هﺪﮑﺸﻧاد
ي و تﺎﯿﺑدا ﯽﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ
ﯽﺷزﻮﻣآ هوﺮﮔ ﯽﺑﺮﻋ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز
نﺎﯾﺎﭘ
ﻪﺟرد ﺖﻓﺎﯾرد ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ي
ﻪﺘﺷر رد ي ﯽﺑﺮﻋ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز ﺶﯾاﺮﮔ
بﺮﻋ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز
:ناﻮﻨﻋ
» ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘﻟا » ﻟ
ﻞﯿﻠﻟا « يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ و جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا رﺎﻌﺷأ ﯽﻓ
«
دﺎﺘﺳا ﺎﻤﻨﻫار :
ﯽﻣﺎﺟﺮﮔ داﻮﺟ ﺮﺘﮐد
دﺎﺘﺳا
وﺎﺸﻣ :ر
لددازآ لدﺎﻋ ﺮﺘﮐد
:ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ يدﺎﺑآﺪﯿﺳ ﺖﻤﺼﻋ
ﺰﯿﯾﺎﭘ 1395
مﺎﻧ ﯽﮔداﻮﻧﺎﺧ ﻮﺠﺸﻧاد
يدﺎﺑآﺪﯿﺳ:
مﺎﻧ ﺖﻤﺼﻋ:
ناﻮﻨﻋ نﺎﯾﺎﭘ ﻪﻣﺎﻧ : » ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘﻟا » ﻟ
ﻞﯿﻠﻟا « يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ و جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا رﺎﻌﺷأ ﯽﻓ «
(يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ و جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا رﺎﻌﺷا رد ﺐﺷ ي هژاو ﯽﯾﺎﻨﻌﻣ ﺖﺴﺑرﺎﮐ)
دﺎﺘﺳا ﺎﻤﻨﻫار ﯽﻣﺎﺟﺮﮔ داﻮﺟ ﺮﺘﮐد:
دﺎﺘﺳا وﺎﺸﻣ ﺮﺘﮐد:ر لددازآ لدﺎﻋ
ﻊﻄﻘﻣ ﻠﯿﺼﺤﺗ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ:ﯽ ﻪﺘﺷر
ﯽﺑﺮﻋ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز:
ﺶﯾاﺮﮔ ﯽﺑﺮﻋ تﺎﯿﺑدا: هﺎﮕﺸﻧاد
هﺎﮕﺸﻧاد: ﻖﻘﺤﻣ ﯽﻠﯿﺑدرا
هﺪﮑﺸﻧاد و تﺎﯿﺑدا: ﯽﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ
ﺦﯾرﺎﺗ :عﺎﻓد 6 / 9 / 1395 داﺪﻌﺗ
ﺤﻔﺻ تﺎ 137 :
ّﺨﻠﻣ :ﺚﺤﺒﻟا ﺺ
ﻢﻟ اذإ و .ﮥﻐﻠﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﯽﻓ ﺺﺋﺎﺼﺨﻟا يﺪﺣإ ﯽﻨﻌﻤﻟا ﺪﻌﯾ.ﮥﻐﻠﻟا ﻢﻠﻋ عوﺮﻓ ﻦﻣ عﺮﻓ ﻮﻫ ﯽﻨﻌﻤﻟا ﮥﺳارد
اﺬﮑﻫ ﮥﻐﻠﻟا ﯽﻟإ ﺮﻈﻨﻧ ،
ﮥﻔﻠﺘﺨﻣ تﻻﻻد تاذ تﺎﻤﻠﮑﻟا ّنﺈﻓ .ضﻮﻤﻐﻟاو مﺎﻬﺑﻹﺎﺑ ًﺎﺌﯿﻠﻣ ًازﻮﻣر و ًﺎﻓﺎﺻوأ ﺎّﻟإ ﺎﻬﻨﻣ ﻖﺒﯾ ﻢﻟ ،
ﺣ ﺎﯿﻘﯿﻘ
تﻻﻻﺪﻟا هﺬﻫ ﺮﯿﻐﺘﺗ .ًﺎﯾزﺎﺠﻣ مأ ﺮﯿﯿﻐﺘﺑ
ﺚﯾﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا ﯽﻓ ﮥﻔﻠﺘﺨﻣ نﺎﻌﻣ ﯽﻠﻋ ﻞﯿﻠﻟا ﮥﻤﻠﮐ ّلﺪﺗ .ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا ءاﺮﻌﺸﻟا يﺪﻟ و ﻦﻣﺰﻟا
نﺎﯿﺣﻷا ﻦﻣ ﺮﯿﺜﮐ ﯽﻓ ﯽﺳﺎﺳﻷا ﺎﻫﺎﻨﻌﻣ ﻦﻋ ﺪﻌﺘﺒﺗ و ًﺎﺒﻟﺎﻏ ﯽﻘﯿﻘﺤﻟا هﺎﻨﻌﻣ ﯽﻠﻋ ﻪﺘﻟﻻد ﺖﻧﺎﮐ يﺬﻟا ﻖﺑﺎﺴﻠﻟ ًﺎﻓﻼﺧ–
و ﮥﻤﻠﻈﻟﺎﮐ–
ﮥﻤﺘﻌﻟا ، مﻮﻤﻬﻟا و ﻢﻠﻈﻟا و ناﺰﺣﻷا و .داﺪﺒﺘﺳﻹا
ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا رﺎﻌﺷأ ﯽﻓ ﮥﻤﻠﮑﻟا هﺬﻫ ﺖﻠﻤﻌﺘﺳا ﻦﯿﯿﻧﺎﻨﺒﻠﻟا
» يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ «
و
» جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا .«
ﮐ ﺎﻬﻔّﻇﻮﻓ ﮥﻔﻠﺘﺨﻣ تﻻﻻد ﯽﻓ ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا ﻦﻣ ّﻞ ﯽﻓ اﺮّﺛﺄﺗ و
ﻟا ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا ﮥﯿﺑدﻷا ﺐﻫاﺬﻤﻟﺎﺑ ﻞﯿﻠﻟ ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘ
ﺬﻤﻟﺎﮐ .يﺰﻣﺮﻟا ﺐﻫﺬﻤﻟا و ﯽﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻟا ﺐﻫ ّنإ
ﻟ سﺎﮑﻌﻧإ ﺮﻋﺎﺷ ﻞﮐ بدأ ﻠ
ﮥﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻹا و ﮥﯿﺳﺎﯿﺴﻟا فوﺮﻈ ﺑ ﺮﺛﺄﺘﻣ و
ﯽﺘّﻟا ﮥﺌﯿﺒﻟﺎ
هرﺎﮑﻓﻷ سﺎﮑﻌﻧا و ﺎﻬﯿﻓ ﺶﯿﻌﯾ ﮥﻤﻠﮐ ﻦﻋ ﺎﻨﺘﺳارد ﯽﻓ ﺮﻈﻨﻧ نأ ﺎﻨﻟ ﺪﺑ ﻻ ﺎﻨّﻧأ ﮏﺷ ﻻ و .ًﺎﻀﯾأ ﻪﺋارأ و
» ﻞﯿﻠﻟا « ﺎﻤﻬﺒﺘﮑﻣ ﯽﻟإ
ﺠﻣ ﯽﻓ ﮥﯿﺳﺎﯿﺴﻟا و ﮥﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻹا فوﺮﻈﻟا و يﺮﻌﺸﻟا ﺎﻤﻬﻫﺎﺠّﺗإ و يﺮﮑﻔﻟا .ﺎﻤﻬﻌﻤﺘ
تءﺎﺟ » ﻞﯿﻠﻟا « يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ رﺎﻌﺷأ ﯽﻓ
داﺪﺒﺘﺳﻹا و ﻢﻠﻈﻟا :تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﮥﺴﻤﺧ ﯽﻓ ،
ﻪﻨﻃو ﯽﻓ ﮥﻣزﺄﺘﻤﻟا عﺎﺿوﻷا ،
ﯽﻧﺎﻨﺒﻠﻟا ﺐﻌﺸﻟا ةﺎﻧﺎﻌﻣ و ﺮﻋﺎﺸﻟا ةﺎﻧﺎﻌﻣ ،
ﻒّﻇﻮﯾ ﻮﻬﻓ .فوﺮﻌﻤﻟا و دﺪﺤﻤﻟا ﻦﻣﺰﻟا ﯽﻠﻋ ﮥﻟﻻﺪﻟا و ﯽﻧﺎﻨﺒﻠﻟا ﻊﻤﺘﺠﻤﻟا ﯽﻓ ﻞﮐﺎﺸﻤﻟا و تﺎﺑاﺮﻄﺿﻹا »
ﻞﯿﻠﻟا « ﻻﻮﻟﺪﻣ ﯽﻓ ت
ﻦﻋ هﺮﯿﺒﻌﺗ و .ضﻮﻤﻏ و مﺎﻬﺑا نود ﮥﻓوﺮﻌﻣ »
ﻞﯿﻠﻟا « ﯽﻓ يﺮﺧا تﻻﻻد ﻞﻤﺤﺗ ﮥﻤﻠﮑﻟا هﺬﻫ ّﻦﮑﻟ و .ﺢﯾﺮﺻ و ﺢﺿاو ﺮﯿﺒﻌﺗ
جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮﻌﺷ ،
ﻮﻬﻓ مﺪﺨﺘﺴﯾ » ﻞﯿﻠﻟا « ةﺪﯾﺪﺟ تﻻﻻد ﯽﻓ » ﮐ
فﻮﺨﻟا ، ﻦﺘﻔﻟا ، ﺶﯾﻮﺸﺘﻟا و ﺐﯾﺮﺨﺘﻟا ،
ﮥﺑﺎﺘﮑﻟا و ﺮﻌﺸﻟا ،
ﻦﺑﻹا ﻊﻣ بﻷا عاﺮﺻ نﺎﯿﺑ ،
مﻮﺘﺤﻤﻟا رﺪَﻘﻟا ،
ﻞﯿﻠﻟﺎﻓ .ﺮﯿﮑﻔﺘﻟا و ﺲﻔﻨﻟا ءﻼﺘﺧﻹ ﮥﺻﺮﻔﻟا وأ هﺎﯾﺎﻄﺧ لﺎﺒﻗ ﮥﯿﺴﻔﻨﻟا تﺎﻋاﺮﺼﻟا نﺎﯿﺑ
ﯽﺗاذ و ﯽﺴﻔﻧ ﻞﯿﻟ ﻮﻫ ﻞﺑ ؛ًﺎﯿﻋﺎﻤﺘﺟا وأ ًﺎﯿﺳﺎﯿﺳ َﻼﯿﻟ ﺲﯿﻟ جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮﻌﺷ ﯽﻓ ،
ﮥﻤﺘﻌﻟا و دّﺮﻔﺘﻟا و ةﺪﺣﻮﻟا ﻞﯿﻟ ،
نﺎﯿﺒﻟ ﻪﻣﺪﺨﺘﺴﯾ
ماﺪﺨﺘﺳا ﯽﻓ ﺰﻣﺮﯾ ﻪّﻧإ .هﺮﯿﻤﺿ ﯽﻓ ﺎﻣ »
ﻞﯿﻠﻟا
«.
ﻗﺎﻨﺘﻟا ﻢّﮑﺤﺘﺗ جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮﻌﺷ ﯽﻓ ﻞﯿﻠﻟﺎﻓ .هﺮﻌﺷ ﯽﻓ تﺎﺣﺎﯾﺰﻧﻹا و تﺎﻀ
نﺎﯾﺬﻬﻟا و ﻢﻠﺤﻟﺎﺑ جﺰﺘﻤﻣ ﺾﻣﺎﻏ يﺰﻣر ،
.نﻮﻨﺠﻟا ﻦﻣ عﻮﻧ ﻪﯿﻓ و
ًﺎﻀﯾأ ﻪﺘﻟﻮﻔﻃ تﺎﯾﺮﮐذ ﻦﻣ جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮﺛﺄﺘﯾ و
ﯽﻟإ ﺮﻈﻨﯾ
.ﮥﺗوﺎﻔﺘﻣ ةﺮﻈﻨﺑ ﻞﯿﻠﻟا ﺪﻗ
جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮّﺛﺄﺗ ﺑ
.ًﺎﻀﯾأ ﻦﯿﯿﺛاﺪﺤﻟا و ﻦﯿﯿﻟﺎﯾﺮﯿﺴﻟﺎ ﻼﺨﻟا هﻮﺟو ﺎﻨﻫ ﻦﻣ وﺪﺒﺗ و
ﮥﻤﻠﮐ ﻒﯿﻇﻮﺗ ﯽﻓ ف »
ﻞﯿﻠﻟا « .ﻦﯿﯿﻧﺎﻨﺒﻟا ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا ﻦﯾﺬﻫ يﺪﻟ .ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا ﻦﯾﺬﻫ رﺎﻌﺷأ ﯽﻠﻋ يﺰﻣﺮﻟا و ﯽﻘﯿﻄﻧﺎﻣوﺮﻟا ﺐﻫﺬﻤﻟا ﺮﯿﺛﺄﺗ اﺬﻫ و
:ﮥﯿﻠﯿﻟﺪﻟا تﺎﻤﻠﮑﻟا
ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘﻟا ،
ﻞﯿﻠﻟا ، جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ،
يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ،
ﮥﯿﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻟا ،
ﻟا ﮥﯾﺰﻣﺮ
أ
سﺮﻬﻔﻟا
ناﻮﻨﻌﻟا
ﮥﺤﻔﺻ
ﻞﺼﻔﻟا لوﻷا ـ تﺎﯿﻠﮐ ﺚﺤﺒﻟا
1 - 1 - ﮥﻣﺪﻘﻤﻟا ...
...
