هدکشناد تایبدا مولع و یناسنا
یشزومآ هوگر ایفارغج بر مهنا ر ییز یرهش ییاتسور و
اپ نای همان دشرا یسانشراک هجرد تفایرد یارب
ایفارغج هتشر همانرب و
ر یزی شیارگ یرهش همانرب
ر یزی نکسم و ب زا رفآ ینی یرهش
ناکم یبای هلزلز ربارب رد تقوم ناکسا هنیهب
من لیبدرا رهش یدروم هنو
رگشهوژپ :
قدنرب یدمحمرون نیسح
امنهار داتسا :
نیسح مظن رف
رواشم داتسا :
:رواشم دیتاسا
جرب راهچ یقشع یلع یولع هدیعس_
نمهب(
، 1398 )
ناونع و :روآدیدپ مان ناکم
یبای هب هنی رد تقوم ناکسا هلزلز ربارب
هنومن دروم ی بدرا رهش قدنرب یدمحمرون نیسح /لی
داتسا امنهار : مظن نیسح رتکد رف
داتسا :رواشم نا جرب راهچ یقشع یلع
یولع هدیعس_
خیرات :عافد 28
/ 11 / 1398
دادعت حفص :تا 103
.ص
نایاپ هرامش :همان
همانرب یایفارغج هورگ ییاتسور و یرهش یزیر
ش / اپ هرام ی نا همان
:هدیکچ :فده بدرا لی یکی اهرهش زا ی هلزلز ضرعم رد هک تسا روشک گرزب و مهم یاه
شان ی لسگ زا یاه
پ نوماری م ی دشاب اربانب .
،نی همانرب یزیر م ترورض هلزلز تارثا شهاک تهج رد ی
دبای هک یکی ا زا نی
ناکم تامادقا یبای
لز دادخر زا سپ تقوم ناکسا رارقتسا زکارم .تسا هلز
شور :شهوژپ یسانش ارب
ی ناکم یبای اس تی یاه بدرا رهش حطس رد تقوم ناکسا لی
زا 12 عم رای
ثأت راذگری ا .دش هدافتسا نی
عم اهرای ربراک :زا دندوب ترابع ی
ضارا ی اهاضف ،رهش ی
رهش زاب
،ی مکارت
عمج
،تی نوکسم مکارت
،ی نامتخاس مکارت
،ی سرتسد ی ا هب هاگتسی یاه شتآ
،یناشن رتسد س ی هب
ب ناتسرامی
،اه هکبش یاه طابترا
،ی دزن کی ماظن زکارم هب ی
- ماظتنا
،ی سأت زا هلصاف تاسی
زا هلصاف ،ازرطخ
ش و لسگ بی
ارب . ی هت
،هی هدامآ یزاس زرا و یبای ناکم ی ا نی عم اهرای بدرا رهش حطس رد لی
س زا متسی
فارغج تاعلاطا ییای
( دش هتفرگ هرهب )GIS .
هتفای :اه هب انثتسا ی شخب اه ی زکرم
،ی ناکم یاه بسانم ی ارب ی رهش حطس رد تقوم ناکسا زکارم رارقتسا
بدرا لی ا .دراد دوجو نی
هنهپ اه
ًاتدمع رد تفاب ینایم پ و نوماری ضارا رب قطبنم و رهش ی
رهش زاب ی
م ی .دنشاب
تن هجی یریگ : تمسق یاه زکرم ی بدرا رهش لی لد هب لی هعومجم یا ارش زا
،طی بق زا لی سرتسد ی
،بسانمان
نادقف ای دودحم تی دش دی ضارا ی اهاضف و زاب ی
رهش زبس
،ی سآ بی یریذپ دوجو ،هلزلز دادخر هب تبسن لااب
ربراک ،هدوسرف تفاب ی
یاه د لماوع و راگزاسان رگی
سناتپ زا لی اپ ینیی قتسا تهج رار
تقوم ناکسا زکارم
هلزلز بقاعتم یاه
و رگناری ا .تسا رادروخرب نی
ش عوقو تروص رد رهش زا تمسق ار
طی رارطضا ی شان ی زا
نوناک زا هلزلز دادخر یاه
نارحب ی وناث تاراسخ و هدش بوسحم رهش هی
ازفا تدش هب هلزلز شی
دهاوخ تفای .
ا نی لاح رد ی تفاب هک تسا یاه
م ینای تفاب ًاصوصخم و یاه
ب ینوری لد هب رهش لی اهاضف هب سرتسد ی
زاب
سناتپ زا رهش لی
لااب یی اس ثادحا صوصخ رد تی
یاه اکسا اهاضف .دنتسه رادروخرب تقوم ن ی
امن
،یهاگشی
شزومآ ی کراپ و اه و یاهاضف رهش زبس ی تح و ی ضارا ی عارز ی م ی دناوت اتسار رد ی هب تقوم ناکسا فادها
بولطم وحن ی دروم گ رارق هدافتسا نری
د .
هژاو :یدیلک یاه ناکم
یبای
،
،تقوم ناکسا
،هلزلز بدرا رهش لی
1 - فده و همدقم
1 - 1 - ب و حرش نای هلئسم شهوژپ
اجنگ و زکرمت رطاخ هب اهرهش شی
ز دای عمج
،تی نچمه نی راجت زکارم نتشاد ی
تعنص و
،ی ا نی
صوصخ تی ار دنراد اجف تارثا زا هک عی
لاب و ییای هلزلز لثم ذپ دعتسم هک
شری نآ دنا .دنوش رثأتم
هژیو هب نآ هک اهروشک رد ی
لاح رد عسوت ه ا نی ارش طی ن زی مکح امرف ا لج( تس
،یلی 3:1390 .)
رطاخم تا بط یعی مهم زا رت نی رخت لماوع بی
تنوکس هاگ یاه ناسنا ی هتخانش هدش دنا . عوقو اب
بط حناوس
،یعی هاگتنوکس اه ی رشب ی ذپ یاری سآ بی یاه ناج ی لام و ی لباق هجوت ی م ی درگ ن د . هک
اراد نادقف و رفن نارازه گرم هب رجنم یی
یاه سو یعی س رد ناهج حط م
ی وش ن د ( 2012 : 36
, Kangabam عامتجا راتخاس هب هتسب .)
ی هعماج زا ظاحل عامتجا تاقبط عون ی
ناکم و اه یی هک
م قافتا نآ رد ی
،دتفا م ی دناوت ثأت تاری ناربج ذپان ری حور ی ناور و
،ی مسج ی لام و ی نانکاس رب ار
نک لیمحت ن
( د 2010 : 95 ,
Crandall et al .)
رتشیب ک اهروش ی ند ای دنتسه هجاوم هلزلز رطخ اب
، ن ام روشک زی
اب 19۶8000 ک
عبرمرتمولی
عقوم رطاخ هب و تحاسم تی
فارغج صاخ یای
ی یکی هحناس زا خ
ی ز نیرت مز طاقن نی م رامش هب ی
دور
اقم رد و هسی اس اب ری ن ناهج رد اهروشک زی
لااب هبتر زا یی
تسا رادروخرب .
هب ناونع لاثم زا رظن
هتشک ش اگد ن شان ی ب نرق رد هلزلز زا
،متسی ا ناری چ روشک هس زا سپ ار مراهچ هبتر
،نی و نپاژ
ا ایلاتی رحب( دراد
،ینی 102:1375 هلزلز .)
