يزﺎﺳ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ) ،ﻞﻴﻧ 2001 (.
ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ هداد نﺎـﺸﻧ ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﻪﻜﺒـﺷ ﻪـﻛ ﺪـﻧا ﻲﺒـﺼﻋ يﺎـﻫ
ﻚﻴﻨﻜﺗ زا يﺮﺘﻬﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ هﺮﻴﻐﺘﻣﺪﻨﭼ نﻮﻴﺳﺮﮔر ﺮﻴﻈﻧ ﻲﺘﻨﺳ يرﺎﻣآ يﺎﻫ
ﺪﻧراد زا يرﺎﻴـﺴﺑ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ و
ﻚﻴﻨﻜﺗ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ ياﺮﺑ ﻦﻴﺷﺎﻣ يﺮﻴﮔدﺎﻳ يﺎﻫ
ﺐـﺳﺎﻨﻣ ،ﻞﺋﺎـﺴﻣ زا عﻮـﻨﺘﻣ و گرﺰـﺑ يا ﺪـﻧا
) و يزار
،ﻲﻠﻴﭘﺎﺗآ 2005 ،نﺪﻠﮔ و ﺖﻛاﺮﺑ ،ﺖﺳو ؛ 1997
(.
ﻪﻜﺒﺷ
ﻪـﺑ يدﺎـﻳز ﺪـﺣ ﺎﺗ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ ﺔـﻟﺰﻨﻣ
ﺔـﺒﻌﺟ
هﺪﺷ هﺪﻳد ﻲﻫﺎﻴﺳ هداد رد هﺪﻴﭽﻴﭘ يﻮﮕﻟا ﻪﻛ ﺪﻧا
ﺺﺨﺸﻣ ار ﺎﻫ ﻲﻣ
ﺪﻨﻨﻛ شزﻮﻣآ ﻖﻳﺮﻃ زا يﺮﻴﮔدﺎﻳ و
ﻲﮔﮋﻳو زا ﻪﻜﺒﺷ ﻲﺳﺎﺳا يﺎﻫ ﺖﺳا ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
) ،ﻮﻨﻴﺗﻮﻣ و يرﻮﻛ 1993
( . ﻦـﺳﺎﺤﻣ زا دﺮـﻜﻳور ﻦـﻳا
هﮋﻳو فﺎﻄﻌﻧا ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ ترﺪﻗ نﻮﭽﻤﻫ يا
رادرﻮﺧﺮﺑ ﺶـﻧاد ﻒـﺸﻛ و قﺎـﺒﻄﻧا ،يﺮﻳﺬـﭘ ﺪـﻧ
) و رواﺮـﮔ
،نﺎﺳاﻮﻴﻨﻳﺮﺳ 1989
(.
ﻪﻜﺒﺷ هزﻮﺣ رد ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ مﻮﻠﻋ ،ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ ﺮﻴﻈﻧ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻲﺸﻧﺎﻳار ،
ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﻛ ﻪﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ ،قﺮﺑ ﺪﻧا
) ﺎﻣ ،ﻦﻴـﺟ و نﺎﺟﺎﻫ 1978
،ﺪـﻨﻳاو ، 1978 ( .
ﻪﻜﺒﺷ ،ﺖﺤﺻ ﺮﻈﻧ زا ﻲﻠﻛ ﺖﻟﺎﺣ رد
ﻚـﻴﻨﻜﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ يﺮـﺗﺮﺑ ﻲـﻄﺧ يﺎـﻫ
ﺪـﻧراد و
فﺎﻄﻌﻧا ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ،ﺶﻧاد ﺶﺷﻮﭘ و قﺎﺒﻄﻧا ،يﺮﻳﺬﭘ
زا ﺖﻳﺰﻣ ﻪﻠﻤﺟ ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ
ﺮـﺑ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
شور ﺮﻳﺎﺳ ﺖﺳا دﺮﺑرﺎﻛ ﻞﺑﺎﻗ يﺎﻫ
) ﺶﻴﻓ ،ﻦﻜﻳآ و ﺰﻧرﺎﺑ ، 1995
(.
دﺎﺠﻳا ﻚﻳ ﺔﻜﺒﺷ ﻪﻳﻻ داﺪﻌﺗ ،ﺐﺳﺎﻨﻣ يرﺎﻤﻌﻣ ﻚﻳ بﺎﺨﺘﻧا ،بﻮﻠﻄﻣ ﺮـﻫ رد ﺎﻫﺪـﺣاو داﺪـﻌﺗ ،ﺎـﻫ
طﺎﺒﺗرا و ﻪﻳﻻ ﻪﻧﺎﻴﻣ يﺎﻫﺪﺣاو ﻞﻳﺪﺒﺗ ﻊﺑاﻮﺗ بﺎﺨﺘﻧا ،ﺎﻫﺪﺣاو ﻦﻴﺑ يﺎﻫ
هدﺎﺘـﺳ يﺎﻫﺪﺣاو ﻪﺑ ﻲـﺣاﺮﻃ ،
نزو بﺎﺨﺘﻧا ،شزﻮﻣآ ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا ﻲﻣ ﺮﺑ رد ار ﻒﻗﻮﺗ نﻮﻧﺎﻗ ،صﺎﺧ ﻞﻜﺷ ﻪﺑ و ﻪﻴﻟوا يﺎﻫ
دﺮﻴﮔ ) و رﻮـﮔ
،ﻦﻴﮕﻧ 1994 (.
لﺪﻣ يﺎﻫ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ زا ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﺐﺴﺣﺮﺑ دﺮﺑرﺎﻛ و دﺮﻜﻠﻤﻋ نآ ﺎـﻫ دﻮـﺟو دراد )
،ﻲـﻌﻛار
مﺎﺧ
،نﺎﻴﭽﻫ و ﻲﻜﻠﻤﻟاﺪﺒﻋ
،ﻲﭽﻫﺎﻴﮔ 1386
.(
ﻪﻜﺒﺷ عاﻮﻧا زا ﻲﻜﻳ يﺎﻫ
ﻪﻜﺒﺷ ،ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎـﻫ
ﺮﻇﺎﻧ نوﺪﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ )1
نﺎﻣزﺎﺳدﻮﺧ هد
2( ﺖﺳا . ﻪﻜﺒﺷ ﻦﻳا رد ﻲﺟوﺮﺧ ،ﺎﻫ
لﻮﻠﺳ يﺎﻫ يﺎﻫ
ﻲﺒﺼﻋ
ﻲﻣ ﺖﺑﺎﻗر ﻪﺑ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ نآ زا ﻲﻜﻳ ﺎﺗ ﺪﻧزادﺮﭘ
ﻪﻛ ﺎﻫ يﺮﺘﺸﻴﺑ زﺎﻴﺘﻣا دراد
هﺪـﻧﺮﺑ ﺖﺑﺎﻗر رد دﻮـﺷ
رد و
لﻮﻠﺳ ﺮﻳﺎﺳ ﻦﻴﺑ دﻮﺷ ﺰﻳﺎﻤﺘﻣ ﺎﻫ
. ﮓﻨﻴﻤﻫ لﺪﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ،3
ﻪﻜﺒﺷ زا يا
ﺖـﺳا ﻲﺒـﺼﻋ يﺎﻫ .
ﺔـﻳﻻ لوا و
رﻮﺨﺸﻴﭘ عﻮﻧ زا ﻪﻜﺒﺷ ﻦﻳا مﻮﺳ ﺪﻧ
. ﺔﻳﻻ سﻼﻛ ﺎﺑ يدورو ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻞﻤﻋ لوا مﺎـﺠﻧا ار ﻊﺟﺮﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ و ﺪﻫد ﺔﻳﻻ ﻢﻜﺣ ﻪﻛ ﻢﻫ مﻮﺳ ﺔﻳﻻ
ﻦﻳﺮﺘـﺸﻴﺑ ﻪـﻛ ار ﻲـﻌﺟﺮﻣ يﻮﮕﻟا ،دراد ار لﺪﻣ ﻞﻛ ﻲﺟوﺮﺧ
يدورو ﻪﺑ ﺖﻫﺎﺒﺷ دراد ار
ﻲﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﻨﻛ . ﻛ ﻪﺑ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻦﻳا
لﻮﻠـﺳ ﻦﻴـﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﻚﻤ رد ﻲﺒـﺼﻋ يﺎـﻫ
ﺔﻳﻻ ﻲﻣ ترﻮﺻ مود دﺮﻴﮔ
. ﻚﻳ ًﻼﻤﻋ ﻪﻳﻻ ﻦﻳا ﺔﻜﺒﺷ
ﻲـﻣ ﻲﮔﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ار ﺖﺑﺎﻗر ﺪـﻨﻛ
. ﻲﻟﻮﻠـﺳ ةﺪـﻧﺮﺑ
ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﺑﺎﻗر ةرﺎﻤﺷ
ﻲﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ار يدورو ﻪﺑ ﺖﻫﺎﺒﺷ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ياراد ﻊﺟﺮﻣ سﻼﻛ ﺪـﻨﻛ
. ﺐـﻴﻛﺮﺗ
ﺎﻳ ﻦﻴﻧاﻮﻗ و ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ﻪﻜﺒﺷ ﺶﻳاﺪﻴﭘ ﻪﺑ ،ﻲﻨﻤﺠﻧا يﺮﻴﮔد
نوﺪـﺑ ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒـﺼﻋ يﺎﻫ
،ﺮﻇﺎﻧ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ راﺰﺑا ي ﻲﻣ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻠﻤﻋ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻞﺣ ياﺮﺑ ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ دﻮﺷ
) جﺎﻬﻨﻣ ، 1384 .(
ﻪﻜﺒﺷ رد هدﺎـﺳ ﻪﻛ ﺮﻇﺎﻧ نوﺪﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ ﮓـﻨﻴﻤﻫ نآ عﻮـﻧ ﻦﻳﺮـﺗ
ﺖـﺳا ، ﻚـﻳ ﺔـﻳﻻ
ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﻲﺘﺸﮔﺮﺑ ﺔﻜﺒﺷ
ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﻣ ﻲﮔﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ار ﺪﻨﻛ
.
