Winter 2013 [Article in Persian]
Effects of dominant/subordinate social status on pain behavior and proinflammatory cytokines in the serum of mice
Marjan Aghajani1,2,3, Mohammad Reza Vaez Mahdavi1,2,3*, Tooba Ghazanfari4,5, Mohsen Khalili6,3, Armin Azimi1,3, Saeid Arbab Soleymani1,3*
1. Traditional Medicine Clinical Trial Research Center, Shahed University,Tehran, Iran.
2. Health Equity Research Group, Shahed University, Tehran, Iran 3. Department of Physiology, Shahed University, Tehran, Iran 4. Immunoregulation Research Center, Shahed University, Tehran, Iran
5. Department of Immunology, Shahed University, Tehran, Iran 6. Neurophysiology Research Center, Shahed University, Tehran, Iran
Accepted: 26 Oct 2012 Received: 28 Jul 2012
Abstract
Introduction:The current investigations on Health Equity, primarily point to the harmful health consequences of being in a stressful social hierarchy. The repetitive nature of social conflicts seems to favor the induction of hyperalgesia or hypoalgesia both in rodents and humans, and it can also affect the immune system. In this study, the effects of changes in social status on pain perception as well as alterations of pro-inflammatory cytokines were investigated in Balb/C mice.
Methods:By implementation of a sensory contact model in 22 male inbred mice (stress group) from 30 mice of the Balb/c strain and modeling of dominance/submissive relationship, each mouse was injected by 20 µl of formalin 2%
and their pain behavior was scored, then serum concentrations of proinflammatory cytokines were measured in all mice.
Results:Our results showed that subordinate mice in chronic phase of formalin test were hypoalgesic as compared to the control and dominant mice (P<0.05). On the other hand, dominant mice were hypoalgesic as regards to subordinate mice during acute phase of formalin test. IL-1 and IL-6 concentrations in serum of dominant and subordinate mice were well above the control group.
Conclusion: These results revealed that despite similar increase of proinflammatory cytokines' level in dominant and subordinate subjects; social status can differently affect pain perception.
Key words: Dominant/Subordinate relationship, Formalin Test, Stress-induced Analgesia, Stress-induced Hyperalgesia, Proinflammatory cytokines, Mice, Health Equity
*Corresponding author e-mail:[email protected] [email protected] Available online at: www.phypha.ir/ppj
ﺲﯿﺳﺄﺗ ١٣۴٧
and
Pharmacology
ﺐﻟﺎﻏ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ تاﺮﺛا /
ﯽﻣﺮﺳ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و درد ﺦﺳﺎﭘ ﺮﺑ بﻮﻠﻐﻣ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
شﻮﻣ رد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ
نﺎﺟﺮﻣ ﻧﺎﺟﺎﻗآ
3ﯽ
، 2
،
،1
ﺎﺿرﺪﻤﺤﻣ ﻆﻋاو
يوﺪﻬﻣ
3
، 2
، 1
،*
ﯽﺑﻮﻃ يﺮﻔﻨﻀﻏ
،4،5
ﻦﺴﺤﻣ ﯽﻠﯿﻠﺧ
،6،3
ﻦﯿﻣرآ ﯿﻈﻋ
3ﯽﻤ
،
،1
ﺪﯿﻌﺳ بﺎﺑرا ﯽﻧﺎﻤﯿﻠﺳ
3
، 1
1 . ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﺘﻨﺳ ﺐﻃ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ
2 .
،ﺖﻣﻼﺳ رد ﺖﻟاﺪﻋ ﯽﺸﻫوﮋﭘ هوﺮﮔ ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد
3 . ﮔ هوﺮ
،يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ هﺪﮑﺸﻧاد
،ﯽﮑﺷﺰﭘ هﺎﮕﺸﻧاد
،ﺪﻫﺎﺷ ناﺮﻬﺗ
4 .
،ﯽﻨﻤﯾا يﺎﻫ ﺦﺳﺎﭘ ﻢﯿﻈﻨﺗ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد
5 . هوﺮﮔ
،يژﻮﻟﻮﻧﻮﻤﯾا هﺪﮑﺸﻧاد
،ﯽﮑﺷﺰﭘ هﺎﮕﺸﻧاد
،ﺪﻫﺎﺷ ناﺮﻬﺗ
6 . ،يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓورﻮﻧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻫﺎﺷ هﺎﮕﺸﻧاد
ﺖﻓﺎﯾرد : 7 دادﺮﻣ 91 شﺮﯾﺬﭘ
: 5 نﺎﺑآ 91
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻣﺪﻘﻣ : تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺮﯿﺧا رد ﻪﻨﯿﻣز ﺖﻣﻼﺳ رد ﺖﻟاﺪﻋ ﺑﺮ
تاﺮﺛا ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا سﺮﺘﺳاﺮﭘ ﺢﻄﺳرد ﺖﻣﻼﺳ ﺪﯿﮐﺎﺗ ﯽﻣ ـﻨﻨﮐ ﺪ . ـﻈﻨﺑ ﺮ ﯽـﻣ ـﺳر ﺪ ﺖـﯿﻫﺎﻣ سﺮﺘـﺳا ياز ﻪـﻬﺟاﻮﻣ يﺎـﻫ
ﯽﺑ و يدردﺮﭘ دﺎﺠﯾا ﺐﺒﺳ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا نﺎﺴﻧا رد يدرد
،دﻮﺷ نﺎﮔﺪﻧﻮﺟ و ﺎﻫ ﺰﯿﻧ و
ﯽﻣ ﺪﻫد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار ﯽﻨﻤﯾا ﺦﺳﺎﭘ ﺪﻧاﻮﺗ .
ﺮـﺑ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ﺖـﯿﻌﻗﻮﻣ رد توﺎـﻔﺗ تاﺮـﺛا ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ﺖﻈﻠﻏ تاﺮﯿﯿﻐﺗ و درد ﺖﻓﺎﯾرد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ﺶﯿﭘ يﺎﻫ ﻦﯿﺋﺎﮐﻮﺘﯾﺎﺳ
ﺎﻬﺷﻮﻣ رد ي Balb/C ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻧاﻮﯿﺣ ﺎﺑ رﺎﮐ ﯽﻗﻼﺧا لﻮﺻا ﺖﯾﺎﻋر ﺎﺑ .
شور ﺎﻫ : رد ﯽﺴﺣ سﺎﻤﺗ لﺪﻣ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ 22
ﺮﻧ شﻮﻣ Balb/C ) سﺮﺘﺳا هﺪﻨﻨﮐ ﻪﺑﺮﺠﺗ هوﺮﮔ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ (
زا 30 شﻮﻣ ﺮﺳ ) لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ بﺎﺴﺘﺣا ﺎﺑ (
ﻞﮑﺷ و ﺐـﻟﺎﻏ ﻪـﻄﺑار يﺮﯿﮔ -
شﻮﻣ ﺮﻫ ﻪﺑ ،بﻮﻠﻐﻣ 20
ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ زا ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ 2
% هﺮﻤﻧ ﺎﻬﻧآ درد يﺎﻫرﺎﺘﻓر و ﺪﺷ ﻖﯾرﺰﺗ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺖﻈﻠﻏ ﺲﭙﺳ و ﺪﺷ ﯽﻫد
ﺶﯿﭘ يﺎﻫ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ) ،IL-6 (IL-1 شﻮـﻣ ﯽﻣﺎﻤﺗ مﺮﺳ رد ﺎـﻫ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ .
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ : شﻮﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ شﻮﻣ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ
رد ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ ﺖـﺴﺗ زا ﻦﻣﺰـﻣ زﺎﻓ رد ﺐﻟﺎﻏ و لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ يﺎﻫ هدﻮـﻤﻧ سﺎـﺴﺣا ار يﺮـﺘﻤﮐ د
و ﺪـﻧا
ﺪﻧدﻮﺑ ﮏﯾزﮋﻟآﻮﭙﯿﻫ )
P<0.05 .(
شﻮـﻣ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺖﺴﺗ دﺎﺣ زﺎﻓ رد ،ﺮﮕﯾد ﯽﻓﺮﻃ زا شﻮـﻣ ﺎـﺑ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺐـﻟﺎﻏ يﺎـﻫ
ﺪـﻧدﻮﻤﻧ سﺎـﺴﺣا ار يﺮـﺘﻤﮐ درد بﻮـﻠﻐﻣ يﺎـﻫ .
ﯽﻣﺮـﺳ ﺖـﻈﻠﻏ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا يﺎﻫ 1
ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا و 6
شﻮﻣ رد زا ﺮﺘﺸﯿﺑ رﺎﯿﺴﺑ بﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ شﻮﻣ
دﻮﺑ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ يﺎﻫ .