...
...
...
2
1 - 2 - ﺑﯿ نﺎ ﻟا ﮥﻠﺌﺴﻤ : ...
...
...
...
...
4
1 - 3 - ةروﺮﺿ ﺚﺤﺒﻟا : ...
...
...
...
...
6
1 - 4 - فاﺪﻫﻷا ﮥﻣﺎﻌﻟا : ...
...
...
...
...
6
1 - 5 - ﺌﺳﻷا ﮥﻠ : ...
...
...
...
...
6
1 - 6 - ﺿﺮﻔﻟا
ﯿ تﺎ : ...
...
...
...
...
6
1 - 7 - ﻔﻠﺧ
ﯿﮥ ﺚﺤﺒﻟا : ...
...
...
...
...
7
1 - 8 - ﺞﻬﻨﻣ ﺚﺤﺒﻟا : ...
...
...
...
...
9
ﻞﺼﻔﻟا ﻧﺎﺜﻟا ـ ﯽ ئدﺎﺒﻤﻟا ﺮﻈﻨﻟا
ﯾﮥ
2 - 1 - ﮥﻐﻠﻟا ...
...
...
...
...
11
2 - 2 - ﻇو ﯿ ﮥﻔ ﻠﻟا ﮥﻐ ...
...
...
...
...
13
2 - 3 - ﮥﻗﻼﻋ ﮥﻐﻠﻟا تﻮﺼﻟﺎﺑ و ﺮﮑﻔﻟا ...
...
...
...
14
2 - 4 - ﮥﻟﻻﺪﻟا ...
...
...
...
...
15
2 - 4 - 1 -ا ﮥﻟﻻﺪﻟ
ًﮥﻐﻟ و
ًﺎﺣﻼﻄﺻإ : ...
...
...
...
15
2 - 4 - 2 - ﺎﻣ قﺮﻔﻟا ﺑﯿ ﻦ ﻨﻌﻤﻟا ﯽ و ﮥﻟﻻﺪﻟا ...
...
...
...
15
2 - 4 - 3 - عاﻮﻧأ ﻨﻌﻤﻟا ﯽ : ...
...
...
...
...
15
2 4– - 4 - ﻨﻌﻤﻟا ﯽ و ﻨﻌﻣ ﯽ ﻨﻌﻤﻟا ﯽ ...
...
...
...
16
2 - 4 - 5 - ﻨﻌﻤﻟا ﯽ ﻮﻐﻠﻟا
ي و ﻨﻌﻤﻟا ﯽ دﻮﺼﻘﻤﻟا ...
...
...
...
18
2 - 4 - 6 - ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ ﻢﻠﻋ ﮥﻟﻻﺪﻟا و ﻪﻋﻮﺿﻮﻣ ...
...
...
...
19
2 - 4 - 7 - ﮥﻟﻻﺪﻟا : ﺮﻌﺗ ﯾ ﺎﻬﻔ و ﺎﻬﻣﺎﺴﻗأ ...
...
Error! Bookmark not defined.
2 - 4 - 8 - ﮥﻟﻻﺪﻟا ﺰﮐﺮﻤﻟا
ﯾﮥ و ﮥﻟﻻﺪﻟا ﺸﻣﺎﻬﻟا
ﯿﮥ ...
...
Error! Bookmark not defined.
ب
2 - 4 - 9 - ﮥﻟﺎﺣﻹا و ﻹا ﯾ ءﺎﺤ ...
...
....
Error! Bookmark not defined.
2 - 4 - 10 - ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺪﺤﺗ ﯾﺪ ﮥﻟﻻﺪﻟا ...
...
Error! Bookmark not defined.
2 - 4 - 11 - ﻞﻣاﻮﻋ رﻮﻄّﺘﻟا ﻟﻻﺪﻟا ﯽ ...
...
Error! Bookmark not defined.
2 4– - 12 - ﺮﻈﻧ
ﯾ تﺎ ﮥﻟﻻﺪﻟا ...
...
....
Error! Bookmark not defined.
ﻞﺼﻔﻟا ﺚﻟﺎﺜﻟا : ﻇﻮﺘﻟا ﯿ ﻒ ﻟﻻﺪﻟا
ﯽ ﻠﻟ ﯿ ﻞ ﯽﻓ رﺎﻌﺷأ ةرﺎﺸﺑ يرﻮﺨﻟا و ﺴﻧا ﯽ جﺎﺤﻟا
3 - 1 - ﻬﻤﺘﻟا ﯿﺪ ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 1 - 1 - ﺮﻌﺸﻟا ﻓ ﯽ ﺮﺼﻌﻟا ﺪﺤﻟا ﯾ ﺚ ...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 1 - 2 - ﺪﻬﻋ ﮥﻀﻬﻨﻟا ﺪﺤﻟا ﯾ ﮥﺜ وأ ﺣﻹا ﯿ ءﺎ ...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 1 - 3 - ﺮﻌﺸﻟا
ّﺮﺤﻟا و ﺼﻗ ﯿ ةﺪ ﺮﺜﻨﻟا ...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 1 - 4 - ﺐﻫاﺬﻤﻟا ﺑدﻷا ﯿﮥ ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 2 - ةرﺎﺸﺑ رﻮﺨﻟا ي ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 2 - 1 - ﺣﯿ ةﺎ ﺮﻋﺎﺸﻟا » ةرﺎﺸﺑ رﻮﺨﻟا ي « و ﻪﺒﻫﺬﻣ ﺮﻌﺸﻟا
ي : ...
Error! Bookmark not defined.
3 - 2 - 2 - ﻇﻮﺘﻟا ﯿ ﻒ
ﺪﻟا ﻟﻻ
ﯽ ﻟ »
ّﻠﻟا ﯿ ﻞ « ﻓ ﯽ ﺮﻌﺷ ةرﺎﺸﺑ رﻮﺨﻟا ي ) ﻞﻄﺧﻷا ﺮﯿﻐﺼﻟا ( ...
Error! Bookmark not
defined.
3 - 2 - 2 - 1 - ﮥﻣﺪﻘﻤﻟا ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 2 - 2 - 2 - ﻇﻮﺘﻟا ﯿ ﻒ ﻟﻻﺪﻟا
ﯽ ﻟ » ﻠﻟا ﯿ ﻞ « ﯽﻓ ﺮﻌﺷ ﺧﻷا ﻞﻄ ﺮﯿﻐﺼﻟا : ...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﯾﺎ ﮥﻤﻠﻇ ﻓ ﯽ ﺮﻃﺎﺧ ي :«
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﺄﻧ ي ﻮﻬﻟا ي :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » بدأ باﺮﺸﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﺳﯿ فﻮ و حاﺮﺟ : « ...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﺮﺼﻗ ﯾ زﺪﻠ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﻤﻠﺳ ﯽ ﻧارﻮﮑﻟا ﯿﮥ :«
...
...
....
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » فﺎﻔﺿ دَﺮﺑ ي :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » بﺬﮐ ﺷاﻮﻟا ﯽ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﯽﻠﺳ ﻠﻟا ﯿ ﻞ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
ج
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﮥﻤﮑﺣ ﺮﻫﺪﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﻟﯿ ﯽﻟﺎ دﺎﻬﺠﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﻗﻮﺷ ﯽ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
ةﺪﯿﺼﻗ*
» ﺮﻫﺎﺳ ﺎﻧأ
« ...
...
...
...
...
67
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﺮﺋﺎﻄﻟا ﺠﺴﻟا ﯿ ﻦ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﺖﺸﻋ ﺐﻌﻟﺎﻓ ﺸﺑ ﺎﻫﺮﻌ :«
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ةﺮﻫاز ﺑﱡﺮﻟا ﯽ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » أﯾ ﺎﻬ ﺐﺋﺎﻐﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﻢﻠﻌﻤﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ »
بر . ..
ْﻞُﻗ عﻮﺠْﻠﻟ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ةدﺎﻋ ﺮﻫﺪﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » مﺎﺸﻟا ﻢﻬﺘﺒﻨﻣ : « ...
...
...
...
..
74
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » عﺮﺼﻣ ﺮﺴّﻨﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ
»ﯾ ﺎ ﺴﻧ ﯿﻢ ﺟﺪﻟا ﯽ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﻗ ﺼ ﯿ ةﺪ » تﺎﻣ ﯽﺒﻠﻗ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
ةﺪﯿﺼﻗ *
» ﺪﻨﻫ ﺎﯾ هآ « ...
...
...
...
...
77
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﺮُﺗأ ي ﯾ ﻪﻧوﺮﮐﺬ :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » نﻮﻨﺟ تﻮﻤﻟا :«
...
...
...
Error! Bookmark not defined.
* ةﺪﯿﺼﻗ » ﺲﻤﺸﻟا اﻮﻨﱢﻔﮐ
« ...
...
...
...
...
79
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ
» ﮏﯿّﻔﮐ ﯽﻠﻋ فﺎﺧأ :«
...
...
...
...
...
79
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ
» ﯽﻟﺎﯿﻠﻟا نﻮﻟ ﺖﯿﺴﻧ :«
...
...
...
...
...
80
* ﺼﻗ ﯿ ةﺪ » ﻦﺤﻧ ﯽﻓ نﺎﻨﺒﻟ
«:
...
...
...
...
...
81
3 - 2 - 2 - 3 - ﺘﻨﻟا ﯿ ﮥﺠ ...
...
...
...
...
84
3 - 3 - ﺴﻧا ﯽ جﺎﺤﻟا ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 3 - 1 - ﺣﯿ ةﺎ ﺮﻋﺎﺸﻟا » ﺴﻧا ﯽ جﺎﺤﻟا « و ﻪﺒﻫﺬﻣ ﺮﻌﺸﻟا
ي : ...
Error! Bookmark not defined.
3 - 3 - 2 - ﻇﻮﺘﻟا ﯿ ﻒ ﻟﻻﺪﻟا
ﯽ ﻟ » ﻠﻟا ﯿ ﻞ « ﻓ ﯽ ﺮﻌﺷ ﺴﻧا ﯽ جﺎﺤﻟا ...
Error! Bookmark not defined.
د
3 - 3 - 2 - 1 - ﮥﻣﺪﻘﻤﻟا ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
3 - 3 - 2 - 2 - ﻇﻮﺘﻟا ﯿ ﻒ ﻟﻻﺪﻟا
ﯽ ﻟ » ﻠﻟا ﯿ ﻞ
« ﻓ ﯽ ﺮﻌﺷ ﺴﻧا ﯽ جﺎﺤﻟا ...
Error! Bookmark not defined.
3 - 3 - 2 - 3 - ﺘﻨﻟا ﯿ ﮥﺠ : ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
ﻞﺼﻔﻟا ﻊﺑاﺮﻟا : ﺞﺋﺎﺘﻧ ﺚﺤﺒﻟا
ﺞﺋﺎﺘﻧ ﺚﺤﺒﻟا : ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
ردﺎﺼﻤﻟا و ﻊﺟاﺮﻤﻟا ...
...
...
Error! Bookmark not defined.
١
لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا
ﺚﺤﺒﻟا تﺎﯿﻠﮐ
٢
1 - 1 - ﮥﻣﺪﻘﻤﻟا
ﺪﻟا ﺖﻧﺎﮐ ﮥﻟﻻ ﯽﻨﻌﻤﻟا ﮥﯿﻀﻗ و ﻦﻣّﺰﻟا لﻮﻃ نﺎﺴﻧﻹا ﺮﮑﻓ ﻞﻐﺷ ﺎﻣ ﻢﻫا ﻦﻣ
ﺎـﻤﻋ ﺮـﯿﺒﻌﺘﻟا ﯽـﻓ ًﺎـﻤﻬﻣ ًارود ﺐﻌﻠﺗ و
ءاﺮﻌﺸﻟا نﺎﻫذأ ﯽﻓ نﻮﮑﯾ .
ﮏﻟﺬﻟ و ﺳﻼﻔﻟا ﻞﺒﻗأ ﮥﻔ
ﯽﻨﻌﻤﻟا ﮥﺳارد ﯽﻠﻋ نﻮﯾﻮﻐﻠﻟا و نﻮﯿﻘﻄﻨﻤﻟا و تﻻﻻﺪﻟا و
ﻦـﻣز ﺬﻨﻣ
ﻢﯾﺪﻗ . اﺬﮑﻫ و ﻢﻠﻋ ﺄﺸﻧ ﮥﻐﻠﻟا ﻢﻠﻋ عوﺮﻓ ﻦﻣ عﺮﻔﮐ ﮥﻟﻻﺪﻟا
ﺪﻗ و ﻧﺎﮑﻤﻟا ﯽﻟإ ﻞﺻو ﮥ
ﯿﻘﻣ ﺢﺒﺻأ و ﮥﻌﯿﻓﺮﻟا ﮥـﺳارﺪﻟ ًﺎـﺳﺎ
ﮥﯾﺮﻌﺸﻟا صﻮﺼﻨﻟا ،
ﻪّﻧأ ﺚﯿﺤﺑ ﮥﻐﻠﻟا مﻮﻠﻋ ﻦﻣ هﺮﯿﻏ ﻦﻋ ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻋ ﻞﺼﻓ ﻦﮑﻤﯾ ﻻ
، ﻠـﺻ تاذ ﻪـّﻧﻷ ﺮﺋﺎـﺴﺑ ﮥـﻘﯿﻤﻋ ﮥ
تادﺮﻔﻤﻟا ﯽﻧﺎﻌﻣ و تﻮﺼﻟا و ﻮﺤﻨﻟا و فﺮﺼﻟﺎﮐ مﻮﻠﻌﻟا .
