مقایسه نظم شبه تناوبی شاه گره با ساختار شبه بلوری سیلیکون

(1)

هرگ هاش یبوانت هبش مظن هسیاقم نوکیلیس یرولب هبش راتخاس اب

2یزرمارف انیس ،^1*روصنم نایدمحم بحاص .ناریا ،نادمه ،انیس یلعوب هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد يملع تئیه وضع ¹ .ناریا ،نادمه ،انیس یلعوب هاگشناد ،یرامعم و رنه هدکشناد ،یرامعم یسانشراک یوجشناد ² )91/3/7 :يیاهن شریذپ خیرات ،91/2/3 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ ناریا رد ار یسدنه تانیئزت .تسا میسقت لباق یا هبیتک و یسدنه ،یهایگ مسق هس هب یلک روط هب یملاسا یاهرنه رد تانیئزت اب نآ رد دوجوم مظن هسیاقم و ینیچ هرگ یسدنه راتخاس فیصوت و فشک ،یسررب هب هلاقم نیا رد .دنمان یم یزاس هرگ ای ینیچ هرگ هباشت تلع هک دزاس یم حرطم ار هیضرف نیا و تسا هدش هتخادرپ یفیصوت قیقحت شور یانبم رب یعیبط یاه راتخاس رد دوجوم مظن هب یتنس نارامعم فوقو و عوجر هکلب ،تسین تعیبط زا ینیع دیلقت ،یعیبط یاهراتخاس یضعب اب یتنس یرامعم يازجا یخرب نایم تایبدا یسررب هب ادتبا قیقحت هیضرف تابثا تهج هب .دنشاب یم زین ملاع تاقولخم یریگ لکش یانبم هک تسا یلوصا و هسدنه و ردق شرتسگ یاه هویش و هرگ میسرت یاه شور و ینیچ هرگ عاونا ،ینیچ هرگ هچخیرات اتسار نیا رد و هدش هتخادرپ قیقحت هنیشیپ و )هرگ هاش( هباشتم دوخ یاه هرگ رد دوجوم یبوانت هبش مظن هسیاقم هب زین تیاهن رد و هتفرگ رارق یسررب دروم ار ینیچ هرگ یسدنه دجسم یبرغ ناویا هرگ هاش ،هباشتم دوخ یاه هرگ یدروم هنومن ،هسیاقم نیا رد و .تسا هدش هتخادرپ اه رولب هبش یبوانت هبش مظن اب .تسا هدش هتفرگ رظن رد نوکیلیس رصنع رولب هبش راتخاس ،اه رولب هبش یدروم هنومن و ناهفصا عماج یدیلک یاه هژاو .نوکیلیس ،رولب هبش ،هرگ هاش ،یبوانت هبش ینیچ هرگ ،هسدنه

.E-mail: mansoor@basu.ac.ir ،0811-4227852 :ربامن ،0811-4220465 :لوئسم هدنسیون*

(2)

1391 ناتسبات 50هرامش یمسجت یاهرنه - ابیز یاهرنه هیرشن

70

یروط هب تسا هتشاد زاتمم و هژیو یهاگیاج تنس یایند رد هسدنه دنوادخ .تسا هدش دیکات نآ تیمها رب زین ینید فراعم و مولع رد هک ،رجح( "مولعملا ردق هب لاا هلزنن ام و" :دیامرف یم میرک نآرق رد لاعتم هسدنه ینعم هب یهلا ملاک رد ردق ،نید یاملع ریسفت ساسا رب .)21 دافتسم هیآ یانعم زا هک هچنآ نیاربانب و )307 ،1378 ،یمیدن( تسا .تسا مولعم هزادنا و هسدنه یاراد دنوادخ قلخ ،هک تسنیا دوــش یم هسدنه و تایضایر و باسح تیسدق هب هراشا ینمض روط هب بلطم نیا سدقت یملاسا نادنمشیدنا رظن هب انب و دراد یملاسا ینیب ناهج رد رنه رد ،تسا هدشن رهاظ رنه زا رتشیب اج چیه رد هسدنه و تایضایر . (Nasr, 1976, 75)دبای یم تفارش باسح و هسدنه کمک هب هدام هدوب یرامعم راثآ قلخ رد یناریا نارامعم یلصا هیامتسد هسدنه و کب مولگ ریظن نادنمــشیدنا یضعب داقتعا هب هک یروط هب تــسا شخب تدحو یورین اضف و تانیئزت ،هزاس ،حرط ندرک یسدنه ؛ربلیو یرومیت هرود ]یناریا[ یرامعم رد هسدنه .تسا یرومیت هرود یرامعم .تــسا دوصقم دوخ هکلب ،تــسین یدوصقم هب لین یارب یرازبا اهنت نآ یارب یتخانشابیز یا هدعاق و یرامعم نیا رد هتفهن ییانعم هسدنه یور ریخا یاه لاس رد هک یتاعلاطم .)58 ،1379 ،ولغوا بیجن(تسا یکاح تسا هتفرگ تروص یناریا رنه و هسدنه و تایضایر نایم هطبار یاه تفرشیپ ینایم نورق رد یناریا ناملسم نادنمرنه هک تسا نیا زا .دنا هتشاد هسدنه و تایضایر رد یفرگش

.تــسا هدوب یرایــسب یملع لئاــسر عوضوم نینچمه هــسدنه ،یتنس مولع یدنب میسقت رد مولعلا ءاصحا رد یباراف ریظن ینادنمشناد زین ار هسدنه و یلمع هسدنه لیذ ار )لیحلا ملع( کیناکم و یرامعم زاتمم هاگیاج رگناــشن نیا و دنا هدومن یدنب هقبط یضایر مولع لیذ نیا .)188 ،1379 ،ولغوا بیجن(تسا یتنس مولع رد هسدنه و تایضایر لقتسم یعوضوم ناونع هب هسدنه ات تسا هدش بجوم زاتمم هاگیاج لاکشلاا نم عانصلا و لامعلا هیلا جاتحی ام یف“ ریظن یلئاسر و بتک رد فیلات ”باسحلا حاتفم“ و یناجزوب یافولاوبا فیلات ”هیسدنهلا )لامعا(

.دریگ رارق یسررب دروم یناشاک دیشمج نیدلا ثایغ نارامعم فوقو و طلــست نازیم تابثا تهج هــب شهوژپ نــیا رد رد دوجوم هتفرشیپ رایسب هسدنه و مظن ،یسدنه ثحابم رب یتنــس تهباشم اه رولب هبش راتخاس اب زین یفرط زا هک ،یملاسا یاه ینیچ هرگ هرگ رد یبوانت هبش مظن دوجو تابثا اب .دریگ يم رارق یسررب دروم ،دراد تعیبط زا مظن نیا ایآ ؛هک تسا حرطم لاوس نیا ،یملاسا یاه ینیچ نیا زا فده یلک روطب و ؟دراد یرگید ءاشنم نآ روهظ ای هدــش دیلقت لوصا زا یکی ناونع هب ،هسدنه ثحبم تیمها ندومن نشور شهوژپ هک تسا یرامعم راثآ یحارط و یتسه ناهج قلخ رب مکاح یــساسا .تسا غورف یب و گنر مک رایسب ام رصاعم یرامعم رد هنافساتم

ینیچ هرگ هچخیرات )1

،یهایگ مسق هــس هب یلک روط هب یملاــسا یاهرنه رد ¹تانیئزت ناریا رد ار یسدنه تانیئزت .تسا میسقت لباق یا هبیتک و یــسدنه اه ²هسمش زا تسا یبیکرت ًلاومعم و دنمان یم یزاس هرگ ای ینیچ هرگ .دنا هتفرگ رارق رگیدکی اب نوزوم یبیکرت رد هک یعلض دنچ یاه تلآ و لامش یملاسا یرامعم رد ار یسدنه تانیئزت هاگتساخ ًلاومعم یرجه مراهچ نرق رد )یزکرم یایسآ( ناروت و ناریا برغ لامش و بیجن( تــسا هتفر برغ هب اجنآ زا دنیوگ یم و دنناد یم یرــمق .)137 ،1379 ،ولغوا ،میلام قوجلس و اپانلاسا یاتکا و زیاد تــسنرا نوچ یناققحم دنهد یم تبسن نیشن ارحص ناکرت هب ار یــسدنه شوقن راشتنا

.)138 ،1379 ،ولغوا بیجن(

یقوجلس رصع یسدنه بولسا ناــشیا رظن فلاخ رب پوپ ماهپا بیجن( یکرت ات دناد یم یناریا یــعادبا ،ار ینیچ هرگ نامه اــی و