ﺘﻧ ﯿ يﺮﯿﮔ ﻪﺠ : ﯽﻠﻋ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ حﻮﻄﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻢﻏر
ﺶﯿﭘ يﺎﻫ ﺖﺤﺗ ار درد ﺦﺳﺎﭘ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ رﻮﻄﺑ ﺎﻬﻧآ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ،بﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ تﺎﻧاﻮﯿﺣ رد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺪﻫد
. هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
ﺐﻟﺎﻏ ﻪﻄﺑار /
،بﻮﻠﻐﻣ ﯽﺑ ،ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺶﯾﺎﻣزآ يدرد
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ،سﺮﺘﺳا ﺮﺛا رد هﺪﺷ ﺎﻘﻟا يدرد ﺮﭘ ،سﺮﺘﺳا ﺮﺛا رد هﺪﺷ ﺎﻘﻟا ﺶﯿـﭘ يﺎﻫ
شﻮـﻣ ،ﯽﺑﺎـﻬﺘﻟا ،
رد ﺖﻟاﺪـﻋ
ﺖﻣﻼﺳ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
١
تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺮﯿﺧا
رد ﻪﻨﯿﻣز ﺖﻣﻼﺳ رد ﺖﻟاﺪﻋ
، ﺪﯿﮐﺎﺗ ﯽـﻣ ـﻨﻨﮐ ﺪ
*١
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ لﻮﺌﺴﻣ ةﺪﻨﺴﯾﻮﻧ :
[email protected] [email protected]
وﺑ ﻪﻠﺠﻣ هﺎﮕ : www.phypha.ir/ppj
1. Sapolsky
ﻪﮐ ﻪﻬﺟاﻮﻣ رﺮﮑﻣ ﺎﺑ يﺎﻫرﻮﺳﺮﺘﺳا ،ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا
ﯽﺠﯾﺎـﺘﻧ ﯽـﻔﻨﻣ ﺮـﺑ
ﺢﻄﺳ ﺖﻣﻼﺳ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﺷاد . دﺮـﻓ ﮏـﯾ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻪـﻘﺒﻃ تاﺮـﺛا
دراد وا سﺮﺘـﺳا ناﺰـﯿﻣ ﺮﺑ يدﺎﯾز ]
27
، 53 .[
ﺖـﯿﻌﻗﻮﻣ تاﺮـﯿﯿﻐﺗ
ﯽﻔﻃﺎﻋ ﺦﺳﺎﭘ يدﺎﯾز ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﮏﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ و يرﺎﺘﻓر -
ﻪﻧﻮﮔ رد ار داﺮﻓا ﯽـﻣ راﺮـﻗ ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﺖـﺤﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺪـﻫد ] 22 .[
ﯽﮑﺴﻟﻮﭘﺎﺳ ﻪـﻘﺒﻃ ﻪـﺑ ﻖـﻠﻌﺘﻣ يﺎـﻬﻧﻮﺑﺎﺑ رد ﻪـﮐ ﺖـﻓﺎﯾرد1
يﺎـﻫ
ﻣ يﺎـﻬﻧﻮﺑﺎﺑ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﻻﺎﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا زا ﯽﻨﯿﯾﺎـﭘ ﺢﻄـﺳ ،بﻮـﻠﻐ
نﻮﻣرﻮﻫ ناﻮﯿﺣ رد ﻪﮑﻨﯾا ﺮﺑ هوﻼﻋ ،دراد دﻮﺟو ﯽﺳﺮﺘﺳا يﺎﻫ يﺎﻫ
ﺮـﺑ ﯽـﻔﻨﻣ تاﺮـﺛا و هدﻮـﺑ ﻻﺎﺑ نﻮﺧ رﺎﺸﻓ و ﺐﻠﻗ نﺎﺑﺮﺿ بﻮﻠﻐﻣ ﺖـﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ ﺎﻬﻧآ ﯽﺘﻣﻼﺳ ]
54 .[
رد ﻪـﮐ ﺖـﺳا هﺪـﺷ شراﺰـﮔ
شﻮﻣ ﯽـﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ ﺐـﻟﺎﻏ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ﺮـﻈﻧ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ ،ﺪﻧﻮـﺷ
رد
ﺶﯾﺎﻣزآ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻈﻓﺎﺣ
، ناﺰﯿﻣ يﺎﻬﺷﻮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ باﺮﻄﺿا زوﺮﺑ
نﺎـﯿﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻦﯾا و ﺖﺳا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﻈﻓﺎﺣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ رد بﻮﻠﻐﻣ ﯽﻣ يور ﺮـﺑ ﯽﺗوﺎـﻔﺘﻣ تاﺮﺛا نﺎﺴﮑﯾ ﯽﺘﯿﻌﻗﻮﻣ ﺎﺑ ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
ناﻮﯿﺣ دراد ﺎـﻬﻧآ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻪﻘﺒﻃ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻫ ]
53 .[
ﻦـﯾا ﯽﻣﺎـﻤﺗ
ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺢﻄﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺐﻟﺎﻄﻣ يدﺎـﺼﺘﻗا -
لﺎﻌﻓ ﺚﻋﺎﺑ ﺪﺷ
ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ن ﯽﻣ دﺮﻓ رد سﺮﺘﺳا ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ
،دﻮﺷ
ﻪﺑ داﮋﻧ و ﺲﻨﺟ ،ﻦﺳ ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ داﺮﻓا زا ﯽﻫوﺮﮔ ﺮﮔا لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ
ﻪﺑ زﺎﯿﻧ هوﺮﮔ ﻦﯾا رد و ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ،ﺪﻨﺷﺎﺑ نﺎﺴﮑﯾ دروآﺮـﺑ
ﯽﻨﯿﺑ ﺶﯿﭘ و ﯽـﺴﮐ نآ ﻻﺎـﻤﺘﺣا ،ﺪـﺷﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ﻪﻨﯿﻣز رد
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺢﻄﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﺘﻤﮐ شﺮﻤﻋ لﻮﻃ ﺎﺼﺘﻗا-
ﻦﯿﯾﺎـﭘ يد -
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يﺮﺗ ]
53
، 54
، 55 .[
هداد نﺎــﺸﻧ ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ و ﯽــﺑﺮﺠﺗ تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽــﻀﻌﺑ ﻪــﮐ ﺪــﻧا
سﺮﺘﺳا سﺮﺘﺳا ﺰﯿﻧ و ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد هﺪﺷ ﺎﻘﻟا يﺎﻫ
يﺎـﻫ
ﺪﻧراد ﯽﻨﻤﯾا ﺦﺳﺎﭘ ﺮﺑ يزرﺎﺑ رﺎﯿﺴﺑ تاﺮﺛا ود ﺮﻫ ،ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ]
9 ،
11 ، 45 .[
ﺎـﺑ ﯽﻤﺟﺎـﻬﺗ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر زوﺮـﺑ ﺶﯾاﺰـﻓا ،سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ
ا ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿـﺳ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓ لﻮﻠـﺳ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺎـﻫ
رد ﯽـﻨﻤﯾا يﺎـﻫ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﯽﻧاﻮﯿﺣ يﺎﻫ ]
43 .[
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻀﻌﺑ رد ﺎـﻫ
لﻮﻠﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ،بﻮـﻠﻐﻣ تﺎﻧاﻮﯿﺣ رد لﺎﺤﻃ يﺎﻫ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ زا ﯽﯾﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
ﻦﯿﮐﻮـﻟﺮﺘﻨﯾا ﺮﯿﻈﻧ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا 6
د ار ﺎﻔﻟآ يرﻮﻣﻮﺗ هﺪﻨﻫد زوﺮﮑﻧ رﻮﺘﮐﺎﻓ و كﺮـﺤﻣ رﻮﻀﺣ ر
LPS1
ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻨﻨﮐ ] 7 ، 8 ، 56 .[
ﺮــﭘ ﻂﯾاﺮــﺷ ﻪــﺑﺮﺠﺗ ﯽــﻣ سﺮﺘــﺳا
ﺶﯾاﺰــﻓا ﺎﻤﯿﻘﺘــﺴﻣ ﺪــﻧاﻮﺗ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺎﻫ ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا صﻮﺼﺨﺑ 1
ﻦﯿﮐﻮـﻟﺮﺘﻨﯾا و 6
لﺎﺒﻧﺪـﺑ ار
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ]
30 .[
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ سﺮﺘﺳا ﯽﻣ
يرﺎﻤﯿﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ
دﻮﺧ و ﺎـﻤﯿﺑ ﻦﯿـﻨﭼ ﻪﭼﺮﮔا ،ﺪﻨﮐ ﺮﺗﺪﺑ ار يژﺮﻟآ و ﻢﺳآ ،ﯽﻨﻤﯾا -ير
ﯽﻣ دﻮﺒﻬﺑ ﯽﻨﻤﯾا بﻮﮐﺮﺳ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻫ ﺪﻨﺑﺎﯾ
. و ﮓـﻨﺟ ﯽـﺳﺮﺘﺳا ﺦﺳﺎﭘ
زوﺮـﺑ ﯽﻤﺟﺎـﻬﺗ رﺎـﺘﻓر ﮏﯾ ﺎﺑ درﻮﺧﺮﺑ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﻄﯾاﺮﺷ رد ﻪﮐ ﺰﯾﺮﮔ ﯽﻣ ﯽﻣ ﯽﻨﻤﯾا بﻮﮐﺮﺳ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ،ﺪﻨﮐ دﻮﺷ
. ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻦﯾا اﺬﻟ نﺎـﯿﺑ ﺎـﻫ
ﯽﻣ ﺐﺒـﺳ ،ﺮﮕﯾد ﯽﻀﻌﺑ ﺲﮑﻋﺮﺑ ﯽﺳﺮﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻀﻌﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ ﯽﻨﻤﯾا بﻮﮐﺮﺳ ﺪﻧﻮﺷ
] 15 ، 16 .[
1. Lipo Poly Saccharide
ﻟﺎﻄﻣ رد ﻪـــﻌ و ﺎـــﻫدرﻮﺧﺮﺑ ،ﯽﻫﺎﮕـــﺸﯾﺎﻣزآ و ﯽﻨﯿﻟﺎـــﺑ يﺎـــﻫ
ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﯽـﻣ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ ﺦـﺳﺎﭘ و داﺮـﻓا رﺎـﺘﻓر ﺪـﻧاﻮﺗ
ﻪـﺑ نﺎـﺷ
كﺮﺤﻣ ﺪﻫد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار ﯽﻧوﺮﯿﺑ يﺎﻫ ]
22 .[
رد ﻪـﮐ ﺎﺠﻧآ زا
و درد ﻦﯿـﺑ طﺎـﺒﺗرا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ يدﺎﯾز ﻪﻗﻼﻋ ﻪﺘﺷﺬﮔ يﺎﻬﻟﺎﺳ ﯽﻃ زا يرﺎﯿـﺴﺑ اﺬﻟ ،ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻬﺳﺮﺘﺳا نﺎـﻘﻘﺤﻣ
ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺑ ﺰـﮐﺮﻤﺗ ﺎﺘـﺳار ﻦـﯾا رد تﺎـﻧاﻮﯿﺣ رد درد يﺎﻫ
هدﻮﻤﻧ ﺪﻧا ] 2 .[
ﻦﯿـﺑ ﻦـﻤﺠﻧا ﻪـﮐ ﯽـﻔﯾﺮﻌﺗ رد درد ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽـﻠﻠﻤﻟا
) (IASP
يﺎــﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺎــﻬﻨﺗ ﻪــﻧ ،ﺖــﺳا هداد ﻪــﺋارا درد ﻪــﻨﯿﻣز رد ﺐﯿﺳآ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﯽـﻣ درد زوﺮـﺑ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﺘﻓﺎﺑ يﺎﻫ
ﺪﻧﻮـﺷ
ﺎﻤﺘﺟا و ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﮑﻠﺑ ﺶـﻘﻧ درد ﻪـﺑﺮﺠﺗ رد ﺰـﯿﻧ ﯽﻋ
ﺪﻧراد ] 18 .[
سﺮﺘﺳا ﻪﻨﯿﻣز رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎـﯿﺑ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ سﺮﺘﺳا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ ﯽﺑ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﻫ
يدرد ) يزﮋﻟآﻮﭙﯿﻫ (
ﺐﺒﺳ ،
يدردﺮﭘ ) يزﮋﻟآﺮﭙﯿﻫ (
ﯽﻣ دﻮﺷ ] 2 ، 34 [ لﺪﻣ رد ،لﺎﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ ؛ يﺎﻫ
سﺮﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ ﺎﺑ ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ درد ﯽﻧاﻮﯿﺣ از
ﺗ و ﯽﻣ كﺎﻨﺳﺮ ﻪـﺑ يزﮋﻟآﻮـﭙﯿﻫ و هداد ﺶﻫﺎـﮐ ار درد ﺦﺳﺎﭘ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد لﺎﺒﻧد ]
3
، 4 .[
شﻮﻣ ﺐﻟﺎﻏ رﺎﺘﻓر ﻪﮐ ﺎﺠﻧآ زا ﯽﻫوﺮﮔ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ يﺮﻧ يﺎﻫ
ﺎﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﻢﻫ هﺪﺷ ﻪﻧﺎﺧ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫوﺮﻤﻠﻗ نداد ﻞﮑـﺷ ،ﺪـﻧا
ﯽﻣ دﻮﺧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ﺎﻫوﺮﻤﻠﻗ ﻦﯾا نداد ﺖﺳد زا و ﺪﺷﺎﺑ
ﯽﻣ سﺮﺘﺳا زوﺮﺑ دﻮﺷ
] 51 [ طﺎـﺒﺗرا ﯽـﺳرﺮﺑ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا فﺪﻫ ،
ﺖــﻈﻠﻏ تاﺮــﯿﯿﻐﺗ و ،ﻦﻣﺰــﻣ و دﺎــﺣ درد ﺎــﺑ ﯽﻋﺎــﻤﺘﺟا ﺖــﯿﻌﻗﻮﻣ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ دﻮﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻬﺷﻮﻣ مﺮﺳ رد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
.