یکی کانرطخ زا رت
نی لاب یای بط یعی م رضاح رصع ی
،دشاب
ار دوخ هراومه هک هب
روط ع ینی امن نای هحناس هلزلز .تسا هدرک یا
بط یعی ساسا رب هک تسا
م نازی ب گرز ی م دوخ ی دناوت هاتوک تدم رد ی
اجف عی ظع یمی ب دنیرفای دق(
،یری 1:1381 زا هچنآ .)
ا نی دپ هدی کی م هعجاف ی
،دزاس پ مدع یریگشی ثأت زا
ری گدامآ مدع و ی
نآ بقاوع اب هلباقم تهج
اربانب .تسا نی
یکی رورض زا ی نیرت تامادقا
، یریگراک هب
« دم لوصا تیری نارحب » داش( تسا ی
،بلط 124:1371 .)
دم تامادقا تیری
م ار نارحب ی
ناوت شخب هس رد :
1 - پ یریگشی 2
- شنکاو 3 -
زاسزاب ی رد( درک هصلاخ ،کبا
190:1383 .)
یکی رورض زا ی نیرت ن یاهزای ناگدید بیسآ مأت ،هلزلز هحناس زا
نی هانپرس تسه هب انب هک
ارش طی هقطنم دوجوم هدید بیسآ
حص هعلاطم و حی
لوصا و ی م نآ ی ناوت سآ زا بی ه یا دعب ی هک
سآ زا رتمک بی
ن هلزلز
،دنتسی گولج یری درک . یکی لئاسم زا ی هراومه هک دروم
هجوت نامزاس یاه
دم رد لوئسم تیری
ناکم باختنا ،دراد رارق نارحب ی
رارطضا رارقتسا تهج ی
ای عمج تقوم تی
یاه
سآ بی هدید م حناوس زا ی
دشاب ا رد . ناری ًلاومعم ناکم یبای ارب ی تقوم ناکسا نورهش
ناد هب تروص
برجت ی اهدرادناتسا نتفرگ رظن رد نودب هحناس زورب زا سپ ی
طسوت مزلا نامزاس
یاه دادما ناسر
م ماجنا ی دریگ دب . یهی تسا
، اعر مدع تی ناکم ینیزگ حص حی د هعجاف تسا نکمم یرگی
تح ی هب
بتارم خو می رت لوا هحناس زا هی
اربانب .دشاب هتشاد لابند هب نی
همانرب موزل ر
،یزی دم تیری هئارا و
هار اهراک یی رارطضا رارقتسا رد بسانم ی
ای عمج تقوم تی
یاه سآ بی هدید لز عوقو زا لبق هلز
مازلا ی م ی دیامن اتن . جی قحت تاقی تاعلاطم و ماجنا
هدش م ناشن ی دهد ور هک درکی اهراکهار هب ی
ون نی لحت لی هداد اه م ی دناوت ارب ی اسانش یی اهاضف ی لخت هی عمج تی یاه هدید بیسآ شان
ی زا
هلزلز
، و بسانم اشگهار
دشاب . یم ناوت لوا مادقا هک تشاد ناعذا هی
ارب ی عمج ناکسا تی
یاه
بیسآ هدید مأت و نی نما تی هلزلز مدرم
،هدز هدامآ یزاس هطوحم یا هب لخت روظنم هی
م ی دشاب هک
دناوتب هب روط و تقوم ای هرود رد یا نلاوط ی )موزل تروص رد(
دروم هدافتسا گ رارق دری ( ا ناری شنم
ناراکمه و ۶:138۶
.)
اهرهش رد هلئسم
مها تقوم ناکسا تی
ب یرتشی پ ادی م ی
؛دنک ز اری تعسو ،نارحب نامز رد
بارخ حطس اب قطانم ی
رهش قطانم رد ،هدرتسگ ی
هب بتارم ب رتشی اتسور قطانم زا یی
.تسا
ناکم یبای همانرب هلحرم رد و هحناس عوقو زا لبق ،تقوم ناکسا تهج یزیر
م ی دناوت اش کمک ینای
دم ات دنک ناری
لمع همانرب هحناس عوقو زا سپ یتای
ما ،ناوجون( دنشاب هتشاد نودم راودی
و
حلاص
،ی 3۶:1392 .)
زا اجنآ یی هک من ی ناوت رس ،هلزلز نارحب عوقو زا دعب عی
ناکم ییاه ارب ی ناکسا
اب تفرگ رظن رد دی
نچ عوقو زا لبق نی
نارحب
،ی ناکم اه ی ار بسانم زا
ظن ر سرتسد ی تامدخ هب
ناسردادما ی
،رهش رود ی سرتسد ،ازرطخ قطانم زا ی
رش هب نای یاه طابترا ی ناکم هریغ و یبای
.درک
تقوم ناکسا هب
ناونع یکی ساسا لحارم زا ی
دم تیری م رامش هب دادخر زا سپ هحناس ی
،دیآ
قفوم تی م تقوم ناکسا رد ی
دناوت قفوم هب رجنم تی
لک رد هی دم لحارم تیری
ارحب ارب .ددرگ ن ی
ا نی ناکم ات تسا نآ رب رضاح شهوژپ روظنم یاه
هب هنی سآ تقوم ناکسا بی
د ناگدی هلزلز زا یاه
حا یلامت ارب ار ی بدرا رهش لی پ دروم شی ینیب فلت اب و قی همانرب ر یزی حص حی ملع و
،ی دم تیری
ا اب ار هلزلز نارحب داجی
هست تلای ناکم تخانش تهج مزلا اه
ی تقوم ناکسا بسانم یرای
امن
؛دی
هب روط ی هک رارقرب ناکما ،هلزلز هحناس عوقو تروص رد ی
رس عی هاگودرا اه یارب هلزلز ناگدز رسیم
ددرگ بدرا رهش .
،لی بدرا تشد رد لی
یرنرتاوک نارود تابوسر ار نآ هدمع تمسق ،هدوب رقتسم
.تسا هدناشوپ هب
روط لک ی
، هدودحم و رهش یاه
ب )قرش ،برغ ،لامش( نآ فارطا ور ر
ی تابوسر
هناگداپ و تشد یاه
تفربآ ی طورخم و ناوج هنکفا
اه هدنکارپ هدش تسا . لیبدرا هب قلعتم ًاتدمع
مز موس نارود نی
سانش ی م ی دشاب هنهپ رد . یدنب
هلزلز
، وزج سناتپ اب قطانم لی
هزرل یزیخ لااب
هقبط یدنب م ی مهم .دوش رت
نی لسگ یاه نآ ترابع دنا زا : قرش لسگ ی
بدرا
،لی برغ هنماد لسگ ی
بدرا رهش .شوغزب و ناغم تشد ،شلات لی
لسگ دوجو هب هجوت اب ییاه
عوقو رطخ اب نآ فارطا رد
م هجاوم هلزلز ی
دشاب ارب و ی ا نی پ رما شی ینیب یاه ن لمع هب مزلا هدمای
ناکم و ی ارب ی رارقتسا
اس تی .تسا هدشن هتفرگ رظن رد تقوم ناکسا زا
اجنآ یی هک اهاضف ی هاضف و زبس ا
ی زاب هلمج زا
ناکم یاه ارب بسانم ی
هلزلز رارقتسا ناگدز
و ییاپرب اس تی یاه م تقوم ناکسا ی
دنشاب
؛ زا ا نی ور ،
اهاضف ات دراد رظن رد رضاح شهوژپ ی
ارب ار رهش رد دوجوم زاب ی
ا نی زرا دروم رما یبای
و دهد رارق
رد اهن تی
، عم و اهروتکاف زا هدافتسا اب
،اهرای اهاضف ی تهج بسانم اس ثادحا
تی تقوم ناکسا
بدرا رهش رد هلزلز عوقو زا سپ لی
ناکم ار یبای ولوا هب و دنک تی
یدنب ا نی ناکم اه دزادرپب .