.)138 ،1379 ،ولغوا تانیئزت روهظ ءاشنم دروم رد رظن قافتا ناققحم نیب رد هک اجنآ زا شهوژپ هب زاین دوخ دروــم نیا رد رظن هئارا و درادــن دوجو یــسدنه زا یدادعت رکذ هب طقف همادا رد ناگدنراگن اذل ،دراد یــلصفم یخیرات .دنیامن یم افتکا یملاسا یرامعم رد هدش تفای یاه هنومن نیلوا

)مراهچ و موس نرق( یر دجسم تانیئزت ● هزوم رد نونکا مه هک ،یر دجسم راوید زا هدنام اج هب یاه هبیتک رد اب و تسا صیخشت لباق 10 و 8 ،6 یاه هرگ ،دوش یم یرادهگن یلم

یبوخ هب اهنآ ندوب ییادتبا و تمدق ،اه هرگ لومعمریغ تلاآ هب هجوت نیرت یمیدق ناوت یم ار یر دجسم رد هتفر راکب 10 هرگ .تسا دوهشم .تسناد ینیچ هرگ خیرات رد هدش هتخانش 10 هرگ )مراهچ نرق لوا همین( یناماس لیعامسا ریما هربقم ● ثادحا اراخب رهش رد یرمق یرجه مراهچ نرق لوا همین رد انب نیا انب نیا رد هچ رگا .تسا نایناماس هلــسلس راذگناینب نفدم و هدیدرگ دوجوم یسدنه یرجآ تانیئزت اما دوش یمن هدید یصاخ ینیچ هرگ هرگ هیلوا یاه هشیر دناوت یم و دراد ینیچ هرگ اب ییاه تهابش نآ رد .دشاب ینیچ )مراهچ نرق( نیئان عماج دجسم یاه نوتس یور تانیئزت ● مراهچ نرق رد نیئان عماج دجسم رد هلبق رواجم رودم یاه نوتس هجوت اب هتبلا .)110 ،1383 ،یمساق یجاح(دنا هدش هتخاــس یرجه هب ،ییارماس روقنم تانیئزت اب هلبق رواجم شخب تانیئزت تهباشم هب ره رد .دنشاب هتشاد یرتــشیب تمدق تانیئزت نیا هک دــسر یم رظن و اه نوتس یور تانیئزت رد یعلض 8 یاه هسمش زا ییاه هنومن تروص .دراد دوجو دجسم نیا یاه هبیتک )مراهچ نرق مود همین( هاشنامرک جمرس دجسم تانیئزت ● نارود هب طوبرم هاــشنامرک جمرس دجــسم یا هبیتک تانیئزت رد 6 هرگ زین یرمق یرجه 369-348 یاه لاس نیب یناکزرب هیونــسح

همدقم

(3)

.)98 ،1381،دازآ( دروخ یم مشچ هب یلماک )مراهچ نرق مود همین( اطع برع هربقم ● 376 رد هک تسا ناتسکبزا میت رد یناخارق ییانب اطع برع هربقم تسا یلماک 6 یاه ینیچ هرگ یاراد و هدــش هتخاــس یرمق یرجه

.)138 ،1379 ،ولغوا بیجن(

)مراهچ نرق مود همین( ریجروج دجسم رد رس ● لیعامسا مساقلاوبا هافکلا یفاک بحاص روتسد هب ریجروج دجسم مراهچ نرق مود هــمین رد هیوب لآ نیطلاــس زا نت ود ریزو دابع نــب یقاب یرد رس اهنت هزورما انب نیا زا .تسا هدش هتخاس یرمق یرجه نیا .تسا هتفرگ رارق میکح دجسم یبرغ لامش تمسق رد هک هدنام چیه نآ رد دنچ ره هک دراد یا هداــس طخلا میقتــسم یاه شقن انب بولسا هصخاش هک هدینت مه رد یاه یعلض دنچ و اه هراتس زا یناشن یاه هنومن ءزج دناوت یم دسر یم رظن هب اما دوش یمن هدید تسا هرگ .دشاب ینیچ هرگ هیلوا )مجنپ نرق مود همین( ناقرخ یاه جرب ● 460 لاس رد و دراد رارق نیوزق مرگبآ رد ناقرخ یهاگمارآ یاه جرب ییاه هنومن زین هربقم ود نیا رد .دنا هدش هتخاس یرمق یرجه 486 و .دراد دوجو یا هتفاب و هدینت مه رد 12 و 6 یاه ینیچ هرگ زا یلماکتم

)مجنپ نرق مود همین( ناهفصا عماج دجسم ● تختیاپ ،ناهفصا عماج دجسم رد ینیچ هرگ یــسدنه تانیئزت و اه انب رد هتسویپ دعب نآ زا و تسا هدش هدرب راک هب زین نایقوجلــس

.تسا هتفر راک هب یقوجلس کلامم یرجآ یاهرانم

ینیچ هرگ عاونا )2

خیرات لوط رد تسا هدــش بجوم هک هرگ زراب تایصوصخ زا یکی یریذپ عونت و یگدنیاز تــیصاخ ،دنامب ایوپ و هدنز دوخ هلاــس رازه زا هک دراد نطب ود و داتفه هرگ تــسا هدش هتفگ هکنانچ .تــسا نآ رد هرگ .دنروآ یم دوجو هب ار ون ییاه هرگ و هتفای شیاز رگیدکی نورد و عاونا یاراد یملاسا یاه روشک ریاس و ناریا خیرات فلتخم یاه هرود ًابیرقت نآ عاونا یمامت رکذ هک یروط هب تسا هتشگ یناوارف یاه هنوگ ناریا ییایفارغج هزوح رد اه هرگ نیرت مهم هلمج زا .تسا نکمم ریغ ،لش و دنت هرگ ،لشو دنک هرگ ،لش هرگ ،دنت هرگ ،دنک هرگ هب ناوت یم دوجو زین رگید رایسب یاه هنوگ هتبلا ،درک هراشا هرگ هاش و هرگ رد هرگ هولاع .مینک یم یراددوخ اهنآ رکذ زا راصتخا تیاعر تهج هب هک دراد هتفر راکب یاه هسمش عون ساسا رب ار اه هرگ هدش دای یدنب میسقت رب نینچمه ... و 12 ،10 ،8 ،6 یاه هرگ ،دننک یم یدنب هقبط زین نآ رد سیئر( دنتسه نوگانوگ یاه هسمش یاراد هک یا هنیمز دنچ یاه هرگ .)142 ،1374 ،دیفم ،هداز هب طقف هرگ راک و زاس زا یبــسن تخانــش روظنم هب هلاقم نیا رد

.میزادرپ یم نآ عاونا زا یضعب و 10 دنک هرگ یلامجا یفرعم 10 دنک هرگ )1-2 ،دنک هرگ صوصخم تلاآ زا هک دوش یم هتفگ یا هرگ هب دنک هرگ یعلض 10 هسمش و جنرت ،لبط ،دنک جنپ ،ناد همرــس :زا دنترابع هک .دشاب هدش لیکــشت )145 ،1374 ،دیفم ،هداز سیئر هب دینک عوجر(

ییاه تبسن ،هزادنا رظن زا یگمه هک تلاآ نیا یاه یگژیو هب هجوت اب تیلباق ،دنشاب یم هجرد 36 زا یتبسن زین ایاوز رظن زا و ییلاط ددع زا هلئسم نیا .دراد دوجو تلاآ نیا نیب یدایز رایــسب بیکرت و قابطنا تلاآ نیا نیب توافتم نامدیچ ناکما تیاهن یب هک دوش یم ببــس اهنآ مان یور رب یرتــشیب قفاوت هک دنک یاه هرگ هلمج زا .دیآ دوجوب دنک هرگ ،سانق لبط دنک هرگ ،جنپ ود دنک هرگ هب ناوت یم دراد دوجو .درک هراشا هسمش راهچ ناد همرس دنک هرگ و ناد همرس

هرگ میسرت یاه شور )3

یرنه ناناد خیرات و اه نادیضایر زا یرایسب یدامتم یاه لاــس ماجنا هرگ زوــمر و راک و زاــس تخانــش تهج یدایز یاه تیلاعف داهنــشیپ ینیچ هرگ مــسر یارب زین یدایز یاه کینکت و دنا هداد قفوم یصاخ ماــسقا یارب و یدودــحات زین یگمه هک دــنا هدومن .(Kaplan,2002,47) دنشاب یم یخیرات یاه هویش رد هچ ،میسرت یاه شور مامت رد هک هچنآ ًابیرقت کی دوجو تسا کرتشم رصاعم قیقحم یعادبا یاه هویــش رد هچ و

