یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد ینابغاب مولع یشزومآ هورگ
شیارگ ینابغاب مولع هتشر يا هناخلگ تلاوصحم ديلوت
:ناونع
يگنرف توت ييايميش تايصوصخ و دركلمعرب نيلوئاكرثا يسررب
رگشهوژپ :
لصا یلاز نمهب
امنهار داتسا :
نایهوکش یلع رتکد
رواشم داتسا :
یمرذآ لوسر رتکد
8 نمهب 1398
ناونع و :روآدیدپ مان توت یيایمیش تایصوصخ و درکلمعرب نیلوئاکرثا یسررب
یگنرف / لصا یلاز نمهب
داتسا نا امنهار : نایهوکش یلع رتکد
داتسا :رواشم نا یمرذآ لوسر رتکد
خیرات :عافد 08
/ 11 / 1398
دادعت حفص :تا 62
نایاپ هرامش :همان
ینابغاب مولع هورگ اپ هرامش /
ي نا همان
:هدیکچ :فده شهوژپ نیا زا فده هسیاقم
یبایزرا و تظلغ
لوئاک فلتخم ياه اابترا و یگتگواس ااتفآ ،ییامرگ شنتزا يريگولج رب ني
ياهراميت نيب اس نیرترنوام ندوامن مخاشم تایاهن رد و یاگنرف توت تلاوصحم درکلمع و ییايميش صاوگ اب ششوپ نیا
نيلوئاکراميت .تسا
شور :شهوژپ یسانش .دش ماجنا روشک رد فرصم رپ یگنرف توت مقر ود يور رب شهوژپ نیا
اامزآ اص هاب شی رد ایروتکاف ترو
حرط بلاق لاماک
یفداصت رد 4 س و ح ،دهاش( کزان ياشغ 2
، 4 و 6 یگنرف توت مقر ود ،)دصرد اسوراماک
و ورااپ و 4 راراکت رد
صف كی تدم هب هناخلگ طيحم دشر
.دش ماجنا
هتفاي اه سنایراو هیزجت لودج زا صاح جیاتن: هداد
،امد تافص هک داد ناشن اه نازيم ،ینوی تشن
و ناهآ ،مياساتپ ،ميسلک رصانع
هويم دصرد نينچمه ب هدید بيسآ ياه
ه ینعم روط ااک تاظلغ ،یاگنرف توت مقر هداس رنا رينأت تحت يراد
ئ رانا نيانچمه و نيلو
مقر باقتم تفرگ رارق نيلوئاک×
، و تفرگ رارق نيلوئاک هداس رنا رينأت تحت تزا و میزينم ،سم ،يور رصانع یل
و ماقر هداس رنا
صانع رينات تحت ر مقر باقتم رنا
نيلوئاک× دنتفرگن رارق .
راميت رنا رد یندعم رصانع نازيم 6
تظلغ هب تبسن نيلوئاک يدصرد -
ینعم شیازفا یگنرف توت ياه مقر رد رگید ياه .تشاد يراد
هجیتن :یریگ تظلغ رد نيلوئاک یشاپ لولحم هک داد ناشن صاح جیاتن 6
ياامد تافاص شیازافا باجوم داصرد تابوطر ،،راب
رد یندعم رصانع ،یبسن اسوراماک مقر
مقر هب تبسن وراپ
دش . د و ینوی تشن شهاک بجوم هدام نیا نينچمه ر
هويم دص يااه
یم رظنب نينچ نیاربانب .دش مقر ود ره رد هدید بيسآ دربراک هک دسر
6 يداشر تاياصوصگ دوابهب باجوم نيلوئااک يدصرد و
ب يلد هب یندعم رصانع دصرد شیازفا رد کاگ رد هشیر ذج نامدنار ندربلاا
یم یگنرف توت دوش
.
هژاو :یدیلک یاه یگنرف توت
،
،رب يامد
، نيلوئاک ، میزينم
، نژورتين
1 - فده و همدقم
1-1 - همدقم
هقاس اس دانچ یافلع هايگ كی هسازور هداوناگ زا یگنرف توت نولوتسا و هدنور ياه اگنج یمواب هاک تاسا هلا
يااه
و تساپورا یاگنرف توات
نراق رد هاک تاسا یایوراد صاواگ ياراد و تاسا كاچوک ،رب و كچوک گ ياراد یشحو
تسا هدش ییاسانش ايند رد ییوراد هايگ ناونع هب مهدراهچ ساانج زا یااگنرف تواات دوااجوم یااعارز ياااه مااقر .
اایراگارف ااسانانآ هانوگ و 1
یم 2
.داشاب رب
، هاک تسا هريت زبس اهنآ گنر هک دنتسه نشگ و راد کرک یگنرف توت ياه
گ .تسا فافش گنر هب اهنآ ،رب یگنرف توت ماقرا یضعب توت ياه
،ربلگ ياراد یگنرف داداعت هاب ديفاس ياه
5 دداع
و ،ربلگ 5
دنتسه زبس ،ربساک ددع دکی هااب یااناتحت تمااسق رد و
هتااسويپ رااگی مچرپ .داانا
اااه داداااعت هاااب
دودااح 20 یم ددااع دنااشاب
. یااگدام هقدنف زا اااه دکی زا ادااج ياااه
رارااق جاانهن يور داااایز دادااعت هااب رااگی
دانا هاتفرگ .
،ربلگ یام داشر جایردت هاب جانهن و هدراک شزایر ايقلت زا ساپ ااه توااات یتاااشوگ هواايم و داانک
یم کااش یااگنرف دريگ
( کااش 1 - 2 .) يداانق هااب يديااسا تاالاح زا و هدااش راداابآ نااامز روراام هااب هواايم
دبت یم ای مراف هاب یاگنرف توات هوايم کاش .دواش هواااگ ،هدياااشک ،یاااطولخم ،دراااگ ،نااهپ فالتخم يااه
يا
هوااگ ااای زارد یام هاااتوک يا
داشاب توت. ناهن یهايگ یگنرف هريت زا هناد
گ خرس تسا . دشر نیا هايگ یفلع آ رد ایاپ
ايگ زا ینغ رتسب رد و مرگ لدتعم ياوه و ه
گ .تسا وگ رايسب يديسا کاگ و کاگ توت ياه
امراس هاب تبسن یگنرف
یامن نياب زا داامجنا اب جنهن معط و ر ع یلو دنتسه اسح تدش هب دور
( یامرک
، 1384 .) ناتاساد رد هوايم نایا ،ااه
یشاقن ژیو هب راعشا و اه س ،يژرنا ،یکاپ اب اپورا رد ه
لا توت .تسا هتخيمآ مه رد نامرد و یتم هاايگ كای ناونع هب یگنرف
ياپورا رد وردوگ یلگنج زا
هتگانش ی سو نورق دش
ه دوب ابط هاچرگا .تاشادن يزروااشک ظاحل زا ینادنچ تيمها و
توت یخیرات دانسا يم زا شيپ نرق نیدنچ زا مک تسد ،یشحو یگنرف
لا هلگنج رد د و اايلاتیا لاالم ناوانع هاب ،اپورا يا
یم هسنارف ور
ئ دي تسا ه هايگ هعلا م فده اب دنتسم ریواصت نيلوا . توت یسانش
لاس هب وبرم یگنرف 1451
يام لا رد يد
اتک سیرابره تسا3
. دیدج يايند نايیاپورا هک ینامز (
اکیرمآ هراق )
ناايموب هدافتاسا دهااش كیدزن زا ،دندرک فشک ار
زا طانم نآ توت
دندوب نان یعون هيهت يارب یگنرف .
