Archive of SID
ﻪﯾﺮﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ناﺮﻔﻋز ي 2
) 1392 ( 169 - 156 .
ﯽﺑﺎﯾزرا نﺎﯿﻨﺑ ﺎﺑ ﻦﻫآ تﻼﮐ دﻮﮐ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﺎﻫ داﻮﻣ ﺺﯿﺼﺨﺗ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ وﺮﮑﯿﻣ و ﻮﻧﺎﻧ ي
ﯽﻋارز ناﺮﻔﻋز يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ )
Crocus sativus L.
(
ﯽﯾﺎﻘﺑ ﻢﯿﺴﻧ
1
اﺮﻓ ﯽﮑﻠﻣ هﺪﯿﻌﺳ و
*ﺎﻫ
2
ﯽﻧ
1 - ﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ﺖﻋارز ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻫﺎﺷ ه
2 - ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و ﺖﻋارز هوﺮﮔ رﺎﯾدﺎﺘﺳا
* - لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ :
E-mail: [email protected]
ﯽﯾﺎﻘﺑ ، ن .،
و اﺮﻓ ﯽﮑﻠﻣ ﺎﻫ ﯽﻧ ، س .،
1392 . نﺎﯿﻨﺑ ﺎﺑ ﻦﻫآ تﻼﮐ دﻮﮐ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﻫ
ﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﺺﯿﺼﺨﺗ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ وﺮﮑﯿﻣ و ﻮﻧﺎﻧ ي ناﺮﻔﻋز يﺰﺘﻨ
ﯽﻋارز ) Crocus sativus L.
(.
ﻪﯾﺮﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ناﺮﻔﻋز ي 1
) 2 :(
169 - 156 .
ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ
: 17 / 10 / 1391
شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ :
13 / 11 / 1392
هﺪﯿﮑﭼ
نﺎﯿﻨﺑ ﺎﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ
رﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ناﺮﻔﻋز يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﺺﯿﺼﺨﺗ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ وﺮﮑﯿﻣ و ﻮﻧﺎﻧ توﺎﻔﺘﻣ ي ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ت
رد
ﺷزﻮﻣآ ﻪﻋرﺰﻣ ﯽ
ﻘﺤﺗ و ﯽﺗﺎﻘﯿ زروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ي
ﻋارز لﺎﺳ رد ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
90 - 1389 ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا رﻮﺘﮐﺎﻓ.
ﺎﻫ تﻼﮐ دﻮﮐ عﻮﻧ ود ﻞﻣﺎﺷ ﺶﯾﺎﻣزآ ي
رد ﻮﻧﺎﻧ و ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﻦﻫآ ﻪﺳ
ﺢﻄﺳ ﺮﻔﺻ ، 5 و 10 رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ دﻮﺑ
. داﺪﻌﺗ ،گﺮﺑ لﻮﻃ ﻞﯿﺒﻗ زا ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ داﺪﻌﺗ ،گﺮﺑ
و ،ﻞﮔ ،هژاﺪﭘ ﻞﮐ نز
نزو ﺮﺗ هژاﺪﭘ نزو ،ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻠﺻا
دﺮﮑﻠﻤﻋ ،هژاﺪﭘ ﻪﻟﻼﮐ ﮏﺸﺧ
رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻠﺻا هژاﺪﭘ ﺮﻄﻗ و ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا رد ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ، ﯽﻨﻌﻣ
راد ي ) ﺢﻄﺳ رد 1 ﺎﺗ 5
ﺪﺻرد ( ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﺎﻫ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
راﺪﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ دﺮﺑرﺎﮐ و ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ناﺮﻔﻋز دﺮﮑﻠﻤﻋ ،دﻮﮐ عﻮﻧ ود ﺮﻫ
10 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ
ﻪﻟﻼﮐ ﮏﺸﺧ نزو )
59 ﺪﺻرد ( ﻞﮔ ﺮﺗ نزو ، )
69 ﺪﺻرد (،
ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ) 51 ﺪﺻرد ( گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ، )
62 ﺪﺻرد ( گﺮﺑ لﻮﻃ ، )
14 ﺪﺻرد ( ﯽﻠﺻا هژاﺪﭘ ﺮﻄﻗ ،
) 33 ﺪﺻرد ( هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو و )
42 ﺪﺻرد ( ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﯾدﺮﮔ
. دﺮﺑرﺎﮐ رﺎﻤﯿﺗ 5
ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 56
ﺗ يﺪﺻرد ﺖﺒﺴﻧ هژاﺪﭘ داﺪﻌ
ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ .
ﺖﺤﺗ ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا رد ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺖﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ دﻮﮐ عﻮﻧ
، ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا رد ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ،ﻦﻫآ دﻮﮐ راﺪﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺎﻣا
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ .
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ رﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا رد ﻞﮐ ﻦﻫآ بﺬﺟ 11
ﺶﯾاﺰﻓا وﺮﮑﯿﻣ دﻮﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد ﯽﻨﻌﻣ
راد داد نﺎﺸﻧ . ﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻠﮐ ر
، نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ
وﺮﮑﯿﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻮﻧﺎﻧ نﺎﯿﻨﺑ ﺎﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ﻪﮐ داد ﺮﺛﺆﻣ
ﺮﺗ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ رﺎﻤﯿﺗ تﺎﻔﺻ ﺮﺘﺸﯿﺑ رد ﻪﮐ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ﺞﻨﭘ
لدﺎﻌﻣ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 10
دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﯽﻣ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ ﺪﺷﺎﺑ
.
هژاو ﺎﻫ يﺪﯿﻠﮐ ي : دﻮﮐ ﻮﻧﺎﻧ ،ﻦﻫآ دﻮﮐ ،ﻪﻟﻼﮐ ،ناﺮﻔﻋز ،هژاﺪﭘ .
Archive of SID
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﯽﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ناﺮﻔﻋز Crocus sativus L.
هداﻮﻧﺎﺧ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ
شزرا ﺎﺑ زا ﻖﺒﻧز ب ناﺮﮔ و ﻦﯾﺮﺗ
ﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾﺮﺗ ﺎﻫ
ﺎﯿﮔ ي ﺎﻫ ﯽﻋارز ن
يودا ، ﺎﻫ ﮏﺸﺧ ﻢﯿﻠﻗا ﻪﮐ ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ رد ﺐﻠﻏا ﻪﮐ ﺖﺳا ﺎﯿﻧد رد ي
ﯽﻣ ﺖﺸﮐ ،ﺪﻧراد دﻮﺷ
) Abdullaev, 2003; Melnyk et
al.,2010; Molina et al, 2004 .(
ناﺮﻔﻋز ﺖﯿﻔﯿﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺖﺤﺗ ﺄﺗ ﺮﯿﺛ ﯽﮔﮋﯾو ﺎﻫ و ﯽﺷزﻮﻣآ ،ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ،يدﺎﺼﺘﻗا ﻒﻠﺘﺨﻣ ي
ناﺮﻔﻋز ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ دراد راﺮﻗ نارﺎﮐ
Aghaee &
Rezagholizadeh, 2011) (
يزﺎﺴﻬﺑ و ﯽﻋارز ﻪﺑ تﺎﯿﻠﻤﻋ .
