The Mystical Disposition of Shah Dai Allah Shirazi
Khadijeh Kiyani
Mohsen Mohammadi Fesharaki
Mahmoud Barati
Abstract
One of the basic topics in mystical research is to know the mystical tradition and disposition of each mystic. In fact, explaining the mystical tradition and disposition of mystics is the first step in recognizing their opinions and thoughts. The present study has been done with the aim of explaining the mystical tradition and disposition of Shah Dai Shirazi in a solid and scientific way. In this research, using a descriptive-analytical method, first, the mystical disposition of Shah Dai was determined by examining the goal and purpose of the mystic, the method of achieving the goal, the topics and concepts raised in his works, his educational system, and mystical language. Then, his mystical tradition was examined. In order to explain his mystical tradition, the origin and destination of the mystical journey and the steps between the origin and the destination are discussed. Examining these cases, we consider a combination of the first and second mystical traditions as Shah Dai’s ideas. In general, it can be said that the mystical mystic in the theoretical discussion belongs to the second mystical tradition and in practice behaves in accordance with the first mystical tradition.
1. Introduction
From the beginning of Sufism and Islamic mysticism, although the mystics shared the same principles, they differed in their behavior. With the passage of time, these differences became deeper and wider, and the basis for the emergence of different methods and dynasties was provided. From the 6th century, these differences became more fundamental and gradually showed themselves in the principles. With the peak of these differences in the 7th century, the foundations and principles of Gnosticism underwent evolution and transformation until new boundaries were formed in Islamic Gnosticism and new methods and principles emerged.
These ways of thinking are fundamentally different from other ways in method, approach, goal, subject, and language and are known as the second mystical tradition. Shah Dai Allah Shirazi is one of the greatest mystics who lived in the 9th century AH. He is one of the caliphs of Shah Nematullah Vali Kermani and has been giving lectures in Shiraz for thirty years.
First, he gave his hand of devotion to Sheikh Abu Ishaq Bahrami, then he went to Kerman in order to fulfill his soul and desire to visit Shah Nematullah Vali. He has an honorable position as a poet and thinker.
2. Review of the Literature
Mystical insight is a set of characteristics and criteria that can be used to achieve the perspective and thought of a mystic and to determine his method in the path of mysticism.
The vision of each mystic, like the personal style of poets, has subtle and sometimes imperceptible differences from the vision of other mystics. The first step in explaining the
PhD Candidate, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University Isfahan, Isfahan, Iran
Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran (Corresponding Author Email: [email protected])
Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University Isfahan, Isfahan, Iran
mystic's mysticism is to determine his mystical tradition. To deal with this issue, several issues are examined: 1) goal and destiny, 2) method of reaching the goal, 3) topics and concepts, 4) educational system, and 5) mystical language.
3. Methodology
The current research is based on the works of Shah Dai Shirazi, including the generalities of Divan poems, treatises, and Golshan. The purpose of this study is to investigate the mystical view of Shah Dai and to explain and analyze his mystical vision, that is, to express the background and sources of mystical works and the way, thought, and destiny that he followed. This research has been done using the library documentation method and analytical- descriptive approach. First, notes were prepared from Shah Dai's books on the topics in question, and then these notes were separated. The notes related to each topic were placed together.
4. Result
By examining the mystical vision of Shah Dai, we observe a fusion of the first and second mystical traditions. It is necessary to know the issue of existence in the discussion of the goal and destiny and the achievement of knowledge, like the mystics of the second tradition, in addition to knowing the man and knowing the truth. Shah Dai talks about reaching knowledge. Regarding the method and means of attaining knowledge, although like the mystics of the second tradition, besides discovery and intuition, he also gives credit to intellectual and narrative methods. However, he considers love superior to discovery and intuition. Subjects and concepts also have different forms and contents in the mystical vision of Shah Dai. In his works, in addition to the topics and concepts of the first tradition, we also see the special topics of the second tradition, such as the perfect human being, fixed nobles, and the unity of existence. In addition, some concepts in the intellectual system have traces of both traditions, such as monotheism, manifestation, etc., these concepts mostly represent the integration of the first and second mystical traditions in the works of Shah Dai. Shah Dai's educational system, like the mystics of the second tradition, is based on a disciple and on the basis of master and a student. Although the disciple relationship is very prominent in his works, signs of the master-student relationship can also be seen in some of his treatises. In the discussion of vision and expression of origin and destination and according to authorities, Shah Dai's thought system is in accordance with the first mystical tradition, and what he presents about the course and conduct is fundamentally different from the second mystical tradition.