داﻮﻣ و شور ﺎﻫ
ناﻮـﯿﺣ ،ﯽﺑﺮﺠﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮـﻣ يﺎـﻫ
30 ﺮـﺳ
ﺮﻧ شﻮﻣ
Balb/c
ﯽﻨﺳ هدوﺪﺤﻣ ﺎﺑ 8
ﺎﺗ 10 ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﻔﻫ .
تﺎﻧاﻮﯿﺣ
يﺎـﻣد ،ﺖﺑﻮﻃر نﺎﺴﮑﯾ ﻂﯾاﺮﺷ رد 2
22± ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﻪـﺟرد و داﺮـﮔ
ﯽﮑﯾرﺎﺗ هرود /
ﯽﯾﺎﻨﺷور 12 ﺪﻧﺪﺷ يراﺪﻬﮕﻧ ﻪﺘﻋﺎﺳ .
ﻦـﯾا اﺪـﺘﺑا رد
شﻮﻣ ﺲـﻔﻗ ﺮـﻫ رد شﻮـﻣ ود ﺮﺜﮐاﺪـﺣ ،ﯽـﻫوﺮﮔ ترﻮـﺻ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻪﻘﺒﻃ ﻢﯿﺴﻘﺗ هوﺮﮔ ود ﻪﺑ ﺲﭙﺳ و ﺪﻧﺪﺷ يﺪﻨﺑ ﺪﻧﺪـﺷ يﺪﻨﺑ
: هوﺮـﮔ
لﺮــﺘﻨﮐ ) 8 (n=
ﻪــﺑﺮﺠﺗ هوﺮــﮔ و سﺮﺘــﺳا هﺪــﻨﻨﮐ
) 22 .(n=
ﮏــﯾ
يوﺎـﺴﻣ ﺖﻤـﺴﻗ ود ﻪـﺑ ار ﺎﻬﺷﻮﻣ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺲﻔﻗ ،ﯽﻤﯿﺳ ﻦﺸﯿﺗرﺎﭘ ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ راﺮـﻗ ﺲـﻔﻗ رد ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ترﻮﺻ ﻪﺑ شﻮﻣ ﺮﻫ اﺬﻟ ،دﻮﻤﻧ
ﯽﻣ ﺖـﺷاد ار شدﻮﺧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ وﺮﻤﻠﻗ و ﺖﻓﺮﮔ )
لﺪـﻣ ﻦـﯾا رد زا
ناﻮﯿﺣ يﺮﯿﮔراﺮﻗ ﻪـﺑ ندﺮـﮐ ﻪﻠﻤﺣ و ﯽﻤﺴﺟ طﺎﺒﺗرا زا ﺎﻬﺷﻮﻣ ،ﺎﻫ
ﯽـﻣ ﻂـﻘﻓ و دﻮـﺑ ﺪـﻨﻫاﻮﺧ رود ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ار ﺮﮕﯾﺪـﮑﯾ يﻮـﺑ
ﺪﻧﻮﻨﺸﺑ و ﺪﻨﻨﯿﺒﺑ ار ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ و هدﺮﮐ مﺎﻤﺸﺘﺳا .
زا ﯽﺴﺣ طﺎﺒﺗرا ﻦﯾا
لﺎـﻌﻓ ﺮﯿﻏ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا طﺎﺒﺗرا ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻤﯿﺳ ﻦﺸﯿﺗرﺎﭘ ﻖﯾﺮﻃ ﯽﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻪﻟوﺰﯾا زا ﯽﺷﺎﻧ ضراﻮﻋ ﻪﮐ دﻮﺷ
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا نﺪﺷ
ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ار ﺪﻫد
] 47 .([
ﺲـﻔﻗ ﺮﻫ رد ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ناﻮﯿﺣ ود ﺮﻫ
و ﻪــﻧﺎﮔاﺪﺟ ﯽــﺳﺮﺘﺳد ﯽﻓﺎــﮐ و دراﺪﻧﺎﺘــﺳا ياﺬــﻏ و بآ ﻪــﺑ دازآ
ﺘﺷاد ﺪﻨ . زا ﺪﻌﺑ شﻮﻣ ندﺮﮐ تدﺎﻋ زا ﻪﺘﻔﻫ ود ﺖﺷﺬﮔ ﻦﯿﻨﭼ ﻪﺑ ﺎﻫ
شﻮﻣ ﻪﮑﯿﻟﺎﺣ رد ،ﯽﻄﯾاﺮﺷ طﺎـﺒﺗرا رد نﺎﻨﭽﻤﻫ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ يﺎﻫ
شﻮﻣ ،ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ ﯽﺴﺣ رد سﺮﺘﺳا هﺪﻨﻨﮐ ﻪﺑﺮﺠﺗ هوﺮﮔ يﺎﻫ
ﯽﻃ 6 ﯽﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻂﯾاﺮﺷ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﯽﻟاﻮﺘﻣ زور سﺎﺳا ﺮﺑ تﺎﺒﺛ
ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﺮﯾز ﻞﮑﺗوﺮﭘ
"
ﻞﯾﺪﻌﺗ ﯽﻤﺴﺟ سﺎﻤﺗ لﺪﻣ هﺪﺷ
"
راﺮﻗ
ﯽﻣ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ :
ﯽﻠﻋ هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻀﻌﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﻢﻏر ﺪﻧا
شﻮﻣ ﻪﮐ يﺎـﻫ
داﮋﻧ
Balb/c
ﯽـﻣ نﺎـﺸﻧ ﺮﺘﻤﮐ ار ﯽﻤﺟﺎﻬﺗ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺪـﻨﻫد
] 13
،
14
، 29
، 52 [ هداد نﺎﺸﻧ ﺮﮕﯾد ﯽﻀﻌﺑ ، ﻦـﯾا ﺮـﻧ يﺎﻬـﺷﻮﻣ ﻪﮐ ﺪﻧا
داد زوﺮﺑ ار ﯽﻤﺟﺎﻬﺗ يﺎﻫرﺎﺘﻓر داﮋﻧ ﺐـﻟﺎﻏ ﻪـﻄﺑار و ه
ار ﯽﺑﻮـﻠﻐﻣ-
ﯽﻧﺎﻣز ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ،ﺪﻧﺮﯿﮕﺑ راﺮﻗ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ رﺎﻨﮐ رد ﻪﮐ ﺪﻨﻫد
] 39
، 40 .[
شﻮﻣ لﺎﻣﺮﻧ رﺎﺘﻓر ﻪﮑﻨﯾا سﺎﺳا ﺮﺑ اﺬﻟ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر زوﺮـﺑ ﺮـﻧ يﺎـﻫ
ﯽﻣ نﺎﺷوﺮﻤﻠﻗ زا عﺎﻓد ياﺮﺑ ﯽﻤﺟﺎﻬﺗ سﺎـﻤﺗ لﺪـﻣ زا ﺎـﻣ ،ﺪـﺷﺎﺑ
سﺎﻤﺗ رد ﺺﺨﺸﻣ تﺪﻣ ﮏﯾ ياﺮﺑ ﺮﻧ شﻮﻣ ود نآ رد ﻪﮐ ﯽﺴﺣ ﺮﮕﯾﺪـﮑﯾ ﺎﺑ ﯽﺴﺣ ﯽﻧﺎـﻣز تﺪـﻣ ياﺮـﺑ زور ﺮـﻫ ﺲﭙـﺳ و هدﻮـﺑ
و ﺐـﻟﺎﻏ ﻪـﻄﺑار ﺎـﺗ ﺪـﻧدﻮﺑ ﺪـﻨﻫاﻮﺧ ﯽﻤـﺴﺟ سﺎﻤﺗ رد ﺺﺨﺸﻣ ﻢﯾدﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ،دﺮﯿﮕﺑ ﻞﮑﺷ ﯽﺑﻮﻠﻐﻣ .
رد ،ﺪﺷ ﻪﺘﻔﮔ ﻪﮐ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ ﻦـﺸﯿﺗرﺎﭘ ﮏـﯾ ﯽﺳﺮﺘﺳا لﺪﻣ ﻦﯾا
هدﺮـﮐ ﻢﯿﺴﻘﺗ يوﺎﺴﻣ ﺖﻤﺴﻗ ود ﻪﺑ ار ﺲﻔﻗ ﻪﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ رﻮﺗ ﯽﻤﯿﺳ ﯽﺴﺣ طﺎﺒﺗرا نﺎﮑﻣا و 2
ﯽﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار شﻮﻣ دﺮﮐ
ﻪـﯿﺒﻌﺗ ﺲﻔﻗ رد ،
ﺪﺷ . تﺪﻣ ﻪﺑ ﻦﺸﯿﺗرﺎﭘ ﻦﯾا 14
شﻮـﻣ ﺎـﻬﻨﺗ و دﻮـﺑ ﺖـﺑﺎﺛ زور ﺎـﻫ
ﯽﻤﻧ راﺮﻗﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻦﯿﺑ ﯽﻤﺴﺟ طﺎﺒﺗرا و ﻪﺘﺷاد ﯽﺴﺣ طﺎﺒﺗرا ﺪﺷ
. ﺪﻌﺑ
زا 14 ﯽــﻃرد ﻦــﺸﯿﺗرﺎﭘ ﻦــﯾا ،ﻦــﺸﯿﺗرﺎﭘ ندﻮــﺑ ﺖــﺑﺎﺛ زور 6
زور
زور ﺮﻫ ،ﯽﻟاﻮﺘﻣ 10
هداد هزﺎﺟا و هﺪﺷ ﻪﺘﺷادﺮﺑ ﺲﻔﻗ ﺮﻫ زا ﻪﻘﯿﻗد
ﯽﻣ ﻪﺑ شﻮﻣ ود ﻪﮐ ﺪﺷ ﺎﻬﻧآ ﻦﯿﺑ ﯽﻤﺴﺟ طﺎﺒﺗرا و ﺪﻨﻨﮐ ﻪﻠﻤﺣ ﻢﻫ
دﻮﺷ راﺮﻗﺮﺑ .
شﻮـﻣ ﻪﺑ شﻮﻣ ﮏﯾ ﯽﻟاﻮﺘﻣ زور ﻪﺳ ﯽﻃ رد ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ
ﯽﻣ ﻪﻠﻤﺣ ﺮﮕﯾد ﯽـﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ ﺐـﻟﺎﻏ شﻮﻣ نآ دﺮﮐ
شﻮـﻣ و ﺪـﺷ
راﺮـﻗ ﻪـﻠﻤﺣ درﻮـﻣ ﯽﻟاﻮﺘﻣ زور ﻪﺳ ﯽﻃ رد ﻪﮐ دﻮﺑ ﯽﺷﻮﻣ بﻮﻠﻐﻣ ﯽﻣ و هﺪـﺷ جرﺎﺧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﺲﻔﻗ نآ ترﻮﺻ ﻦﯾا ﺮﯿﻏ رد ،ﺖﻓﺮﮔ
ﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽﻤﻧ راﺮ
ﺖﻓﺮﮔ ] 22 .[
ﻦـﯾا يﺎﻬﺘﻧا رد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﺑ 6
،زور 8 دﺎـﯾد )1
8 ﺮـﻧ شﻮـﻣ
و ﺐﻟﺎﻏ 8 بﻮﻠﻐﻣ ﺮﻧ شﻮﻣ (
و ﻢﯿﺘﺷاد 3 شﻮـﻣ ﻦﯾا زا دﺎﯾد يﺎـﻫ
ﺐـﻟﺎﻏ ﻪـﻄﺑار ﻪـﮐ اﺮـﭼ ،ﺪﻧﺪـﺷ جرﺎـﺧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا سﺮﺘﺳا هوﺮﮔ -
ﺖﻓﺮﮕﻧ ﻞﮑﺷ ﺎﻬﻧآ ﻦﯿﺑ ﯽﺑﻮﻠﻐﻣ .
