ﺮﻴﺛﺄﺗ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ و
ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
ﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ و
ناﺰﻴﻣ ﺲﻧﺎﺳا
ﻲﺒﺷردﺎﺑ
Dracocephalum moldavica .) (
يروﺮﺳ ﺎﻴﻓﻮﺳ
* ،1
مﺪﻘﻣ ﺪﻤﺤﻣ ،2
ﻲﻤﺷﺎﻫ ﺪﻴﻤﺣ
3
1 . ﻪﻳودا ،ﻲﻳوراد نﺎﻫﺎﻴﮔ هوﺮﮔ ،ﺪﺷرا ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ يﻮﺠﺸﻧاد ﻪﺑﺎﺷﻮﻧ و يا
دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﻛ ةﺪﻜﺸﻧاد ،يا
2 . ﺪﻬﺸﻣ ﻲﺳودﺮﻓ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﻛ ةﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﻧﺎﺒﻏﺎﺑ هوﺮﮔ ،رﺎﻳدﺎﺘﺳا
3 . دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻪﻳﺎﭘ مﻮﻠﻋ ةﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﻤﻴﺷ هوﺮﮔ ،رﺎﻳدﺎﺘﺳا
ﻪﻟﺎﻘﻣ لﻮﺻو ﺦﻳرﺎﺗ :
ﻪﻟﺎﻘﻣ شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ :
هﺪﻴﻜﭼ
ا ﻦﻳ ﻘﺤﺗ ﻖﻴ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺳرﺮﺑ ﻲ ﺮﺛا حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ دﻮـﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ و
ﻒـﻳدر ﺔﻠـﺻﺎﻓ ﺖـﺷﺎﻛ
ﺮـﺑ ﻤﻋ دﺮـﻜﻠ و ناﺰـﻴﻣ ﺲﻧﺎـﺳا هﺎـﻴﮔ ﻲﺒـﺷردﺎﺑ
Dracocephalum moldavica L.) (
رد 100 ﻛ يﺮﺘﻣﻮﻠﻴ ﻗﺮﺷ بﻮﻨﺟ ﻲ
ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
. ﺎﻣزآ ﺶﻳ ﻪﺑ ترﻮﺻ رﻮﺘﻛﺎﻓ ﻞﻳ ﺐﻟﺎﻗ رد
حﺮﻃ كﻮﻠﺑ ﺎﻫ ي
ﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ ﻲ
ﺎﺑ 3 اﺮﺟا راﺮﻜﺗ ﺷ
ﺪ . ﺗ يﺎﻫرﺎﻤﻴ
ﺎـﻣزآ ﺶﻳ ﻞﻣﺎـﺷ 4
ﻧ دﻮـﻛ ﺢﻄـﺳ نژوﺮـﺘﻴ
) 0 ، 50 ، 100 ، 150 ﻛ مﺮﮔﻮـﻠﻴ رد
رﺎﺘﻜﻫ ( و 3 ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
) 20 ، 30 ، 40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( دﻮﺑ . ﺎﺘﻧ ﺞﻳ ﺲﻧﺎﻳراو ﺔﻳﺰﺠﺗ
ﻧ دﻮﻛ داد نﺎﺸﻧ نژوﺮﺘﻴ
و ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
ﺮﻴﺛﺄـﺗ
ﻲﻨﻌﻣ راد ي لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد 05
/ 0 داﺪﻌﺗ ،عﺎﻔﺗرا ﺮﺑ ﺪﺻرد ﻲﻋﺮﻓ ﺔﺧﺎﺷ
ﮔ دﺮـﻜﻠﻤﻋ و ﺲﻧﺎـﺳا ﺪـﺻرد ،ﻪـﺗﻮﺑ ﻚﺸـﺧ و ﺮﺗ نزو ، هﺎـﻴ
دراد .
ﺑ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴ
ﮔ عﺎﻔﺗرا
،هﺎﻴ داﺪﻌﺗ ﺧﺎﺷ ﻲﻋﺮﻓ ﺔ
ﻠﺻﺎﻓ رد ﻪﺗﻮﺑ ﻚﺸﺧ و ﺮﺗ نزو و ﺔ
ﺖﺸﻛ 40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ دﺮﺑرﺎﻛ و 100
ﻛ مﺮﮔﻮـﻠﻴ دﻮـﻛ رﺎـﺘﻜﻫ رد
ﻧ نژوﺮﺘﻴ
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﻳ ﮔ ﻚﺸﺧ نزو دﺮﻜﻠﻤﻋ هﺎﻴ
) 4 / 10 رﺎﺘﻜﻫ رد ﻦﺗ (
ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد ، )
46 / 0 ﺪـﺻرد ( ﺲﻧﺎـﺳا دﺮـﻜﻠﻤﻋ و )
9 / 44
ﻛ مﺮﮔﻮﻠﻴ
رﺎﺘﻜﻫ رد ( رد ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺸﻛ
40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ دﺮﺑرﺎﻛ 100 ﻛ مﺮﮔﻮﻠﻴ
ﻧ دﻮﻛ رﺎﺘﻜﻫ رد نژوﺮﺘﻴ
ﻪـﺑ ﺖـﺳد
ﺪـﻣآ . سﺎـﺳاﺮﺑ
ﺎﺘﻧ ﺞﻳ ا ﻦﻳ ﻘﺤﺗ ﻖﻴ ﺖﺸﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ 40
ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ دﺮﺑرﺎﻛ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ 100
ﻛ مﺮﮔﻮﻠﻴ
ﻧ دﻮﻛ رﺎﺘﻜﻫ رد نژوﺮﺘﻴ
اﺮﺑ ي ﻟﻮﺗ ﺪﻴ ﺲﻧﺎـﺳا و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺜﻛاﺪﺣ
ﮔ هﺎﻴ ﺒﺷردﺎﺑ ﻲ اﺮﺷ رد ﻂﻳ ژﻮﻟﻮﻛا ﻲﻜﻳ ﺻﻮﺗ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻪﻴ
ﻲﻣ دﻮﺷ .
ﺪﻴﻠﻛ هژاو ﺎﻫ : ﺒﺷردﺎﺑ
،ﻲ ،دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﻧ دﻮﻛ ،ﺖﺷﺎﻛ
،نژوﺮﺘﻴ ﻣ ناﺰﻴ ﺲﻧﺎﺳا .
هرود
15 هرﺎﻤﺷ
4 نﺎﺘﺴﻣز 1392
ﻪﺤﻔﺻ يﺎﻫ 194 - 179
L
مدقم ناریا ،ناغماد ،ناغماد دحاو ،یملاسا
ناریا ،ناغماد ،ناغماد دحاو ،یملاسا
1 . ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻲﺒﺷردﺎﺑ ﻳ ﺎ ﻮﺒﺷردﺎﺑ
Dracocephalum moldavica L.)
، (
ﻪﻛ
رد ﻲﺴﻴﻠﮕﻧا ﻪﺑ
Moldavian balmنآ ﻪﺘﻔﮔ
ﻲﻣ دﻮﺷ
، ﻲﻫﺎـﻴﮔ
ﻲﻔﻠﻋ و ﻳ ﻚ ﻪﻟﺎﺳ
و ﺖﺳا ﻪﺑ داﻮﻧﺎﺧ ة ﺎﻨﻌﻧ ﻋ
(Lamiaceae)نﺎﻴ
ﻖﻠﻌﺗ دراد . ﻦﻳا هﺎﻴﮔ
، ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻴﺳآ ـﻛﺮﻣ يﺰ و ﻲـﻠﻫا هﺪـﺷ رد
ﺰﻛﺮﻣ و قﺮﺷ ﺎﭘورا ﺖﺳا ] 29 [ . ﺲﻨﺟ ﻲﺒﺷردﺎﺑ
،1
رد ﺎﻴﻧد 45
ﻧﻮﮔ ﺔ ﻲﻔﻠﻋ و ﻪﭽﺘﺧرد يا ] 48 [ و رد ناﺮﻳا 8 ﻧﻮﮔ ﺔ هﺎﻴﮔ ﻲﻔﻠﻋ
ﻚﻳ ﻪﻟﺎﺳ و ﻟﺎﺳﺪﻨﭼ ﺔ ﺮﻄﻌﻣ دراد ﻪـﻛ ﻲـﺧﺮﺑ زا ﻦـﻳا ﻪـﻧﻮﮔ ﺎـﻫ
يرﺎﺼﺤﻧا ناﺮﻳا
ﺪﻨﺘﺴﻫ ] 14 [.