رد مزﻻ تﻻﻮﺤﺗ دﺎﺠﯾا هﺮﺧﻻﺎﺑ و لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺿﺮﻋ و ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ،ﻖﯿﻘﺤﺗ وﺮﮔ رد لﻮﺼﺤﻣ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ ﻊﺿو دﻮﺒﻬﺑ ﺖﻬﺟ نﻮﻨﻓ ﺞﯾوﺮﺗ و شزﻮﻣآ لﻮﺼﺤﻣ ﺖﺷادﺮﺑ ،ﺖﺷاد ،ﺖﺷﺎﮐ ﺪﯾﺪﺟ
ﺖﺳا . ﮏﯿﻨﮑﺗ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﯾﺪﺟ ي ﮏﻤﮐ ناﺮﯾا ناﺮﻔﻋز ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
رازﺎﺑ رد ﺎﺗ ﺪﻨﮐ ﺎﻫ
ﺟ ي ﺎﻬ رﻮﺸﮐ ﺮﯾﺎﺳ يﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺮﻔﻋز ﺎﺑ ﯽﻧ ﺎﻫ
ﻪﺑ
دزادﺮﭙﺑ ﺖﺑﺎﻗر )
Aghaee & Rezagholizadeh, 2011 .(
ناﺮﯾا ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد 85
ج ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﺻرد ﺎﻫ
دﻮﺧ ﻪﺑ ار ناﺮﻔﻋز ﯽﻧ
صﺎﺼﺘﺧا ﻪﺑ ناﺮﯾا رد نآ ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ ﺖﺸﮐ ﺮﯾز ﺢﻄﺳ و ﺖﺳا هداد
ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ور ﻢﺋاد رﻮﻃ ﻪﺑ ،ﺖﺳا
يرﻮﻃ رد نآ ﺖﺸﮐ ﺮﯾز ﺢﻄﺳ ﻪﮐ
نﺎﺳاﺮﺧ نﺎﺘﺳا زا 1
2950 لﺎﺳ رد رﺎﺘﮑﻫ 1352
دوﺪﺣ ﻪﺑ
54550 لﺎﺳ رد رﺎﺘﮑﻫ 1389
ﺪﯿﺳر ه ﺖﺳا ) Anonymous,
.(2011 ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ،ناﺮﻔﻋز ﺖﺸﮐ ﺖﻣﺪﻗ ﻢﻏﺮﯿﻠﻋ
يرﺎﯿﺴﺑ زا يﺮﺘﻤﮐ ﻢﻬﺳ رﻮﺸﮐ رد ﺞﯾار ﯽﻋارز تﻻﻮﺼﺤﻣ زا
يروﺎﻨﻓ ﺎﻫ ﯽﻣﻮﺑ ﺶﻧاد ﺮﺑ ﯽﮑﺘﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ نآ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﻪﺘﺷاد ،ﻦﯾﻮﻧ ي
ﺖﺳا هدﻮﺑ )
Koocheki, 2004 .(
ﻪﺑ ﻮﻧﺎﻧ ﻪﻠﺣﺮﻣ زا راﺬﮔ لﺎﺣ رد ﺞﯾرﺪﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ي
ي
سﻮﺴﺤﻣ رﻮﻀﺣ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺮﻣا ﻦﯾا و ﺖﺳا يدﺮﺑرﺎﮐ و ﯽﺗﺎﯿﻠﻤﻋ ﺮﺗ
رد يروﺎﻨﻓ ﻦﯾا ﺪـﯾدﺮﮔ ﺪﻫاﻮﺧ يزروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ
) Baruah &
Dutta, 2009 .(
دﻮﮐ ﻮﻧﺎﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ،ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد ﺎﻫ
رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
ﯽﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ يزﺎﺳدازآ ﻖﯿﻗد لﺮﺘﻨﮐ ﯽﻣﺎﮔ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺮﺛﺆـﻣ رد
ﺖـﺴﯾز ﻂﯿﺤﻣ ﺎﺑ رﺎﮔزﺎﺳ و راﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد ﺖﻬﺟ ﺪﺷﺎﺑ ) Cui et al., 2006 .(
ﺎﺑ ﺑ دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ يﺮﯿﮔرﺎﮑ ﺎﻫ
اﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ن
دﻮﮐ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺎﻫ
ﻪـﺑ و ﺞﯾرﺪـﺗ ﻪﺑ دﻮﮐ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ،مﻮﺳﺮﻣ ي
ﯽﻣ دازآ كﺎﺧ رد هﺪﺷ لﺮﺘﻨﮐ ترﻮﺻ ﺪﻧﻮﺷ
) Chinnamuthu &
Murugesa, 2009 .(
- 1 ﺖﺳا ﯽﻠﻌﻓ نﺎﺘﺳا ﻪﺳ ﻪﺑ ﻢﯿﺴﻘﺗ زا ﻞﺒﻗ نﺎﺳاﺮﺧ نﺎﺘﺳا رﻮﻈﻨﻣ .
لﻮـﻤﻌﻣ ﮏـﺸﺧ ﻪﻤﯿﻧ و ﮏﺸﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﺮﺘﺸﯿﺑ ناﺮﻔﻋز ﺖﺸﮐ
ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻦﯾا و ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ و كﺎـﺧ ندﻮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ ،ﻻﺎﺑpH
ﻨﺑﺮﮐ و ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ ندﻮﺑ ﻻﺎﺑ تﺎ
ﺎﻫ ﻞﮑـﺸﻣ ﺎﺑ كﺎﺧ دازآ ي
ار ﯽﻋارز تﻻﻮﺼﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﮐ ﯽﻠﮑﺷ ﻪﺑ هدﻮﺑ ﻪﺟاﻮﻣ ﻦﻫآ زوﺮﻠﮐ ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﺪﻫد
) Zuo & Zhang, 2011 .(
ﻦﻫآ ﺖﯿﻤﻫا
دﺮﺒﻫار ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻪﯾﺬﻐﺗ رد ﺎﻫ
ﺎﯿﮔ ﻪﮐ ﯽﯾ ﺎﻫ
بﺬﺟ ياﺮﺑ ن
ﯽﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ ﻦﻫآ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ ﺮﺼﻨﻋ ﻦﯾا درﻮﻣ ،ﺪﻧﺮﯿﮔ
ﺪﯿﮐﺄﺗ
ﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺖﺳا ﻪ . ﮏﯾﺮﻓ نﻮﯾ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻦﻫآ )
(Fe3+
وﺮﻓ ﺎﯾ ) Fe2+
( ﺮﺘﺸﯿﺑ وﺮﻓ نﻮﯾ ﺖﯿﻟﻼﺣ نﻮﭼ ﻪﺘﺒﻟا ،دﻮﺷ بﺬﺟ
ﯽﻣ هﺪﯾد ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺰﯿﻧ نآ بﺬﺟ ،ﺖﺳا دﻮﺷ
. ﺎﯿﮔ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ
زا ن
كﺎﺧ زا ﻦﻫآ بﺬﺟ و ندﻮﻤﻧ لﻮﻠﺤﻣ ياﺮﺑ ﺺﺨﺸﻣ يﮋﺗاﺮﺘﺳا ود ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﻨﻨﮐ
: ﭗﻟ ود رد ﻪﮐ لوا يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺎـﻫ
ي ﺎـﻫ ﮏـﺗ و
ﭗﻟ ﺎﻫ ي ﺎﻫ ﺲﮑﻋ رد ﻪﻨﯿﻣاﺮﮔ ﺮﯿﻏ ي هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻦﻫآ دﻮﺒﻤﮐ ﻪﺑ ﻞﻤﻌﻟا
ﯽﻣ ﺶﻨﮐاو يﺮﺳ ﮏﯾ ،دﻮﺷ ﺎﻫ
ﻒﯾﺎﻇو و ﻞﮑﺷ ظﺎﺤﻟ زا تاﺮﯿﯿﻐﺗ و
ﻪﺸﯾر رد ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﺎﻫ
ﯽﻣ ترﻮﺻ ﺐﺟﻮﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻦﯾا ﻪﮐ دﺮﯿﮔ
ﻂﯿـﺤﻣ زا ﻦـﻫآ ندﻮﻤﻧ بﺬﺟ و ﻞﺣ ياﺮﺑ هﺎﯿﮔ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﺎﯿﮔ ﺎﻫ ﺟ ياﺮﺑ ﻪﺘﺳد ﻦﯾا ن ﻞﺧاد رد ،ﻦﻫآ دﻮﺒﻤﮐ ناﺮﺒ
نﻮﺗوﺮﭘ دﻮﺧ ﻪﺸﯾر )
هﺪﻨﻨﮐ ﺎﯿﺣا (
ﻪﺑ نﻮﺗوﺮﭘ ﻦﯾا ﻪﮐ هدﺮﮐ دﺎﺠﯾا
وﺮـﻓ ﻦـﻫآ ﻪﺑ ﮏﯾﺮﻓ ﻦﻫآ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و هﺪﺷ ﭗﻤﭘ ﻪﺸﯾر زا جرﺎﺧ ﯽﻣ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺖﺳا هﺎﯿﮔ بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ ددﺮﮔ
. مود يﮋﺗاﺮﺘﺳا
ﺎﯿﮔ رد ﺎﻫ ﻪﻨﯿﻣاﺮﮔ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻧ ﺎﻫ
ساﺮﮔ و ﺎﻫ ﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺢﺷﺮﺗ ،ددﺮﮔ
دازآ و ﻪﺸﯾر رد هﺪﻨﻨﮐ ءﺎﯿﺣا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ يزﺎﺳ ﺎﻫ
ﺪﯿـﺳا ﻪـﻠﻤﺟ زا
ﺪﻧﺎﮕﯿﻟ ﺢﺷﺮﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﮏﯿﻟﺎﻣ ﺪﯿﺳا و ﮏﯾﺮﺘﯿﺳ ﺎﻫ
نزو ﺎﺑ ﯽﻟآ ي
ﯽﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺮﯿﻏ ﺪﯿﺳا ﻮﻨﯿﻣآ ﮏﯾ ﻪﮐ رﻮﻓورﺪﯿﺳ مﺎﻧ ﻪﺑ ،ﻢﮐ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ يﺎﯿﺣا و ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا Fe3+
ﻪﺑ Fe2+
ﺖﯿﻟﻼﺣ ﺶﯾاﺰﻓا و
ﯽﻣ ددﺮﮔ ) Marschner, 1986 .(
ﻪﯿﺻﻮﺗ ﻖﺒﻃ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ
) Zuo
& Zhang, 2011 Ahmadi & Jabbari,2009;
( تﻼﮐ مﺮﻓ
تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ يﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﯾارﺎﮐ زا يﺬﻐﻣﺰﯾر ﺮﺻﺎﻨﻋ هﺪﺷ ﯽﻣ رادﻮﺧﺮﺑ مﻮﺳﺮﻣ ﯽﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ ،ﺪﻨﺷﺎﺑ
ار ﻦﻫآ دﻮﺒﻤﮐ ناﻮﺗ
لﻮـﻠﺤﻣ ﺎﯾ ﻪﺸﯾر ﻪﯿﺣﺎﻧ رد هﺪﺷ تﻼﮐ ﻦﻫآ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ -
دﺮـﮐ ناﺮـﺒﺟ هﺎـﯿﮔ گﺮـﺑ و خﺎـﺷ ﻪﺑ نآ ﯽﺷﺎﭘ )
Ahmadi &
Jabbari, 2009 Khoshgophtarmanesh et al., 2011;
.(
هﺪـﻨﻨﮐ تﻼﮐ ﻞﻣﺎﻋ EDDHA
ﻪـﺳ ﻦـﻫآ يدﺎـﯾز ترﺪـﻗ ﺎـﺑ ،
يﺮﯿﮔﻮـﻠﺟ كﺎﺧ رد نآ بﻮﺳر زا و هدﺮﮐ يراﺪﻬﮕﻧ ار ﯽﺘﯿﻓﺮﻇ ﯽﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ ،ﺪﻨﮐ
، ﺶﯾاﺰـﻓا كﺎـﺧ لﻮـﻠﺤﻣ رد ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ
Archive of SID
ﯽﻣ يﺮﯿﮕﻤﺸﭼ داﻮـﻣ ﺢـﺷﺮﺗ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﻪﺸﯾر تروﺎﺠﻣ رد و ﺪﺑﺎﯾ
ﯿﺳا ﯽـﻣ ءﺎﯿﺣا ﯽﺘﯿﻓﺮﻇ ود مﺮﻓ ﻪﺑ ﻦﻫآ ،يﺪ دﻮـﺷ
. ﻪـﮐ ﺎـﺠﻧآ زا
دﺎـﯾز ناﺪـﻨﭼ ﯽـﺘﯿﻓﺮﻇ ود ﻦﻫآ ﺎﺑ هﺪﻨﻨﮐ تﻼﮐ ﻞﻣﺎﻋ يراﺪﯾﺎﭘ ﯽـﺘﺣار ﻪﺑ و هﺪﺷ اﺪﺟ تﻼﮐ زا ﻦﻫآ ﻪﺸﯾر تروﺎﺠﻣ رد ،ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻣ بﺬﺟ ﻪﺸﯾر ﻂﺳﻮﺗ دﻮﺷ
) Malakouti & Samar, 1998 .(
ﺪﻧﻮﯿﭘ نوﺪﺑ هدﺎﺳ ﯽﻨﺑﺮﮐروﺪﯿﻫ ﻪﯾﺎﭘ ﺎﺑ ،ﻦﻫآ تﻼﮐ دﻮﮐ ﻮﻧﺎﻧ ر و ﻻﺎﺑ يراﺪﯾﺎﭘ ﺎﺑ ،نﻮﻣرﻮﻫ نوﺪﺑ ﯽﻨﻠﯿﺗا ﺎﻫ
ﺮﺼﻨﻋ ﯽﺠﯾرﺪﺗ ﺶﯾ
رد ﻦﻫآ ﻊﯿﺳو pH
3 ﺎﺗ 11 ﯽﻣ ﻦﺌﻤﻄﻣ و ﯽﻨﻏ ﻊﺒﻨﻣ ﮏﯾ ﺪﻧاﻮﺗ
ياﺮﺑ ﻦﯿﻣﺄﺗ ددﺮﮔ ناﻮﻨﻋ هﺎﯿﮔ ياﺮﺑ ﯽﺘﯿﻓﺮﻇ ود ﻦﻫآ (Baghaie
et al., 2012) .
ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻫ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﯾﺎﻘﺑ ي )
Baghaie et
al., 2012 (
هﺮﯾز يور ﺮﺷ رد داد نﺎﺸﻧ ﺰﺒﺳ
ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻂﯾا
ﯽﻣ ،يرﺎﯿﺑآ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ناﻮﺗ
ﺶﺷ رد ﻦﻫآ دﻮﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔ ﻮﻠﯿﮐ
ناﺮﺒﺟ ار يرﺎﯿﺑآ رود ﺶﯾاﺰﻓا زا ﯽﺷﺎﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﮐ ،رﺎﺘﮑﻫ دﻮﻤﻧ . نارﺎﮑﻤﻫ و ندﻻ )
LadanMoghadam et al,. 2012 (
دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ﻪﮐﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺺﺨﺸﻣ جﺎﻨﻔﺳا رد ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﯽﻃ چ
ﺎﻫ ر
ﯽﻣ ،ﻦﻫآ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺗ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ ناﻮ 7/
3 ﻦﺗ
ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﺖﺳد يﻼﻓوﺮﯾو ﻢﻗر رد رﺎﺘﮑﻫ رد 76
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد
ﺖﺷاد يﺮﺗﺮﺑ ﺪﻫﺎﺷ .
عاﻮﻧا ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ﯽﺳرﺮﺑ زا ﺲﭘ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ
تﻼﮐ ﺎﻫ ﻞﻣﺎﺷ EDDHA ،
ethylenediamine -
و N 'N BIS
) -O hydroxyphenylacetic (
ﺎﺑ ﯽﻨﺷ ﯽﺳر كﺎﺧ رد 7/pH
7
ﻼﮐ ﺎﺑ ﺎﯾﻮﺳ هﺎﯿﮔ رﺎﻤﯿﺗ ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﻦﻫآ ت
Fe-EDDHA ،
ﺎﺗ ار ﻞﮐ ﻦﻫآ 50
% داد ﺶﯾاﺰﻓا )
Schenkeveld et al.,
( .2008 نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘ هﺰﻤﺣ )
Hamzehpor et al., 2010 (
ﻪﺑ
و ﻢﻫ ﺎﺑ ﺰﻨﮕﻨﻣ و ﻦﻫآ ،يور ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺶﻨﮑﻤﻫ ﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ماﺪﻧا رد ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﯾا ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑ ﻦﻫآ ﺎﻫ
،مﺪﻨﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ ي
نﺎﺨﻠﮔ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺎﻫ
ﺗ ،ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا ي رﺎﻤﯿ
ﺎﻫ يور ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﻞﻣﺎﺷ
) 0 ، 40 و 80 ﯽﻠﯿﻣ كﺎﺧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ (
ﻪﺳ و ﻦﻫآ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ،
ﺰﻨﮕﻨﻣ ﺢﻄﺳ )
0 ، 15 و 30 كﺎﺧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ (
ﻦﯿﻨﭼ ،ﺪﻧدﻮﺑ
تﻼﮐ ﯽﮐﺎﺧ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ Fe-EDDHA
ﺚﻋﺎﺑ
ﻪﺷﻮﺧ رد ﺰﻨﮕﻨﻣ و يور ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﮐ )
زا ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 6/
46 و
31 / 43 ﻪﺑ 18 / 44 و 76 / 33 ﯽﻠﯿﻣ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ (
ﻪﻗﺎﺳ و ) زا ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 35
/ 34 و 43 / 24 ﻪﺑ 97 / 25 و 42 / 20 ﯽﻠﯿﻣ
ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ رد مﺮﮔ (
نآ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا و ﺎﻫ
رد ﻪﺸﯾر
ﺪﯾدﺮﮔ . و ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ زا ﺐﺟﻮﻣ هراﻮﻤﻫ ،ﻦﻫآ دﻮﺒﻤﮐ
ﯽﻣ ﺖﺳﻼﭘوﺮﻠﮐ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺐﯾﺮﺨﺗ دﻮﺷ
) Ahmadi & Jabbari,
.(2009 ﺎﺠﻧآ زا ﺗ ﻪﮐ دﻮﮐ نﻮﻨﮐﺎ ﺎﻫ
و ﻮﻧﺎﻧ سﺎﯿﻘﻣ رد ﻦﻫآ ﻪﺗﻼﮐ ي ﺪﺸﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ناﺮﻔﻋز ﺪﺷر و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﺮﺛا ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ وﺮﮑﯿﻣ
ه ا ،ﺪﻧ
تﻼﮐ و ﻦﻫآ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ ﺮﺛا ﯽﺑﺎﯾزرا فﺪﻫ ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﻦﻫآ
يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﺺﯿﺼﺨﺗ هﻮﺤﻧ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ناﺮﻔﻋز .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﺑ ﻮﻧ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ راﺪﻘﻣ و ع
كﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ،ناﺮﻔﻋز -
ﺎﻫ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ ي ﻪﺳ
ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ و ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻋرﺰﻣ رد راﺮﮑﺗ
ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد رد
ﯽﻋارز لﺎﺳ 90
-
1389 لوﺪﺟ رد ﻪﻋرﺰﻣ ﯽﻤﯿﻠﻗا و ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ تﺎﺼﺨﺸﻣ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا 1
ﺳا هﺪﺷ هدروآ ﺖ
.