.دوش یم هدافتسا نآ زا هرگ مسر یارب هک تسا ³یتخاس ریز هکبش رد یرتشیب تیمومع هک هرگ میــسرت یلصا شور ود هب همادا رد یتخاس ریز هکبــش ،لوا شور .میزادرپ یم دنراد نارگــشهوژپ نایم ریز هکبش شور ار نآ راصتخا هب هک دراد مان زکرم مه ریاود اب یعاعش دــنچ یتخاس ریز هکبش ،مود شور و میمان یم یعا��عش یتخاس یتخاسریز هکبش ار نآ راصتخا هب هک دراد مان طــبترم یاه یعلض .میمان یم یعلضدنچ یعاعش یتخاسریز هکبش )1-3 ،یعاعش یتخاس ریز هکبش میسرت شور صوصخ رد حیضوت زا لبق هعلاطم هب شور نیا یور هک یدارــفا و شور نیا هچخیرات دروــم رد

.مییامن یم رکذ ار یبلاطم دنا هتخادرپ

4هسدنهلا لامعا باتک میقتسم طابترا زا ناود سیرپ راب نیتسخن یملاــسا یــسدنه شوقن اب )ق .ه 328-388( یــناجزوب یاــفولاوبا هب تسا طوبرم طابترا نیا .)182 ،1379 ،ولغوا بیجن( تفگ نخــس ههباشتملا لاکشلاا لخادت یف " هک یناجزوب باتک هب مضنم یا هلاسر رد دوجوم یدربراک نتم نیرت یمیدق هلاسر نیا .⁵دراد مان "هقفاوتملا و نآ رد هدش هئارا شور و تسا یدعب ود یاه هرگ میسرت شور صوصخ ،یبذج( دشاب یم زکرم مه ریاود اب یعاعش یتخاس ریز هکبــش شور .)91 ،1383 لها ]یناریا[ کبزا رامعم کی هب بوسنم( دنکشات یاهراموط رد هدش هدافتــسا نامزمه شور ود ره زا زین مهد نرق هب طوبرم )اراخب

.تسا و مهدزیــس نرق هب قلعتم ربکا ازریم هب بوــسنم یاه راموط رد .تسا هدش هدافتسا یعاعش یتخاس ریز هکبش شور زا زین مهدراهچ باب رد ،شقن یحارط یتنس یاه شور باتک رد ،یتسیرک .چا دلابیچرآ یاه یعلض دنچ و اه هراتس زا لکشتم شوقن :دیوگ یم ربکا ازریم راموط

(4)

72

زکرم مه ریاود یدادعت هلیسو هب ربکا ازریم یاهراموط ةدینت مه رد زا یا هدیچیپ هموظنم و میسقت ییاه عاعش اب ار اهنآ هک هدش میسرت .)29 ،1379 ،ولغوا بیجن(دنا هدرک داجیا یعاعش نراقت موسرم و بلاغ شور نینچمه یعاعــش یتخاسریز هکبش شور دای زا یاــهرنه ءایحا :ریظن ؛یــسراف رخاتم بتک رد هرگ مــسر رد یدنبراک و هرگ ،)یدیشرمز نیسح( ینیچ هرگ ،)دیفم ،نایسیئر(هتفر طسوت یعاعش یتخاس ریز هکبش شور .تسه زین )فابرعــش رغصا(

.تسا هتفرگ رارق یسررب دروم زین لیذ یناریا ریغ نیققحم هب نتگنشاو هاگشناد ناد یضایر روسفورپ ،1929 ⁶مابنورگ وکنارب یور یتاعلاطم ،Tilling’s & Patterns، باتک رد زین ⁷درپِش هارمه شور هباشم یشور یور و هداد ماجنا حرط هنیمز هــسدنه جارختسا .(Kaplan, 2002, 49)دنا هدومن راک یعاعش یتخاس ریز هکبش رد یسدنه یاه شقن باتک رد نامراپ هــشیاع و دیعــسلا ماصع لمع یعاعش یتخاــس ریز هکبــش شور یانبم رب زین یملاــسارنه

.دنا هدومن هئارا ینافرع تاریبعت زین شور نیا یارب و دنا هدومن هباشم یشور ،یملاسا یسدنه شوقن باتک رد زین ⁸کورب کیرا ،1387 ،کورب( تسا هدومن حرطم ار یعاعش یتخاس ریز هکبش شور

.)100 )جنپ ود دنک هرگ( مسر شور )1-1-3 رارکت دحاو( لماک هنیمز کی عبر رد هرگ یتخاس ریز هکبش ادتبا ،دیفم ،هداز سیئر هب دینک عوجر( دوش یم میسرت ،هرگ زا ⁹)هریگاو ای یایاوز زا مسر عورش ،شور نیا رد هک تسا رکذ هب مزلا .)145 ،1374 ،رگید ترابع هب ،تساه هــسمش زکارم هک دریگ یم تروص یا همئاق یور ار هرگ سپس .دشاب یم هسمش دوجو هب هتسباو ،مسر شور نیا .)1ریوصت( دنیامن یم میسرت نآ ای رارکت دحاو( لماک هنیمز کی هرگ نیا زا رگید مراهچ هس مسر اب هرگ میناوت یم رارکت دحاو نیا رارکت اب و مییامن یم مسر ار نآ )هریگاو

.)2ریوصت( میهد طسب میهاوخ یم هک ییاج ات ار یعلض دنچ یتخاس ریز هکبش )2-3

هکبش میــسرت شور صوصخ رد حیضوت زا لبق زین شور نیا رد یور هک یدارفا و شور نیا هچخیرات دروم رد ،یعلض دنچ یتخاسریز

.مییامن یم رکذ ار یبلاطم دنا هتخادرپ هعلاطم هب شور نیا رد مامح ود رد نیکنه یربناه تــسنرا یدلایم 1905 لاــس رد رد )یدلایم مهدزناــش( یرجه مهد نرق هب قلعتم یخاک هعومجم فشک هتفاب مه رد یسدنه شقن هنومن نیدنچ ،دنه یرکیس روپحتاف یاه راوید رب گنرمک ،یعلض دنچ و ثلثم یاه هکبش کمک اب هک درک زا لصاح یاه هکبش نیا هک تفرگ هجیتن نیکنه .دندوب هدیشک یچگ طوطخ نوچ هک ییاهوگلا زا هدافتسا اب دیاش ار هتسویپ یاه یعلض دنچ بیجن(دنشاب هتخادنا راوید رب هدرک یم لمع شقن داجیا یارب امنهار .)68 ،1379 ،ولغوا رد یــسدنه یاه وگلا میــسرت« ناونع تحت یا هلاقم رد نیکنه یاه یعلض دنچ یتخاس ریز هکبش شور 1925 لاس رد »بارعا رنه نیکنه بیترت نیدب .(Hankin, 1925, 8-15)داد هــئارا ار طبترم .درک یفرعم رصاعم یایند هب ار یتنس شور نیا هک تسا یسک نیلوا مهن نرق هب قلعتم ولغوا بیجن مناخ رظنربانب هک ،یپاقپوت راموط رد زا هرگ میسرت یارب ،تسا هدش هیهت ¹⁰ناریا رد و تسا یرجه مهد ای

.تسا هدش هدافتسا یعلض دنچ یتخاس ریز هکبش شور )اراخب لها ]یناریا[ کبزا رامعم کی هب بوسنم( دنکشات راموط رد هدــش هدافتــسا نامزمه روطب شور ود ره زا زین مهد نرق هب طوبرم دروم لیذ نیققحم طسوت نینچمه یعلض دنچ یتخاس ریز هکبش.تسا

.تسا هتفرگ رارق یسررب شور طسب هب »یملاسا رنه رد شوقن« مان هب یباتک رد ¹¹دیِو دیوید طاقن کینکت و تخادرپ طبترم یاه یعلض دنچ یتخاس ریز هکبــش