ﺴﯿﻟ تﺎﻤﻠﮑﻟا ّنأ ﺢﺿاﻮﻟا ﻦﻣ و ﺖ
ﮥﻠﻤﺠﻟا ﯽﻓ ﮥﻤﻠﮑﻟا ّﺮﻘﺘﺴﺗ ﺎﻣﺪﻨﻋ ﻞﺑ ؛ ﻦﻣز ﻞﮐ ﯽﻓ ةﺪﺣاو ﮥﻟﻻد ﺎﻬﻟ ،
نﻮﮑﺘﺳ
ﮥﻔﻠﺘﺨﻣ تﻻﻻد تاذ و ﮥﻔﻠﺘﺨﻣ نﺎﻌﻣ تاذ .
فّﺮﻌﺗ ﮥﺳارد ﮥﻟﺎﺳﺮﻟا هﺬﻫ ﻟا ﻖﯿﺒﻄﺗ
ﻟﻻﺪﻟا هﻮﺟﻮ ﯿ
ﮥ ﮥﻤﻠﮑﻟ » ﻟا ﻞﯿﻠ « و يرﻮـﺨﻟا ةرﺎـﺸﺑ ﻦﯾﺮﻋﺎـﺸﻟا ناﻮﯾد ﯽﻓ
جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا .
ﺬﻫ ﮥﺳارد ّنأ ﮏﺷ ﻻ ه
ﺤﺒﻟا ﻮ ﮥﻤﻬﻤﻟا ﻞﺋﺎﺴﻤﻟا ﻦﻣ ث ﯽﺘﻟا
ﻪـﺟو ﻦـﺴﺣﺄﺑ صﻮـﺼﻨﻟا ﻢﻬﻓ ﯽﻠﻋ ﺪﻋﺎﺴﺗ ،
نأ طﺮﺸﺑ ﺢﯿﺤﺻ ﻞﮑﺸﺑ و حﺎﺠﻨﺑ ﻢﺘﯾ
، ﮥﻘﯿﻤﻌﻟا ﯽﻧﺎﻌﻤﻟا كرد ّنﻷ صﻮﺼﻨﻠﻟ
ةﺮﯿﺜﮐ تﺎﺳارد ﯽﻟإ جﺎﺘﺤﺗ .
ﻟا ﺢﺒﺻأ ﮥﯿﻤﻫأ تاذ ﯽﻨﻌﻤ ﮥﻐﻟﺎﺑ
ﯽﻓ .ﺮﯿﺧﻷا نﺮﻘﻟا
ﺪﻟا ﻞﺒﻗأ نﻮﻘّﻘﺤﻤﻟا و نﻮﺳرا ﺎﻧﺮﺼﻋ ﯽﻓ
ﻞﯿﻠﺤﺗ ﯽﻟإ صﻮﺼﻨﻟا
ﯽﻨﻌﻤﻟا ﺚﯿﺣ ﻦﻣ ﮥﯿﺑدﻷا ،
ﻣ ﺲﯿﻟ اﺬﻫ ﺎﻧﺮﺼﻋ ﯽﻓ ﯽﻨﻌﻤﻟا و ﮥﻐﻠﻟا ﻢﻠﻋ ﯽﻓ ًاﺮﺼﺘﻘ
، مﻮﻠﻌﻟا ﯽﻓ ﯽﻨﻌﻤﻟا سرﺪﯾ ﻞﺑ ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا
مﻮﻠﻌﻟا ﺮﺋﺎﺳ و ﮥﻔﺴﻠﻔﻟا و ﻖﻄﻨﻤﻟا و مﻼﮑﻟا و عﺎﻤﺘﺟﻹا و ﺲﻔﻨﻟا ﻢﻠﻌﮐ .
ﺎﻌﻣ ﯽﻠﻋ ﻞﺼﺤﯾ ﻻ .قﺎﯿـﺴﻟا و ﮥﻠﻤﺠﻟا ﮥﺳارد نود تﺎﻤﻠﮑﻟا ﯽﻧ
لﻮـﻘﻧ نأ ﻊﯿﻄﺘـﺴﻨﻓ
ّنإ ءاﺰـﺟﻷا و تﺎـﻤﻠﮑﻟا
و تﺎـﻤﻠﮑﻠﻟ ﻖﯿﻗﺪـﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ّﻦﮑﻟ ؛ ّﻞﻘﺘﺴﻣ ﯽﻨﻌﻣ ﺎﻬﻟ تﺎﻤﻠﮑﻟا ّنأ ﻢﻏر و ﻦﯿﻌﻤﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟﺎﺑ ًﺎﻀﻌﺑ ﺎﻬﻀﻌﺑ ﻂﺒﺗﺮﯾ ﮥﯾﻮﻐﻠﻟا ﻔﺘﺴﯾ ظﺎﻔﻟﻷا .ﮥﻤﻠﮑﻠﻟ ةروﺎﺠﻤﻟا تﺎﻤﻠﮑﻟا ﻦﻣ دﺎ
ةروﺎﺠﻤﻟا تﺎﻤﻠﮑﻟا تﺮﯿﻐﺗ نإ و ،
ﻦﻣ ﺮﯿﺜﮐ ﯽﻓ ًﺎﻀﯾأ ﮥﻤﻠﮑﻟا ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﻐﺗ
.نﺎﯿﺣﻷا
تاذ ﻞﻤﺠﻟا و تﺎﻤﻠﮑﻟا ّﻞﮐ و ﮥﯾﺎﻬﻧ ﯽﻧﺎﻌﻤﻠﻟ ﺲﯿﻟ
ٍنﺎﻌﻣ ﻔﻠﺘﺨﻣ ﮥ . ﻦﯿـﯿﻌﺗ ﯽـﻓ ﺢـﺿاو ﮥـﻤﻠﮑﻟا و ﮥﻠﻤﺠﻟا ﺮﯿﺛﺄﺘﻓ
ﯽﻨﻌﻤﻟا . ﺴﯿﻟ دوﺪﺣ ﻼﺑ ﯽﻧﺎﻌﻤﻟﺎﻓ ﺖ
نأ ﺐﺠﯾ و ﮥﯾﺎﻬﻧ ﺎﻬﻟ هﺰﯿﻤﯾ
ئرﺎﻘﻟا ﯽّﻘﻠﺘﻤﻟا وأ .
هﺬﻫ ﺎﻨﺘﺳارد ءﺪﺑ ﯽﻓ ﺎﻨﺛﺪﺤﺗ
ﻦﻋ ﺎﻌﺘﻟا تﻻﻻﺪﻟا عاﻮﻧأ ﺎﻧﺮﮐذ ﻢﺛ ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻋ ﯽﻓ ﻒﯾر ﻟا ﺪـﻨﻋ ﮥـﻟﻻﺪﻟا و
بﺮـﻌ و
ﻟا ﻦﯿﯿﺑﺮﻐ و ﻊﺑاّﺮﻟا و ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﯽﻓ ﺎﻨﻨﯿﺑ
ﮥﻤﻠﮐ ﻒﯿﻇﻮﺗ »
ﻞﯿﻠﻟا « ﻦﯿﯿﻧﺎﻨﺒﻠﻟا ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا رﺎﻌﺷأ ﯽﻓ ﻟا ﯽﺴﻧا ـ
و جﺎـﺤ
٣
يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ـ
.ﻪﺘﺳارﺪﺑ ﺎﻨﻤﻗ و هﺬﻫ ﺎﻨﺘﺳارد ّنأ ﺮﮐﺬﻟﺎﺑ ﺮﯾﺪﺠﻟا و
ﻨﻌﻣ ّنأ ﯽﻟإ ﺖﻬﺘﻧٱ ﯽ
ﮥـﻤﻠﮐ ﯽـﻓ ﻒـﻠﺘﺨﯾ ﻞـﯿﻠﻟا
ﻟا ﺚﯿﺣ ﻦﻣ ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا رﺎﻌﺷأ ﮥﻟﻻﺪ
.
ﮥﻤﺗﺎﺧ و لﻮﺼﻓ ﮥﺛﻼﺛ و ﮥﻣﺪﻘﻣ ﯽﻓ ﮥﺳارﺪﻟا تءﺎﺟ اﺬﻫ ﯽﻠﻋ و .
ﺿﺮﻋ ﮥﻣﺪﻘﻤﻟا ﯽﻔﻓ ﺎﻨ
ﻋ ًآرﺎﻃإ ئرﺎﻘﻠﻟ ﺎ
ﻟ ًﺎﻣ ﻠ ﺳارﺪ ﮥ .
لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا ﯽﻓ ﺎﻧﺮﮐذ ﺎﻤﮐ ﮥﺳارﺪﻟا ﻦﻣ فاﺪﻫﻷا
ﻦﯿﻨﯿﺒﻣ ةروﺮﺿ اﺬﻫ ﺚﺤﺒﻟا .
ﻟوﺎﻨﺗ ﯽﻧﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﯽﻓ و ﻨﺎ
ﻨﯿﺑ و ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻋ ﺎﻨ
ﮥﻟﻻﺪﻠﻟ ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا ﻒﯾرﺎﻌﺘﻟا ،
ﺑ ﺚﺤﺒﻟا ﺎﻨﻘﻓار ﺎﻤﮐ ﻟﻻﺪﻟا تﺎﯾﺮﻈﻨﻟﺎ
ﯿ ﮥ
ءﺎﻣﺪﻘﻟا ءارآ و بﺮﻌﻟا
تﺎﻤﻠﮑﻟا تﻻﻻد و ﯽﻨﻌﻤﻟا لﻮﺣ ﻦﯿﯿﺑﺮﻐﻟا و .
ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﯽﻓ و ﺎﻨﺳرد
تﻻﻻﺪﻟا ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا
ﮥﻤﻠﮑﻟ » ﻞـﯿﻠﻟا « ﻦﯿﯿﻧﺎـﻨﺒﻠﻟا ﻦﯾﺮﻋﺎـﺸﻟا رﺎﻌـﺷأ ﯽـﻓ »
ةرﺎـﺸﺑ
يرﻮﺨﻟا
« و » جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا «
ﯽﺑدﻷا ﺎﻤﻬﺒﻫﺬﻣ ﯽﻟإ ًاﺮﻈﻧ .
ﻌﺒﺗأ و ﺎﻨ رﺪﻟا ﺼﺼﺧ ﮥﻤﺗﺎﺨﺑ ﮥﺳا ﺎﻨ
ﺞﺋﺎﺘﻨﻠﻟ ﺎﻫ ﺎﻬﯿﻠﻋ ﺎﻨﻠﺼﺣ ﯽﺘّﻟا
ﺘﺳارد لﻼﺧ ﺎﻨ
هﺬﻫ .
ًاﺮﯿﺧأ و ﻧ ﻦﯿﺜﺣﺎﺒﻠﻟ ﮥﯿﻟﻻﺪﻟا ثﻮﺤﺒﻟا لﺎﺠﻣ ﯽﻓ ًةﺪﯿﻔﻣ ﮥﺳارﺪﻟا هﺬﻫ نﻮﮑﺗ نأ ﻮﺟﺮ .
ﻨﺗﻮﻔﯾ ﻻ و ﺎ
ﮥﯾﺎﻬﻧ ﯽﻓ ﻟا
ﻣﺪﻘﻤ ﮥ مﺪﻘﻧ نأ و ﺮﮑﺸﻟا ﻞﯾﺰﺠﺑ نﺎﻨﺘﻣﻹا
ﺗﺬﺗﺎﺳأ ﯽﻟإ ﺎﻨ
ﮥـﯿﻠﮐ ﯽـﻓ ﮥـﯿﺑﺮﻌﻟا ﮥـﻐﻠﻟا ﻢـﺴﻘﺑ
و ﯽﻠﯿﺑدرﻷا ﻖﻘﺤﻤﻟا ﮥﻌﻣﺎﺠﺑ ﮥﯿﻧﺎﺴﻧﻹا مﻮﻠﻌﻟا و بادﻵا ﺎﻤﯿﺳ
فﺮﺸﻤﻟا يذﺎﺘﺳا ﯽﻣﺎﺟﺮﮔ داﻮﺟ رﻮﺘﮐﺪﻟا
ﻦﻣ ّﻞﮐ ﯽﻟإ و
ﮥﻟﺎﺳﺮﻟا هﺬﻫ جاﺮﺧإ ﯽﻓ ﻢﻫﺎﺳ ﺎﻫداﺪﻋإ و
. و ﻟا ﮥﻨﺠﻟ ﯽﻟإ ﺮﮑﺸﻟا ﻎﻟﺎﺑ ﻪﺟﻮﻧ ﻤ
ﺳ ﻦﯾﺬّﻟا ﮥﺸﻗﺎﻨ ﻨ
ﻢﻬﺗاﺮـﻈﻧ ﻦـﻣ ﺪﯿﻔﺘـﺴ و
ﮥﻟﺎﺳّﺮﻟا ﺢﯿﻘﻨﺗ ﯽﻓ ﻢﻬﺗﺎﺣﺮﺘﻘﻣ .
و ﺎﯾﺎﻄﺨﻟا ﻦﻣ ﮥﻟﺎﺳﺮﻟا هﺬﻫ ﻮﻠﺨﺗ ﻻ ؛
اﺬﻫ و نﺎﯿﺴﻨﻟا و ﺄﻄﺨﻟا و ﻞﻬﺠﻟﺎﺑ ءﯽﻠﻣ نﺎﺴﻧﻹﺎﻓ
قﻮﻠﺨﻤﻟا ﺺﻘﻧ و ﻖﻟﺎﺨﻟا لﺎﻤﮐ ﯽﻠﻋ ﻞﯿﻟد ،ﻓ
ﻨ ﺎﻧﺎﯾﺎﻄﺧ ﻦﻋﺮﻔﻐﯾ و ﺎﻨﻟﺎﻤﻋأ ﺢﻟﺎﺻ ﻞﺒﻘﺘﯾ نأ ﷲا لﺄﺴ .