2 - 1 - مها و ترورض تی
شهوژپ
ششوک یاه ارب رشب ی قحت هب هلزلز اب هلباقم تاقی
دم تیری نارحب شان ی لماش دوخ هک هلزلز زا
ددعتم لحارم ی
درگ رجنم تسا هدی
قح رد و تسا تقی
ارب هلزلز عوقو زا سپ ی
نتخاس دودحم
شان نارحب هنماد ی
نآ زا زا کی فرط داع و ی یزاس د فرط زا عاضوا رگی
ن زای راتفر هب ی
نامزاس هتفای گدامآ تروص رد طقف هک تسا ی
لبق ی
، اراک یی و شخبرثا ی تشاد دهاوخ ار مزلا
بط حناوس اب هلباقم تاعلاطم زکرم(
یعی ا
،ناری 4:1372 ).
کاح هبرجت ی
عم لبق زا طباوض رگا هک تسا نآ زا نی
ا همانرب زاغآ نامز رد ،دنوشن داجی
لماوع تقوم هاگتنوکس غ
لباقری شیپ ینیب ک رب فلتخم عاونا هب و هدرک تلاخد همانرب رد تیفی
نآ
م رثا ی دراذگ مهم . رت نی گدامآ تهج لماوع ی
لبق ی م تخانش نازی
سآ بی یریذپ ولوا ،نارحب رد تی
یدنب رک صخشم و ند
هار لح اه یی پ تهج شی یریگ اهرطخ راهم و یی
م نآ زورب ناکما هک ی
،دور
رها( تسا
،ی 1:1390 ).
نلاک ًاصوصخم اهرهش رد اهرهش
هلئسم ناکسا تقوم تیمها ب یرتشی پ ادی م ی
،دنک ز اری رد
بارخ حطس اب قطانم تعسو ،تقوم ناکسا نامز ی
رهش قطانم رد ،هدرتسگ ی
هب بتارم ب رتشی زا
ور قطانم اتس
یی ناکم .تسا یبای
همانرب هلحرم رد و هحناس عوقو زا لبق ،تقوم ناکسا تهج یزیر
م ی دناوت اش کمک ینای دم ات دنک ناری
لمع همانرب هحناس عوقو زا سپ یتای
.دنشاب هتشاد نودم
بدرا رهش لی عمج اب تی ز دای و دوخ مه راوج لسگ اب نآ ندوب یاه
عقوم زا ،ددعتم تی
ساسح ی
تسا رادروخرب .
لیلاد نیا سررب موزل
ی هزرل یزیخ ناکم و هقطنم یبای
راکشآ ار تقوم ناکسا
م ی
،دنک هلزلز هچنانچ یا
لد هب دهد خر هک لی
لماوع ی ثم ل عقوم ،هدوسرف تفاب نتشاد تی
فارغج ییای مز و ی ن یتخاس لسگ دوجو ،نآ یاه
اس و نآ فارطا رد ددعتم لاعف ری
دهاوش
مز نی یتخاس مز و نی
،یتخانش بجوم
ازفا شی تراسخ یاه شان ی ازفا و هلزلز زا شی
ناج تافلت ی
و
لام ی م ی دوش اربانب . نی همانرب نازیر سررب هب راداو ار ی
تاعلاطم و ی ارب ی ا شهاک نی تراسخ اه و
بیسآ اه م ی دنک . هجیتن رد کمک
یناسر مضت و نی لحم ی ارب ی هلزلز دعب تقوم ناکسا و تامدخ
رما ی رورض و مهم ی
ب هجوت اب و تسا مها و روکذم لماوع ه
تی ا ظفح ینمی تملاس و بیسآ
ناگدید مها هلزلز ناگدنامزاب و تی
قحت ماجنا ترورض و قی
م ملسم رضاح ی
ددرگ .
3 - 1 - شهوژپ تلااؤس
1 . ایآ بدرا رهش رد هلزلز زا دعب تقوم ناکسا تهج رد لی
زلا تامادقا م
ماجنا هتفرگ هدش
؟
2 . ایآ اهاضف ی رهش تفاب رد دوجوم زاب یم
دناوت خساپ یوگ ن زای زا دعب نامز رد نادنورهش
تقوم ناکسا تهج هلزلز عوقو دشاب
؟
3 . ایآ اهاضف ی کراپ( زاب اهاضف و اه
ی زبس هریغ و گدنکارپ زا رهش حطس رد ) ی
بسانم ی
؟دنتسه رادروخرب 4 - 1 - شهوژپ فادها
ا فادها نی شهوژپ ترابع دنا :زا
1 . بسانم باختنا رت
نی هلزلز تقوم ناکسا تهج ناکم ناگدز
هب ظنم رو تسد یبای هب
ن یاهزای لوا هی عامتجا ی ف و یکیزی ط زا سپ هلصافلاب هک هلزلز هحناس ناگدنامزاب ی
هلحرم
رارطضا ناکسا ی
م عورش ی دوش ا . نی عم هب هجوت اب رما یاهرای
ن و صخشم ًلاماک ی
لماوع ز
ف
،یکیزی حم یطی عامتجا و ی ذپ دهاوخ تروص تفری
.
2 . تخانش بدرا رهش دوجوم عضو لی
مها و تی کم نا یبای اس تی یاه تقوم ناکسا .
3 . هئارا اهراکهار ی بدرا رهش رد تقوم ناکسا اب طابترا رد بسانم لی
.
5 - 1 - هدودحم دروم
هعلاطم
رهش بدرا
،لی هقطنم رد ا
ی فارغج تاصتخم اب ییای
48 هجرد قرش لوط ی
و 38 هجرد ضرع
لامش
،ی ا .دراد رارق نی
بدرا تشد رد رهش لی
عافترا رد و 1311
رتم ی رد حطس زا ای
رارق هتفرگ
نآ تحاسم و .تسا 11081
ک عبرمرتمولی م
ی دشاب . اب هلصاف ،فارطا تمس هب رهش زکرم زا نتفرگ
م رب نازی ،عافترا هژیو هب حاون رد ی برغ بونج ی
رهش م هدوزفا ی دوش .