Keywords: Shah Dai Allah Shirazi, Mystical Journey, Mystical Disposition, Mystical Traditions
برشم نافرع ی هاش عاد ی للها ش ی زار ی
،ینایک هجیدخ
،یکراشف یدمحم نسحم
یتارب دومحم
کچ ی هد
بی نا :هلئسم ی ک ی ساسا تاعوضوم زا ی
رد شهوژپ اه ی افرع ن ی
، تخانش نافرع برشم و تنس ی
ره فراع تسا . رد عقاو بت ییی ن
تنس و برشم نافرع ی افراع ن
، تسخن ی ن و ارآ تخانش رد ماگ دنا
ی هش اه ی .تسا نانآ ای
ن شهوژیپ ایب فدیه بت ییی ن نیس ت بریشم و
نافرع ی هاش عاد ی ش ی زار ی اب شور ی ملع و طوبضم ی
هدش ماجنا .تسا
شور : ناگدنسیون رد
ا ی ن شهوژپ م ی دنشوک شور اب ی صوت ی ف ی ی لحت ی یل ی
، یسررب ایب تیسخن ی
اا و فدیه یی
ت ور ،فرایع
سر ی ند هافم و تاعوضوم ،فده هب ی
م حرطم هدش راثآرد و ی
، ماظن برت یت ی نافرع نابز و ی
وا
، هب عت یی ن نس ت نافرع ی هاش عاد ی دنزادرپب
و سپس نافرع برشم ی
و ی سررب ی وش د . ارب ی بت یی ن برشم هاش عاد ی
، س دیصقم و أدبم هب ی
ور ولیس و یحارم م یی نا أدیبم و دیصقم
هتخادرپ هدش تسا .
ی هتفا اه و اتن ی ج اب: سررب ی ا ی ن وم تاعوض
، فلت ی ق ی زا نس ت نافرع مود و لوا ی
ار دنا ی هش اه ی هاش عاد ی یم دید ناوت
؛ لکروط هب ی
م ی ناوت برشم تفگ نافرع
ی هاش عاد ی رظن ثحب رد ی
نس هب ت مود نافرع ی ارگ ی ش دراد و رد ولس لمع ی نس اب قبطنم ت
لوا
نافرع ی تسا .
هژاو اه ی لک ی د ی
هاش عاد ی للها یزاریش ؛ وریس ولس ؛ ینافرع برشم ؛
نس ت اه ی ینافرع
،ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،تایبدا ةدکشناد ،یسراف تایبدا و نابز هورگ ،یسرف تایبدا و نابز یرتکد یوجشناد
،)لوئسم ةدنسیون( ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،تایبدا ةدکشناد ،یسراف تایبدا و نابز هورگ ،یسراف تایبدا و نابز رایشناد
،ناریا ،ناهفصا ،ناهفصا هاگشناد ،تایبدا ةدکشناد ،یسراف تایبدا و نابز هورگ ،یسراف تایبدا و نابز رایشناد
:لوصو خیرات 80
/ / 80 / 1088 :شریذپ خیرات
92 / 80 / 1081
The author(s)
یملع ةیرشن شهوژپ
ینافرع بدا یاه
یپایپ ،مود ةرامش ،مهدزناش لاس 02
ناتسمز و زییاپ ، 1081
صص ، -111 109
10.22108/jpll.2022.128907.1619 Doi:
1 ـ همدقم
رق ن مهم زا یکی یرجه متفه راودا نیرت
رع خیرات روهظ .تسا یملاسا فوصت و ناف
نبا برع ی حرط و سم ئل ة تدحو
دوجو
، هب نیا رد میظع یبلاقنا هزوح
دیماجنا ات هک نرق اه دعب فوصت و نافرع ، تحت ار
تأ ریث نآ و داد رارق ار
هب هلحرم ا ی
هزات دراو نس ار نآ هزورما هک درک ینافرع مود ت
م ی وگ ی دن ر(
. یرقابریم
،درف 1941 : -171 179 ).
دنچره « زا شیپ ات نبا
برع ی
، ینافرع گرزب خیاشم هب
هدنکارپ روط ا هدمآرب صاخ فراعم ،
ار شیوخ یاهدوهش ز
حرطم م ی دنزاس ؛ اما چیه قفوم سک من
ی دوش هاگتسد کی رد ار قیمع فراعم نیا ماظن
دنم تسه ی تخانش ی
، روحم رب
دیامن هضرع راوزاس ینافرع یتفرعم راتخاس کی و دناجنگب دوجو تدحو
» ( ی نادز هانپ ، 1911 : 94 ).