سﺮﺘﺳا لﺎﻤﻋا هرود مﺎﻤﺗا زا ﺪﻌﺑ زور ﮏﯾ ذ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺮﮐ
ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ ﯽﺘـﺳﻮﭘﺮﯾز ﻖـﯾرﺰﺗ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ درد ﺖﺴﺗ ،هﺪﺷ 2
%
ﻪﮐ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﺑ ،ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ :
شﻮﻣ ،ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻖﯾرﺰﺗ زا ﻞﺒﻗ ﺖﻋﺎﺳ ﻢﯿﻧ يداﺮـﻔﻧا رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻪﺸﯿﺷ فﺮﻇ رد ﯽﻣ راﺮﻗ درد رﺎﺘﻓر ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ يا
ﻪـﺑ ﺎـﺗ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ
ﺪﻨﻨﮐ تدﺎﻋ ﻂﯾاﺮﺷ .
ﺲﭙﺳ 20 ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺮﺘﯿﻟوﺮﮑﯿﻣ 2
% ﺢﻄـﺳ ﻪـﺑ
ا رﺎﺘﻧﻼﭘ زا ﺪـﻌﺑ ﻪﻠـﺻﺎﻓﻼﺑ و هﺪـﺷ ﻖﯾرﺰﺗ شﻮﻣ ﺮﻫ ﯽﺒﻘﻋ ﻪﺠﻨﭘ ز
ﻪﺸﯿﺷ فﺮﻇ رد شﻮﻣ ﻖﯾرﺰﺗ ﯽﻣ راﺮﻗ يا
ﺖـﻓﺮﮔ . ﺮـﯾز يﺎـﻫرﺎﺘﻓر
ﺮﻫ 15 تﺪـﻣ ﻪـﺑ ﻪﯿﻧﺎﺛ 60
هداد هﺮـﻤﻧ و هﺪـﺷ هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﻪـﻘﯿﻗد
ﯽﻣ ﺪﺷ : تﺪـﺷ ﻪـﺑ ار هﺪـﺷ ﻖـﯾرﺰﺗ ﻪـﺠﻨﭘ ناﻮـﯿﺣ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ
ﯽﻣ نﺎﮑﺗ و هﺪﯿﺴﯿﻟ ﮔ ﺎﯾ و داد
ﯽﻣ زﺎ هﺮﻤﻧ ،ﺖﻓﺮﮔ 3
+
ﯽﻣ هداد ﺪﺷ .
ﻪــﻧﻮﮕﭽﯿﻫ نوﺪــﺑ ار هﺪــﺷ ﻖــﯾرﺰﺗ ﻪــﺠﻨﭘ ﻪــﭽﻧﺎﻨﭼ
ﻪﮕﻧ ﻻﺎﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﺤﻔﺻ ﻒﮐ ﺎﺑ ﯽﺳﺎﻤﺗ ﯽﻣ
،ﺖـﺷاد
هﺮﻤﻧ 2 + ﯽﻣ هداد ﺪﺷ .
هداد راﺮـﻗ ﻒﮐ ﺎﺑ سﺎﻤﻣ هﺪﺷ ﻖﯾرﺰﺗ ﻪﺠﻨﭘ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ
ﯽﻣ لﺎﻤﻋا نآ يور ﯽﻤﮐ نزو ناﻮﯿﺣ ﺎﯾ و هﺪﺷ ،دﺮﮐ
هﺮﻤﻧ 1 + ﯽﻣ هداد ﺪﺷ .
ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ
ﻪـﻧﻮﮕﭽﯿﻫ ناﻮـﯿﺣ هﺪـﺷ ﻖـﯾرﺰﺗ ﻪـﺠﻨﭘ رد ﯽﻤﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﺘﺣارﺎﻧ هﺎﮔ ناﻮﯿﺣ و ﺪﺷ
دﻮﺧ نزو هﺎﮔ
نآ زا ﺖﻟﻮﻬﺳ ﻪﺑ ﻦﺘﻓر هار رد و ﻪﺘﺧاﺪﻧا نآ يور ار ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا هﺮﻤﻧ ،دﺮﮐ
0 ﯽﻣ هداد ﺪﺷ .
كﻼـﺑ رد تاﺮﻤﻧ ﻦﯾا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يﺎـﻫ
3 ﻪـﻘﯿﻗد ﺮـﻫ ياﺮـﺑ يا
ﺮﻈﻧ رد ناﻮﯿﺣ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ
) هرود ﻦﯾا ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﺑ رﺎﺘﻓر هﺪﻫﺎﺸﻣ
ﻪﺑ درد 20 كﻼﺑ 3 ﻪﻘﯿﻗد ﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ يا (
هداد لوﺪﺟ رد و ، يﺎـﻫ
فاﺮﺤﻧا يﺎﻄﺧ و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺲﭙﺳ ،ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ هوﺮﮔ ﺮﻫ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ) (SEM
ناﻮﯿﺣ زا هوﺮﮔ ﺮﻫ ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺎﻫ
.
زﺎﻓ و زﺎﻓﺮﺘﻨﯾا ،دﺎﺣ زﺎﻓ رد درد ﯽﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ،ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﻦﻣﺰﻣ ﻖﯾﺎﻗد رد هﺪﺷ هداد تاﺮﻤﻧ
1 ﺎﺗ
1. Diad
6 ﺮﻫ ياﺮﺑ هﺪـﺷ هداد تاﺮـﻤﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،دﺎﺣ زﺎﻓ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ناﻮﯿﺣ
ﻖﯾﺎﻗد رد 7
ﺎﺗ 10 ﺮﻫ ياﺮﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ و زﺎﻓﺮﺘﻨﯾا ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ناﻮﯿﺣ
ﻖﯾﺎﻗد رد هﺪﺷ هداد تاﺮﻤﻧ 15
ﺎﺗ 35 ﻖـﯾرﺰﺗ زا ﺪﻌﺑ ﻪـﺑ ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ
ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﻦﻣﺰـﻣ زﺎـﻓ ناﻮـﻨﻋ ﺪـﺷ
] 57
، 61 [ لوﺪـﺟ رد و
هداد ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ هوﺮـﮔ ﺮﻫ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ .
و ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﺲﭙـﺳ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ فاﺮﺤﻧا يﺎﻄﺧ )
(SEM
هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑ درد يﺎﻫزﺎﻓ ﻦﯾا
ناﻮﯿﺣ زا ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺎﻫ .
،ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ ﺎـﺑ درد ﺖـﺴﺗ مﺎـﺠﻧا زا ﺪـﻌﺑ
شﻮﻣ ﯽـﻔﯿﻔﺧ ناﺰـﯿﻣ ﻪـﺑ ﺮﺗا ﻪﺑ ﻪﺘﺸﻏآ ﻪﺒﻨﭘ ﮏﯾ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫ
ﯽﻣ شﻮﻬﯿﺑ شﻮـﻣ ﻪﻣادا رد ،ﺪﻧﺪﺷ
ر ار ﺎـﻫ ﺲﮑﯿـﻓ ﺖـﯿﻟﻮﻧﻮﯾ يو
ﻪﻨﯿـﺳ و ﻢﮑـﺷ ﻪـﯿﺣﺎﻧ ﺖـﺳﻮﭘ ﻞـﮑﻟا ﻪـﺑ ﻪﺘﺸﻏآ ﻪﺒﻨﭘ ﺎﺑ و هدﻮﻤﻧ ﯽﻣ ﯽﻧﻮﻔﻋﺪﺿ ﺪﺷ
. ﮓﻧﺮﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ 2
ﯽﺳ ناﻮﯿﺣ ﺐﻠﻗ زا ﯽﺳ
ﯽـﻣ ﻪﺘﺨﯾر ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﻟﻮﻟ ﻞﺧاد و ﻪﺘﻓﺮﮔ نﻮﺧ ﺪـﺷ
] 27 .[
ﺲﭙـﺳ
ﻪﻟﻮﻟ ار ﺎﻫ هدﺮﮐ ژﻮﻔﯾﺮﺘﻧﺎﺳ )
تﺪﻣ ﻪﺑ 10 ﺖﻋﺮـﺳ ﺎﺑ و ﻪﻘﯿﻗد 3000
ﻪﻘﯿﻗد رد رود (
نﻮﺧ مﺮﺳ و ﯽـﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻠﭙﻤﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
و ﺪـﺷ
لﺎــﭽﺨﯾ رد ﺖــﯾﺎﻬﻧ رد و ﻪــﺘﺨﯾر بﻮــﯿﺗوﺮﮑﯿﻣ رد -70
ﻪــﺟرد
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺖﯿﮐ ﻪﯿﻬﺗ زا ﺪﻌﺑ و ﺪﺷ هداد راﺮﻗ داﺮﮔ درﻮـﻣ ﯽـﺷﻮﻣ يﺎـﻫ
ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﺎﺑ زﺎﯿﻧ 3
ﯽـﻠﯿﻣ ﺮـﺑ مﺮﮔﻮـﮑﯿﭘ ﺮـﺘﯿﻟ
)
R&D system
( ،
ﺎﻬﻨﯿﮐﻮﺘﯿﺳ ﺖﻈﻠﻏ )
ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا 1
ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا و 6
( مﺮﺳ ﻦﯾا رد ﺎـﻫ
ﯿﻨﮑﺗ ﺎﺑ اﺰﯾﻻا ﮏ )
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﮏﯿﻨﮑﺗ ﻦﯾا ار ﺎـﻫ
ﯽﻤﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﻨﮐ
( ﺖـﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ]
23 .[
ﺮـﮐذ ﻪـﺑ مزﻻ
شور مﺎﻤﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺎـﺑ ﻖـﺒﻄﻨﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻪﺘﻓر رﺎﮐ ﻪﺑ يﺎﻫ
تﺎـﻧاﻮﯿﺣ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﯽﻗﻼﺧا و دراﺪﻧﺎﺘﺳا لﻮﺻا آ
رد ﯽﻫﺎﮕـﺸﯾﺎﻣز
ﯾﺎﻣزآ تﺎـﻧاﻮﯿﺣ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ و هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺘﯿﻤﮐ هﺎﮕـﺸﻧاد رد ﯽﻫﺎﮕـﺸ
ﺪﻫﺎﺷ ) هرﺎﻤﺷ 87 / 14 /آ / پ ( ﺎـﺑ يﺮﯿﮕﻧﻮﺧ ﺰﯿﻧ و درد ﺶﻫﺎﮐ ياﺮﺑ
ﯽﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ ﺪﺷﺎﺑ
] 60 .[
مﺮـﻧ ﻂـﺳﻮﺗ تﺎـﺸﯾﺎﻣزآ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ تﺎﺘـﺳا ﺎﻤﮕﯿـﺳ راﺰـﻓا
1
نﻮﻣزآ ﻪﮑﯾرﻮﻃ ﻪﺑ ،ﺪﺷ ﯽﺑﺎﯾزرا
ANOVA
ﻪـﻓﺮﻃ ود )
هداد يﺎـﻫ
درد يرﺎــﺘﻓر (
ﻪــﻓﺮﻃ ﮏــﯾ و )
هداد ﺖــﻈﻠﻏ ﻪــﺑ طﻮــﺑﺮﻣ يﺎــﻫ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺎﻫ ( هوﺮﮔ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ياﺮﺑ لﺎـﺒﻧد ﻪﺑ ﻪﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﯽــﻠﯿﻤﮑﺗ ﺰﯿﻟﺎــﻧآ نآ )
post hoc
( ﯽﮐﻮــﺗ )
Tukey-Kramer
(
ترﻮﺻ ﯽﻣ ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ،ﺖﻓﺮﮔ .