رﻮﺘﮐﺎﻓ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ ﻦﻫآ دﻮﮐ عﻮﻧ ود ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ لوا
) قﺮﺷ راﺮﺣا روﺪﺻ نﺎﯿﻨﺑ ﺶﻧاد ﺖﮐﺮﺷ يﺪﯿﻟﻮﺗ (
تﻼﮐ و
نﺎﯿﻨﺑ ﺎﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ EDDHSA
) ﺎﯿﻟﺎﺘﯾا رﻮﺸﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ (
و رﻮﺘﮐﺎﻓ
،ﺮﻔﺻ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد دﻮﮐ راﺪﻘﻣ ،مود 5
و 10 رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
دﻮﺑ .
ﻪﻨﺑ ﺎﻫ تﺮﮐ رد ﺎﻫ ضﺮﻋ ﻪﺑ ﯽﯾ ود
لﻮﻃ رد ﺮﺘﻣ ﺞﻨﭘ
ﺖﺸﮐ ﺮﺘﻣ
ﺪﺷ . ﻪﻨﺑ ﺎﻫ ﯽﻧزو هدوﺪﺤﻣ رد هﺪﺷ ﺖﺸﮐ ي 12
- 8 راﺮﻗ مﺮﮔ
ﺪﻨﺘﺷاد . ﻪﻨﺑ ﺎﻫ رد تﺮﮐ ﺮﻫ رد ﺖﺸﻫ
ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﺑ ﻒﯾدر 20
ﯽﺘﻧﺎﺳ -
ﻒﯾدر يور ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﺮﺘﻣ ﺞﻨﭘ
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻖﻤﻋ رد ،ﺮﺘﻣ 15
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
ﺦﯾرﺎﺗ رد 25
ﺪﺷ ﺖﺸﮐ رﻮﯾﺮﻬﺷ .
ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا كﺎﺧ ﻪﯾﺰﺠﺗ
بآ و كﺎﺧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ )
لوﺪﺟ 2 ( كﺎﺧ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ و ﺖﺳا نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﺒﻤﮐ رﺎﭼد ﻪﻋرﺰﻣ 100
هروا رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ )
ﯽﻄﯿﺴﻘﺗ ﻞﮑﺷ ﻪﺑ (
تﺮﮐ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﻓﺎﺿا
ًﺎﺘﺒﺴﻧ كﺎﺧ ﯽﻟآ هدﺎﻣ ،ﺪﺷ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ و هدﻮﺑ ﻦﯿﯾﺎﭘ
40
ﺪﺷ هداد ﯽﻋارز ﻦﯿﻣز ﻪﺑ ﺖﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ .
رﺎﻤﯿﺗ ﺎﻫ ي
ﺎﻣز رد ﻦﻫآ يدﻮﮐ تﺮﮐ ﻞﺧاد ﯽﻫﺪﻠﮔ زا ﻞﺒﻗ يرﺎﯿﺑآ ن
ﺎﻫ
ي راﺮﻗ ﺖﺧاﻮﻨﮑﯾ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا لﻮﺼﺣ ياﺮﺑ .ﺪﺷ لﺎﻤﻋا ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ،تﺮﮐ ﺢﻄﺳ مﺎﻤﺗ رد ﻪﺸﯾر ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﯿﺣﺎﻧ رد دﻮﮐ ﻦﺘﻓﺮﮔ اﺪﺘﺑا
دﻮﮐ ﺎﻫ
ًﻼﻣﺎﮐ يﺮﻄﺑ رد ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ي ﻦﯿﺣ رد ﺲﭙﺳ هﺪﺷ ﻞﺣ
تﺮﮐ ﻪﺑ يرﺎﯿﺑآ ﺎﻫ
ﺪﻧﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ي .
ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ مزﻻ
ﯿﻟد ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و لوا لﺎﺳ رد ﻞﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ندﻮﺑ ﺰﯿﭼﺎﻧ ﻞ
مﺪﻋ لﺎﻤﺘﺣا ﺮﯿﺛﺄﺗ
رﺎﻤﯿﺗ ﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ي ﺎﻫ
رد ﻞﮔ ي
رﺎﻤﯿﺗ ،لوا لﺎﺳ ﺎﻫ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﺳرﺮﺑ و ﺪﺷ لﺎﻤﻋا ﺰﯿﻧ مود لﺎﺳ رد
ﯽﮔﮋﯾو ﺮﯾﺎﺳ و ﺎﻫ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا مود لﺎﺳ رد .
ﻒﻠﻋ ﺎﺑ هزرﺎﺒﻣ ياﺮﺑ ﺎﻫ
ي
Archive of SID
ﻧﺎﺘﺴﺑﺎﺗ باﻮﺧ نﺎﻣز و ﺪﺷر هرود لﻮﻃ رد زﺮﻫ ﺎﺑ ﻦﯿﺟو ،هﺎﯿﮔ ﻪ
ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺖﺳد .
لوﺪﺟ 1 - ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻔﻋز ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻋرﺰﻣ ﯽﻤﯿﻠﻗا و ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ تﺎﺼﺨﺸﻣ
Table 1– Geographic and climatic characteristics of Saffron Research Farm of Shahed University
لوﺪﺟ 2 - ﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻪﻋرﺰﻣ ك
) ﻖﻤﻋ 20cm - 0(
Table 2- Physical and chemical properties of soil (0-20 cm depth)
Soil texture )
dS.m-1 (
EC Saturation
extract pH TNV (%)
OM (%) (%)N K
(mg.kg-1) Zn
(mg.kg-1) Fe
(mg.kg-1) P
(mg.kg-1)
Silty loam 6.85
7.5 19.33
0.73 0.07
25 507
0.98 2.2
ﺑ هزاﺪﻧا رﻮﻈﻨﻤ رد مود لﺎﺳ رد ،ناﺮﻔﻋز ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺮﯿﮔ
ﯽﻫﺪﻠﮔ مﺎﮕﻨﻫ )
25 هﺎﻣﺮﻬﻣ ( تﺪﻣ ﻪﺑ 15 ﺢﻄﺳ زا زور 1
ﺮﺘﻣ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يرادﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ تارداﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ تﺮﮐ ﺮﻫ زا ﻊﺑﺮﻣ .-هزاﺪﻧا ﻪﻟﻼﮐ ﮏﺸﺧ نزو و ﻪﻟﻼﮐ ﺮﺗ نزو ،ﻞﮔ ﺮﺗ نزو ،ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ﻫد گﺮﺑ نﺎﻣز رد و ﺪﯾدﺮﮔ يﺮﯿﮔ و ﻪﻨﺑ ﺮﻫ گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﻞﻣﺎﮐ ﯽ
هزاﺪﻧا گﺮﺑ ﺮﻫ لﻮﻃ ﺪﺷ يﺮﯿﮔ
. گﺮﺑ ﺎﻫ ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ
شور ﺎﺑ ﯽﻤﺗا بﺬﺟ هﺎﮕﺘﺳد ﻂﺳﻮﺗ ﺰﻧﻮﺟ
نارﺎﮑﻤﻫ و )
Jones et
al., 1991 (
ﻪﯿﻬﺗ لﺪﻣ ﮏﯿﻤﺗا هﺎﮕﺘﺳد ﻂﺳﻮﺗ و ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺋاﺮﻗ
.
هزاﺪﻧا ﺖﻬﺟ دﺮﮑﻠﻤﻋ ناﺰﯿﻣ رد ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ،ﻞﮐ ﻦﻫآ بﺬﺟ يﺮﯿﮔ
ﺮﺿ ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﻞﮐ ﻦﻫآ بﺬﺟ راﺪﻘﻣ و ﺪﯾدﺮﮔ ب
ﯽﻠﯿﻣ ﺪﺷ نﺎﯿﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔ .
هژاﺪﭘ ﺖﺸﻬﺒﯾدرا نﺎﯾﺎﭘ رد ﺎﻫ
ود زا
داﺪﻌﺗ و ﺪﺷ جرﺎﺧ ﯽﻨﮐ ﻪﮑﺸﺧ ترﻮﺻ ﻪﺑ تﺮﮐ ﺮﻫ ﯽﻄﺳو ﻒﯾدر هژاﺪﭘ ﺮﺗ نزوو ﯽﻠﺻا يﺮﺘﺧد هژاﺪﭘ ﺮﻄﻗ ،هژاﺪﭘ ﻞﮐ ﺎﻫ
يﺮﺘﺧد ي
هزاﺪﻧا ﺪﺷ يرادﺮﺑ ﺖﺷاددﺎﯾ و يﺮﯿﮔ .
هداد ﺎﻫ ﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ي ﻂﺳﻮ
مﺮﻧ يرﺎﻣآ راﺰﻓا SAS 9.1
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺎﻫ
ﻨﻣاد ﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪا
ي ﺢﻄﺳ رد ﻦﮑﻧاد ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا
ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﮔﮋﯾو ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ و عﻮﻧ ﺮﺛا ﺎﻫ
ي هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ هﺪﺷ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺳا . ﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ و ﻦﻫآ دﻮﮐ عﻮﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﺮ
ﯽﮔﮋﯾو مﺎﻤﺗ ﺎﻫ
ﺮﻄﻗ ،هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو ،ﺮﺗ ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺰﺟ ﻪﺑ
ﯽﻨﻌﻣ گﺮﺑ لﻮﻃ و هژاﺪﭘ دﻮﺑ راد
) لوﺪﺟ 3(
.