توت يزورما یگنرف ت صاح
لا توت هنوگ ود یق زامرق یاگنرف
هاب 4
1Fragaria sp
2 Fragaria ananassae
3 Herbaris
4 F. virginiana
نيمات و اکیرمآ هراق قرش لامش هق نم زا يردپ دلاو ناونع تفص هدننک
توات و هوايم تاشوگ يزامرق و یتفاس يااه
یلحاس ای ییايليش یگنرف یگژیو هدننک داجیا و يردام دلاو ناونع هب1
ياه
، تشرد ی
، هويم معط و ر ع توات .تاسا ااه
یگنرف یلگنج ياه هويم2
ياه یمرااک و تشک یلحم تروص هب زونه و دنراد ول م رايسب معط اب ،كچوک هانوگ .دنواش
توت رگید یگنرف
یم هتشاک هيسور و اپورا رد يدایز تدم يارب هک تسا3
هويم و دش تاشرد ياه
توات هاب تباسن يرات
نیا .دراد یلگنج یگنرف یم هداد شرورپ و تشک یلحم و دودحم رايسب تروص هب هزورما مه هنوگ
دوش (
Eshghi et al.
.)2014
ن صا مقر نيتسخ لا
توت هدش ح .دش دراو ناریا هب هسنارف زا راجاق نامز رد مظعا كباتا ترادص نامز رد یگنرف
1-2 - شور یگتخوس باتفآ اب هلباقم یاه
اب هلباقم يارب اهراکهار زا یکی غاب رد ناتسبات دایز يامد ءوس رانآ
متسيس زا هدافتسا ،هويم ياه یناراب يرايبآ ياه
كنگ يارب یتگردلااب يارب یفاک آ نينچمه و دایز ةنیزه ،نردم يروانف مزلتسم متسيس نیا .تسا ناتگرد ندرک
نیا يراميب یگرب شرتسگ و تسا روظنم دراد لابند هب زين ار اه
(
uonmori et al. 2009
.) ور هکبش زا هدافتسا رگید ش -
هب یگنر يروت ياه ةلزنم
هیاس هنیزه فرص مزلتسم هک تسا ناب غاب يور رد اهنآ رارقتسا يارب ییلااب رايسب ياه
تسا
(
Kaynak and Yazici. 2009
) رد لاس حر م يدیدج راکهار ريگا ياه هارمه هب زين یشخبديما رايسب جیاتن و هدش
شور نیا رد .تسا هتشاد رون ةدنباتزاب زیر داوم یگرب زا یکزان ةیلا
(particle films)
لولحم ناتگرد جات يور یشاپ
یم یهجوت باق نازيم هب ار تگرد جات يامد ،ناتگرد جات هب هديسر رون زا یشخب شباتزاب اب هک دوش 2
ات 4 ةجرد
دارگيتناس یم شهاک
دهد . شهاک ،امد شهاک نیا ةیونان رانآ ازفا ،یکشگ شنت
شیازفا تیاهنرد و ملاگ زتنسوتف شی
ب دهاوگ آ فرصم شهاک نينچمه و لوصحم یفيک و یّمک دو
(
Melgarejo et al. 2003
.) کی ر یعون داوم نیا زا ی
موينيمولآ تاکليس یندعم ةدام زا گنرديفس ةدام كی هک تسا نيلوئاک مان هب یعيبط
(Al4Si4O10 [OH]8) تسا
. نیا
سو ةنماد ربارب رد هدام زا یعي
هب ،نیاربانب و تسا یلنگ pH رادن رضم رنا تادوجوم رب ميقتسم تروص
د (
Vand et al.
)2006
مان اب نيلوئاک زیر رايسب و ملاگ عاونا. فلتخم تاعلا م و تسا هدش ديلوت روظنم نیا يارب فلتخم يراجت ياه
فده نیا يارب نآ دایز ییاراک دیؤم فلتخم تلاوصحم يور و ناهج رسارس رد هب ايقم رد نونکا و تسا
عيسو تبسن
غاب رد تسا هدافتسا لاح رد كشگ و مرگ طانم ياه عیانص رد هدافتسا .
،بسچ ،يزاسذغاک رد هنادگنر ماش
پ لا كيتس گنر ،يزاس ،يزاس
لا كيتس كيمارس ،يزاس ،روزيلاتاک ناونع هب ییايميش عیانص رد ،زوسن عیانص ،يزاس
تيلوئز ديلوت ،ناميس یندوزفا گربیاف ،موينيمولآ تافلوس و
لا شک هرشح تگاس رد هدافتسا و ییوراد فورظ ، اه
زا
نيلوئاک ياهدربراک نیرتمهم هدام نیا .تسا
هويم فارطا رد كی
لا ظفاحم هی داجیا
یم دنک ، هک تبوطر ظفح نمض
اب تدش یفنم تارينأت زا ،نآ لا
اتفآ ثعاب هک ديشروگ رون ي یم یگتگوس
،دوش یم يريگولج دنک
(
Glan et al.
).2010
هب دایز خلخت اب ديفس نيلوئاک
،رب س يور ظفاحم ناونع هوايم و اه
اه یم دنام (
Saour et al. 2005
)
1-3 - نیلوئاک
بیرقت یسر ياهراسناک يارب هک تسا يداصتقا حلا صا كی نلوئاک أ
یم راک هب ديفس ماش بلغا اهراسناک نیا .دور
ف ای و تينيلوئاک یناک هدروآر
یم نآ زا هدمآ تسدب ياه نلوئاک فدارتم ناونع هب ینيچ کاگ حلا صا هتشذگ رد .دنشاب
یم هدافتسا دش
. نلوئاک کاگ نآ زا هک تسا هدش تشم ديفس هپت يانعم هب ینيچ گنيلوئاک هملک زا نلوئاک مان
1 F. chiloensis
2 F.vesca
3 F. moschata
یم جارختسا رد ار دربراک نیرتشيب ديفس گنر هب ینيچ کاگ ای نلوئاک .تسا هدش
،اکیرمآ .دراد كيمارس و ینيچ ديلوت
یم نلوئاک ناگدننک ديلوت نیرت ،رزب یزرب و كچ يروهمج ،هيسور دنشاب
. هب شیاهدنويپ عون بسحرب نيلوئاک گنس
هقبط تخس و مرن دنويپ هورگ ود یم يدنب
یلنگ ییايميش تيهام نلوئاک یتعنص تايصوصگ نیرت مهم زا یکی .دوش
یم نآ دشاب . تحت نلوئاک هدودحم رد و یتعنص ییايميش طیارش
نيب pH
3 ات 9 یم رادیاپ یم نیاربانب .دشاب
هب دناوت
دوش هدافتسا تابيکرت ریاس اب هدننکرپ و ششوپ ،هنادگنر ناونع هب یتحار کش(
1 - 1 ).
نلوئاک ردوپ نیا تلاح نیرتهب رد هک دنراد یفلتخم عاونا اه ئاک .دراد دوجو یصلاگان دصرد تسيب ات اه
ياراد نيلو
یناک یم یعونتم ياه یم ریز حرش هب اه نآ نیرت مهم هک دنشاب
دنشاب (
Zehdar et al. 2007
) .
1 . تينيلوئاک
2 . يد تيک
3 . تیرکان
4 . تیزولاه لاتسیرک زا ،ینورتکلا پوکسورکيم ریز رد هک تسا یندعم تينيلوئاک زا هدمع روط هب و تسا مرن و ديفس نيلوئاک -
بیرقت ياه أ
دش يکشت یعلض شش ي هزادنا زا هک ه
1 / 0 ات رتمورکيم 10
تسا رتگرزب یتح ای رتمورکيم (
Thomas,
)2000
و تسا كيمارس و یشاک تگاس یلصا يازجا زا یکی هک تسا مرن ديفس لافس ، ر کاگ زا نينچمه نيلوئاک. هدرتسگ روط هب یم رارق هدافتسا دروم رگید تلاوصحم زا يرايسب و گنر ،كيتسلا ،ذغاک تگاس رد يا
هنومن .دريگ ییاه
لاس رد راب نيلوا يارب نيلوئاک دربراک زا 1700
شخب یمامت رد نيلوئاک دربراک .دش فشک يوسنارف یحيسم طسوت اه
لأماک گنر و ذغاک ات هتفرگ كيمارس و یشاک زا تسا ضاو
(
Glan and Puterka. 2005
) .