نرق نیا رد مه
نامز اب برشم حم ی دلا ی ن هک یبرع زا
و ی گژ ی اه ی
،نآ زراب وأت
ی ارگ یی
،دوب یعیش دیاقع هب یکیدزن و
:تشاد دوجو زین رگید ینافرع مهم برشم ود 1 ) برشم مجن دلا ی ن خ دمحا ی قو ی هک لابند ة فوصت رد هرود اه ی پ ی ش دوب متفه نرق زا
؛
1 ) برشم دلادعس ی ن ومح ی ه هک ارآ ی ی م ی نا ا ی ن ا .دندرک ذاختا ار برشم ود ی
ن هن برشم هب
تروص ماک دنا ی هش اه ی
بتکم وربک ی ه ار ذپ ی ر دنتف پ هن و ی ور مامت ع ی را دنا ی هش اه ی نبا برع ی دندوب ( شابهد ی
، 1941 : 111 ).
رد همادا و متشه نرق رد ، هب
مهن نرق هژیو هب ،
ببس
ّیشت هب یمومع لابقا یاملع و بهذم نیا هب یرومیت ناهاش هجوت و ع
فوصت
،
ّیشت و فوصت رتشیب جازتما دهاش ع
میتسه جازتما نیا صاح . شیارگ ،
ع رتشیب ا افر ن هب دنا ی هش اه ی نبا برع ی اب
تسا نآ یعیش ةغبص لمجزا ؛
ة ،نافراع نیا م
ی ناوت
ّیس هب یلمآ ردیح د ،
هاش تمعن للها
،یو درگاش و یلو هاش
عاد ی ش ی یزار
.درک هراشا ،للها یلا یعادلا ماظن
دلا ی ن هب فورعم ،نسح نب دومحم هاش
عاد ی هیب شبسن هک تسا یزاریش یولع تاداس زا ،یعاد ای
نیسح نب یلع نب دیز هب هطساو هدزون یهتنم
م ی دوش هب فورعم ،نسح نب مساق باقعا زا و یعاد
ی غیصلا ی ر ناییاورنامرف زا ،
تسا مآ و ناتسربط
،تیاده(
1999 : 141 ).
لاس رد شتدلاو
« 114 ق
».
تسا هدوب رد و
ةرایب شتایفو خیرایت فلاتیخا
ریظن
لاس یو ربق گنس رب اما ؛دراد دوجو «
174 ق ».
هدش هتشون تسا
( ،یناتسورس یلامک 1919
: 99 ).
هاش یعاد ی م خییش تییبرت تیحت وریس هیب ،یینارهب قاحیسا نیدلادیشر
تیخادرپ ولیس یو دزین ار یتامّدیقم میلایعت و
تفرگارف تدارا ةقلح هب و دش نامرک یهار وا ییامنهار و هراشا هب سپس ؛
هایش تیمعن للها هیب نآ زا سیپ یو .دیمآرد ییلو
دزن ،زاریش دلادشرم
ی ن قرف یاوشیپ ،یو گرم زا دعب و تشگزاب ه
تمعن ه للا ی ه دش زاریش رد (
،هایشیلع مویصعم 1991
، ج 9 :
14 ).
هاش ،دویخ دیشرم دننامه اما ؛دوب هناگراهچ یافلاخ تلیضف هب دقتعم و یعفاش هقف و ن نست بهذم وریپ تعیرش رد یعاد
هاش تمعن للها ، تبسن هب تشاد صاخ تدارا و هقلاع تیب ها
؛ یاتس و حدم رد یناوارف راعشا ،یو ناوید رد دویجو ناشیا ش
دراد (
ّرز ی ن بوک
، 1917 : 991 ).
راثآ زا هاش یعاد م ی ناوت
د
هبی ناو
،تادراو ناویید ،تاّییسدق ناویید ،ه تیس تایّیونثم رب تسا متشم هک درک هراشا یو،یو راثآ رگید زا .ددجم ضیف و هزات نخس ،تارداص ناوید
مئاسن
راحسلاا
حرش ردنشلگ
«زار
»زونکلارهاوج
و حریش ردعابر
«ّی تا دلادعس ی ن ومح ی ه
» .تسا زین هلمج نآ زا ؛دراد ینافرع ئاسم رکذ رد یتلااسر تیسا
هویسا
:هویسکلا ب
،یی نا ع یی نا
،هفحت قاتشملا هولس
،بولقلا
اده(ی
،ت 1999 : 114 ).