ﻖﯿﻓﻮﺘﻟا ﯽﻟو ﷲا و
٤
1 - 2 - :ﮥﻠﺌﺴﻤﻟا نﺎﯿﺑ
ﮥﺳارد وﺮﻓ ﻦﻣ عﺮﻓ ﻮﻫ ﯽﻨﻌﻤﻟا .تﺎﯿﻧﺎﺴﻠﻟا ﻢﻠﻋ وأ ﮥﻐﻠﻟا ﻢﻠﻋ ع
مﻮﻠﻌﻟا ﻦﻣ ﮥﻐﻠﻟا ﻢﻠﻋ ّنأ ﯽﻋﺪﻧ نأ ﻊﯿﻄﺴﻧ ﺎﻨّﻠﻌﻟ و
ﯽﺘّﻟا ﺗ ﻢﺘﻬ .ًﺎﻣﺎﺗ ًﺎﻣﺎﻤﺘﻫإ ﯽﻨﻌﻤﻟا ﮥﺳارﺪﺑ ﯽﻨﻌﻤﻟا ﺪﻌﯾ
إ ﺺﺋﺎﺼﺨﻟا يﺪﺣ .ﮥﻐﻠﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﯽﻓ
اﺬﮑﻫ ﮥﻐﻠﻟا ﯽﻟإ ﺮﻈﻨﻧ ﻢﻟ اذإ و ،
ﺎّﻟإ ﺎﻬﻨﻣ ﻖﺒﯾ ﻢﻟ أ
.ضﻮﻤﻐﻟا و مﺎﻬﺑﻹﺎﺑ ًﺎﺌﯿﻠﻣ ًازﻮﻣر و ًﺎﻓﺎﺻو
و ﻞـﺋاوﻷا بﺮـﻌﻟا ﺎﻬﯿﻓ كرﺎﺷ ﮥﺜﯾﺪﺣ و ﮥﻤﯾﺪﻗ ﮥﺳارد ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻋ ﺗ ﻢـﻟ
ﻦـﮑ ﻢﻬﺘـﺳارد ﮥﺒـﺴﻨﻟﺎﺑ ًﺎﻧﺄـﺷ ّﻞـﻗأ
ﻦﯿﯿﺑﺮﻐﻟا تﺎﺳارﺪﻠﻟ
ﯿﻤﻠﻋ ﮥﺳارد ﻮﻫ و
ُﺗ ﺪﻗ .ﯽﻨﻌﻤﻠﻟ ﮥ ﮥـﻟﻻﺪﻟا هﺬـﻫ ﯽﻤـﺴُﺗ و تﻻﻻﺪـﻟا جﺎـﺘﻧإ ﯽﻓ ظﺎﻔﻟﻷا ﺪﻋﺎﺴ
»
ﻟا ﮥﻟﻻﺪ ﻟا ﮥﯾﻮﻐﻠ
« ، ﮥﻟﻻﺪﻟا ﯽﻟإ لﻮﺻﻮﻠﻟ يﺮﺧا ﺞﻫﺎﻨﻣ كﺎﻨﻫ و ﮐ
» ءﺎﯿﺷﻷا ﯽﻟإ ةرﺎﺷﻹا «
و.
..
و ﺗ ﯽﻤﺴ
» ﺮـﯿﻏ ﮥﻟﻻﺪﻟا
ﮥﯾﻮﻐﻠﻟا
« . يﻮﻔﺻ) ، 26:1386 (
ﮥﯿﻔﯿﮐ ﺎﻣأ ﮥﻟﻻﺪﻟا جﺎﺘﻧإ
ﻟا ﻞﺋﺎﺴﻤﻟا ﻦﻣ
ﻣﺎﻬ ﺪﻋاﻮﻗ ﺎﻬﻟ و ﮥ ﮥﺻﺎﺧ
ﺗ ﻏﻼﺒﻟا ﺐـﺘﮑﻟا ﯽـﻓ ﯽﻤﺴ ـﯿ
ـﻤﯾﺪﻘﻟا ﮥ ﮥ
ﺑ » در
ﺮﯿﺒﻌﺘﻟا
« . و ﺗ ﻞﻤﺸ ﻟا ّﻞﮐ ﺞﻫﺎﻨﻤ ﺎﻬﻣﺪﺨﺘﺴﯾ ﯽﺘّﻟا ﺳراد
ﻮ ﻟ ﮥﻐﻠﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯽﻟإ لﻮﺻﻮﻠ وأ ﺮﯿﺒﻌﺘﻟا ﯽﻓ ﮥﻤﻬﻤﻟا ﻞﺋﺎﺴﻤﻟا ﻦﻣ و
ﯽﻨﻌﻤﻟا كاردإ ﻪﯿﻟإ لﻮﺻﻮﻟا و
، ﺑ ﮥﯾﺎﻨﻌﻟا ﺺّﻨﻟﺎ أ ﮥﻠﻤﺠﻟا ﯽﻓ ﺐﯿﮐﺮﺘﻟا و .
و ًﮥﯾﻮﻐﻟ ﺐﯿﮐﺮﺘﻟا اﺬﻫ نﻮﮑﯾ ـﮑﯾ ﺪﻗ و
نﻮ ﺮـﯿﻏ
ﮥﯾﻮﻐﻟ ﺐﺴﺣ ﻊﻘﯾ ﯽﺘّﻟا فوﺮﻈﻟا ﺎﻬﯿﻓ
.ﻊﻣﺎﺴﻟا وأ ﻢّﻠﮑﺘﻤﻟا ﻓ
تارﺎﺒﻌﻟا و تﺎﻤﻠﮑﻟا ﻦﻣ ّﻞﮑﻠ
ﯽﻨﻌﻣ .ﺎـﻬﺘﻟﻻد ﻦـﻣ دﺎﻔﺘـﺴﯾ
.تﻻﻻﺪﻟا هﺬﻫ ﻦﻋ ﻒﺸﮑﯾ نأ ﺎﻬﯿﺜﺣﺎﺑ و ﮥﻐﻠﻟا ﯽﺳراد ﯽﻠﻋ ﺐﺠﯿﻓ )
ﺰﻨﯾﻻ ، 20:1391 (
و ﺎﻤّﻧإ ﯽﻫ ﮥﯾﻮﺤﻨﻟا ﺐﯿﮐاﺮﺘﻟﺎﺑ ﮥﯾﺎﻨﻌﻟا لﻮﺻﻮﻠﻟ ةﺪﯿﺣﻮﻟا ﮥﻘﯾﺮﻄﻟا
ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯽﻟإ .
ﺎـﻫﺎﻨﻌﻣ ﯽﻓ ﻞﻤﻌﺘﺴﺗ ﻻ تﺎﻤﻠﮑﻟﺎﻓ
ﯽﻠﺻﻷا نﺎﯿﺣﻷا ﮥﯿﺒﻟﺎﻏ ﯽﻓ ،
ﺎﻬﻟ ﻞﺑ عﺎـﺿوﻷا ﻦـﻣ ﺚـﻌﺒﻨﺗ وأ ﻢّﻠﮑﺘـﻤﻠﻟ ﮥﯿـﺴﻔﻨﻟا تﻻﺎـﺤﻟا ﻦﻣ ﺚﻌﺒﻨﺗ ﮥﯾﻮﻧﺎﺛ ٍنﺎﻌﻣ
ﻹا
ﯿﻋﺎﻤﺘﺟ ﮥ وأ ﮥﯿﻓﺎﻘﺜﻟا .و ..
)ﺑ ﺮﻤﻟﺎ ، 88:1391 (
ﺎﻣ ًاﺮﯿﺜﮐ
ًﺎﻤﻬﺒﻣ نﻮﮑﯾ و ﯽﻨﻌﻤﻟا ّﻞﻀﯾ ،
ﻻ ﻪﮐرﺪﯾ ﻮﻬﺴﺑ ﺐﻃﺎﺨﻤﻟا .ﮥﻟ
ﻓ نأ ﺐﺠﯿ ﻪﺟﻮﺘﻧ
ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﯽﻟإ ﺎﻬﻨﻣ
ﮥﯾﻮﻐﻠﻟا و ﮥﯾﻮﻐﻠﻟا ﺮﯿﻏ ﮐ
ﻟﺎ ﮥﯿﺳﺎﯿﺴﻟا وأ ﮥﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻹا و ﮥﯿﺴﻔﻨﻟا تﻻﺎﺤ ﮏﻟذ و
ﻂﺒﺗﺮـﯿﻓ .ﯽـﻘﯿﻘﺤﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯽﻟإ لﻮﺻﻮﻠﻟ
ﮥﻠﻤﺠﻟا ﺐﯿﮐﺮﺘﺑ ﯽﻨﻌﻤﻟا .ﺎﻬﯿﻓ درو ﺪﻗ ﯽﺘﻟا
ﻓ ﺮّﺛﺄﺘﺘ ﻞﻣاﻮﻌﻟا هﺬﻫ ﻦﻣ ﮥﯾﻮﻐﻠﻟا ءاﺰﺟﻷا
ﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻹا ﮥ
ﮥﯿﺳﺎﯿﺴﻟا و ﮥﯿﺴﻔﻨﻟا و
و
ﯽﻬﻠﻟاﺪﺳا) .ﺎﻬﻨﻣ ﺎﻫﺎﻨﻌﻣ ﺐﺴﺘﮑﺗ ،
12:1388 (
ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯽﻟإ لﻮﺻﻮﻠﻟ ﯽﻘﻠﺘﻤﻟا قﻮﺴﺗ ﮥﻔﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ كﺎﻨﻫ دﻮـﺼﻘﻤﻟا ﯽـﻨﻌﻤﻟا وأ ﯽﻨﻤﻀﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا وأ ﯽﻘﯿﻘﺤﻟا
ﮐ :
» ﮥﺌﯿﺒﻟا ، ﯽﻘﯿﺳﻮﻣ ﮥﻠﻤﺠﻟا ، ﻟا ﮥﻤﻠﮑﻠﻟ ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا تﻻﻻﺪ ،
ﮥﻠﻤﺠﻟا قﺎﯿﺳ و
...
.«
ﯽﻓ ـ ﯽﻨﻤّﻀﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟﺎﻓ ﻃﻹا اﺬﻫ
ﻮـﻫ ـ رﺎ
ﻢﻬﺒﻤﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯽﻓ دﻮﺟﻮﻣ ﻮﻫ يّﺬﻟا ﯽﻓﺎﺿﻹا ﯽﻨﻌﻤﻟا وأ
ﮥﻠﻤﺠﻟا ﯽﻓ ﮥﻨﻣﺎﮑﻟا ﺎﯾاوز ،ﻓ
ﻒﺸﮑﯾ نأ ﺐﺠﯿ وأ ﺐﻃﺎﺨﻤﻟا ﻪﻨﻋ
٥
.ئرﺎﻘﻟا ﺗ يﺮﺧا ةرﺎﺒﻌﺑ و ﺮّﺛﺄﺘ
ظﺎﻔﻟﻷا ﺑ
ﯿﻔﻃﺎﻌﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟﺎ ﮥ
ﯿﻨﻫّﺬﻟا وأ ﮥ ﮥﯿﺴﻔﻨﻟا وأ ا وأ
ﮥﯿﺳﺎﯿﺴﻟا وأ ﮥﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻹ .
ظﺎﻔﻟﻸﻠﻓ
ﮥﯾﻮﻧﺎﺛ ٍنﺎﻌﻣ ا ﯽﻟإ ًﮥﻓﺎﺿإ
ﻌﻤﻟ ﺎ
ﯾﺮﻫﺎّﻈﻟا ﯽﻧ و .ﮥ
ﻟا ﯽﻧﺎﻌﻤﻟا هﺬﻫ ﺗ ﮥﯾﻮﻧﺎﺜ
دﻮﺟﻮﻣ نﻮﮑ ﻞﺧاد ة
ﻊـﻣ ﺮـﻬﻈﺗ دﺎـﮑﺗ و ﮥـﻤﻠﮑﻟا
.يﺮﻫﺎّﻈﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا رﻮﻬﻇ رﺪﺼﻤﻟا )
ﻪﺴﻔﻧ : 15 (
ثﺪﺤﺘﯾ » ترﺎﺑ نﻻور «
لﺎﺠﻤﻟا اﺬﻫ ﯽﻓ ﻦﻣ
ﯽـﻟإ لﻮـﺻﻮﻟا ﯽﻓ ءيرﺎﻘﻟا ﺎﻬﻬﺟاﻮﯾ نأ ﻦﮑﻤﯾ ﯽﺘﻟا تﺎﺑﻮﻌﺼﻟا
ﯽﻨﻤﻀﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯾ ﻪّﻨﮑﻟ و
ﺘ
ّﮐﺬ ﺟ ﻦﻣ ﺮ ﻟا ﮥﯿﻤﻫأ يﺮﺧا ﮥﻬ ﻪﺑ ﮥﯾﺎﻨﻌﻟا مﺪﻋ ﻦﮑﻤﯾ ﻻ يﺬﻟا ﯽﻨﻤّﻀﻟا ﯽﻨﻌﻤ
لﻮﺻﻮﻟا نﺎﮐ نإ و
ﯿﻟإ ﻪ ًﺎﺒﻌﺻ .ًاﺪﺟ ﯾ ﺮﯿﺸ » ﯽﻧﻮﯿﮐروا «
ﻟا ﯽﻟإ قﺮﻄ ﯽﺘّﻟا ﺗ ﻟ ﺎﻧﺪﻋﺎﺴ ﯽﻨﻤـﻀﻟا ﯽـﻨﻌﻤﻟا ﯽﻟإ لﻮﺻﻮﻠ يﻮﻧﺎـﺜﻟا ﯽـﻨﻌﻤﻟا وأ
و
ﻦﻋ بﺎﺒﻟا اﺬﻫ ﯽﻓ ثﺪﺤﺘﯾ ﯽﻘﯿﺳﻮﻣ
ﺎﺠﻬﻠﻟا و ةرﺎﻌﺘﺳﻹا و تاﻮﺻﻷا مﺎﻈﻧ و ظﺎﻔﻟﻷا و ﮥﯿﻠﺤﻤﻟا ت
ﯽـﺘّﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﺮﺋﺎﺳ
ﯽﻨﻤﻀﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯽﻟإ ﺎﻨّﻟﺪﺗ . ﻓ
ﮥﻤﻬﻤﻟا ﺐﻧاﻮﺠﻟا ﺮﻬﻈﯾ و ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻋ لﺎﺠﻣ ﯽﻓ ﮥﻌﺋاّﺮﻟا ﺚﺣﺎﺒﻤﻟا ﻦﻣ ﯽﻨﻤﻀﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ﺪﻌﯿ و
ﮥﻨﻣﺎﮑﻟا ﺎﯾاوﺰﻟا رﺪﺼﻤﻟا) .ﮥﻐﻠﻟا ﻦﻣ
ﻪﺴﻔﻧ : 16 (
ﮥﯿﻤﻫأ تاذ ﮥﻟﻻﺪﻟا ﺖﺤﺒﺻﺄﻓ ،
ﯽﻨﺘﻋإ ارد ﯽﻟإ ءﺎﻣﺪﻘﻟا و ءﺎﻤﻠﻌﻟا ﻬﺘﺳ
ﺎ ﻋإ ﺎﻤﯾأ ﺎﻨﺘ ء ﮥـﯿﻏﻼﺒﻟا ﻢﻬﺜﺣﺎـﺒﻣ لﻼﺧ ﻦﻣ
و ﻦﯿﻤﻠﺴﻤﻟا بﺮﻌﻟا ءﺎﻤﻠﻌﻟ نﺎﮐ ﻢﻬﺳ
.ﻢﻠﻌﻟا اﺬﻫ ﺪﻋاﻮﻗ ﺦﯿﺳﺮﺗ ﯽﻓ ﺮﯿﺒﮐ
ُﺗ ﻢﻟ و
ﻤﺠ ؛بﺎﺘﮐ ﯽﻓ ﺚﺣﺎﺒﻤﻟا هﺬﻫ ﻊ ﺖّﻠﻇ ﻞﺑ
بﺎﺘﮑﮐ ءﺎﻣﺪﻘﻟا ﺐﺘﮐ ﯽﻓ ًةﺮﺛﺎﻨﺘﻣ »
ﻪﯾﻮﺒﯿﺳ « و » نآﺮﻘﻟا ﯽﻧﺎﻌﻣ «
و ءاّﺮﻔﻠﻟ » ﺺﺋﺎـﺼﺨﻟا «
و ﯽـّﻨﺟ ﻦـﺑﻹ »
ﻞـﺋﻻد
زﺎﺠﻋﻹا « ﺾﻌﺑ ﺎﻬﻨﻣ دﺎﻓأ ﮥﻟﻻﺪﻟا لﺎﺠﻣ ﯽﻓ ةﺪﻋ ًﺎﺒﺘﮐ نﻮﯿﺑﺮﻐﻟا ﺐﺘﮐ ﺪﻗ و ﺐﺘﮑﻟا ﻦﻣ ﺎﻫﺮﯿﻏ و ﯽﻧﺎﺟﺮﺠﻟا ﺮﻫﺎﻘﻟا ﺪﺒﻌﻟ
ﻤﻟا
ﺪﺤ ﺛ .ﺎﻬﺘﺳارد وأ ﺎﻬﺘﻤﺟﺮﺗ ﻖﯾﺮﻃ ﻦﻋ ﻦﯿ
مﺪﻗأ ّﻞﻌﻟ و ﱠﻟﺆﻣ
ﻒ ﻮﻫ » ظﺎﻔﻟﻷا ﮥﻟﻻد «
ﺲﯿﻧأ ﻢﯿﻫاﺮﺑإ رﻮﺘﮐﺪﻠﻟ ،
بﺎﺘﮐ ﻢﺛ
ﺮﻤﻋ رﺎﺘﺨﻣ ﺪﻤﺣأ رﻮﺘﮐﺪﻟا »
ظﺎﻔﻟﻷا ﮥﻟﻻد «
و ﺪـﻟا و ناﺮﻌـﺴﻟا دﻮـﻤﺤﻣ رﻮﺘﮐﺪـﻟا و ﺮـﺸﺑ لﺎﻤﮐ رﻮﺘﮐﺪﻟا بﺎﺘﮐ رﻮﺘﮐ
.و يزﺎﺠﺣ ﯽﻤﻬﻓ دﻮﻤﺤﻣ ..
ﻣ) نﺎﺑﺰ ، 7:2004 (
ﯽﺘـﻟا ﻞﺋﺎﺴﻤﻟا ﻦﻣ و ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺎﻬﻟ
تﺎﻤﻠﮑﻠﻟ تﻻﻻﺪﻟا فﻼﺘﺧا ﯽﻓ ،
ﻮﻫ عﺎـﺒّﺗإ ءاﺮﻌـﺸﻟا ﺐﻫاﺬـﻤﻟا
َﮥـﻔﻠﺘﺨﻤﻟا ﯽـﻓ
ﮥﺛاﺪﺤﻟا و ﮥﯾﺰﻣﺮﻟا و ﮥﯿﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻟﺎﮐ بدﻷا ﯽﺘّﻟا
ﯿﺛﺄﺗ ﺎﻬﻟ ﺮ ءاﺮﻌـﺸﻟا يﺪﻟ تﺎﻤﻠﮑﻟا ﻒﯿﻇﻮﺗ ﯽﻓ .
ﻦـﺤﻧ و ﺚﺤﺒﻨـﺳ ﯽـﻓ
ـﻫﺮﺛأ و (يﺰﻣﺮﻟا و ﯽﮑﯿﺘﻨﻣوﺮﻟا ﺐﻫﺬﻤﻟا)ﺐﻫاﺬﻤﻟا هﺬﻫ ﺾﻌﺑ ﻦﻋ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺎ
ﻦﯿﯿﻧﺎـﻨﺒﻠﻟا ﻦﯾﺮﻋﺎـﺸﻟا ﺮﻌـﺷ ﯽـﻓ »
يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ «
و » جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا «
ﮥﻤﻠﮐ ﻒﯿﻇﻮﺗ اﺬﮑﻫ و »
ﻞﯿﻠﻟا « ﺪﻨﻋ .ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا
و ﻢﺘﺨﻨﺳ ﺞﺋﺎﺘﻨﻟا ﺾﻌﺒﺑ ﮥﺳارﺪﻟا ﯽﺘّﻟا
ﻞﺻﻮﺘﻨﺳ .ﺎﻬﯿﻟإ
ﻓ ﻦـﻋ ﻒـﺸﮑﯾ و و يﺮﻌـﺸﻟا ﺺّﻨـﻟا مﺪـﺨﯾ ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻌ
و ﮥﯾﺮﻌﺸﻟا صﻮﺼﻨﻟا تﺎﯿﻟﺎﻤﺟ ﻦﻋ ﻒﺸﮑﯾ
و .ﺎﻬﺿﻮﻤﻏ
ﮏﺷ ﻻ فﻼﺘﺧا ﯽﻓ ةﺮﺛﺆﻤﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﻦﻣ ﮥﯿﺑدﻷا ﺐﻫاﺬﻤﻟا ّنأ
تﻻﻻﺪﻟا .ﺪﺣأ ﺎﻫﺮﮑﻨﯾ ﻻ
٦
1 - 3 - :ﺚﺤﺒﻟا ةروﺮﺿ
ﺘﺗ ﺎﻨﻟ ﻦﯿﺒ ﯽﻨﻌﻤﻟا ﻦﻋ ﺚﺤﺒﻟا ةروﺮﺿ ﻷا ﻞﻘﺣ ﯽﻓ
بد
ُﻧ ﺎﻣﺪﻨﻋ ﻦﻌﻤ ﺮﻈّﻨﻟا ﻓ ةﺪﯾﺪﺠﻟا تﺎﯿﻧﺎﺴﻠﻟا ﯽﻓ ﯽﻨﻌﻤﻟا ﻢﻠﻋ ﮥﯿﻤﻫأ ﯽ
و .يﺮﺧﻻا مﻮﻠﻌﻟا ﻦﻋ ﺚﺤﺒﻟا و
ﻟا تﺎﻤﻠﮑﻠﻟ ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘ ﺎﻨّﻟﺪﯾ
ﻣ ﯽﻟإ
ًﺎﻀﯾأ ءاﺮﻌﺸﻠﻟ ﮥﯾﺮﻌﺸﻟا تﺎﻫﺎﺠّﺗﻹا ﮥﻓﺮﻌ ،
ﺎﻨّﻧﻷ
ﻊﯿﻄﺘﺴﻧ ﻖﯾﺮﻄﻟا اﺬﻬﺑ كرﺪﻧ نأ
ﯽﻓ ﮥﺤﯿﺤﺼﻟا ةءاﺮﻘﻟا ﺮﺒﻋ ﻢﻬﺒﻫاﺬﻣ .ﻢﻫرﺎﻌﺷأ و ﻢﻫرﺎﺛآ
إ ﮥﻤﻠﮐ تﻻﻻد لﻮﺣ ًﮥﺻﺎﺧ و تﺎﻤﻠﮑﻟا تﻻﻻد لﻮﺣ تراد ﯽﺘّﻟا ﮥﯾﻮﻐﻠﻟا تﺎﺳارﺪﻟا ﮥّﻠﻗ ّنإ اﺬﻫ ﯽﻠﻋ ًﮥﻓﺎﺿ »
ﻞﯿﻠﻟا « ﮥﯿﺑﺮﻌﻟا ﮥﯾﺮﻌﺸﻟا صﻮﺼﻨﻟا ﯽﻓ ،
ﻢﻬﺗﻻﺎﻘﻣ ﯽﻓ ﺎﻬﯿﻟإ نﻮﺜﺣﺎﺒﻟا قّﺮﻄﺘﯾ ﻢﻟ عﻮﺿﻮﻤﮐ ﺚﺤﺒﻟا اﺬﻫ زﺎﺠﻧإ ﯽﻠﻋ ﺎﻨّﺜﺤﺗ
.ﻢﻬﺗﻻﺎﺳر و
1 4 – - فاﺪﻫﻷا ﮥﻣﺎﻌﻟا
:
1.
ﺑ فّﺮﻌﺘﻟا ﻟا تﻻﻻﺪﻟا عاﻮﻧا و ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻌ ﺘ
ﯽ ﺗ ﮥﯿﺑﺮﻌﻟا ﮥﻐﻠﻟا ﯽﻓ ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻌﺑ فّﺮﻌﺘﻟا و تﺎﯿﻧﺎﺴﻠﻟا ﻢﻠﻋ ﻦﻣ ًاءﺰﺟ نﻮﮑ .
2.
ﮥﯿﺑدﻷا ﺐﻫاﺬﻤﻟﺎﺑ فّﺮﻌﺘﻟا : ﮐ
ﻟا
ﯽﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻟا و يﺰﻣﺮﻟا ﺐﻫﺬﻤ .ﺎﻤﻬﺼﺋﺎﺼﺧ و
3 و ﮥﯿﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻠﻟ ًﻼﺜﻤﻣ نﻮﮑﯾ يﺬﻟا يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ﺮﻋﺎﺸﻟا ةﺎﯿﺤﺑ فّﺮﻌﺘﻟا.
ﺘﻟا ﮥﺳارد ﯽﻟﻻﺪـﻟا ﻒﯿﻇﻮ » ﻟ
ﻞـﯿﻠﻟا « ﯽـﻓ
.هﺮﻌﺷ
4 ﮥﯾﺰﻣﺮﻠﻟ ًﻼﺜﻤﻣ نﻮﮑﯾ يﺬﻟا جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮﻋﺎﺸﻟا ةﺎﯿﺤﺑ فّﺮﻌﺘﻟا.
ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘﻟا ﮥﺳارد و » ﻟ
ﻞﯿﻠﻟا « .هﺮﻌﺷ ﯽﻓ
1 - 5 - ﮥﻠﺌﺳﻷا :
ﺎﻬﻟ تﺎﺑﺎﺟﻹا حاﺮﺘﻗإ و ﺎﻬﺘﺸﻗﺎﻨﻣ ﻦﻣ ﺪﺑ ﻻ ةﺮﯿﺜﮐ ﮥﻠﺌﺳأ ﺚﺤﺒﻟا ءﺎﻨﺛأ ﺖﻀﻬﻧ ﺪﻗ .