کش 1 - 1 - نيلوئاک
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
2-1 - یـگنرف توـت هوـیم
کش( یگنرف توت هويم 2
- 1 ) هواايم هااکلم ناواانع هااب ياهرواااشک زا يراياااسب رد وااابحم راياااسب ،ااااه
هدواب ناااهج تسا
،رابيف زا رااشرس ، نايماتیو ، آ
تنادياسکا یاتنآ ، ااه یام يذاایم داواام ریاااس و ااه
زا و دااشاب
هوااايم نااايب رد ار يا هژااایو هاگاایاج یاانامرد داایاوف و صاوااگ ،یاایاذغ شزرا رااظن یاایاذغ دبااس و تااااج
یم اراد عاماوج گ تاصخاشم عوان ااسا راب یاگنرف توات فالتخم يرااجت مااقرا .داشاب
هوايم صاا (
و ماعط و را ع
يراهاظ کاش )
هاايگ داشر يواگلا عوان زاين و (
هراايغ و هاالصف راااهچ ااای هراااهب )
تاااهج اااايند راااساترس رد
راااساترس رد یااایوراد و یااایاذغ عااایانص رد يرواراااف تاااهج ااای و هواايم يروااگ هزااات فاالتخم فراااصم یم هداد شرورااپ ااايند ش
لااس رد .دوا هوايم هالمج زا یاگنرف توات رايگا ياه
ياه اب یاایاذغ و يداااصتقا تاايمها
ناتاسا رد نآ مااقرا زا یاگرب ،هدواب حرا م نارایا رواشک رد یم هداد شروراپ ناتاسدرک ااصوصگ فالتخم ياه
.دواش
از تاايصوصگ و ماقر عوان و راظن دروام هاق نم یاميلقا طیاراش هاب هتاسب داايلوت فدااه زاين و ،نآ شایور و یاشی
یاگنرف توات هوايم (
يروآراف اای يرواگ هزاات )
یم هاق نم راه رد یاگنرف توات شروراپ ، هااناخلگ ترواص هاب داناوت
درايگ مااجنا يا هاعرزم و دازآ ياواه رد اای و يا ،هدرم هسو یس و يرداق(
1392 .)
کش 2 - 1 - یگنرف توت هويم
2-2 - ناهج رد یگنرف توت دیلوت
،رزب ديلوت نیرت هدننک
( ااکیرمآ هداحتم تلااایا ناهج رد هويم نیا ياه 1312960
( هايکرت ،)نات 302416
و )نات
( ايناپسا 262730 تسا )نت
(
Fao, 2019
.)
2-3 - ناريا رد یگنرف توت دیلوت توت هنلااس ديلوت ،يزرواشکداهج ترازو رامآ اسارب رواشک راسارس رد یاگنرف
49 و رازاه 196 مااقم( تاسا نات
زا شيب هک )ناهج مهدزناش 70
یم ماجنا ناتسدرک ناتسا رد ديلوت دصرد عومجم رضاح لاح رد .دوش
تاشک ریز س
توت روشک رد یگنرف 4
و رازه 300 زا شياب اب ناتسدرک ناتسا مه زاب هک تسا راتکه 2
و رازاه 500 نیرتاشيب رااتکه
دراد رايتگا رد ار روشک یگنرف توت تشک ریز س ،يزرواشک داهج ترازو همان رامآ(
1397 .)
2-4 - یگنرف توت ییاذغ شزرا رایداقم يوااح یاگنرف توات هوايم ار نوااگ وااگ یاابرچ ،هدوااب نيمااتیو و راابيف ،ناديااسکا یاتنآ يداایز
یاام كامک ناطراس رابارب رد تاظفاحم رد نداب هاب و دروآ یام نايیاپ ار نواگ رااشف ،هداد شایازفا هواايم .داایامن
تنادياسکا یاتنآ زا رااشرس راترب هوايم تاسيب وزاج یاگنرف توات بروکااسآ دياسا ااصوصگ اه
ناايماتیو ااای كي
C
یاام ميااسلک و ميااساتپ ناايمات يارااب واگ یاعبنم ،هدواب .دااشاب
تناديااسکا یتنآ رد دواااجوم فااالتخم ياه
لاکایدار يزااس یالنگ ااب ،یاگنرف تواات ،هدرااک راااهم ار یناطرااس يااه لولاس داشر ،نااسنا نداب رد دازآ يااه
یام نداب ااهتلا شاهاک ثاعاب نايماتیو نازايم .دواش
رد C
8 كاای رد نآ نازاايم زا رتااشيب یااگنرف توات دداع
یم لااقترپ دداع تنادياسکا یاتنآ .داشاب
اااب مياااساتپ ناااينچمه و یااگنرف تواات رد دوااجوم ياه لاا
توااات ي -
هاتخل را گ شااهاک ثااعاب یااگنرف یاام يزایم هتکاس و زایم رد کاانر گ نواگ يااه
وااش حو ااس اايلدب .دن
اب لاا يدارفا ياراب هوايم نایا ، مياساتپ ي اب نوگرااشف رااچد هاک
لاا یاام هايصوت ،دنتاسه هااب ميااساتپ اراایز دوااش
یام كامک نداب رد میداس رانا ندراک یالنگ تواات رد دوااجوم نيناياسوتنآ .دایامن
یااتنآ زا یااعون هااک یااگنرف
تناديااسکا ايئونولاف ياه
یم يدا یم شاهاک ار یابلق تاامح راا گ دنااشاب
دوااجوم نيتااسرئوک ناينچمه .دانهد
توات رد یاگنرف یم ااهديئونولاف زا يراگید عوان هاک نایرااش باالصت و هدوااب یااعيبط اااهتلادض كاای ،دااشاب
و
بياسآ ياه نواگ داب لورتاسلک زا یاشان (
) LDL
یم شاهاک ار ناينچمه نيتاسرئوک .داهد
یام دااض صاواگ داناوت
هرااب نایا رد يرتاشيب تااقيقحت هاک ،داشاب هتاشاد یناطراس لا
داشاب یام مز (
Bakhshi et al. 2014
)
.
2-5 - یگنرف توت یسانش هایگ تاصخشم
2-5-1 - یگنرف توت هشير
هشیر
اه کش(
2 - 2 ) هب هشیر يدادعت و يراتگاس شقن اب یمیاد هيلوا تروص فا هیونان ياه
و آ ذاج ياراب نااش
یم ییاذغ داوم دشاب
. هشیر داجیا ناکما دراد دوجو مه هقوط زا اجبان ياه
،يرداق(
1392 .)
کش 2 - 2 - یگنرف توت هشیر
2-5-2 - یگنرف توت هقوط
توت یم هديمان هقوط هک دراد هاتوک رايسب هقاس كی یگنرف دوش
کش(
2 - 3 ) رلکاداح هااتوک هقااس نایا لوط .
5 / 2 اس
،رب کراوشوگ طسوت هک تسا رتميتن هاک دراد دوجو هناوج كی ،رب ره روحم رد .تسا هدش هطاحا یلاوتم ياه
یم توت هقوط .دنامب یقاب اوگ تلاح رد هک نیا ای دوش یدبت کدنور كی ای یبناج هقوط كی هب دناوت يواتحم یگنرف
فارطا زا جيپرام تروص هب يدنوآ تاجتسد هک تسا يذیم تفاب كی آ
ن یم روبع
،رب و ،ربمد دراو ات دنک ددراگ ااه
.