راتخاس شنرهش نی شان ناتسرهش ی
عمج زا تی لااب ی بدرا رهش لی هک 531454 رفن
،تسا هب
هک یروط 37
/ 95 دصرد عمج تی شنرهش نی بدرا ناتسرهش
،لی بدرا رهش رد لی
.دنتسه نکاس
اربانب نی بدرا رهش لی کی عمج گرزب نوناک یتی
م بوسحم ی
دوش لاعف عاونا عمجت زکرم هک تی
یاه
داصتقا ی لاعف ًاصوصخ تی
اه ی تامدخ ی .تسا ناتسا حطس رد
6 - 1 - هداد( داوم اه
) و شور شهوژپ
شور قحت قی رضاح
، صوت –یفی یلیلحت ون و دربراک نآ ع ی
نابم ،تسا ی
روئت کی ساسا رب نآ
دانسا تاعلاطم
،ی هناخباتک ا ی دزاب و دی م ینادی نامزاس هب هعجارم و ناگرا و اه
اه ی ماجنا هطوبرم
بدرا رهش دوجوم عضو ادتبا رد .تفرگ دهاوخ لی
زا رظن دبلاک ی عامتجا و ی دروم سررب ی رارق
م ی ریگ ا رد هک .د نی
سررب هلحرم ی
م نازی سآ بی یریذپ مها زا رهش فلتخم قطانم تی
لااب یی
سررب لحارم زا دعب .تسا رادروخرب ی
م نازی سآ بی یریذپ بدرا رهش زا هقطنم ره لی
،هلزلز ربارب رد
زرا هلحرم یبای
عم یاهرای ناکم یبای هب هنی م مادقا تقوم ناکسا تهج ی
ددرگ . ا نی زرا یبای رط زا قی
هد نزو ی لحت و لی یاه عم دنچ یرای م ی دشاب .
7 - 1 - اسو لی رازبا و دروم ن ی زا شهوژپ ماجنا يارب
هیزجت و لیلحت هداد ا رد اه نی زرا لدم زا هدافتسا اب شهوژپ یبای
بتارم هلسلس ی
و AHP
مرن رازفا هب GIS تروص کرت یبی ا رب هک .دوب دهاوخ نی
ارب ساسا ی
لحم باختنا اه
ی ناکسا
هرهب اب ،تقوم گ
یری صصختم و ناسانشراک تارظن زا نی
ما مز رد ر هنی دم تیری و لماوع نارحب
عم یاهرای رثؤم رد ناکم یبای اسانش هلزلز زا دعب تقوم ناکسا یی
ارب سپس .دش دهاوخ ی
عت نیی
مها تی ره شزرا و کی
عم زا اهرای اهرتماراپ و ی
مصت رد رثؤم می
، لدم زا م هدافتساAHP
ی دوش .
رامآ هعماج ی
ا نی بدرا رهش شهوژپ لی
.تسا
8 - 1 - شهوژپ تلاکشم
1 . مدع راکمه ی نامزاس اه ی لوتم ی ناکم تاعلاطا هئارا رد ی
ب و ه زور .
2 . دوبن ناکم تاعلاطا کناب ی
( بدرا رهش دوجوم عضو زا مجسنم )GIS لی
.
2 - نابم ی پ و ی ش ی هن قحت ی ق
1 - 2 - همدقم هویش ،هعجاف اب هلباقم یارب هراومه رشب اب بسانتم ییاه
هعماج رد دوجوم تاناکما هب
هدربراک
ه رد .تسا هعجاف زورب ماگنه ،خیرات زا ههرب ر
، نارحب اب هلباقم ددصرد فلتخم لاکشا هب ناسنا
،هلباقم یگدامآ ،هعجاف تارثا شهاک ینعی نارحب تیریدم هناگراهچ لحارم یارجا و هدمآرب هب هن ،هثداح زا یشان تاراسخ ناربج و ینارحب طیارش رد شنکاو ینلاوط هقباس ،نیزورما لکش
رد هب رمع یازا .دراد رشب
تعسو لیلد هب زین ناریا روشک ،
یاهروشک زا یکی وزج یمیلقا عونت و ییایفارغج تیعقوم
ایند زیخلاب ا
و تس زا ا نی تهج یم اراد ار مشش هبتر .دشاب
هب هطساو ییایفارغج و یمیلقا طیارش
و ناریا روشک زا
اجنآ یی هک هلزلز دنبرمک یور ام روشک ی
پلآ - ایلامیه راد رارق مارآ سونایقا هک د
شکمشک نیا رد زین و هداد دنویپ یزکرم یاکیرما و پلآ و ایلامیه هب ار گرزب هحفص ود یاه
و ناتسبرع ایساروا
هراومه شنت راچد یم ییاه
هک دوش هب تروص نیمز ،هلزلز و شزغل ،هزرل
هریغ
یم ادیپ دومن .میتسه یراوگان ثداوح زورب دهاش هراومه ،دنک
هب هجوت اب یم ،ایلاب ربارب رد ناریا روشک هژیو تیعقوم و طیارش
یتلایهست و تادیهمت تسیاب
هثداح عوقو زا لبق هب
روظنم م شهاک میمصت طسوت ،لقادح هب تراسخ نازی
و نازاس
میمصت زا یکی .دریگ تروص نکمم وحن نیرتهب هب مهم نیا ات دوش هتفرگ رظن رد ناگدنریگ
مهم یهست و تادیهمت نیا نیرت یم هک یتلا
هثداح عوقو زا لبق و دوش هجوت رایسب نادب تسیاب
هدامآ ،دوش ایهم نآ طیارش هیلک تیعمج تقوم ناکسا تهج یناکم و لحم ندومن ایهم و یزاس
هدید بیسآ تسا هثداح زا
. ،نکسم و هانپرس اریز وزج
نیتسخن و
لصا ی نیرت درف ره یاهزاین
.تسا 2 - 2 - میهافم و فیراعت
1 . :نارحب تیریدم شیپ دنیآرف
نارحب رد هلخادم و دروخرب ،نارحب عوقو زا یریگشیپ و ینیب
ملاس و نارحب تیریدم ار نارحب عوقو زا دعب یزاس یم
یوگ ،یمان( دن 1389
: 153 .)
یلصا هلحرم هس زا نارحب تیریدم کشت
لی هدش نارحب تیریدم زا تسا ترابع هک تسا
.نارحب عوقو زا دعب و نیح ،لبق 2 . ن شزرل :هلزلز نیمز ىناهگا
رب رثا رد ىژرنا ندش دازآ ل کی
هظح دنچ ات هیناث دنچ رد ای
یم هلزلز ار هقیقد تدش هک دنیوگ
دراد ىتوافتم یاه ،یمان(
1389 : 87 ).
3 . ناکم :تقوم ناکسا و یعامتجا هیلوا یاهزاین دناوتب هک ییاه
ار نارحب ناگدنامزاب یکیزیف
صخشم یاهرایعم هب هجوت اب دنک هدروآرب
سا یم تقوم ناک دنیوگ
.
1 - 2 - 2 - نارحب اب طبترم میهافم و فیراعت
ای نارحب هژاو (
Crisis
) زا شیب جنپ یایلاب رد نارحب تیریدم عوضوم .دش حرطم شیپ نرق
لاس رد راب نیلوا یعیبط 1989
رتکد طسوت اکیرمآ رد هلزلز یناهج سنارفنک نیمتشه رد
نارحب تیریدم یزورما ترابع .دش حرطم سیرپ سنارف
، ب ورامافکم طسوت راب نیلوا یار هجوت اب1
خیرات رد ناریا رد .دیدرگ ناونع ابوک و اکیرمآ یکشوم یریگرد ناکما هب 17
/ 3 / 1348 نوناق
شیپ یریگ و هزرابم اب تارطخ لیس و لاس رد دعب 138۶
بیوصت هب روشک نارحب تیریدم نوناق
هک دیسر سلجم هب
تروص .تفرگ لکش نامزاس
مز رد هاگدید ود :زا دندوب ترابع نارحب داجیا یگنوگچ هنی
،نارحب
یگدیچیپ هدییاز .نردم یژولونکت یاه
میمصت یاهاطخ و یناسنا لماع
.یریگ
فیرعت نارحب تلع هب هکنیا ات نونک رد صوصخ نآ یقفاوت نایم بحاص نارظن دیدپ هدماین
تسا
، هداس راک یا تسین . هژاو نارحب رد عقاو لداعم
Crisis
رد نابز ا یسیلگن تسا هک زا یکشزپ
دراو یعامتجا مولع و
یداصتقا هدش
تسا . رد یکشزپ تیعضو نارحب رب یتلاح هتفگ یم دوش هک
مزیناگرا یب راچد یمظن هدش و هب رطخ هداتفا تسا . رد هنیمز لئاسم یعامتجا
، نارحب یتلاح تسا
هک هعماج و نامزاس مظن زا یداع جراخ و راچد یگتفشآ یم دوش .