ﺎﻬﻨﻣ :
1 - ﯽﻨﻌﻣ يأ ﯽﻓ ﺳُا
ﮥﻤﻠﮐ ﺖﻠﻤﻌُﺘ
» ﻞﯿﻠﻟا « جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا و يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ رﺎﻌﺷأ ﯽﻓ
؟
2
ﺒﺘﮑﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻮﻫ ﺎﻣ- ﯽ
ﻣوﺮﻟا ﮥﯿﻘﯿﻄﻧﺎ ﮥﻤﻠﮑﻟ ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘﻟا ﯽﻓ ﮥﯾﺰﻣﺮﻟا و »
ﻞﯿﻠﻟا « ؟ ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا ﻦﯾﺬﻫ ﺮﻌﺷ ﯽﻓ
3 - ﮥﻤﻠﮑﻟ ﯽﻟﻻﺪﻟا ﻒﯿﻇﻮﺘﻟا ﻦﯿﺑ قﺮﻔﻟا ﺎﻣ »
ﻞﯿﻠﻟا «
؟ يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ و جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮﻌﺷ ﯽﻓ
1 - 6 ﺿﺮﻔﻟا تﺎﯿ :
1 - ﮥﻤﻠﮐ » ﻞﯿﻠﻟا « ﯽﻓ ﺖﻠﻤﻌﺘﺳا ﯽﻨﻌﻤﻟا
ﯽﻓ يﺮﻫﺎﻈﻟا وأ يﻮﻐﻠﻟا يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ﺮﻌﺷ
ﯽﻓ هﺪﺋﺎـﺼﻗ ﻦﻣ ﺾﻌﺑ ؛
ﺎﻬّﻨﮑﻟ
ُا ﯽﻓ ﺖﻠﻤﻌﺘﺳ جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﺮﻌﺷ
ﯽﻨﻤﻀﻟا ﯽﻨﻌﻤﻟا ﯽﻓ .ﯽﺋﺎﺤﯾﻹا وأ
2 -
ﯽﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻟا ﺮﮑﻔﻟا ّنإ ﯽﻟإ يدأ
ﻒّﻇﻮﯾ نأ ﻟا ةرﺎﺸﺑ
يرﻮﺨ ﮥﻤﻠﮐ » ﻞﯿﻠﻟا « ﺮﻌﺷ ﯽﻓ ه ﯾﺮـﺻ ﻞﮑﺸﺑ نود و ﺢ
ﺎﻨﻌﻣ ه ﯽﻨﻤﻀﻟا داﺪﺒﺘﺳﻹا و ﻢﻠﻈﻟا تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﯽﻓ ﻪﻣﺪﺨﺘﺳا ﺎﻤﺑر و هﺪﺋﺎﺼﻗ ﻦﻣ ﺮﯿﺜﮐ ﯽﻓ .
ﺪﻗ يﺰﻣﺮﻟا ﺮﮑﻔﻟا ّﻦﮑﻟ و يدأ
٧
ﮥﻤﻠﮐ جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ﻒّﻇﻮﯾ نأ ﯽﻟإ »
ﻞﯿﻠﻟا « ﺢﯾﺮﺻﺮﯿﻏ ﻞﮑﺸﺑ
ًﺎﺌﯿﻠﻣ ﺑ ءﺎﺤﯾﻹا و ﺰﻣﺮﻟﺎ .
نﺎـﯿﺑ ﯽـﻟإ ﺮﻋﺎﺸﻟا قّﺮﻄﺗ يأ
ﮥﻤﻠﮐ » ﻞﯿﻠﻟا « ﻣ ﺮﯿﻏ ﻞﮑﺸﺑ ﺮﺷﺎﺒ
ﮥﻄﺳاﻮﺑ و ةرﺎﺷإ ﻦﻣ ًﻻﺪﺑ ﺰﻣﺮﻟا ﻪﺟو ﯽﻠﻋ ﺮﺧآ عﻮﺿﻮﻣ
.ةﺮﺷﺎﺒﻣ
3 - جﺎﺤﻟا ﯽﺴﻧا ّنأ ﻢﻠﻌﻧ بﺎﺤـﺻأ ﻦﻣ
ﮥـﯾﺰﻣﺮﻟا ﺎـﻬﯿﻌﺒّﺘﻣ و
يرﻮـﺨﻟا ةرﺎـﺸﺑ ﺮﻋﺎـﺸﻟا ّﻦـﮑﻟ ؛ أ ﻦـﻣ
ـﺻ ﺎﺤ ب
ﯿﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻟا ﮥ
. ﻵا و رﺎﮑﻓﻷا هﺬﻫ ّنأ ﺢﺿاﻮﻟا ﻦﻣ ءار
ﺮّﺛﺆﺘﺳ ﺘﻟا ﯽﻓ ﻒﯿﻇﻮ ﻦﯾﺮﻋﺎـﺸﻟا ﻦﯾﺬـﻫ ﺪـﻨﻋ تﺎﻤﻠﮑﻠﻟ ﯽﻟﻻﺪﻟا و
ﺎﻬﻠﯿﻠﺤﺗ .
1 - 7 - ﻠﺧ ﺚﺤﺒﻟا ﮥﯿﻔ :
ُا ﺪﻗ ﺖﻔّﻟ ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا تﻻﺎﻘﻤﻟا و ﺐﺘﮑﻟا ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻦﻋ
؛ ءاﺮﻌـﺸﻟا ﻢﺘـﻫإ ﺎـﻤﮐ نﻮـﻔﻟﺆﻤﻟا و
ﺑ ـﻤﻟﺎ ﻫﺬ و ﯽـﻘﯿﻄﻨﻣوﺮﻟا ﺐ
ﻤﻟا ﻫﺬ يﺰﻣّﺮﻟا ﺐ اوﺮّﺛﺄﺗ و
ﺑ ًﺎﻘﯿﻤﻋ ًاﺮّﺛﺄﺗ ﺐﻫاﺬﻤﻟا هﺬﻬ ﺘﻤﻟا تﻻﺎﻘﻤﻟا و ﺐﺘﮑﻟا ﺖﺒﺘﮐ ﺪﻗ و
ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا لﻮﺣ ةدﺪﻌ »
ﯽﺴﻧا
جﺎﺤﻟا « و » يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ
«
ّﻨﮑﻟ ؛ ﻨ ضﺮﻌﺘﺴﺗ ﮥﺳارد ﺎﻧﺪﺟو ﺎﻣ ةﺮﯿﺜﮑﻟا ﺎﻨﺗﻻوﺎﺤﻣ ﻢﻏر ﺎ ﯽﻨﻌﻣ ﮥﺳارد
ﮥﻤﻠﮐ » ﻞﯿﻠﻟا
« ﻪﺗﻻﻻد و ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا
ﻦﯾﺮﻋﺎﺸﻟا رﺎﻌﺷأ ﯽﻓ .
و ﯽﻟﺎﺘﻟا ﯽﻓ
جذﺎﻤﻧ ﯽﻟإ ﺮﯿﺸﻧ تﻻﺎﻘﻤﻟا و ﺐﺘﮑﻟا هﺬﻫ ﻦﻣ
:
1 - مﻮﻬﻔﻣ ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ
» شﻼﺗ « رد
» نﺎﺘﻤﺠﻨﻟا « و جﺎـﺤﻟا ﯽـﺴﻧا
» ﯽﻧﺎـﺸﻧ « يﺮﻬﭙـﺳ باﺮﻬـﺳ )
سﺎـﺳاﺮﺑ
ﺶﻨﺗ يزﺎﺳﺎﻨﻌﻣ ،
يﺮﻬﺷ نﺎﯾرﺪﯿﺣ ،
ﺎﺿرﺪﻤﺣا ؛
نﺎﯿﻨﯿﻣا ، ﯽﻔﻄﺼﻣ ، ي ﻪﻠﺠﻣ ﯽـﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎـﯿﺑدا ﻪﻣﺎﻧ شوﺎﮐ
، نﺎﺘـﺴﺑﺎﺗ
1392 ، مﻮﺳ لﺎﺳ ،
هرﺎﻤﺷ 10
2 - يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ )
(ﺮﯿﻐﺼﻟا ﻞﻄﺧﻷا ،
ي ﻪﻠﺠﻣ ﻖﺸﻣﺪﺑ ﮥﯿﺑﺮﻌﻟا ﮥﻐﻠﻟا ﻊﻤﺠﻤﻟا
، نﻮﻌﺑرﻷا و ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺪﻠﺠﻤﻟا ،
ﺐﺟر
1388 ، ءﺰﺠﻟا 4
3 - يرﻮﺨﻟا هرﺎﺸﺑ ﺮﻋﺎﺸﻟا ،
ﻪﻠﺨﻧ ﻞﯿﺋﺎﻓر ،
ي ﻪﻠﺠﻣ قﺮﺸﻤﻟا
، نﻮﺘﺴﻟا ﮥﻨﺴﻟا ،
ﻦﯾﺮـﺸﺗ و لﻮـﻠﯾأ و بآ و زﻮـﻤﺗ
لوﻷا 1966 ، دﺪﻌﻟا 7 و 8 و 9 و 10
4 - ﺐﺣﺎﺻ يرﻮﺨﻟا هرﺎﺸﺑ وأ ﺮﯿﻐﺼﻟا ﻞﻄﺧﻷا
» قﺮﺒﻟا « ﮥﯿﺗوﺮﯿﺒﻟا ، ﺪﻗﺎﻧ : ﺎﻓﻮﻟاﻮﺑأ دﻮﻤﺤﻣ ي ﻪﻠﺠﻣ ؛
ﻒـﻄﺘﻘﻤﻟا ،
نﻮﻧﺎﻤﺜﻟا و يدﺎﺤﻟا ﺪﻠﺠﻤﻟا ،
ءﺰﺠﻟا 1
5 -
!ﯽﺳودﺮﻓ ار ﻮﺗ دﺎﺑ ترﺎﺸﺑ )
(ﯽﺳودﺮﻓ هرﺎﺑرد يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ﺪﻨﻠﺑ هﺪﯿﺼﻗ زا يا هﺪﯾﺰﮔ ،
:ﺮﻋﺎﺷ يرﻮـﺨﻟا ،
ةرﺎﺸﺑ
؛ ، :ﻢﺟﺮﺘﻣ جﺪﯿﺑ ، ﯽﺳﻮﻣ ي ﻪﻠﺠﻣ ؛ ﺮﻨﻫ و ﮓﻨﻫﺮﻓ نﺎﺘﺴﺑدا
، رذآ 1369 - هرﺎﻤﺷ 12
6 - ﻟا ﺪﻘﻨﻟا و ﻒﯾﺮﻌﺘ :
بﺎﺒﺸﻟا يﻮﻬﻟا )
(يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ،
:ﺪﻗﺎﻧ يﺮﺒﺟ ، ﻖﯿﻔـﺷ ، ي ﻪـﻠﺠﻣ ﮥـﯿﺑﺮﻌﻟا ﮥـﻐﻠﻟا ﻊـﻤﺠﻤﻟا
ﻖﺸﻣﺪﺑ ، نوﺮﺸﻌﻟا و ﻊﺳﺎﺘﻟا ﺪﻠﺠﻤﻟا ،
27 ﺐﺟر 1373 - ءﺰﺠﻟا 2
٨
7 - ﺮﯿﻐﺼﻟا ﻞﻄﺧﻷا و ﺮﯿﺒﮑﻟا ﻞﻄﺧﻷا ﻦﯿﺑ ،
يدﺎـﻣﺮﻟا ، ﻦﯾﺪـﻟا لﺎـﻤﺟ ،
ي ﻪـﻠﺠﻣ »
ﮥـﻠﺠﻤﻟا « ، ﺐـﺟر 1377 ،
ﻟا دﺪﻌ 14
8 - ﻦﺘﻣ ﻢﻬﻓ ﯽﺳﺎﻨﺷ ﺎﻨﻌﻣ ﺮﺑ يرﺬﮔ ،
مﺪﻘﻣ يﻮﻠﻋ ،
رﺎﯿﻬﻣ ، ﯽﻧاﺮﯾا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ي ﻪﻠﺠﻣ ،
رﺎﻬﺑ 1385 ، هرﺎﻤﺷ 9
9 - ﺞﯿﺷﻮﯾ ﺎﻤﯿﻧ ﺮﻌﺷ رد رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺖﯾﻮﻫ و ﯽﺳﺎﻨﺷ ﺎﻨﻌﻣ ،
يﺪـﻧﻮﻧاﺮﯿﺑ ،
ﺖـﺨﺑﻮﮑﯿﻧ ؛ ﺪـﻤﺤﻣ ،
ﺮـﺻﺎﻧ ، ي ﻪـﻠﺠﻣ