ﻪـﻘﺒﻃ ياﺮـﺑ ﻦـﻳا زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ يﺪـﻨﺑ
ﻪﻜﺒﺷ ﻪﻘﺒﻃ يﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ زا ،ﺎﻫ ﻪﺑ ،يﺪﻨﺑ
ﺔﻟﺰﻨﻣ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻜﺒﺷ يدورو داﺪـﻌﺗ ﻲـﺟوﺮﺧ رادﺮـﺑ و دﻮـﺷ
ﻪﻘﺒﻃ ﻲﻣ ﻲﮔﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ار ﺎﻫ ﺪﻨﻛ
. نوﺮﻧ داﺪﻌﺗ رد ﺎﻫ
ﺔﻳﻻ ﻪﻘﺒﻃ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺎﻫ
S) ( ﻪﻘﺒﻃ رد يﺪﻨﺑ
ﺖﺳا . ﻪﻜﺒﺷ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻳا رد يﺮﻴﮔدﺎﻳ ياﺮﺑ ﻲﻣ ﺎﻫ
ﻦﻫﻮﻛ يﺮﻴﮔدﺎﻳ نﻮﻧﺎﻗ زا ناﻮﺗ دﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا4
. ﻖﺑﺎﻄﻣ
ﻦﻨﻫﻮﻛ يﺮﻴﮔدﺎﻳ نﻮﻧﺎﻗ ﺎﺑ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ اﺪﺘﺑا
ترﻮﺻ ﻪﺑ ×
ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ﻲﻓدﺎﺼﺗ دﻮﺷ
. ﺎﺑ ﺔﺋارا رادﺮﺑ ﺮﻫ
يدورو
×1
PR
،ﻪﻜﺒﺷ ﻪﺑ ﻲﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣWP
زا ﻪﻛ دﻮﺷ
گرﺰـﺑ ،ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻴﺑ ﺎـﺑ راﺪـﻘﻣ ﻦﻳﺮـﺗ
ﻪﺑ ﻞﻳﺪﺒﺗ ،ﻊﺑﺎﺗ ﻚﻳ زا هدﺎﻔﺘﺳا 1
ﻲﻣ و دﻮﺷ ﺔﻴﻘﺑ ﻲﻣ ﺮﻔﺻ ﻲﮕﻤﻫ ﺮﻳدﺎﻘﻣ ﺪﻧﻮﺷ
. راﺪـﻘﻣ ﻪﻛ يﺮﻄﺳ 1
نزو ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﻧﺮﺑ نوﺮﻧ نﺎﻤﻫ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نآ يﺎﻫ
ﺔﻄﺑار ﻲﻣ حﻼﺻا ﺮﻳز ﺪﻧﻮﺷ
:
ﺔﻄﺑار 1 (
)
( ) ( ( ) ( )
( * *
* K =W K−1 + P K −W K−1
Wi i α T i
i*
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻚﻳ ﺮﺑاﺮﺑ نآ ﻲﺟوﺮﺧ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺮﻄﺳ هرﺎﻤﺷ ، .
نزو ﻲﻘﺑﺎﻣ زا ﺮﻴﻏ ﺮﮕﻳد يﺎﻫﺮﻄﺳ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ
i*
ﻲﻤﻧ يﺮﻴﻴﻐﺗ ﺪـﻨﻨﻛ
. ﻞﻜـﺷ 1 ﻪـﻧﻮﻤﻧ زا يا
ﺔﻳﻻ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ار ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺪﻫد
) جﺎﻬﻨﻣ ، 1384 .(
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Unsupervised Competitive Learning NN 2. Self-Organizing
3. Haming
4. Kohonen Learning Rule
≠
= =
= **
, ); ,
( i i
i a i
p W COMP
a i
0 1
ﻞﻜﺷ 1 . ﺔﻳﻻ ﻲﺘﺑﺎﻗر
ﻊﺒﻨﻣ : ،جﺎﻬﻨﻣ 1384
ﻨﻴﺸﻴﭘ ﺶﻫوﮋﭘ ﺔ
رد ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ تﺎﻣﺪﺧ مزﻻ ﺖﺴﻴﻧ ياﺮﺑ ﺐﻠﺟ ﺖﻳﺎﺿر يﺪﻨﻣ
،نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻪﺑ
ﺔﻤﻫ نآ ﺎﻫ ﻪﺑ رﻮﻃ نﺎـﺴﻜﻳ
ﺖﻣﺪﺧ ﻲﻧﺎﺳر هوﺮﮔ اﺮﻳز ؛دﺮﻛ يﺎﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ زا ﺮﻈﻧ
،ﻖﻳﻼﻋ رﺎﺘﻓر و ﺦﺳﺎﭘ ﻲﻳﻮﮔ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ
ﺎﺗ ﺪﺣ يدﺎﻳز ﺎﺑ توﺎﻔﺗ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺪﻧراد
. يرﺎﻴﺴﺑ زا نﺎﻧآ ياﺮﺑ هﺎﮕﻨﺑ ﻪﻨﻳﺰﻫ زﺎﺳ ﺪﻧ و ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ
،ﻲﻫددﻮﺳ
رد ﻲﺘﺣ تﺪﻣزارد ﺰﻴﻧ
ﺪﻧراﺪﻧ ) ﻲﺒﻧ هداز ،ﻲﻜﺑﺎﺑﺮﻬﺷ ﺎﻴﻧﺮﻔﺻ
و ﻲﺳﺎﺒﻋ ، 1390 .(
ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ
، ﺖـﺳا مزﻻ
ﻪﺷﻮﺧ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ﻮﺤﻧ ﻪﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺪﻧﻮﺷ يﺪﻨﺑ
.