نارحب د ر عقاو ریگلفاغ و هرظتنمریغ ًلاماک تسا یتلاح یارب تصرف نآ رد هک هدننک
میمصت یمن رگید یطیارش نینچ رد .تسا مک رایسب یریگ شور زا ناوت
ناشن یارب لومعم یاه
سکع نداد ،تراهم ،هبرجت هب یزیچ ره زا شیپ تیریدم تلاح نیا رد .درک هدافتسا لمعلا
قوم و تیقلاخ ،یدنمشوه ،تعرس هچ ره دیاب دوجوم تاعلاطا هب هجوت اب و دراد زاین یجنس ع
عیرس رت قوف بلاطم هب تیانع اب .دوش مادقا نآ هب تبسن و یبایزرا عوضوم نارحب ،رکذلا
عقاو رد
تلاکشم نآ رد هک تسا یداع طیارش و یناهگان ،یداعریغ
پ شی ینیب هدشن یا یم دیدپ رد و دیآ
اهراجنه و طباوض یطیارش نینچ و
یم نینچمه .تسین زاسراک رگید موسرم نیناوق تفگ ناوت
و اهدادخر رثا رد هک تسا یتیعضو نارحب هب یعیبطریغ و یعیبط لماوع
هدمآ دیدپ یناهگان روط
یم رهاظ ای و یم لیمحت یناسنا هعماج ای هعومجم کی هب ار تراسخ و یتخس و دوش
دنک
(
Coombs, W.1999
.) نامزاس همه یفرط زا و اه
مک عماوج و
و تیهام هب هجوت اب و شیب
هب ناشتیلاعف هنوگ
نارحب و حناوس ،تارطخ زورب .دنتسه وربور نآ اب یا ،یداصتقا فلتخم یاه
ثداوح هارمه هب یماظن و یسایس ،یعامتجا غ
لباقری پ شی ینیب لوط رد رشب هک تسا یتیعقاو
1 McFamaru
و عماوج ندش یتعنص .تسا هدوب انشآ نآ اب هراومه خیرات هراوهام تاطابترا شرتسگ
و یا
لقن تاعلاطا تلااقتناو هب
روط نینچمه و عیسو گرزب
ناشرت نامزاس اب هارمه هک یعامتجا یاه
تیقفوم تسا هدوب یعامتجا و یکیژولونکت ناوارف یاه هن
اهنت تارطخ زورب نازیم غ
هرظتنمری ار
تسا هدادن شهاک .
سا هداد زین شیازفا دراوم یرایسب رد هکلب .ت
هب ب نای رگید نارحب هزورما رد اه
نامزاس اه هدیدرگ هنیداهن نامزاس ینورد تیهام زا ریذپانادج یتیعقاو و دنا
هدش اه زا .دنا نیا ور
نامزاس اب ههجاوم و ییورایور ناوت ،دوخ یدیلوت ناوت و یگدیچیپ شیازفا اب هارمه دنروبجم اه
نارحب .دنهد شیازفا دوخ رد ار فلتخم یاه همانرب اب اهنت هک یرما
یزیر نایم یاه و تدم
یم نکمم تدمدنلب .ددرگ
2 - 2 - 2 - نارحب عاونا نارحب و ایلاب ،اهروشک یمیلقا و یسایس ،یداصتقا طیارش هب هجوت اب یم ار هدمع یاه
رد ناوت
:درک هصلاخ ریز شخب راهچ نیمز یاهرطخ
هلزلز نوچمه یتخانش جوم ،نیمز فاکش ،نیمز تکرح ،
یاه ییایرد
شتآ ،هلزلز زا یشان هوک شزیر ،ناشف
.
تسیز تارطخ
شتآ لثم یطیحم لگنج یعیبط یزوس
یرامیب ،اه بیرخت ،عیاش یاه
طیحم و تسیز .هریغ
چمه یعامتجا تارطخ
نو وعد و بلاقنا ،گنج ،یعمج یاها .هریغ
لثم یوج تارطخ
،لیس کشخ لاس ی
، ط و دابدرگ ،نافو .هریغ
ناسانشراک و نیققحم هب
روط برجت یم میسقت هتسد هس هب ار نارحب ی :دننک
و دابدرگ ،هلزلز ،لیس لثم :یعیبط یایلاب
.هریغ
کیژولونکت هعجاف
: اگآان تلاخد رثا رد هک ناه
ه رد اطخ کی رثا رد ای و تعیبط رد رشب
تیلاعف ای و تاشیامزآ یم یور یملع یاه
.دهد
و هناهاگآ تامادقا رثا رد هک :یسایس هعجاف
همانرب ر یزی هدش ناسنا یم دوجو هب اه دنیآ
گنج دننام اه
.
دش هتفگ هچنآ هب هجوت اب هب
روظنم و یرظن ینابم ادتبا هک تسا مزلا هلزلز نارحب تیریدم
هزرل رطخ و هلزلز هب طوبرم میهافم ا یزیخ
هب و ناری یصاصتخا تروص
رهش ،رت لیبدرا ب نای هدش و
.دوش ثحب نارحب تیریدم باب رد سپس 3 - 2 - 2 - ناکم ای یب هب هنی
عقوم باختنا تی
ارب بسانم ی
رارقتسا کی ربراک
،ی وجتسج یی تهج نتفای ناکم ی اب دناوتب هک
ن یاهزای ربراک صاخ ی
ن .ددرگ گنهامه طوبرم یاهزای
رارقتسا هب طوبرم نتفای
ربراک ی یاه
عم نامه بسانم لحم رد فلتخم یاهرای
و باختنا ی
عم ا یاهرای ناکم یبای دنیآرف .دنتسه نتفای
و
اختنا ب عقوم تی ربراک لحم ی
عم هب هجوت اب یاهرای
رظن دروم
، ناکم یبای مان هدی م ی دوش زا . اجنآ
ناکم هک یبای ن زای عقاو تاعلاطا هب ی
ز یدای گرزب مجح ،دراد ی
ئزج تاعلاطا زا ی
ارب ی فرعم ی
ناکم اه ی اب فلتخم دی عمج روآ
،ی کرت
،بی زجت هی لیلحت و زرا ات دنوش یبای
حص یحی لماوع زا ی هک
ثأت باختنا رد تسا نکمم ری
ذپ تروص دنشاب هتشاد دری
اربانب . نی قم رد سای رهش
،ی ناکم یبای
لاعف یتی لاعف هک تسا تی
اه اناوت و یی کی زا ار هقطنم مز دوجو ظاحل
نی فاک و بسانم ی
طابترا و
اس اب نآ ری ربراک ی یاه رهش ی ارب بسانم ناکم باختنا تهج ی
ربراک ی زجت دروم ،صاخ هی
و
لحت لی م رارق ی ریگ رظن( د
،ی 27:1383 .)