.داد هئارا شور نیا لیمکت رد ار لاصتا تسا یملاسا یراعمم تانییزت هنیمز رد صصختم کی¹² رنوب یِج هراتس شوقن یحارط و یدنب هقبط یارب یدایز رایسب یژرنا و نامز و شور اب یدایز تهباشم هک یشور ساسا رب زین رنوب .تسا هدراذگ یا .دنک یم راک دراد )طبترم یاه یعلض دنچ یتخاسریز هکبش( نیکنه اناداک ولرتاو هاگشناد رتویپماک مولع هتشر رایــشناد ¹³نلپاک کیرگ یملاسا تانییزت و ینیچ هرگ یور یا هدرتــسگ تاعلاطم یو تــسا مرن نیدنچ یحارط بلاق رد ار تاقیقحت نیا هجیتن و تسا هداد ماجنا نیا .تسا هدومن هئارا ¹⁴ستیرپات هلمج زا ،ینیچ هرگ یرتویپماک رازفا راک لاصتا طاقن کینکت و یتخاس ریز هکبش شور ساسا رب رازفا مرن .دنک یم )جنپ ود دنک هرگ( مسر شور )1-2-3 ود دنک هرگ دروم رد هک ،ار رظن دروم هرگ یتخاسریز هکبــش ادتبا شش و )10 هسمش( مظتنم یعلض 10 زا یبیکرت زا تــسترابع جنپ

.)3ریوصت( مییامن یم میسرت ،لکش ینویپاپ یعلض هیواز اب عطاقتم وــترپ ود یتخاــس ریز هکبــش علاضا زا کیره زا مــسر یارب هک تــسا رکذ هب مزلا(میهد یم روبع 4 ریوصت قباطم ^θ

.)4ریوصت( )دشاب یم هجرد 54 ابربارب تسیاب یم ^θ هیواز ،دنک یاه هرگ عون هلئسم نیرت مهم ،یعلض دنچ یتخاــسریز هکبــش شور رد

.زکرم مه ریاود اب یعاعش یتخاس ریز هکبش یور )جنپ ود دنک( هرگ مسر -1 ریوصت

.هرگ زا )هریگاو ای رارکت دحاو( لماک هنیمز کی -2 ریوصت

(5)

ریز یاه هکبش عاونا زا یضعب همادا رد .تسا یتخاس ریز هکبش نامدیچ علاضا زا عطاقتم یاهوترپ ندنارذگ اب هک ،دنک هرگ ِیعلض دنچ یتخاس .)5 ریوصت( دنا هدش یفرعم ،دوش یم هتخاس دنک هرگ اهنآ هکبش یازجا رکذلا قوف یعلضدنچ یتخاس ریز یاه هکبش عاونا رد هب یصاخ نامدیچ مادکره رد هک تسا وضع هس لکشتم یتخاسریز

:زا دنترابع دنا هدش میسرت 6ریوصت رد هک ازجا نیا .دنا هتفرگ دوخ یعلض 10 )1 هدیشک یعلض شش )2 )هویگ( لکش ینویپاپ یعلض شش )3 یم ءازجا نیا یاه تیلباق شیازفا بجوم هک یهجوت بلاج هــتکن نیا ؛هک تسنیا ،دش دهاوخ هتخادرپ نادب یدعب ثحابم رد و دوــش

.)14ریوصت(دنوش یم داجیا زین مظتنم یاه یعلض 10 یقلات زا لاکشا

ینیچ هرگ یسدنه شرتسگ یاه هویش )4

اه هرگ ،یبوانت هبش و یبوانت ی هویش ود هب ًلاوصا یناریا یرامعم رد دحاو یبوانت شور رد .دنهد یم شرتــسگ حوطس ندناــشوپ یارب ار دقاف یبوانت هبش شور اما دوش یم رارکت یلاقتنا نراقت یانبم رب رارکت نایناریا تاعادبا زا هک دسر یم رظن هب هویش نیا .تسا یلاقتنا نراقت یتنس یرامعم رد ،درادن یهباشم هنومن طاقن ریاس رد هک ارچ ،تــسا هرگ لوا هتسد ،دراد دوجو یبوانت هبش مظن اه هرگ زا هنوگ ود رد ناریا .دنوش یم هدیمان هرگ هاش مود هتسد و هرگ رد یبوانت مظن )1-4 یراکیــشاک زا یا هنوگ میتفگ هکنانچ یبوانت مظن اب ینیچ هرگ یملاسا ناهج رساترس رد و دراد دوجو یلاقتنا نراقت نآ رد هک تسا 1970 ههد زا لــبق ات برغ یایند رد ناــنادیضایر .دراد تــیمومع 4 ،3 ،2 هک یلاکشا اب طقف حطس ندناشوپ هک دنتشادنپ یم نینچ یلاکشا اب هک دندرک یم روصت و تسا نکمم ،دنراد نراقت روحم 6 و داد ششوپ ار حوطس ناوت یمن دنراد نراقت روحم 12 و10 ،8 ،5 هک .(Steurer, 2004, 392)

حوطس دنناوت یم یلاقتنا نراقت اب هک یلاکشا زا یلودج 7 ریوصت رد یزول ؛لاکشَا ،رارکت دحاو نوتس رد .تسا هدش هئارا دنهد شــشوپ ار ،)نراقت روحم 3( ثلثم ،)نراقت روحم 2( لیطتسم ،)نراقت روحم 2(

.دنا هدش میسرت )نراقت روحم 6( یعلض شش و )نراقت روحم 4( عبرم اب لیطتسم رارکت دحاو نوچ زین یبوانت مظن اب یاه ینیچ هرگ رد حطس یبوانت مظن اب و یلاقتنا نراقت زا هدافتسا اب ،تسا نراقت روحم 2

.)8 ریوصت(دوش یم هداد ششوپ یبوانت هبش مظن )2-4 روحم 12 و10 ،8 ،5 اب یلاکشا اب حطس کی نداد شــشوپ ًلاوصا رد یلاخ ییاهاضف و تسا نکمم ریغ یلاقتنا نراقت هویــش هب ،نراقت

.دریگ یم لکش یراکیشاک 10 ًلاثم یاه مرف یاراد هک دنچره ،یبوانت مظن اب یراکیــشاک رد لح رگید یلاکشا زا هدافتسا اب یلاخ یاهاضف لکشم اما ،تسا یعلض

مظتنم یعلض 10 زا لکشتم ،جنپ ود دنک هرگ یتخاس ریز هکبش -3 ریوصت .)هویگ( لکش ینویپاپ یعلض شش ،)10 هسمش(

.یتخاس ریز هکبش علاضا همه زا هجرد 54 هیواز اب عطاقتم یاهوترپ روبع -4 ریوصت

.دنک یاه هرگ زا هنومن دنچ یعلض دنچ یتخاس ریز هکبش -5 ریوصت

.دنک یاه هرگ یتخاس ریز هکبش ءازجا -6 ریوصت

(6)

74

یلاخ یاهاضف )3 ریوصت( جنپ ود دنک هرگ رد لاثم ناونع هب .تسا هدش هک تسا هدش رپ لکش ینویپاپ یاه یعلض شش اب اه یعلض 10 نیب .دنراد یروحم ود نراقت هک دــش هئارا یراکیــشاک زا هنوگ تاــیضایر رد1970 هــهد رد ههد رد ،دهد ششوپ ار حطــس لک یلاقتنا نراقت نودب تــسناوت یم فشک دندوب یلاقتنا نراقت دقاف هک رولب هبش مان هب یداوم زین 1980 زا یا هنوگ رد یبوانت هبش مظن دوجو هلئسم زین 2007 لاس رد .دش

.دیسر تابثا هب ول زمیج رتیپ روسفورپ طسوت یملاسا یاه هرگ رد ،زورنپ یبوانت هبش یراکیشاک رد ار یبوانت هبــش مظن همادا رد