ﺐـﺴﺣ ﺮـﺑ ﺞﯾﺎـﺘﻧ
ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ فاﺮــﺤﻧا يﺎــﻄﺧ و ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ )
(SEM
و ﺪــﺷ شراﺰــﮔ
ﺎﺑ فﻼﺘﺧا 05
/ 0
<
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑP
ﺪﺷ ﻒﯾﺮﻌﺗ يراد .
1. Sima Stat
ﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎ
ﯽﻣ رﺎﻈﺘﻧا ﻪﮐ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ يﺎﺑ ﯽﻨﺤﻨﻣ ﮏﯾ ،ﺖﻓر
يﺎﻫرﺎﺘﻓر زا ﮏﯾزﺎﻓ
هوﺮـﮔ رد ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻖﯾرﺰﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺪـﺷ هﺪـﯾد لﺮـﺘﻨﮐ
. ﻪـﺑ رﻮـﻃ
كﻼـﺑ ﻦـﯾا رد يرﺎـﺘﻓر ﺦـﺳﺎﭘ ﮏـﯿﭘ ﻦﯿـﻟوا ،ﮏﯿﺳﻼﮐ يﺎـﻫ
3
ﻪﻘﯿﻗد ﯽﻟﺎـﺣ رد ،هدﻮـﺑ دﺎـﺣ درد ﻪـﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ يا ﻦﯿـﻣود ﻪـﮐ
ﻣ ﻦﻣﺰﻣ درد ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ ﯽﻨﺤﻨﻣ زا ﺖﻤﺴﻗ ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ . ﻦـﯾا ﻦﯿـﺑ
ﻪـﺑ درد رﺎـﺘﻓر نآ رد ﻪـﮐ دراد دﻮـﺟو زﺎـﻓﺮﺘﻨﯾا ﮏـﯾ ،درد زﺎﻓ ود ﯽﻣ ﻞﻗاﺪﺣ ﺪﺳر
. كﻼـﺑ طﺎـﺒﺗرا ﻦـﯾا رد هوﺮـﮔ رد ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
يرﺎــﻣآ نﻮــﻣزآ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎــﺑ لﺮــﺘﻨﮐ
ANOVA
ﻪــﻓﺮﻃ ﮏــﯾ
ﺎﻬﻧآ ﻦﯿﺑ يرﺎﻣآ رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ و ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺎﺑ يراﺮﮑﺗ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ]
1 .[
ﻞﮑﺷ سﺎﺳا ﺮﺑ 1
شﻮﻣ ﻦﯿﺑ ، لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ يﺎﻫ
كﻼﺑ مﺎﻤﺗ رد ﺐﻟﺎﻏ هوﺮﮔ و كﻼﺑ ﺰﺠﺑ ﺎﻫ
يﺎﻫ 3 ، 5 ، 6 ، 7 ، 8 ، 9 ،
11 و 13 دراد دﻮـﺟو يرﺎـﻣآ رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ )
05 / 0
<
.(P
،هوﻼـﻌﺑ
شﻮﻣ ﻦﯿﺑ كﻼﺑ رد بﻮﻠﻐﻣ هوﺮﮔ و لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ يﺎﻫ
يﺎـﻫ 2 ، 3 ،
4 ، 7 ، 8 ، 10 ، 11 ، 15 و 16 ) ﻞﮑﺷ 2 ( ﯽﻣ هﺪﯾد دﻮﺷ ) 05 / 0
<
.(P
ﻮﻄﻧﺎﻤﻫ ﻞﮑﺷ رد ﻪﮐ ر 3
ﯽﻣ هﺪﯾد ﺖـﺤﺗ ﻦﻣﺰـﻣ درد ﺦـﺳﺎﭘ ،دﻮﺷ
ﻦﯿـﺑ ﯽﺗوﺎـﻔﺗ ﯽـﻟو ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا نﺪﺷ بﻮﻠﻐﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽـﻤﻧ هﺪﯾد ﻦﻣﺰﻣ درد ﺦﺳﺎﭘ ﺮﻈﻧ زا لﺮﺘﻨﮐ و ﺐﻟﺎﻏ تﺎﻧاﻮﯿﺣ دﻮـﺷ
.
ﯽﻣ ﺪﯿﮐﺎﺗ ﻞﮑﺷ ﻦﯾا سﺮﺘـﺳا ﻦﯿـﻨﭼ لﺎﻤﻋا ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
ﺐﺒـﺳ ﯽﯾﺎـﻫ
ﻦﻣﺰﻣ درد ﺦﺳﺎﭘ رد يﺮﯿﮕﻤﺸﭼ ﺶﻫﺎﮐ )
يزﮋﻟآﻮﭙﯿﻫ (
شﻮﻣ يﺎـﻫ
ﻣ شﻮـــﻣ ﺎـــﺑ ﻪـــﺴﯾﺎﻘﻣ رد بﻮـــﻠﻐ ﯽـــﻣ لﺮـــﺘﻨﮐ يﺎـــﻫ
دﻮـــﺷ
) لﺮﺘﻨﮐ : 057 / 0 418± / 1 بﻮﻠﻐﻣ ، : 066 / 0 016± / 1 ؛ 001 / 0
<
.(P
ﻦﯿـﺑ ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ ﺖـﺴﺗ مود زﺎﻓ رد درد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﮐ ﺪﺷ هرﺎﺷا ﻪﭼﺮﮔا داﺪـﻧ نﺎـﺸﻧ ار يرادﺎـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ﺐﻟﺎﻏ و لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ )
لﺮـﺘﻨﮐ :
057 / 0 418± / 1 ﺐـــﻟﺎﻏ ، :
0732 / 0 502± / 1 ؛ 588 / 0 (P=
ـــﻣا ، ﺎ
كﻼـﺑ رد هوﺮـﮔ ود ﻦـﯾا ﻦﯿـﺑ توﺎﻔﺗ ندﻮﺑ دﻮﻬﺸﻣ ﻞﯿﻟﺪﺑ يﺎـﻫ
ﻖﯾﺎﻗد زا ار درد ﺦﺳﺎﭘ ﺎﻣ ،ﯽﯾﺎﻬﺘﻧا 36
ﺎﺗ 60 ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻖﯾرﺰﺗ زا ﺪﻌﺑ
رد درد ﺦــﺳﺎﭘ ﻪــﮐ داد نﺎــﺸﻧ ﺰﯿﻟﺎــﻧآ ﻦــﯾا و ﻢﯾدﻮــﻤﻧ ﻪــﺴﯾﺎﻘﻣ شﻮﻣ شﻮـﻣ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻧﺎﻣز هرود ﻦﯾا رد ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ يﺎـﻫ
دﻮـــﺑ لﺮـــﺘﻨﮐ هوﺮـــﮔ )
لﺮـــﺘﻨﮐ : 057 / 0 768± / 0 ﺐـــﻟﺎﻏ ، :
0732 / 0 455± / 1 ؛ 001 / 0
<
.(P
ﻦﻣﺰـﻣ زﺎﻓ رد درد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
شﻮﻣ ﻦﯿﺑ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺖﺴﺗ يرادﺎـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ بﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ
ﺎﺑ 001 / 0
<
شﻮـﻣ رد درد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﮑﯾرﻮﻃ ﻪﺑ ،داد نﺎﺸﻧ ارP
يﺎـﻫ
شﻮﻣ زا ﺐﻟﺎﻏ دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ
. نﺎـﺸﻧ ﻞﮑـﺷ ﻦﯾا ،هوﻼﻌﺑ
ﯽﻣ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺖﺴﺗ دﺎﺣ زﺎﻓ رد ﻪﮐ ﺪﻫد هوﺮـﮔ ﺎـﺑ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ
ﺐـــﻟﺎﻏ ) لﺮـــﺘﻨﮐ : 146 / 0 637± / 1 ﺐـــﻟﺎﻏ ، :
125 / 0 694± / 1 ؛
984 / 0 (P=
بﻮــﻠﻐﻣ هوﺮــﮔ ﺰــﯿﻧ و ، )
لﺮــﺘﻨﮐ : 146 / 0 637± / 1 ،
بﻮﻠﻐﻣ : 131 / 0 028± / 2 ؛ 085 / 0 (P=
ﻪﭼﺮﮔا ،دراﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﺗوﺎﻔﺗ
شﻮﻣ ﻦﯿﺑ يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺖﺴﺗ دﺎﺣ زﺎﻓ رد بﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ
ﻦﯿﻟﺎــﻣﺮﻓ ) 05 / 0
<
(P
رد ﻦﯾﺮﺘــﺸﯿﺑ ﺎــﺑ شﻮــﻣ رد درد ﺖــﻓﺎﯾ
يﺎــﻫ ﯽﻣ هﺪﯾد بﻮﻠﻐﻣ
دﻮﺷ .
ﻞﮑــﺷ رد 4
ﺖﻤــﺴﻗ ﺖــﻈﻠﻏ ﻪــﮐ ﺖــﺳا هﺪــﺷ هداد نﺎــﺸﻧA
ﻦﯿﮐﻮــﻟﺮﺘﻨﯾا 6
) ﯽــﻠﯿﻣ ﺮــﺑ مﺮﮔﻮــﮑﯿﭘ ﺐــﺴﺣ ﺮــﺑ ﺮــﺘﯿﻟ
( مﺮــﺳ رد
شﻮـــﻣ ﺐـــﻟﺎﻏ يﺎـــﻫ )
07 / 40 75± / 275 :
mean±SEM
( و
شﻮﻣ بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ )
8 / 98 55± / 446 :
mean±SEM
( راﺪـﻘﻣ ﻪـﺑ
ﻞﮑﺷ 1 - ﻖﯾرﺰﺗ زا ﺪﻌﺑ درد ﺖﻓﺎﯾرد توﺎﻔﺗ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ
ﻨﮐ شﻮﻣ زا ﺐﻟﺎﻏ هوﺮﮔ و لﺮﺘ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار سﺮﺘﺳا ﺖﺤﺗ يﺎﻫ
ﺪﻫد ﻪﮐ كﻼﺑ مﺎﻤﺗ رد كﻼﺑ ﺰﺠﺑ ﺎﻫ
يﺎﻫ 3 ، 5 ، 6 ، 7 ، 8 ،
9 ، 11 و 13 دراد دﻮﺟو يرﺎﻣآ رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ .
ﺴﺣﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ فاﺮﺤﻧا يﺎﻄﺧ و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺐ )
(SEM هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﺖﺳا
) 8
= هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑn (
:*
ﯽﻨﻌﻣ رﺎﯿﻌﻣ ﺑ راد توﺎﻘﺗ ندﻮ ﺎﺑ ﺐﻟﺎﻏ هوﺮﮔ 05
/
<0 ﯽﻣ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧP ﺪﺷﺎﺑ
.