ﻲﻣﺎﻤﺗ ماﺪﻧا هﺎﻴﮔ يوﺎـﺣ ﺲﻧﺎـﺳا ﺖـﺳا و راﺪـﻘﻣ نآ رد
ﺖﻤﺴﻗ ﺎﻫ ي ﻒﻠﺘﺨﻣ توﺎـﻔﺘﻣ ﺖـﺳا . ﻞـﮔ و ماﺪـﻧا ﻲﺸـﻳور
ﻲﺒﺷردﺎﺑ و گﺮﺑ ﺎﻫ و ﻪﻗﺎﺳ يﺎﻫ ناﻮﺟ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا
راد ار ﺪﻧ ] 3 [ . داﻮﻣ ﺮﺛﺆﻣ ة ﻲﺸﻳورﺮﻜﻴﭘ ﻲﺒﺷردﺎﺑ
مارآ ﺶـﺨﺑ و
روآﺎﻬﺘﺷا ﺖﺳا
، ﺖﻴﺻﺎﺧ ﺪﺿ ﻲﻳﺎﻳﺮﺘﻛﺎﺑ دراد
و ياﺮﺑ ياواﺪﻣ
لد د در و ﺦﻔﻧ ﻢﻜﺷ و ﺎﻣﺮﺳ
،ﻲﮔدرﻮﺧ دردﺮﺳ
و ياﺮﺑ ﺖﺴﺷ
و يﻮﺷ نﺎﻫد و رد ناﺪﻧد ﺎﻫدرد هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻣ
.دﻮﺷ
،ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ
ﻲﻣ ناﻮﺗ زا نآ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ دﺎﻤﺿ رد يﺎﻫدرد ﻲﻤﺴـﻴﺗﺎﻣور هﺮـﻬﺑ
ﺖﺴﺟ . ﻦﻳا هﺎﻴﮔ ﺖﻴﺻﺎﺧ يرﻮﻣﻮﺗﺪﺿ ﺰﻴﻧ
دراد ] 47 [ . رﺎﺼﻋ ة
ﻲﺑآ نآ صاﻮﺧ ﻲﺘﻧآ ناﺪﻴﺴﻛا راد د ] 29 [ . ﺲﻧﺎﺳا ﻦﻳا هﺎﻴﮔ رد
ﻊﻳﺎﻨﺻ
،يزﺎﺳوراد ﻲﺸﻳارآ
و
،ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ ﻲﻳاﺬﻏ
و
،يزﺎﺳﺮﻄﻋ
يﺎـﻫدﺮﺑرﺎﻛ ﻲـﻧاواﺮﻓ
.دراد ﻦﭘﺮﺗﻮـﻧﻮﻣ ـﻫ
يﺎ نﮋﻴﺴـﻛا د را 90
ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا نآ ار ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻫد ] 16 [ . تﺎـﺒﻴﻛﺮﺗ ﺪـﻤﻋ
ة
ﺪﻧزﺎﺳ ة ﺲﻧﺎﺳا لاﺮﺘﻴﺳ ) 2
40 ﺎﺗ 45 ﺪﺻرد ( و ﻞﻴﻧارژ تﺎﺘﺳا
3
) 15 ﺎﺗ 15 ﺪﺻرد ( ﺪﻨﺘﺴﻫ ] 2 [ .
ﺪﻨﭼﺮﻫ داﻮﻣ
،هﺮﺛﺆﻣ
ًﺎﺳﺎﺳا ﺎﺑ ﺖﻳاﺪﻫ يﺎﻫﺪﻨﻳآﺮﻓ ﻲـﻜﻴﺘﻧژ
ﻪﺘﺧﺎﺳ ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ
، ﺖﻴﻤﻛ و ﺖﻴﻔﻴﻛ نآ ﺎﻫ ﻪﺑ رﻮﻃ يزرﺎﺑ ﺖـﺤﺗ
ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻄﻴﺤﻣ )
،بآ
،ﻢﻴﻠﻗا رﻮﻧ و كﺎﺧ ( راﺮﻗ ﻲﻣ ﮔ ﺪﻧﺮﻴ
،
1. Dracocephalum
2. Citral
3.Geranyl acetate
ﻪﺑ رﻮﻃ ي
،ﻪﻛ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺐﺒﺳ ﻲﺗاﺮﻴﻴﻐﺗ رد ﺪـﺷر و ﻮـﻤﻧ
نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻲﻳوراد و ﺰـﻴﻧ ﺖـﻴﻤﻛ و ﺖـﻴﻔﻴﻛ داﻮـﻣ ةﺮﺛﺆـﻣ نآ ﺎـﻫ
ﻲﻣ دﻮﺷ ] 3
.[ نﺎﻣز
،ﺖﺷﺎﻛ يﺰﻴﺨﻠﺻﺎﺣ
،كﺎﺧ ﺗﺄ ﻦﻴﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ
ﻲﻳاﺬﻏ درﻮﻣ
،زﺎﻴﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﻞـﺻاﻮﻓ ﻛ ﺖـﺷﺎ ﺐـﺳﺎﻨﻣ رد ﺮـﻫ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺶﻘﻧ هﺪﻤﻋ يا رد يﻼﺘﻋا ﻲﻤﻛ و ﻲﻔﻴﻛ ﺖﻴﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ـﻫ يﺎ
ﻪﻳﻮﻧﺎﺛ ﺪﻧراد ] 52 [ .
ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺟﻮﺗ نژوﺮﺘﻴﻧ رد ﺶﻳاﺰﻓا لﻮﺼﺤﻣ زا ﻚﻳ فﺮﻃ
و ﺶﻫﺎﻛ ناﺰﻴﻣ نآ رد كﺎﺧ زا فﺮﻃ ﺮﮕﻳد ﺐﺒﺳ هﺪﺷ ﺖـﺳا
ﻪﻛ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻪﺑ رﻮﻃ هﺪﻨﻳآﺰﻓ ا ي ﻪﺑ ـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺔ تاﺮﻴﺛﺄـﺗ يﺎـﻫدﻮﻛ
ﻲﻧژوﺮﺘﻴﻧ يور
روآ ﻧ ﺪ و زا نآ ﺎﻫ ياﺮﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻴﻟﻮﺗ هدﺎﻔﺘـﺳا
ﻛ ﺪﻨﻨ . زا يﻮﺳ ﺮﮕﻳد نژوﺮﺘﻴﻧ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ كﺮﺤﻣ ﺪﺷر ﻲﺸﻳور زا
ﻪﻠﻤﺟ ﺶﻳاﺰﻓا داﺪﻌﺗ و ﺢﻄﺳ گﺮﺑ
، ﺖﺳﺎﻬﺗﺪﻣ ﻪﻛ
ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ
ار نآ حﺮﻄﻣ هدﺮﻛ ﺪﻧا ] 4 [ . تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﺸـﻧ
ﻲـﻣ ﻫد ـﻨ ﺪ ﻪـﻛ رد
هﺎﻴﮔ عﺎﻨﻌﻧ و شﻮـﺠﻧزﺮﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا
زا ﺖـﻴﺒﺜﺗ ﺪـﻨﻨﻛ ة نژوﺮـﺘﻴﻧ
ﺐﺒﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﻤﻋ دﺮﻜﻠ ﺲﻧﺎﺳا نآ ﺎﻫ ﺪﺷ ] 44
، 58 [.