چيپرام دنوآ هکبش توت ياه
هچگرب هس یگنرف تسا زبس هشيمه يا
،يدنرم يلج(
1389 .)
کش 2 - 3 یگنرف توت هقوط:
2-5-3 - یگنرف توت گرب
،راب
،رب هاس ياراد ااه کراک و ناشگ هاچ
هريت زباس گانر هاب راد زا یاگرب رد هاک دانا
هانوگ اای مااقرا ااه
مااش گ نامتگااس .دنتاسه فافاش 5
گ هاساک و هدواب ديفاس ،راب مااش گ
5 اساک و تااسا گاانر زباس ،رب
دکی هااب یااناتحت تمااسق رد داانا هتااسويپ رااگی
،يدنرم يلج(
1389 .)
2-5-4 - یگنرف توت هقاس
مادنا زا كتسد ای هدنور هقاس یشیور ياه
هناوج زا دشر صف یط رد و هدوب یام صاح هقوط یبناج ياه
.دواش
یم هرگ ود يواح لاومعم هدنور هقاس ره نايم نيلوا و دشاب
یوط هرگ نايم زا رت
یام مود هراگ هراگ نيالوا هاناوج .داشاب
یم یقاب دوکر تلاح هب دشر صف یط رد هقوط هب كیدزن یم صاح دیدج هدنور هقاس ای و دنام
اما دوش مود هراگ هناوج
یم ديلوت يرتگد هايگ کاگ اب امت ماگنه یم .دنک
هقاس هک تفگ ناوت مادنا هدنور ياه
یم تسود رون ياه هتوب .دنشاب
-
هقاس ديلوت هب عورش یفاک دشر دعب زين يرتگد ي یم دیدج هدنور ياه
هقاس دشر و يکشت .دنیامن لواط رد هدنور ياه
زا رتدنلب ياهزور 14
رد و تعاس یم ماجنا لااب يامد
( دريگ
Bakshi et al. 2014
.)
2-5-5 - یگنرف توت لگ
توت رد گ یگنرف هناوج زا نیذآ
یم داجیا یبناج ياه ،هايلوا اگ يور .تاسا هیواس ود باکرم نزرگ عون زا هکدوش
مود هتسد ياهلگ (
هیونان ) گ اهنآ يور و موس هتسد ياه
( هيللان ) یم داجیا دوب هنيهب تروص رد .دوش
نیا دشر طیارش ن
گ ديلوت ناکما هايگ مراهچ هتسد ياه
( هيعبار ) دراد دوجو مه .
ومعم لأ گ ااه هایونان و هايلوا ي زا و دانراد هوايم دايلوت
هويم دعب هب موس هتسد یب ییاه
یم ديلوت رتکچوک و تيفيک گ يور هيلوا گ .دوش
نآ فذاح و دراد یگريچ يدعب ياه
،رزب ثعاب هويم ندش رت
عب ياه یم يد توت گ .ددرگ اسنجود و اماک ترواص هب یگنرف
ی تاسا . زا 14 ،،رباساک 5
،،ربلگ 34
- 24 و مچرپ 644 - 64 توت دادجا .تسا هدش يکشت یگدام یگنرف
هدوب هیاپ ود يزورما ياه توت .دنا
یاگنرف
هدرگ دوبهب رد مه تارشح ای داب اما تسا ناشفا هدرگ دوگ هويم كی ت نآ یناشفا
أ دنراد رين (
Bakshi et al. 2014
.)
2-6 - یاوه و بآ طيارش ناتسمز دوجو هويم نیا شرورپ هنيهب طیارش ناتسبات و اه
زا شيب .تسا لدتعم ياه 18
توات تاشک دصرد یاگنرف
مين رد ناهج یم ماجنا یلامش هرک
دريگ . نیا مين رد هک تسا یلاح رد توات تاشک شرتاسگ ياراب یعناام یبوانج هرک
.درادن دوجو یگنرف یم ريسدرس طانمرد
نوت ثادحا اب ناوت پ ياه
لا هناتاسمز نادانبخی و امراس زا ار هايگ نیا یکيتس
اب يامد زا ار ناهايگ دیاب یناراب يرايبآ كمک اب يريسمرگ طانم رد و ناتسبات رد .دومن ظفح لا
نیرتهب .دومن تظفاحم
هق نم ديلوت يارب طیارش د ماک اتفآ تعاس شش قادح هک تسا يا
يااهداب زا و تاابن ااب ییامد طیارش ،دشاب هتشا
مين رد .دشاب ناما رد دیدش ديلوت يارب ناکم نیرتهب یلامش هرک
، م بيش هک تسا ینيمز لا
دراد وانج تماس هاب یمی .
ب گ نداش رورااب دوز تالع ها هاتوب دایاب رااهب رد یاگنرف توات يااه
يامراااس هاااک دنواااش هتاشاک یایاج رد ااه
رااید داااشاب واانج هااب ور داایاب تااشاک يارااب هدافتااسا درواام ناايمز .داانزن بيااسآ اااهنآ هااب هراااهب ر
یاام مرااگ رااتدوز نوااچ تواات .دوااش
راگزااس یااهايگ یااگنرف اب
کاگ دواجو نایا ااب .تاسا تاسا ايمع يااه
کاگ اااب یااسر ینااش تاافاب اااب فالتخم يااه ااامع ااات وااگ یااشکهز و ناوارااف یاایاذغ داواام
15 اااات
20 یم اايجرت ار یتناااس هااشیر ندوااب یح ااس .دااهد
واامعم هااک یااگنرف تواات ياه لا
كی رد کااگ يراتم
یم عایزوت ار هاايگ نایا ،دنواش
هب تبسن یم ااسح یابآ ماک هاب
ايم نديااسر هرود رد هاايگ نایا .دانک ،هوا
هاب آ
دراد جاايتحا ناواراف تروصنیا ريغ رد .
هويم اه یاام یااقاب كااچوک ناایرتهب .دااننام
pH
ياراااب تاااشک طااايحم
تواات یااگنرف 6
ااات 7 و
Ec
دوداح نآ باسانم 1
یتنااس راب زانمیز یاسد یم رتم
کاااگ كاهآ نازايم راگا .داشاب
ک هاضراع ،داشاب رتاشيب زااجم داح زا
،راب نداش درز اای زورال توات هاايگ .دراک داهاوگ زوراب ااه
عاافترا رد ،یاگنرف
400 اات 800 یام اایرد اس زا يراتم داشاب هتاشاد یباسانم داشر داناوت
. توات هااب مواااقم هامين یاهايگ یاگنرف
دوداح نآ ییامراس زااين و تاسا امراس 200
اات 400 زا راتمک ياامد تعااس 7
رد یتنااس هاج یاام دارگ
رد و دااشاب
ياامد اات دواش هدياشوپ نآ يور راگا ناتاسمز 18
- یتنااس هاجرد دراک داهاوگ امحت ار دارگ
. هااک شاشوپ نوداب
یم شالک و اات داناوت
5 توات .دانک امحت ار داراگ یتنااس هاجرد ا مراااگ اتباااسن و وااطرم طیارااش رد یااگنرف
لوااصحم اسانم یااهد
.تااشاد دااهاوگ یبا لا
آ دااایاب وااطرم و مرااگ طیارااش رد هااک تااسا رااکذ هااب مز
لوااصحم داايلوت تااهج .دوااش هدافتااسا اااامرگ هااب مواااقم ماااقرا زا و دراايگ رارااق هااايگ رااايتگا رد یاافاک اپ ياامد و هااتوک يااهزور بالاط هاک هرااهب مااقرا زا دایاب هرااهب ناايی
یاام يراات اگ ااات دوااش هدافتااسا دنااشاب
لواصحم و يزايگنا ب ااهنآ یاهد
ه و زور يدااانلب اااای یاااهاتوک ،هااالصفراهچ مااااقرا رد .درااايگ مااااجنا یاابوگ
توااات زا هورااگ ناایا و هدواابن راذااگ رااينات ناداانچ ترارااح طیارااش رد هااجرد تاناااسون نااينچمه یاگنرف
-
اااه واامعم لا یم گ یااتحار هااب داانهد
(
Darnel et al. 2010
.)