ﻞﮑﺷ 2 ﻖﯾرﺰﺗ زا ﺪﻌﺑ درد ﺖﻓﺎﯾرد توﺎﻔﺗ- هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ
شﻮﻣ زا بﻮﻠﻐﻣ هوﺮﮔ و لﺮﺘﻨﮐ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار سﺮﺘﺳا ﺖﺤﺗ يﺎﻫ
ﺪﻫد ﻪـﮐ كﻼـﺑ رد يﺎـﻫ 2 ، 3 ، 4 ، 7 ، 8 ، 10 ، 11 ، 15 و
16 ﯽﻣ هﺪﯾد يرﺎﻣآ رادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ دﻮﺷ
. ﺎﯿﻣ ﺐﺴﺣﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ فاﺮﺤﻧا يﺎﻄﺧ و ﻦﯿﮕﻧ
) (SEM هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﺖﺳا
) 8
= هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑn (
:*
ﯽﻨﻌﻣ رﺎﯿﻌﻣ ﺐﻟﺎﻏ هوﺮﮔ توﺎﻘﺗ ندﻮﺑ راد ﺎﺑ
05 / 0
<
لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧP ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
تﺎـــﻧاﻮﯿﺣ ﺎـــﺑ ﻪـــﺴﯾﺎﻘﻣ رد يﺮﯿﮕﻤـــﺸﭼ لﺮـــﺘﻨﮐ هوﺮـــﮔ
) 239 / 3 371± / 6 :
mean±SEM
؛ 05 / 0
<
(P
ﻪـــﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰـــﻓا
شﻮﻣ رد ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا و ﺖﺳا شﻮـﻣ زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ
يﺎـﻫ
دﻮﺑ ﺐﻟﺎﻏ )
05 / 0
<
.(P
ﺖﻤـﺴﻗ سﺎﺳا ﺮﺑ ،ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻞﮑـﺷB
4 ،
ﻦﯿﮐﻮـﻟﺮﺘﻨﯾا ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا رﺎﻨﮐ رد 1
) ﺮـﺑ مﺮﮔﻮـﮑﯿﭘ ﺐـﺴﺣ ﺮـﺑ
ﯽـــــﻠﯿﻣ ﺮـــــﺘﯿﻟ ( شﻮـــــﻣ مﺮـــــﺳ رد بﻮـــــﻠﻐﻣ يﺎـــــﻫ
) 17 275± / 55 :
mean±SEM
؛ 05 / 0
<
(P
ﺐـــــــــــــﻟﺎﻏ و
) 053 / 5 75± / 22 :
mean±SEM
؛ 05 / 0
‹ (P
هوﺮـﮔ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد
لﺮــــﺘﻨﮐ )
167 / 0 167± / 0 :
mean±SEM
( ﻦــــﯾا ﺖــــﻈﻠﻏ ،
شﻮﻣ مﺮﺳ رد ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا شﻮﻣ زا ﺮﺗدﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ
يﺎﻫ دﻮﺑ ﺐﻟﺎﻏ
) 05 / 0
<
.(P
ﺚﺤﺑ
تﺎﻧاﻮﯿﺣ ﻪﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ توﺎﻔﺗ ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ
ﯽﺘـﺴﯾز هﺪـﯾﺪﭘ ﮏﯾ ﻖﯾﺮﻃ زا ار ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ رد ﯽـﻧاور-
-
-ﯽﺒﺼﻋ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽﻣ كرد1
ﺪـﻨﻨﮐ 20]
، 26 ، 33 ، 37 ، 46 ، 59
؛[
رد درد ﻪـﺑ يرﺎﺘﻓر ﺦﺳﺎﭘ ﺎﯾآ ﻪﮐ ﻢﯾدﺮﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد
1. Bio-Psycho-Neuro-Social
ﻞﮑﺷ 3 - زﺎـﻓﺮﺘﻨﯾا ﯽـﻃ رد درد يﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﺮـﺑ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ﺖـﯿﻌﻗﻮﻣ رد توﺎـﻔﺗ تاﺮـﺛا )
ﻖﯾﺎـﻗد 6 ﺎـﺗ 10 ( دﺎـﺣ زﺎـﻓ ، ) ﻖﯾﺎـﻗد 0 ـﺗ ﺎ 6 ( ﻦﻣﺰـﻣ زﺎـﻓ و )
ﻖﯾﺎـﻗد 15 ﺎـﺗ 35 ( ﺖـﺴﺗ زا
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺪﻫد
. ﺴﺣﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ فاﺮﺤﻧا يﺎﻄﺧ و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺐ )
(SEM هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﺖﺳا
) 8
= هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑn (
:*
ﯽﻨﻌﻣ رﺎﯿﻌﻣ شﻮﻣ توﺎﻘﺗ ندﻮﺑ راد ﻏ يﺎﻫ
ﺎﺑ بﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎ 05
/
<0 ﯽﻣ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧP ﺪﺷﺎﺑ
.
:# ﯽﻨﻌﻣ رﺎﯿﻌﻣ راد شﻮﻣ توﺎﻘﺗ ندﻮﺑ ﺎﺑ ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ
05 /
<0 ﯽﻣ بﻮﻠﻐﻣ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧP ﺪﺷﺎﺑ
.
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Control Dominant Subordinate
IL-1Concentration (pg/ml)
*
*#
0 100 200 300 400 500 600
Control Dominant Subordinate
IL-6Concentration (pg/ml) #*
*
ﻞﮑﺷ 4 ﺖﻈﻠﻏ ﺮﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ رد توﺎﻔﺗ تاﺮﺛا- ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﯽﻣﺮﺳ يﺎﻫ
ﺶﯿﭘ يﺎﻫ ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ار ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ شﻮﻣ رد ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ﺪﻫد
. :A ﻦﯿﮐﻮـﻟﺮﺘﻨﯾا 6 ، :B ﻦﯿﮐﻮـﻟﺮﺘﻨﯾا 1 . ﺞﯾﺎـﺘﻧ
ﻧﺎﯿﻣ فاﺮﺤﻧا يﺎﻄﺧ و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺐﺴﺣﺮﺑ ﻦﯿﮕ
) (SEM هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﺖﺳا
) 6
= هوﺮﮔ ﺮﻫ ياﺮﺑn (
:*
ﯽﻨﻌﻣ رﺎﯿﻌﻣ دﻮﺑ راد شﻮﻣ توﺎﻘﺗ ن ﺎﺑ بﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ
05 /
<0 ﯽﻣ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧP ﺪﺷﺎﺑ
.
:# ﯽﻨﻌﻣ رﺎﯿﻌﻣ شﻮﻣ توﺎﻘﺗ ندﻮﺑ راد يﺎﻫ
بﻮﻠﻐﻣ ﺎﺑ 05 /
<0 هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧP ﺐﻟﺎﻏ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
B A
شﻮﻣ ﺖﻔﺟ ﺎـﯾ ﺐـﻟﺎﻏ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﺲﻔﻗ ﮏﯾ رد ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يﺎﻫ
عﺎﻤﺘﺟا رد نﺪﺷ بﻮﻠﻐﻣ ﯽﻣ راﺮﻗ
رد يﺮـﯿﯿﻐﺗ ﺎﯾآ ﻪﮑﻨﯾا ﺰﯿﻧ و دﺮﯿﮔ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ) ﻦﯿﮐﻮـﻟﺮﺘﻨﯾا 6
ﻦﯿﮐﻮـﻟﺮﺘﻨﯾا و
1 ( ﻞﮑﺷ زا ﺪﻌﺑ ﺖـﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ دﻮﺟو ﯽﺑﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ ﻪﻄﺑار يﺮﯿﮔ
؟ﺮﯿﺧ ﺎﯾ ﺮـﺑ ؛ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﺑﻮﺧ ﻪﺑ درد ﺦﺳﺎﭘ ﺮﺑ سﺮﺘﺳا تاﺮﺛا
ﯽﻣ سﺮﺘﺳا سﺎﺳا ﻦﯾا ﺑﺮﻣ يﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻞﻣﺎﻋ ﻪﺑ طﻮ
سﺮﺘﺳا ﺪـﻫد ﺶﻫﺎـﮐ ﺎـﯾ و ﺶﯾاﺰﻓا ار درد ﺦﺳﺎﭘ از .
،ﺖـﻘﯿﻘﺣ رد
ﯽـﻣ كﺎﻨـﺳﺮﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد درد ﺦـﺳﺎﭘ رﺎﻬﻣ رد ﺪـﺷﺎﺑ ﺪـﯿﻔﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﯽﻟﺎﺣ ﺪـﻣآرﺎﮐ رﺎﯿﺴﺑ كﺎﻧدرد تﺎﮑﯾﺮﺤﺗ ﺮﮕﯾد ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻀﻌﺑ رد ﻪﮐ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ]
31 .[
تاﺮـﺛا ﯽﺑﺎـﯾزرا رﻮـﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺎﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
ﻞﯾﺪــﻌﺗ سﺮﺘــﺳا هﺪــﻨﻨﮐ ﻣﺰــﻣ يﺎــﻫ
،درد ﺦــﺳﺎﭘ ﺮــﺑ ﯽﻋﺎــﻤﺘﺟا ﻦ
شﻮﻣ و ﻢـﯾداد راﺮـﻗ ﯽﺴﺣ سﺎﻤﺗ زا ﯽﻟﺪﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار ﺮﻧ يﺎﻫ
ﻞﮑـﺷ زا ﺪـﻌﺑ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻖﯾرﺰﺗ ﻪﺑ درد ﺦﺳﺎﭘ ﺲﭙﺳ ﻪـﻄﺑار يﺮـﯿﮔ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ ﯽﺑﻮﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ .
تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻼﺒـﻗ ﻪـﮐ دﻮﻤﻧ ناﻮﻨﻋ ﯽﺘﺴﯾﺎﺑ ﺚﺤﺑ ياﺪﺘﺑا رد ﺪﻨﭼ درد و ﻦﻣﺰﻣ سﺮﺘﺳا طﺎﺒﺗرا ﻒﻠﺘﺨﻣ راﺮـﻗ ﯽـﺳرﺮﺑ درﻮـﻣ نا
ﻪﺘﺴﻧاد سﺎﺳا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ و ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﺎـﻣ يﺎﻫ
رد ﻪـﮐ يا
ﻪـﺑ ﺦـﺳﺎﭘ ﻦﻣﺰـﻣ زﺎـﻓ ﺮﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ نآ ﻪـﮑﯿﻟﺎﺣ رد ؛دراﺪﻧ دﻮﺟو ،ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ نﺎﮔﺪﻧﻮﺟ رد ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ توﺎﻔﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﺎﻣ رد ار ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫ
ـﻣ درد ﺦـﺳﺎﭘ ﻢﯾدﻮـﻤﻧ هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﻦﻣﺰ
. ﻪـﮐ ﺖـﺳا هﺪـﺷ شراﺰـﮔ
كﺮــﺤﻣ ﯽــﻣ ﯽﻋﺎــﻤﺘﺟا يﺎــﻫ ﯽﮑﯾژﻮــﻟﻮﯿﺑ ﯽﻟﺪــﻣ ﺪــﻨﻧاﻮﺗ
زا يا
يزﮋﻟآﻮﭙﯿﻫ )
يزﮋﻟﺎﻧآ ( ﺪـﻧروآ دﻮـﺟﻮﺑ ار سﺮﺘـﺳا ﺮـﺛا رد هﺪﺷ ﺎﻘﻟا .