.داد میهاوخ رارق یسررب دروم اهرولب هبش رد و هباشتم دوخ یاه هرگ زورنپ یراکیشاک )1-2-4 یشاک ود اب ار یراکیشاک زا یا هنوگ ¹⁵زورنپ رجار 1973 لاس رد یلاقتنا نراقت نودب ار حطس تــسناوت یم هک داد هئارا لکــش یزول یراذگمان زورنپ یراکیشاک مان هب اهدعب یراکیشاک نیا دهد ششوپ یعاعش تروص هب و تسا یروحم 5 نراقت یراکیشاک نیا رد .دــش .)9 ریوصت( تسا هدش عیزوت ،5 اب ییاه مرف زا هدافتــسا ناکما یبوانت مظن رد میتفگ هــچنانچ یم زورنپ یراکیــشاک رد اما ،درادن دوجو نراقت روــحم 12 و 10 ،8 حطس لک هک درک قبطنم نآ یور ار اه یعلض 10 زا یــشنیچ ناوت یهاگ تسا نکمم اه یعلض 10 هک توافت نیا اب اما دوش هداد ششوپ لخادت نیمه یانبم رب یبوانت هبش مظن ًلاوصا .دننک ادیپ لخادت مه اب درب هاتوک رد زین یلک روط هب و ددرگ یم ریذپ ناکما رارکت یاهدحاو .)10 ریوصت(تسا یلاقتنا نراقت دقاف )هرگ هاش( هباشتم دوخ یاه هرگ )2-2-4 دوخ لکش نآ ،دشاب هباشم لکش لک اب لکش کی زا یتمسق رگا لاکشا یگژیو ¹⁷هس زا یکی یهباشتم دوخ .دوش یم هدیمان ¹⁶هباشتم یرامعم رد اه ینیچ هرگ عاونا زا هک ،هرگ هاــش رد هک تــسا یلاتکارف .دوش یم هدید ،تسا یملاسا طسوت ار 10 هرگ دنک ای دنت هنیمز کی یاه تلآ زا کی ره هچنانچ هدمآ دوجوب ینیچ هرگ ،دوش درخ لش ای دنت ای دنک رت کچوک هرگ کی

.)145 ،1374 ،دیفم و هداز سیئر( دنمان یم هرگ هاش ار یاراد یلاتکارف یگژیو رب هولاع )هرگ هاــش( هباشتم دوخ یاه هرگ ،زورنپ یراک یشاک دروم رد هک هچنآ .دنتــسه زین یبوانت هبــش مظن

نیا رد .نراقت روحم 6 و 4 ،3 ،2 اب یلاکشا طسوت حطس ششوپ هوحن شیامن -7 ریوصت .تسا هدش یراکیشاک هکبش کی هب لیدبت یلاقتنا نراقت کی اب رارکت دحاو ره لودج

اه هرگ نیا رد رارکت دحاو .یروحم ود نراقت اب دنک یاه هرگ عاونا زا یضعب -8 ریوصت .دنتسه یروحم ود نراقت یاراد ود ره هک دشاب لیطتسم ای یزول دناوت یم .زورنپ یراکیشاک-9 ریوصت

(7)

دوخ ینیچ هرگ رد میتفگ مظتنم یاه یعلض 10 قابطنا صوصخ رد .دراد قادصم زین 11 ریوصت رد هدش هئارا )هرگ هاش( هباشتم جنپ ،جنرت ،لماش دنک هرگ یاه تلآ اب حطس لک ینیچ هرگ نیا رد لش هرگ تلآ ود و یعلض هد هسمش و ناد همرــس ،سانق لبط ،یعلض یتخاسریز هکبش مسر اب .تسا هدش هداد ششوپ ،هویگ و لش شش ،ینعی شش و هدیشک یعلض شش ،یعلض هد تلآ هس هب نآ یاه تلآ ،هرگ نیا لش یاه هرگ یتخاس ریز هنیمز رد هک یزول کی هولاع هب ،ینویپاپ یعلض .)13 و12 ریواصت( دوش یم هصلاخ ددرگ یم داجیا ،رصنع راهچ زا لکشتم 13 ریوصت رد هدش هئارا یتخاس ریز هکبش یزول و هدیشک یعلض شش ،ینویپاپ یعلض شش ،مظتنم یعلض هد یاه یعلض 10 یقلات زا 14 ریوصت قباطم رصنع راهچ نیا .دشاب یم .دندرگ یم داجیا مظتنم )13 ریوصت( روکذم هرگ هاش یتخاس ریز هکبش یور ناوت یم اذل

.)15 ریوصت( دومن قبطنم مظتنم یاه یعلض 10 زا ینامدیچ ،مظتنم یاه یعلض 10 زا یعاعش نامدیچ اب ناوت یم بیترت نیدب حطس لک رگیدکی اب لخادت اب و هرگ هاش یتخاس ریز هکبش رب قبطنم درب هاتوک رد و تسا یبوانت هبش مظن یاراد نامدیچ نیا .داد ششوپ ار .تسا یلاقتنا نراقت دقاف هرگ رد ]یناریا[ ناملسم ناحارط هک دنراد نآ زا ناــشن تاقیقحت ،دنا هدرک هدافتسا یبوانت هبش مظن زا )هرگ هاش( هباشتم دوخ یاه ینیچ و دنا هدوب یناــسک هچ یا هدیچیپ یاه وگلا نینچ ِناحارط هکنیا اما دوجوب ار یزیگنا فگــش یسدنه تراهم نینچ دنا هتــسناوت هنوگچ .(Lu, 2007, 1109)تسا مولعمان زونه دنروایب

رولب هبش )3-2-4 ای یدماج ره راتخاس هک دندوب رواب نیا رب نادنمشناد 1980 ههد ات

.(Steurer, 2004, 392) تخیر یب تروص هب ای تسا یرولب تروص هب

18مظن یب ای تخیر یب -فلا راتخاس و دنتسین یا هدرتسگ و مظنم شیارآ یاراد هک یداوم ینعی

رب قبطنم یبوانت هبش تروص هب رگیدکی رد لخادتم یاه یعلض 10 نامدیچ -10 ریوصت .زورنپ یراکیشاک عماج دجسم لش و دنک هرگ هلیسوب هدش درخ جنپ ود دنک هرگ ،هرگ هاش -11 ریوصت

.داتسا هفص ،یبرغ ناویا ،ناهفصا

.)هرگ هاش( هباشتم دوخ هرگ یور رب یتخاس ریز هکبش قابطنا-12 ریوصت

ءازجا .ناهفصا عماج دجسم )هرگ هاش( هباشتم دوخ هرگ یتخاس ریز هکبش -13 ریوصت یزول و هدیشک یعلض شش ،ینویپاپ یعلض شش ،یعلض هد زا یتخاس ریز هکبش نیا .تسا هدش لیکشت

ناهفصا عماج دجسم یبرغ ناویا هرگ هاش یتخاس ریز رصانع ءازجا داجیا -14 ریوصت .مظتنم یاه یعلض 10 بیکرت زا هدافتسا اب

ریز هکبش رب قبطنم ،یبوانت هبش مظن اب ،یعلض 10 زا ینامدیچ -15 ریوصت .هرگ هاش یتخاس

(8)

76

و هشیش داوم نیا نیرتروهشم .تسا صخشم ماظن و هسدنه دقاف نانآ دنوش یم بوذ ندش یریمخ اب و یمارآ هب ًلاومعم هک تسا یتادماج داوم ای ¹⁹مظن یب داوم نیا هب .(William and Sharp, 1983, 45) .(Ledermann, 2006, 942) دنیوگ یم زین ²⁰یا هشیش

21مظنم ای یرولب -ب زا رگا و دنبای یم ناماــس هدعاق اب تارذ هک تــسنیا رولب تیصاخ یا هلصاف یط زا سپ ،مینک تکرح یرایتخا یتهج رد هاوخلد یا هطقن هطقن اب نآ نوماریپ هک میسر یم لوا هطقن هباشم یا هطقن هب نیعم )یبوانت مظن( یلاقتنا نراقت یترابع هب ینعی .تسا ناسکی نیزاغآ ی 2 نراقت یاراد هدنوــش رارکت دحاو نیا یروــلب داوم رد هتبلا .دــنراد و )عبرم( یروحم 4 ،)یثلثم( یروحم 3 ،)یزول ای یلیطتسم( یروحم ًامتح یظفل هابتشا فلاخ رب اهرولب .دشاب یم )یعلض شش( یروحم 6 یداوم لک رد و ینوی داوم ،اه کمن ،اهزلف و دنتسین نارذگرون یداوم

William) دنتسه دنم ماظن راتخاس یاراد ًلاومعم زین یناهگان بوذ اب .(and Sharp, 1983, 207-209

یساسا طرــش ود یاراد رولب تیدودحم نوناق قبط اهرولب یمامت :دنتسه .دنراد یبوانت مظن ینعی دننک رپ ار اضف یلاقتنا نراقت اب ازجا - دــشاب یم ددع 6 و 4 ،3 ،2 رولب راتخاــس رد نراقت روحم دادعت -

.(Bamberg et al, 2003,202-209)

