ﯽ زﻮ آ هو ﻢ ﻮ ﯽ ﺪﻨ
ﺎﭘﯾ نﺎ ﻪﻣﺎﻧ اﺮﺑ ي رد ﯾ ﺖﻓﺎ ﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺟرد ﯽ
ﺪﺷرا
ﻬﺘﺷر نﻮﯿﺳاﺰﯿﻧﺎﮑﻤ اﺮﮔ
ﯾ ﺸ و ﺖﯾﺮﯾﺪﻤ ﻪﻧﺎﻣﺎﺳ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺎﻫ
ﺰﺠﺗ ﯾﻪ ﻠﺤﺗ و ﯿ
ﻞ ﺬﭘ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯾ
شﺮ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ
نﻮ
رد زروﺎﺸﮐ ي
) درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ي
: ﺑدرا نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﯿ
ﻞ (
ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ :
ﺪﻬﻣ ي ﻠﺳ ﯿ ﻤ ﯽ جوزاﺮﺗ
ﺎﻤﻨﻫار دﺎﺘﺳا :
ﺿار ﺮﺘﮐد ﯿ
ﻪ ﻧﺎﺑردرﻮﭘ ﯽ
روﺎﺸﻣ دﺎﺘﺳا :
ﺮﺘﮐد يرﻮﻧ داﮋﻧﺮﮕﺴﻋ ﺮﻗﺎﺑ
ﻦﻤﻬﺑ 1397
ناﻮﻨﻋ و روآﺪﯾﺪﭘ مﺎﻧ : ﺰﺠﺗ
ﯾ ﻪ ﻠﺤﺗ و ﯿ ﻞ ﺬﭘ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯾ
شﺮ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي ) ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪ
درﻮﻣ ي : ﺑدرا نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﯿ
ﻞ /(
ﺪﻬﻣ ي ﻠﺳ ﯿ ﻤ ﯽ جوزاﺮﺗ
ﺎﻤﻨﻫاردﺎﺘﺳا :
ﺿار
ﯿ ﻪ ﻧﺎﺑردرﻮﭘ ﯽ
دﺎﺘﺳا روﺎﺸﻣ : رﻮﻧ داﮋﻧﺮﮕﺴﻋﺮﻗﺎﺑ
ي
ﺨﯾرﺎﺗ عﺎﻓﺪ : 10
/ 11 / 1397
ﺤﻔﺻداﺪﻌﺗ تﺎ : 161
ص .
نﺎﯾﺎﭘ هرﺎﻤﺷ ﻪﻣﺎﻧ
: ﻢﺘﺴﯿﺳﻮﯿﺑ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ
/
هﺪﯿﮑﭼ :
فﺪﻫ : ﺑ ﻪﺑ ﺎﻨ زروﺎﺸﮐ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺘﻔﮔ ي
اﺬﻏ و ي ﻧﺎﻬﺟ ﯽ
، ﻣ رﺎﻈﺘﻧا ﯽ دور ﻌﻤﺟ ﯿ ﺖ لﺎﺳ ﺎﺗ نﺎﻬﺟ 2050
ﻪﺑ 9/
1 درﺎﯿﻠﯿﻣ ﺮﻔﻧ ﺪﺳﺮﺑ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﻦ
ﺬﻐﺗ ﺖﻬﺟ ﯾﻪ اﯾ ﻦ ﻌﻤﺟ ﯿ
،ﺖ ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ اﺬﻏ داﻮﻣ ﯽﯾ ﺎﺑ ﯾ ﺪ ﻞﻗاﺪﺣ 70 اﺰﻓا ﺪﺻرد ﯾ ﺸ ﯿ ﺪﺑﺎ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺎﻫرﻮﺸﮐ ي لﺎﺣرد ﺎﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ـﯾ ﺪ ﻟﻮﺗ ـﯿ تاﺪ
اﺬﻏ ﯽﯾ ﺪﻨﻧﺎﺳﺮﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ود ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺠﻧآ زا ﯽﻟو
شور ﺎﻫ ي ﺘﻨﺳ ﯽ روﺎﺸﮐ ز ي
، و ﺶﻫﺎـﮐ ار ﻪﻋرﺰﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ زروﺎـﺸﮐ
ي ار ظﺎـﺤﻟزا
دﺎﺼﺘﻗا ي ﻏ و ﺪﻣآرﺎﮐﺎﻧ ﯿ ﻞﺑﺎﻗﺮ ﻟﺮﺘﻨﮐ ﻨﮐ ﯽﻤ اﺬﻟﺪ ﺷﺎﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﯿ ﻦ تﻻآ اﺮﺑ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻞﻘﺘﺴﻣ ي
ﻟﺎﻌﻓ مﺎﺠﻧا ﯿ ﺖ ﺎﻫ ي زروﺎﺸﮐ ي اﺮﺑ و ي دﻮﺒﻬﺑ
ﮐ ﯿﻔ ﯿ ﺖ ﻤﮐ و ﯿ ﺖ زروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ ي
روﺮﺿ ﯾ رد نآ شﺮﯾﺬﭘ ، يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ يروﺎﻨﻓ ﻪﻌﺳﻮﺗ رد ﺚﺤﺑ ﻦﯾﺮﺗ ﻢﻬﻣ ﺎﻣا ﺪﺳر ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺒ
ﺖﺳا نارادﺮﺑ هﺮﻬﺑ ﻦﯿﺑ .
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
، رد نﻮﯿـﺳﺎﻣﻮﺗا شﺮﯾﺬـﭘ ﺮـﺑ ﺮﺛﻮـﻣ يﺎﻫ هزﺎﺳ ﯽﺳرﺮﺑ و ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا مﺎﺠﻧا زا فﺪﻫ
يزروﺎﺸﮐ ﺖﺳا .
ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﺳﺎﻨﺷ شور :
دﺮﮑﯾورﺎﺒﯿﺸﯾﺎﻤﯿﭙﺗرﻮﺼﻬﺒﯾدﺮﺑرﺎﮑﻘﯿﻘﺤﺗ
ﻤﮐ ﺖﺳﺎﻬﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭙﻘﯾﺮﻃزﺎﯿ زﺎﻬﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭙﯾﺎﻬﻫداد.
378 ﺒﻟﺎﻗرﺪﻠﯿﺑدرﺎﻧﺎﺘﺳﺮﻬﺸﯾزروﺎﺸﮐدﺎﻬﺠﻧﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐﻮﻧازروﺎﺸﮐ،ﯽﻫﺎﮕﺸﻧادداﺮﻓازاﺮﻔﻧ ﺪﻧﺪـــــــــــــﺸﯾروﺂﻌﻤﺠﯾﺎﻬﻘﺒﻄﯿﻓدﺎﺼﺘﯾﺮﯿﮕﻬﻧﻮﻤﻨ
.
ﺐﻟﺎﻗرد،ﺖﺳﺎﻫﺪﺸﺠﺘﻨﻤﻫﺪﺸﻫدﺎﻔﺘﺳﺎﯾﺎﻬﻬﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭙﺨﺳﺎﭘزﺎﻬﮐﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣزﺎﮑﯾﺮﻬﻬﺒﻃﻮﺑﺮﻤﯾﺎﻬﻫداداﺪﺘﺑا ﻔﯿﺻﻮﺘﯾرﺎﻣﺂﯾدﺪﻌﯾﺎﻬﻬﺼﺨﺸﻣ ﺪﻧﺪﯾدﺮﮕ
. ﺪﺸﻬﺘﺧادﺮﭙﺸﻫوﮋﭙﯿﻣﻮﻬﻔﻤﻟﺪﻣرددﻮﺟﻮﻤﯾﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻤﻨﯿﺒﻄﺑاوﺮﯿﺳرﺮﺒﻬﺒﻬﻣادارد ﺮﻃ زا و
ﯾ ﻖ يﺎـﻫﻮﮕﻟا
راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻫ
وSPSS LISREL ، ﺖﻓﺮﮔراﺮﻘﻧﻮﻣزآدرﻮﻤﺸﻫوﮋﭙﯾﺎﻬﻬﯿﺿﺮﻓ .
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ : ﺪﯿﻔﻤﮐردﺎﺒﯿﻋﺎﻤﺘﺟاﻮﯾدﺮﻔﻠﻣاﻮﻌﻨﯿﺒﻬﮐﺪﺸﺼﺨﺸﻤﯾرﺎﺘﺧﺎﺴﺗﻻدﺎﻌﻤﯾزﺎﺴﻟﺪﻣزﻼﺻﺎﺤﺠﯾﺎﺘﻧزﺎﻫدﺎﻔﺘﺳاﺎﺑ
ﯾﺎﺴﻨﯿﺒﻬﮑﯿﻟﺎﺣرد،دراددﻮﺟﻮﯿﺳﻮﮑﻌﻤﻬﻄﺑاردﺮﺑرﺎﮑﯿﻧﺎﺳﺂﮐردﺎﺒﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻼﻣاﻮﻌﻨﯿﺑﻮﻧدﻮﺑ ﺪﺸﻫﺪﻫﺎﺸﻤﯾرادﺎﻨﻌﻣﻮﺘﺒﺜﻤﻬﻄﺑاﺮﻠﻣاﻮﻋﺮ
.
ﻼﻣاﻮﻋ،دﺮﺑرﺎﮑﺘﻟﻮﻬﺳ،هدﺎﻔﺘﺳاﺪﺼﻗ،ﯽﻧﺎﻣزﺎﺴﻠﻣاﻮﻋ،يروﺎﻨﻔﯾﺎﻬﯿﮔﮋﯾو،يﺪﻨﻣدﻮﺴﮐرﺪﯾﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ،ﻪﺘﺴﺑاوﺮﯿﻐﺘﻣﺮﺒﻠﻘﺘﺴﻤﯾﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣﺮﯿﺛﺎﺘﻬﺒﻬﺟﻮﺗﺎﺑ ﺪﻨﺘﻓﺮﮕﯾﺎﺠﻤﺘﺸﻫﺎﺘﻟوﺎﻬﺒﺗررﺪﺒﯿﺗﺮﺘﻬﺒﯾدﺮﻔﻠﻣاﻮﻋﻮﺷﺮﮕﻧ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟ .
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ :
،ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ دﺮﻓ ﻪﭼ ﺮﻫ
ﻪـﺑ يﺎـﯾاﺰﻣ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ و ﺪـﻨﮐ كرد ﺮﺘـﺸﯿﺑ ار يروﺎﻨﻓ يﺪﻨﻣدﻮﺳ و ﺎﯾاﺰﻣ
ﺮﺘﺸﯿﺑ وا رد يروﺎﻨﻓ شﺮﯾﺬﭘ ﻪﺑ ﻢﯿﻤﺼﺗ لﺎﻤﺘﺣا ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﻦﯾﻮﻧ يﺎﻫ يروﺎﻨﻓ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﺑ يﺮﺘﻬﺑ شﺮﮕﻧ و دﻮﺷ ﻪﯿﺟﻮﺗ نآ يﺮﯿﮔرﺎﮐ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ . زا يﺮﺘﻬﺑ كرد ﺎﻫ نآ و ددﺮﮔ ﻞﯿﻬﺴﺗ داﺮﻓا ياﺮﺑ يروﺎﻨﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﭼﺮﻫ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ لﺎﻤﺘﺣا،ﺪـﻨﻨﮐ اﺪﯿﭘ يروﺎﻨﻓ دﺮﺑرﺎﮐ
دﻮﺷ ﯽﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﻫ نآ يروﺎﻨﻓ شﺮﯾﺬﭘ ﻪﺑ ﻢﯿﻤﺼﺗ و
ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﺪـﻨﻫد ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺳا درﻮﻣ و شﺮﯾﺬﭘ ار يروﺎﻨﻓ ﺎﻫ نآ .
ﺎـﺑ نﺎـﯾﺎﭘ رد
،ﻖﯿﻘﺤﺗ رد هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ شزاﺮﺑ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ددﺮﮔ ﯽﻣ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﺮﺗ ﯽﺼﺼﺨﺗ و ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐﺎﺑ يﺎﻫ سﻼﮐ يراﺰﮔﺮﺑ
.