ﺮـﺛا دﻮـﻛ
ﻪﻧژوﺮﺘﻴﻧ ﺮﺑ ناﺰﻴﻣ ﻞﻛ ﺲﻧﺎﺳا و ﺮﻳدﺎﻘﻣ ود دﺎﻣ ة ﺎﻔﻟآ ـ نﻮﺟﻮﺗ
و ﻦﻟوزﺎﻣﺎﻛ زا
تﺎﺒﻴﻛﺮﺗ دﻮﺟﻮﻣ رد ﺲﻧﺎـﺳا هﺎـﻴﮔ ﻦﻴﻄﻨﺴـﻓا
(Artemisia absintinium)
ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﺷ . ﺎـﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا ناﺰـﻴﻣ
نژوﺮﺘﻴﻧ ) ﺎﺗ 150 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد رﺎﺘﻜﻫ ( ناﺰـﻴﻣ ﻞـﻛ ﺲﻧﺎـﺳا و
تﺎﺒﻴﻛﺮﺗ ﻔﻟآ ﺎ ـ نﻮـﺟﻮﺗ و ﻦﻟوزﺎـﻣﺎﻛ ﺶﻳاﺰـﻓا
ﻳ ﺖـﻓﺎ ] 12 [ .
تﺎــﻧﺮﺑ رد تﺎــﻘﻴﻘﺤﺗ دﻮــﺧ
نﺎﺸــﻧ داد
، ندوﺰــﻓا 40 ﺎــﺗ 50
مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد رﺎﺘﻜﻫ نژوﺮﺘﻴﻧ ﻪﺑ ترﻮﺻ كﺮـﺳ ﺲـﭘ زا ﻦﻴـﻟوا
ﺖﺷادﺮﺑ
، ﺐﺒﺳ ﺶﻳاﺰﻓا دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻲﺸـﻳورﺮﻜﻴﭘ
هﺎـﻴﮔ ـﻧﻮﺑﺎﺑ ﺔ
وﺎﮔ ﻢﺸﭼ ﻲﻣ دﻮﺷ ] 22 [ . هﺎﻴﮔرد ﻪﺋﻮﻟآ ارو هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺷ ﺪ ﻪﻛ دﻮﻛ
نژوﺮﺘﻴﻧ ﺚﻋﺎﺑ دﻮﺒﻬﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ لﻮﺼـﺤﻣ و
،ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ ﺚـﻋﺎﺑ
ﺶﻳاﺰﻓا هزاﺪﻧا و نزو گﺮﺑ نآ ﻲﻣ دﻮـﺷ ] 60 [ . رد تﺎـﻘﻴﻘﺤﺗ
مﺎﺠﻧا هﺪﺷ رد درﻮﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﭻﻟﺎﻣ و نژوﺮـﺘﻴﻧ ﺮـﺑ
هﺎـﻴﮔ درزﺮﺒـﺻ
هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪـﺷ ﻪـﻛ دﻮـﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ ﺚـﻋﺎﺑ
ﺶﻳاﺰـﻓا نزو
،ﻪـﺗﻮﺑ
ﺶﻳاﺰﻓا داﺪﻌﺗ گﺮﺑ و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳا هﺎﻴﮔ ﻲﻣ دﻮﺷ ] 45 [.
ﻢﻛاﺮﺗ ﻲﻫﺎـﻴﮔ ﺰـﻴﻧ زا ﻞـﻣاﻮﻋ ـﻬﻣ ﻢ ﻦﻴـﻴﻌﺗ ﺪـﻨﻨﻛ ة ﺪـﻴﻟﻮﺗ
بﻮﺴﺤﻣ ﻲﻣ
.دﻮﺷ ﻪﺑ رﻮﻃ ي ﻪﻛ
، ﺮﮔا ناﺰﻴﻣ ﻢﻛاﺮﺗ ﻪﺗﻮﺑ ﺶﻴﺑ زا
ﺪﺣ بﻮﻠﻄﻣ
،ﺪﺷﺎﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻪﺑ زاﺪﻧا ة ﻲﻓﺎـﻛ رد رﺎـﻴﺘﺧا
ﻪﺗﻮﺑ راﺮﻗ ﻲﻤﻧ دﺮﻴﮔ و ﺲﻜﻋﺮﺑ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ ﻢﻛاﺮﺗ ﻪـﺗﻮﺑ ﺮـﺘﻤﻛ زا
ﺪﺣ بﻮﻠﻄﻣ ﺪـﺷﺎﺑ زا تﺎـﻧﺎﻜﻣا ﻲـﻄﻴﺤﻣ
دﻮـﺟﻮﻣ ﻪـﺑ ﻮـﺤﻧ
بﻮﻠﻄﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻧ ﻲﻤ دﻮﺷ ﻪﻛ ﻦﻳا ﺮـﻣا ﻪـﺑ ﺶﻫﺎـﻛ لﻮﺼـﺤﻣ
ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ ] 13
، 41 ، 42 [ . نﺎﻫﺎﻴﮔ ﺦﺳﺎﭘ ﺎﻫ ي ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻪـﺑ
ﺖﺷﺎﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ ﻫ
يﺎ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﺪـﻨﻫد . ﻲـﻜﻳ زا ﻞـﻣاﻮﻋ
ﻢﻬﻣ رد ﻢﻴﻤﺼﺗ يﺮـﻴﮔ يﺎـﻫ ﻲـﻋارز ﻪـﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ﻲﺑﺎﻴﺘـﺳد ﻪـﺑ
يﺎﻫدﺮﻜﻠﻤﻋ ﻻﺎﺑ
و ﺎﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ
،بﻮﻠﻄﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻠـﺻﺎﻓ ﺔ ﺐـﺳﺎﻨﻣ
ﺖﺸﻛ ﺖﺳا ] 32 [ .