4 - 2 - 2 - دم
AHP ل
لدم لحت لی دنیآرف واکاو ی هلسلس بتارم ی یکی شور زا اه ی مصت می یریگ هژاو .تسا AHP
ترابع ففخم Analytical Hierarchy process
نعم هب ی دنیآرف لحت لی هلسلس بتارم ی .تسا
هجنس باختنا اه
ای criterion واکاو لوا شخب
ی سپس .تسا AHP
ب ساسا ر هجنس
اه ی
اسانش یی هدش زرا اهدزمان یبای
م ی دنوش زگ هژاو . هنی اه ای اهدزمان مه انعم ی هژاو alternative ای
candidates هب و هدوب
اج ی مه راک هب هلسلس تلع .دنور بتارم
ی ا ندناوخ نی هک تسا نآ شور
اب ادتبا دی اهدربهار و فادها زا ی
رد نامزاس سأر
اب و درک زاغآ مره شرتسگ
نآ اه هجنس ار اه
اسانش یی اپ هب ات درک نیی
مره سرب می .
ا نی شور یکی شور زا اه ی ارب دربراکرپ ی
هبتر دنب ی عت و نیی مها تی اب هک تسا لماوع
اقم زا هدافتسا تاسی
جوز ی زگ هنی اه ولوا هب تی یدنب ره کی عم زا اهرای م هتخادرپ ی
دوش بح(
یبی و
،ناراکمه 9:1395
.)
5 - 2 - 2 - هلزلز
بع هلزلز ندش هتسکش زا یشان ،نیمز حطس یناهگان تاشاعترا و تاکرح زا تسا ترا
گنس یژرنا ندش اهر و نیمز هتسوپ یاه خذ
هری هدش رد نآ اه ا تس رد دایز تدش تروص رد هک
تراسخ بجوم یناسنا زکارم نایز و اه
یم ناوارف یاه نیمز .دوش
و یگتسکش اب مأوت هزرل ای
هباج اج یی هیلا تسا نیمز یاه هزرل جاوما دیلوت اب هارمه لمع نیا هک
یم یا تاصخشم زا .دشاب
،جاوما نیا مهم عرس
ت ب یلاا ینعی نآ 3
ات 4 زا .تسا هیناث رد رتمولیک نیا
لحم رد رگا ،ور
یگتسکش اه
ای رد فارطا نآ اه
،دوش ثادحا ییانب
،هزاس نآ رثارب
روبع نیمز جاوما بیسآ هزرل
دید دهاوخ ،یدمحمرون(
1398 ).
یرشب کدنا شناد مک و
یگژیو هب یهجوت زا نیمز یاه
کی وس و حلاصم ندوب بسانمان
و ینامتخاس رد یسدنهم لوصا تیاعر مدع
تخاس زاس و اه زا دش ببس رگید یوس ات
نیمز هزرل
هب ناونع برخم زا یکی هدیدپ نیرت
دادملق یعیبط یاه دوش
اب مأوت نآ عوقو هک و یناج تراسخ
لام ی اوارف رد .تسا ن لاح
ی هک نیمز دنوادخ هک تسا تقلخ رب مکاح نوناق و مظن زا یشخب هزرل
.تسا هدیرفآ گرزب هلزلز زا کی فرط اجباج و ندش هتسکش بجوم یی
هدوت نیب یم نیمز هتسوپ یگنس یاه دوش
نیمز نورد رد راشتنا و جاوما داجیا هب رجنم ندش هتسکش و ییاجباج نیمه رگید فرط زا و یم وش د ،یدمحمرون(
1398 ).
2 - 2 - 5 - 1 - للع عوقو هلزلز
هب یانثتسا هلزلز فارطا هک ییاه شتآ
ناشف اه یم خر سکع هجیتن هلزلز ،دهد و یناهگان لمعلا
رس عی ًاجیردت نیمز نورد رد هک تسا یموادم یلو دنک ای دیدش یاهورین لباقم رد نیمز هتسوپ
دراو یم ش سکع نیا ،دنو نیمز نامتخاس رد لمعلا
،یسانش یم لسگ داجیا بجوم هب .دوش
ترابع
گنس رگید لیکشت یاه
رارق فلتخم یاهورین ریثأت تحت تخس ،دوخ رمع لوط رد ،نیمز هدنهد
یم رد یلخاد یاهورین دیلوت ،اهورین نیا لامعا هجیتن و دنریگ نآ
اه ا تدش هک تس نآ
اه دحاو رب
یم هدناوخ شنت حطس زا گنس رب رثؤم شنت هک ینامز ات .دوش
دنکن زواجت گنس لمحت دح
یم رادیاپ گنس یماگنه .دنام
و هتخیسگ گنس دنک زواجت لمحت دح زا گنس رب رثؤم شنت هک
یم داجیا لسگ لسگ داجیا نمض .دوش
، یتاشاعترا دوجو هب
یم یم هلزلز هب رجنم هک دیآ دوش
،یدمحمرون(
1398 ).
رادقم هک موادم و دنک یورین رگا نآ زا یشان ییاجباج
رب بسح یتناس لاس رد رتم
لباق هزادنا یریگ گنس ،دشاب گنس ،دهد رارق ریثأت تحت ار مکحتسم و تخس یاه
اب روبزم یاه
یم هتسکش هیناث مرازه رد رتم نیدنچ تعرس ییاجباج .تسا لسگ نامه هک ،دنوش
هیلا یاه
هتسوپ نیمز رب ا رث نازیم و دشاب بروم ای لیام ،مئاق ،یقفا تسا نکمم هلزلز زا تسا نکمم نآ
یتناس کی لسگ هقطنم یانهپ .دنک رییغت رتم تسیب ات رتم
، هد زا نآ لوط و هدوب رتم اهدص ات اه
رتمولیک رازه ات کی یم
نیمز هجیتن لسگ داجیا هچرگا .دشاب ریغتم دناوت هزرل
رثکا اما ،تسا اه
هلزلز لسگ یور اه .دنزکرمتم یمیدق یاه
و تسکش زا ریغ هتبلا ییاجباج
گنس لثم یلماوع ،اه
نتخیرورف یاهراجفنا ،ینیمزریز یاهراغ فقس
هتسه یاهراجفنا و یا شتآ
یناشف یم زین دناوت
و یروفغ( دیامن هلزلز داجیا ینایتشآ
، ۶9:1377 و )
رتشیب نیمز هزرل ایند یاه رد
هقرو هیشاح یاه
گنس یم خر هرک هک ییاهورین قطانم نیا رد .دنهد
ًامومع هجیتن رد رح
و تک هباج هقرو ییاج یاه
گنس یم دوجو هب هرک
،دنیآ ریثأت تحت ار هیحان کی یگنس هعومجم رارق
یم .دنهد هعومجم
مک ادتبا ،یگنس ی
غت ریی یم لکش دهد
و زا لصاح یژرنا اهورین نیا
ار رد دوخ یم هریخذ دنک
ات
رادقم هکنیا یژرنا نیا
اه زا زواجت گنس تمواقم هناتسآ دنک
و گنس اه ش .دنوش هتسک عقوم نیا رد
یژرنا هریخذ هدش گنس رد
،اه هب دازآ جوم تروص یم
دوش و یم تکرح فارطا هب دنک
اب ندیسر
و شزرل ببس نیمز حطس هب
،اهانب بیرخت هوک شزیر
،اه داجیا کرت رد گرزب جاوما ،قیمع یاه
اهایرد و هدیدپ رگید فلتخم یاه یم
.دوش
نیمز همه هزرل
اه رثارب نتسکش گنس
اه داجیا یمن زا یدادعت هکلب .دنوش نآ
اه رد لحم
یگتسکش یم قافتا یمیدق یاه
اب ،قطانم نیا رد .دنتفا دایدزا
تاکرح ،هدراو یاهورین ی
رد دادتما
یگتسکش لسگ و اه
دوجو هب یمیدق یاه یم
دیآ یم ببس یژرنا ندرک دازآ نمض هک هک دوش
لسگ اه دیدج تیعضو دوخ هب
.دنریگب مه هب هزرل قطانم یسررب رد هک تسا لیلد نی مزلا ،زیخ
لسگ تسا
ًاقیقد هقطنم لاعف یاه دوش صخشم
و تیلاعف هچخیرات نآ
اه ،هتشذگرد دروم
یسررب
گ رارق دری .