2-7 - یگنرف توت تشاک
هتوب توت ياه هجوت اب دیاب یگنرف
هانوگ هاب ،هداش هيصوت بسانم صاوف رد تشک متسيس هب هتاشاک باسانم يا
اگ نودب تشک طيحم ای کاگ رد همين ات ابیرقت هايگ هقوط تمسق هک تروص نیا هب دنوش اب .دور ورف ک
لا هشیر نیرت ااه
قادح 7 هاايگ اات ددرگ هدرشف يرادقم هايگ فارطا رد کاگ نیزگیاج ولخم ای کاگ .دنشاب کاگ س ریز رتميليم
دبای رارقتسا دوگ ناکم رد .
ب لا صاف ل تشاک زا سپ ه
، ياراب ،کااگ نودب تشک رد .درک يرايبآ ار ناهايگ دیاب 14
اات 14
، آ اب اهنت ناهايگ زور درگ هفاضا ییاذغ لولحم ،رب ود ديلوت و ماک رارقتسا زا سپ و دنوش يرايبآ
،يدانرم ايلج( د
1386 .)
دزا توت دای یم تروص یسنج ريغ و یسنج یرط ود هب یگنرف دريگ
.
2 - 7 - 1 - یسنج دايدزا
دزا تاسا یاماقرا صواصخم ،رذاب هلياسو هاب داای هک
یمن هدانور هقااس دايلوت قرا اای و داننک
هقااس هاک یاما يااه
دانراد یامک هدانور و
دج ماااقرا داايلوت تااهج نااينچمه صا ياااه هاامانرب رد داای
لا زا یااح نیا
هدافتااسا شور
یم وااش د ،يدنرم يلج(
1386 .)
2 - 7 - 2 - یسنج ریغ دايدزا
شور نیرت موسرم دزا
دااای هايگ نیا اب
هااتوب ميااسقت هک تسا
ا دایاب شور نایا رد هاتوب ز
هدافتااسا ملاااس ياااه
دزا راگید شور .دواش هقااس ایرط زا یاسنج رايغ داای
هاااک هدوااب كتااسد ااای هدانور ياه ااهنآ
زا ناتااسبات رد ار
یم ااشن هیااس احم رد و اداج يرداام هاتوب داننک
. هتوب زاايیاپ اصف رد سپاس ار ملااااس و يوااق یااباختنا ياااه
اواانع هااب تواات ياااشن ن
یام لاااقتنا یاالصا ناايمز هااب یااگنرف ، اااصف زا جرااااگ دااايلوت ياراااب .دااانهد
هااتوب كتااسد زا ااصاح ياااه هاتوب ااای اااه
یم ار يراتگد يااه هناگدرااس رد هااام كاای تداام هااب ناوات
اااه
راک تاشک یالصا نايمز رد و هدراک یهدامراس ،يویدگ( د
1389 .)
2-8 - یگنرف توت ومن و دشر
تواات نداش رادايب زا اابق راااهب اایاوا ااات تااسا اوااگ هاامين لاااح رد هااک زاايیاپ رااگاوا زا ار یااگنرف
و هزااايیاپ تاااشاک شور ود رااه ،ناایاراباانب .تاشاک يراگید احم رد و دوامن ااجباج ناوات یام اواگ زا هاايگ ما نآ هراااهب هااب هداانیآ لاااس ناتااسبات و راااهب رد لواصحم ،هزايیاپ تااشاک تروااص رد .دنتااسه راایذپ ناکاا
یام تاسد نازاايم ،دوااش هتااشاک هناتااسمز اوااگ زا ندااش راداايب زا ابق تاسرد و رااهب رد هاايگ راگا و دایآ
یم خر هاتوب يور تاشاک زا داعب هاتفه دانچ هاک یاهدلگ فايعض داهد
گ نایا تاسا راتهب ،هدواب هداش هدايچ ااه
يوااق هااايگ اات هااتوب ناایا .دوااش راات
اگ داااعب لااااس رااااهب رد اااه یاااط رد و هتاااشاد یباااسانم یاااهد
یام ناتاسبات هاناوج ،هرااهب مااقرا رد .دوامن تاشادرب یباسانم لواصحم ااهنآ زا ناوات
رد زاايیاپ ااصف رد اگ يااه
پ یام دواجو هاب زور لواط نداش هااتوک هاب خاسا دانیآ
( یام ترواص زايیاپ رد يزايگنا گ دراايگ
) تاالع هااب یاالو
گ ،هناتاسمز يامراس یامن راهاظ رااهب اصف اات ااه
دنواش ،يویدگ(
1389 .)
2-9 - یگنرف توت یهد هویم
توت هويم و ذاک یگنرف
عون زا يدایز دادعت زا هک تسا عمتجم یتاشوگ و ،رزاب جناهن كای يور گ كی یگدام
توت یعقاو هويم .تسا هدش يکشت هقدنف نامه یگنرف
هوهق كچوک ياه هدراگ .تاسا جناهن تفاب يور گنر يا
ینااشفا
هويم ديلوت ياهزاين شيپ زا بسانم و ماک شوگ ياه
هقدنف زا مادکره اریز تسا مرف بباس نيسکا نومروه ديلوت اب اه
جنهن تفاب دشر یم دوگ ریز
نومروه .ددرگ رگید ياه
هويم ومن و دشر رد مه نينيکوتیاس و نيلربيج دننام يگد اه
دانا
تيمها اما هويم یلکشدب و یفاکان یناشفا هدرگ ببس بسانمان يامد .دنراد يرتمک
یم اه دوش زا ببس هراهب یگدزامرس.
هناد نتفر نيب یگدام ای هدرگ ياه
یم اه شهاک هب دوگ هک دوش هوايم یلکاشدب و ینااشفا هدراگ نازيم
یام ااه .داماجنا
هويم یلکشدب داجیا رد مه يور و میزينم ،ميسلک دننام يرصانع دوبمک يگد اه
دنتسه (
Eshghi et al. 2009
.)