ﯽﺑدا يﺎﻬﺸﻫوﮋﭘ ،
ﺰﯿﯾﺎﭘ 1383 ، هرﺎﻤﺷ 5
10 - ﯽﺑدا يﺎﻫ ﺐﺘﮑﻣ ﺖﺧﺎﻨﺷ ،
اﺮﮔدﺎﻤﻧ ﻢﺴﯿﻟﻮﺒﻤﺳ ﺎﯾ ﯽﯾ ،
ﯽﻗدﺎﺻﺮﯿﻣ ،
ﺖﻨﻤﯿﻣ ، ﺎﺘـﺴﯿﭼ ي ﻪﻠﺠﻣ ،
ﺖـﺸﻬﺒﯾدرا
1369 ، هرﺎﻤﺷ 68
11 - تﺎﯿﺑدا رد ﻢﺴﯿﻟﻮﺒﻤﺳ و ﺖﺴﯿﻟﻮﺒﻤﺳ ،
يرﺪﻨﮐ ، ناﺮﻬﻣ ، ﮓﻨﻫﺮﻓ ي ﻪﻠﺠﻣ ،
ﺰﯿﯾﺎﭘ و نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1382
، هرﺎﻤـﺷ
46 و 47
12 - ﻪﺴﻧاﺮﻓ تﺎﯿﺑدا رد ﻢﺴﯿﻟﻮﺒﻤﺳ ،
ﯽﺑدا يﺎﻫ ﺐﺘﮑﻣ ،
يﻮﻠﻋ ، هﺪﯾﺮﻓ ، ﺟ ﺮﺻﺎﻌﻣ تﺎﯿﺑدا ﺶﻫوﮋﭘ ي ﻪﻠﺠﻣ نﺎﻬ
،
نﺎﺘﺴﻣز و ﺰﯿﯾﺎﭘ 1379
، هرﺎﻤﺷ 9
13 - ﮏﯿﺘﻧﺎﻣر ﺮﯾﻮﺼﺗ ،
يﺮﻈﻧ ﯽﻧﺎﺒﻣ ،
دﺮﮐرﺎﮐ و ﺖﯿﻫﺎﻣ ،
ﯽﺣﻮﺘﻓ ، دﻮﻤﺤﻣ ، ﯽﺑدا يﺎﻬﺸﻫوﮋﭘ ي ﻪﻠﺠﻣ ،
و ﺰﯿﯾﺎـﭘ
نﺎﺘﺴﻣز 1384 ، هرﺎﻤﺷ 9 و 10
14 - ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺮّﮑﻔﺗ و ﻢﺴﯿﺘﻧﺎﻣر ،
يوﻮﻟ ﻞﺸﯿﻣوﺮﺑ ﻪﺳ تﺮﺑار ،
ﻢﺟﺮﺘﻣ : يرذﺎﺑا ، ﻒـﺳﻮﯾ ، نﻮـﻨﻏرأ ي ﻪـﻠﺠﻣ ،
نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1373 ، ﻤﺷ هرﺎ 2
15 - او ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ي ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ژ
ﻪﮑﺋﻼﻤﻟا كزﺎﻧ و ﺞﯿﺷﻮﯾ ﺎﻤﯿﻧ ﺮﻌﺷ رد ﺐﺷ ي ه ،
ﯽﻤﯿﻠﺳ ، ﯽـﺗآﺮﻣ ؛ ﯽﻠﻋ ،
يﺪـﻬﻣ ،
ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا ي ﻪﻠﺠﻣ ،
مود لﺎﺳ ، نﺎﺘﺴﻣز 1389 ، هرﺎﻤﺷ 3
16 - ﻪﺳﻮﻣود دﺮﻔﻟآ و ﮓﻧﻮﯾ دراودا هﺎﮕﻧ زا ﺐﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﻧ ،
ﻦﺤﺘﻤﻣ ، يﺪﻬﻣ ، ﯽﭼﺮﺘﻓد ، زﺎﻨﻬﺷ ؛ ﻦﯾﺮﺴﻧ
ﻮﻟﺮﻀﺧ ، ﺻا ﯽﻠﻋ ﺮﻐ ، ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ تﺎﯿﺑدا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ي ﻪﻠﺠﻣ ،
رﺎﻬﺑ 1390 ، هرﺎﻤﺷ 17
17 - ﺐﺷ ﺖﯿﻤﮐﺎﺣ ،
ﯽﺗﺎـﯿﺒﻟا بﺎﻫﻮﻟاﺪﺒﻋ و ﺞﯿﺷﻮﯾ ﺎﻤﯿﻧ زا ﺮﻌﺷ ود ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﻧ ،
ﯽـﺳﺪﻘﻤﻟا ﻦﯿـﻣا ،
؛ ﻦـﺴﺤﻟاﻮﺑا
ﯽﺘﯿﮔ ، رﺎﯾﺮﻬﺷ ، ﯽﺑﺮﻋ بدا ي ﻪﻠﺠﻣ ،
نﺎﺘﺴﻣز 1392 ، هرﺎﻤﺷ 4
18 - و ﯽﺗﺎﯿﺒﻟا بﺎﻫﻮﻟاﺪﺒﻋ رﺎﻌﺷا رد ﺐﺷ ي هژاو ﯽﻘﯿﺒﻄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺚﻟﺎﺛ ناﻮﺧأ يﺪﻬﻣ
، بﺮﻋ ، ﯽـﻘﻧ ؛ سﺎـﺒﻋ
رﻮﭘ ، ﻪﻣﻮﺼﻌﻣ ، ﻦﯿﺒﻣ نﺎﺴﻟ ي ﻪﻠﺠﻣ ،
رﺎﻬﺑ 1383 ، ﻢﺠﻨﭘ لﺎﺳ ،
هرﺎﻤﺷ 15
٩
19 - يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ناﻮﯾد تﺎﯿﻋﺎﻤﺘﺟا ،
يﺮﻈﻧ ، ارﻮﻔﺻ ، ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ ،
ﯽﻧﺪـﻣ ﺪﯿﻬـﺷ هﺎﮕـﺸﻧاد
ﺰﯾﺮﺒﺗ 20 - ﺮﯿﻐﺼﻟا ﻞﻄﺧﻷا ،
يرﻮﺨﻟا ةرﺎﺸﺑ ،
بﺎﺒﺸﻟا و يﻮﻬﻟا ﺮﻋﺎﺷ ،
ﺰﯾﺰﻋ ، ﯿﻓو ﻖ ، ﺶﯿﺠﻟا ﮥّﻠﺠﻣ ،
دﺪﻌﻟا 227 ، رﺎـﯾأ
2004
1 - 8 - ﺚﺤﺒﻟا ﺞﻬﻨﻣ :
ﻮﻫ ﮥﻟﺎﺳﺮﻟا هﺬﻫ ﺞﻬﻨﻣ ﺞﻬﻨﻤﻟا
ﯽﻔﺻﻮﻟا -
ﯽﻠﯿﻠﺤﺘﻟا . ﺪﻤﺘﻋا و ﺎﻧ ﺎﻨﺘﺳارد ﯽﻓ هﺬﻫ
ﮥﯾﺮﻈﻧ ﯽﻠﻋ ﮥـﯾﻮﯿﻨﺒﻟا ﮥﻟﻻﺪﻟا ﻢﻠﻋ
ﻒﻗﻮﻤﻟا قﺎﯿﺳ و قﺎﯿﺴﻟا ﮥﯾﺮﻈﻧ و و
ا ﺪﻔﺘﺳ ﺎﻧ ﮥـﺳارﺪﻟا زﺎـﺠﻧإ ﯽﻓ ﻦـﻣ
ﻟا ﺐـﺘﮑ ﯽـﻓ تﺎـﺒﺘﮑﻣ ﮥـﻔﻠﺘﺨﻤﻟا ﻊـﻣاﻮﺠﻟا
و
اﻻ تﺎﺣوﺮﻃ ﺗ ﯽﺘﻟا
ﻖﯿﻘﺤﺘﻟا ﮥﻠﺌﺳأ ﻦﻋ تﺎﺑﺎﺟﻹا و تﺎﻋﻮﺿﻮﻤﻟا ﻞﯿﻠﺤﺗ ﯽﻓ ﺎﻧﺪﻋﺎﺴ .
١٠
ﯽﻧﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا
دﺎﺒﻤﻟا ئ
ﮥﯾﺮﻈﻨﻟا
١١
2 - 1 - ﮥﻐﻠﻟا
و ﺮّﮑﺒﻣ ّﻦﺳ ﯽﻓ ﮥﻐﻠﻟﺎﺑ نﺎﺴﻧﻹا ﮥﻠﺻ أﺪﺒﺗ نﺎﺴﻧﻹا
ﺮﯿﺜﮐ ﯽﻧﺎﻌﻣ ﻪﺘﻟﻮﻔﻃ لﻼﺧ ﻢّﻠﻌﺘﯾ ة
تاﺮـﯿﺒﻌﺘﻟا و تﺎﻤﻠﮑﻟا ﻦﻣ
ﻧﺎﻌﻤﻟا ﻢﺴّﺘﺗ و ﮥﯾﻮﻐﻠﻟا يﻮـﻐﻠﻟا و ﯽـﻠﻘﻌﻟا هﻮـﻤﻧ داز ﺎـﻤّﻠﮐ و ﺪﯿﻘﻌّﺘﻟا مﺪﻋ و ﮥﺟاﺬﺴﻟﺎﺑ هﺮﻤﻋ ﮥﯾاﺪﺑ ﯽﻓ ﺎﻬﻤّﻠﻌﺘﯾ ﯽﺘّﻟا ﯽ
،
ﯽـﺘّﻟا لاﻮـﺣﻷا و فوﺮـﻈﻠﻟ ًﺎـﻌﺒﺗ و ﺎﻬﻤّﻠﻌﺘﯾ ﯽﺘّﻟا ةﺪﯾﺪﺠﻟا تاﺮﺒﺨﻠﻟ ًﺎﻘﻓو هﺮﻈﻧ ﯽﻓ ﯽﻧﺎﻌﻤﻟا ﮏﻠﺗ ﺖﻟﺪﺒﺗ ﺗ
و ﺎـﻬﺑ ّﺮـﻤ
لﺪﺒّﺘﻟا اﺬﻫ ﻦﻣ دﻮﺼﻘﻤﻟا ،
ﺑ تﺎﻤﻠﮑﻟا ﮏﻠﺗ عﺎﺒﻄﻧإ ﻟﺎ
اّﺬﻟا ﻊﺑﺎﻄ و ﻪـﺑرﺎﺠﺘﺑ ًﮥـﻧوﺮﻘﻣ و ًﮥﻘـﺼﺘﻠﻣ ﮥـﻤﻠﮑﻟا ﺢﺒﺼﺗ ﺚﯿﺤﺑ ﮥﯿﺗ
ﮥﺻﺎﺨﻟا ﻪﺗﻻﺎﻌﻔﻧا و ﻪﺗﺎﺒﻏر و ﻪﺗﺎﻋﺰﻧ و ﻪﻟﻮﯿﻣ ،
ٌﺮﯿﺜﮐ ﺎﻬﯿﻟإ فﺎﻀﻨﯿﻓ و قﺎﺼﺘﻟﻹا ﮏﻟذ ﺐﺒﺴﺑ تﺎﯿﻋاﺪﺘﻟا و ﺮﻋﺎﺸﻤﻟا ﻦﻣ
ﺎﻨﻟﻮﯿﻣ و ﺎﻨﺗﺎﻣﺎﻤﺘﻫﻹ ًﺎﻘﻓو ﺎﻨﻔﻃاﻮﻌﺑ ﺎﻫﺮّﺛﺄﺗ ﯽﻓ تﺎﻤﻠﮑﻟا توﺎﻔﺘﺗ و ناﺮﺘﻗﻹا .)
ﺲﻧﻮﯾ ﯽﻠﻋ ، 2007 : 177 (
ﻠﻟا ﯽﺤﻟا ﻦﺋﺎﮑﻟﺎﮐ ﮥﻐ ﺗ
و ﻮﻤﻨ ﺗ و ﺮّﺛﺆ ﺗ
ُﺗ ﯽﻫ و ﺮّﺛﺄﺘ
ﻤﻌﺘﺴ و ﻢﻫرﺎـﮑﻓأ ﻦـﻋ ﺮـﺒﻌﺘﻟ ﻞـﯿﺟ ﯽﻟإ ﻞﯿﺟ ﻦﻣ ﻞﻘﺘﻨﺗ و ﻞ
تﻮﻤﺘﻓ ﺮّﺛﺄﺘﺗ و ﺮّﺛﺆﺗ ﺎﻬﻟﺎﻘﺘﻧا ﯽﻓ ﯽﻫ و ﻢﻬﺗﺎﯿﺣ أ
ﺮـﯿﻐﺘﺗ و ﺎﻬﺘﻟﻻﺪﺑ يﺮﺧا ﻊﺴّﺘﺗ و ظﺎﻔﻟأ ﻖﯿﻀﺗ و يﺮﺧا ﺎﯿﺤﺗ و ظﺎﻔﻟ
ﺑ ﻦﻣﺰﻟا روﺮﻣ ﻊﻣ ءﻮﺳ و لﺎﻤﻌﺘﺳﻹﺎﮐ ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﺐﺒﺴ
و ﮥﺟﺎﺤﻟا و لاﺬﺘﺑﻹا و ظﺎﻔﻟﻷا ﯽﻠﺑ و ﻢﻬﻔﻟا .
...
) ﻣ نﺎـﺑﺰ ،
2004 : 44 ﯽﻟإ 54 ﺺﯿﺨﻠﺘﻟﺎﺑ (
و ﻪﺴﻨﺟ ءﺎﻨﺑأ ﻦﻣ ﻪﻟﻮﺣ ﻦﻤﺑ ﻞﺼّﺘﯾ نأ رﻮﺼﻌﻟا مﺪﻗأ ﺬﻨﻣ نﺎﺴﻧﻹا لوﺎﺣ ﺪﻘﻟ ﮏﻟذ ﻖﯿﻘﺤﺘﻟ ًةﺪﯾﺪﻋ ﻞﺋﺎﺳو ﺬﺨّﺗٱ
.
ﯾ ﺎﻣ ﻞﺋﺎﺳﻮﻟا ﮏﻠﺗ ﻢﻫأ ّﻞﻌﻟ و
َﺮﻌ ﮥﻐﻠﻟﺎﺑ ف ، ا ﺎﻨﺗﺎﯿﺣ ﯽﻓ ﺎﻬﻣﺪﺨﺘﺴﻧ ﯽﺘﻟا ﮥﻠﯿﺳﻮﻟا ﮏﻠﺗ و ﺎﻨﻌﻤﺘﺠﻣ داﺮﻓﺄﺑ لﺎﺼّﺗﻹ ﮥﯿﻣﻮﯿﻟ
ﺎﻬﻣاﺪﺨﺘﺳا ﯽﻓ ﮥﺑﻮﻌﺼﺑ ﺮﻌﺸﻧ دﺎﮑﻧ ﻻ ،
ُﻧ ﺪﻗ ﺎﻨّﻧأ ﺮﯿﻏ
ﺪﺣ ﯽﻟإ رﺎﺤ و ﺎـﻬﺘﻔﯿﻇو و ﺎـﻬﺘﻌﯿﺒﻃ ﮥﻓﺮﻌﻣ و ﺎﻬﻬﻨﮐ كاردإ ﯽﻓ ﺎﻣ
ﺎﻬﻠﯿﻠﺤﺗ ﻖﺋاﺮﻃ .
تﺎﻐﻠﻟا هﺬﻫ ﻦﯿﺑ ﻊﻤﺠﺗ ًﮥﮐﺮﺘﺸﻣ ًﮥﻤﺳ كرﺪﻧ نأ ﻊﯿﻄﺘﺴﻧ ﺎﻨّﻧإ ،
غﻼﺑﻺﻟ ًﮥﻠﯿﺳو ﺎﻫذﺎﺨّﺗإ ﯽﻫ و .