دیاب رد هک تشاد هجوت نیمز کی
هباج لسگ لوط مامت ،هزرل اج
یمن رد .دوش کی نکمم نامز
شخب تسا هباج نآ زا ییاه
دوش اج و شخب رد .دنک تمواقم رگید یاه
،نمض نیمز
ًلاومعم هزرل هب
تروص یمن دوجو هب گنس هداس تسکش کی
،دیآ رد ره نیمز دیاب هزرل زا
هزرل هورگ اه
تبحص
.درک ادتبا نیمز یدادعت یم قافتا فیفخ هزرل
دتفا هب هک نآ اه شیپ و تکرح سپس .دنیوگ هزرل
نیمز یم عوقو هب یلصا هزرل ددنویپ
و سپ نآزا و تاکرح نیمز
هزرل فیفخ یاه لداعتم
هدننک
یم تروص دریگ
هب هک نآ اه سپ .دنیوگ هزرل
2 - 2 - 5 - 2 - جاوما هزرل يا
هزرل جاوما شخب یا
جاوما زا ی یناسشک
یم بوسحم2
هزرل همشچ کی طسوت هک دنوش دننام یا
نیمز هزرل ، ای و راجفنا هاگتسد
یم راشتنا و دیلوت جاوما هدننکدیلوت یاه ا .دنبای
هب یناسشک جاوم د
و
هتسد هرکیپ جاوما ، یحطس جاوما و یا
میسقت یدنب یم .دنوش هرکیپ ای یمجح جاوما
3یا ، لماش
یلوط جاوما یضرع و 4
هدوب 5
نورد ای هرکیپ زا هک یم و هدومن روبع نیمز
کی لخاد زا دنناوت
تهج ره رد و مسج ننک تکرح
.د یحطس جاوما جاوما لماش 6
یر یل و ولا هک تسا د دادتما ر
لصف کیدزن ای نیمز دازآ حطس یم رشتنم مسج ود نیب کرتشم
دندرگ ( کین زور
، 1393 .)
یم هعلاطم ناسانش هلزلز طسوت هلزلز جاوما هزرل طسوت و ،دنوش
هلزلز و راگن هزادنا جنس
یریگ
یم .دنوش یلک روط هب سپ
زا هکنیا هلزلز نیمز لخاد رد دازآ نیمز یژرنا و دمآ دوجو هب یا
،دش
یژرنا نیا هدشدازآ
هب تروص تاهج هیلک رد یشاعترا جاوما هدشرشتنم
دوخ اب ار هلزلز یژرنا و
یم لقتنم .دنک
نیمز کی زا لصاح جاوما هزرل هب موسوم یهاگتسد طسوت هزرل
راگن هاگتسیا رد هک یاه
هزرل راک یسانش هتشاذگ
هدش دنا یم تبث ، نیمز جاوما دروخرب ماگنه هب .دوش
هزرل هزرل اب ،راگن
تمسق ی
ًابیرقت هاگتسد زا یم تباث
دنام و تمسق هیقب نآ یاه
نیمز اب میقتسم طابترا رد هک
2 Elastic waves 3 Body waves
4 longitudinal waves 5 Transverse waves 6 Surface waves
تسه یم شعترم ،دن .دنوش
نیدب هلیسو ف ،ذغاک یور جاوما ملی
ای راون یم تبث یسیطانغم .دنوش
2 - 2 - 5 - 2 - 1 - یحطس جاوما
کرتشم حطس رد ًلاومعم یحطس جاوما توافتم یناسشک صاوخ اب طیحم ود
( لثم حطس
س ،اهایرد فک ،نیمز حط
اهایرد بآ و
اب هیلاود زرم یم رشتنم )توافتم یناسشک صاوخ
دنوش .
هنماد م شهاک ًادیدش قمع هب تبسن جاوما نیا ی ی
دبای . یم یحطس جاوما زا نییعت یارب ناوت
تعرس جوم ب یشر .دومن هدافتسا یبوسر یلاوت رد نیا عاونا حرش هب ریز رد
یم جاوما درپ میزا
( کین زور
، 1393 ؛ یلکوت و یروفغ ،
1389 ).
2 - 2 - 5 - 2 - 1 - 1 - ير جوم
7یل
تارذ شاعترا رد
یور مئاق هحفص کی هب
تروص نیب زرم رب دومع یضیب گرزب روحم( یوضیب
هیلاود یضیب کچوک روحم و هب
تازاوم نیب زرم ود
هیلا و ) ارقهق ی
8ی تهج فلاخ رد ینعی
هریاد تکرح هبرقع شخرچ فلاخ( بآ جاوما یا
یاه هجیتن و تسه )تعاس هفلؤم ود بیکرت ی
جوم وP جوم ار نآ لیلد نیمه هب و تساSV یم زینP-SV
.دنمان
قمع هب تبسن تارذ تکرح هنماد هب
روط امن ی
9ی دش ی
ًاد یم شهاک دبای
لکش(
2 - 1 ) نعی ی
جوم هنماد یر
یل قمع هب تبسن
، ییاریم ع هچ ره .دراد10
یم رتدایز قم هنماد دوش
نآ اه رتمک و
یصاخ قمع کی رد یم نیب زا هنماد
یم لیدبت یرگید جوم هب و دور ددرگ
. جاوما ریس تعرس
ر ی سا رتمک رگید جاوما همه زا یل ت
( دودح رد 9
/ 0 جاوما تعرس .)یضرع
یر جاوما یگدیشاپ یاهوگلا لیلحت هعلاطم یارب یبسانم شور یل
نیمز نامتخاس ی یسانش
هزورما .تسا نیمز یناقوف هتسوپ رد یر جوم
تاعلاطم رد یدایز تیمها یل قمع مک
نییعت یارب
تعرس جوم ب یشر هیلا .دراد اه
یر جوم هزرل یور رب یل تشاگن
مئاق هفلؤم اب اه هب
یبوخ لباق صیخشت .تسا
اب دوجو نیا
هفلؤم هفلؤم یور رب زین ار جوم نیا ،یقفا یاه هزرل یقفا یاه
یم اهراگن دومن تبث ناوت
،یدمحمرون(
1398 ).