2-10 - ناهج رد یگنرف توت یراجت ماقرا نيرتمهم
یب مقر كی هکونيبلآ لاس یترو یگديباسپ باقم رد و تسا رون هب توافت
ياراب و موااقم هاقوط نداش اراگ و یموي
تسا بسانم يروآرف و هزات فرصم باسانم يروآراف و هزاات فراصم ياراب و مواقم شورف يارب قن و مح باقم رد و تسا ردوز مقر كی هکوسيلآ
تسا یب مقر كی هک امورآ زوانکرتنآ رنا رد هک يردوپ کديفس و هقوط یگديباسپ باقم رد و تسا رون هب توافت
قاافتا
یم هويم ياراد نينچمه .تسا مواقم ارتفوتيف دتفا دراکلمع و دنتاسه تفاس و فافاش رايسب هک یطورخم و تشرد ياه
دراد ییلااب هناخلگ طیارش رد و تسا ردوز و هاتوک زور مقر كی هک اسوراماک هعرزم و يا
یام تشک يا ياراد نيانچمه .دواش
هويم سه ريس زمرق گنر ياراد تفسو تشرد ياه يرادراابنا تايلباق و دراد يداایز لوصحم و دراد ییلااب درکلمع و دنت
دراد ییلااب یب مقر كی هک تنامید یام قافتا زونکرتنآ رنا رد هک يردوپ کديفس باقم رد و تسا رون هب توافت
کديفاس و داتفا
هويم ياراد نينچمه .تسا مواقم يردوپ اسه تفاس و فافاش راياسب هاک یوط یطورخم و تشرد ياه
دراکلمع و دنت
دراد ییلااب هويم يارائ و تسا ردوز و هاتوک زور كی هک لاگود دراد یبوگ معط و ر ع هک تسا ییاه
يراميب باقم رد و دراد یبول م رايسب معط و تسا ردوز مقر كی هک واقيلریا ،رب یگديباسپ و هشیر و ،رب ياه
داعتم درکلمع نينچمه .تسا مواقم سيتیرتوب رنا رد هک هزات فرصم يارب و دراد ل
.تسا بسانم يروآرف و يروگ
هويم ياراد هک تسا ررید مقر كی و تسا بسانم كنگ و لدتعم طانم يارب هک اتناسلا هاب تخس و تشرد ياه
تسا زمرق گنر هويم ياراد هک تسا ردوز مقر كی سیرا و ماعط و تاسا یجنراان نآ یلگاد شخب هک فافش نشور گنر هب ییاه
ب ر ع دراد يدیدش رايس هويم ياراد هک اتویواگ دراد یبواگ معط و ر ع تسا هريت گنر ياراد هک یطورخم و درگ و تخس و ،رزب ياه
رد و
یم قافتا زونکرتنآ رنا رد هک يردوپ کديفس باقم ه قن ود نترات هنک و دتفا
تسا مواقم يا
ب رد دراد ییلااب لوصحم تسا ر رید و ر ايم مقر كی هک هدیا یام قافتا هک يزکاگ ياهیراميب ربار
موااقم داتفا
یم دشر عیرس رايسب .تسا هويم .دنک
.تسا یجنران زمرق گنر هب و تفس رايسب مقر نیا ياه
تسا یلاع معط و ر ع و کش یطورخم ياه هويم ياراد هک ر دوز و زور لوط هب توافت یب مقر كی هک نیوریا ور لوط هب توافت یب مقر كی هک کارام تسا یلاع معط و ر ع و کش یطورخم ياه هويم ياراد هک ز
تسا مواقم يروش شنت ربارب رد و تسا گنر یجنران و تشرد ياه هويم ياراد هک ر نايم مقر كی هک ادناريم تسا نشور زمرق گنر هب تشرد ياه هويم ياراد هک ر دوز مقر كی هک سيم يم ياراد زور لوط هب توافت یب مقر كی هک رويم تاشک باسانم تاسا یلااع معط و ر ع و کش یطورخم ياه هو
تسا بسانم قن و مح يارب تسا هناتسمز و هناتسبات و امح ياراب تسا یلاع معط و ر ع و کش یطورخم تشرد ياه هويم ياراد هک هاتوک زور مقر كی هک دنرگ وسا
تسا بسانم يروگ هزات فرصم يارب لااب درکلمع تسا بسانم قن دنرگ وسا و امح ياراب تسا یلاع معط و ر ع و کش یطورخم تشرد ياه هويم ياراد هک هاتوک زور مقر كی هک
تسا بسانم يروگ هزات فرصم يارب لااب درکلمع تسا بسانم قن قن و مح يارب تسا یلاع معط و ر ع و کش یطورخم تشرد ياه هويم ياراد هک هاتوک زور مقر كی هک وريچاپ
درکلمع تسا بسانم هناتاسبات تاشک ياراب دراد ییلاااب يرادراابنا تيلباق و تسا بسانم يروگ هزات فرصم يارب لااب
تسا بسانم تاسا یلااع ماعط و را ع و دنلب کش یطورخم تشرد ياه هويم ياراد هک ر دوز و هاتوک زور مقر كی هک رکراپ
تسا بسانم يروگ هزات فرصم يارب لااب درکلمع تسا بسانم قن و مح يارب تسا هناتسمز تشک بسانم
ياراب ناشور زامرق گنر هب تفس و تشرد ياه هويم ياراد هک تسا زور لوط هب توافت یب مقر كی هک پراک سس تسا بسانم يروگ هزات فرصم يرواگ هزاات فراصم ياراب یجنفاسا و تاشرد يااه هويم ياراد هک تسا زور لوط هب توافت یب مقر كی هک اولس
تسبات تشک يارب تسا بسانم تسا اسح هويم کديفس يراميب هب تبسن تسا بسانم هناتسمز و هنا
تماسق و ناشور زامرق گنر هب ینوريب تمسق و تشرد رايسب ياه هويم ياراد هک تسا رنايم مقر كی هک سيتت میلام زمرق گنر هب ینورد
هويم ياراد تسا ر دوز و هاتوک زور مقر كی هکی اناتنو تسا لوصحم رپ و تشرد ياه
گ(
،يوید 1389 .)
2-11 - ناريا رد یگنرف توت یراجت ماقرا نيرتمهم :
توت و تامواقم ،هوايم دايلوت یاناوارف ،هاايگ داشر ییااناوت مااش ماقرا نيب توافت .تسا يدایز ماقرا ياراد یگنرف
يراميب هب تيساسح هويم نديسر نامز ،اه
هويم تيفيک ،اه خی زا سپ اه
و کش ،گنر ،هزادنا ،یتفس ،یگدز هوايم ماعط
-
توت ماقرا زا يرايسب .تساه تاسیا یتااقيقحت هاگتاسیا ،ااکیرمآ يزروااشک نامزااس ،ااينرفيلاک هاگاشناد طسوت یگنرف
رد هاک بالاغ ماقرا نیرتمهم زا يدادعت .تسا هدش یفرعم ايند هب اداناک کاروگ و يزرواشک نامزاس و ناتسلگنا گنيلام یم راک و تشک ام روشک یز دراوم ماش دنوش
؛تسا ر
ناتسدرک هويم ،هاتوک زور:
یم ديلوت مرن تفاب اب ییاه تسا بسانم یلحم رازاب رد فرصم يارب رتشيب و دنک
وراپ لاس رد اينرفيلاک هاگشناد نارگشهوژپ طسوت هک هاتوک زور تسا یمقر:
1998 يرااجت ماقر كای ناوانع هب
هويم .تسا هدش یفرعم شور زمرق گنر اب یطورخم ،رزب نآ ياه
یم یجنران هب یامتم ن و هدوب ر نايم ًاتبسن .دنشاب
هناخلگ طیارش رد مقر نیا .دراد دوجوم ماقرا ریاس اب هسیاقم رد یبوگ رايسب درکلمع رد و هدوامن امع افوم رايسب يا
هناخلگ بسانم طیارش یم هام شش دودح هب نآ تشادرب هرود يا
لااس رد ماقر نایا .دسر 1383
او اايلاتیا رواشک زا در
.دش ناریا لاس رد زين ناریا رد
1383 تشاک يارب رادفرطرپ ماقرا زا یکی هزورما و دش شیامزآ ناتسدرک ناتسا رد ادتبا
یم هناخلگ ای زاب ياضف رد دشاب
مقر و یگنرف توت نیا ناتسدرک ناتسا رد.
“ ازيلا نيیوک ”
وبحم وزج و هدواب ماقرا نیرت
هداد صاصتگا نآ تشک هب ار يدایز س دنا
. یالو تسا یطورخم و اسوراماک مقر دننامه رهاظ رد وراپ یگنرف توت
هناخلگ تشاک رد ،هدوب نشور زمرق نآ گنر نينچمه دراد يرتمک یگديشک و هدوب رتدرگ یمک هرود لااس رد زاين يا
ي
هام شش هب نآ تشادرب یم
سر یگنرف توت د وراپ
هويم یم يريسدرس يا ذب تشاک يارب هجيتن رد دشاب
ادتبا نآ ياهر
دننزب هناوج دنناوتب اهرذب ات مينک فرطرب ار امرس هب رذب یعيبط زاين دیاب
ًلاومعم.