ﻪـﺑ ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا رﺎﺘﻓر ﻦﯾﺮﺘﺠﯾار ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ندﻮﺑ بﻮﻠﻐﻣ ﯽﻣ ﺮﺠﻨﻣ سﺮﺘﺳا ﺮﺛا رد هﺪﺷ ﺎﻘﻟا يزﮋﻟآﻮﭙﯿﻫ ود ﺮﻫ نآ رد و دﻮﺷ
ﻧﺎﮑﻣ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻞـﯿﺧد يﺪـﯿﺋﻮﯿﭘواﺮﯿﻏ و يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا ﻢﺴﯿ ]
19
، 44 .[
رﻮـﺤﻣ ﻪـﮐ ﯽﺳﺮﺘﺳا ﺦﺳﺎﭘ ،صﺎﺧ ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ لﺎـﻌﻓ ارHPA
ﯽﻣ ﯽﻣ ،ﺪﻨﮐ ﺮﺛا ﻦﯾا و ﺪﺷﺎﺑ درد يور ﺮﺑ يرﺎﻬﻣ تاﺮﺛا ياراد ﺪﻧاﻮﺗ
سﺮﺘـﺳا ﺮـﺛا رد هﺪـﺷ ﺎـﻘﻟا يزﮋﻟﺎـﻧآ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ )
(SIA
ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ1
ﯽﻣ دﻮـﺷ . ﯽـﻣ ﺮـﻈﻧ ﻪـﺑ ﻪـﮐ ﺪـﺳر
ﻢـﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻂـﺳﻮﺗSIA
يﺎـﻫ
ﯽﻣ ترﻮﺻ ﯽﺼﺨﺸﻣ دﺮﯿﮔ
] 24 .[
ﯽﻠﻋ ﯽـﻨﺒﻣ يﺪﻫاﻮﺷ دﻮﺟو ﻢﻏر
ﯽـﺳرﺮﺑ ،نژوﺪـﻧا يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺶﻘﻧ ﺮﺑ نﺎـﺸﻧ ﻪـﯿﻟوا يﺎـﻫ
ﯽﻣ ﺮﯿﻏ و يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ود ﺮﻫ ﻪﮐ ﺪﻨﻫد رد يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا
SIA
1. Stress-induced Analgesia
ﺖﻓﺮــﺸﯿﭘ و ﺪــﻧراد ﺶــﻘﻧ ﻦــﯾا ﯽﯾﺎــﺳﺎﻨﺷ رد يﺮﯿﮕﻤــﺸﭼ يﺎــﻫ
ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﺮﯿﻏ يﺎﻫ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا ﺖـﺳا
] 1 .[
يزﮋﻟﺎـﻧآ
لﺎﻌﻓ ﻖﯾﺮﻃ زا يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا ﻂـﺳﻮﺗ يﺪـﯿﺋﻮﯿﭘوا يﺎﻫرﻮﺘﭙـﺳر نﺪـﺷ
و يﺰﮐﺮﻣ ﯽﺒﺼﻋ ﻢﺘﺴﯿﺳ رد ﻢﻫ ،نژوﺰﮔا و نژوﺪﻧا يﺎﻫﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا ﯽﻣ دﺎﺠﯾا ﻂﯿﺤﻣ رد ﻢﻫ ﯽﮑﯾزﮋﻟﺎﻧآ تاﺮﺛا ﻦﯿﻨﭼ ؛دﻮﺷ
صﻮﺼﺧ ﻪﺑ
ﯽﻣ زوﺮﺑ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا درد ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺪﻨﮐ
] 32 .[
ﻦـﯾا ﻦﺘﻓﺮـﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ
ﺦﺳﺎﭘ ﻦﻣﺰﻣ زﺎﻓ درد ﻪﮐ ﻪﺘﮑﻧ ﺖـﺳا ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا درد ﮏﯾ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﻪﺑ
] 1 [ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿــﺳ ﺖــﻈﻠﻏ ﯽــﺳرﺮﺑ ، ﺶﯿــﭘ يﺎــﻫ
مﺮــﺳ رد ﯽﺑﺎــﻬﺘﻟا
شﻮﻣ رد ار يﺮﯿﮕﻤـﺸﭼ ﺶﯾاﺰـﻓا ،ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ
ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا ﺖﻈﻠﻏ 1
ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا و 6
ﺐﻟﺎﻏ تﺎﻧاﻮﯿﺣ ﺎﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد
داد نﺎﺸﻧ لﺮﺘﻨﮐ و .
ﯽﻣ سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ ﻪـﮐ ﻢﯿـﻨﮐ طﺎﺒﻨﺘـﺳا ﻢﯿﻧاﻮﺗ
ﯿﻫ ﺦﺳﺎﭘ رد ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ ﺖﺴﺗ ﻦﻣﺰﻣ زﺎﻓ رد هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﮏﯾزﮋﻟآﻮﭙ
شﻮﻣ لﺎـﻌﻓ ﺎـﺑ ﻻﺎـﻤﺘﺣا بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ يﺰـﮐﺮﻣ و ﯽـﻄﯿﺤﻣ نﺪـﺷ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿـﺳ ﻖﯾﺮﻃ زا يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا يﺎﻫرﻮﺘﭙﺳر ﺶﯿـﭘ يﺎـﻫ
ﯽﺑﺎـﻬﺘﻟا
ﯽﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺪﺷﺎﺑ
. سﺮﺘﺳا ﺶﻘﻧ ﻪﮐ ادﻮﻧﻮﺳ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎﻫ
لﻮﻠﺳ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﺶﻫﺎﮐ رد و ﺎﻫﺪـﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ﻪﺑ ﯽﻨﻤﯾا يﺎﻫ
ا ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ار ﺪﯾﺪﺷ بﺎﻬﺘﻟا دﺎﺠﯾ ﺪﻨﮐ
] 55 [ ﯽﻣ ، ﻪـﯿﺟﻮﺗ ﺪﻧاﻮﺗ هﺪـﻨﻨﮐ
ﻪـﺑ ؛ﺪـﺷﺎﺑ درد ﺶﻫﺎـﮐ رد ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا يﺎﻫرﻮﺘﭙﺳر ﺶﻘﻧ ﯽﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪﮐ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾا ﺖـﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ نارﺎﮑﻤﻫ و2
سﺮﺘﺳا ﻪﮐ لﻮﻠـﺳ ﺖﯿـﺳﺎﺴﺣ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻪـﺑ ار ﯽـﻨﻤﯾا يﺎـﻫ
هداد ﺶﻫﺎﮐ ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ]
10 [ بﺎﻬﺘﻟا و ،ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﺖـﻓﺎﺑ
يﺪـﯿﺋﻮﯿﭘوا يﺎﻫرﻮﺘﭙﺳر ﯽﻧﻮﺴﮐا لﺎﻘﺘﻧا و ﺰﺘﻨﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ نورﻮﻧ رد ﻦـﯾا ﺶﯾاﺰـﻓا ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و هﺪﺷ عﺎﺨﻧ ﯽﻔﻠﺧ ﻪﺸﯾر يﺎﻫ
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺎﺑ نﺪﺷ ﺖﻔﺟ و ﺎﻫرﻮﺘﭙﺳر ار ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺐﺼﻋ ﻪﻧﺎﯾﺎﭘ ردG
ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ .
ﻪﺑ ﻪـﻧﺎﯾﺎﭘ داﺪﻌﺗ ،هوﻼﻋ يﺎﻫرﻮﺘﭙـﺳر يﺎـﻫ
ﻼﻏ و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا درد لﺎـﺒﻧد ﻪـﺑ ،هﺪﺷ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﯽﻧورﻮﻧ رود ف
ﺖﺴﯿﻧﻮﮔآ ﯽﺳﺮﺘﺳد نآ ﻞﯿﻬـﺴﺗ ﺎﻫرﻮﺘﭙﺳر ﻦﯾا ﻪﺑ يﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا يﺎﻫ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﮏـﯾزﮋﻟﺎﻧآ ﺦـﺳﺎﭘ ﮏـﯾ دﺎـﺠﯾا ﺐﺒﺳ تاﺮﺛا ﻦﯾا مﺎﻤﺗ
يﺪـﯿﺋﻮﯿﭘوا يﺎﻫرﻮﺘﭙﺳر ﺮﺑ ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﯿﭘوا ﺮﺛا ﻪﻠﯿﺳﻮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ رد نﺎـﺷ
ﯽﻣ بﺎﻬﺘﻟا ﯽﻃ دﻮﺷ
] 49 .[
ﯽﻣ سﺮﺘﺳا ﺘـﺳا ﻞـﻣﺎﻋ عﻮـﻧ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
سﺮ و تﺪـﺷ و از
دﻮﺷ يزﮋﻟآﺮﭙﯿﻫ ﺐﺒﺳ نآ تﺪﻣ ]
28 .[
نﺎـﺸﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
رد ﻦﻣﺰﻣ درد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﮐ داد 25
ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ ﺖـﺴﺗ زا ﯽﯾﺎﻬﺘﻧا ﻪﻘﯿﻗد
شﻮﻣ شﻮﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ دﻮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ لﺮﺘﻨﮐ يﺎﻫ
. ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
2. Bi
1ناو لﺎﺳ رد 2000 ﺐﺒـﺳ ﺐـﻟﺎﻏ و ﯽﻤﺟﺎﻬﺗ رﺎﺘﻓر ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﺶﻫﺎﮐ 80 ﺒـﺴﻧ ﻦﯿﻧﻮﺗوﺮـﺳ يﺪﺻرد رد نآ ﻪـﯾﺎﭘ حﻮﻄـﺳ ﻪـﺑ ﺖ
هﺮﭘ ﺲﮑﺗرﻮﮐ شﻮﻣ لﺎﺘﻧوﺮﻓ
ﯽﻣ ﺮﻧ ﯽﯾاﺮﺤﺻ يﺎﻫ دﻮﺷ
] 58 .[
ﺪﯾﺎﺷ
ناﻮﺘﺑ رد ﻦﯿﻟﺎـﻣﺮﻓ ﺦـﺳﺎﭘ ﻦﻣﺰـﻣ زﺎـﻓ رد هﺪـﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ يدردﺮﭘ
شﻮﻣ تﺎـﻧاﻮﯿﺣ ﻦـﯾا رد ﻦﯿﻧﻮﺗوﺮـﺳ ﻢـﮐ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ار ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ رد ﻞـﯿﺧد يﺎﻫرﻮﺗﺎﯾﺪـﻣ زا ﯽـﮑﯾ ﻦﯿﻧﻮﺗوﺮـﺳ ﻪﮐ اﺮﭼ ،داد ﺖﺒﺴﻧ
نورﻮﻧ درد ﺦـﺳﺎﭘ ﺶﻫﺎـﮐ ﺐﺒـﺳ و هدﻮـﺑ درد هﺪـﻨﻨﮐرﺎﻬﻣ يﺎـﻫ
ﯽﻣ دﻮﺷ ] 36
، 42 .[
مﺮـﺳ رد ﻦﯿﻧﻮﺗوﺮـﺳ ﻦﯿﯾﺎـﭘ حﻮﻄﺳ ﻪﮑﯾرﻮﻄﺑ
ﻓا يداﺮ ﯽﻣ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻦﻣﺰﻣ رﻮﻄﺑ ار يﮋﻟﺎﯿﻣوﺮﺒﯿﻓ و نﺮﮕﯿﻣ ﻪﮐ ﺪـﻨﻨﮐ
] 38 [ يداﺮﻓا رد ﯽﻨﯿﻧﻮﺗوﺮﺳ ﺺﻘﻧ و نﺎﺸﻧ ﯽﻤﺟﺎﻬﺗ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻪﮐ
ﯽﻣ ﺪﻨﻫد ] 58 [ ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ، .