لکش 2 - 2 جوم تکرح عون یر
یل ناشن ار قمع شیازفا اب هنماد شهاک زین و یم
.دهد
2 - 2 - 5 - 2 - 1 - 2
ولا جوم-
11
جوم دننام طیحم رد تارذ تکرح رد تارذ تکرح ینعی ،تساSH
راشتنا رب دومع یاتسار
و جوم هحفص رد تسا یقفا
لکش(
2 - 1 ).
7 Rayleigh wave
8 Retrograde 9 Exponential 10 Damping 11 Love waves
یر جوم زا رتدوز ولا جوم ًلاومعم هزرل یور رب یل
تشاگن ث اه یم تب .ددرگ
هزرل یور رب ولا جوم تشاگن
هزرل و تسا تبث لباق یقفا یاه یمن مئاق یاهراگن
تبث ار نآ دنناوت
.دننک یر جوم دننامه قمع هب تبسن تارذ تکرح هنماد یل
هب تروص شهاک ًادیدش ییامن
یم .دبای
لکش -2 1 غت یی ر تا تسالا ی ک تارذ تاکرح و روبع رثا رد
حطس جاوما .ی
a ( ير جوم ) b( یل
جوم ) ولا
Kearey et al., 2013( ).
لکش -2 2 ير جوم تکرح عون مع شیازفا اب هنماد شهاک و یل
ق Sheriff & Geldart, 1995( ).
2 - 2 - 5 - 2 - 2 - رکیپ جاوما ه
ا ي
کیپ ای ینورد جاوما یر
، هتسد هزرل جاوما زا یا رد و هدرک تکرح نیمز نورد رد هک دنتسه یا
راشتنا تهج
راشتنا تهج تارذ تکرح
تارذ تکرح
جوم راشتنا تهج
قمع
یم رشتنم تاهج یمامت جوم زا شیب یتعرس اب و دنوش
یم تکرح یحطس یاه جاوما .دنیامن
( هیلوا ای یلوط جاوما هورگ ود هب زین یلخاد ( هیوناث ای یضرع جاوما و )p
)s
لباق میسقت .دنتسه
یگژیو طسوت جاوما نیا ه
،هنماد ،تعرس نوچ ییا لوط
جووم اوکرف و بواونت هرود ، رگیدوکی زا سن
یم هداد زیمت .دنوش
2 - 2 - 5 - 2 - 2 - 1 - ( یلوط جاوما )P
ششک ثعاب جاوما نیا ضابقنا و اه
رد یلاوتم یاه یم جوم تکرح دادتما
راشتنا تعرس .دنوش
هزرل هاگتسیا هب هک دنتسه یجاوما نیلوا و تسا رگید جاوما زا رتدایز جاوما نیا راگن
م ی دنسر .
حم همه زا یمکارت جاوما طی
ییاه دنراد ار راشف لمحت ناوت هک هلمج زا
تاعیام و تادماج ،اهزاگ
م روبع ی دننک م ناسون بقع ای ولج هب جوم راشتنا تهج رد و ی
دننک لکش(
2 - 3 ) تارذ و
P
ماو شاعترا هب دوخ تکرح یاتسار رد ار طیحم ،جوم ریثأت تحت هک یتارذ ی
دنراد لیلد .
مان یراذگ یم تعرس هیلوا جاوما مان هب جاوما نیا .دشاب
هکارچ یجوم نیلوا تسا
هلزلز زا هک
یم ساسحا جاوما دوش
عرس ت یلااب رایسب نوچ ،لاقتنا عیرس
رت م اریم رگید جاوما ریاس زا ی
دنوش
م تسد زا ار دوخ یژرنا ینعی(
ی دنهد یمن هلزلز رد یدایز یبارخ داجیا ثعاب ) تعرس .دنوش
حم رد جاوما طی
یاه گنس مکارت هچره .تسا توافتم ،فلتخم اه
رتشیب جاوما ،دشاب عیرس
رت
یم تکرح .دننک
لکش -2 3 تارذ تکرح جوم رد
.P
2 - 2 - 5 - 2 - 2 - 2 - یشرب جاوما )S)
یم ثعاب جاوما نیا ما نیا .دهدب تسد زا ار دوخ لکش و دوش مخ گنس هک دوش
زا طقف جاو
م تادماج ی
دنرذگ هلزلز مامت یبیرخت رثا ًابیرقت . اه
رثارب هک ینعم نیا هب و تسا یشرب جاوما
گنس نتسکش هظحل یتقو ارف
دسرب فاکش گنس یمرب
دراد فاکش رواجم طاقن و هب
روط یبناج
یم تکرح مه هب تبسن طیحم رد اهنت جاوما نیا .دننک
یم هک ییاه غت ربارب رد دنناوت
لکش ریی
دننک تمواقم یبناج
، طیحم دننام یم رشتنم دماج یاه
اهزاگ و تاعیام رد جاوما نیا .دندرگ
یمن دومع طیحم تارذ شاعترا جاوما نیا رد .دنوش لقتنم دنناوت تهجرب
یم جوم تکرح دشاب
لکش(
2 - 4 ).
لکش -2 4 جوم رد تارذ تکرح .S
2 - 2 - 5 - 3 - هلزلز نوناک
نیمز بلغا هزرل
اه رب رثا گنس ییاجباج و تکرح ای لسگ داجیا لسگ دادتما رد اه
یاه
یمیدق یم داجیا رت یم دیلوت هحفص کی رد هلزلز جاوما نیاربانب ،دنوش
وش یلو .هطقن کی هن دن
رب نادنمشناد یم ضرف هطقن کی ار جوم هاگتساخ هعلاطم تلوهس یا
یضرف هتبلا هک دننک زا رود
یمن تیعقاو ،دشاب
هکارچ هاگتسیا نیب هلصاف هزادنا یاه
لوط زا رتشیب هلزلز عوقو لحم و یریگ
هطقن نیاربانب .تسا لسگ کی یم رشتنم نآ زا جاوما هک ار یا
دنوش
« هلزلز نوناک »
یم نیا .دنمان
گنس هک تسا نیمز لخاد لحم نامه یم هتسکش اه
و یژرنا ندش دازآ هب رجنم و دنوش راشتنا
یم فارطا هب نیمز بلغا نوناک .دوش
هزرل اه رد زا رتمک قامعا 70
ک رتمولی رارق نوناک اما ،دراد
زا یدادعت نآ
اه رد مه دایز قامعا چیه قمع هک تسا عقاو
زا ،کی 700 ک رتمولی زواجت یمن .دنک
2 - 2 - 5 - 4 - زکرم یحطس هلزلز
ب مئاق یطخ دراد رارق نیمز لخاد رد هک هلزلز نوناک زا رگا مسر نیمز حطس تمس ه
ئامن ی م ،
ار نیمز حطس اب طخ نیا دروخرب لحم
« زکرم یحطس هلزلز » یم نوناک و زکرم نیب هلصاف .دنمان
هب هلزلز
« هلزلز قمع
» تسا فورعم .
هلزلز اه زا رظن یم میسقت هتسد هس هب ًلاومعم قمع :دوش
هلزلز
زا شیب نآ نوناک قمع هک :قیمع یاه 300
.تسا رتمولیک
زلز
هل نیب نآ نوناک قمع هک :طسوتم یاه 70
ات 300 تسا رتمولیک
.
هلزلز
یاه قمع مک قمع هک : نآ
اه زا ۶0 .تسا رتمک رتمولیک
هلزلز قمع هچ ره یبارخ دشاب رتمک اه
هلزلز .دراد یرتشیب یاه قمع زا ًلاومعم اه
جنپ