اهرذب نوداب عافر زااين ییامراس زاين
هناوج یم دننز یلو امرس نداد هب هناوج دصرد نتفر لااب ثعاب تشاک زا بق رذب دش دهاوگ تيقفوم و ینز
.
اسوراماک ب ،اسوراماک مقر یگنرف توت:
میلام زمرق گنر اب تشرد و نیريش رايس یاکی ،
زا وابحم نیرات مااقرا ياراب
تشک یم زاب ياضف و هناخلگ رد .دشاب
مقر اسوراماک ياراد
هويم ياه تشرد و یعون هااتوک زور ماقر و
دوز ر یام داشاب
بسانم يارب طانم لدتعم اب ناتسمز ياه دودح یعافترا ياراد و هدوب نادنبخی نودب 20
یتناس یم رتم داشاب . هاتوب 2
یم ناسآ رايسب يرادهگن ياراد و هتشگ وسحم هلاس یام هااتوک زور هاتیراو نیا دش رکذ هک رو نامه .دشاب
رد و داشاب
یم هويم ديلوت و یهدلگ زاف دراو ناتسبات رگآ هتیراو رانک رد هتیراو نیا تشاک ،دوش
هراهب ياه ثعاب
شیازفا لواط هرود
هويم یهد و یم تشادرب گ
تسا بسانم رايسب دنراد يرتمک دشر رود لوط هک یقطانم رد هتیراو نیا .ددر دوز تالع هاب.
گ ندش روراب هتوب دیاب راهب رد یگنرف توت ياه
.دانزن همدص اهنآ هب هراهب ررید ییامرس هک دنوش هتشاک ییاج رد اه
یم مرگ رتدوز نوچ دشاب ونج هب ور دیاب تشاک يارب هدافتسا دروم نيمز ش
.دو دراد جاايتحا ناواراف آ هاب هاايگ نیا
،هويم نديسر هرود رد أصوصخم هويم تروص نیا ريغ رد
یم یقاب كچوک اه هايگ نیا يارب امد نیرتهب .دننام
20 یلا 25
یم دارگ یتناس هجرد دودح نآ ییامرس زاين و تسا امرس هب مواقم همين هايگ .دشاب
200 اات 400 یام تعااس داشاب
. رد
گا ناتسمز يامد ات دوش هديشوپ نآ يور ر
18 - داب و دراک داهاوگ محت ار دارگيتناس هجرد شالک و هااک شاشوپ نو
یم دناوت ات 5 - د دارگ یتناس هجر دنک محت ار
دودح رذب تشک مع .
5 / 1 یم رتم یتناس تماسق هس زا یطولخم .دشاب
سا بسانم روذب تشک يارب یناويح دوک اب ینغ کاگ تمسق كی و ،رب کاگ .ت
نیرتهب هلصاف يارب هتوب اه 40 یتناس
یم رتم .دشاب 2 ات 3 یم لوط هتفه هناد ات دشک
دننزب هناوج یگنرف توت ياه .
يجرات ار ینش تفاب اب مرن يمع ياهکاگ
یم نیرتهب .دهد یگنرف توت ياربpH
5.5 ات 6.5 یم ،داشاب ییاايلق کااگ اای و داشاب دایز کاگ كهآ نازيم رگا .دشاب
ی زورلک دش دهاوگ داجیا اهگرب ندش درز ا
اولس هتوب اب یلنگ زور:
هشيمه ،لوصحمرپ و يوق يا هويم ياراد صفراهچ و راب
و مراف شواگ راياسب ،تفاس يااه
ره لوبق دروم نآ معط و کش هک صاگ هقيلس
تسا يا
ورجاپ هويم .تسا هريت اتبسن زمرق هويم ،ون ،هاتوک زور:
یام کاش یطورخم و تشرد اه ناشاب
،نارااکمه و روايغ( د
1389 .) 2-12 - یگنرف توت یدنب هتسب و تشادرب
هاناخلگ مااقرا رد یاام مااجنا باترم روا ب لااس لواط رد هوايم تاشادرب يا
تواات تااشادرب .دوااش رد یااگنرف
س هاتبلا ،درايگ ترواص تاسا رات كانگ اواه هاک زور زا یاعقاوم رد و راصع اای ابص یتاسیاب هاعرزم كاانگ تاعاا
توات هوايم .تاسا تاشادرب ناامز نایرتهب ابص لوا هاک یانامز اای و هدياسر تالاح رد یتاسیاب یاگنرف
75 داصرد
دواش تاشادرب تاسا هاتفرگ گانر نآ اس .
فرااصم عواان و مااقر عواان هااب هتااسب تاشادرب ايقد ناامز هتبلا
ناامز رد یالحم رازااب ياراب ،هدواب تواافتم ااماک ار دوااگ زاامرق گاانر هواايم هاک یانامز یانعی اماک ندياسر
هوايم هاک یانامز رد ،تاسدرود يااهرازاب هاب تاردااص اای لااقتنا ياراب و هدراک
، ار دوااگ یایاهن گانر مرااهچ هاس
یام مااجنا داشاب هتاشاد درايگ
هويم . توات هوايم نایرتریذپ دااسف زا یاکی یاگنرف اب ااه
تيلاعف ،هدو یااکيلوباتم يااه
ب لاا ي نآ یاام نااتفر ناايب زا ثااعاب دااناوت لوصحم
ددراااگ هداااننک داااساف اااماوع رواااضح نودااب یااتح .
توات هوايم تافاب و راتگااس ايلدب یاگنرف
هیلا مراان تاشوگ زاين و مران و کزاان راياسب یاششوپ
، ااباقم رد ار نآ
اشف و هابرض ،دااسف یام رایذپ بياسآ راياسب را
،هدراو تاامدص .دزااس تواات یاامرن ثااعاب
هدااش یااگنرف و
طیاراش
يرااميب اماوع هالمح ياراب ار یباسانم یام ماهارف از
تواات تااشادرب هاالحرم رد نایاربانب .دزااس تاایاهن ،یااگنرف
هارامه تاشادرب ناامز رد ار یاگنرف توات .ددراگ لاامعا یتاسیاب تاقد یام تااشادرب ،رباساک
دااننک ،نايتفاراش(
1382 .) 2-13 - یگنرف توت یرادرابنا
هويم توت ياه ااب يریذپدااسف هاجرد ااب یهااتوک اتباسن تشادرب زا سپ رمع نیاربانب و مرن و فیرظ یتفاب یگنرف
لا
یم شیازفا هضرع هلحرم ات تشاک نامز زا ینف یتاکن تیاعر تروص رد هرود نیا .دنراد ک .دبای
توات باسانم ماقر تاشا
تشادرب فده هب هجوت اب یگنرف (
ياراب ااسوراماک ماقر و یالحم ياهرازاب رد فرصم يارب ناتسدرک مقر لالم ناونع هب
رترود ياهرازاب هب هیارا ای تارداص )
هتوب بسانم هیذیت ، تشادرب يديلک تاکن تیاعر ،اه
( هويم هب بيسآ مدع هتاسد ،ااه
-
كنگ و تشادرب نامز رد يدنب اس
عیرس يز )
هطوغ دننام ییاهراميت دربراک ، هويم يرو
كامن لوالحم رد اه مياسلک يااه
نيیاپ يامد ظفح (
دارگيتناس هجرد كی ای رفص )
ااهنآ تایاعر هاک تاسا یساسا دراوم زا هويم نیا یناسررازاب هگرچ رد
یم سفق رمع يزاس هنيهب هب دناوت توت ياه
دنک ینایاش كمک یگنرف ،ناراکمه و رويغ(
1389 .)
2-14 - یگتخوس باتفآ و درس لوصف لوط رد هلاس دنچ ناتگرد و لاهن هلاس ره لاس مرگ
شنت راچد یام یفلتخم ياه
دنواش نيامه هاب و
يلد یم تسیاب نت ش ياه فلتخم ج ياهراکهار و يريگول
و شنت عون نیا شهاک هدافتاسا بسانم نامز رد و هتگانش اه
مينک اتفآ.