ﺲﯿـﻟ و
ﺑاﺮﻐﻟا ﻦﻣ ًﺎـﺒﯾﺮﻏ ﺲﯿـﻟ اﺬـﻫ و ﮥـﻐﻠﻟﺎﺑ ﮥﻘّﻠﻌﺘﻤﻟا ﻢﯿﻫﺎﻔﻤﻟا ﺾﻌﺑ كاردإ ﯽﻓ ﮥﺑﻮﻌﺼﻟا ﻪﺟاﻮﻧ نأ ﮥ ،
ﯽـﻓ ﮥـﻐﻠﻟا رود ّنﻷ
ﺎﻫﺮﯿﻏ ﻦﻋ ﺮﯿﺒﻌﺘﻠﻟ ًﮥﻠﯿﺳو ﺎﻫذﺎﺨّﺗإ ﻮﻫ سﺎﺳﻷا ﺲﻧﻮﯾ) .
ﯽﻠﻋ ، 2007 : 25 ﯽﻟإ 27 (ﺺﯿﺨﻠﺘﻟﺎﺑ
ﯾ
ﻒﻠﺘﺨ ﮥﻐﻠﻟا ﯽﻟإ ﻢﻬﺗﺮﻈﻧ ﯽﻓ نﻮﯾﻮﻐﻠﻟا ﮏﻟذ و
ﺳارﺪﻟا ﻢﻬﺗﺎﻣﺎﻤﺘﻫإ و ﻢﻬﺗﺎﻫﺎﺠّﺗإ فﻼﺘﺧﺈﺑ ﮥﻐﻠﻟا اﻮﻓّﺮﻋ ﺪﻘﻟ و ﮥﯿ
ﮥﻔﻠﺘﺨﻣ ﺮﯿﺑﺎﻌﺘﺑ .
ﻦﯿﯾﻮﻐﻠﻟا ﺾﻌﺑ ﺎﻬﻌﺿو ﯽﺘﻟا تﺎﻔﯾﺮﻌﺘﻟا هﺬﻫ ﺾﻌﺑ ﯽﻟإ ﺮﯿﺸﻨﺳ و ﻒـﯾﺮﻌﺘﺑ ًﻻوا أﺪﺒﻧ و
ﺮﯿﺑﺎـﺳ دراودإ .
ﯿﺑﺎﺳ دراودإ لﻮﻘﯾ
1ﺮ ﮥﻐﻠﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﯽﻓ :
» و ﻒـﻃاﻮﻌﻟا و رﺎـﮑﻓﻷا غﻼـﺑﻹ يﺰـﯾﺮﻏ ﺮـﯿﻏ فﺮـﺻ يﺮﺸﺑ ﺞﻬﻨﻣ ﮥﻐﻠﻟا
1. Edward sapir
١٢
ا زﻮﻣﺮﻟا ﻦﻣ مﺎﻈﻧ ﮥﻄﺳاﻮﺑ تﺎﺒﻏﺮﻟا
ًارﺎﯿﺘﺧإ ﮥﺛﺪﺤﻤﻟ .
ﻦﻣ ﮥﻐﻠﻟ ﺮﺧآ ﻒﯾﺮﻌﺗ و
يﻮﻐﻠﻟا ﺚﺤﺒﻟا يﺮﻨﻫ يﺰﯿﻠﺠﻧﻹا
ﺖﯾﻮﺳ
2
ﯽﻫ ﮥﻐﻠﻟا ّنأ ﯽﻠﻋ ﺺﻧ يﺬﻟا »
ﻞﻤﺟ ﯽﻓ ﮥﻔّﻟﺆﻣ تﺎﻤﻠﮐ ﯽﻓ ﮥﻔّﻟﺆﻣ ﮥﯿﻣﻼﮐ تاﻮﺻأ ﮥﻄﺳاﻮﺑ ﮥﯿﺋﺰﺟ رﺎﮑﻓأ ﻦﻋ ﺮﯿﺒﻌﺗ .
و
ﮥﻠﻣﺎﺷ رﺎﮑﻓأ ﯽﻓ ﮥﺟرﺪﻨﻤﻟا ﮥﯿﺋﺰﺠﻟا رﺎﮑﻓﻷا ﯽﻠﻋ ﻖﺒﻄﻨﻣ ﻒﯿﻟﺄﺘﻟا اﺬﻫ .
ﮥﻐﻠﻟ ﺮﺧآ ﻒﯾﺮﻌﺗ و هﺬـﻫ ّﻞـﮐ ﻦﻣ مﺪﻗأ ﻮﻫ و
ﯽّﻨﺟ ﻦﺑ نﺎﻤﺜﻋ ﺢﺘﻔﻟا ﯽﺑأ يﻮﻐﻠﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻮﻫ و ﮥﻘﺑﺎﺴﻟا تﺎﻔﯾﺮﻌﺘﻟا )
ت 392 ( ﮥﻐﻠﻟا ّنأ يﺮﯾ يﺬﻟا »
ﺎـﻬﺑ ﺮﺒﻌﯾ تاﻮﺻأ
ﻢﻬﺿاﺮﻏأ ﻦﻣ مﻮﻗ ّﻞﮐ .
« ﻦﻣ ﻮﻠﺨﺗ ﻻ ﮥﻐﻠﻟ تﺎﻔﯾﺮﻌﺘﻟا هﺬﻫ ّﻞﮐ و ﮥﯿﻟﺎﮑﺷﻹا
. ﺰﻨﯿﺑور ثﺪﺤّﺘﯾ و ﺎـﻫرﺎﺒﺘﻋﺈﺑ ﮥـﻐﻠﻟا ﻦﻋ3
زﻮﻣﺮﻟا ﮥﻤﻈﻧأ ﻦﻣ ًﺎﻣﺎﻈﻧ ،
تﺎﻣﻼﻋ و ﻂﺋاﺮﺨﻟا ﯽﻠﻋ و ﮥﯾﺪﯾﺪﺤﻟا ﮏﮑﺴﻟا و ﺲﺋﺎﻨﮑﻟا ﯽﻓ ﺎﻬﯿﻠﻋ ﺢﻠﻄﺼﻤﻟا تﺎﻣﻼﻌﻟا ﻞﺜﻣ
ﻖﯾﺮﻄﻟا . ﺎﻫﺮﯿﻏ ﻦﻣ ﺰﯾﺎﻤﺘﺗ ﮥﻐﻠﻟا ﻦﻣ ﮥﻔﻠﺘﺨﻤﻟا مﻮﻠﻌﻟا ءﺎﻤﻠﻋ ﺮﯿﺒﻌﺗ و .
ﯿـﺳﺎﻧﻹا ّنأ ﮏﻟذ ﻦﻣ
ﯿ ًﻼﮑـﺷ ﮥـﻐﻠﻟا نوﺮـﺒﺘﻌﯾ ﻦ
ﯽﻓﺎﻘﺜﻟا كﻮﻠﺴﻠﻟ ،
ﮥﻋﺎﻤﺠﻟا ءﺎﻀﻋأ ﻦﯿﺑ ًﻼﻋﺎﻔﺗ ﺎﻬﻧوﺪﻌﯾ عﺎﻤﺘﺟﻹا ءﺎﻤﻠﻋ و ًﮥﯿّﻨﻓ ًةادأ بدﻷا بﺎّﻠﻃ ﺎﻫﺪﻌﯾ و ﮥﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻹا
تارﺎﻬﻤﻟا ﻦﻣ ﮥﻋﻮﻤﺠﻣ ﮥﻐﻠﻟا ﯽﻤّﻠﻌﻣ ﺪﻨﻋ و ﮥﯾﺮﺸﺒﻟا ةﺮﺒﺨﻟا ﺮﯿﯿﻐﺘﻟ ًﮥﻠﯿﺳو ﮥﻔﺳﻼﻔﻟا ﺪﻨﻋ ﯽﻫ و .
ﯽـﻓ لﻮﻘﻧ نأ ﻊﯿﻄﺘﺴﻨﻓ
ﻊﻣﺎﺟ ﻞﮑﺸﺑ ﮥﻐﻠﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ :
» ﺮـﯿﺒﻌﺘﻠﻟ ًﮥﻠﯿـﺳو ًةدﺎﻋ دﺮﻔﻟا ﺎﻫﺬﺨّﺘﯿﻓ ﺎﻬﯿﻠﻋ ﻊﺿاﻮﺘﻤﻟا تﺎﻣﻼﻌﻟا ﻦﻣ مﺎﻈﻧ ﮥﻐﻠﻟا ّنإ ﻦـﻋ
ﮥﺑﺎﺘﮑﻟا وا مﻼﮑﻟا ﻖﯾﺮﻃ ﻦﻋ ﮏﻟذ و ﻦﯾﺮﺧﻵﺎﺑ لﺎﺼّﺗﻹا ﻖﯿﻘﺤﺘﻟ و ﻪﺿاﺮﻏأ .
« ) رﺪﺼﻤﻟا ﻪﺴﻔﻧ : 27 ﯽﻟإ 33 (ﺺﯿﺨﻠﺘﻟﺎﺑ
ٌﮥﻋﻮﻤﺠﻣ ﮥﻐﻠﻟا ّنأ ﺎﻧﺮﺷأ ﺎﻤﮐ تﺎﻣﻼﻌﻟا ﻦﻣ
. رﻮﺳﻮﺳود ﺎﻬﻓّﺮﻋ ﺎﻤﮐ ﮥﻣﻼﻌﻟا و ﯽﻫ4
» طﺎﺒﺗرا ﻦﻋ ﻢﺟﺎﻨﻟا عﻮﻤﺠﻤﻟا
لﻮﻟﺪﻤﻟﺎﺑ لاﺪﻟا .
«
ُﻧ ﯽﮑﻟ و ﺐﺠﯾ ﮥّﻗﺪﺑ مﻮﻬﻔﻤﻟا اﺬﻫ كرﺪ
ُﻧ نأ
مﺎﻌﻟا هﺎﻨﻌﻣ ﯽﻓ ﻆﻔﻠﻟا مﻮﻬﻔﻣ ﻦﯿﺑ و ﻪﻨﯿﺑ نزاﻮ ،
ﻆﻔﻠﻟﺎﻓ ﺎﻤﮐ
ﻮﻫ ﯽﻧﺎﺟﺮﺠﻟا ﻒﯾﺮﺸﻟا ﻪﻓّﺮﻌﯾ »
ﺣ ﯽﻓ ﺎﻣ وأ نﺎﺴﻧﻹا ﻪﺑ ﻆّﻔﻠﺘﯾ ﺎﻣ ﻪﻤﮑ
، ًﻼﻤﻌﺘـﺴﻣ وأ نﺎﮐ ًﻼﻤﻬﻣ .
« ﻒـﯾﺮﻌﺘﻟا اﺬـﻫ ّنإ
يﺬﻟا ﻆﻔﻠﻟا ﻦﯿﺑ و ﯽﻨﻌﻤﻟا ءازﺈﺑ عﻮﺿﻮﻤﻟا ﻆﻔﻠﻟا ﻦﯿﺑ ًﺎﻗﺮﻓ كﺎﻨﻫ ّنأ ﯽﻫ و ًﮥﻤﻬﻣ ًﮥﻘﯿﻘﺣ زﺮﺒﯾ ﻢـﻟ و ﮥـﻐﻠﻟا ﯽـﻓ ﻞـﻤﻫا
ـَﻔﯾﺮﻌﺗ لﻼـﺧ ﻦـﻣ ﻆـﻔﻠﻟا و ﮥﻣﻼﻌﻟا مﻮﻬﻔﻣ ﺎﻨﻓﺮﻋ نأ ﺪﻌﺑ ﺎﻨﻌﻓﺪﺗ ةﺮﮑﻔﻟا هﺬﻫ و ﻦﯿﻌﻣ ﯽﻨﻌﻤﺑ ﻞﻤﻌﺘﺴﯾ و رﻮـﺳﻮﺳود ﯽ
ﻞﻤﻌﺘﺴﻤﻟا ﻆﻔﻠﻟا ﯽﻫ ﮥﻣﻼﻌﻟا ّنأ ﻮﻫ و ﮥﻣﻼﻌﻠﻟ ﯽﺋاﺮﺟإ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﯽﻟإ ﯽﻧﺎﺟﺮﺠﻟا ،
ﯽـﻨﻌﻣ ءازﺈـﺑ عﻮـﺿﻮﻤﻟا يأ ،
ﻆﻔﻠﻟﺎـﻓ
ًﮥﻣﻼﻋ ﺲﯿﻟ نذإ ﻞﻤﻬﻤﻟا ،
ﺒﺗﺮﯾ ﻻ ﻪّﻧﻷ لﻮﻟﺪﻤﺑ ﻂ
، هاﺮﯾ ﺎﻣ يﺮﺧا ًةّﺮﻣ ﺪّﮐﺆﻧ ﺎﻨﻠﻌﺠﯾ اﺬﻫ و ﮥـﻣﻼﻌﻟا ّنأ ﻦـﻣ رﻮـﺳﻮﺳود
ﺮﻣ مﻮﻬﻔﻣ لﻮﻟﺪﻤﻟا و لاﺪﻟا ﻦﻣ ﺐّﮐ ،
ﻪﯿﻠﻋ ّﺮﻘﺘﺳإ يﺬﻟا ﻒﯾﺮﻌﺘﻟا ﻮﻫ و .
رﺪﺼﻤﻟا) ﻪﺴﻔﻧ
: 34 ﯽﻟإ 36 (ﺺﯿﺨﻠﺘﻟﺎﺑ
2. Henry sweet 2. Robins 3. De Saussure