رد هﺎﻴﮔ ﻲﻳوراد درزﺮﺒـﺻ ﺪﻫﺎﺸـﻣ
ه
،ﺪـﺷ ﻲﻧﺎـﻫﺎﻴﮔ ﻪـﻛ
ﺪﻨﺘﺴﻧاﻮﺗ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ يرﻮﻧ و ﻲﻳاﺬﻏ دﺎﻔﺘﺳا ة ﻪـﻨﻴﻬﺑ
،ﺪـﻨﻨﻛ ﺪـﺷر
يﺮﺘﻬﺑ ﺪﻨﺘﺷاد ] 59 [ . رد ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻢﻛاﺮﺗ ﺮـﺑ دﺎـﻣ ة هﺮﺛﺆـﻣ
) ﻦﻳرﺎﻤﻠﻴﺳ (
رد هﺎﻴﮔ ﻲﻳوراد لﺎﻐﻴﺘﻳرﺎﻣ ﻪﺑ
ﻦﻳا ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺪﻧﺪﻴﺳر
ﻪﻛ ﻪﭼﺮﻫ ﻢﻛاﺮﺗ هﺎﻴﮔ ﻪﺘﺷﺎﻛ هﺪﺷ ﺮﺘﻤﻛ
،دﻮﺷ رﻮﻧ يﺮﺘﺸﻴﺑ ياﺮﺑ
ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻦﻳرﺎﻤﻠﻴﺳ )
ﺎﺘﻣ ﺖﻴﻟﻮﺑ ﻪﻳﻮﻧﺎﺛ ( دﻮﺟﻮﻣ رد ﻪﻧاد رد رﺎﻴﺘﺧا
هﺎﻴﮔ راﺮﻗ ﻲﻣ دﺮﻴﮔ ] 54 [ . رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا ﻪﻛ رد ﺮﺼﻣ مﺎﺠﻧا
،ﺪﺷ
ﺪﻨﺘﻓﺎﻳرد ﻪﻛ ﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﺷﺎﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ رد
هﺎﻴﮔ ﻲﺒﺷردﺎﺑ ناﺰﻴﻣ
ﺲﻧﺎﺳا نآ ﺶﻳاﺰﻓا اﺪﻴﭘ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ] 36 [ . ناراﻮﺴـﮔﻮﻳ
، لﺎـﺳ رد
2005
، نﺎﻴﺑ
،دﺮﻛ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ لﻮﻃ گﺮﺑ هﺎﻴﮔ درزﺮﺒﺻ رد ﻠﺻﺎﻓ ﺔ
ﻛ ﺖﺷﺎ 2 ﻪﺗﻮﺑ زا ﻢﻫ ) 120 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ و ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ
دﺮﻜﻠﻤﻋ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﻠﺻﺎﻓ ﺔ ﺖﺷﺎﻛ 90 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ دﻮﺑ ] 51 [ . رد
ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﻫ ي ﻦﻴﺴﺣ و نارﺎﻜﻤﻫ
، لﺎﺳ رد 2006
، رد ﺶﻨـﻛاو
هﺎﻴﮔ ﻲﺒﺷردﺎﺑ ﻪﺑ ﻢﻛاﺮﺗ
،ﺖﺷﺎﻛ هﺪﻳد ﺪﺷ ﻪـﻛ
ﺖﺸـﻛ ﺔﻠـﺻﺎﻓ
ﻦﻴﺑ نﺎﻫﺎﻴﮔ ) 40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮـﺘﻣ ( يور ﺘﺸـﻴﺑ ﺮ يﺎـﻫرﻮﺘﻛﺎﻓ ﺪـﺷر
ﺛﺄﺗ ﺮﻴ ﺖﺒﺜﻣ ﺖﺷاﺬﮔ ] 47 [ . .
ﻲﺳرﺮﺑ يﺎﻫ يدﺰﻳا و
،نارﺎﻜﻤﻫ لﺎﺳ رد
1389
، نﺎﺸـﻧ داد
ﻪﻛ ﺮﻳدﺎﻘﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ نژوﺮﺘﻴﻧ و ﻢﻛاﺮﺗ
،ﺖﺷﺎﻛ ﺮﺑ
،ﺪـﺷر دﺮـﻜﻠﻤﻋ و
راﺪﻘﻣ ﺲﻧﺎﺳا هﺎﻴﮔ عﺎﻨﻌﻧ ﻲﻠﻔﻠﻓ
Mentha piperita L.)
ﺮﻴﺛﺄـﺗ(
ﻲﻨﻌﻣ يراد ﻪﺘﺷاد ﺖـﺳا ] 4 [ . ﻲـﺘﻤﺣر و
،نارﺎـﻜﻤﻫ لﺎـﺳ رد
1388
، شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﻛ رد هﺎﻴﮔ ﻪﻧﻮﺑﺎﺑ
(Matricaria recutita)
ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻢﻛاﺮﺗ ﻪﺗﻮﺑ و ناﺰﻴﻣ دﻮﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ ﺮـﺑ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﻞـﮔ
ﻚﺸﺧ و ﺲﻧﺎﺳا هﺎﻴﮔ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﻨﻌﻣ يراد دراد ] 10 [ .
ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﺛا ﻞﺻاﻮﻓ ﺖﺷﺎﻛ و دﻮـﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ يور
ﺪـﺷر
هﺎﻴﮔ ﻲﺒﺷردﺎﺑ رد ﺮﺼﻣ نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ عﺎﻔﺗرا
،هﺎﻴﮔ نزو ﻚﺸﺧ
گﺮﺑ و دزﺎﺑ ة ﺲﻧﺎﺳا رد ﻞﺻاﻮﻓ ﺖﺸـﻛ دﺎـﻳز ﺶﻳاﺰـﻓا اﺪـﻴﭘ
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ .
،ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ دﺮﺑرﺎﻛ
نژوﺮﺘﻴﻧ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺮﻴﮕﻤﺸـﭼ
نزو ﻚﺸﺧ ﻲﺸﻳورﺮﻜﻴﭘ رد
ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎﺑ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﺪﻫﺎﺷ ـﺷ ﺪ و
دزﺎﺑ ة ﺲﻧﺎﺳا ﺎﺑ دﺮﺑرﺎﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ ﺶﻳاﺰﻓا ﻳ ﺖﻓﺎ . راﺪﻘﻣ ﺲﻧﺎﺳا
ﻞﮔ ﺎﻫ 2 ﺮﺑاﺮﺑ گﺮﺑ ﺎﻫ دﻮﺑ ] 36 [ .
ﻲﺳرﺮﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ نﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﺪﻫد ﻪﻛ ﺎﺗ نﻮﻨﻛ
، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا رد درﻮﻣ
ﺮﻴﺛﺄﺗ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ و ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻮﺗ أ م ﺮﺑ
،ﺪﺷر دﺮﻜﻠﻤﻋ و ناﺰﻴﻣ ﺲﻧﺎﺳا هﺎﻴﮔ ﻲﺒﺷردﺎﺑ رد ناﺮﻳا مﺎـﺠﻧا
هﺪﺸﻧ ﺖﺳا . ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪـﺑ ﺖـﻴﻤﻫا هﺎـﻴﮔ ﻲـﻳوراد ﻲﺒـﺷردﺎﺑ و
فﺮﺼﻣ دﺮﺘﺴﮔ ة نآ رد ﻊﻳﺎﻨﺻ
،ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﻳا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺎﺑ فﺪـﻫ
ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﺛا حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ دﻮﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ و
ﻞـﺻاﻮﻓ ﻒـﻳدر
ﺖﺷﺎﻛ ﺮﺑ عﺎﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﻲﻋﺮﻓ ﺔﺧﺎﺷ
، نزو ﺮﺗ و ﻚﺸـﺧ
هﺎﻴﮔ و
،ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ دﺮﻜﻠﻤﻋ
و ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا هﺎـﻴﮔ ﻲﺒـﺷردﺎﺑ و
دﺎﻬﻨﺸﻴﭘ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ رﺎﻤﻴﺗ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ .
2 . داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ و ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
ﺮـﺑ
دﺮﻜﻠﻤﻋ و ناﺰﻴﻣ ﺲﻧﺎـﺳا هﺎـﻴﮔ ﻲﺒـﺷردﺎﺑ
Dracocephalum
moldavica L.)