هاش عاد ی زا ع ا افر ن سا مهن نرق صخاش و هتسجرب .ت
یو راثآ رظنزا ئاسم دویخ وین رد ینافرع میک
رد و تیسا رییظن
نآ
، هب یمامت ریس قیاقد هب
و قح یوس یلاعت قح تفرعم
هدش نایب ؛تسا
هب هنوگ ا ی هک یوج عباینم ریایس زا ار تقیقح ناگدن
ب ی نی زا م ی دنک
،نینچمه ؛ هرهب
دنم ی و ی زا دنا ی هش ایه ی هایش تیمعن یلو للها ی و نیبا یبرع ی
، بیجوم یقلات ی نیس ت مود و لوا
نافرع ی و قلخ هافم ی م ماضم و ی ن رکف ماظن رد هزات ی
وا ش هد تیسا و ا یی ن پ ریب ریما ی چ یی گد ی عت ییی ن نیس ت بت و ییی ن بریشم
نافرع ی و ی م ی ازفا ی د .
نس ت نافرع
ْی نابم و لوصا ةعومجم ی
نافرع ی کلایس فدیه و تهج هک تسا ار
رد رط ی تیق س و ی ولیسور صخیشم
م ی دنک . هفوصتم پ ات ی ش رجه متفه ةدس زا ی
رد .دیندوب رتیشم لوصا رد اما ؛دنتشاد فلاتخا مه اب ورف رد دیس
ة متیفه
ّوحت ل نب ی دا ین ی ا رد .تفرگ تروص فوصت و نافرع رد ی
ن ب ،هرود ی شن و ش ی و ة یلمع ی نایفراع هیب ببیس ور ی دریک ا ی نایش هیب
امت و ملاک و هفسلف ی
ش تاداقتعا هب ی
ع ی و دیش نویگرگد هرود
ا ی هیک تیفرگ کیش فویصت رد وین نآ زا
هیب نیس ت مود
نافرع ی ی دا م ی دوش .
ارب ی نتخادرپ هب نس ت نافرع ی ی ک ،فراع اب ی د هب دنچ شسرپ ساسا ی :داد خساپ
1 ) فده و اا ی ت
؟تساجک وا 1
) هار و ور ارب فراع ی
سر ی ند ا هب ی ن چ فده ی
؟تس 9 ) فراع هب هیچ تاعویضوم
و هافم ی م ی هتخادرپ
؟تسا 9 ) نابز نافرع ی تسا هنوگچ وا
؟ 1 ) ماظن برت یت ی هچ رب وا اپ ی ه ا ی تسا راوتسا
؟ یشابهد(
ی
، 1941 :
-79 11 ).
اب قحت دوجو ی
تاق هدنکارپ ا ی ات هک نونک ةرابرد راکفا و دنا ی هش اه ی هاش عاد ی ویصت ،هیتفرگ تروص ی
ر نیشور ی و ارآ زا
دنا ی هش اه ی نافرع ی و ی زا ؛تسا هدشن هئارا ای
ن ور ون ی ناگدنیس ا
یی ن شهوژیپ هیب
بت ییی ن بریشم و نیس ت نایفرع ی هایش یعاد ی
م ی دنزادرپ .
1 ـ 1 پ ی ش ی ةن شهوژپ
رابرد ة ینافرع برشم و لاح حرش هاش
یزارییش ییعاد
، ةیمدقم رد یقاییسریبد مویحرم زا دویخ یحیصت
د یی ناو هایش یعاد ی
یتاحیضوت هداد
دنا . نچمه ی ن اپ ی نا همان اه یی ب ا ناونع
دنا ی هش اه ی نافرع ی هایش یعاد ی رد وینثم ی دهایشم
تیشون ة عیس ی د داژنایقآئاص ی ن
حرش
وسررب و ی نب ام ی ه اه ی نافرع ی رد ونثم ی اه ی هاش عاد ی
حلاف سجرن زا هتشاگنهدش
؛تسا هیلاقم ا ی زیین تیحت
ناونع « سررب ی اهروخشبآ ی
رکف ی هاش عاد ی نمچراهچ ندورس رد
» زا هرورسم راتخم ی یسر ایچ هب ی
هد .تیسا دویجو ایب
،نیا ر یشهوژپ طوبضم و دنمشو
رابرد ة نییبت نس ت و برشم ، قیرط
ة ینافرع هاش عاد ی هدشن ماجنا .تسا
شهوژپ نیا رد
، نتفرگ رظن رد اب لاقم
ة « ویش ة نس نییبت ینافرع برشم و ت »
تشاگن ة
ّیس رتکد د یلع رغصا می رقابر ی دریف و
رتکد یسیئر ناسحا
، یسررب و یلحت هب و ارآ
دنا ی هش اه ی هاش عاد ی یعت و یو ینایفرع ت نس و برشم نی هیتخادرپ
ییم دویش .