ره ،هدــش نیودت هدزون نرق رد ًاتدمع هک یراگــن رولب نیناوق یارب ار یروحم 10 و 5 ًادیدــش و 6 و 4 ،3 ،2 زا ریغ نراقت دادعت یروط هب .(Lu, 2007, 1106)تسناد یم نکمم ریغ راتخاس کی ار ییات جنپ نراقت دناوت یمن سک چــیه”هک دوب نیا رب داقتعا هــک دنتــسه ناهج تاقولخم نیرت قیقد و نیرت لماک هک اــهرولب رد .(Weyl, 1952, 63)”دبایب ًلاماک یراتخاس ،ژایلآ کی رد 1984 رد راب نیتسخن نمشش لیناد نراقت روحم 10 اب و ینارود نراقت اب اضف نآ رد هک درک فشک ار مظنم فشک .(Shechtman and Blech, 1984, 1951D) دوب هدش رپ لبون ی هزیاج 2011 رد و هدش رجنم یمیش ملع رد هاگن رییغت هب وا اه رولب هبش .دندش هدیمان ²²رولب هبش دیدج داوم نیا .دومن تفایرد ار یگژیو ود یاراد یساسا روط هب و هدوب مظنم داوم زا ،دیدج یا هتسد :دنشاب یم .دنراد یبوانت هبش مظن و دنتسه یلاقتنا نراقت دقاف ءازجا - یروحم 12 و 10 ،8 ،5 دناوت یــم اهنآ نراقت یاهروحم دادــعت -

.(Steinhardt and Ostlund, 1987,1-15)دشاب رد رتشیب هچرگا و هدش شرازگ رولب هبش اهدص نونک ات 1984 زا یتح و یلآ تابیکرت ،اهرمیلپ رد اما ،هدش هدید راتخاــس نیا اهژایلآ

Bindi,)تــسا هدش فــشک مه یا هناخدور گنــس رد ییاه هنومن .(2009, 1306-1309

دوش یم راکشآ ²³گارپ شارپ اب اهرولب هبش و اهرولب یسدنه راتخاس .دیامن یم یرادرب سکع اهنآ حطس زا زین ینورتکلا پوکــسورکیم و هبش ،دنتسه یرولب هبش داوم نیرت ناوارف ًابیرقت موینیمولآ یاهژایلآ یکی ^AL70Ni₁₅Co₁₅ لومرف اب تلابک-لکین-موینیمولآ یروحم هد رولب رد .دشاب یم یروحم 10 نراقت یاراد هک تسا موینیمولآ یاهژایلآ زا حوضو هب نآ یروحم 10 یعاعــش نراقت ژایلآ نیا گارپ شارپ ریوصت

.)16ریوصت( دشاب یم تیور لباق قابطنا ^AL70Ni₁₅Co₁₅ ژایلآ یعلض 10 و یعاعش راتخاس هب هجوت اب 10 یاه هرگ زا رارکت دحاو کی و ژایلآ نیا نیب یسدنه رظن زا یلماک دوخ رارکت دحاو هدودحم رد طقف یبوانت مظن اب یاه هرگ .دراد دوــجو اب ،رارکت دحاو هدودحم زا دعب و دنشاب یعاعش راتخاس یاراد دنناوت یم

AL₇₀Ni₁₅Co₁₅ ژایلآ اما دنیامن یم دشر یلاقتنا نراقت و یبوانت مظن .تسا یبوانت هبش مظن یاراد دوخ هتفای دشر راتخاس رد ژایلآ مــظن تهباــشم ندــش راکــشآ یارب 18 و 17 رــیواصت رد دنک هرگ زا رارکت دحاو کی ،10 یاه هرگ راتخاــس اب ^AL70Ni₁₅Co₁₅

ژایلآ گارپ شارپ ریوصت رب فلتخم یاه سایقم رد ار جــنپ ود دــنت و سایقم هس رد ،هک دش هدهاــشم و میدومن قبطنم روکذم مینیمولآ نیا .دراد دوــجو ژایلآ نیا راتخاــس رب دنت و دنک هرگ قابطنا ناکــما یاه هرگ رد دوجوم مظن و هسدنه هک تخاس نــشور ام رب اه قابطنا یاهراتخاس رد هک یقیقد مظن زا هک تسا ییاه تبسن یاراد یملاسا یرگید هتکن و دیامن یم تیعبت هتفر راکب یرولب هبش لماکتم رایسب مظن رد ،هباشتم دوخ راتخاس دوجو ،تخاس نشور ام رب قابطنا نیا هک .)18 و 17 ریواصت(دیامن یم دشر یعاعش تروص هب هک تسا ژایلآ نیا رت عیسو هدودحم رد ژایلآ نیا ریوصت دش هتفگ هک روطنامه هتبلا راتخاس اب تسا نکمم و درادن قابطنا یبوانت مظن اب یاه هرگ راتخاس اب ژایلآ ریواصت رد حوضو مدع لیلد هب اما دشاب قبطنم هرگ هاش یسدنه یارب یرگید یرولب هبش هدام زا ،عیــسو هدودحم رد AL₇₀Ni₁₅Co₁₅

دروم رد حیضوت هب همادا رد هک .دش دهاوخ هدافتسا هرگ هاش رب قابطنا .میزادرپ یم نآ کی اهنآ عاونا ی همهرد اه رولب هبش رد دوجوم یبوانت هبــش مظن رتمونان دنچ کچوک رایسب سایقم رد ًلاومعم مظن نیا ،تسین سایقم هک ییاج نآ زا .تسا هدهاشم لباق نورکیم دنچ دودح رد تردن هب و

AL₇₀Ni₁₅Co₁₅

.AL₇₀Ni₁₅Co₁₅ ژایلآ زا گارپ شارپ ریوصت -16 ریوصت )Hiraga,1991,309 ( :ذخام

(9)

77

شزادرپ و ینورتکلا هعشا اب اهنت ًلاومعم کچوک یاهراتخاس نیا یسررب هسیاقم و یــسررب یارب هلاقم نیا رد اذل .تــسا ریذپ ناکما یا هنایار تسا ییاهرولب هبش نیرت گرزب زا یکی هک نوکیلیس رولب هبش ،یدروم ی هیرشن رد هک رولب هبش نیا .میدیزگرب ار هدش هتخانش نونک ات هک نوکیلیس رصنع زا نامردل اردناسکلا طسوت ،هدــش شرازگ ^Nature هبش ریاس هب تبسن یسایقم گرزب رایسب مظن یاراد و هدش هتخاــس هدش بجوم هلئسم نیا ،دنا هدش هتخانش نونکات هک تسا ییاهرولب رولب هبش کی زا لااب رایسب تیفیک و یئرم رون اب یریواصت ی هیهت ناکما .)19 ریوصت( (Ledermann, 2006, 942)دوش رسیم رد 14 یمتا ددع اــب یرصنع ،Si یراصتخا تملاع اب نوکیلیــس زا نیمز ی هتسوپ ی هدنزاس رصنع نیمود و دشاب یم نبرک هداوناخ اب بیکرت رد تعیبط رد رصنع نیا .تسا نژیسکا زا سپ یناوارف رظن اه گنس ی همه رد ًابیرقت و هدمآرد سیلیس یناک تروص هب نژیسکا ناهج ی هدنزاــس ار نبرک هک یا هنوگ هب ،دوــش یم تفای اه کاخ و .دنناد یم )یندعم(هدنزریغ ناهج ی هدنزاس ار میسیلیس و )یلآ(هدنز تروص هب مه و )مظنمان( تخیر یب تروص هب مه میسیلیس رصنع نآ رولب هبــش تلاح زین ًاریخا و دــشاب یم دوجوم تعیبط رد یرولب ی هدام نیرت مهم صلاخ تروص هب رصنع نیا .تسا هدش ییاــسانش رد سیلیس ای )^SiO₂( نوکیلیــس دیسکا .تسا یکینورتکلا تاعطق مظنم رایسب راتخاس یاراد و تسا رُد و قیقع نامه لکش نیرت صلاخ .(William and Sharp, 1983, 207-209) دشاب یم یرولب

زورنپ یراکیشاک دننامه دوخ یرولب هبش تلاح رد نوکیلیس رصنع اه یلض 10 شنیچ هوحن .تسا یعلض 10 رارکت دحاو یاراد هرگ هاش و تسا یبوانت هبش هقیرط هب و یعاعش نوکیلیس یرولب هبش هکبش رد لک بیترت نیدب و دنتسه لخادت یاراد رگیدکی اب اه یعلض 10 ینعی .)20 ریوصت( دنا هداد ششوپ ار حطس ،نوکیلیس یرولب هبش هکبش رد مظتنم یاه یعلض 10 لخادت زا و هدیشک یعلض شش :ینعی دنک یاه هرگ یتخاس ریز هکبــش ءازجا زین یرگید یازجا هتبلا ،دنا هدش رارکت ددعت هب ینویپاپ یعلض شش دنک هرگ یتخاس ریز هکبش رد هک تسا صیخشت لباق لخادت نیا رد .دشاب یمن دوجوم