شور رﺎـﻛ ﻦـﻳا ياﺮـﺑ ﻲﺘﻨـﺳ يﺎﻫراﺰﺑا زا ﻲﻜﻳ يﺎـﻫ
يرﺎﻣآ ﺖﺳا ) ،ﺎﻜﺳوﺮﻫ 1993 ( . شور يﺎﻫ ﻪﺑ رﺎﻛ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺪﺷ رد ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ ﺶـﺨﺑ يﺪـﻨﺑ ﻪـﺑ ود
ﺔﻘﺒﻃ ﺮِﻳاﺮِﭘ ﺎﻳ1
ﺮﺘﺳﻼﻛ ﻢﻴﺴﻘﺗ2
ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ﻪﻛ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ داﺪﻌﺗ
و عﻮﻧ ﺶـﺨﺑ ﺎـﻫ ار زا ﺶﻴـﭘ
ﻦﻴﻴﻌﺗ
،ﺪﻨﻛ شور ﺮﻳاﺮﭘ ار ﻪﺑ رﺎﻛ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا . رد ﻦﻳا
،لﺪﻣ ﺎﻳ ﺮﻳﺪﻣ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺮﺑ
يﺎﻨﺒﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا
ﺶﻴﭘ ﻦﻴﻴﻌﺗ هﺪﺷ زا ﻞﻴﺒﻗ
،يرادﺎﻓو ناﺰﻴﻣ ﺪﻳﺮﺧ و ﺎﻳ ﺮـﻫ ﺮـﻴﻐﺘﻣ يﺮـﮕﻳد نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ هوﺮـﮔ ار
يﺪـﻨﺑ
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . زا ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﺶﻫوﮋـﭘ
، ةزاﺪـﻧا ﻲـﻨﻴﻤﺨﺗ نآ
ﺶـﺨﺑ زا
،رازﺎـﺑ
ﺖـﻴﻌﻤﺟ تﺎﻴـﺻﻮﺼﺧ
،ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ
ناور ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ و ﺮﻫ ﻲﮔﮋﻳو ﺔﺘﺴﺑاو يﺮﮕﻳد ﻞﺻﺎﺣ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﻪﺑ نﺎﻴﺑ ﺮﮕﻳد رد شور ﻦﻳا ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
زا
،ﺶﻴﭘ يﺎﻨﺒﻣ ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ و داﺪﻌﺗ ﻪﺷﻮﺧ ﺎﻫ ار ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . رد ﻲﺧﺮﺑ زا ﻦـﻳا عﻮـﻧ ﺶﻫوﮋـﭘ ﺎـﻫ زا
ﻚﻴﻨﻜﺗ يﺎﻫ ﺪﻨﭼ هﺮﻴﻐﺘﻣ نﻮﭽﻤﻫ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ و
ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻲﻧﻮﻴﺳﺮﮔر هدﺎﻔﺘﺳا
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﺗ
تﺪﺷ
ﺔﻄﺑار ﻦﻴﺑ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻞﻘﺘﺴﻣ
و ﻪﺘﺴﺑاو نﻮﻣزآ دﻮﺷ ) و يﻮﻀﺗﺮﻣ نارﺎﻜﻤﻫ
، 1388 ( .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Prior 2. Cluster
P R×1
W COMP
a S×1 S×R
n
S×1
ﻲﻣ ار فﺪﻫ ﺎﻳ هﻮﻘﻟﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺺﻴﺨﺸﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ناﻮﺗ
ﺔﻜﺒﺷ
داد مﺎـﺠﻧا ﺰـﻴﻧ ﻲﺒﺼﻋ .
ﻚـﻳ
ﻲﻣ ار ﻪﻜﺒﺷ هﺮـﮔ رﺎﻤﺷ نآ رد ﻪﻛ دﺮﻛ يﺪﻨﺑرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻦﻴﻨﭼ ناﻮﺗ
يﺎـﻫ ﺔـﻳﻻ داﺪـﻌﺗ ﺎـﺑ ﺮـﺑاﺮﺑ يدورو
هﺮﮔ رﺎﻤﺷ و ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ يﺎﻫ
ﺔﻳﻻ هوﺮﮔ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﻲﺟوﺮﺧ ﺎﻫ
ﺪﺷﺎﺑ . ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﻞﻘﺘﺴﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
،تﻼﻴﺼﺤﺗ ،ﻞﻐﺷ ،ﺪﻣآرد ،ﺲﻨﺟ ،ﻦﺳ ﺔﻘﺒﻃ
ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا
هداد ﻲﻳﺎـﻴﻓاﺮﻐﺟ ﺖـﻴﻌﻗﻮﻣ و ار ﻪﻜﺒـﺷ يﺎـﻫ
ﻲﻣ ﻞﻜﺷ ﺪﻨﻫد ) ،ﻻﻮﭙﻳز 2001 (.
هار ﻪﺷﻮﺧ ياﺮﺑ يدﺎﻳز يﺎﻫ ﺶـﺨﺑ ﺎﻳ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ
دراد دﻮـﺟو رازﺎـﺑ يﺪـﻨﺑ .
،ﻢﻴـﺴﻘﺗ يﺎـﻨﺒﻣ
ﻲﮔﮋﻳو
ﻲـﮔﮋﻳو ،ﻞـﻤﻋ رد ﺎـﻣا ﺖـﺳا نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ زا ﻲﻋﻮـﻨﺘﻣ يﺎﻫ ﻞﻣﺎـﺷ نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ ﻲـﺳﺎﺳا يﺎـﻫ
ﺖﻴﻌﻤﺟ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻞﻣاﻮﻋ ،ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ـ
يدﺎﺼﺘﻗا
، ﻲﮔﮋﻳو و ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ يرﺎﺘﻓر يﺎﻫ
رﺎﺘﻓر ﻞﺜﻣ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﻳﺮﺧ
ﻢﻴـﺴﻘﺗ فاﺪـﻫا ياﺮﺑ ،لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ شﺮﮕﻧ و ﻲﻓﺮﺼﻣ رﺎﺘﻓر ، يﺪـﻨﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻣ
.ﺪﻧﻮﺷ ﺶﺨﺑ داﺪﻌﺗ تﻻﻮـﺼﺤﻣ ياﺮـﺑ ،ﺮـﮕﻳد رازﺎـﺑ ﻪﺑ يرازﺎﺑ زا ﻪﺘﺒﻟا ،فﺪﻫ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﺮﮕﻳد ﺖﻛﺮﺷ ﻪﺑ ﻲﺘﻛﺮﺷ زا و ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ
) ،ﮓﻧآﻮﻛ ،ﮓﻨﻓ و ﻮﻛ ،يو 2002
( . ﻲﺘﻨـﺳ راﺰﺑا
ﻪﺷﻮﺧ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻲﻠﺋﺎﺴﻣ ﻦﻴﻨﭼ ﻞﺣ ﺖﺳا يا
. ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪـﺷﻮﺧ
،يا
ﻪـﺷﻮﺧ ياﺮـﺑ يرﺎـﻣآ شور يﺪـﻨﺑ
و
ﺞﻳار شور نآ شور ﻦﻳﺮﺗ ﺖﺳا ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣK
. شور نﺎﻴﻣ زا ﻪﺷﻮﺧ يﺎﻫ
شور ،يﺪﻨﺑ ﻪـﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣK
يﺮﺘﺸﻴﺑ ناﺰﻴﻣ هدﺎﻔﺘﺳا
هﺪﺷ ،ﺖﺳا اﺮﭼ
ﻲـﻣ ﻪـﻛ ﺎـﺑ ار دﻮـﺧ ﺪـﻧاﻮﺗ ﺔـﻧﻮﻤﻧ
تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪـﻛ گرﺰـﺑ
ﺶﺨﺑ ﺪﻫد ﻖﻓو ،ﺖﺳا يروﺮﺿ رازﺎﺑ يﺪﻨﺑ )
،سﺎﮔﻮﺴﺗ و ﺲﻴﺗﺎﻓﻼﻛ 1998
( . ﺶﺨﺑ ياﺮﺑ رازﺎـﺑ يﺪﻨﺑ
هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺰﻴﻧ ﻚﻴﺘﻧژ ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا زا ﺖﺳا
شور ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ار يﺮﺘﻬﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻛ ، ﻪـﺋارا ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣK
ﺖﺳا هدﺮﻛ )
،ﻮﻛ 2001 (.
ﻪﺷﻮﺧ ﻪﺑ رازﺎﺑ ﻚﻳ ﻢﻴﺴﻘﺗ
ﻪﻜﺒﺷ ﺎﺑ ار نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ زا ﻲﻳﺎﻫ ﻲﻣ ﺰﻴﻧ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
داد مﺎﺠﻧا ناﻮﺗ )
،وﻻ
1999 ( . ﻲﻣ
هﺮـﮔ داﺪـﻌﺗ نآ رد ﻪـﻛ دﺮﻛ دﺎﺠﻳا ﻪﻜﺒﺷ ﻚﻳ ناﻮﺗ يﺎـﻫ
ﺔـﻳﻻ داﺪـﻌﺗ ﺎـﺑ ﺮـﺑاﺮﺑ يدورو
ﻲﮔﮋﻳو هﺮﮔ داﺪﻌﺗ و ﺮﻈﻧ درﻮﻣ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺎﻫ يﺎﻫ
ﺔﻳﻻ ﺶﺨﺑ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﻲﺟوﺮﺧ ﺎﻫ
ﺮـﻈﻧ درﻮـﻣ ي
ﺪﺷﺎﺑ . ﻚﻳ ﺔﻜﺒﺷ ﻪﺳ ﺎﺑ هدﺎﺳ ﺔﻳﻻ
ﻲﺟوﺮﺧ و ﻲﻧﺎﻴﻣ ،يدورو
ﻪـﺷﻮﺧ رﺎـﻛ ﺎـﺗ ﺖﺳا ردﺎﻗ
ﺎـﺑ ار يﺪـﻨﺑ
ﺪﻫد مﺎﺠﻧا ﻲﺘﺑﺎﻗر ﺎﻳ ﺮﻇﺎﻧ نوﺪﺑ يﺮﻴﮔدﺎﻳ .