نیا و راکفا زا یدیدج داعبا ،صخشم یراتخاس و مجسنم و عماج یحرط اب شهوژپ هشدنا
اه ی هاش عاد ی ناشن ار یم ی دیهد
عبانم رد هک هدشدای
.تسا هدشن نایب
1 ـ 2 شور شهوژپ
ژپ نیا ور و
یفیصوت شه
ی قیقحت ساسارب و یلیلحت هناخباتک
ا ی .تسا ناگدنسیون ییسررب و هیعلاطم ایب شهوژیپ نیا رد
راثآ هاش عاد ی
، نس یو ینافرع برشم و ت ار
یلحت و هیزجت هدرک
دنا و هولاع زا ،یپاچ عبانم رب هخسن
اه ی ییطخ زیین ریبتعم
هدرب هرهب دنا .
2 ـ
ّنس ت اه ی نافرع مود و لوا ی
زا ادتبا ی پ ی اد ی ش فوصت و نافرع ملاسا ی
، هچرگا نافراع دیندوب رتشم لوصا رد ،
رد یشم ی و ولیس ایب میه فلاتیخا
دنتشاد . اب ا نامز تشذگ ی
ن تافلاتخا مع
ی ق رت و هدرتسگ رت و دش مز ین ة پ ی اد ی ش رط ی هق اه و هلیسلس ایه ی یلتخم دویجو هیب
دمآ . ا مشش نرق زا ی
ن تافلاتخا نب
ی دا ی ریت و دیش هیب ردیت ی ج نایبم و لویصا رد ی
ن یی ز ایب .داد نایشن ار دویخ جوا
نتفریگ ا یی ن
تافلاتخا رد
نرق
،متفه نابم ی نافرع لوصا و ی
نویگرگد و لویحت راچد ی
دیش
؛ ایهزرم هیک ایجنآ ایت ی
دج یی د ی نایفرع رد
ملاسا ی تفرگ کش و
رط ی هق اه و برشم اه ی هزات ا ی ا .دندرک روهظ ی
ن برشم اه اب رط ی هق ایه ی د ی ریگ ور ، ور رد ی
،دریک
اا ی
،ت وضوم و نابز توافت ساسا ی دنراد نس ناونع اب و ت
نافرع مود ی
هتخانش م ی دنوش ( می رقابر ی درف
، 1941 : 79 ).
تسخن ی ن ماگ رد بت یی ن برشم نافرع ی ی ک
،فراع عت یی ن نس ت نافرع ی .تسوا اریب ی ا هیب نتخادریپ یی
ن دینچ ،ریما یسم
ئ هل
سررب ی یم دوش : 1 ) فده و اا ی ت
؛ 1 ) ور سر ی ند هب فده ؛ 9 ) تاعوضوم و
هافم ی م
؛ 9 ) ماظن برت یت ی ؛ 1 ) نابز نافرع ی .
2 ـ 1 فده و اغ ی ت
تیاا و فده مه
ة ،هار ناکلاس نس رد هچ
ایما ؛تیسا قیح تخانش و تفرعم هب یبایتسد ،مود ت نس رد هچ و ینافرع لّوا ت
زیامتم رگیدکی زا تفرعم ثحب رد ار ت نس ود نیا هچنآ م
ی دنک و ناکرا ، اپ
ی ه اه ی ریب ،لوا ت نس رد تفرعم .تسا تفرعم
ثیدح ساسارب ،ت نس نیا نافراع و تسا راوتسا قح تخانش و ناسنا تخانش نکر ود
« َففریَع نَم هی بَر َففریَع دیفقفف هیسففن
»
( یسلجم ، 1949 ج ،ق 1 : 91 سفن تخانش ورگ رد ار قح تخانش ) م
ی دینناد . مود ت نیس رد ایما
، نوزیفا ،نیکر ود نییا ریب
ع تخانش تیمها زین یتسه ملا
دراد زا و اپ ی ه اه ی رامش هب تفرعم م
ی آ ی د .
تیاا و فده هاش
عاد ی وریس زا .تیسا تیفرعم هیب یبایتیسد و لایمک هب ندیسر زین قح قیرط یط و ولس هایش
یعاد ی
دوخ لوا تروص هب نآ وجر رد ار زیچره لامک م
ی دناد دیبم هیب وا تیشگزاب و ییلوزن سوق رد ناسنا تکرح ینعی ؛ أ
رد
.یدوعص سوق یمدآ لامک تروص
، یصاح وا یاریب تافیص لادیتعا زا هیک تیسوا یونعم تروص نآ یم
ی دویش نآ هیک
هلدتعم تافص
، قح تافص راثآ همه تسا
دراد هک یبلط رد یمدآ دصقم دیاب .