10 دﺮﺑرﺎﮐ رﺎﻤﯿﺗ رد ﻞﮔ داﺪﻌﺗ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
27 ﺪﺻرد
دﻮﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ دﻮﮐ رﺎﻤﯿﺗ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ .
دﻮﮐ راﺪﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا دﻮﮐ عﻮﻧ ود ﺮﻫ رد ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ﻦﻫآ ﺖﻓﺎﯾ
،
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا يﺮﺘﺸﯿﺑ تﺪﺷ ﺎﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ رﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﻟو .
دﺮﺑرﺎﮐ رﺎﻤﯿﺗ ﺞﻨﭘ
و تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 10
تﻼﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ )
ﻞﮑﺷ 1 - (A ﯽﻤﻫاﺮﻓ .
ﻞﮑﺷ ﻪﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺮﺛﺆﻣ
ﯽﻣ ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ي دﻮﺷ
) Koocheki, 2011 (؛
ﻪﺑ يرﻮﻃ ﺮﺑ ﻪﮐ زﺎﯿﻧ فﻼﺧ دﻮﮐ
ﻦﯾا ﻢﮐ ي
دوﺪﺣ ،هﺎﯿﮔ 16
ﺎﺗ 80 ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻪﺑ ﻞﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺪﺻرد ﺎﻫ
ي .(Temperini et al., 2009) ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑاو كﺎﺧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
Longitude
Latitude Altitude
(m) Maximum
temperature (°C)
Minimum temperature
(°C ) Climate
Rainfall (mm)
لﻮﻃ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ضﺮﻋ
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ عﺎﻔﺗرا
) ﺮﺘﻣ ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ يﺎﻣد (
) داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد (
ﻪﻨﯿﻤﮐ يﺎﻣد ) داﺮﮔ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﻢﯿﻠﻗا (
ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ) ﺮﺘﻣ ﯽﻠﯿﻣ (
.48′
° 53 .31′
° 36 1050
40 -8.5
Semi-arid 259
Archive of SID
Archive of SID
Archive of SID
ﻞﮔ ﺮﺗ نزو ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ راﺪﻘﻣ و عﻮﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ دﺮﺑرﺎﮐ رﺎﻤﯿﺗ يﺮﺗﺮﺑ يﺎﯾﻮﮔ 10
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 58
ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد )
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻞﮔ ﺮﺗ نزو ﻦﯾﺮﺗ (
دﻮﺑ . ﻦﯾا رد
دﺮﺑرﺎﮐ رﺎﻤﯿﺗ ﺖﻔﺻ ﺞﻨﭘ
و تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 10
تﻼﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
رﺎﻤﯿﺗ زا ﺪﻌﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ 10
رد يرﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ زا تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ هوﺮﮔ ﮏﯾ )
ﻞﮑﺷ 1 - .(B
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ هدﻮﺑ راﺬﮔ ﺮﺛا ﻞﮔﺮﺗ نزو ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺪﻫد
ﺖﺳا
؛ يرﻮﻃ ﻪﺑ دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ﻪﮐ 5
و 10 ﻦﻫآ دﻮﮐ ود ﺮﻫ زا مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
نآ زا ﯽﮐﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﮔ ﺮﺗ نزو تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﺛﺆﻣ
هدﻮﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ دﻮﮐ زا ﺮﺗ
ﺖﺳا . رﺎﻤﯿﺗ رد ﻞﮔ ﺮﺗ نزو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺞﻨﭘ
و تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
10 ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﺎﺑ ،تﻼﮐ دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯽﯾآرﺎﮐ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺳر
ﺖﻔﺻ ﻦﯾا رد ،ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ دﻮﮐ ﯽﻫددﻮﮐ راﺪﻘﻣ ﻒﺼﻧ ﺮﺛﺆﻣ
ﺖﺳا هدﻮﺑ .
و عﻮـﻧ ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮـﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻘﻣ ﻪﻟﻼﮐ ﺮﺗ نزو ﺖﻔﺻ ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ راﺪ ﺮﺛﺆﻣ
رﻮﺘﮐﺎﻓ و دﻮﺒﻧ ﺎﻫ
ي ﺢﻄﺳ رد ار ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣﺖﻔﺻ هدﺎﺳ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ لﺎـﻤﺘﺣا
ﮏﯾ ﺖﺤﺗ ﺪﺻرد ﺮﯿﺛﺄﺗ
داد راﺮﻗ . رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ رد ﺎﻫ
ﻮﻧﺎﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ي
ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻦﻫآ تﻼﮐ 45
ﺖﺒـﺴﻧ ﺮﺗ ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
ﻪﺑ دﻮﮐ راﺪﻘﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ،ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ ﻪﺑ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﻞﮑﺷ
ﺖﺳا هداد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار ﺖﻔﺻ ﻦﯾا
؛ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ
رﺎﻤﯿﺗ لﺎﻤﻋا ﺎﻫ
يدﻮﮐ ي ﺞﻨﭘ
و مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 10
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ 40
و 100 ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﺻرد
ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ ﺮﺗ )
لوﺪﺟ 4 .(
ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا زا ﯽﺷﺎﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﻞﮔ رد ﻦﻫآ ﺮﺼﻨﻋ ﯿﮕﻧا
ﺪـﺷﺎﺑ نﺎـﯿﻘﺒﻧز هداﻮﻧﺎـﺧ رد ﺮﺘـﺸﯿﺑ يﺰ
. شزرا ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﺮﺗ ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑاو نآ ﻪﺑ ناﺮﻔﻋز لﻮﺼﺤﻣ يدﺎﺼﺘﻗا .
ﯽـﺳرﺮﺑ ﺎـﻫ ي نارﺎـﮑﻤﻫ و يﺪـﯿﻣا )
(Omidi et al., 2010
ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ﻪﻟﻼﮐ ﺮﺗ نزو و ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ﻦﯿﺑ ﯽﯾﻻﺎﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ داﺪﻌﺗ ﻪﭼﺮﻫ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ددﺮـﮔ ﻞﺻﺎﺣ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﻞﮔ
ﻪـﺘﻓﺎﯾ ﺎـﺑ ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﺳﺪﺑ ﺰﯿﻧ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﻟﻼﮐ ﺎـﻫ
ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ي
دﻮﺑ رﺎﮔزﺎﺳ ﺰﯿﻧ ﺮﺿﺎﺣ .
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪﺳر
ﻪﮐ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ
ﯽﯾارﺎـﮐ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ و ﻦـﻫآ ﺮﺼﻨﻋ دﻮﺒﻤﮐ ﺪﯿﯾﺎﺗ و كﺎﺧ ﺶﯾﺎﻣزآ فﻼﺘـﺧا ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ،تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ يﻻﺎﺑ 7/
61 دﺮـﮑﻠﻤﻋ يﺪـﺻرد
ﺎﻤﯿﺗ رد ﺮﺗ ﻪﻟﻼﮐ ر
10 ا رود ،ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ز
ﯽﻤﻧ رﺎﻈﺘﻧا ﺪﺷﺎﺑ
.
ﺖﺤﺗ ﺰﯿﻧ ﻪﻟﻼﮐ ﮏﺸﺧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺶﯾﺎﻣزآ ﻞﻣاﻮﻋ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ )
لوﺪﺟ 3(
؛ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ
ﻞﮑﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ 1
- ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ C رﺎﻤﯿﺗ
10
ﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ و تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ نا
6/
3 و 5/
1 رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
دﻮﺑ رﺎﺘﮑﻫ .
دﺮﺑرﺎﮐ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺞﻨﭘ
ﺎﺑ تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 10
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ .
ﻪﺑ ﮏﺸﺧ ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﺳا ﺺﺨﺸﻣ ﻞﮑﺷ رد ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮕﻧﺎﻤﻫ رﻮﻃ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺤﺗ ي ﺮﯿﺛﺄﺗ
رﺎﻤﯿﺗ ﺎﻫ ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ يدﻮﮐ ي
ﻔﺻ تاﺮﯿﯿﻐﺘﺗ ﺪﻧور ﺎﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ،ﻞﮔﺮﺗ نزو تﺎ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻪﺘﻓر رﺎﮐ ﻪﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ عﻮﻧ و راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ رد ﻪﻟﻼﮐ ﺮﺗ ﯽﻣ رﻮﮐﺬﻣ تﺎﻔﺻ ﺎﺑ ﺖﻔﺻ ﻦﯾا يﻻﺎﺑ ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ زا ﯽﮐﺎﺣ ﻪﮐ -
ﺪﺷﺎﺑ ) Omidi et al., 2010 .(
رﺎﻤﯿﺗ 10 ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 2/
59 ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد
ﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ،ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ ﮏﺸﺧ ﻪ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﺑ ﻮﺴﻤﻫ ﻪﮐ ﺎﻫ
ﺮﺑ ﯽﻨﺒﻣ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ي ﺮﺛﺆﻣ
ﺮﺻﺎﻨﻋ ندﻮﺑ
يﺬﻐﺗ ﺎﻫ ﺮﺑ ﻪﻨﺑ نزو و ﺖﺑﻮﻃر ،ﺎﻣد ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﯾﺎﺳ رﺎﻨﮐ رد ي
ﮏﺸﺧ ﻪﻟﻼﮐ نﺎﻤﻫ ﺎﯾ ناﺮﻔﻋز دﺮﮑﻠﻤﻋ )
Koocheki et al.,
2011; Gresta et al, 2009 (
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . زا ﻪﻋرﺰﻣ ندﻮﺑ ﺮﯿﻘﻓ
فﺮﻃ ﮏﯾ زا ﻦﻫآ يﻮﺘﺤﻣ ﺮﻈﻧ ر رد تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ ﯽﯾارﺎﮐ و
ﺎﻫ ﺶﯾ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ دﺎﯾز لﺎﻤﺘﺣا ﻪﺑ ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا ﯽﺠﯾرﺪﺗ ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ .
ترﻮﺻ ود ﺮﻫ رد تﻼﮐ ندﻮﻤﻧ ﻪﻓﺎﺿا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﮏﺸﺧ ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ و تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ زا ﯽﮐﺎﺣ دﻮﺧ ﻪﮐ هﺪﺷ ﺮﺛﺆﻣ
دﻮﺑ نآ يﺪﯿﻠﮐ ﺶﻘﻧ و ﻦﻫآ ﺮﺼﻨﻋ ن
ﺮﻓ رد آ ﺪﻨﯾ ﺎﻫ ﺗ ي ﯽﻣ ﮏﯿﻟﻮﺑﺎﻧآ و ﺲﻔﻨ ﺪﺷﺎﺑ
) Zuo & Zhang,
.(2011 ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻠﺻا هژاﺪﭘ نزو ﺮﺑ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ و عﻮﻧ ﯽﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ
؛ ﻪﺑ
هژاﺪﭘ نزو ﻪﮐ يﻮﺤﻧ ﺎﻫ
رﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﻠﺻا ي 10
تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ 70
دﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد .
زا ﺪﻌﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
رﺎﻤﯿﺗ ،رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا ﺎﻫ
دﺮﺑرﺎﮐ ي ﺞﻨﭘ
مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺎﻧ
ﻮﻧ و تﻼﮐ 10
ﻪﺑ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ناﺰﯿﻣ 50 ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﺗﺮﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد )
لوﺪﺟ 4 .(
لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ 3
داد نﺎﺸﻧ ﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﻪﮐ
هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو ﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺪﺸﻧ
، رد دﻮﮐ راﺪﻘﻣ و عﻮﻧ تاﺮﺛا ﯽﻟو
ﺢﻄﺳ ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﯽﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ . ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ
دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ 5
و 10 ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ تﻼﮐ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
Archive of SID
هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو ﺎﻫ
ﺪﯾدﺮﮔ
؛ يرﻮﻃ ﻪﺑ هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﮐ
) 2260 رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ (
ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ ﺮﺑاﺮﺑ رد
) 1915 رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ (
دروآ دﻮﺟو ﻪﺑ )
لوﺪﺟ 4 .(
هداد ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺎﻫ
هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ي داد نﺎﺸﻧ
ﻪﮐ ﯽﻠﺻا هژاﺪﭘ ﺮﻄﻗ
ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺢﻄﺳ رد دﻮﮐ حﻮﻄﺳ و عﻮﻧ ﯽﻠﺻا تاﺮﺛا لﺎﻤﺘﺣا
ﮏﯾ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ يرﺎﻣآ ﺪﺻرد )
لوﺪﺟ 3 .(
هژاﺪﭘ ﺮﻄﻗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ رﺎﻤﯿﺗ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺳرﺮﺑ رد ﯽﻠﺻا ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺘﺸﯿﺑ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ . 5 و10 دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ ﯽﻠﺻا هژاﺪﭘ ﺮﻄﻗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
28 و 13 ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﻓﺎﯾ
) لوﺪﺟ 4(
.
هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﻫ
) لوﺪﺟ 3 (
ﺪﺻرد ﮏﯾ ﺢﻄﺳ رد هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ و عﻮﻧ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺳا . رﻮﻃ ﻪﺑ هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ي
، و دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ رﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﻟ
ﺎﺗ ﺞﻨﭘ رﻮﻃ ﻪﺑ هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﯽﻨﻌﻣ
راد و ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ي
ﻪﺑ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ نآ زا ﺲﭘ 10
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ نآ راﺪﻘﻣ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
) ﻞﮑﺷ 1 - .(D
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ دﺮﺑرﺎﮐ ﺖﺤﺗ هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺞﻨﭘ
ﮐذ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺘﺒﻟا ،ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮ
رﺎﻤﯿﺗ ﺎﻫ دﺮﺑرﺎﮐ ي 10
ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ و تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا )
لوﺪﺟ 4 .(
ﻪﯾﺰﺠﺗ
لوﺪﺟ رد گﺮﺑ لﻮﻃ ﺲﻧﺎﯾراو 3
و عﻮﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﺮﺛا ياراد دﻮﮐ حﻮﻄﺳ ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺢﻄﺳ رد لﺎﻤﺘﺣا يور ﺪﺻرد ﮏﯾ
ﺎﯿﮔ ﻪﮐ يﻮﺤﻧ ﻪﺑ ،ﺖﺷاد ﺖﻔﺻ ﻦﯾا ﺎﻫ
تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ ﺎﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ن
ﺪﻨﺘﺷاد يﺮﺘﺸﯿﺑ گﺮﺑ لﻮﻃ .
ﺐﺒﺳ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﺪﯾدﺮﮔ گﺮﺑ لﻮﻃ ﺶﯾاﺰﻓا .
ﻦﯿﺑ يرﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ زا ﺖﺳا ﺮﮐذ ﻞﺑﺎﻗ
دﺮﺑرﺎﮐ 5 و 10 فﻼﺘﺧا دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺪﺸﻧ هﺪﯾد
) لوﺪﺟ 4 .(
لوﺪﺟ رد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﯽﺳرﺮﺑ 3
ﺮﺛا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ
ﯽﻨﻌﻣ راد اﻮﻋ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ ﺢﻄﺳ رد گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻞﻣ
ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . هداد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﻫ
داﺪﻌﺗ داد نﺎﺸﻧ
دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﺛا رد ﺮﺘﺸﯿﺑ گﺮﺑ 10
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 60
رﺎﻤﯿﺗ و ،ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﺻرد ﺎﻫ
دﺮﺑرﺎﮐ ي 5
و تﻼﮐﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
10 ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 45
ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺶﯾاﺰﻓا )
ﻞﮑﺷ 2 - .(F ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ
، راﺪﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﺘﻓر رﺎﮐ ﻪﺑ دﻮﮐ عﻮﻧ ود ﺮﻫ زا دﻮﮐ
،
ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ دﻮﮐ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ رد ﺶﯾاﺰﻓا تﺪﺷ ﯽﻟو دﻮﺑ
. هداد ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ لوﺪﺟ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﻫ
) لوﺪﺟ 3 ( داد نﺎﺸﻧ
ﺮﺛا دﻮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ
راد رد ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑ
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد گﺮﺑ
، زا ﻞﻣﺎﻋ ود ﻦﯾا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و دﻮﮐ عﻮﻧ ﯽﻟو
ﺮﺛا يرﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ ﯽﻨﻌﻣ
راد داﺪﻧ نﺎﺸﻧ ي .
هداد ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﻫ
يﺮﺗﺮﺑ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ يدﻮﮐ حﻮﻄﺳ ياﺮﺑ
ﯽﻣ ﺪﻫﺎﺷ ماﺪﻧا رد ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا و ﺪﺷﺎﺑ
ﺪﺷ ﯽﯾاﻮﻫ )
ﻞﮑﺷ 3 .(
ا ﺮﮐذ نﺎﯾﺎﺷ ﺳ
ﺖ ، دﺮﺑرﺎﮐ ﺞﻨﭘ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﮏﯾ رد ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﻦﻫآ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ. نزو ،ﻪﻟﻼﮐ ﮏﺸﺧ نزو ﺮﺘﺸﯿﺑ نزو ،ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ،ﻪﻟﻼﮐ ﺮﺗ
،ﻞﮔ ﺮﺗ
هژاﺪﭘ نزو ،هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو ،هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ ،گﺮﺑ لﻮﻃ ،گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ دﻮﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ،ﯽﻠﺻا هژاﺪﭘ ﺮﻄﻗ و ﯽﻠﺻا ﺪﯾدﺮﮔ
.
ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﻤﻫاﺮﻓ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺮﺑ ﺎﻫ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ي
ﯽﻣ ،ﯽﻋارز ددﺮﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
(Behdani et
al., 2005) .
ﺳﻮﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ تﻼﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ ﻂ
ﯽﻣ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﺶﻧﺎﺳر رد ﻮﻧﺎﻧ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﺎﺑ تﻼﮐ ﯽﯾارﺎﮐ زا ﯽﺷﺎﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺮﻓ رد ﻦﻫآ ﺮﺼﻨﻋ ﻪﻨﯿﻬﺑ ﯽﻤﻫاﺮﻓ و آ
ﺪﻨﯾ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ي .
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﺮﻓ نﺪﺷ لﺎﻌﻓ ﺎﺑ آ
ﺪﻨﯾ ﺎﻫ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﯽﮑﯾژﻮﻟوﺰﯿﻓ ي يزﺎﺳ
ﯽﻣ قﺎﻔﺗا ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺪﻨﯾاﺮﻓ دﻮﺒﻬﺑ نآ ﯽﭘ رد ﻪﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻓا
ﺪﺘ
ن و ﺎﻫ
ًﺎﺘﯾ ناﺮﻔﻋز گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻫ
ﺎﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ي
ﺖﺳا هﺪﯾدﺮﮔ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ .
و يدﺎﺑآ ﻢﮑﺣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺎﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا
نارﺎﮑﻤﻫ (Hokmabadi et al., 2006)
دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ 20
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﻦﻫآ تﻼﮐ
5/
3 يﻮﺘﺤﻣ يﺮﺑاﺮﺑ
ﮔ ﻪﺘﺴﭘ ﺖﺧرد رد گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺺﺧﺎﺷ و ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﺪﯾدﺮ
. ﯽﺳرﺮﺑ -
ﺎﻫ يدﺪﻌﺘﻣ ي )
Zuo & Zhang, 2010; Marschner, 1995 (
ﻣ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﺆ
زا ﺐﺟﻮﻣ هراﻮﻤﻫ ،ﻦﻫآ دﻮﺒﻤﮐ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺪﯾ
ﺶﻫﺎﮐ و ﺖﺳﻼﭘوﺮﻠﮐ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺐﯾﺮﺨﺗ و ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ ﻢﯾﺰﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺎﻫ
ﯽﻣ زاﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ و زﻻﺎﺗﺎﮐﺮﯿﻈﻧ زاﺪﯿﺴﮐا ي ددﺮﮔ
.
ﺎﻧ دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﺛا رد گﺮﺑ لﻮﻃ و داﺪﻌﺗ رﻮﻃ ﻪﺑ تﻼﮐﻮﻧ
ﯽﻨﻌﻣ راد ي
صﻮﺼﺧ رد هﺪﺷ ﻪﺋارا ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺷاد ﺶﯾاﺰﻓا تﻼﮐ ﺎﺑ سﺎﯿﻗ رد فﻼﺘﺧا ﻦﯾا ﻦﻫآ ﺶﻘﻧ و تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ رﺎﺘﺧﺎﺳ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻦﯾا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﯾارﺎﮐ ﺮﺑ ﻞﯿﻟد ﺪﻫﺎﺷ و ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻫ ﻮﻧﺎﻧ ﺎﯾ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻮﻧﺎﻧ داﻮﻣ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد هﺪﻣآ ﻞﻤﻋ ﻪﺑ ي
ﻋ ﻪﺑ سﺎﯿﻘﻣ لﺮﺘﻨﮐ ﻞﻗﺎﻧ ﺎﯾ يدﻮﮐ ﻞﻣﺎﺣ ناﻮﻨ
هﺪﻨﻨﮐ ر ي ﺎﻫ يزﺎﺳ
دﻮﮐ دﺎﺠﯾا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ
يراوﺪﯿﻣا ءﺎﺸﻨﻣ ﻮﻧﺎﻧ يروﺎﻨﻓ ،ﺪﻨﻤﺷﻮﻫ ي -
ﺎﻫ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ زا رﻮﺒﻋ ﺖﻬﺟ رد يرﺎﯿﺴﺑ ي ﺎﻫ
دﻮﺟﻮﻣ ﯽﮑﯿﻨﮑﺗ ي
Archive of SID
لﺮﺘﻨﮐ و مارآ يزﺎﺳدازآ هار ﺮﺳ ﺮﺑ هﺪﺷ
دﻮﮐ ﺮﺻﺎﻨﻋ ي ﺎﻫ
هﺪﺷ
ﺖﺳا ) Cui et al., 2006 .(
ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺮﺗﺮﺑ ﺎﯿﮔ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ
ﺎﻫ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ ﺎﺑ هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ن
ﯽﻣ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ داﻮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
داﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﻨﯿﻬﺑ لﺎﻘﺘﻧا و ﺮﺘﺸﯿﺑ گﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﺐﺒﺳ ﻪﺑ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﻪﻨﺑ ﺲﭙﺳ و ﻞﮔ لوا ﻪﻠﺣﺮﻣ رد نزﺎﺨﻣ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ )
هژاﺪﭘ ( ﺪﺷﺎﺑ .
ﯽﺸﯾاز و ﯽﺸﯾور ﺪﺷر )
گﺮﺑ و ﻞﮔ ياﺰﺟا ،ﻞﮔ (
ﺑ ناﺮﻔﻋز هﺎﯿﮔ ﻪ
ﯽﻧﺎﻣز صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑاو هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﻪﮐ ﻪﺑ عوﺮﺷ ﻪﺸﯾر ﻪﯿﺣﺎﻧ رد ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ و ﻪﺘﻓر ﻻﺎﺑ ﻪﻋرﺰﻣ ﻦﺳ ﯽﻓﺮﻃ زا و هدﻮﻤﻧ ﺶﻫﺎﮐ
، هژاﺪﭘ ﻢﮐاﺮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﻫ
،يﺮﺘﺧد ي
ياﺮﺑ ﻪﺗﻮﺑ ﻦﯿﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﺶﯾاﺰﻓا و ﯽﺳﺮﺘﺳد ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﻦﯿﻣﺄﺗ
ﻧ ﺎﻬ هد ﺎﻫ ﯽﻣ ﯽﻣ ددﺮﮔ لدﺎﻌﺘﻣ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﺎﺑ ناﻮﺗ
و ﻦﯿﻣﺄﺗ ﻪﻨﺑ زﺎﯿﻧ ﺎﻫ
ﺪﯿﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار دﺮﮑﻠﻤﻋ (Hokmabadi et al., 2006;
Behdani et al., 2005).
هژاﺪﭘ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻫ
هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﺎﻫ
رد
دﺮﺑرﺎﮐ 5 و 10 ناﺰﯿﻣ ﮏﯾ ﻪﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﮐ ،ﺖﺷاد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﻫ
رﺎﻤﯿﺗ رد ﺞﻨﭘ
ﻠﯿﮐ مﺮﮔﻮ
دﺮﺑرﺎﮐ رﺎﻤﯿﺗ زا ﺶﯿﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ رﺎﺘﮑﻫ رد 10
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
هژاﺪﭘ ﻞﮐ نزو ندﻮﺑ نﺎﺴﮑﯾ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺮﻣا ﻦﯾا و دﻮﺑ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ
هژاﺪﭘ نزو ﺶﻫﺎﮐ ﺎﻫ
ﺲﮑﻌﻟﺎﺑ و ﺪﯾدﺮﮔ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا رد ﯽﻠﺻا ي
هژاﺪﭘ نزو ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺎﻫ
رﺎﻤﯿﺗ رد ﯽﻠﺻا ي 10
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﻌﺗ و ﺮﺗﻻﺎﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ نآ داﺪ
ﺎﻫ هژاﺪﭘ دﺎﺠﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﺘﻤﮐ ﺎﻫ
ي
ﻞﮔ ،گرﺰﺑ و ﯽﻨﻏ ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﭘرد ار ﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻫد
ﺖﺷاد . ﺰﺋﺎﺣ رﺎﯿﺴﺑ هژاﺪﭘ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ،ناﺮﻔﻋز ﺪﺷر ﺪﻨﯾاﺮﻓ رد
هژاﺪﭘ اﺮﯾز ،ﺖﺳا ﺖﯿﻤﻫا ﺎﻫ
ﻞﮔ ﻪﺑ عوﺮﺷ گرﺰﺑ و ﯽﻨﻏ ي ﺎﺑ ﯽﻫد
و ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﻋﺮﺳ ﺪﻧراد ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ
) Hosseini et al., 2004 .(
ياﺮﺑ ار هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻠﺻا ﻞﻣاﻮﻋ زا ﯽﮑﯾ ﻪﻨﺑ هزاﺪﻧا ﯽﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﻫﺪﻠﮔ ﺪﻨﮐ
. ﻪﻄﺑار ﻪﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
دراد دﻮﺟو ناﺮﻔﻋز رد ﯽﻫﺪﻠﮔ و ﻪﻨﺑ هزاﺪﻧا ﻦﯿﺑ ﯽﮑﯾدﺰﻧ ) Nassiri Mahalati et al., 2007 Molina et al., 2005;
.(
Archive of SID
ﻞﮑﺷ 1 - ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ و عﻮﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا )
(A ﻞﮔﺮﺗ نزو ، )
(B ﮏﺸﺧ ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ، )
(C ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ و )
(D
Fig. 1- Interaction the effect of kind and amount of iron fertilizer on flower number (A), flower fresh weight (B), dry stigmas yield (C)and corm number per square meter (D)