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
،نﻮﯿﺳﺎﻣﻮﺗا ،ﺲﯾﻮﯾد يروﺎﻨﻓ شﺮﯾﺬﭘ يﻮﮕﻟا يروﺎﻨﻓ
ﻖﯿﻗد يزروﺎﺸﮐ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ا زا فﺪﻫ ﯾ
ﻦ ﻞﺼﻓ
، ﺑ ﯿ نﺎ ﻠﮐ ﯿ ﺗﺎ ﯽ ﺶﻫوﮋﭘ زا ياﺮﺑ
ﺎﻨﺷآ ﯽﯾ ﭼ ﺎﺑ ـﻣ رﺎﮐ بﻮﭼرﺎ ﯽ
،ﺪـﺷﺎﺑ ﻪـﺑ
ا ﻪﻧﻮﮔ ي ﺿﺮﻓ و فاﺪﻫا نآ سﺎﺳا ﺮﺑ و هﺪﺷ هداد حﺮﺷ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﺴﻣ ﻪﮐ ﯿ
ﻪ ﺎﻫ ي و ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ شور ﺳﺎﻨﺷ ﯽ ﻠﮐ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽ
ـﻓﺮﻌﻣ ﯽ ددﺮـﮔ . ا رد ـﯾ ﻦ ﻪﻟﺎـﺴﻣ اﺪـﺘﺑا ﻞـﺼﻓ
ﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﯿ
نﺎ ﻣ ﯽ ﻤﻫا و تروﺮﺿ ﺲﭙﺳ و دﻮﺷ ﯿ
ﺖ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ
ﺖﻓﺮﮔ ﺪﻫاﻮﺧ راﺮﻗ .
رد
ﺿﺮﻓ ،فاﺪﻫا ﻪﻣادا ﯿ
تﺎ تﻻاﻮﺳو ﺶﻫوﮋﭘ
ﻨﭽﻤﻫ و ﯿ ﻦ ﺿﻮﺗ ﺶﻫوﮋﭘ شور ﯿ
ﺢ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ هداد .
ﻠﮐ ﻪﺋارا زا ﺲﭘ ﯿ
تﺎ ﻧﺎﺒﻣ مود ﻞﺼﻓ رد ،ﺮﺿﺎﺣ ﻞﺼﻓ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﯽ
ﺮﻈﻧ ي ﭘ و ﯿ ـﺸ ﯿ ﻪﻨ ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻠﮐ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽ
ﺑ ﯿ نﺎ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﺳﺎﻨﺷ شور مﻮﺳ ﻞﺼﻓ رد ﯽ
ﻓﺮﻌﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽ
ﻣ ﯽ دﻮـﺷ . ﺲـﭘ
ﺰﺠﺗ زا ــﯾ ﻪ ﻠﺤﺗو ــﯿ ﻞ هداد ﺎﻬﻧ،مرﺎﻬﭼ ﻞــﺼﻓ رد ﺎــﻫ ﯾ
ﺎــﺘ ﺘﻧ ﯿ ﻪــﺠ ﮔ ــﯿ ﺮ ي ﭘ ﻪــﺋارا و ﯿ
تادﺎﻬﻨــﺸ
دوﺪﺤﻣو ﯾ ﺖ ﺎﻫ ي ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﺋارا ﻢﺠﻨﭘ ﻞﺼﻓ رد .
1 - 1 - ﺑﯿ نﺎ ﻪﻠﺌﺴﻣ
زروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ ي
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﯽﮑﯾ ﻠﺻا
ﯽ ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺮﺜﮐا ﺪﻣآرد ي
ﻤﻫا زا نﺎـﻬﺟ ﯿ
ـﺘ ﯽ
ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ .ا
ﯾ ﻦ ﻞﺑﺎﻗ ﻢﻬﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺶﺨﺑ ﻪـﻈﺣﻼﻣ
ا ي ﻟﻮﺗ رد ﻪـﮐ ـﯿ
ﺪ ﺺﻟﺎـﺧﺎﻧ
ﻠﻣ ﯽ ﺎﻫﺪﻣآرد و ي
ﺗاردﺎﺻ ﯽ ﻌﺗ رد ،دراد ﯿﯿ
ﻦ ﻌﻗﻮﻣ و ﺖﻬﺟ ﯿ
ﺖ ﻠﮐ ﯽ اﺮﻓ ﯾ ﺪﻨ دﺎـﺼﺘﻗا ﻪﻌـﺳﻮﺗ ي
ﺎﻫرﻮﺸﮐ رد صﻮﺼﺨﺑ ي
اراد ،مﻮﺳ نﺎﻬﺟ ي
ـﺳﺎﺳا ﺶـﻘﻧ ﯽ
ـﻣ ﯽ ﺪـﺷﺎﺑ ) ـﺳﺎﻤﻟا ﯽ نارﺎـﮑﻤﻫ و ،
1387 ( زروﺎﺸﮐ ي ا رد ﯾ ناﺮ گرﺰﺑ ﺮﺗ ﯾ ﻦ دﺎﺼﺘﻗا ﺶﺨﺑ ي
دوﺪـﺣ ﻪـﮐ ﺖـﺳا تﺎﻣﺪﺧ ﺶﺨﺑ زا ﺲﭘ
20 ﻟﻮﺗ ﺪﺻرد ﯿ
ﺪ ﻠﻣ ﺺﻟﺎﺧﺎﻧ ﯽ
هﺪﻤﻋ ﻢﻬﺳ و ا
ي ﻏ تاردﺎﺻ زا ﯿ
ـﺘﻔﻧﺮ ﯽ صﺎـﺼﺘﺧا دﻮـﺧ ﻪـﺑ ار
ﻣ ﯽ ﺪﻫد . ﻨﭽﻤﻫ ﯿ
،ﻦ ﺤﻣ ﺳو ﺶﺨﺑ لﺎﻐﺘﺷا ﻞ ﯿﻌ
ﯽ ﻌﻤﺟ زا ﯿ ﺖ ﺖﺳا رﻮﺸﮐ .
ﺪﺑ ﯾ ﻦ ﺗﺮﺗ ـﯿ ﺐ ﺪـﺷر
اﯾ ﻦ ز دوﺪﺣ ﺎﺗ ﺶﺨﺑ ﯾ
دﺎ ي ﻌﺗ ﯿﯿ ﻦ هﺪﻨﻨﮐ ي ﺼﺘﻗا ﺪﺷر دﺎ
ي ﺖﺳا رﻮﺸﮐ ) .
ﻫاﺮﺑا ﯿ ﻤ ﯽ ﻪﻤـﺸﭼﺮﺳ
نارﺎﮑﻤﻫو ،
1395 (.
زروﺎﺸﮐ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺘﻔﮔ ﻪﺑ ي
اﺬـﻏ و ي ﻧﺎـﻬﺟ ﯽ
، ـﻣ رﺎـﻈﺘﻧا ﯽ
دور ﻌﻤﺟ ـﯿ ﺖ
لﺎﺳ ﺎﺗ نﺎﻬﺟ 2050
ﺑ ﻪ 9/
1 درﺎﯿﻠﯿﻣ ﺪﺳﺮﺑ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾﻨ ياﺮﺒ ﺬﻐﺗ ـﯾ ﻪ ا ـﯾ ﻦ ﻌﻤﺟ ـﯿ ﺖ
، ﻟﻮﺗ ـﯿ ﺪ داﻮـﻣ
اﺬﻏ ﯽﯾ ﺎﺑ ﯾ ﺪ ﻞﻗاﺪﺣ 70 اﺰﻓا ﺪﺻرد ﯾ
ﺸ ﯿ ﺪﺑﺎ . ﺎﻫرﻮﺸﮐ ي لﺎﺣرد ﺎﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﯾ ﺪ ﻟﻮﺗ ﯿ تاﺪ اﺬﻏ ﯽﯾ ﻮﺧ د
ﺪﻨﻧﺎﺳﺮﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ود ﻪﺑ ار .
شور ﺎﻫ ي ﺘﻨـﺳ ﯽ زروﺎـﺸﮐ ي ﺚـﻋﺎﺑ ﻪـﻋرﺰﻣ رﺎـﮐ دﺮﮐرﺎـﮐ ﺶﻫﺎـﮐ و
ﻣ ﯽ دﻮﺷ زروﺎﺸﮐ ي دﺎﺼﺘﻗا ظﺎﺤﻟزا ي
ﻏ و ﺪﻣآرﺎﮐﺎﻧ ﯿ
ﻞﺑﺎﻗﺮ لﺮﺘﻨﮐ ﺪﺷﺎﺑ
؛ ﻤﻫ ﻪﺑ ﯿ ﻦ ﻟد ﯿ ﻞ ﻪﻌﺳﻮﺗ
ﺷﺎﻣ ﯿ ﻦ تﻻآ اﺮﺑ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ﻞﻘﺘﺴﻣ ي
ﻟﺎﻌﻓ مﺎﺠﻧا ﯿ
ﺖ ﺎﻫ ي زروﺎـﺸﮐ ي اﺮـﺑ و ي ﮐ دﻮـﺒﻬﺑ ﯿﻔ ـﯿ ﺖ و
ﻤﮐ ﯿ ﺖ زروﺎـﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ ي
روﺮـﺿ ي ﺖـﺳا )
Sreekantha, 2016
.(
ـﺳﺎﻣﻮﺗا هزوﺮـﻣا ﯿ
نﻮ رد
ﻣﺎﻤﺗ ﯽ ﺶﺨﺑ ﺎﻫ ي ﺘﻌﻨﺻ ﯽ ﻟﻮﺗ و ﯿ ﺪ ي ﺗﺎﺑر ﻢـﻠﻋ و ﺖـﺳا شﺮﺘـﺴﮔ ﻪـﺑور ـﯿ
ﮏ ﻧ ـﯿ ﺰ ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ
زﯾ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣﺮ ا ي ـﺳﺎﻣﻮﺗا زا ﯿ
نﻮ
، ﻪﻌـﺳﻮﺗ ي ﻧاواﺮﻓ ﯿﯿ ﻪـﺘﻓﺎ ﺖـﺳا ) دﻮﻌـﺴﻣ ي
، 1395 (.
ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ
زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﯾ
ﮏ روﺎﻨﻓ ﯿﯾ ﺎ ژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ ي ﺳ،نآ رد ﻪﮐ ﯿ
ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﻧﺎﮑﻣ ﯿ ﮑ ﯽ ﻧوﺮﺘﮑﻟا،
ﯿ ﮑ ﯽ و ﻪـﻧﺎﯾار
يا اﺮﺑ ي ﻟﻮﺗ لﺮﺘﻨﮐ و مﺎﺠﻧا ﯿ
ﺪ ﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ ﯽ ﺪﻧور ) رﻮﻬﻇ ، 1388 (.
ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻣ ار ﯽ ناﻮﺗ ﻪﻘﺒﻃ ﻪﺘﺳد ﻪﺳ ﻪﺑ ﺪﻨﺑ
ي دﺮﮐ :
ﺳﺎﻣﻮﺗا
ﯿ نﻮ ﺖﺑﺎﺛ : ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺖﺑﺎﺛ ﺳ،
ﯿ ﻤﺘﺴ ﯽ ﺗﺮﺗ،نآرد ﻪﮐ ﺖﺳا ـﯿ
ﺐ ﻠﻤﻋ ـﯿ تﺎ اﺮﻓ ﯾ ﺪـﻨ ﯾﺎ
رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻂﺳﻮﺗژﺎﺘﻧﻮﻣ ـﯾﺎ
ﻌـﺿو ﯿ ﺖ ﻗﺎـﺑ ﺖـﺑﺎﺛ هﺎﮕﺘـﺳد ﯽ
ـﻣ ﯽ ﺪـﻧﺎﻣ . ا رد ـﯾ ﻦ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ
ﻠﻤﻋ ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﯿ
تﺎ ﻣ هدﺎﺳ عﻮﻧ زا ﯽ
ﺪﻨﺷﺎﺑ .ﯾ ﻪﭼرﺎﭙﮑ ﻠﻤﻋ ندﻮـﺑ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ و ندﻮﺑ ـﯿ
تﺎ رد
ﯾ ﮏ ﭘ ﺐﺒﺳ هﺎﮕﺘﺳد ﯿ
ﭽ ﯿ هﺪ ﺳ نﺪﺷ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﺳﺎﻣﻮﺗا
ﯿ نﻮ ﺬﭘ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯾﺮ : ا رد ﯾ ﻦ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ رﻮﻃ هﺎﮕﺘﺳد،
ي ـﺣاﺮﻃ ﯽ ـﻣ ﯽ دﻮـﺷ ﻠﺑﺎﻗ ﻪـﮐ ـﯿ ﺖ
ﺗﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻠﻤﻋ ﯿ تﺎ اﺮﺑ ار ي ﻞﮑﺷ ﺎﻫ ي ـﻣ اراد لﻮﺼﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽ
ﺪـﺷﺎﺑ . ﺗﺮﺗ ـﯿ ﺐ ﻠﻤﻋ ـﯿ تﺎ
ﻂﺳﻮﺗ ﯾ ﮏ ﻣ لﺮﺘﻨﮐ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯽ
دﻮﺷ ﻪﺑ ﻪﮐ ترﻮـﺻ ـﯾ
ﮏ ﺮـﺳ ي ﻪﺘـﺷﻮﻧ رﺎﮐرﻮﺘـﺳد هﺪـﺷ
ﺳ و ﺖﺳا ﯿ
ﻢﺘﺴ نآ ﻣ ار ﺎﻫ ﯽ ﺪﻧاﻮﺧ ﺴﻔﺗ و ﯿﺮ ﻣ ﯽ ﺪـﻨﮐ . ـﺑ اﺮ ي ﻟﻮﺗ ـﯿ ﺪ لﻮـﺼﺤﻣ ﺮـﻫ ـﯾ
ﮏ
ﺪﺟ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯾﺪ
ﻬﺗ ﯿﻪ ﻣ ﯽ دﻮﺷ ﺳ ﻪﺑ و ﯿ ﻢﺘﺴ ﻣ هداد ﯽ دﻮﺷ .