یگتگوس ی
کشم زا یک لا
ت رازم ع تاغاب و هويم و ،رب روشک یم وسحم
دوش هوايم يرهااظ تيفيک هک و
درکلمع یم شهاک ار دهد
و یم داجیا کشم زين تارداص رد دنک
ديشروگ رون ميقتسم شبات رنا رد . گنر
هابح تاسوپ -
رييیت روگنا ياه هتفای
یم تخس نآ تفاب ، .دوش
رنا رد نينچمه اتفآ
داشر یگتگوس تادواجومزیر
هدننکداساف هوايم
یم شیازفا ( دبای
Glan et al. 2002
یگتگوس اتفآ .) هوهق هب هويم تسوپ گنر رييیت ثعاب
یام يا دواش (
Scharder et
al. 2009
.) ناتسبات صف يلااب يامد و يرون تاعشعشت دیدش هدننکدوبان تارنا ياراد نيلوئاک غااب رد
هاب بياس يااه -
ک شهاک و لوصحم زا يدایز شخب یگتگوسباتفآ تروص نایا .تاسا ناتگرد یمومع فعض نينچمه و نآ یفيک و یّم
غاب رد ءوس رانآ هیاپ يور بيس مکارتم ياه
هب هدننک هاتوکاپ ياه رتدیداش راياسب تاشاک زا ساپ لوا لااس دنچرد هژیو
تسا (
Glan et al. 2002
.)
2-15 - رثا ناهایگ رب نیلوئاک
یم نيلوئاک ر قرعتدض هدام زا هدافتسا رعت نازيم دناوت
ینلاوط تدم يارب آ هريگذ و شهاک ار ی هب ار رت
هارمه
همين و كشگ طانم يارب یبسانم شور و دشاب هتشاد شاب كشگ
د ماع نیرتمهم لااب ترارح هک كشگ و مرگ
دراد یناوارف دربراک تسا ديلوت هدننرادزاب (
Legrange et al. 2004
).
يراميب تیارس شهاک تهج نيلوئاک نينچمه ،اه
شهاک شنت یفنم رنا تفآ باقم رد تلاوصحم زا ندرک تظفاحم و ی يحم ياه
هب اه تسا هتفر راک .
نيلوئاک نازيم
یم شهاک ار ناتگرد هب هديسر يامرگ یم لوصحم شیازفا بجوم یرط نیا زا و دهد
دوش (
Perez-Diaz and Russo.
.)2005
سا ت زا هداف نيلوئاک ینعم شیازفا ثعاب د
ام يرا د گ ه ش هويم ك د
ر د گر ت یز ت نو دش (
Saur and Mack. 2003
).
لایترپ هويم دادعت و نزو شیازفا یرط زا ار درکلمع و داد شهاک ار هويم شزیر نيلوئاک تفرگ ماجنا هک یشیامزآ رد ینعم رو ب داد شیازفا دهاش هب تبسن يراد
(
Saleh and Ashry. 2006
).
د یدم طانم ر ت
هنار وطرم همين يا هدافتسا
ئاک زا نيلو يرنا يدایز رب یهدراب د گر ت یز ت نو د شا ت (
Saur and Mack. 2003
) د . گر ت رانا نا هدافتسا رنا رد زا
نيلوئاک 5 د دصر د اس ر و ،ه ار رانا ناتگرد یگنگوس اتفآ تار گ 36
/ 4 هب 28 / 1 شهاک نیا هک يروظب داد شهاک
دودح دهاش ناتگرد هب تبسن 77
دوب دصرد (
Farazmand, 2013
) .
نيلوئاک ندش مواقم بجوم د
گر ت حت روگنا نا ت
ت أ سا رين ت یبآ ر یم
دنوش (
Bota et al. 2001
).
نيلوئاک فرصم
ر و ي د گر ت اب هويم نا د
ما و بيس شیازفا بجوم 9
د ف يدصر ت نسو ت ز د یم اهنآ ر وش
د د ن ر ت هب ار لوصحم شیازفا هجي
د دهاوگ لابن د
شا ت (
Steiman et al. 2007
).
،رب يامد نيلوئاک زا هدافتسا و تورف بیرگ ،رانا ،هبنپ ،بيس ناتگرد
داد شهاک ار ماداب ،هوق (
Pace et al. 2007
).
و تيفيک و داد شهاک ار هويم يامد نيلوئاک اب هويم ناتگرد یشاپلولحم
شهاک ار یگتگوس اتفآ و شیازفا ار هويم زمرق گنر غولب ريگآت یرط زا و داد شیازفا ار هويم یگديسر داد
(
Glan et
al. 2002
.) هدافتسا ثعاب یرط نیا زا و شهاک ار ريخبت نوتیز ناتگرد رد یشاپلولحم تروصب نيلوئاک زا هدافتسا
فا ار هويم هزادنا و هدش یفرصم آ زا هنيهب تسا هدرب لااب ار درکلمع هجيتن رد و شیاز
دش (
Moriana et al. 2003
).
وتنآ نازيم رب نيلوئاک زا هدافتسا هک درک مخشم جیاتن هويم رد لونف رادقم و نينايس
تسا هتشادن يرنا ناتگرد ياه
(
Vand et al. 2006
).
د ،ايناپسا ر زا هدافتسا
ظلغ اب نيلوئاک ت
5 د ر دصر و مقر رانا هويم ي
Elche de Mollar
ا زا ، و رگا
رگ داد ا ات و یا ،رویرهش بجوم
فآ شهاک ت
گوس ا ت یگ دش (
Mergarjo et al. 2003
).
لولحم وئاک اب یشاپ نيل
د گر ت نا
رايگ د ر رب هيکرت ر و
مقر ي
Hicaznar
ن ش نا داد هک نيلوئاک فآ ت گوس ا ت شهاک ار یگ داد
(
Kayak and Yazici. 2009
) .
كی ناونع هب نيلوئاک یعيبط بيکرت
بجوم ت شهاک أ ارين ت نم ف ییامرگ شنت ی هب،
يلد يلباق ت ديشروگ رون اکعنا
،ببس شهاک د ،رب يام د
وصحم زا یگرب ر تلا
اب یغ هب و هدش نآ لابند
وبهب بجوم د
يلباق ت هويم د یه و شیازفا
ک تيفي سا هدش هويم ت
(
Shili and Glan. 2009
.)
ششوپ رد یم هدافتسا نآ ششوپ دوبهب و رذب هزادنا شیازفا يارب نلوئاک ،رذب ياه
هناد .دوش هدش هداد ششوپ ياه
یم ندز هناوج هب عورش ی يحم محازم طیارش ربارب رد .دننک
هدننک يقر كی ناونع هب هدافتسا يارب لآ هدیا هدش كشگ نلوئاک يرپسا شک تفآ رد
و يژولوفروم .تسا اه
یم لاعف هدنهد يکشت داوم وگ ذج ثعاب ،نآ زا يرتلااب س دوش
.
لوئاک ندرک هفاضا ،هروا دوک رد ي
یم ديلوت دنیارف ییاهن حارم رد ن كک زا يريگولج و هناد ظفح هب دناوت
س يزا
دنک كمک (
Farazmand. 2013
) .
ناراکمه و رهمدزیا (
Izadmehr et al. 2016
) و ناراکمه و هدازيلو (
Valizadeh et al. 2013
) دنديسر هجيتن نیا هب
هک لولحم هبنپ عرازم یشاپ و
ياه غاب روگنا نيلوئاک اب ،
شهاک بجوم بيترت هب تيعمج
هروپ مخت یگدنرادزاب و اه يزیر
بنپ كلابديفس ه
و م هرجنز تفآ و
یم .دوش