ﻞﮑﺷ
2 - هژاﺪﭘ ﻦﯾﺮﺘﮔرﺰﺑ نزو ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ و عﻮﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا (E)
و ﻪﺗﻮﺑ رد گﺮﺑ داﺪﻌﺗ )
(F
Fig. 2- Interaction effect of kind and amount of iron fertilizer on main corm weight (E) and number of leaves per plant (F)
ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد ﻞﮔ داﺪﻌﺗ
Iron amount ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ
Iron amount ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ
ﻞﮔ ﺮﺗ نزو)رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ(
d
b
a
d c
b
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
control 5kg/ ha 10 kg/ha
Dry stigma yield (kg /ha)
Iron Amount
Nano chelate Ordinery chelate
C
ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ
ﻪﻟﻼﮐ ﮏﺸﺧ دﺮﮑﻠﻤﻋ)رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ(
ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ
ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد هژاﺪﭘ داﺪﻌﺗ
(مرﮔ ) ﯽﻠﺻا هژادﭘ نزو
نھآ دوﮐ نازﯾﻣ
ﮫﺗوﺑ رد گرﺑ دادﻌﺗ
نھآ دوﮐ نازﯾﻣ
Archive of SID
نھآ دوﮐ نازﯾﻣ
(مرﮔوﻠﯾﮐ رد مرﮔ ﯽﻠﯾﻣ ) ﯽﯾاوھ مادﻧا رد نھآ تظﻠﻏ
ﻞﮑﺷ
3 - ﻦﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑ ﻦﻫآ دﻮﮐ ناﺰﯿﻣ ﺮﺛا
Fig. 3- Effect of amount of iron fertilizer on Fe concentration
ﺖﺳا ﺖﯿﻤﻫا ياراد ﺰﯿﻧ يدﺎﺼﺘﻗا هﺎﮔﺪﯾد زا ﻪﻨﺑ نزو
، ﻪﻨﺑ اﺮﯾز ﺎﻫ ي
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﮏﭼﻮﮐ ﯽﻤﻧ ﻞﮔ لﺎﺳ رد
نآ ﺖﺷﺎﮐ و ﺪﻨﻫد ﺎﻫ
ﻪﺑ نوﺮﻘﻣ
ﯽﻤﻧ ﻪﻓﺮﺻ ﺪﺷﺎﺑ
) Kafi et al., 2002 .(
ﯽﺳرﺮﺑ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻪﻨﺑ رد ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ناﺮﻔﻋز يروآ ﻞﮔ رد ﻪﻨﺑ نزو ﺎﻫ
نزو ﺎﺑ ي
زا ﺮﺘﻤﮐ ﺖﺸﻫ
ﺖﺳا دوﺪﺤﻣ يروآ ﻞﮔ ناﻮﺗ مﺮﮔ
؛ ﻪﮑﯿﻟﺎﺣ رد
ﻪﻨﺑ ﻞﮔ راﺪﻘﻣ و يروآ ﻞﮔ ﺪﺻرد ﺎﻫ
ﻪﻨﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺖﺷرد ي
ﺎﻫ لﺎﺳ رد ار دﺮﮑﻠﻤﻋ و يروآ ﻞﮔ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺮﺘﺸﯿﺑ يﺮﺘﺧد ي ﺎﻫ
ي
ﻓا ﺪﻌﺑ ﺪﻧداد ﺶﯾاﺰ )
Sadeghi, 1993 .(
ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻫ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﮑﭼﻮﮐ ي )
Koocheki et al., 2011 (
هژاﺪﭘ نﺪﺷ هدوﺰﻓا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ داد نﺎﺸﻧ ﺰﯿﻧ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﺎﻫ
ي
ﻢﮐاﺮﺗ ﻪﺑ لﺎﺳ ﺮﻫ رد يﺮﺘﺧد ﺎﻫ
رد ﺖﺑﺎﻗر دﺎﺠﯾا ﻪﻨﯿﻣز دﻮﺟﻮﻣ ي
هﺮﻬﺑ ﺐﺴﮐ و ﻪﺸﯾر ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﺪﺷر ﺖﻬﺟ ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻀﻓ زا يرادﺮﺑ
ﻮﺟﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﮐ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا د
ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﻪﻨﯿﻣز
ﺶﻫﺎﮐ زﺎﺳ
لﺎﺳ رد ناﺮﻔﻋز دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺎﻫ
ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﮐ ،ﺪﯾدﺮﮔ ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ ي -
ﺎﻫ ﺎﺑ داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ي ﻦﯿﻣﺄﺗ
و ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻊﻗﻮﻣ ﻪﺑ
ﺖﯾدوﺪﺤﻣ فﺬﺣ ﻦﯿﻣﺄﺗ
ژاﺪﭘ نزو داﻮﻣ ه
ا ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و ﯽﻠﺻ
داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻌﺑ لﺎﺳ رد ﻞﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ .
ﻫآ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﻫآ دﻮﮐ راﺪﻘﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا رد ﻦ
ﯽﻣ ﺖﻗر ﺮﺛا زا ﯽﺷﺎﻧ ﺪﺷﺎﺑ
،
ًﻻﻮﻤﻌﻣ ﮏﺸﺧ نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ اﺮﭼ
ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻗر ﺮﺛا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻣ
ﺪﺑﺎﯾ ) Feil et al.,
(،2005 تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ رﺎﻤﯿﺗ رد ﻦﻫآ ﻞﮐ بﺬﺟ ﺎﻣا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ
ﯾاﺰﻓا رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا رد ﯽﯾاﻮﻫ ماﺪﻧا ﮏﺸﺧ نزو ندﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ نﺎﺸﻧ ﺶ
داد . ياﺮﺑ ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ فﺮﺼﻣ ﻢﮐ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا ﯽﮑﯾ ﻦﻫآ ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا ﺎﯿﮔ
ﺎﻫ ﯽﻣ بﺎﺴﺣ ﻪﺑ ن يدرز زوﺮﺑ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ نآ دﻮﺒﻤﮐ ﻪﮐ ﺪﯾآ
ﺖﻓﺎﺑ رد يﺰﻠﻓ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺮﯾﺎﺳ و ﻦﻫآ يﻮﺘﺤﻣ و ﺖﻈﻠﻏ ﺮﯿﯿﻐﺗ ،گﺮﺑ -
ﺎﻫ ﯽﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ ي دﻮﺷ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺎﺑ ﯽﮑﯾدﺰﻧ طﺎﺒﺗرا تﺎﻔﺻ ﻦﯾا ﻪﮐ
ﺎﯿﮔ ﺎﻫ ﺪﻧراد ﯽﻋارز ن
، ﯽﻣ ﻦﯿﻨﭼ اﻮﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ن
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﻔﺻ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ رﺎﻤﯿﺗ رد ﻦﻫا بﺬﺟ ﺖﺳا هﺪﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا رد دﺮﮑﻠﻤﻋ .
ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ
، ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
دﺮﺑرﺎﮐ ﺎﺑ يﺪﯿﻟﻮﺗ هژاﺪﭘ و ﮏﺸﺧ ﻪﻟﻼﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ 10
ﻮﻧﺎﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻦﯾا ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻦﻫآ تﻼﮐ لﻮﺼﺣ ﻦﻤﺿ تﻼﮐ
بﺬﺟ زا ﯽﺷﺎﻧ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ خﺮﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻻﺎﺑ نزو ﺎﺑ هژاﺪﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻦﻫآ ﺮﺘﺸﯿﺑ .
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
رﺎﻤﯿﺗ ﺞﻨﭘ ﺎﺑ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 10
تﻼﮐ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﮏﯾ رد ﯽﻠﺻا هژاﺪﭘ نزو و ﻪﻟﻼﮐ ﮏﺸﺧ دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ ﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﻨ
ﺪ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺮﺘﻬﺑ ﯽﺒﺴﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﺷﺎﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
لﻮﺼﺣ ﺖﻬﺟ اﺬﻟ ،ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻼﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ تﻼﮐ ﻮﻧﺎﻧ ناﺮﻔﻋز رد ﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ راز
ﺎﻫ ﻪﺑ ﻪﻨﯿﻣز رد ﺶﻫوﮋﭘ و ﻖﯿﻘﺤﺗ
يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ يﺮﯿﮔرﺎﮐ ﺎﻫ
دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻦﯾﻮﻧ ي ﺎﻫ
ﻪﺑ هدﻮﺑ يروﺮﺿ
دﻮﮐ ﻮﻧﺎﻧ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﻨﯿﻬﺑ هﻮﺤﻧ و نﺎﻣز ﻪﮐ يﻮﺤﻧ ﺎﻫ
ﯿﯿﻌﺗ ار دﻮﻤﻧ ﻦ
دﻮﻤﻧ ﻦﯿﻤﻀﺗ ار راﺪﯾﺎﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﻮﺘﺑ ﺎﺗ .