رد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ(
لﺎﺳ 1391
، رد 100 يﺮﺘﻣﻮﻠﻴﻛ
ﺪﻬﺸﻣ ﺮﻬﺷ ﻲﻗﺮﺷ بﻮﻨﺟ
، ﻲﻳﺎـﻴﻓاﺮﻐﺟ تﺎﺼﺨﺸﻣ ،ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
لوﺪﺟ رد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻞﺤﻣ ﻲﻤﻴﻠﻗا و 1
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
لوﺪﺟ 1 . ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻞﺤﻣ ﻲﻤﻴﻠﻗا و ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ تﺎﺼﺨﺸﻣ
ﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ ﻲﻳﺎﻴ
59
و ﻪﺟرد 14 ﻗد ﺔﻘﻴ ﻟﺎﻤﺷ ﻲ
ﻓاﺮﻐﺟ ضﺮﻋ ﻲﻳﺎﻴ
35
و ﻪﺟرد 42 ﻗد ﺔﻘﻴ ﺷ ﻗﺮ ﻲ
رد ﺢﻄﺳ زا عﺎﻔﺗرا ﺎﻳ
1170
ﺮﺘﻣ
ﺖﺑﺎﺛ تراﺮﺣ ﺔﺟرد ﺮﺜﻛاﺪﺣ
3 / 18
ﺖﺑﺎﺛ تراﺮﺣ ﺔﺟرد ﻞﻗاﺪﺣ
2 / 6
ﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴ ﺖﺑﻮﻃر 47
ﺪﺻرد
ژر ﻢﻳ اﻮﻫ و بآ ﻲﻳ
ﻧ
ﻪﻤﻴ ﻚﺸﺧ
ﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴ ﮔﺪﻧرﺎﺑ ﻲ ﻪﻧﻻﺎﺳ 320
ﻣ ﻲﻠﻴ ﺮﺘﻣ
لوﺪﺟ
2 . ﻳﺰﺠﺗ ﺔ كﺎﺧ ﻞﺤﻣ ياﺮﺟا ﺶﻳﺎﻣزآ
ﺖﻳاﺪﻫ ﻲﻜﻳﺮﺘﻜﻟا
(EC×103)
ﻟآ ﻦﺑﺮﻛ PH ﻲ
(%) ﻧ ﺮﺘﻴ نژو ﻞﻛ
(%) بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﻔﺴﻓ
ppm) ( ﺳﺎﺘﭘ ﻢﻴ بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ
ppm) ( كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ
(%)
ﺳ سر ﺖﻠﻴ
ﻦﺷ
6 / 0 04
/ 8 41 / 0 04 / 0 5
/ 4 106
9
19 72
ﻪﺑ حﺮﻃ ﻦﻳا
ﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ ﺶﻳﺎﻣزآ ترﻮﺻ ﺔ
كﻮـﻠﺑ يﺎـﻫ
ﺎﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ 3
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا راﺮﻜﺗ .
ﻞﻣﺎﺷ ﺶﻳﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ 4
ﻛ ﺢﻄﺳ نژوﺮﺘﻴﻧ دﻮ )
0 ، 50 ، 100 ، 150 رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ (
و 3
ﺖﺸﻛ ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ )
20 ، 30 ، 40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( دﻮﺑ . ﻪﺗﻮﺑ ﻢﻛاﺮﺗ ﺎﻫ
ﺖﺑﺎﺛ ﻒﻳدر يور )
20 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ (
ﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد .
زا ﻞـﺒﻗ
هدﺎﻣآ ،ﻦﻴﻣز يزﺎﺳ ﻪﻧﻮﻤﻧ
يا ﻳ ﺖﺧاﻮﻨﻜ زا
كﺎﺧ رد ﻖﻤﻋ 0 ــ 30
ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ياﺮﺑ ﺰﻴﻟﺎﻧآ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﺷ . ﺔﻴﺻﻮﺗ يدﻮﻛ سﺎـﺳاﺮﺑ ﺰﻴﻟﺎـﻧآ
كﺎﺧ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﻞﺒﻗ زا ﺖﺸﻛ ﺮﻳدﺎﻘﻣ 15 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ ﺮﻔﺴﻓ زا عﻮﻧ
تﺎﻔﺴﻓﺮﭘﻮﺳ ﻞﭙﻳﺮﺗ
و 20 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ سﺎﺘﭘ ﻪﺑ ترﻮـﺻ تﺎﻔﻟﻮـﺳ
ﻢﻴﺳﺎﺘﭘ ﻪﺑ كﺎﺧ ﻪﻓﺎﺿا ﺪﺷ ) لوﺪﺟ 2 .(
ﺖﺣﺎﺴﻣ ﺮﻫ تﺮﻛ ياﺮـﺑ ﻳ ﻲﺘﺧاﻮـﻨﻜ ﻦﻴـﻣز
و ﻪـﺑ ﺖـﻠﻋ
ﻲﺘﺳد ندﻮﺑ تﺎﻴﻠﻤﻋ ﻪﺑ رﻮﻃ
،دراﺪﻧﺎﺘﺳا 3
ﺮﺘﻣ ﻊﺑﺮﻣ ﻪﺑ لﻮـﻃ 2
ﺮﺘﻣ و ضﺮﻋ 50 / 1 ﺮﺘﻣ رد ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﺷ . روﺬﺑ ﻲﺒﺷردﺎﺑ رد ﻦﻳدروﺮﻓ
هﺎﻣ رد ﻒﻳدر يﺎﻫ ﺖﺷﺎﻛ درﻮﻣ ﺮﻈﻧ ﺖﺸـﻛ ﺪﻧﺪـﺷ .
ﻚﻨﺗ ندﺮﻛ ﻪﺗﻮﺑ ﺎـﻫ رد ـﻠﺣﺮﻣ ﺔ 2 ــ 4 ﻲـﮔﺮﺑ مﺎـﺠﻧا ﺪـﺷ
، رد
ﺖﻳﺎﻬﻧ
، ﻠﺻﺎﻓ ﺔ ﻪﺗﻮﺑ ﻫ ﺎ يور ﻒـﻳدر 20 ﻲﺘﻧﺎـﺳ ﺮـﺘﻣ رد ﺮـﻈﻧ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺪﺷ . دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ رد 3 ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ هﺎﻴﮔ هداد
،ﺪﺷ ـﻳ ﻚ
مﻮﺳ زا دﻮﻛ ﺘﻴﻧ نژوﺮ ) ﻪﺑ ترﻮﺻ هروا ( ﻢﻫ نﺎﻣز ﺎـﺑ ﺖﺸـﻛ و
ﻳ ﻚ مﻮﺳ ﻪﺑ ترﻮـﺻ كﺮـﺳ
رد ـﻠﺣﺮﻣ ﺔ 4 ﻲـﮔﺮﺑ و ﻪـﻴﻘﺑ رد
ﻠﺣﺮﻣ ﺔ ﻪﻗﺎﺳ ﻲﻫد ﻪﺑ هﺎﻴﮔ هداد ﺪﺷ . ﻫ ﺔﻤ رﻮﻣا ﻲﻋارز ﻪـﺑ رﻮـﻃ
ﻳ ﺖﺧاﻮﻨﻜ مﺎﺠﻧا
ﺷ ﺪ . ﻪـﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄـﺗ ﺎـﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺮـﺑ
ﻞﺣاﺮﻣ
،ﻲﻜﻳژﻮـﻟﻮﻨﻓ ﺦﻳرﺎـﺗ
ﻪـﻧاﻮﺟ ز
،ﻲـﻧ ـﻠﺣﺮﻣ ﺔ 2
، 4 و 6
،ﻲﮔﺮﺑ نﺎﻣز ﻪﻗﺎﺳ ﻲﻫد و ﻞﮔ ﻲﻫد هﺎﻴﮔ ﻲﻣﺎﮕﻨﻫ ﻦـﻳا ﻞـﺣاﺮﻣ
ﺖﺒﺛ ﺪﻧﺪـﺷ ﻪـﻛ 50 ﺪـﺻرد نﺎـﻫﺎﻴﮔ دراو ﻞـﺣاﺮﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ
يﺪﺷر ﺪﺷ ﻧدﻮﺑ ه ﺪ ) لوﺪﺟ 3 .(
لوﺪﺟ 3 . ﺦﻳرﺎﺗ ﻞﺣاﺮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺪﺷر هﺎﻴﮔ
ﺦﻳرﺎﺗ ﺖﺷﺎﻛ 22
ﻦﻳدروﺮﻓ هﺎﻣ
ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﻧاﻮﺟ ﻲﻧز 4
ﺖﺸﻬﺒﻳدرا هﺎﻣ
ﺦﻳرﺎﺗ 2 ﻪﭽﮔﺮﺑ يا نﺪﺷ 20
ﺖﺸﻬﺒﻳدرا هﺎﻣ
ﺦﻳرﺎﺗ 4 ﻪﭽﮔﺮﺑ يا نﺪﺷ 5
دادﺮﺧ هﺎﻣ
ﺦﻳرﺎﺗ 6 ﻪﭽﮔﺮﺑ يا نﺪﺷ 15
دادﺮﺧ هﺎﻣ
ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﻗﺎﺳ ﻲﻫد 25
دادﺮﺧ هﺎﻣ
ﺦﻳرﺎﺗ ﻞﮔ ﻲﻫد 10
هﺎﻣﺮﻴﺗ
داﺪﻌﺗ 10 ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﻫ تﺮﻛ رد ﻠﺣﺮﻣ ﺔ ﻞـﮔ ﻲـﻫد ) ـﻤﻴﻧ ﺔ
هﺎﻣﺮﻴﺗ ( ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻲﻓدﺎﺼﺗ بﺎﺨﺘﻧا و تﺎﻔﺻ ﻲﻜﻳژﻮـﻟﻮﻓرﻮﻣ
ﻞﻣﺎﺷ عﺎﻔﺗرا
،هﺎﻴﮔ داﺪﻌﺗ
ﻲـﻋﺮﻓ ﺔﺧﺎﺷ رد
،ﻪـﺗﻮﺑ نزو ﺮـﺗ و
ﻚﺸﺧ ﺗﻮﺑ ﻪ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺪﺷ .
،ﺲﭙﺳ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻪﺑ رﻮـﻈﻨﻣ ﺖـﺒﺛ
دﺮﻜﻠﻤﻋ نزو ﺮﺗ و ﻚﺸﺧ و ﺎـﺑ فﺬـﺣ تاﺮﻴﺛﺄـﺗ ﻪﻴـﺷﺎﺣ يا
ﺖﺷادﺮﺑ ﺪﻧﺪﺷ . ﺲﭘ زا ﺖﺒﺛ دﺮـﻜﻠﻤﻋ نزو
ﺮـﺗ و ﻪـﺑ رﻮـﻈﻨﻣ
ﺴﻳﺎﻘﻣ ﺔ ﺖﺒﺴﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ نزو ﺮﺗ ﻪﺑ
،ﻚﺸﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ رد ﻪﻳﺎـﺳ
و رد ﻂﻳاﺮﺷ ﻳ نﺎﺴﻜ رد يﺎﻣد قﺎﺗا ﻚﺸـﺧ و دﺮـﻜﻠﻤﻋ نزو
ﻚﺸﺧ نآ ﺎﻫ ﺰﻴﻧ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺪـﺷ . ﺲﻧﺎـﺳا يﺮـﻴﮔ ﻪـﺑ شور
ﺮﻴﻄﻘﺗ ﺎﺑ بآ مﺎـﺠﻧا و هدزﺎـﺑ و دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎـﺳا
رد رﺎـﺘﻜﻫ
ﻪﺒــﺳﺎﺤﻣ ــﺷ
ﺪ . ياﺮــﺑ ﻦــﻳا رﻮــﻈﻨﻣ 30 مﺮــﮔ زا ﻪــﻧﻮﻤﻧ يﺎــﻫ
ﻚﺸﺧ ﺪﺷ ة ﻲﻫﺎﻴﮔ رد 600 ﻲﺳ ﻲـﺳ بآ ﺮـﻄﻘﻣ ﻪـﺑ تﺪـﻣ 3
ﺖﻋﺎﺳ ﺎﺑ هﺎﮕﺘـﺳد ﺮﺠﻧﻮـﻠﻛ تراﺮـﺣ هداد ﺪـﺷ ] 5 [ و دزﺎـﺑ ة
ﺲﻧﺎﺳا رد يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ
هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺪﺷ . ﺗ ﻳﺰﺠ ﺔ يرﺎﻣآ
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا نژرو 19 مﺮـﻧ راﺰـﻓا وSAS
ﺴـﻳﺎﻘﻣ ﺔ ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ
تﺎﻔـﺻ زا ﻖــﻳﺮﻃ نﻮـﻣزآ ﺪــﻨﭼ ﻪـﻨﻣاد يا ﻦــﻜﻧاد رد ﺢﻄــﺳ
لﺎﻤﺘﺣا 5 ﺪﺻرد مﺎﺠﻧا ﺪﺷ .
3
. ﺞﻳﺎﺘﻧ و ﺚﺤﺑ
.3 1 . اﺛ ﺮ رﺎﻤﻴﺗ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ و
ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖـﺷﺎﻛ
ﺮـﺑ
عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ
ﺮﺛا رﺎﻤﻴﺗ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ و ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
ﺮﺑ ﻔﺗرا عﺎ ﻪﺗﻮﺑ
رد ﺢﻄﺳ 1 ﺪﺻرد ﻲﻨﻌﻣ راد ﺪﺷ . رد ﻲﻟﺎـﺣ ﻪـﻛ
، ﺮـﺛا ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ
نآ ﺎﻫ ﻲﻨﻌﻣ راد دﻮﺒﻧ ) لوﺪﺟ 4 .(
دﺮﺑرﺎﻛ دﻮﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ ﻲﻛﺎـﺣ
زا نآ ﺖﺳا ﻪﻛ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ رد رﺎﻤﻴﺗ 100 مﺮﮔﻮـﻠﻴﻛ
رد رﺎﺘﻜﻫ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ ) 7 / 75 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﻞﺻﺎﺣ ﺪﺷ ﻪـﻛ زا
ﺮﻈﻧ يرﺎﻣآ ﺎﺑ رﺎﻤﻴﺗ 150 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد ﺎـﺘﻜﻫ ر دﻮـﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ
فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد ي نﺎﺸﻧ داﺪـﻧ . ﻦﻳﺮـﺘﻤﻛ عﺎـﻔﺗرا
ﻪـﺗﻮﺑ ﺰـﻴﻧ
) 8 / 64 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( رد رﺎﻤﻴﺗ ﺪﻫﺎﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪـﺷ ) لوﺪـﺟ 5 .(
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ ﻪﺑ ﺐـﻴﺗﺮﺗ رد
ﻒـﻳدر ﺔﻠـﺻﺎﻓ
ﺖﺸﻛ 40 ﻲﺘﻧﺎـﺳ ﺮـﺘﻣ ) 9 / 76 ﻲﺘﻧﺎـﺳ ﺮـﺘﻣ ( و 20 ﻲﺘﻧﺎـﺳ ﺮـﺘﻣ
) 9 / 65 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﻪﺑ ﺖﺳد ﺪﻣآ ) لوﺪﺟ 6 .(
ﺄـﺗ تاﺮﻴﺛ ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ
دﺮﺑرﺎﻛ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ و ﻞـﺻاﻮﻓ ﺖـﺷﺎﻛ نﺎﺸـﻧ داد ﻦﻳﺮﺘﺸـﻴﺑ
ﺮﻴﺛﺄﺗ رد عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ ار رﺎﻤﻴﺗ 100 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد رﺎـﺘﻜﻫ دﻮـﻛ
نژوﺮﺘﻴﻧ و ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺸﻛ
40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﺖﺷاد . ﺪـﻨﭼﺮﻫ
ﻪﻛ ﻦﻴﺑ ﻦﻳا رﺎـﻤﻴﺗ و رﺎـﻤﻴﺗ 150 مﺮﮔﻮـﻠﻴﻛ رد
رﺎـﺘﻜﻫ دﻮـﻛ
نژوﺮﺘﻴﻧ و ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺸﻛ
40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ زا ﺮﻈﻧ يرﺎـﻣآ
فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد ي هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺸﻧ ) لوﺪﺟ 7 .(
لوﺪﺟ 4 . ﺔﻳﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﻳراو ﺮﺛا ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺸﻛ و دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ ياﺮﺑ تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻲﺳرﺮﺑ هﺎﻴﮔرد ﻲﺒﺷردﺎﺑ