ــﺳﺎﻣﻮﺗا
ﯿ نﻮ فﺎــﻄﻌﻧا ﺬــﭘ ﯾﺮ : ﺳﯿ ﻢﺘــﺴ ــﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ فﺎــﻄﻌﻧا ﺬﭘ ﯾﺮ ﻪﻌــﺳﻮﺗ،
ﯾ ﻪــﺘﻓﺎ ﺳ ﯿ ﻢﺘــﺴ
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺬﭘ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯾﺮ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ .اﯾ ﻦ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﻋﻮـﻨﺘﻣ تﻻﻮـﺼﺤﻣ ﺖـﺳا ردﺎﻗ ﯽ
نوﺪـﺑ ار
ﻐﺗ رد نﺎـﻣز ندﺮـﮐ ﻒﻠﺗ ـﯿﯿ
ﺮ د لﻮـﺼﺤﻣ ﻪـﺑ لﻮـﺼﺤﻣ ﯾ
ﺮﮕ ﻟﻮﺗ،
ـﯿ ﺪ ﺎﻤﻧ ـﯾ ﺪ.
و ود ﯾ ـﮔﮋ ﯽ
ﺨﺸﺗ ﯿ ﺼ ﺴﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ فﺎﻄﻌﻧا ﺬﭘ ﯾﺮ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ زا ﺬﭘ ﯾﺮ ترﺎﺒﻋ زا ﺪﻧا : ﻠﺑﺎﻗ ـﯿ ﺖ ﻐﺗ ـﯿﯿ ﺮ
ﺖﻗو فﻼﺗا نوﺪﺑ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻠﺑﺎﻗ،
ﯿ ﺖ ﻈﻨﺗ ﯿ ﻢ ﺖـﻗو فﻼـﺗا نوﺪـﺑ هﺎﮕﺘـﺳد )
،رﻮـﻬﻇ 1388 (.
ﺪﻣ ﯾﺮ ﯾ ﺖ و ﺳ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ لﺮﺘﻨﮐ ﯿ
يﺎﻬﻤﺘﺴ يزروﺎﺸﮐ ﻪﮐ
ﺮﻃ زا ﯾ ﻖ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺘﻌﻨـﺻ ﯿ مﺎﺠﻧﺎ
ﻣ ﯽ دﻮﺷ .ا ﯾ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﻦ ﯿ نﻮ ﻣ اﺮﺟا هژوﺮﭘ ﻞﺤﻣ رد ﯽ
دﻮﺷ ﻣﺎـﻤﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽ
ﻬﺠﺗ ـﯿ تاﺰ زا
ﻣ ترﺎﻈﻧ يﺰﮐﺮﻣ لﺮﺘﻨﮐ قﺎﺗا ﯽ
دﻮﺷ . ﻪﺑ ترﺎﺒﻋ د ﯾ
،ﺮﮕ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻊﻗاورد ﯾ ﮏ ﺪﻣ ﯾﺮ ﯾ ﺖ
مﺮﻧ راﺰﻓا ي ﻠﮐ ﺮﺑ ﺰﮐﺮﻤﺘﻣ و ﯿﻪ
اﺮﻓ ﯾ يﺎﻫﺪﻨ ﯾ ﮏ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﻪﺑ ـﻤﺋاد رﻮـﻃ ﯽ
) ﻪﻧﺎﺒـﺷ - يزور (
ﻣ ﯽ لﺮـﺘﻨﮐ و ترﺎـﻈﻧ ﺖـﺤﺗ ﻪـﮐ ﺪﺷﺎﺑ ـﯾ
ﮏ ادﺮﭘ يﺰـﮐﺮﻣ ﺪـﺣاو ﺮﮕـﺷز
ﭘ ـﯿ هدﺎ زﺎـﺳ ي
ﻣ ﯽ دﻮﺷ ) زردﻮﮔ ي ﻗدﺎﺻ و ﯽ ﺮﻓ ، 1393 (.
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ـﺷﺎﻣ ﯿ ﻦ تﻻآ ـﻣ هزﺎـﺟا ﯽ ﺪـﻫد ﺎـﺗ
اﯾ ﻦ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫرﺎﮐ ﺎﻫ ي ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻞﺑﺎﻗ ،ﺪﻣآرﺎﮐ ،ﺮﺛﺆﻣ ترﻮﺻ
ﻗد ،دﺎـﻤﺘﻋا ـﯿ
ﻖ نوﺪـﺑ و
ز راﺪﻘﻣ ﯾ دﺎ ي ﺪﻨﻫد مﺎﺠﻧا نﺎﺴﻧا ﺖﻟﺎﺧد زا .
ﻦﻓ ﻪﻌﺳﻮﺗ روآ
ي تﺎﻋﻼﻃا
، ﻠﺑﺎﻗ ﯿ ﺖ ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ي
اﺮﺑ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺑ لﺮﺘﻨﮐ و ﻪ
وآ نﺎﻐﻣرا ﺖﺳا هدر
)
Schueller, 2006
(.
ﯾ
ﮑ ﯽ ﻢﻬﻣ زا ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﻪﻏﺪﻏد ﺎﻫ ﻟﺎﺧ،
ﯽ ﺖﺳا يزروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ رد يروﺎﻨﻓ يﺎﺟ ندﻮﺑ ﺎـﺑ و
رﻮﺸﮐ طﺎﻘﻧ ﺐﻠﻏا رد بآ ناﺮﺤﺑ ،ﺑ
ﯿ ﻢ ﻣ نآ ﯽ دور ﺮﺛﺆـﻣ ماﺪـﻗا ﺮـﮔا ﻪـﮐ ي
هزﻮـﺣ رد
ﺳﺎﻣﻮﺗا و بآ لﺮﺘﻨﮐ ﯿ
نﻮ ﮐ دﻮﺸﻧ مﺎﺠﻧا يزروﺎﺸ ا ،
ـﯾ ﻦ ﺣ زا ﺶـﺨﺑ ـﯿ
ﺚ جرﺎـﺧ عﺎـﻔﺘﻧا
دﻮﺷ . ﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪ اﯾ ﻦ ﺎﺑ ﻪﻠﺌـﺴﻣ ـﯾ ﺪ ﺖﻤـﺳ ﻪـﺑ ﻮـﺳو
ي يزروﺎـﺸﮐ )
ﻧﺎﮔرا ـﯿ ﮏ يروﺎـﻨﻓ و
تﺎﻋﻼﻃا (
ﺑآ ﺶﺨﺑ رد ﻪﭼ ﯿ
يرﺎ ﺖﻓر يراﺪﻏﺎﺑ و ﺖﻋارز ﺶﺨﺑ رد ﻪﭼ و .
ﺪﻣ ﯾﺮ ﯾ ﺖ و
ﺳ ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ لﺮﺘﻨﮐ ﯿ
يﺎﻬﻤﺘﺴ ﺮﻃ زا يزروﺎﺸﮐ ﯾ
ﻖ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺘﻌﻨـﺻ ﯽ ـﻣ مﺎـﺠﻧا ﯽ دﻮـﺷ )
زردﻮﮔ ي ﻗدﺎﺻ و ﯽ ﺮﻓ ، 1393 ( ﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ عاﻮﻧا ﯿ
ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي زروﺎﺸﮐ ي نآ عﻮﻨﺗ و ﻫ
ﺎ رد
ــﺳﺎﻣﻮﺗا زا هدﺎﻔﺘــﺳا نﺎــﻬﺟ ﺮــﺳاﺮﺳ ﯿ
نﻮ ــﻣ ﻞﮑــﺸﻣ ار لﺮــﺘﻨﮐ و ﯽ
ﺪــﻨﮐ . ــﺴﺑ ﯿ رﺎ ي زا
ﺳﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ ي ﺎﻀﻓ رد ي ﻃ ضﺮـﻌﻣ رد ﺖـﺳا ﻦـﮑﻤﻣ ﻪـﮐ زﺎﺑ ـﯿ
ﻒ
هدﺮﺘﺴﮔ ا ي اﺮﺷ زا ﯾ ﻂ ﺤﻣ ﯿﻄ ﯽ
ﻮﺟ و ي ﺖﺳا شﺎﻌﺗرا و ،ﺖﺑﻮﻃر ،تراﺮﺣ ﻪﺟرد ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﺪﻧراد راﺮﻗ
؛ اﺮﺑﺎﻨﺑ و ﯾ ﻦ اﺮﺟا ي ﻗد ﯿ ﻖ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ نآ رد ﺎﻫ ﺖـﺳا راﻮـﺷد .
ـﯾ ﮏ ـﻧاﺮﮕﻧ ﯽ
وﯾ هﮋ ﺎﻫرﻮﺸﮐ رد ي
لﺎﺣرد ﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﯿ رﺎﮑ ﻧ نﺪﺷ ﯿ وﺮ ي ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﺮـﺛا رد رﺎﮐ ﯿ
نﻮ و ﺖـﺳا
ﻢﻫ ﻨﭼ ﯿ ﻦ ﮔدﺎﻣآ مﺪﻋ ﯽ
ﺬﭘ ﯾ شﺮ رد ﯾ ﮏ ﻌﺿو ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯿ
ﺖ دﺎﺼﺘﻗا ي ﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽ
ﮕﻨﻫﺮﻓ و ﯽ ﻨﻓ و ﯽ ز و ﯾ ﺖﺴ ﺤﻣ ﯿﻄ ﯽ ﺖﺳا . ﺎﺟرد ﺎﻣا ﯽﯾ اﺮﺷ ﻪﮐ ﯾ ﻂ اﺮـﺑ ي ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ و
لﺮﺘﻨﮐ ﻣ ﺖﺳا ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ ﯽ
ﺪﻧاﻮﺗ
ﻤﮐ ﺐﻠﻏا ﯿ
ﺖ ﮐ و ﯿﻔ ﯿ ﺖ اﺬـﻏ داﻮﻣ ﯽﯾ
اﺰـﻓا ار ﯾ ﺶ ،ﺪـﻫد
ﻟﺎــﺣرد ﯽ ﻪــﮐ ــﺤﻣ زا ﺖــﻇﺎﻔﺣ ﻪــﺑ ﮏــﻤﮐ ﯿ
ﻂ زﯾ ﺖــﺴ ــﻣ ﯽ ﺪــﻨﮐ )
Schueller, 2006
(.