زا ﺖﻳﺰﻣ ﻪﻠﻤﺟ يﺎﻫ
ﺔﻜﺒﺷ ﺶﺨﺑ رد ﻲﺒﺼﻋ ﻦﻳا رازﺎﺑ يﺪﻨﺑ
ﺶﺨﺑ مﺎﺠﻧا زا ﺲﭘ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻣ ﻪﻜﺒﺷ نﺎﻤﻫ ،يﺪﻨﺑ
ﺪﻧاﻮﺗ ﺎـﺗ دﺮـﻴﮔ راﺮـﻗ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ هﺪـﻨﻳآ رد
ﻪﻘﺒﻃ ار ﺪﻳﺪﺟ ناراﺪﻳﺮﺧ ﺪﻨﻛ يﺪﻨﺑ
.
ﺖﻴﺑ و لﺎﭘﻮﮔﻮﻧو ﻲﺧﺮﺑ
ﻪﻜﺒﺷ ﻦﻜﻤﻣ يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ ،ﻲﺑﺎـﻳارازﺎﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ رد ﻲﺒـﺼﻋ يﺎﻫ
زا ﻪـﻠﻤﺟ
ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ شوﺮﻓ هدﺮﺧ فﺪﻫ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ ،ﻲﺷوﺮﻓ ﻚـﻤﻛ ﺎـﺑ ﺎـﺗ ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﺋارا ار ﺪﻨﻣ
نآ ﺎﻫ ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ار ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
) ،ﺰﺘﻴﺑ و لﺎﭘﻮﮔﻮﻧو 1994
( . نﺎﻨﺸﻳﺮﻛﻼﺑ زا ،ﻦﻳﺮﻳﺎﺳ و
ﺑ سﺎﺴﺣ ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا ﻲﻧاواﺮﻓ ﻪ
FSCL )
1( شور و K
ﻪـﺷﻮﺧ ياﺮـﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ يﺪـﻨﺑ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Frequency-Sensitive Competitive Learning Algorithm
هداد ﻪﻴﺒﺷ يﺎﻫ هداد و هﺪﺷ يزﺎﺳ
ﻪـﺋارا ار شور ود ﻦـﻳا زا ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ و ﺪـﻧدﺮﻛ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻲﻌﻗاو يﺎﻫ
ﺪﻧدﺮﻛ ) ،ﺰﻴﺋﻮﻟ و بﻮﻛاژ ،ﺮﭘﻮﻛ ،نﺎﻨﺸﻳﺮﻛﻼﺑ 1996
( . ﻪـﻠﺣﺮﻣود شور ﻚﻳ ﻞﻳﺪـﻌﺗ يا
هﺪـﺷ ار رد ﻪـﻛ
ﺔﻠﺣﺮﻣ ﻪﺸﻘﻧ زا لوا دﻮﺧ يﺎﻫ
نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺷﻮﺧ داﺪﻌﺗ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ هد و ﺎﻫ
ﺔﻄﻘﻧ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﻳزﺎﻏآ و ﺪﻨﻛ
شور ﺲﭙﺳ ﻲﻣ رﺎﻛ ﻪﺑ ار ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣK
ﺎﺗ دﺮﻴﮔ هار ،ﺪﻨﻛ اﺪﻴﭘ ار ﻲﻳﺎﻬﻧ ﻞﺣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﻮﺋﺎﻛ
دﺮﻛ ) ،ﺲﻳﻮﻳد
،ﻚﻧازﺎﻣ و دﻮﺌﮔ 1999
( . ﺶﺨﺑ ياﺮﺑ ﺰﻴﻧ يﺮﮕﺷدﺮﮔ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ رد رازﺎﺑ يﺪﻨﺑ
ﺎـﺑ يدﺪـﻌﺘﻣ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻪﻜﺒﺷ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﻪﻛ ﺖﺳا زا نآ ﻪﻠﻤﺟ ﻲﻣ ﺎﻫ ،ﺰﻳار ،ﻚﻧازﺎﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ناﻮﺗ
دﺮﻛ هرﺎﺷا مﻮﻠﺑ و ﻢﻴﻛ ،يو )
،مﻮﻠﺑ 2005 ،ﺲـﻳور و يو ،ﻢﻴﻛ ؛ 2003
،ﻚـﻧازﺎﻣ ؛ 1992
،ﻚـﻧازﺎﻣ و
1999 ( . و ﻪﻧﻮﺑ ﻢﭼور ) 2002 ( تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻪﻛ ،ﻲﻟﺎﻣ
ﺮﺑ ﺶﻴﭘ ﺖـﺸﮔزﺎﺑ ﻲﻨﻴﺑ
مﺎﻬﺳ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﺪﻧراد هدﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻄﺧ نﻮﻴﺳﺮﮔر زا و ،ﺪﻧا
ﺎﺑ ﻪﻜﺒﺷ دﻮﺒﻬﺑ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ ﻲﻣ
ﺪﻨﺑﺎﻳ ) نﻮـﺑ
،ﻢﭼور و 2002 (.
ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ ﻲﻧاواﺮﻓ رد ةزﻮﺣ ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ رازﺎﺑ ﺎﺑ يﺎﻫراﺰﺑا ﻦﻳﻮﻧ مﺎﺠﻧا ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺖـﺳا
، زا ﻪـﻠﻤﺟ
ﻢﻴﻛ و نارﺎﻜﻤﻫ رازﺎﺑ
نادﺮﮕﻧﺎﻬﺟ رد
ﺎﻴﻟاﺮﺘﺳا ) يو ،ﻢﻴﻛ ،ﺲﻳور و
2003 ( و مﻮـﻠﺑ
نادﺮﮕﻧﺎـﻬﺟ رازﺎـﺑ
ا يﺎﻘﻳﺮﻓ ﻲﺑﻮﻨﺟ ) ،مﻮﻠﺑ 2005 ( ار ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﺶـﺨﺑ يﺪـﻨﺑ هدﺮـﻛ ﺪـﻧا . و رﺪـﻨﻴﻟ
نارﺎﻜﻤﻫ ﻪﺑ ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ ﻪﺳ شور ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ
،ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﺖﺧرد
ﻪـﻘﺒﻃ يﺎﻫ يﺪـﻨﺑ
و نﻮﻴـﺳﺮﮔر
ﻚﻴﺘﺴﺠﻟ ياﺮﺑ
ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺘﺧادﺮﭘ ﺪﻨ و نﺎﺸﻧ داد ﺪﻧ ﻲﻨﺘﺒﻣ شور ﺮﺑ
ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ راﺰﺑا
يﺪﻣآرﺎﻛ ياﺮﺑ
لﺪﻣ يزﺎﺳ رﺎﺘﻓر نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺎﺑ هداد يﺎﻫ و هﺪﻴﭽﻴﭘ ﺔﻧﻮﻤﻧ ﻚﭼﻮﻛ ﺖﺳا ) و ﺮـﻴﮔ ،رﺪـﻨﻴﻟ
،ﺮﻜﻴﻟﺎﻛ 2004 ( . ﻲﺒﻣادﺎﻛ ) 2005 ( ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا هﺎﮕﻳﺎﭘ هداد يﺎﻫ ﺖﻛﺮﺷ ﻪﺋارا ةﺪـﻨﻫد تﺎﻣﺪـﺧ ﻲﻟﺎـﻣ
يﺮﺗﺮﺑ شور ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﺎﺑ يﻮﮕﻟا ﺲﭘ رﺎﺸﺘﻧا ﺎﻄﺧ ار شور ﺮﺑ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣK
. ﻢﻴﻛ و
نآ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻚﻳ ﺖﻳﺎﺳ ار ﻲﺘﻧﺮﺘﻨﻳا ﺎﺑ
ﻪﺳ ﻚـﻴﻨﻜﺗ ﺔﻜﺒـﺷ ﻢﺘﻳرﻮـﮕﻟا ،SOM
شور و ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣK
ﻲﻘﻴﻔﻠﺗ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﺶﺨﺑ ﺞﻨﭘ رد ﻚﻴﺘﻧژ ﻢﺘﻳرﻮﮕﻟا و ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣK
ﻪﻜﺒـﺷ و ﻲﻘﻴﻔﻠﺗ شور ﻲﺒﺴﻧ يﺮﺗﺮﺑ و
ارSOM
ﺪﻴﻳﺄﺗ ﺪﻧدﺮﻛ ) ،ﻦﻫآ و ﻢﻴﻛ 2008
(.
رﺮﺗور و ﺮﺗﺎﻧ ) 2000 ( ﺰـﻴﻧ شور
SOMيﺎـﻫ و ﺔﻜﺒـﺷ
نﺎﻜﻣ
(TRN) بﺎﻳ ار ﻪﻛ ﺮﻫ ود زا ﻪﻧﻮﮔ يﺎﻫ ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ﺪﻧا رد ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ نﺎﺸﻧ يﺎﻫ
يرﺎﺠﺗ ﻦﻳرﺎﮔرﺎﻣ ﺖﺒﺴﻧ
ﻪﺑ لﺪﻣ يﺎﻫ ﻚﻳﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮﺗراﺪﻳﺎﭘ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺪﻧا ) ،ﻞﻴﻧ 2001 (.