، و دنایسرب لامک نیا هب ار دوخ هک دشاب نآ
یتیاا ار ناسنا لامک تسا
ناسنا دوجو هک یارب
نآ تسا تسا تفرعم نآ و (
هاش عاد ی
، 111 ق : گ . -194 191 )
؛ نیاربانب
کی اب ،تیاا و فده ثحب رد ریاد
ة یناگژاو هبور
ور :میتسه
لکش ةرامش 1 : اد ی ةر ناگژاو ی اغ و فده ی
ت
رابرد ة هاگدید زا تفرعم هاش
عاد ی تفگ دیاب راوتسا یتسه و ناسنا ،دنوادخ نکر هس رب تفرعم ،یو یرکف ماظن رد
یاج ینافرع مود ت نس نافراع هورگ رد یو ،رظنم نیا زا و تسا م
ی گ ی در رد هچنانچ ؛
« لاسر ة نشور هار »
نکر هس نیا هب
هراشا م ی دنک و م ی وگ ی د
« : ات تفات وا رب ییانشور رون یوترپ سانشادخ
و سانشدوخ و
گ یت ی ناد شگ ت
» ( نامه : 114 ).
و فده تیاغ تفرعم
لامک تیعماج
و ی اهن ی ت دنوادخ تخانش ار تفرعم م
ی دناد و تأ ک ی د م ی دنک آ هب زج ار ادخ هک ی
ةن امنادخ ی من ی ناوت نامه( تخانش :
111 ) ا و ی ن آ ی ةن ادخ امن ی ی ک ی ناسنا تسا :
اییییییییم تآرییییییییم ز نییییییییشور دییییییییننیبب یادییییییخ ناییییییهج و ناییییییهج یادییییییخ
( هاش عاد ی
، 1994 : 11 )
ییوییییت و تییییسا هیییینیآ ناییییهج ینییییشور
نآزا ینیییییییسحا ترویییییییص رد هیییییییک ور
نویییییک تآریییییم و ییییییقح تآریییییم ویییییت ز
ییییییعومجم ة
نوییییییک تایییییییآ تییییییسوت نامه(
: 11 )
:یتسه ناهج یرگید و رایییییییی یور ةییییییینیآ نایییییییهج تیییییییسه رادییییییییم رییییییییب وا هیییییییینییآ زا هدییییییییید
نامه(
: 99 )
هاش عاد ی کأت قح تخانش هار رد سفن تفرعم رب ی
د م ی دنک
؛ اما زا تسه ملاع هک اجنآ ی
لجت ار ی قح م ی دناد
، رب
تخانش تسه ی ن ی ز ت أ ک ی د دراد . رد ةعومجم و راثآ
ی
، هافم و تاعوضوم ی
م ةرابرد دوجو تدحو هب
بوانت د ی هد م ی دوش .
رب ةیاپ ا ی ن رظن ی ه
، تسه ی لجت زج ی ن دنوادخ ی
؛تس ربانب ای ن
، تسه تخانش ی
ب ی نور ن دنوادخ تخانش زا ی
.تس
هاش عاد ی هک دراد هدیقع و تسا ئاق یتاجرد و تاقبط تفرعم یارب مه
ة یارب ناسنا و تسا قح تاّیلجت رهظم یتسه
.دنک رظن یتسه ملاع ةعومجم هب دیاب قح تخانش تخانیییییش هر نییییییا رد تیییییستاقبط ریییییب
تخاییسن اییج کییی هییب هییک لد نآ کیینخ یا
تیییسه یایییج ریییه ویییچ تیییسود ةلیییسلس کیییی هیییب هیییک هیییب
ایییج یویییشن ایییپ ی تیییسب
نامه(
: 11 )
2 ـ 2 شور سر ی ند هب تفرعم
ور تسد یعبنم اب قبطنم ،تفرعم هب یبای تسا
همیشچرس نآ زا تیفرعم هک یم
ی گ یی در ملایسا رد .
، ییحو و بیلق و یقع
.تسا تفرعم عبنم )یبلق تادوهش(
هفسلاف دننامه یهورگ
، رارق دوخ تفرعم عبنم ار قع اهنت هداد
دنا
؛ نیم لکتم هیب ار قع
دّیقم رش یهارمه م
ی دننک نافرع ها و
، تادهاشم و تافشاکم یبلق
تفرعم عبنم ار یحو رب ینتبم م
ی دنناد .