ﻢﻫ ﻨﭼ ﯿ ﻦ د ر اﯾ ناﺮ
، ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻌﻤﺟ ﺪﺷر
ﯿ ﺖ اﺰـﻓا و ﯾ ﺶ ﺰﻫ ﯾ ﻪـﻨ ﺎﻫ لﺎـﺳرد ﺎـﻫ ي ـﺗآ ﯽ و
ﻣﺄــﺗ ﯿ ﻦ ﻧ ــﯿ زﺎ اﺬــﻏ ﯽﯾ ﺎﺑ ــﯾ ﺪ ﺎــﻫرﺎﮑﻫار ﯿﯾ
اﺮﺒ ي ﻟﻮﺗ ــﯿ ﺪ ﺑﯿ ﺘــﺸ ﺮ هاﺮﻤﻫ،
ﺎــﺿ ﺎــﺑ ﯾ تﺎﻌ ﻤﮐ ﺮــﺘ
ﭘﯿ اﺪ دﻮﻤﻧ تﺎﺑر رﻮﻀﺣ ﻪﮐ اﺮﺑ ﺎﻫ
ي ﻟﻮﺗ ﯿﺪ ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﺎﺿ ﺶﻫﺎﮐ،
ﯾ تﺎﻌ ﺰﻫ ﺶﻫﺎﮐ و ﯾ
ﻪـﻨ ﺎـﻫ ي
رﺎﺟ ي ﺮﻃ زا ﯾ ﻖ ﺑ ترﺎﻈﻧ ﯿ ﺮﺘﺸ ﻗد و ﯿ ﻖ ﺮـﺗ ﺟﻮﺗ ﻞـﺑﺎﻗ ـﯿ
ﻪ ﺖـﺳا ) ـﺑاﺮﺗ ﯽ ـﮑﻠﻣ ﻪـﻋرﺰﻣ ﯽ
و
، نارﺎﮑﻤﻫ 1393
(.
ﺳﯿ ﻢﺘﺴ يﺎﻫ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻪﻓﺮﺻ ﺐﺟﻮﻣ رﺎﮐدﻮﺧ ﻞﻣﺎﮐ ﻮـﺟ
ﯽﯾ و لﻮـﭘ رد
ﻣ نﺎﻣز ﯽ دﻮﺷ ﻨﭽﻤﻫ و ﯿ ﻦ ﮐ ﯿﻔ ﯿ ﺖ ﻟﻮﺗ ﯿﺪ ﻣ دﻮﺒﻬﺑ ار ﯽ
ﺪﺸﺨﺑ ﻢﻫ و ﻨﭼ ﯿ ﻦ ﻪـﺑ ﺮـﮔا ﺘـﺳرد ﯽ
ا ﺚﻋﺎﺑ دﻮﺷ اﺮﺟا ﻪﻋرﺰﻣ ﺮﻫ رد ﯾ
دﺎـﺠ ﺪـﺷ ﺪـﻫاﻮﺧ ﺰﺒـﺳ لﻮـﺤﺗ )
Katariya, 2015
.(
روآﻮﻧ ي ﺪﺟ ﯾﺪ ﻪﺑ اﺮﺑ ﺖﻋﺮﺳ ي
ﺎﻣﺮﺳ ﯾﻪ
،راﺬﮔ ﺮﺑرﺎـﮐ ي ﺎـﻫ ﯽﯾ ا ار ﯾ دﺎـﺠ ـﻣ ﯽ ﺪـﻨﮐ ﺎـﺑ ﺎـﺗ
ﺎـﻫراﺰﺑا ندﻮﻤﻧ ﻢﻫاﺮﻓ ي
ﺖﻋﺮـﺳﺮﭘ ﺪـﻨﻤﺗرﺪﻗ
، نآ ﺎـﺟ ار ﺎـﻫ ﯾ
ﺰﮕ ﯾ ﻦ ﺎـﻫراﺰﺑا ي ﺪـﻗ ﯾﻤ ﯽ
ﺪﻨﻨﮐ . ﺎﻫﻮﮕﻟا ﯽﯾ ﺳ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺶﺠﻨ ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي ﻣ ﯽ ﺪﻧزادﺮﭘ ﻪﻘﺑﺎﺳ ا ي ﺪـﻗ ﯾﻤ ﯽ ﺪـﻧراد .
ﺎﻫﻮﮕﻟا ﯽﯾ ﺎﻨﺒﻣ ﺎﺑ ي ﺮﻈﻧ ي ﺎﭘ ﺮﺑ ًﺎﺒﻟﺎﻏ ﯾﻪ
ي ﺮﻈﻧ ـﯾ ﻪ ﺎـﻫ ي ﻐﺗ ﯿﯿ ﺮ ـﯾﺎ ﻪـﺑ ﻠﮐرﻮـﻃ ﯽ ﺮﻈﻧ ـﯾ ﻪ ﺎـﻫ ي
رﺎﺘﻓر ي هﺪﺷﺎﻨﺑ
، و ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ راﺮﻘﺘﺳا و ي
ار ﯾ ﮏ شﺮﮕﻧ
، ـﯾ ﮏ رﺎﺘﻓر ﺪـﺼﻗ ي
و،
ـﯾﺎ
ﺎﻬﻧ ﯾًﺎﺘ ﯾ ﮏ ﺬﭘ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﮐ رﺎﺘﻓر ﯾ
شﺮ ﻐﺗ ﯿﯿ ﺮ ﻣ ﯽ دﻮﺷ ﻣ ﯽ ﺪـﻨﻧاد ) ـﺴﻋ رﻮﻧداﮋﻧﺮﮕ ي
، 1383 (
ﺎﻫﻮﮕﻟا ﻪﻣادا رد ﻪﮐ ي
ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي ﺿﻮﺗ ﯿ ﺢ ﻣ هداد ﯽ ﺪﻧﻮﺷ :
1.
ﻮﮕﻟا ي روآﻮﻧ رﺎﺸﺘﻧا ي
ﺎﻫدﺮﺑرﺎﮐ و ي
نآ : زﺮﺟار ﭘ رد١
ﯽ ﻠﻣاﻮﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﯽ
ﺚـﻋﺎﺑ ﻪـﮐ
ﻐﺗ ﯿﯿ ﺮ ﻣ رد ﯿ ناﺰ ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي ﻣ ﯽ ﺪﻧﻮﺷ ﺒﺗ ار ﯿﯿ ﻦ ﺪﻨﮐ . و ﺮﻈﻧزا ي ﺬـﭘ رد ﻢـﻬﻣ ﻞـﻣﺎﻋ ﯾ
شﺮ
روآﻮﻧ ﺮﻫ ي
رﺎﮔزﺎﺳ ي ﺎﻫروﺎﺑ ﺎﺑ نآ ي
ﮕﻨﻫﺮﻓ ﯽ ﻋﺎﻤﺘﺟا مﺎﻈﻧ ﯽ
ﺖـﺳا . تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎـﺳا ﺮـﺑ
و ﺞﻨﭘ زﺮﺟار ﯾ
ﮔﮋ ﯽ روآﻮﻧ ي ﻣ رد ﯿ ﺬﭙﻧاﺰ ﯾ شﺮ ﻣ ﺮﺛا نآ ﯽ ﺪﻧراﺬﮔ ) رﻮﻧ داﮋﻧﺮﮕﺴﻋ ي
، 1383 (
2.
ﺮﻈﻧ ﯾﻪ ﻟﻻﺪﺘﺳا ماﺪﻗا ﯽ
: ﺮﻈﻧ ﯾﻪ ﻟﻻﺪﺘﺳا ماﺪﻗا ﯽ
ﭼ ﺑﻮﭼرﺎ ﯽ ﺮـﺑ ار داﺮﻓا رﺎﺘﻓر ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا
ﺎﭘﯾ ﻪ شﺮﮕﻧ ﺎﻫ ي نآ ﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﺎﻫ ﯽ
ﺪﻨﮐ . ا ﻖﺒﻃ ﺮﺑ ﯾ ﻦ ﺮﻈﻧ ـﯾ ﻪ ﻢـﻬﻣ ﺮـﺗ ﯾ ﻦ ﻌﺗ ﻞـﻣﺎﻋ ﯿـﯿ ﻦ هﺪـﻨﻨﮐ
رﺎــﺘﻓر ــﯾ ﮏ ﻧ،دﺮﻓ ــﯿ ﺖ رﺎــﺘﻓر ي ﺖــﺳا . تادﺎــﻘﺘﻋا ﻞﻣﺎــﺷ رﺎــﺘﻓر مﺎــﺠﻧا ﻪــﺑ دﺮــﻓ شﺮــﮕﻧ
رﺎﺘﻓر ي زرا،
ﯾﺑﺎ ﯽ ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ ﻓر رﺎﺘ ، رﺎﺠﻨﻫ ﻨﻫذ ﯽ رﺎﺠﻨﻫ تادﺎﻘﺘﻋا و ي
ﮕﻧا و ﯿ هﺰ اﺮﺑ ي ﺖﺳا مﺎﺠﻧا .
3.
ﺮﻈﻧ ﯾﻪ ي ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رﺎﺘﻓر ر
ﯾﺰ ي هﺪﺷ : ﺮﻈﻧ ﯾﻪ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رﺎﺘﻓر ر
ﯾﺰ ي ا ﻪﺑ هﺪﺷ ﯾ ﻦ ـﻣ ﻪـﺘﮑﻧ ﯽ دزادﺮـﭘ ﻪـﮐ
ﻪــﺑ ﺖــﺳا ﻦــﮑﻤﻣ دﺮــﻓ ﻪــﭼﺮﮔا ــﺳو
ﯿ ﻪﻠ ﺮﺤﺗ شﺮــﮕﻧ ــﯾ
ﮏ ﺎــﻫرﺎﺘﻓر ﺎــﻣا ﺪــﺷﺎﺑ هﺪــﺷ ي
ﻧﺎﺴﻧا ﯿ ﺺﺨﺸﻤ دارا لﺮﺘﻨﮐ ﺖﺤﺗ هﺪﺷ ي
ﻧ ﺺﺨﺷ ﯿ ﺪﻨﺘﺴ ) ، نﺰـﺟآ 1991
٢( . ا ـﯾ ﻦ ﺮﻈﻧ ـﯾ ﻪ نﺎـﺸﻧ
ﻣ ﯽ ﺪﻫد ﺎﻤﺗ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﮐ ﯾ
تﻼ رﺎﺠﻨﻫ ي ﻨﻫ،
ﺎﻫرﺎﺠ ي ﻨﻫذ ﯽ لﺮﺘﻨﮐ تادﺎﻘﺘﻋا،
اﺮـﮔ و هﺪﺷ ﯾ
ﺶ
ــﺠﻨﻣ و هدﻮــﺑ ﻞــﺼﺘﻣ ﻢــﻫ ﻪــﺑ رﺎــﺘﻓر ﻪـﺑ ﻣ ﻪــﺑ ﺮ
ــﯿ ﻞ ﻣرﺎــﺘﻓر و هدارا و ﯽ
ﺪــﻧدﺮﮔ . ﺮﻈﻧ ــﯾ ﻪ رﺎــﺘﻓر
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ر ﯾﺰ ي ا ﻪﺑ ﯾ ﻦ ـﻣ ﻪﺘﮑﻧ ﯽ دزادﺮـﭘ ﺎـﻫروﺎﺑ ﻪـﮐ ي
رﺎﺘﻓر ي ﺎـﻫروﺎﺑ،
ي رﺎـﺠﻨﻫ ي ﺎـﻫروﺎﺑ و ي
ﻟﺮﺘﻨﮐ ﯽ ﺎﺘﻓر ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ شﺮﮕﻧ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ر
ﺎـﻫرﺎﺠﻨﻫ،
ي ـﻨﻫذ ﯽ رﺎـﺘﻓر لﺮـﺘﻨﮐ و ي
د كر هﺪـﺷ
ﻣ ﯽ ددﺮﮔ ) رﻮﻧ داﮋﻧ ﺮﮕﺴﻋ ي
، 1383 (.
4.
ﻮﮕﻟا ي ﻠﺻا ﯽ ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﯾ ﮏ روﺎﻨﻓ ي : ﻮﮕﻟا ي ﻠـﺻا ﯽ ﺬـﭘ ﯾ شﺮ روآﻮـﻧ ي رد
روﺎﻨﻓ ي ﻪﺑ ﻪﮐ ﺳو ﯿ ﻪﻠ د ﯾﻮ ﯾ ﺲ 1889 ﭘﯿ دﺎﻬﻨﺸ ﻮﮕﻟا زا ﺪﺷ ي
ﺮﻈﻧ ﯾﻪ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ رﺎـﺘﻓر ر
ـﯾ ﺰ ي ﻧ و ـﯿ ﺖ
1Rogers
2Ajzen
رﺎﺘﻓر ي سﺎﺒﺘﻗا ﻟﻮﻠﻌﻣ طﺎﺒﺗرا و هﺪﺷ ﯽ
ﺎﻤﺗ ﺲﭙـﺳ و شﺮـﮕﻧ ﻪﺑ ﺎﻫروﺎﺑ زا ـﯾ
ﻞ ﺎﻬﻧرد و ـﯾ ﺖ ﻪـﺑ
ﭘ رﺎﺘﻓر ﯿ دﺎﻬﻨﺸ ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ .
5.
ﻮﮕﻟا ي ﻪﻌﺳﻮﺗ ﯾ ﻪـﺘﻓﺎ ﺬـﭘ ﯾ شﺮ روﺎـﻨﻓ ي هدﺎﻔﺘـﺳا ﻊﺑﺎـﻨﻣ هﺪـﻨﻨﮐ
: ﻮـﮕﻟا ي ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﯾ ﻪـﺘﻓﺎ ﺬـﭘ ﯾ شﺮ
روﺎﻨﻓ ي ﺮﺑرﺎﮐ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ
ـﺳو ﯿ ﻪﻠ ﺗﺎﻣ ﯿ نﻮـﺴ نارﺎـﮑﻤﻫ و )
2001 ( ﺮـﺸﺗ ﯾ ﺢ كرد ﻞﻣﺎـﺷ ﺪـﺷ
دوﺪﺤﻣ ﯾ ﺖ ﺎﻫ ي ﻪﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ناﻮﻨﻋ ﯾ ﮏ ﻠﮐ شﺮﮕﻧ ﯿﺪ
ي ﺎﻤﺣ ﻪﮐ دﻮﺑ ﯾ
ﺖ و ﯾﺎ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ
ﯾ ﮏ روآﻮﻧ ي ﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ار ﯿﺮ
ﻣ راﺮﻗ ﯽ ﺪﻫد .
6.
ﻮﮕﻟا ﯾ ﺎﻬ و لﻮﺘــــﺳا : ﺎﻫ لﻮﺘــــﺳاو ﺪﻨﻣدﻮــــﺳ زا كرد ﻞــــﻣاﻮﻋ
ي
،شﺮﮕﻧ،
زا كرد،دﺎﻤﺘﻋا
ﺖﻟﻮﻬﺳ ﮐ و تﺬﻟ،
ﯿﻔ ﯿ ﺖ روآﻮﻧ ي ﺎﻤﺗ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﯾ
ﻞ ﺬﭘ ﻪﺑ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي ﻓﺮﻌﻣ ﯽ دﺮﮐ .
7.
ﺬــﭘ و دﺎــﻤﺘﻋا ﯾ
شﺮ روآﻮــﻧ ي : رﺎــﻓﻮﮐ ﯾ ﺲ ) 2002 ( ﻫ رﺪــﻧو و ﯿ
نﺪــﺠ ) 2007 ( ﺛﺄــﺗ ﯿﺮ ﻪــﺑﺮﺠﺗ
روآﻮﻧ ي ور ﺮﺑ ار ي ﺳرﺮﺑدرﻮﻣ دﺎﻤﺘﻋا ﯽ
ﺪﻧدادراﺮﻗ
؛ ﻫ رﺪﻧو ﯿ نﺪﺠ رﺎـﻬﻇا دﻮـﺧ ﺶﻫوﮋﭘ رد
ﺘﺷاد ﻪﮑ روآﻮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا رد شﺮﮕﻧ هﺪﺷ كرد ﺖﻟﻮﻬﺳ ي
ﺖﺳا ﺮﺛﺆﻣ .
تارﺎـﻬﻇا ﻖـﺒﻃ ﺮﺑ
رﺎﻓﻮﮐ ﯾ ﺲ ﺎﻤﺗ ﺮﺑ دﺎﻤﺘﻋا ﯾ
ﻞ روآﻮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ داﺮﻓا ي
ﺛﺄﺗ ﯿ راﺬﮔﺮ ﺖﺳا .
8.
ﻮﮕﻟا ي ﻔﻠﺗ ﯿﻘ ﯽ ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رﺎﺘﻓر و ر
ـﯾ ﺰ ي هﺪـﺷ )ﻣ ﯿ ﮓـﻨ ـﭼ ﯽ :(
ﻣﯿ ﮓـﻨ ـﭼ ﯽ رد
لﺎﺳ 2009 ﻮﮕﻟا ي ﮐﺮﺗ ﯿﺒ ﯽ ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رﺎﺘﻓر و ر
ﯾﺰ ي هﺪـﺷ اﺮـﺑ ي رﺎـﺘﻓر ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺬــﭘ ﯾ شﺮ روآﻮــﻧ ي داد مﺎــﺠﻧا .
ا رد ــﯾ ﻦ ﻘﺘــﺴﻣ ﻊﻓﺎــﻨﻣ ﻞﻣﺎــﺷ هﺪــﺷ كرد ﻊﺑﺎــﻨﻣ ﻮــﮕﻟا ﯿ
ﻢ و
ﻏﯿ ﻘﺘﺴﻣﺮ ﯿ ﻢ ﺖﺳا .
9.
ﻮﮕﻟا ي ﻪﻌﺳﻮﺗ ﯾ ﻪﺘﻓﺎ و ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺮﺧ ﺺﺨﺷ ﯾ
راﺪ :
ﻻرﺎﮐ ﺳ و ﯿ ﻮﻠ ﯾﺎ ) 2008 ( ﻮﮕﻟا نداد راﺮﻗ ﺎﻨﺒﻣ ﺎﺑ ي
ﺬﭘ ﯾ شﺮ روآﻮﻧ ي
، ﺛﺄـﺗ ﯿﺮ ﻣ ـﯿ ناﺰ ﻮـﺟﻮﻧ ﯽﯾ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻤﺗ ﺮﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﯾ
ﻞ روآﻮـﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺑ ي
ﺎـﻫ ي ﺪﺟ ـﯾ ﺪ ـﺳرﺮﺑدرﻮﻣ ار ﯽ
ﺪـﻧدادراﺮﻗ .
زا
دﯾ هﺎﮔﺪ ﻧآ ﺎﻬ
، ﻮـﺟﻮﻧ ﯽﯾ ـﺼﺨﺷ ﻪـﺑﺮﺠﺗ رد ﯽ
هرﺎـﻨﮐ ﻪـﺑ زا ﻞـﺒﻗ داﺮـﻓا ﮔ
ـﯿ ﺮ ي ﺳ رد نآ ﯿ ﻢﺘـﺴ
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽ ﺖﺳا دﻮﺟﻮﻣ .
ا زا فﺪــﻫ ــﯾ
ﻦ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ
، ﺰﺠﺗ ــﯾ ﻪ ﻠﺤﺗو ــﯿ ﻞ ﺬــﭘ ﺮــﺑ ﺮﺛﺆــﻣ ﻞــﻣاﻮﻋ ﯾ
شﺮ ــﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ رد
زروﺎﺸﮐ ﯾ ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳﺮﻬﺸ ﻮﻘﺗ و
ﯾ ﺖ ﺬﭘ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯾ
شﺮ ﺬﭘ ﻊﻧاﻮﻣ ﺶﻫﺎﮐ و ﯾ
شﺮ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ .
1 - 2 - ﺎﻫ لاﻮﺳ ي ﺶﻫوﮋﭘ
ﻢﻬﻣ
ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﺬﭘ ﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯾ
شﺮ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ يزروﺎﺸﮐ رد
؟ﺪﻨﻣاﺪﮐ
ﺑ ﻞﻣﺎﻋ ماﺪﮐ
ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ ﺛﺄﺗ ﯿﺮ ﺬﭘ ﺮﺑ ار ﯾ شﺮ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻞـﯿﺑدرا نﺎﺘـﺳﺮﻬﺷ يزروﺎـﺸﮐ رد
؟دراد ﺬﭘ ﻊﻧاﻮﻣ
ﯾ شﺮ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﻠﯿﺑدرا ن ﻐﺘﻣ ماﺪﮑ ﯿ ﺎﻫﺮ
؟ﺪﻨﺘﺴﻫ
1 - 3 - ﺿﺮﻓ ﯿ ﻪ ﺎﻫ ي ﺶﻫوﮋﭘ
دﺮﻓ ﻞﻣاﻮﻋ
ي ﺪﻨﻣدﻮﺳ كرد ﺮﺑ ي
ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
ﻞﻣاﻮﻋ
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽ ﺪﻨﻣدﻮﺳ كرد ﺮﺑ ي
ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
ﻞﻣاﻮﻋ
ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﯽ ﺪﻨﻣدﻮﺳ كرد ﺮﺑ ي
ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
وﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺪﻨﻣدﻮﺳ كرد ﺮﺑ ي
زروﺎﺸﮐ رد نآ دﺮﺑرﺎﮐ ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
ﻞﻣاﻮﻋ
دﺮﻓ ي ﻧﺎﺳآ كرد ﺮﺑ ﯽ
ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
ﻞﻣاﻮﻋ
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽ ﻧﺎﺳآ كرد ﺮﺑ ﯽ
ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
ﻞﻣاﻮﻋ
ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﯽ ﻧﺎﺳآ كرد ﺮﺑ ﯽ
ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
وﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻧﺎﺳآ كرد ﺮﺑ ﯽ
زروﺎﺸﮐ رد نآ دﺮﺑرﺎﮐ ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
كرد
ﻧﺎﺳآ ﯽ ـﺳﺎﻣﻮﺗا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯿ
نﻮ ﺪﻨﻣدﻮـﺳ كرد ﺮـﺑ ي
ـﺳﺎﻣﻮﺗا زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﯿ
نﻮ رد
زروﺎﺸﮐ ي ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
كرد
ﺪﻨﻣدﻮﺳ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ شﺮﮕﻧ ﺮﺑ ﯿ
نﻮ زروﺎـﺸﮐ رد ﯾ
ﺛﺎﺘ ﯿﺮ
دراد .
كرد
ﻧﺎﺳآ ﯽ دﺮﺑرﺎﮐ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ شﺮﮕﻧ ﺮﺑ ﯿ
نﻮ زروﺎـﺸﮐ رد ي
ﺛﺎـﺗ ﯿﺮ
دراد .
كرد
ﺪﻨﻣدﻮﺳ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﯿ
نﻮ ﺎﻤﺗ ﺮـﺑ ـﯾ ﻞ ـﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎـﮐ ﻪـﺑ ﯿ
نﻮ زروﺎـﺸﮐرد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
شﺮﮕﻧ
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯿ
نﻮ ﺎﻤﺗ ﺮﺑ ﯾ ﻞ ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﺑ ﯿ
نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
ﺎﻤﺗ
ﯾ ﻞ ﺳﺎﻣﻮﺗا دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﺑ ﯿ
نﻮ ﻌﻗاو هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺑ ﯽ
ﺳﺎﻣﻮﺗا زا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﺛﺎﺗ ﯿﺮ دراد .
1 - 4 - ﺶﻫوﮋﭘ فاﺪﻫا
ﺖﺧﺎﻨــﺷ
ﻠﻣاﻮــﻋ ﯽ ﻪــﮐ ﻪــﺑ ﺮــﺠﻨﻣ ﺬــﭘ
ﯾ شﺮ ــﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ﯾ
ﻞــﯿﺑدرا نﺎﺘــﺳﺮﻬﺸ
ﻣ ﯽ دﻮﺷ .
ﺖﺧﺎﻨﺷ
ﻠﻣاﻮﻋ ﯽ ﺬﭘ ﻊﻧﺎﻣ ﻪﮐ ﯾ
شﺮ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ﻣ
ﯽ دﻮﺷ .
ﻦﯾﺮﺗﺮﺛﻮﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ
ﺬﭘ ﻊﻧاﻮﻣ ﯾ شﺮ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺎﻫﺎﻨﮕﻨﺗ ﻊﻓر رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ .
ﻊﻓر ﺬـﭘ ﻊـﻧاﻮﻣ ﯾ
شﺮ
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ راﺰﮔﺮﺑ ﺎﺑ ي سﻼﮐ ﺎﻫ ي ـﺷزﻮﻣآ ﯽ دار و ـﯾ ﻮ ﻮﻠﺗ و ﯾﺰ ـﯾ نﻮ هﺎـﮔآ و زﺎـﺳ ي زا
اﺰﻣ ﯾﺎ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
.