راتخاس اب هرگ هاش یسدنه هباشت )5 نوکیلیس رولب هبش

یبوانت هبش مظن ،یهباشتم دوخ ،تیصاخ هس لیلد هب اه هرگ هاش هباشت نیا .دنهباشتم یعلض 10 یاهرولب هبش اب ،یعلض 10راتخاس و یراتخاس هکبش ریوصت رب هرگ هاش یتخاسریز هکبــش قابطنا رد مه رب هرگ هاش دوخ قابطنا رد مه و تسا تیور لباق حوضو هب نوکیلیس هباشت هسیاقم و یسررب روظنم هب همادا رد .نوکیلیس یراتخاس هکبش

.AL₇₀Ni₁₅Co₁₅ ژایلآ زا گارپ شارپ ریوصت رب فلتخم سایقم هس رد جنپ ود دنت هرگ قابطنا -18 ریوصت

. AL₇₀Ni₁₅Co₁₅ژایلآ زا گارپ شارپ ریوصت رب فلتخم سایقم هس رد جنپ ود دنک هرگ قابطنا -17 ریوصت نوکیلیس یرولب هبش راتخاــس اب هرگ هاش یبوانت هبش مظن هــسیاقم

(10)

78

هفص( یبرغ ناویا رد دوجوم هرگ هاش ،اهرولب هبش و اه هرگ هاــش نایم رد هداعلا قوف تقد و ییابیز لیلد هب ،ار ناهفصا عماج دجسم )داتسا .مییامن یم هسیاقم نوکیلیس رولب هبش یراتخاس هکبش اب ارجا رب )11ریوصت( ناهفصا عماج دجسم یبرغ ناویا هرگ هاش قابطنا اب ،تسا دوهشم 21ریوصترد هکنانچ نوکیلیس رصنع یرولب هبش راتخاس رب درب هنماد و یسدنه مظن رظن زا اه تمسق یمامت رد راتخاس ود ره یم هباشتم ًلاماک مرف رظن زا زین اه تمسق زا یضعب رد و دنقبطنم مه .دنشاب راتخاس رب )13ریوصت( روکذم هرگ هاش یتخاس ریز هکبش قابطنا رد تسا هدش هئارا 22ریوصت رد هکنانچ زین نوکیلیس رصنع یرولب هبش رظن زا مه و هنماد و درب رظن زا مه یهجوت بلاج و لماک رایسب قابطنا .تسا رارقرب اه تمسق زا یرایسب رد یمرف

یقلات زا لکشتم نوکیلیس راتخاس میسرت ،ج -نوکیلیس راتخاس یور رب مظتنم یاه یعلض 10 قابطنا ،ب -یرولب هبش تلاح رد نوکیلیس رصنع ریوصت ،فلا -20 ریوصت .یرولب هبش مظن اب مظتنم یاه یعلض 10 یقلات شیامن ،د -مظتنم یاه یعلض 10 رد تسا هتفرگ رارق راتخاس زکرم رد )0 ,0 ,0( تاصتخم رد یزکرم متا ،فلا ریوصت -19 ریوصت لیام ییامن ،ج ریوصت .تسا هتفرگ رارق راتخاس جراخ رد یزکرم متا اما فلا هباشم ،ب ریوصت .دهد یم ناشن ار هباشم راتخاس زا ینوی هعشا اب یشرب ،د ریوصت و فلا ریوصت زا )Ledermann, 2006, 942( :ذخام

فلا ب

ج د

(11)

راتخا�س یور رب ناهفصا ع�ماج دج�سم یبرغ ناویا هرگ ها�ش قا�بطنا -21 ر�یوصت .نوکیلیس یرولب هبش یور رب ناهفصا عماج دجسم یبرغ ناویا هرگ هاش یتخاس ریز هکبش قابطنا -22 ریوصت

.نوکیلیس یرولب هبش راتخاس

هجیتن

رد و تسا هتشاد زاتمم و هژیو یهاگیاج تنس یایند رد هــسدنه و بتک و یرامعم راثآ ،ینید فراعم و مولع ریظن یفلتخم یاــه هزوح

.تسا هدوب دومن و رهاظت یاراد یملع لئاسر لیلد هب ناوتب دیاش ار یملاسا هرود رد هسدنه رنه هب نتخادرپ لیلد یضعب داقتعا هب هک ارچ .تسناد یملاسا رنه ینید و یبهذم تیهام تایضایر اب ،رنه رد یبهذم یلاعت هئارا یارب هتسیاش شور اهنت نیققحم هچنآ و یملاسا یرامعم رد تایضایر ،تسا ریذپ ناکما نیرولب هسدنه و ،دراد یساسا شقن دوش یم هدناوخ یملاسا ینیئزت یاهرنه ًاحلاطصا تایضایر یارب یملاسا ینیب ناهج رد نارگــشهوژپ یخرب یروط هب ریظن زین ناملسم نیرکفتم زا رگید یضعب .دنتسه لئاق سدقت یعون نهذ یفاص ار نآ و دنا هدوب لئاق یتاذ شزرا هسدنه یارب نودلخ نبا .دنتسناد یم زا یکی هسدنه ،دشاب هک هچره هسدنه هب نتخادرپ لیلد لاح ره هب رصاعم یرامعم رد هنافساتم اما ،تسا یناریا -یملاسا رنه هصخشم هوجو لیصحت نارامعم هک هچنآ و درادن ار هتشذگ هاگیاج رگید هسدنه یناریا و یمیسرت هسدنه هب دودحم دنناد یم هــسدنه باب رد نیزورما هدرک باب رد یهاگشناد ثحابم رد هنافساتم و دشاب یم ایارم و رظانم هسدنه .درادن دوجو یلصف رس یملاسا -یناریا هسدنه تخانش تسنیا ،دوش یم تفایرد شهوژپ نیا زا تسخن هبترم رد هک هچنآ ات تسا هدش بجوم ،هسدنه رب ناملسم نادنمرنه طلست و فوقو ،هک و اهرولب ینعی ،ناهج تاقولخم نیرت قیقد و نیرت لماک اب ،ناشیا رنه .)18 و17 ریوصت( دبایب یریظن یب تهباشم یسدنه رظن زا ،اهرولب هبش یحارط رد ،هک تسنیا ،دراد دیکات نآ رب شهوژپ نیا هک یرگید هتکن .تسا هدش هدافتسا یبوانت هبش مظن زا )هرگ هاش(هباشتم دوخ یاه هرگ

رتدوز لاس 500 یبوانت هبش مظن هلئسم اب یناریا ناملسم نارامعم ینعی .دنا هتشاد ییانشآ برغ یایند زا یضعب نایم هباشت تلع دش ناونع قیقحت نیا هیضرف رد هچنانچ اما تعیبط زا ینیع دیلقت ،یعیبط یاهراتخاس اب یتنس یرامعم ءازجا زا یتنس یرامعم ماظن رد هسدنه هب عوجر شور یترابع هب ینعی تسین .تسا هدوبن میقتسم ریغ ریز مارگاید تروص هب

زیگنا تریح هباشت دوجو هک تخاس نشور ام رب قیقحت نیا یاه هتفای زا دیلقت لصاح یپوکسورکیم یرولب هبش یاه راتخاس اب ینیچ هرگ نایم یپوکسورکیم یاهراتخاس نیا هدهاشم ناکما هک ارچ ،تسین تعیبط عوجر ار هباشت نیا تلع دیاب اذل و تسا هدوبن رودقم یتنس نارامعم یارب .تسناد هسدنه مان هب یا همشچرس هب یتنس نارامعم میقتسم

و عوجر اب هکلب ،تعیبط زا ینیع دیلقت نودب یتنس نارامعم نیاربانب ملاع تاقولخم یریگ لکش یانبم هک یلوصا و هسدنه و ردق هب فوقو یتاهباشت یاراد زین تعیبط اب هک دنا هدروآ دوجوب ار یراثآ ،دنشاب یم زین .تسا هدننک هریخ