ﻊﺑﺎﻨﻣ
تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺟرد ﺔ
يدازآ عﺎﻔﺗرا
ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ
ﺔﺧﺎﺷ
ﻲﻋﺮﻓ نزو ﺮﺗ
ﻪﺗﻮﺑ نزو ﻚﺸﺧ
ﻪﺗﻮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ
نزو ﺮﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ
نزو ﻚﺸﺧ ﺪﺻرد
ﻧﺎﺳا ﺲ دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﺲﻧﺎﺳا
راﺮﻜﺗ 2
ns 2 /
ns 3 3 / 0
ns 2 / 24 37
/ 10 ns 4
/ 2370524 ns 3
/ 4493796 ns 001
/ 0 ns 11
/ 40 ns
ﺖﺸﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ
2
**
4 / 366
**
14
**
7 / 1415 7 / 354 **
9 / 33821705 **
9 / 2147528 **
021 /
0 **
92 / 415 **
دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ 3 9 / 238 **
4 / 18 **
7**
/ 858 9 / 74 **
7 / 84625015 **
3 / 10183396 **
016 /
0 **
02 / 507 **
ﺖﺸﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ
×
نژوﺮﺘﻴﻧ دﻮﻛ 6
3 / 3 ns 3
/ 1 ns 5
/ 138 **
6 / 6 * 9
/ 2731057 ns 8
/ 514789 ns 001
/
0 ns
86 / 25 ns
ﺎﻄﺧ 24
7 / 2 5
/ 0 5
/ 10 3
/ 2 3
/ 1277922 1
/ 303500 001
/ 0 99 / 29
ﺐﻳﺮﺿ تاﺮﻴﻴﻐﺗ 3 / 2 5 6
/ 6 7
9 / 5 2
/ 6 10
14 / 15
لوﺪﺟ
5 . ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ حﻮﻄﺳ
ﻒﻠﺘﺨﻣ دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ ﺮﺑ تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻲﺳرﺮﺑ هﺎﻴﮔ ﻲﺒﺷردﺎﺑ
ﺗ رﺎﻤﻴ دﻮﻛ
ﻧ نژوﺮﺘﻴ
) ﻛ مﺮﮔﻮﻠﻴ رد
رﺎﺘﻜﻫ ( ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا
) ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( داﺪﻌﺗ ﺔﺧﺎﺷ ﻲﻋﺮﻓ ﺮﺗ نزو
) مﺮﮔ ( نزو ﻚﺸﺧ
) مﺮﮔ ( نزو دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﺮﺗ ) رد ﻦﺗ
رﺎﺘﻜﻫ ( نزو دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻚﺸﺧ ) ﻦﺗ
رﺎﺘﻜﻫ رد ( ﺪﺻرد
ﺲﻧﺎﺳا دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﺲﻧﺎﺳا ) ﻛ مﺮﮔﻮﻠﻴ رد
رﺎﺘﻜﻫ (
N1 8c
/ c 64
9 / 12 c 1 / 36 c 8 / 17 2 / 15 d 4
/
7 c
34 /
0 b
7 / 25 c
N2 3
/ 69 b 1
/ 15 b 5
/ 47 b 9
/ 21 b 5
/ 18 c 9b
/ 8 42
/
0 a
7b / 36
N3 7
/ 75 a 2
/ 16 a 9
/ 57 a 4
/ 24 a 5
/ 22 a 8a
/ 9 a 44 / 0 a 7 / 42
N4 1a
/ 75 ab
7 / 15 a 1 / 55 ab 3 / 23 2 / 20 b 4
/ 9 a 41a
/ 0 9
/ 38 b
:* فوﺮﺣ ﻪﺑﺎﺸﻣ رد ﺮﻫ نﻮﺘﺳ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﻧ ﺪ ﻦﺘﺷا فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد ﺖﺳا .
:* N1 = 0 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
،رﺎﺘﻜﻫ N2 = 50 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
،رﺎﺘﻜﻫ N3 = 100 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
،رﺎﺘﻜﻫ N4 = 150 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد رﺎﺘﻜﻫ
لوﺪﺟ 6 . ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ حﻮﻄﺳ
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺮﺑ
تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻲﺳرﺮﺑ هﺎﻴﮔ ﻲﺒﺷردﺎﺑ
رﺎﻤﻴﺗ ﺔﻠﺻﺎﻓ
ﺖﺸﻛ ) ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( عﺎﻔﺗرا
ﻪﺗﻮﺑ ) ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( داﺪﻌﺗ ﺔﺧﺎﺷ ﻲﻋﺮﻓ نزو ﺮﺗ
) مﺮﮔ ( نزو ﻚﺸﺧ
) مﺮﮔ ( دﺮﻜﻠﻤﻋ نزو
ﺮﺗ ) ﻦﺗ رد
رﺎﺘﻜﻫ ( دﺮﻜﻠﻤﻋ
نزو ﻚﺸﺧ ) ﻦﺗ رد
رﺎﺘﻜﻫ ( ﺪﺻرد
ﺲﻧﺎﺳا دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا
) ﻛ مﺮﮔﻮﻠﻴ رد
رﺎﺘﻜﻫ (
D1 9c
/ 65 8
/ 13 b 7
/ 39 c 8
/ 16 c 8
/ 19 a 4
/
8 b
36 /
0 b
1 / 30 c
D2 9b
/ 70 a 3 / 15 b 8 / 46 b
1 / 21 2
/ 20 a 9a
b 40 / 0 b
4 / 36
D3 9
/ 76 a 9
/ 15 a 61a
6 / 27 a 2
/ 17 b 2
/
9 a
45 /
0 a
9 / 41 a
:* فوﺮﺣ ﻪﺑﺎﺸﻣ رد ﺮﻫ نﻮﺘﺳ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد ﺖﺳا .