1 - 5 - ﻤﻫا و تروﺮﺿ ﯿ
ﺖ ﺶﻫوﮋﭘ
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎﺸﮐ رد ي
اﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯾ
ﺶ ﻞﺑﺎﻗ زروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﺟﻮﺗ ي
ﺢﻄـﺳ ﺪـﺣاو رد
ﻣ ﯽ دﻮﺷ . ﻪﺑ ناﻮـﻨﻋ ﺬـﭘ ﺎـﺑ ،لﺎـﺜﻣ ﯾ
شﺮ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زروﺎـﺸﮐ رد ي
، ﺎـﻫرﺎﮐ ي زروﺎـﺸﮐ ي ﺪـﻨﻧﺎﻣ
ﻢﺳ ﺷﺎﭘ ﯽ ﻧﺎﺳﺮﺑآو ﯽ ﻗد ﯿ ﻖ ﻣ مﺎﺠﻧا ﯽ دﻮـﺷ . ﯽـﺷﺎﭙﻤﺳﺎﯾ ﻐﺘﻣ خﺮـﻧ
ﯿﺮ ﺚـﻋﺎﺑ ﺎـﻬﻨﺗ ﻪـﻧ لﻮـﺼﺤﻣ
ﻪﻓﺮﺻ ﯽﻣ ﻢﺳ فﺮﺼﻣ رد ﯽﯾﻮﺟ ﻪﮑﻠﺑ دﻮﺷ
ﮔدﻮﻟآ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﯽ
ﺤﻣ ﯿ ﻂ ز ﯾ ﺖـﺴ ـﻣ ﯽ دﻮـﺷ زا و
ﻘﺘﺴﻣ سﺎﻤﺗ ﯿ
ﻢ ﺑ ﯿ ﻦ زروﺎﺸﮐ ﺖﻓآو
ﻤﺳ ﺶﮐ ﯽ ﮔﻮﻠﺟ ﯿﺮ ي ﻣ ﯽ دﻮﺷ . ﻪﺑ اﺮـﺟا ﺎـﺑ ﻪـﺻﻼﺧ رﻮـﻃ ي
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺳ رد ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﻧﺎﮑﻣ ﯿ هﺰ ﻣ ﯽ ناﻮﺗ ز فاﺪﻫا ـﯾ ﺮ دﻮـﻤﻧ ﻖـﻘﺤﻣ ار :1
- نﺪـﻣآ ﻢﻫاﺮـﻓ
ﺪﻣ نﺎﮑﻣا ﯾﺮ
ﯾ ﺖ ژﺮﻧا فﺮﺼﻣ ي
ﻬﺑ و ﯿ ﻪﻨ زﺎﺳ ي نآ فﺮﺼﻣ 2
- اﺰـﻓا ﯾ ﺶ ﻞـﺑﺎﻗ تﻻﻮـﺼﺤﻣ ﻪـﺟﻮﺗ
زروﺎﺸﮐ ي ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد 3
- ﺶﻫﺎـﮐ ﺰﻫ ﯾ ﻪـﻨ ﺎـﻫ ي ﻧ ـﯿ وﺮ ي ﻧﺎـﺴﻧا ﯽ ﺮـﺑاﺮﺗ و ي فﺬـﺣ ﺮـﺛا رد
دزﺎﺑ ﯾ ﺎﻫﺪ ي ﺑ ﯽ درﻮﻣ 4 - ﺎﻫﺎﻄﺧ فﺬﺣ ي
ﻧﺎﺴﻧا ﯽ 5 - ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻫﺎﮐ ﻬﺠﺗ كﻼﻬﺘـﺳا ﻪـﺟﻮﺗ
ـﯿ تاﺰ
ﺳﺎﺗو ﯿ تﺎﺴ ز ﯾﺮ ﺎﻨﺑ ﯽﯾ ) زردﻮﮔ ي ﻗدﺎﺻ و ﯽ
،ﺮﻓ 1393 (.
1 - 6 - ﺶﻫوﮋﭘ شور
ﯽـﻣ يﺪـﻨﺑ ﻢﯿـﺴﻘﺗ شور و ﺖﯿﻫﺎﻣ ﺰﯿﻧ و فﺪﻫ ﯽﻨﻌﯾ ﺎﻨﺒﻣ ود سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﻤﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ دﻮﺷ . ﺪـﺷﺎﺑ ﯽﻣ يدﺮﺑرﺎﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ و يدﺎﯿﻨﺑ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻞﻣﺎﺷ فﺪﻫ سﺎﺳا ﺮﺑ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا
ﯽﻤﻠﻋ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ،شور و ﺖﯿﻫﺎﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ و ،ﯽﻔﯿـﺻﻮﺗ ،ﯽﺨﯾرﺎـﺗ هوﺮـﮔ ﺞﻨـﭘ ﻪـﺑ ناﻮﺗ ﯽﻣ ار
ﯽﺑﺮﺠﺗ و ﯽﻠﻋ ،ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ )
ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ( دﺮﮐ ﻢﯿﺴﻘﺗ .
رﻮﮐﺬـﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ،ﻢﯾزادﺮﭘ ﯽﻣ ﺖﺴﻫ ﻪﮐ ﻪﭼ نآ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و ﻒﯿﺻﻮﺗ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد نﻮﭼ رد ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ،ﺮـﮕﯾد ترﺎـﺒﻋ ﻪﺑ دﺮﯿﮔ ﯽﻣ راﺮﻗ ﯽﺸﯾﺎﻤﯿﭘ عﻮﻧ زا ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ هﺮﻣز رد
ﻫ نوﺪﺑ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﯽﻌﺳ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا و ﻊﯾﺎـﻗو ،دﻮـﺧ ﯽـﻨﻫذ يﺮـﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺎﯾ ﺖﻟﺎﺧد ﻪﻧﻮﮔ ﭻﯿ
ﺪﻫد راﺮﻗ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ درﻮﻣ ،ﺖﺴﻫ ﻪﮐ رﻮﻃ نآ ار داﺪﺧر .
ﻦـﯾا زا ﺮـﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋـﭘ نﻮـﭼ
ﻪﮐ ﺖﻬﺟ ياﺮﺑ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻞﮑﺸﻣ ﮏﯾ ﻞﺣ هدﺎﻔﺘـﺳا ﯽـﻠﻤﻋ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ناﻮـﺗ ﯽﻣ نآ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا و
دﻮﺷ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ يدﺮﺑرﺎﮐ عﻮﻧ زا دﺮﮐ .
ﯾا رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يرﺎﻣآ ﻪﻌﻣﺎﺟ دﺎـﻬﺟ نﺎـﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ،ﯽﻫﺎﮕـﺸﻧاد ﺮـﺸﻗ ﻪـﺳ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦ
و يزروﺎﺸﮐ ﻞﯿﺑدرا نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ نازروﺎﺸﮐ
و داﺪﻌﺗ ﻪﺑ 27670 سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﻪـﮐ ﺪـﺷﺎﺑ ﯽـﻣ ﺮـﻔﻧ
ـﻧﻮﻤﻧ ﻢـﺠﺣ ناﺮﮐﻮـﮐ لﻮـﻣﺮﻓ و نﺎﮔرﻮﻣ لوﺪﺟ داﺪـﻌﺗ ﻪـﺑ يا ﻪ
378 و ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ ﺮـﻔﻧ
ﻢﺠﺣ داﺪﻌﺗ ﻦﯾا ﻦﯿﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد تﺎﻋﻼﻃا يروآدﺮﮔ راﺰﺑا ﻪﮐ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺪﯾدﺮﮔ ﻊﯾزﻮﺗ .
ياﺮﺑ يرﺎﺘﺧﺎـﺳ تﻻدﺎـﻌﻣ يزﺎـﺳ لﺪﻣ زا ﺎﻫ هداد ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽـﻣ هدﺎﻔﺘـﺳاSEM
دﻮﺷ . صﺎـﺧ يا ﻪﻌﻣﺎﺟ رد ار يﺮﻈﻧ يﺎﻫ لﺪﻣ ندﻮﺑ لﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ناﻮﺗ ﯽﻣ شور ﻦﯾا ﻖﯾﺮﻃ زا
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ يﺎﻫ هداد
نﺎـﮑﻣا ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ﻪـﺑ و دﻮﻣزآ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ و ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﺮﯿﻏ ،
ﺪﻫد ﯽﻣ ر تﻻدﺎﻌﻣ زا يا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ
ا درﻮﻣ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ار نﻮﯿﺳﺮﮔ ﺪـﻫد راﺮﻗ نﻮﻣز
. ﻦـﯾا
زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺎﻫ نآ ﻦﯾﺮﺗ ﻢﻬﻣ زا درﻮﻣ ﺞﻨﭘ ﻪﮐ دراد يدﺎﯾز يﺎﯾاﺰﻣ شور :
ﻒﻟا - ﻂـﺑاور ﻦﯿﻤﺨﺗ
ب ﻪﻧﺎﮔﺪﻨﭼ -
نﺎﻬﻨﭘ يﺎﻫ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺶﺠﻨﺳ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ج
- ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﯾ د يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا يﺎﻄﺨ -
ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ
ه ﯽﻄﺧ ﻢﻫ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﺳرﺮﺑ -
ر نﻮﻣزآ ﯽﻠﻌﺟ ﻂﺑاو ﯽﻌﻗاو ﺮﯿﻏ و
. ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،هﺪـﺷ حﺮﻄﻣ يﺎﯾاﺰﻣ
ﺐـﺳﺎﻨﻣ ،هﺪـﺷ ﺮـﮐذ ﺐـﻟﺎﻄﻣ ﺖﺤـﺻ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد و ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻪﻣادا ياﺮﺑ شور ﻦﯾا ﺖﺳا هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا .
ﯽـﺼﺼﺨﺗ يﺎـﻫراﺰﻓا مﺮـﻧ زا ﺮـﻈﻧ درﻮـﻣ يرﺎﻣآ يﺎﻫ نﻮﻣزآ ياﺮﺟا ياﺮﺑ
وSPSS LISREL
ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺮﻬﺑ ﺪﺷ
.
1 - 7 - لوا ﻞﺼﻓ ﻪﺻﻼﺧ
ا رد ﯾ ﻦ ﻪﻣﺪﻘﻣ،ﻞﺼﻓ ا
ي ﺑ و حﺮـﺷ،ﺶﻫوﮋﭘ عﻮـﺿﻮﻣ زا ـﯿ
نﺎ ﺮـﻈﻧ بﻮﭼرﺎـﻬﭼ ،ﻪﻟﺎـﺴﻣ ي
و
ﻤﻫا ،لﺪﻣ ﯿ
ﺖ ﺿﺮﻓ ،تﻻاﻮﺳ ،تروﺮﺿ و ﯿ
تﺎ ﺎﻬﻧ ردو ﯾ ﺖ ا ﺪﺷ هدروآ ﺶﻫوﮋﭘ فاﺪﻫ لﻮﺼﻓ ردو
ﺼﻔﺗ ﻪﺑ ﺪﻌﺑ ﯿ
ﻞ ﺪﺷ ﺪﻨﻫاﻮﺧ هداد حﺮﺷ .
2
2 - 1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻧﺎﺒﻣ مود ﻞﺼﻓ زا فﺪﻫ ﯽ
ﺮﻈﻧ ي ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ رﺎﻌﺗ و ﯾﻔ ﯽ ﻐﺘﻣ و عﻮﺿﻮﻣ صﻮﺼﺧ رد ﻪﮐ ﯿﺮ
ﺎـﻫ ي
ﻣ ،ﺖﺳا ﺶﻫوﮋﭘ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ .اﯾ ﻦ ﺮﻌﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﻞﺼﻓ ﯾ
ﻒ ﻫﺎﻔﻣ ﯿ ﻤ ﯽ ﺒﻗ زا ـﯿ ﻞ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ
،نﻮ ـﺿﻮﺗ ﯿ ﺗﺎﺤ ﯽ
لﺪﻣ صﻮﺼﺧ رد ﻘﺤﺗو ﺎﻫ
ﯿ تﺎﻘ ا ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ـﯾ
ﻦ ﻣز ﯿ ﻪـﻨ
، رﺎـﻌﺗ ﯾ ﻒ ﻐﺘﻣ ﯿﺮ ﺎـﻫ ي ﻘﺤﺗ ﯿ ﭘ،ﻖ ﯿ ـﺸ ﯿ ﻪﻨ
ﻠﺧاد ﯽ ﺟرﺎﺧ و ﯽ ﺿﻮﺗ و ﯿ صﻮﺼﺧ رد ﺢ ﻘﺤﺗ رد هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا لﺪﻣ
ﯿ ﻖ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ .
2 - 2 - ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﯿ تﺎ ﻟﺎﻌﻓ و ﯿ ﺖ ﻈﻨﺗ دﻮﺧ و ﻞﻘﺘﺴﻣ ﯿ
ﻢ هرﺎﺷا نﺎﺴﻧا ﺖﻟﺎﺧد نوﺪﺑ هﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ا ﯾ ﻦ زا حﻼﻄﺻا
automatos
رد ، ﯾ ﻧﺎﻧﻮ ﯽ ﻪﺑ،
ﻨﻌﻣ ﯽ ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺖ و ،دﻮـﺧ ﺖﺳاﻮﺧ ﻪﺑ ندﺮﮐ
ﯾﺎ ﺖـﺳا هﺪـﺷ جﺎﺘﻨﺘﺳا دﻮﺧ ﻪﺑ دﻮﺧ .
ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ـﺷﺎﻣ ﻞﻣﺎـﺷ ﯿ
ﻦ هﺎﮕﺘـﺳد ،راﺰـﺑا ،تﻻآ ،ﺎـﻫ
ﺳﺎﺗ ﯿ تﺎﺴ ﺳ و ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ﯽﯾ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﻤﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺎﻫ
ي اﺮﺑ نﺎﺴﻧا ﻂﺳﻮﺗ نآ ي
ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ مﺎﺠﻧا ا
ي
ﻟﺎﻌﻓ زا ﯿ ﺖ ﺎﻫ مﺎﺠﻧا لﻮﻃ رد نﺎﺴﻧا ﺖﻟﺎﺧد نوﺪﺑ اﯾ
ﻦ ﻟﺎﻌﻓ ـﯿ ﺖ ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﺎـﻫ ﯾ
ﻪـﺘﻓﺎ ﺖـﺳا . ﺎـﻣا
ﻐﺗ ﯿﯿ تاﺮ ز ﯾ دﺎ ي ا رد ﯾ ﻦ ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ دراد دﻮﺟو .
ـﺳﺎﻣﻮﺗا زا ﻞـﺒﻗ ،لﺎـﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯿ
نﻮ نرﺪـﻣ ) ﻪـﺑ
لﺎﺳ دوﺪﺣ زا صﺎﺧ رﻮﻃ 1950
ﻣز رد ﯿ ﻪﻨ ﺮﻌﺗ نرﺪﻣ ﯾ
ﻒ دﻮﺑ هﺪﺷ ( ﻧﺎﮑﻣ ، ﯿ ـﺳاﺰ ﯿ ﻧﻮ ﯿ ﮏ ﻪﺨـﺴﻧ
ﻟﻮﻤﻌﻣ ﯽ ﺳﺎﻣﻮﺗا زا ﯿ نﻮ دﻮﺑ . ﻣﺎﮕﻨﻫ ﯽ ﻧﺎﮑﻣ ﻪـﺑ رﺎـﮐدﻮﺧ لﺮـﺘﻨﮐ ﻪﮐ ﯿ
ـﺳاﺰ ﯿ نﻮ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ـﯾ
ﮏ
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﻨﻫذ ﯽ ﺎﻤﺗ ،ﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا ﯾﺰ
اﺰﻣ و ﯾﺎ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ .
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﻞﮐرد و ﯿ
نﻮ ﻞﻣﺎـﺷ
ﺳﺎﺳا ﺮﺼﻨﻋ رﺎﻬﭼ ﯽ
ز ﯾﺮ ا ﺖﺳ )
Shimon Y. Nof, 2009
(.
2 - 2 - 1 - ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ د زا ﯾ ﺪ د هﺎﮔ ﯾ ناﺮﮕ :
اﯾ
ﻨﯿ ﮏ اﺮﺑ راﺰﺑا ي ﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ ﯿﯿﺎ اﺮﻓ لﺮﺘﻨﮐ ﯾ
ﺎﻫﺪﻨ ي ﻟﻮﺗ ﯿﺪ ﻤﻫ و ﻨﭽ ﯿ ﻦ و ندروآ ﺖﺳد ﻪﺑ
ﻬﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﯿ
ﻪﻨ ﻟﻮﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ مﺎﻤﺗ زا ﯿﺪ
ي - ﻧﺎﮑﻣ ﯿ ﮑ ﯽ
، ﺖـﺳا نﺎـﺴﻧا و داﻮﻣ .
ـﻠﮐ ﺖـﻟﺎﺣ رد ﯽ
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﯽ ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ زﺎﺳ ي ﻟﺎﻌﻓ ﯿ ﺖ ﺎﻫ ي رﺎﺠﺗ ي ﺘﻌﻨﺻ و ﯽ ﺖﺳا ﺎﻣ ) د نﺎـﺟ ﯾ دﻮـﻠﺒ و
نارﺎﮑﻤﻫ ، ) زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ﺷﯿ ﻧﻮﻤ ﯿﻮ
٣فﻮﻧ
، 2009 ((
.
ﺳﺎﻣﻮﺗا
ﯿ ﻧﻮ ﯿ ﮏ ﺪﺟ ﻪﻤﻠﮐ ﯾﺪ
و ﺖﺳا ﯾاﺮﺑ ﺴﺒ ﯿ رﺎ ي ﻪﺑ مدﺮﻣ زا ﯾ
ﮏ ﺪـﺒﺗ كﺎﻨـﺳﺮﺗ ﻪﻤﻠﮐ ﯾ
ﻞ
ﺖﺳا هﺪﺷ .
آﺮﻓ ﺎﺑ ﺎﺳﺎﺳا ﺎﻣا ﯾ
ﺪـﻨ شور دﻮـﺒﻬﺑ ﺎـﻫ
ي ﻟﻮﺗ ـﯿ ﺪ رﺎـﺗ ﺮـﺳاﺮﺳ رد ﻪـﮐ ﯾ
ﺦ ﺮـﺸﺑ
ﺮﺟ ﯾ نﺎ ﺗوﺎﻔﺗ ﺖﺷاد ﯽ
دراﺪﻧ )ﻧﯿ
،ﺲﻧاﻮ ) ﺷﯿ ﻧﻮﻤ ﯿﻮ
،فﻮﻧ 2009 ((
.
ﺘﻗو
ﯽ ـﺳﺎﻣﻮﺗا زا ﻪﮐ ﯿ
نﻮ ﺖﺒﺤـﺻ ـﻣ
ﯽ دﻮـﺷ
، ﻬﺑ هﺎﮕﺘـﺳد زا هدﺎﻔﺘـﺳﺎ ﺎـﻫ
ي ﻧﺎـﮑﻣ ﯿ ﮑ ﯽ و
ﻧوﺮﺘﮑﻟا ﯿ ﮑ ﯽ
، ﺎﺟ ﻪﺑ ي ﻧﺎﺴﻧا ناﺮﮔرﺎﮐ ﯽ
، اﺮﺑ ي ﻈﻨﺗ ﯿ ﻢ ﺷﺎﻣ دﺮﮐرﺎﮐ لﺮﺘﻨﮐ و ﯿ
ﻦ هرﺎﺷا ﺎﻫ
ﻣ ﯽ دﻮـﺷ . ﺪـﺑ ﯾ ﻦ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﻪـﮐ ﺎـﻨﻌﻣ ﯿ
نﻮ ﭼ هﺪـﻨﻫد نﺎـﺸﻧ ـﯿ
ﺰ ي ﻂـﺴﺑ زا توﺎـﻔﺘﻣ ﻼﻣﺎـﮐ
رﺎﺼﺤﻧا ي ﻧﺎﮑﻣ ﯿ ﺳاﺰ ﯿ ﻧﻮ ﻤﻫ و ﺖﺳﺎ ﻨﭽ
ﯿ ﻦ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ ﻧﻮ ﯿ ﮏ ژﻮـﻟﻮﻨﮑﺗ ي ﺪﺟ ـﯾ ﺪ زا ﻪـﺘﻓﺮﮔﺮﺑ
ﻧوﺮﺘﮑﻟا ﯿ ﮏ ﺳﺪﻨﻬﻣ و ﯽ ﺖﺳا قﺮﺑ )
ﺮﮐ ي ، ) ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ﺷﯿ ﻧﻮﻤ ﯿﻮ
،فﻮﻧ 2009 ((
.
ﺳﺎﻣﻮﺗا
ﯿ ﻧﻮ ﯿ ﮏ ﺪﺟ ﻪﻤﻠﮐ ﯾﺪ
اﺮﺑ ﯾﯿ ﮏ اﺮﻓ ﯾ ﺪﻨ اﺮﻓ عاﻮﻧا و ﺎﻨﺷآ ﯾ
ﺪﻨ ﺎﻫ ي شﺮﺘـﺴﮔ لﺎـﺣ رد
نآ رد ﻪـﮐ ﺖـﺳا ـﺷﺎﻣزا
ﯿ ﻦ اﺮـﺑ تﻻآ ي
ﺎـﻇو مﺎـﺠﻧا ﯾ
ﻒ ﺮـﺳ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﯾ
،ﺮﺘﻌ و ﺮﺘﻬﺑ
3Shimon Y. Nof
ﺑ راﺪﻘﻣﺎﺑ ﯿ ﺮﺘﺸ ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽ دﻮﺷ ) ،ﺲﮔرﻮﺑو ترﺮﺑار )
زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ ﺷﯿ ﻧﻮﻤ ﯿﻮ
،فﻮﻧ 2009 ((
.
ﺳﺎﻣﻮﺗا
ﯿ ﻧﻮ ﯿ ﮏ ﺪﺟ حﻼﻄﺻا ﯾﺪ
اﺮﺑ ي ﻧﺎﮑﻣ ﯿ هﺰ زﺎﺳ ي ﺘﻌﻨـﺻ بﻼـﻘﻧا نﺎﻣز زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽ
ﺖﺳا هﺪﺷ زﺎﻏآ .
ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ـﻣ ﻪـﻌﻄﻗ و هﺮـﻬﻣ رد ﯽ
آ ـﯾ ﺪ ـﺳﺎﻣﻮﺗا اﺪـﺘﺑا رد ﻪـﮐ ﯿ
ﻧﻮ ﯿ ﮏ
آﺮﻓ ﯾ ﺪﻨ رﺪـﺗ ﻪﺑ ﺲﭙﺳ و هدﺎﺳ ﯾ
ﺠ ﯿ ﮏ ﭘﯿ ﺪـﻧﻮ اﺮﻓ ﺪـﻨﭼ زا ﻞﮑـﺸﺘﻣ ﯾ
ﺪـﻨ اﺮـﺑ ي ﺖـﺳد ﻪـﺑ
ندروآ ﯾ ﮏ اﺰﺟا زا هوﺮﮔ ي
ﺖﺳا ﻊﻤﺘﺠﻣ )
ـﺟ ناد ﯽ ﻣ و ﯿ ﻞـﭽﺘ ، ) زا ﻞـﻘﻧ ﻪـﺑ ـﺷ
ﯿ ﻧﻮﻤ ﯿﻮ
،فﻮﻧ 2009 ((
ﺷﺎﻣ ﯿ ﻦ ﺳ و تﻻآ ﯿ
ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ﯽﯾ اراد ﻪﮐ ي ﻠﺑﺎﻗ ﯿ ﺖ ﻞﻤﻋ دﻮﺧ ﯾﺎ
ﻈﻨﺗ دﻮﺧ ﯿ
ﻢ رﺎﮐدﻮﺧ ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﻣﺎﻧ ﯿ هﺪ ﻣ ﯽ ﺪﻧﻮﺷ . ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺷﺎﻣ ﯿ ﻦ ﻣ هزﺎﺟا تﻻآ ﯽ
ا ﺎﺗ ﺪﻫد ﯾ ﻦ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫرﺎﮐ ي ﻪـﺑ ار دﻮـﺧ
ﻗد ،دﺎﻤﺘﻋا ﻞﺑﺎﻗ ،ﺪﻣآرﺎﮐ ،ﺮﺛﺆﻣ ترﻮﺻ ـﯿ
ﻖ ز راﺪـﻘﻣ نوﺪـﺑ و ـﯾ
دﺎ ي مﺎـﺠﻧا نﺎـﺴﻧا ﺖـﻟﺎﺧد زا
ﺪﻫد . ﺗارﺮﻘﻣ لﺎﻤﻋا و لﺮﺘﻨﮐ ﯿﺎ
و هﺎﮕﺘﺳد ﺎﺑ ﯾﺎ
ﺎﺑ ﺎﻣا ﺖﺳا نﺎﺴﻧا ﺖﻟﺎﺧد ﺳﺎﻣﻮﺗا
ﯿ نﻮ ـﺷﺎﻣ ﻪﺑ ﯿ ﻦ
ﻣ هزﺎﺟا تﻻآ ﯽ
ﺪﻨﻨﮐ لﺮﺘﻨﮐ نﺎﺷدﻮﺧ ﺎﺗ ﺪﻫد .