اه تشون یپ

هنابرع هژاو زا یملاــسا یاهرنه تانیئزت یراذــگمان رد یبرغ نــیقیقحم 1 لیلاد دوجو مدع رطاخ هب هلاقم نیا رد هک ،دنا هدومن هدافتسا (Arabesque) هنابرع هژاو زا هدافتسا زا ، دنشاب هتشاد یبرع هشیر تانیئزت نیا هکنیا تابثا یارب یفاک یارب ول روسفورپ ریظن ینیققحم ًاریخا هک تسنیا هجوت بلاج هتکن .میدومن یراددوخ .دنا هدومن هدافتسا (girih) هرگ یناریا هژاو زا یسدنه یملاسا تانیئزت

شوقن خیرات .تسا ینیچ هرگ یلصا یازجا زا یکی و دیشروخ یانعم هب هسمش 2 یکی دیشروخ ای رهم هنودرگ شقن تسا نهک رایسب یرامعم خیرات رد هنوگ دیشروخ جنپ یتمدق اب ناتسزوخ رد راب نیتسخن هناشن نیا .تسا یناریا نهک شوقن نیمه زا

(12)

80

نایناریا یاهرواب رد فرژ و قیمع یا هشیر هک تسا نیا رب هاوگ و هدش هدید هلاس رازه زیق( یدام یا هرخص رباقم رد دنواهن نایگ هپت لافس رد دیشروخ شقن .تسا هتشاد .تسا هدوب هدافتسا دروم دایز یشنماخه رنه رد و )ناپاق تلااقم و بتک رد هک Tiling based هژاو زا تسیا همجرت یتخاس ریز هکبش 3

.تسا هدش هدافتسا نآ زا یبرغ نارگشهوژپ )لامعا( لاکشلاا نم عانصلا و لامعلا هیلا جاتحی ام یف« باتک لماک ناونع 4

.دشاب یم »هیسدنهلا تسا قلعتم )یبذج اضریلع دیس( یناریا هسدنه باتک فلوم رظن رب انب هلاسر نیا 5 هجرت زا سپ هک ینانبوک للهادبع نبا قاحساوبا یرجه مهن نرق نادیضایر و دنمشناد هب )1383 ،یبذج( .تسا هدومن مضنم نادب ار هلاسر نیا )هسدنهلا لامعا( یناجزوب باتک یم متفه ات مجنپ نورق هب قلعتم و فلوملا لوهجم ار هلاسر نیا ولغوا بیجن مناخ اما .)182 ،1379 ،ولغوا بیجن(دناد 6 Branko Grrunbaum.

7 G. C. Shephard.

8 Eric Broug.

رد هک (Repeat unit) "رارکت دحاو" کی زا تسترابع هرگ لماک هنیمز کی 9 .دوش یم هدیمان "هریگاو" یتنس یرامعم یلیلاد هب ،یملاسا یرامعم رد نیئزت و هسدنه باتک فلوم ولغوا بیجن مناخ 10 یم لیلاد نیا هلمج زا .تسا یرومیت هرود ناریا هب قلعتم یپاقپوت راموت دراد داقتعا دراد دوجو ناریا رد طقف هک دومن هراــشا هتسجرب یراکیــشاک یعون دوجو هب ناوت و )ع( یلع هتفای نارود یاه مان ررکم روــهظ نینچمه ،درادن دوجو رگید طاــقن رد و یاهانب رد و دراد جاور رایسب ناریا رد هک تسا یپاقپوت راموط یاه حرط رد )ص(دمحم .)52-50 ،1379 ،ولغوا بیجن( تسا ردان رایسب ناملسم یاه روشک رگید 11 David Wade.

12 Jay Bonner.

13 Craig S. Kaplan.

14 (Taprats)

هتــسجرب ناد یضایر و نادکیزیف )Roger Penrose) زورــنپ رــجار 15 .تسا یسیلگنا 16 Self-similarity.

Iterative) رارکت هار زا لیکــشت ، (self-similarity)دوخ هب هباــشت 17

لاکشا یلک یگژیو هس (fractional dimension)یرسک دعب و ^(formation .تسا یلاتکارف 18 Amorphous.

19 Disordered.

20 Glassy.

21 Crystalline.

یبوانت هبــش رولب هژاو زا یراـــصتخا (Quasicrystal) روــلب هبــش 22 .دشاب یم(Quasiperiodic Crystal) رون جوم لوط رادقم قبط تادــماج حطــس اب رون یاه نوتوف دروخرب رثا رد 23 هدننک سکعنم هیلا تماخض ناوت یم نآ دروخرب هیواز و دماج حطس هب هدننک دروخرب رد گارب شارپ هدیدپ زا .دــنیوگ یم گارپ شارپ ار هدیدپ نیا دروآ تــسد هب ار رون .دوش یم هدافتسا حطس کیزیف

:عبانم تسرهف

.نارهت ،ردیلک تاراشتنا ،هیوب لآ ورملق رد ناریا یرامعم ،)1381( ارتیم ،دازآ تاراشتنا ،نایحیبذ زورهب همجرت ،یملاسا یسدنه شوقن ،)1387( کیرا ،کورب .نارهت ،رایزام ،شورس تاراشتنا ،لمع رد هسدنه دربراک ،یناریا هسدنه ،)1383( اضریلع ،یبذج

.نارهت تاراشتنا ،عماج دجاسم ،متشه رتفد ،همانجنگ ،)1375( زیبماک ،یمساق یجاح

.نارهت ،هنزور تاراشتنا ،یتشهب دیهش هاگشناد تاراشتنا ،هتفر دای زا یاهرنه یایحا ،)1374( نیسح ،دیفم و زانهم ،هداز سیئر .نارهت ،یلوم

،یتسد یاه رنه و یملاسا یرامعم رد ینیچ هرگ ،)1365( نیــسح ،یدیشرمز .نارهت ،یهاگشناد رشن زکرم ،روشک یگنهرف ثاریم نامزاس تاراشتنا ،یدنبراک و هرگ ،)1385( رغصا ،فابرعش

.نارهت ،رون ناحبس مامتها هب ،یدنبراک و هرگ ،فاب رعش رغصا داتسا راثآ هدیزگ ،)1385( رغصا ،فابرعش

.نارهت ،رنه ناتسگنهرف ،داژن یکم یدهم دادرهم همجرت ،یملاسا یرامعم رد نییزت و هسدنه ،)1387( ورلگ ،ولغوا بیجن

.نارهت ،هنزور تاراشتنا ،یدنه دیب یمویق خیرات هرگنک نیمود تلااــقم هعومجم ،شقن تقیقح ،)1378( یداــه ،یمیدن

.نارهت ،روشک یگنهرف ثاریم نامزاس ،مود دلج،ناریا یزاسرهش و یرامعم رتفد ،نایمساق میحر همجرت ،یملاسا تیونعم و رنه ،)1375( ،نیسح دیس ،رصن

.نارهت ،رنه ینید تاعلاطم Bamberg, John, Grant Cairns and Devin Kilminster (2003), The crystallographic restriction, permutations, and Goldbach’s conjecture, American Mathematical Monthly, vol 110, p202–209.

Bindi, L, Steinhardt, P.J, Yao, N, and Lu, P.J. (2009), Natu- ral quasicrystals, Science, 1306–1309.

Golombek, Lisa and Donald Wilber (1988), The Timurid Architecture of Iran and Turan, 2 vols, Princeton University press, Princeton.

Hiraga, Kenji (1991), Structure and Structural Change of Al-Ni-Co Decagonal Quasicrystal by High-Resolution Elec- tron Microscopy, Materials Transactions, Vol. 32, No. 4, pp 308-314.

Kaplan, Craig (2002), a dissertation submitted in partial fulfilment of the requirements, for the degree of Doctor of Philosophy, University of Washington.

Lederman, Alexandra(2006), Three-dimensional silicon inverse photonic quasicrystals for infrared wavelengths, Nature materials, VOL 5, pp 942-945.

Lu J. Peter and Paul J. Steinhardt (2007), Decagonal and Quasi-crystalline Tiling’s in Medieval Islamic Architecture.

Science. Vol. 315, pp1106-1110.

Nasr, Syed Hossein, (1976), Islamic Science: An Illus- trated Survey, World of Islam Festival Publishing, London.

Shechtman, D and I. Blech (1984), Metallic Phase with Long-Range Orientational Order and No Translational Sym- metry, Physical Revieve Letters, Volume, pp 1951-1953.

Steinhardt J. Paul and Stellan Ostlund (1987), The Phys- ics of Quasicrystals, World Scientific Publishing, pp 1-15.