:* D1 = 20 ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
، D2 = ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
30 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
، D3 = ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
لوﺪﺟ 7 . ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ تاﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﺸﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ و
دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ ﺑ ﺮ تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻲﺳرﺮﺑ هﺎﻴﮔ ﻲﺒﺷردﺎﺑ
ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺸﻛ
× دﻮﻛ
نژوﺮﺘﻴﻧ عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ
) ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( داﺪﻌﺗ ﺔﺧﺎﺷ ﻲﻋﺮﻓ نزو ﺮﺗ
) مﺮﮔ ( نزو ﻚﺸﺧ
) مﺮﮔ ( دﺮﻜﻠﻤﻋ
نزو ﺮﺗ ) ﻦﺗ
رد رﺎﺘﻜﻫ ( دﺮﻜﻠﻤﻋ نزو
ﻚﺸﺧ ) ﻦﺗ
رد رﺎﺘﻜﻫ ( ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﺲﻧﺎﺳا ) ﻛ مﺮﮔﻮﻠﻴ رد
رﺎﺘﻜﻫ (
N1D1 9
/ 59 d 6
/ 11 f 31f
2 / 14 e 5
/ 15 e 1
/ 7 f 30
/
0 c
30 /
21 f
N1D2 2
/ 65 d 4
/ 13 e 9
/ 37 e 3
/ 17 d 6
/ 16 e 7
/ 7 ef 33
/
0 bc
7 / 25 ef
N1D3 3
/ 69 c 8
/ 13 e 3
/ 39 e 9
/ 21 c 5
/ 13 f 3
/ 7 f 40
/
0 ab
1 / 29 ef
N2D1 9
/ 64 d 6
/ 13 e 9
/ 38 e 7
/
16 ed
4 /
19 cd
3 / 8 ed 40
/
0 ab
2 / 33 e
N2D2 5
/ 68 c 2
/ 15 dc 8
/ 48 c 4
/ 22 c 2
/ 20 cd 4
/ 9 bc 40
/
0 ab
5 / 37 cd
N2D3 5
/ 74 b 3
/ 16 abc 9
/ 54 b 9
/ 26 b 7
/ 15 e 9
/ 8 cd 46
/
0 a
1 / 42 bcd
N3D1 1
/ 70 c 3
/ 14 ed 9
/ 45 cd 2
/ 18 d 9
/ 22 a 1
/ 9 bcd 40
/
0 ab
0 / 33 d
N3D2 9
/ 74 b 9
/ 16 ab 9
/ 50 bc 6
/ 23 c 3
/ 24 a 9
/ 9 abc 46
/
0 a
1 / 46 abc
N3D3 0
/ 82 a 4
/ 17 a 9
/ 76 a 4
/ 31 a 2
/ 20 cd 4
/ 10 a 46
/
0 a
0 / 49 a
N4D1 5
/ 68 c 6
/ 15 bcd 9
/ 42 ed 2
/ 18 d 4
/ 21 bc 1
/ 9 bcd 36
/
0 bc
1 / 33 e
N4D2 1
/ 75 b 6
/ 15 bcd 6
/ 49 bc 3
/ 21 c 9
/ 19 cd 1
/ 9 bcd 40
/
0 ab
3 / 36 cd
N4D3 7
/ 81 a 16bc
9 / 72 a 4
/ 30 a 2
/ 19 d 1
/ 10 ab 46
/
0 a
4 / 47 ab
:* فوﺮﺣ ﻪﺑﺎﺸﻣ رد ﺮﻫ نﻮﺘﺳ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ فﻼﺘﺧا ﻲﻨﻌﻣ راد ﺖﺳا .
:* N1 = 0 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
،رﺎﺘﻜﻫ N2 = 50 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
،رﺎﺘﻜﻫ N3 = 100 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
،رﺎﺘﻜﻫ N4 = 150 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
،رﺎﺘﻜﻫ D1 = 20 ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
، D2 = ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
30 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
، D3 = ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺷﺎﻛ
40 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
ﺶﻳاﺰﻓا عﺎﻔﺗرا ﺮﺛا ﺮﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﺸﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ هﺎﻴﮔ
ﻪـﺑ ﺖـﻠﻋ
ﺖﺑﺎﻗر ياﺮﺑ رﻮﻧ ﺪﻴﺷرﻮﺧ و
ﻪﺑ ﻞﻴﻟد دورو ﺮﺘﻤﻛ رﻮﻧ ﻪﺑ ﻞﺧاد
ﻧﺎﻛ ﻲﭘﻮ هﺎﻴﮔ و ﺶﻨﻛاو هﺎﻴﮔ ياﺮﺑ ﺖﻓﺎﻳرد رﻮﻧ ﺮﺘﺸـﻴﺑ ﺖـﺳا .
يﺪـﻧﮋﻟا
، لﺎـﺳ رد 2001
، رد ﻦﻴـﻤﻫ ﻪـﻄﺑار رد ﻘﻴـﻘﺤﺗ ﺶ رد
درﻮﻣ نﺎﺤﻳر
(Ocimum basilicum L.)
هﺪﻫﺎﺸـﻣ ﺮـﻛ
د ﻪـﻛ
مﺎﮕﻤﻫ ﺎﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﺸﻛ ﺔﻠﺻﺎﻓ
، عﺎﻔﺗرا ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺪـﺑﺎﻳ ] 34 [ .
ﺎﻣا ﺮﮔا ﻢﻛاﺮﺗ ﺶﻴﺑ زا ﺪﺣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻳ
،ﺪﺑﺎ نﺎﻫﺎﻴﮔ هوﻼﻋ ﺮﺑ رﻮﻧ
ﺮﺑ يا ﺐﺴﻛ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻲﻳاﺬـﻏ و ﻞـﻣاﻮﻋ ﻲـﻄﻴﺤﻣ ﺮـﮕﻳد ﺮـﻴﻈﻧ
ﺖﺑﻮﻃر و داﻮﻣ ﻲﻳاﺬﻏ
، ﺎﺻﻮﺼﺧ نژوﺮﺘﻴﻧ
، ﺎﺑ ﻳ ﺮﮕﻳﺪﻜ ﺖﺑﺎﻗر
ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ﻪﻛ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﻛ عﺎﻔﺗرا نﺎـﻫﺎﻴﮔ ﻲـﻣ دﻮـﺷ . ﺶﻳاﺰـﻓا
عﺎﻔﺗرا رد ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺸﻛ
،ﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﻦﻳا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻪﺑ ﺖﻠﻋ
ﺶﻫﺎﻛ ﺖﺑﺎﻗر ﻦﻴﺑ نﺎﻫﺎﻴﮔ ياﺮﺑ ﺖﻓﺎﻳرد رﻮﻧ و ﺮﻳﺎﺳ ﻞـﻣاﻮﻋ ﻲﻄﻴﺤﻣ
دﻮﺑ ﻪﻛ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻳا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺎﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﻳرﻮﻟو و نارﺎﻜﻤﻫ
،
لﺎﺳ رد 2002
، يور هﺎﻴﮔ ﻞـﻔﻠﻓ
Capsicum annuum L.)
،(
يﺮﻓ و نارﺎﻜﻤﻫ
، لﺎـﺳ رد 1970
، و ﺮـﻴﺘﻟا
، لﺎـﺳ رد 2002
،
يور ﻪﺟﻮﮔ ﻲﮕﻧﺮﻓ ﻲﻨﺒﻣ ﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻒﻳدر ﺔﻠﺻﺎﻓ ﺖﺸﻛ
ﺮﺑ عﺎﻔﺗرا هﺎﻴﮔ ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ دراد ] 35
، 39
، 52 [.
دﻮﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ ﺐﺒﺳ ﻓا ﺶﻳاﺰ ﺪﺷر ﻲﺸﻳور هﺎﻴﮔ ﻲﻣ دﻮﺷ و
ﻪﺑ ﻦﻴﻤﻫ ﻞﻴﻟد عﺎﻔﺗرا هﺎﻴﮔ ﺎﺑ دﺮﺑرﺎﻛ دﻮـﻛ نژوﺮـﺘﻴﻧ ﺶﻳاﺰـﻓا
ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ . بﺎﻫو و نﻮﺳرﻻ
، لﺎﺳ رد 2002
، رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺧ
يور ﻪﻳﻮﺒﺠﻧردﺎﺑ
(Melissa officinalis L.)
و نﺎﺤﻳر ﺞﻳﺎـﺘﻧ
ﻲﻬﺑﺎﺸﻣ ﻪﺑ ﺖﺳد ﺪﻧدروآ ﻪﻛ ﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا راﺪﻘﻣ
،نژوﺮﺘﻴﻧ داﺪﻌﺗ
هﺮﮔ رد ﻗﺎﺳ ﺔ ﻲﻠﺻا ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ ] 50
.[ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﺳرﺮﺑ ﺎﻫ ﻲﻳ
ﻪﻛ يور هﺎﻴﮔ ﻲﻳوراد درزﺮﺒﺻ ﺎﺠﻧا م هﺪﺷ
،ﺖـﺳا نﺎﺸـﻧ داد