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ ﻦـﻓ ﻪﻌﺳﻮﺗ روآ
ي ﻠﺑﺎﻗ تﺎـﻋﻼﻃا ـﯿ
ﺖ
ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ي اﺮﺑ ي ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺖﺳا هدروآ نﺎﻐﻣرا ﻪﺑ لﺮﺘﻨﮐ و )
Schueller, 2006
(.
2 - 2 - 2 - ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﻊﻣﺎﺟ ﯿ
نﻮ
ـــﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺖـــﺳا ترﺎـــﺒﻋ ا
ز ـــﯾ ﮏ روﺎﻨﻓ ـــﯿﯾ ﺎ ژﻮـــﻟﻮﻨﮑﺗ ي
ﺳ،نآرد ﻪـــﮐ ﯿ
ﻤﺘـــﺴ ﺎﻬ ي
ﻧﺎﮑﻣ ﯿ ﮑ ﯽ
، ﻧوﺮﺘﮑﻟا ﯿ ﮑ ﯽ ﭙﻣﺎﮐ و ﯿ ﺮﺗﻮ ي اﺮﺑ ي ﻟﻮﺗ لﺮﺘﻨﮐ و مﺎﺠﻧا ﯿ
ﺪ ﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ ﯽ ﺪﻧور . ا ـﯾ ﻦ روﺎـﻨﻓ ي
ﺎﻫ ﺖﻤﺴﻗ ﻞﻣﺎﺷ ي
ز ﯾﺮ ﯽﻣ دﻮﺷ :
1 - ﺷﺎﻣ ﯿ ﻦ ﺎﻫ ي ﺗﺎﻣﻮﺗا راﺰﺑا ﯿ
ﮏ اﺮﺑ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ تﺎﻌﻄﻗ
2 - ﺷﺎﻣ ﯿ ﻦ ﺎﻫ ي ﺗﺎﻣﻮﺗا ژﺎﺘﻧﻮﻣ ﯿ
ﮏ
3 - تﺎﺑر ﺎﻫ ي ﺘﻌﻨﺻ ﯽ
4 - ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﺧذ و هدﺎﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﯿ
هﺮ زﺎﺳ ي
5 - ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﺳرزﺎﺑ ﯽ ﺗﺎﻣﻮﺗا ﯿ ﮏ اﺮﺑ ي ﮐ لﺮﺘﻨﮐ ﯿﻔ ﯿ ﺖ
6 - آﺮﻓ لﺮﺘﻨﮐ و درﻮﺧ زﺎﺑ لﺮﺘﻨﮐ ﯾ
ﺪﻨ ﭙﻣﺎﮐ ﺎﺑ ﯿ ﺮﺗﻮ
7 - ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﭙﻣﺎﮐ ﯿ ﺮﺗﻮ ي اﺮﺑ ي ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رﯾ ﺰ ي
، ﻊﻤﺟ روآ ي هداد ﻤﺼﺗ و ﺎﻫ ﯿ
ﻢ ﮔ ـﯿ ﺮ ي اﺮـﺑ ي
ﺘﺸﭘ ﯿ ﻧﺎﺒ ﯽ ﺎﻤﺣ و ﯾ ﺖ ﻟﺎﻌﻓزا ﯿ ﺖ ﺎﻫ ي ﺖﺧﺎﺳ )
،رﻮﻬﻇ 1388 (.
2 - 2 - 3 - ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﻫ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ
ﻒﻟا - ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ب ﺖﺑﺎﺛ -
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺬﭘ ﯾﺮ ج - ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ فﺎﻄﻌﻧا ﺬﭘ ﯾﺮ
ﻒﻟا - ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺖﺑﺎﺛ :
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺳ ﺖﺑﺎﺛ ﯿ ﻤﺘﺴ ﯽ ﺗﺮﺗ نآ رد ﻪـﮐ ﺖـﺳا ـﯿ
ﺐ ﻠﻤﻋ ـﯿ تﺎ اﺮﻓ ﯾ ﺪـﻨ ﯾﺎ ﻂـﺳﻮﺗ ژﺎـﺘﻧﻮﻣ
رﺎﺘﺧﺎﺳ ﯾﺎ ﻌﺿو ﯿ ﺖ هﺎﮕﺘﺳد ﻗﺎﺑ ﺖﺑﺎﺛ ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﻧﺎﻣ . ا رد ﯾ ﻦ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻠﻤﻋ ﻻﻮﻤﻌﻣ ﯿ
تﺎ عﻮﻧ زا
هدﺎﺳ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .ﯾ ﻪﭼرﺎﭙﮑ ﻠﻤﻋ ندﻮﺑ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ و ندﻮﺑ ﯿ
تﺎ رد ﯾ ﮏ ﭘ ﺐﺒـﺳ هﺎﮕﺘﺳد ﯿ
ﺠ ـﯿ هﺪ
ﺳ نﺪﺷ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺖﺳا هﺪﺷ .
ا ﺮﻈﻧ ﻪﻄﻘﻧ زا دﺎﺼﺘﻗ
ي مزﻻ،
ﻟﻮﺗ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯿ
ﺪ ﺎـﺑ هﺪﺷ
ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ اراد ﺖﺑﺎﺛ ي
ز ﻢﺠﺣ ﯾ دﺎ ﺎﺿﺎﻘﺗ خﺮﻧ و ي
ا و ﺪﺷﺎﺑ ﻻﺎﺑ ﯾ
ﻦ ﻞـﻣﺎﻋ عﻮﺿﻮﻣ
ﻗ ﻪﺟﻮﺗ ﺐﻠﺟ ﯿ
ﺖﻤ رد لﻮـﺼﺤﻣ ﺐـﺳﺎﻨﻣ ﺎﻘﻣ
ﯾ ﻪـﺴ شور ﺎـﺑ ﺎـﻫ ي د ﯾ ﺮـﮕ ـﻣ ﯽ دﻮـﺷ . ﺪـﻨﭼ
ﺳ ﻪﺼﺨﺸﻣ ﯿ
ﻢﺘﺴ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺖﺑﺎﺛ :
1 - ﺎﻣﺮـﺳ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ﯾﻪ
راﺬـﮔ ي ﻟوا ـﯿ ﻪ اﺮـﺑ ي
د هﺎﮕﺘﺳ صﻮﺼﺨﻣ 2
- ﻟﻮﺗ خﺮﻧ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ـﯿ
ﺪ 3 - ا ـﯾ ﻦ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﻐﺗ رد ﺎﺘﺒـﺴﻧ،
ـﯿﯿ ﺮ لﻮـﺼﺤﻣ
فﺎﻄﻌﻧا ﺮﯾﺬﭘ ﻧ ﯿ ﺖﺴ 4 - اﺮﺑ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ هﻮﺒﻧا ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ .
ب - ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺬﭘ ﯾﺮ :
رد ا ـﯾ ﻦ ﺳ ﯿ ﻢﺘـﺴ رﻮــﻃ هﺎﮕﺘـﺳد ي
ـﺣاﺮﻃ ﯽ ـﻣ ﯽ ﻠﺑﺎﻗ ﻪﮐدﻮــﺷ ـﯿ
ﺖ ﺗﺮﺗ ـﯿ ﺐ ﻠﻤﻋ ــﯿ ﺗﺎ ﺮ اﺮﺑا ي
ﺷ ﻞﮑ ﺎﻫ ي ﻣ اراد لﻮﺼﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ . ﺗﺮﺗ ـﯿ ﺐ ﻠﻤﻋ ـﯿ تﺎ ﻂـﺳﻮﺗ ـﯾ ﮏ لﺮـﺘﻨﮐ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ
ﻣ ﯽ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐدﻮﺷ ﯾ
ﮏ ﺮﺳ ي ﺳ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺷﻮﻧ رﺎﮐ رﻮﺘﺳد ﯿ
ﻢﺘﺴ ﻧآ ﻣ ار ﺎﻬ ﯽ ﺪﻧاﻮﺧ
ﺴﻔﺗ و ﯿﺮ ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ . اﺮﺑ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ لﻮﺼﺤﻣ ﺮﻫ ﯾ
ﮏ ﺪﺟ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯾ
ﺪ ﻬﺗ ﯿ ﻪ ﻣ ﯽ ﺳ ﻪـﺑ و دﻮـﺷ ﯿ
ﻢﺘـﺴ
ـﻣ هداد ﯽ دﻮــﺷ . ـﻀﻌﺑ ﯽ ﺳ تﺎــﺼﺨﺸﻣ زا ﯿ
ﻢﺘـﺴ ــﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺬــﭘ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﯾﺮ
دراﻮــﻣ ﻞﻣﺎـﺷ
زﯾ ﺮ ﺖﺳا :1 - ﺎﻣﺮﺳ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ ﯾﻪ
راﺬﮔ ي ﻟوا ﯿ ﻪ اﺮﺑ ي ﻣﻮﻤﻋ هﺎﮕﺘﺳد ﯽ
2 - ﺎـﭘ ﯿﯾ ﻦ خﺮـﻧ ندﻮـﺑ
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ـﺳﺎﻣﻮﺗا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯿ
نﻮ ﺖـﺑﺎﺛ 3 - فﺎـﻄﻌﻧا ﺮﯾﺬـﭘ ي ﺳ ﯿ ﻢﺘـﺴ اﺮـﺑ ي ﻐﺗ ـﯿﯿ ﺮ ﻞﮑـﺷ رد
لﻮﺼﺤﻣ 4
- اﺮﺑ ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ا ﻪﺘﺳد ي
، ﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽ
اﺮﺑ لﺎﺜﻣ و ﺪﺷﺎﺑ ي
ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﺬـﭘ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯾﺮ
زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ :
1 - ﺷﺎﻣ ﯿ ﻦ ﺎﻫ ي دﺪﻋ لﺮﺘﻨﮐ راﺰﺑا ي
) ﻟوا ﯿ ﻦ لﺎـﺳ رد رﺎﺑ 1952
هﺪـﺷ ﻪﺘﺧﺎـﺳ
ﺖﺳا ( 2 - ﺎﻫ تﺎﺑر ي ﺘﻌﻨﺻ ﯽ ) ﻟوا ﯿ ﻦ لﺎﺳ رد دﺮﺑرﺎﮐ 1961
(.
ج - ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ ﻧﻮ فﺎﻄﻌﻧﺎ ﺮﯾﺬﭘ :
ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ ﻧﻮ فﺎﻄﻌﻧﺎ ﺮﯾﺬﭘ ﻪﻌﺳﻮﺗ ، ﯾ ﻪﺘﻓﺎ ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﺳﺎﻣﻮﺗا ﯿ نﻮ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺬﭘ ﯾﺮ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ا ـﯾ ﻦ
ﺳ ﯿ ﻢﺘﺴ ﻋﻮﻨﺘﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺖﺳا ردﺎﻗ ﯽ
ﻐﺗ رد نﺎﻣز ندﺮﮐ ﻒﻠﺗ نوﺪﺑ ار ـﯿﯿ
ﺮ ﻪـﺑ لﻮـﺼﺤﻣ
د لﻮﺼﺤﻣ ﯾ
ﺮﮕ ﻟﻮﺗ،
ﯿ ﺪ ﺎﻤﻧ ﯾ ﺪ.
ـﺳﺎﻣﻮﺗا رد ﯿ
ﻧﻮ فﺎﻄﻌﻧﺎ ﺮﯾﺬـﭘ ﻮﻌﺗ،
ﯾ ﺾ ﻐﺗ،ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﯿﯿ
ﺮ ﻐﺗ،راﺰﺑا ـﯿﯿ ﺮ
ﻓﯿ ﺎﻫﺮﭽــﺴﮑ ــﻈﻨﺗ و
ﯿ ﻢ ــﺷﺎﻣ ﯿ ﻞﻣﺎﻋ،ﻦ ﻟﻮﺗ نﺎــﻣز نﺪــﺷ ﻒــﻠﺗ ــﯿ
ﺪ ﻧ ﯽــﻤ دﻮــﺷ . ﺘﻧ رد ﯿ ﻪــﺠ