مﺎﺠﻧاﺮﺳ ﮓﻧﺎﻴﻛ و
نارﺎﻜﻤﻫ )
2004 ( يﺮﺗﺮﺑ ،
SOM شور ار ﺖﺒﺴﻧ
K ﻪﺑ رد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺶﺨﺑ
يﺪﻨﺑ نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ ﺖﻛﺮـﺷ
ﻦﻔﻠﺗ و فاﺮﮕﻠﺗ ﺎﻜﻳﺮﻣا رد ﺔﻨﻴﻣز تﺎﻃﺎﺒﺗرا هار رود نﺎﺸﻧ داد ﺪﻧ ) ،ﻮﭼ و ﮓﻧﺎﺗ ،ﻮﻫ ،ﮓﻧو ،ﻮﺋﺎﻛ 2005
(.
ﻢﺠﺣ هداد يﻻﺎﺑ عﻮﻧ زا ﻲﻫﺎﮔآﺎﻧ و ﺎﻫ
ﺔﻄﺑار لﺪـﻣ ﻪـﺑ زﺎـﻴﻧ ،ﻲـﺟوﺮﺧ و يدورو يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ
ياﺮﺑ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ﻪﺷﻮﺧ
يﺪﻨﺑ ﻲﻣ ﻲﻣاﺰﻟا ار ﻚﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ دزﺎﺳ
. ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
، ﻦﻳا رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦـﻳا فﺪـﻫ
ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻄﺧﺮﻴﻏ ﻊﺑاﻮﺗ ﺐﻳﺮﻘﺗ ﺖﻴﺻﻮﺼﺧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﻲﻟﺪﻣ ،ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ
ياﺮﺑ ﻪﺷﻮﺧ يﺪﻨﺑ دﻮﺷ ﻲﺣاﺮﻃ ﻚﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ .
ﻪﺷﻮﺧ ﻪﻜﺒﺷ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻚﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺮﺑ ﺔﻳﺎﭘ ﻲﮔﮋﻳو يﺎـﻫ
،ﻲﻳﺎـﻴﻓاﺮﻐﺟ ﺖـﻴﻌﻤﺟ
،ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻪـﻌﻣﺎﺟ
ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ و
ناور ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ ﺪﺷﺎﺑ ) ،ﻲﻳازﺮﻴﻣ ﻲﻠﻋ و ﻲﻨﻴﺴﺣﻼﻣ 1389
.(
رد ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد يﺎـﻫرﺎﻴﻌﻣ ﻦﺘﻓﺮـﮔ ﺮﻈﻧ
ﻪﻛ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﺮﺑ
ـﺸﻴﭘ روﺮـﻣ سﺎـﺳا ﻴ
يﺪـﻴﻠﻛ رﺎـﻴﻌﻣ ﺖـﻔﻫ ،نﺎـﮔﺮﺒﺧ زا ﻲﻫاﻮـﺧﺮﻈﻧ و ﺪـﺷ ﻞـﺻﺎﺣ ﻪﻨ
ﻪﺷﻮﺧ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻚﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ ﺪﺷ
.
ترﺎـﺒﻋ ﻲـﮔﮋﻳو ﺖـﻔﻫ ﻦﻳا ا
زا ﺪـﻧ : 1 . نﺎـﻣز تﺪـﻣ حﺎـﺘﺘﻓا
،بﺎﺴﺣ 2 . ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺶﺷ ﺔﻫﺎﻣ ،يرﺎﺟ بﺎﺴﺣ 3
. ،ﺖﻴﺴﻨﺟ 4 . ،تﻼﻴﺼﺤﺗ 5
. ،ﻦﺳ 6 . ،ﻞﻐـﺷ 7 . داﺪـﻌﺗ
هﺎﻣ ﻚﻳ رد تﺎﻌﺟاﺮﻣ .
ﻪﻧﻮﻤﻧ ياﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ﻪـﻧﻮﻤﻧ شور زا يﺮﻴﮔ
هدﺎﻔﺘـﺳا سﺮﺘـﺳد رد يﺮـﻴﮔ
ﺖﺳا هﺪﺷ . هداد يﺎﻫ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ هﺪﺷ 600
لﺎﺳ رد ﺎﭘورا رد ﻲﻜﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ زا ﺮﻔﻧ 2010
ﺖﺳا .
ﺖـﺳا هﺪﺷ شﻼﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد
ﻲﻳﺎـﻬﻧ ﻲـﮔﮋﻳو ﺖـﻔﻫ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ
ـﻛ ،هﺪـﺷ زا ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ ﻪ
ﻲﮔﮋﻳو ﺖﻴﻌﻤﺟ يﺎﻫ ﺖﺳا نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يرﺎﺘﻓر و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ
ﻪـﺷﻮﺧ ﻚـﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ
ﺪﻧﻮـﺷ يﺪـﻨﺑ .
ياﺮـﺑ
ﻪﻘﺒﻃ زا نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ ﺔﻜﺒﺷ
ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
. نوﺮﻧ داﺪﻌﺗ ﻪﻜﺒﺷ ﻦﻳا رد يﺎﻫ
ﺔﻳﻻ
ﻳا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يدورو ﻜﻨ
ﺖﻔﻫ دراد دﻮﺟو ﻪﺼﺨﺸﻣ ﺖﻔﻫ ﻪ نوﺮﻧ داﺪﻌﺗ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ
يﺎﻫ ﺔـﻳﻻ
تﺎﻘﺒﻃ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻲﺟوﺮﺧ و ﻲﻧﺎﻴﻣ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺷ ﺪ . ﻦـﻳا رد ﺶﻫوﮋـﭘ شور ﻚـﻤﻛ ﻪـﺑ
ﻪﺷﻮﺧ داﺪﻌﺗ ،دراو ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺎﻫ
15 ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ .
داﺪﻌﺗ 15 يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺷﻮﺧ 15
رد نوﺮﻧ
ﻳﻻ ﺔ ﻲﺟوﺮﺧ ﺔﻜﺒﺷ ﺖﺳا ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ .
ﺔﻜﺒﺷ ﻦـﻳا زا ﻲـﻜﻳ رد ار يدورو رادﺮـﺑ ﺮـﻫ ﻲﺒـﺼﻋ 15
ﻲﻣ راﺮﻗ ﻪﺷﻮﺧ ﺪﻫد
. ﻪﻜﺒﺷ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ تﻼﻜﺸﻣ زا ﻲﻜﻳ ﻪﺑ ﺖﺳا مزﻻ ﺎﺠﻨﻳا رد ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒـﺼﻋ يﺎـﻫ
دﻮﺷ هرﺎﺷا هدﺮﻣ نوﺮﻧ ﻪﺑ مﻮﺳﻮﻣ .
ﻲﻣ قﺎﻔﺗا ﻲﻧﺎﻣز ًﺎﺒﻟﺎﻏ درﻮﻣ ﻦﻳا رادﺮـﺑ ﻪـﻴﻟوا راﺪـﻘﻣ ﻪـﻛ ﺪﺘﻓا
نزو
راﺮﻗ يدورو يﺎﻫرادﺮﺑ زا رود ﻲﻠﻴﺧ ،ﻲﻟﻮﻠﺳ ﻲﻣ
دﺮﻴﮔ . لﻮﻠﺳ ﻦﻳا ﻲﻨﻌﻳ ﭻﻴﻫ
ﺲﻧﺎﺷ ﺖﻗو ﺮﻴﮔرد
نﺪـﺷ
ﻲﻤﻧ اﺪﻴﭘ ار ﺖﺑﺎﻗر رد ﺪﺑﺎﻳ ﺮﻴﻴﻐﺗ شﺮﻇﺎﻨﺘﻣ نزو رادﺮﺑ ﺎﺗ ﺪﻨﻛ
.
ﺖـﺳا هدﺮـﻣ لﻮﻠـﺳ ﺪﻨﻳﻮﮔ ﻲﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ،
اﺮﻳز ﭻﻴﻫ ﻲﻤﻧ دﺎﻳ ﺖﻗو و دﺮﻴﮔ
زا ﻦﻳا ﻲﺑ شدﻮﺟو ور ﺖﺳا هﺪﻳﺎﻓ
. ﻞﻜﺷ رد 2 ﻪﺷﻮﺧ داﺪﻌﺗ ﺎﻫ
15 ﻪﺷﻮﺧ
هﺪﺷ ﻊﻳزﻮﺗ ﻪﺷﻮﺧ ﺶﺷ رد ﺎﻬﻨﺗ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ مﺎﻤﺗ ﻲﻟو ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﻧا
.