ﻦﯿﻧﻮﺗوﺮـﺳ ﺶـﻘﻧ ﯽﺳرﺮﺑ اﺬﻟ
سﺮﺘﺳا رد ﺐﻟﺎﻏ ﻪﻄﺑار ﺮﯿﻈﻧ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﯽـﻣ ﯽﺑﻮـﻠﻐﻣ - ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ يﺪﻌﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺎﻣ فاﺪﻫا زا ﯽﮑﯾ .
رد دﺎـﺣ درد ﺦﺳﺎﭘ ﺮﺑ ار ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ تاﺮﺛا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺎﻣ رﺮـﮑﻣ نﺪﺷ بﻮﻠﻐﻣ ﻪﮐ ﻢﯿﺘﻓﺎﯾرد و ﻢﯾدﻮﻤﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺖﺴﺗ
شﻮﻣ رد دﺎﺣ يزﮋﻟآﺮﭙﯾﺎﻫ ﺐﺒﺳ ﻦﯿﻨﭼ و هﺪﺷ بﻮﻠﻐﻣ يﺎﻫ
يﺰـﯿﭼ
شﻮﻣ زا توﺎﻔﺘﻣ ار يﺮـﺘﻤﮐ درد ناﺰﯿﻣ دﺎﺣ زﺎﻓ رد ﻪﮐ ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ
ﯽﻣ سﺎﺴﺣا دﻮﺑ ،ﺪﻧدﺮﮐ
. ناﻮﯿﺣ رد اد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﻪـﮐ ﺖـﺳا هﺪـﺷ هد
سﺮﺘﺳا ﻂﯾاﺮﺷ ﺎﺑ رﺮﮑﻣ ﻪﻬﺟاﻮﻣ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ندﻮﺑ بﻮﻠﻐﻣ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﯾاز
ﯽﻣ دﺎﺣ يزﮋﻟآﺮﭙﯿﻫ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ دﻮﺷ
] 48 [ ﺢﯿﺿﻮﺗ ياﺮﺑ ﻪﮑﯾرﻮﻃ ﻪﺑ ؛
رد هﺪـﺷ ﺎﻘﻟا يزﮋﻟآﺮﭙﯿﻫ رد ﻞﯿﺧد ﯽﻟوﺰﻧ يﺎﻫﺮﯿﺴﻣ ﺮﺑ هﺪﯾﺪﭘ ﻦﯾا ﺖﺳا هﺪﺷ ﺪﯿﮐﺎﺗ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ندﻮﺑ بﻮﻠﻐﻣ ﺮﺛا ]
57 .[
ﯽﺠﯾﺎـﺘﻧ ﻦﯿﻨﭼ
هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ازﻮـﯿﺟ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ رد
نآ رد ﻪـﮐ نارﺎـﮑﻤﻫ و2
شﻮﻣ شﻮـﻣ و يزﮋـﻟآﺮﭙﯿﻫ رﺎﭼد ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ رﺎـﭼد بﻮـﻠﻐﻣ يﺎـﻫ
ﺶﯾﺎﻣزآ دﺎﺣ زﺎﻓ رد يزﮋﻟآﻮﭙﯿﻫ ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ
] 22 [ تﺮﯾﺎﻐﻣ ،
شور ﻪـﺑ ار توﺎـﻔﺗ ﻦـﯾا ﻢﯿﻧاﻮـﺘﺑ ﺎﻣ ﺪﯾﺎﺷ و دراد توﺎـﻔﺘﻣ يﺎـﻫ
ﻦـﯾا رد ﺎـﻣ ﯽـﻨﻌﯾ ،ﻢﯿـﻫد ﺖﺒـﺴﻧ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺖﺴﺗ رد درد ﯽﺑﺎﯾزرا ﻟﺎﻄﻣ هﺮﻤﻧ ﻢﺘﺴﯿﺳ زا ﻪﻌ رد ﻪـﮑﯿﻟﺎﺣ رد ﻢﯾدﻮـﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا درد ﯽﻫد
ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ هﺪﺷ ﻖﯾرﺰﺗ ﻪﺠﻨﭘ نﺪﯿﺴﯿﻟ نﺎﻣز تﺪﻣ هﺪﺷ ﺮﮐذ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ درد رﺎﯿﻌﻣ ﺪﺷ
. ﻦﯿـﺑ دﻮـﺟﻮﻣ يﺎﻬﺗوﺎﻔﺗ ﺮﮕﯾد ،هوﻼﻌﺑ
شﻮﻣ داﮋﻧ ازﻮﯿﺟ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زود و هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ يﺎـﻫ
ﯽﻣ هﺪﺷ ﻖﯾرﺰﺗ ﻦﯿﻟﺎﻣﺮﻓ ﺑ زﺎﯿﻧ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
ﯽﺳرﺮﺑ ﻪ يﺎﻫ ﯽﻠﯿـﺼﻔﺗ ﺮـﺗ
ﯽﻣ رﺎﮑﺷآ ار ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد دزﺎﺳ
.
1. Van 2. Gioiosa
لﺪﻣ يژﻮﻟﻮﺗﺎﭘﻮﮑﯾﺎـﺳ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ ﯽﻧاﻮـﯿﺣ يﺎﻫ زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﺎـﻫ
ﻢـﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا ياﺮﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ندﻮﺑ بﻮﻠﻐﻣ ﯽﮑﯾژﻮـﻟﻮﯿﺑ يﺎـﻫ
هدﺎﻔﺘــﺳا سﺮﺘــﺳا ﺎــﺑ ﻂﺒﺗﺮــﻣ يﺎــﻬﯾرﺎﻤﯿﺑ يژﻮــﻟﻮﯿﺗا رد ﻞــﯿﺧد هدﻮﻤﻧ ﺪﻧا . ندﻮـﺑ بﻮـﻠﻐﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ اﺬﻟ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا
ﻪــﺳوﺮﭘ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿــﺳ تاﺮــﯿﯿﻐﺗ ﺮــﯿﻈﻧ ﯽﺑﺎــﻬﺘﻟا ﯽــﻨﻤﯾا يﺎــﻫ يﺎــﻫ
ﺶﯿﭘ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ) ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا 6
و ﻦﯿﮐﻮﻟﺮﺘﻨﯾا 1
( نﻮﺧ رد لﺎﺤﻃ ،ﻪﯾر ،
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار ﺰﻐﻣ و ﺪﻫد
] 5 .[
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺑﺎـﻬﺘﻟا ﺶﯿـﭘ يﺎﻫ
شﻮﻣ رد مﺮﺳ بﻮـﻠﻐﻣ و ﺐﻟﺎﻏ يﺎﻫ
) شﻮـﻣ رد صﻮـﺼﺨﺑ يﺎـﻫ
بﻮﻠﻐﻣ ( داد نﺎﺸﻧ ار .
ﯽـﻣ رﻮـﺼﺗ رد حﻮﻄـﺳ ﺶﯾاﺰـﻓا ﻪـﮐ دﻮـﺷ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿــﺳ شدﺮــﮔ ﺖـــﻣوﺎﻘﻣ ﺶﯾاﺰــﻓا ﺎــﺑ ﯽﺑﺎــﻬﺘﻟا يﺎــﻫ
ﺪﺷﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ .
ﻪـﺘﻔﮔ ﻪـﮐ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ
ﯽﮑﺑﺪـﯿﻓ ﻪـﺧﺮﭼ ﮏـﯾ رد ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺮـﯿﻈﻧ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا يﺎﻫ
ﯽـﻣIL-6
-
دﻮﺷ ] 41 [ ﺎﻫﺪﯿﺋوﺮﺘﺳﻮﮑﯿﺗرﻮﮐ شدﺮﮔ رد ﺢﻄﺳ ﺮﮔا ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ،
هوﺮﮔ رد ﻻﺎـﺑ سﺮﺘـﺳا ﺖـﺤﺗ يﺎﻫ دﺎـﺠﯾا ًﻻﺎـﻤﺘﺣا ،ﺪـﺷﺎﺑ ﻪـﺘﻓر
نوﺮﺘـﺳﻮﮑﯿﺗرﻮﮐ يراﺬـﮔﺮﺛا زا ﻊﻧﺎﻣ يﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﻦﯾا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﻫﺎﮐ رد ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﻫ
. ﺮـﮕﯿﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰـﯿﻧ3
سﺮﺘﺳا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯽﻧﻻﻮـﻃ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎـﻫ
ﻖـﯾﺮﻃ زا تﺪـﻣ
ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ يﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ﺖﻣوﺎﻘﻣ دﺎﺠﯾا
IL-6
ﯽﻣ دﻮﺷ ] 35 .[
سﺮﺘﺳا ﺶﯾاﺰـﻓا ﺐﺒـﺳ ﺎـﻬﻨﺗ ﻪـﻧ ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯿﺳ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻣ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
ﻦﯿﻨﭼ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺪﻧﻮﺷ
ﯽﻣ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺰﯿﻧ ار ﯽﺨﺳﺎﭘ ﺪﻨﻫد
. رﻮـﻃ ﻪـﺑ لوﺰﯿﺗرﻮـﮐ يﻻﺎﺑ حﻮﻄﺳ
ـﯿﺑ و ﺪـﯿﻟﻮﺗ رﺎﻬﻣ ﺐﺒﺳ ﮏﯿﭙﯿﺗ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯾﺎـﺳ ﯽـﻧژ نﺎ
ﺶﯿـﭘ يﺎـﻫ
ﯽﻣ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا دﻮﺷ
] 17 [ سﺮﺘﺳا ﻪﭼﺮﮔا ؛ نﺎﺴﻧا رد ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺎـﻫ
ﯽـﻣ ﺎﻫﺪـﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ تﺎﻧاﻮﯿﺣ و عاﻮـﻧا ،ﺪﻧﻮـﺷ
سﺮﺘﺳا زا ﯽﺻﺎﺧ يرﺎـﻬﻣ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻪـﺳوﺮﭘ ﺎـﺑ ﺖـﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﺎﻫ
ﺶﯾاﺰـﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ اﺬﻟ و ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد تﺮﯾﺎﻐﻣ ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯾﺎـﺳ و ﺎﻫﺪـﯿﺋﻮﮑﯿﺗر
ﺶﯿـﭘ يﺎـﻫ ﯽﺑﺎـﻬﺘﻟا
ﺪﻧﻮﺷ ] 53 .[
ﯽـﻣ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫرﻮﺳﺮﺘﺳا ،ﺮﮕﯾد ﯽﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ
ﺦـﺳﺎﭘ دﺎﺠﯾا زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ رد ار ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ يﺎـﻫ
ﯽـﻣ ﯽﺨـﺳﺎﭘ ﻦﯿﻨﭼ ،ﺪﻨﻫد ﺶﻫﺎﮐ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا ﺶﻫﺎـﮐ ﻪـﺠﯿﺘﻧ ﺪـﻧاﻮﺗ
لﻮﻠﺳ رد يﺪﯿﺋﻮﮑﯿﺗرﻮﮐﻮﮐﻮﻠﮔ يﺎﻫرﻮﺘﭙﺳر ﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻨﻤﯾا يﺎﻫ
هﺪ
ﻦﯾﺎﮐﻮﺘﯾﺎﺳ ﺶﯿﭘ يﺎﻫ
ﻦـﯾا ﺶﯾاﺰـﻓا ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ﻪـﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﺑﺎﻬﺘﻟا
3. Meagher