وا ت نس رد و تیسا دوهیش و شک فراع رازبا ،ینافرع ل
ور ایه ی ار ریگید ییب
رایبتعا یم ی یناد د ود ت نیس رد ایما . م
نوزفا ،دوهش و شک رب ور
اه ی تییمها زین رگید دراد
. وا ت نیس ناورییپ فلاخریب ایهنآ و ایهرازبا ریگید ،ل
ور ایه ی
ار یلقن ور و یللادتسا و یلقع ور دننام تخانش ی
دوس نآ زا ملاک و تمکح ها هک م
ی دنتسج ی ییفن یمن ی دیننک و
تسد هب یدوهش و یفشک ور اب هک یتفرعم نآ دنتشاد داقتعا م
ی آ ی د ، م ی دناوت اب ور اه ی و دییأت زین رگید ؛دویش نییبت
( ر . یشابهد
، 1941 : -71 74 ) نانچ ک ه هاش عاد ی م ی وگ ی د :
« زا ضرا ناخراک
ة یتسپ و یدنلب بتارم زا دوصقم و یتسه
، تخانش یاپ ة و تقیقح یاریپ
ة
ِنایم قرف و تسزاجم و دویب
یگدینب رد میلیست و قیلطم دینوادخ یدینوادخ هب نامیا و یناف قلخ زا روبع و یقاب رما هب قوثو و دوجوم و مودعم و دوبان قحب یادخ هب
لیسو ة ب ود ره دقن و قع و قن عمج و ایلوا قیارط و ایبنا عیارش ه
قوذ راییعم و یشک کیحم
» ( هایش یعاد ی
،
1911 : 9 ).
و رازبا یو ور
اه ی مان تفرعم بسک یارب یفلتخم م
ی درب دننامه و ع
ا افر ن نس مود ت مه ة ربتعم ار اهنآ م
ی دناد اما ؛
نآ یارب
، تسا ئاق یبتارم هلسلس
؛ دب ی ن ترت ی ب هک رد ادتبا سح و س سپ قع
، رد رازبا ی تفا و دنتسه تفرعم تاجرد
تفرعم رتلااب
، اب شک ارب ی صاح فراع م
ی وش د .
« تاکاردا ناسنا
ی ا ب ی ةطساو تلاآ ا تس و هقطان سفن زا نآ
تسا هلوقعم تاکردم یا
هب ةطساو تسا ساوح تلاآ
نطاب ساوح
، سح رتشم و خ ی لا و هظفاح و مهو و رصتم هف ی ا ساوح
،رهاظ دعب زا رط ی ق رکف ک ه ترت ی ب روما همولعم
تسا هب ةدعاق م ی ناز قطنم ی دصت و روصت رد ی
ق ی ا عت ره رد رظن ی ن
ی زا عت ی ن تا دوجو ندرک و رد نآ قم
ّی هد هجو دوجو
قلطم رد ی نتفا . رط ی ق ی د ی رگ رد اردا دوصقم تسه و نآ ار شک وگ ی دن و هب
ّوق ت ی شک صاح دوش هک نآ
ّوق ت
همه سک ار ن ی تس
؛ سدق سوفن هکلب
ّی ه ار نآ
ّوق ت اف ی ض م ی ددرگ
ّوق نآ و ت ی ا تس صاح زا رون هلا ی نراقم قع و سح
هک نآ ار ک هفشا دنناوخ ...
و ک روما عت
ّین یی ه ناشن زا ی ند یا و ترخا هب ا ی ن
ّوق ت شکنم ددرگ
» ( هاش عاد ی
، 111 ق : گ .
11 ).
اما هب داقتعا هاش عاد ی رتلااب ی ن جرد ة تفرعم
، تفرعم ی هک تسا هب
طساو ة هلا قشع ی ارب ی خر کلاس م
ی دهد
؛
دب ی ن ترت ی ب کلاس هک اب
ن ششک ی ور ی ط ار ولس حارم قشع ی
م ی دنک انف هب ات ی ف ی قحلا اقب ماقم و م
ی دسر و
قرا هک تساجنآ ةدهاشم
لجت ی تا هلا ی م ی وش د .