ﻞﻜﺷ 2 . ﻪﺷﻮﺧ هدﺮﻣ نوﺮﻧ ﻊﻓر زا ﻞﺒﻗ يﺪﻨﺑ
ﻻﺎﺑ ﺖﻟﺎﺣ رد
، لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ ﺔﺷﻮﺧ
ﻪﻛ ﻢﺘﺸﻫ لﺎﻌﻓ و ﻮﻀﻋ يداﺪﻌﺗ
دراد ، نﺎﺸﻧ ةﺪﻨﻫد ﺖـﺳا ﻦـﻳا
نزو رادﺮﺑ ﻪﻛ
رد ﻢﺘﺸﻫ نوﺮﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺔﻳﻻ
ﻲﺘﺑﺎﻗر نوﺮﻧ ياﺮﺑ ﻲﻟو ﺖﺳا هﺪﺷ اﺮﮕﻤﻫ ،هدﺮـﻣ يﺎﻫ
نوﺮﻧ ًﻼﺜﻣ 3
ﺖﺳا هﺪﻧﺎﻣ ﻲﻗﺎﺑ ﺮﻴﻴﻐﺗ نوﺪﺑ ﺎﻫراﺮﻜﺗ مﺎﻤﺗ رد نزو رادﺮﺑ و ﺖﺳا هدﺎﺘﻔﻴﻧ ﻲﻗﺎﻔﺗا ﻦﻴﻨﭼ .
ﻒﻟا ( نوﺮﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نزو رادﺮﺑ 3
) هدﺮﻣ ( ب
( نوﺮﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نزو رادﺮﺑ 8
) لﺎﻌﻓ (
ﻞﻜﺷ 3 . نوﺮﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نزو رادﺮﺑ ﺎﻫ
سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ نوﺪﺑ
ﻞﻜﺸﻣ ﻦﻳا ﻞﺣ ياﺮﺑ هار ﻚﻳ رﺎﻛوزﺎﺳ
ﺎﻴﺣا ﺖﺳ . رد رﺎﻛوزﺎﺳ ياﺮـﺑ ﺎـﻴﺣا ﺔﻜﺒـﺷ
مﺮـﺗ ﻲﺘﺑﺎـﻗر
ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد سﺎﻳﺎﺑ دﻮﺷ
. ياﺮﺑ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻢﻴﻈﻨﺗ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
ﺮﻫ رد راﺮﻜﺗ ياراد هﺪـﻧﺮﺑ نوﺮﻧ
bi
يﺮـﺘﻤﻛ ﻲـﻣ ياﺮـﺑ يﺪـﻌﺑ يﺎـﻫراﺮﻜﺗ رد نآ ﺲﻧﺎـﺷ و دﻮـﺷ
هﺪﻧﺮﺑ ﻢﻛ نﺪﺷ ﺖﺳا
. ﻞﻜﺷ 4 ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻊـﻓر هدﺮـﻣ نوﺮـﻧ سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻛ ﺪﻫد
رد نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ و ﺖﺳا هﺪﺷ 15
ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺷﻮﺧ ﺪﻧا
.
ﻞﻜﺷ 4 . ﻪﺷﻮﺧ هدﺮﻣ نوﺮﻧ ﻊﻓر زا ﺲﭘ يﺪﻨﺑ
سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻛذ ﻪﺑ مزﻻ ﻪﻓﺎﺿا
نزو ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺪﻧور سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ نﺪﺷ نوﺮﻧ مﺎﻤﺗ ياﺮﺑ ﺎﻫ
هﺪﻳد ﺎﻫ
ﻲﻣ دﻮﺷ . رد ﻲﻟﺎﺣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،هدﺮﻣ نوﺮﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نزو رادﺮﺑ ،هدﺮﻣ نوﺮﻧ ﻊﻓر و سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ نوﺪﺑ ﻪﻛ
W8K,3
W3K,3
ﻲﻤﻧ يﺮﻴﻴﻐﺗ ﭻﻴﻫ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ اﺪﺘﺑا زا ﻪﻛ ﻲﻓدﺎﺼﺗ راﺪﻘﻣ ﺪﻨﻛ
. رد ﻞﻜﺷ 5 ﺪـﻨﭼ ﻲﻳاﺮﮕﻤﻫ ﺪﻧور ،
زا درﻮﻣ نزو هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا فدﺎﺼﺗ ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ سﺎـﻳﺎﺑ مﺮـﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هدﺮﻣ نوﺮﻧ ﻊﻓر زا ﺲﭘ ،ﺪﻧا
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
ﻒﻟا ( مﻮﺳ نوﺮﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نزو رادﺮﺑ ب
( ﻢﺘﺸﻫ نوﺮﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نزو رادﺮﺑ
ﻞﻜﺷ 5 . ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ نزو رادﺮﺑ نوﺮﻧ
ﺎﻫ سﺎﻳﺎﺑ مﺮﺗ ﺎﺑ هدﺮﻣ نوﺮﻧ ﻊﻓر زا ﺪﻌﺑ
ﻞﻴﻠﺤﺗ و دراو شور ﺎﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
نآ دﺮﺑرﺎﻛ و
ﻪﺷﻮﺧ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ دراو يرﺎﻣآ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يﺪﻨﺑ
ﻚـﻳ اﺪـﺘﺑا ﻪﻛ دﻮﺷ
ﻲﻣ ﻪﻴﻬﺗ تروﺎﺠﻣ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ دﻮﺷ
. روﺬـﺠﻣ ﻞﺜﻣ ،ﺺﺧﺎﺷ ﻚﻳ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ تروﺎﺠﻣ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ رد ﺔﻠـﺻﺎﻓ
،ﻲﺳﺪﻴﻠﻗا ﺔﻠﺻﺎﻓ
ار داﺮﻓا زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻪﺑ
ترﻮﺻ ود ﻪﺑ هزاﺪﻧا ود ﻲﻣ يﺮﻴﮔ ﺪﻨﻛ
. ﻪـﺷﻮﺧ شور دراو يﺪـﻨﺑ
هار ﻲﻠﻛ ﻞﻜﺷ ﻪﺑ ﻪﻛ ﻞﺣ
شور ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺗﺎﻨﻌﻣﺎﺑ و ﺮﺗﺮﻳﺬﭘﺮﻴﺴﻔﺗ يﺎﻫ ﻲـﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺎﻫ
،ﺪـﻫد
تروﺎﺠﻣ ﺲﻳﺮﺗﺎﻣ رد ﺖﺴﺟ
و ﻲﻣ ﻮﺟ ﻮﻛ ياراد ﻪﻛ ار يﺮﻔﻧ ود و ﺪﻨﻛ ﻚﭼ
،ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﻪﻠـﺻﺎﻓ راﺪﻘﻣ ﻦﻳﺮﺗ
ﻪﺷﻮﺧ ﻲﻣ يﺪﻨﺑ ﺪﻨﻛ . ﻪﻛ دراو شور زا
شور ﻪﻠﻤﺟ ﻪﻠﺴﻠﺳ يﺎﻫ
ﻪﺷﻮﺧ رد ﻲﺒﺗاﺮﻣ يﺎﻄﺧ زا ،ﺖﺳا يﺪﻨﺑ
ﻪﺷﻮﺧ نورد ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
ﻪﺷﻮﺧ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ﺎﺗ ﺪﻨﻛ ﺪﻨﻛ دﺎﺠﻳا ار يﺪﻨﺑ
.
ﻞﻴﻠﺤﺗ زا فﺪﻫ ﺎﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
زا ﻲـﻔﻴﻛ ظﺎـﺤﻟ زا ﻪـﻛ ار داﺮـﻓا زا ﻪـﺷﻮﺧ ﺪـﻨﭼ ﺎـﻳ ود ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا1
ﺰﻳﺎﻤﺘﻣ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺪـﻧ
ﻢﻴـﻨﻛ ﻚـﻴﻜﻔﺗ يرﺎـﻣآ ظﺎـﺤﻟ زا .
ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﻲـﺿﺎﻳر فﺪـﻫ ﺎـﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
نزو و نداد
ﺐﻴﻛﺮﺗ ﺖﺳا ﻲﺼﻴﺨﺸﺗ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﻄﺧ ندﺮﻛ
، ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ هوﺮـﮔ ﻪﻛ يا ﻪـﭼ ﺮـﻫ يرﺎـﻣآ ظﺎـﺤﻟ زا ﺎـﻫ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﺗﺰﻳﺎﻤﺘﻣ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ .
ﻞﻴﻠﺤﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
ﻲﻣ
ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ ﻲـﻄﺧ ﺐـﻴﻛﺮﺗ ناﻮـﺗ زا يا
هزاﺪﻧا ﺲﻧﺎﻳراو ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻛ ار ﺎﻫ ﻦﻴﺑ
هوﺮﮔ
هوﺮـﮔ نورد ﺲﻧﺎـﻳراو ﻪـﺑ ﺎﻫ ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﻨﻴـﺸﻴﺑ نآ ياﺮـﺑ ﺎـﻫ
داد ﺺﻴﺨﺸﺗ .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. Discriminant Analysis
W8,K3
W3,K3
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻞﺻﺎﺣ ﻪﺷﻮﺧ زا يﺪـﻨﺑ 600 ﻣ رد يﺮﺘـﺸ 15
ﻚـﻤﻛ ﺎـﺑ ﻪـﺷﻮﺧ ﺔﻜﺒـﺷ
ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒـﺼﻋ
هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ ﻞﻜﺷ رد 6 ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
ﻞﻜﺷ 6 . ﻪﺷﻮﺧ ﺰﻛﺮﻣ رد ﺎﻫ
ﻪﺷﻮﺧ ﺎﺑ يﺪﻨﺑ ﺔﻜﺒﺷ ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ
رد نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺰﻴﻧ دراو شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ 15
ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ يﺎﺟ ﻪﺷﻮﺧ ﻪـﻛ
ﺔـﺠﻴﺘﻧ ﻪـﺷﻮﺧ يﺪـﻨﺑ رد
ﻞﻜﺷ 7 هﺪﻣآ ﺖﺳا .
ﻞﻜﺷ 7 . ﻪﺷﻮﺧ ﺰﻛﺮﻣ ﻪﺷﻮﺧ رد ﺎﻫ
يﺪﻨﺑ
دراو شور ﻪﺑ
ﻞﻴﻠﺤﺗ زا شور ود ﻦﻳا ﺖﺤﺻ ناﺰﻴﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﺎﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ . زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺖﺤﺻ
ﻪﺷﻮﺧ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ يﺪﻨﺑ ﺔﻜﺒﺷ
ﻪﺷﻮﺧ و ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ دراو شور ﻚـﻤﻛ ﻪـﺑ يﺪـﻨﺑ
ﺎـﺑ ﻞـﻴﻠﺤﺗ شور
ﺰﻳﺎﻤﺗ ﺎﻫ ﻲﺑﺎﻳزرا هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﺑ
لوﺪﺟ رد ﺐﻴﺗﺮﺗ 1
و 2 ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ .
لوﺪﺟ زا ﻪﻛ رﻮﻃ نﺎﻤﻫ يﺎﻫ
1 و 2 ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﺖﺳا ﺺﺨﺸﻣ ﺎـﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
ﻲـﻣ نﺎـﺸﻧ شور ،ﺪـﻫد
ﺔﻜﺒﺷ ﻪﺷﻮﺧ رد ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻲﺒﺼﻋ ﺮـﻈﻧ درﻮـﻣ يﺪﻨﺑ
ﺖﺤـﺻ ناﺰـﻴﻣ 2
/ 90 ﺪـﺻرد دراو شور و ناﺰـﻴﻣ
ﺖﺤﺻ 7 / 73 ﺪﺻرد دراد ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻪﻛ ﺪﻫد
ﺔﻜﺒﺷ
ﻪـﺷﻮﺧ رد ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒـﺼﻋ دراو شور ﺮـﺑ يﺪـﻨﺑ
دراد ﺢﻴﺟﺮﺗ .
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
، ﺺﺧﺎﺷ ود 82
/ 8
MAPE= و
5075 / 5
RMSE= شور ياﺮﺑ ﺔﻜﺒﺷ
ﻲﺒﺼﻋ
و ﻲﺘﺑﺎﻗر 4 / 30
MAPE= و 0179 / 13
RMSE= دراو شور ياﺮﺑ ةﺪﻨﻨﻛﺪﻴﻳﺄﺗ
ﺖﺳﺎﻋدا ﻦﻳا .
ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺎﻫدﺎﻬﻨﺸﻴﭘ و يﺮﻴﮔ
هزوﺮﻣا
، ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ رازﺎﺑ مﺎﮕﻤﻫ ﺎﺑ يرﺎﻴﺴﺑ زا مﻮﻠﻋ ﺮﮕﻳد ﻪﺑ يﻮﺳ ندروآﺮﺑ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻪﺑﺮﺼﺤﻨﻣ دﺮـﻓ
نﺎﺴﻧا ﺎﻫ رد ﺖﻛﺮﺣ ﺖﺳا ) يﺪﻤﺣا ﻲﻣﺎﺼﻤﺻ و رذآ ،
، 1389
.( ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ يﺎﻫ ترﻮﺻ ﻪﺘﻓﺮﮔ رد ﺮـﮕﻳد
ﻪﺘﺷر يﺎﻫ و ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد هدﺎﻔﺘﺳا
زا شور يﺎﻫ يرﺎﻜﺘﺑااﺮﻓ ﺪﻨﻧﺎﻣ
شور يﺎﻫ ﻲﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ شﻮﻫ ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ
ﻞﺣ ياﺮﺑ ﻞﺋﺎﺴﻣ
،هﺪﻴﭽﻴﭘ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ار
ياﺮـﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا زا ﻦـﻳا شور ﺎـﻫ رد لﺪـﻣ يزﺎـﺳ ﺪـﻨﻳاﺮﻓ
ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺮﻴﮔ ﺐﻴﻏﺮﺗ هدﺮﻛ ﺖﺳا . ﻲﻜﻳ زا ﻦﻳا ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ﺎﻫ رد ﺔﻨﻴﻣز شﻮﻫ
ﻪﻜﺒـﺷ ،ﻲﻋﻮﻨـﺼﻣ يﺎـﻫ
ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ ﺖﺳا
ﻪﻛ
ﻲـﻄﺧﺮﻴﻏ تﺎـﻋﻼﻃا شزادﺮـﭘ رد يﺪـﻨﻤﺗرﺪﻗ راﺰـﺑا و
مﺎـﺠﻧا ﻪـﺑ ردﺎـﻗ
ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﻪﻘﺒﻃ ،ﻲﻄﺧﺮﻴﻏ ﻊﺑاﻮﺗ ﺐﻳﺮﻘﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻟﺎﻤﻋا ﺰﻴﻣآ ،ﺎﻫﻮﮕﻟا ﺺﻴﺨﺸﺗ ،ﺎﻫﻮﮕﻟا يﺪﻨﺑ
و ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ
ﺖﺳا ) يرﻮﻔﻏﺮﻴﻣ يﺮﻫﺎﻃ ،
يدﺎﺑآﺪﻤﺣا عراز و ﻪﻨﻣد
، 1388 .(
ﻪﻜﺒﺷ ﻪـﺻﺮﻋ و مﻮﻠﻋ زا يرﺎﻴﺴﺑ رد هزوﺮﻣا ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ يﺎـﻫ
ﻲـﺸﻫوﮋﭘ يدﺮﺑرﺎـﻛ و
ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻧﻮﺷ
. هزﻮﺣ يﺎﻫ ﺐﺴﻛ و ﺰﻴﻧ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ و رﺎﻛ زا
ﻠﻤﺟ ﺔ ﻪﺻﺮﻋ ﻦﻳا ﺎﻫ
ﻪـﻛ ﺖﺳ زور
ﻪـﺑ ﺮـﺑ زور
ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ ﻦﻳا رد ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
هزﻮﺣ ﺎﻫ ﻲـﻣ هدوﺰﻓا دﻮـﺷ
.
ﻪﻜﺒـﺷ يﺎـﻳاﺰﻣ ﺮـﺑ ﻲﺒـﺼﻋ يﺎـﻫ
شور يرﺎﻣآ يﺎﻫ هدﺎﻔﺘﺳا
هﺪﺷ ﻪﻧ ار نآ ، ﻪﺑ
ﻪﻛ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ـﺑﺎﺜﻣ ﺔ شور ﻞـﻤﻜﻣ يرﺎـﻣآ يﺎـﻫ
ﻲﻣ حﺮﻄﻣ ﻲﺘﻨﺳ دزﺎﺳ
.
ﻦﻳا رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺷﻮﺧ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﻪﻜﺒﺷ شور ود ،ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻚﻧﺎﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ يﺪﻨﺑ
ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
و ﻲﺘﺑﺎﻗر دراو يرﺎﻣآ شور هدﺎﻔﺘﺳا
ﺪﺷ . ﻞﻴﻠﺤﺗ زا شور ود ﻦﻳا ﺖﺤﺻ ناﺰﻴﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﺎﻫﺰﻳﺎﻤﺗ
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺖﺤﺻ ناﺰﻴﻣ شور ﻦﻳا ﻚﻤﻛ ﺎﺑ ﺔﻜﺒـﺷ
ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒـﺼﻋ 2
/ 90 ﺪـﺻرد شور و
دراو 7 / 73 ﺪﺻرد ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﺷ .
ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ زا ﻲﻜﻳ ،رﺬﮕﻫر ﻦﻳا زا رازﺎﺑ هزﻮﺣ ﻦﻳﺮﺗدﺮﺑرﺎﻛﺮﭘ
هدﻮﺑ ﻲﻳﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﻜﺒﺷ زا ﻪﻛ يﺎـﻫ
ﻲﺒﺼﻋ رد ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ يﺎﺘﺳار
ﻪﺷﻮﺧ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻞﺣ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺟ يرﺎﻳ يﺪﻨﺑ
. ﻦـﻳا رد ﺶﻫوﮋـﭘ ﻪـﺑ
رﻮـﻃ
،صﺎﺧ ﻪﺑ ﻪﺷﻮﺧ يﺪﻨﺑ ﻪﺷﻮﺧ ﻪﺑ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ
ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ يﺎـﻫرﺎﻴﻌﻣ ﺖـﻬﺟ زا ﻪﻛ ،ﺲﻧﺎﺠﺘﻣ يﺎﻫ هﺪـﺷ
يا
ﺖﻴﻌﻤﺟ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ نﻮﭽﻤﻫ ﺮﻳﺎﺳ و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ
ﻪﺼﺨﺸﻣ
،ﺪـﻧراد ﻢﻫ ﺎﺑ يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﺑﺎﺸﺗ ﺎﻫ هﺪـﺷ ﺖـﻗد
ﺖﺳا . ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا زا يﺮﻴﮔ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻲﻣ ار دﺮﻛ ﻪﺻﻼﺧ ﻞﻜﺷ ﻦﻳا ﻪﺑ ناﻮﺗ :
شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻧﻮﻨﻛ ﻂﻳاﺮﺷ رد •
ﻢﻴﺴﻘﺗ ياﺮﺑ دوﺪﺤﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ داﺪﻌﺗ و هدﺎﺳ يﺎﻫ يﺪﻨﺑ
ﻦﻳا ﻲﻟو ،ﺖﺳا مﻮﺳﺮﻣ نﺎﻳﺮﺘﺸﻣ ﺶﻫوﮋﭘ
ﺎﻛ ﻪﺑ
ﻲـﻣ نﺎـﺸﻧ ناﺮﻳﺪﻣ و نﺎﺳﺎﻨﺷر ﻪـﻛ ﺪـﻫد
ﻲﻣ ﻞﻤﻋ رد ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻜﺒﺷ ﻚﻤﻛ ﺎﺑ ناﻮﺗ
هداد ﻞﻴﻠﺤﺗ رد ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ داﺪﻌﺗ زا ﺎﻫ
دﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ يدﺎﻳز .
ﺑ ﺎﺑ •
ﻪ ﻪﻜﺒﺷ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
ﻢﻫ ﻲﺳرﺮﺑ نﺎﻜﻣا يﺮﺗدﺎـﻳز يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ داﺪﻌﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ نﺎﻣز
ﺮﻓ رازﺎﺑ ﻢﻴﺴﻘﺗ رد ﻲﻣ ﻢﻫا
ﺮﮕﻳد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ؛دﻮﺷ
، ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻪـﺑ دﺎﻤﺘﻋا ناﺰﻴﻣ ﺶﻫوﮋـﭘ
ياﺮـﺑ
ﻢﻴﻤﺼﺗ ﻲﻣ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻲﻌﻗاو ﻂﻳاﺮﺷ رد يﺮﻴﮔ دور
.
ﻪﻜﺒﺷ ترﺪﻗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ •
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ يﺎﻫ
هداد ﻖﻴﻔﻠﺗ نﺎﻜﻣا ،نآ ﺎﻫ
ي دﻮـﺟو ﻪـﺑ
ﻲﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺖﻗد و ﻖﻤﻋ ،هﺪﻣآ دﻮﺷ
. ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ هداد ﻞـﻴﻠﺤﺗ
ﻪـﺑ ﺎـﻫ
ﻚﻳدﺰﻧ ﺖﻴﻌﻗاو ﺮﺗ
ﻲﻣ دﻮﺷ ﻢﻴﻤﺼﺗ رﺎﺒﺘﻋا و ﻲﻣ ﻻﺎﺑ ار يﺮﻴﮔ
دﺮﺑ . رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻟﺎﺣ رد ﻦﻳا
شور زا ﻲﻧﻮﻨﻛ ﻂﻳاﺮﺷ هدﺎﺳ رﺎﻴﺴﺑ يﺎﻫ
هداد ﻞﻴﻠﺤﺗ ياﺮﺑ يﺮﺗ ﻢﻴﻤﺼﺗ و ﺎﻫ
هدﺎﻔﺘـﺳا يﺮﻴﮔ
ﻲﻣ دﻮﺷ .
زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻪﻜﺒﺷ زا نآ رد ﻪﻛ
ﻪـﺷﻮﺧ رد ﻲﺘﺑﺎـﻗر ﻲﺒـﺼﻋ يﺎـﻫ ﺑ
نﺎﻳﺮﺘـﺸﻣ يﺪـﻨ
هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا
نﺎﺸﻧ ، ﻲﻣ ﺪﻫد ﻪﺷﻮﺧ ﻪﻛ ﻪﺷﻮﺧ زا ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ هﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ يﺪﻨﺑ
زا يرﺎﻴـﺴﺑ رد ،ﺪﻧا
ﻪﺼﺨﺸﻣ ﺪﻧراد ﻲﻧاﻮﺨﻤﻫ و ﺲﻧﺎﺠﺗ ﺎﻫ .
ﺺﺧﺎﺷ و تاﺰﻳﺎﻤﺗ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺮـﻴﻈﻧ ﻲﻳﺎﻫ
وMAPE
RMSE
ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ يﺮﺗﺮﺑ زا نﺎﺸﻧ ﺰﻴﻧ ﺔﻜﺒﺷ
دراد دراو يرﺎﻣآ شور ﺮﺑ ﻲﺒﺼﻋ .
ﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،د
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻜﺒﺷ دﺮﺑرﺎﻛ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻪﺟﻮﺗ ﺐﻟﺎﺟ ﻲﻋﻮﻨﺼﻣ ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ
،
ﻪﺑ نآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ﺔﺻﺮﻋ ﻲﻣ ﻪﻴﺻﻮﺗ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ و رازﺎﺑ دﻮﺷ
. ﻪﻜﺒﺷ ﻲﻣ ار ﻲﺒﺼﻋ يﺎﻫ ناﻮﺗ
شور ﺎﺑ نﻮﭼ ﻲﻳﺎﻫ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣK
شور ﺮﻳﺎﺳ و ﻪﺷﻮﺧ يﺎﻫ
ﺰﻴﻧ يﺪﻨﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
دﺮﻛ . زا ﺎﺠﻧآ ﻦـﻳا رد ﻪـﻛ
ﺶﻫوﮋﭘ بﺎﺨﺘﻧا رﺎﻴﻌﻣ ﺖﻔﻫ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﺷﻮﺧ ياﺮﺑ ﻚﻧﺎﺑ نﺎﮔﺮﺒﺧ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ هﺪﺷ
يﺪﻨﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺪـﺷ
، ﻪـﺑ
ﺮﻳﺎﺳ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻲﻣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ
،ﺮـﮕﻳد يﺎـﻫوﺮﻤﻠﻗ رد ﺎـﻫرﺎﻴﻌﻣ ﺮﻳﺎـﺳ بﺎﺨﺘﻧا و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺎﺑ ﻪﻛ دﻮﺷ
ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ
ار ﻣ و ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘ
ﺪﻨﻨﻛ . ﻲـﻣ دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ دﻮـﺷ
ﻪـﺑ
ﻪـﺒﺗر رﻮـﻈﻨﻣ بﺎـﺨﺘﻧا و يﺪـﻨﺑ
ﻪﺷﻮﺧ يﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ شور يﺪﻨﺑ
ﻢﻴﻤﺼﺗ و ﻲﻔﻴﻛ يﺎﻫ هرﺎﻴﻌﻣﺪﻨﭼ يﺮﻴﮔ
هدﺎﻔﺘﺳا ﻧﻮﺷ ﺪ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ
،يﺪﻤﺣا پ . ع ،رذآ ؛ . ف ،ﻲﻣﺎﺼﻤﺻ و ) .
1389 (.
ﺶﺨﺑ يﺪﻨﺑ رازﺎﺑ وراد ﺎﺑ دﺮﻜﻳور ﻪﻜﺒﺷ يﺎﻫ ﻲﺒﺼﻋ ) ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ
يدرﻮﻣ : رازﺎﺑ وراد رد ناﺮﻳا ( ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ، ،
2 ) 6 :(
20 - 1 .