« اهن ی ت رما ناسنا و اا ی ت ظ روه وا رد نافرع نآ ا تس هک هب ةطساو مکت ی لمکم ی ی ا لاوت ی نابر ماهلا ی ق تدارا ب لو قح
یا پ طاب در ی
اد ند زا ضارعا و دنک یا
لابقا و هب وس ی بقع ی و قوش اضر و اقل لوم ی ا و ی ن توق تدارا ی
دبا ةجرد هب ات
دادشا تبحم و دسر تبحم ی
دبا دوش قشع ات و
نآ نامز هتفگ آ ی د :
« قییشع وییت داتییسا ا
یییسرب اییجنآ وییچ تییس نییک نوییچ دیییوگ لاییح ناییبز هییب دوییخ وا
« سپ ا زا ی ن گب مارآ قشاع ادن ی
در ور هناتسار و ی
رب لابقا ناتسآ ة ب اق ی هلا ی ب کسفن د انف زا و درآ ی
دوخ ادخ هب
پی ددنو اضتقم هب و ی
دقلاب نرق اذا ثداحلا ی
م مل ی قب لجت قارغتسا رد رثا هنم ی
تا ددرگ کلهتسم تاذ و تافص
» نامه(
:
-19 11 ).
هنوگنامه هک
هدید دش رد دنا ی ش ة هاش عاد ی ن ی ز دننام ع ا افر ن نس ت مود
، اج دوهش و شک ور ی
هاگ و ی هژ ا ی دراد . رد
رتلااب هک هدهاشم رانک ی
ن جرد ة سر ی ند اس ،تسا تفرعم هب ی
ر ور اه ی لقع ی للادتسا و ی
ن ی ز اراد ی .دنتسه رابتعا
فلاخرب ع
ا افر ن نس ت هک لوا هب زج د هدهاشم ی
رگ و اهرازبا ور
اه ی تخانش ار فن ی راکنا و م ی دننک
، هاش عاد ی ارب ی
ن سح و قع زا صاح تاکاردا ی
ز و تسا ئاق رابتعا م
ی وگ ی د :
« مدآ ی اج هب یی م ی دسر کاردا ار وا هفشاکم هب هک ی
صاح م ی دوش هک هن زا سح تساهنت و هن زا قع اهنت و هن زا
مهو و خ ی لا
؛ ا زا هکلب ی اهن هاگ تسه همه ی
سر دوخ لامک هب همه هک ی
هد د رون زا و دنشاب ی
رگ ی ا زج ی اهن رون نآ هک
قح لاعت ی تسا لک اردا نآ هب و ی
ب ار قلطم قح ی
بعت ی ر رقت و ی ر و سفت ی ر وصت و ی ر ثمت و ی مرد ی ی دبا ا و ی ن ار لاح
دهاشم ة نعم ی دنناوخ
» ( نامه : 119 ).
رد ثحب
،قشع و قع نایم باقت مود ت نس فلاخرب
هناگود باقت نیا ارآ رد ،
ی هاش عاد ی هدید م ی دوش وضوم نیا ؛
هب هژیو .تسا هتسجرب یو یلمع ولس رد
هییییک ییییقع قلحرییییس
ة یییییگنازرف ا
تییییس لییییییسلس
ة یگناوییییییید هییییییمه وا ا
تییییییس
بیییلط قیییشع نیییک
هیییک هیییب ایییج یی ییییسر یییییییییسر ییاویییییییین هییییییییب وا مدییییییییق زا
( هاش عاد ی ، 1994 : 1 )
2 ـ 3 تاعوضوم و
هافم ی م
توافت اه یی نس ود نیب ور و تیاا و فده رد هک دراد دوجو ینافرع ت
، هدیش بیجوم تیسا
میهایفم و تاعویضوم ایت
دربراک هتفای نیس رد .دیشابن نایسکی زیین تنیس ود نییا رد تیفرعم بایب رد ،مود ت
، هفایضا ایب ندیش
ماین هیب یدییدج نیکر
یتسه تفرعم ناکرا هب یسانش
، دیدج تاحلاطصا هلسلس کی هب
زوح ة نافرع دراو م ی دوش نس رد هک هتیشادن دوجو لوا ت
.تسا هب رد تاعوضوم و میهافم ،یلک روط ود
نس میسقت هتسد ود هب ت م
ی دوش :
1 ) نس رد هک رتشم تاعوضوم و میهافم نس رد و هتشاد دوجو لوا ت
و تسا هتفر راک هب کش نامه هب زین مود ت
دوجو اب هک یمیهافم و تاعوضوم ای هب توافتم ییانعم اب یظفل ارتشا
هدرب راک هدش
.تسا
1 ) هک یتاعوضوم و میهافم ةژیو
نس نس رد و تسا مود ت هدشن هتخادرپ نآ هب لوا ت
تیسا ( ر . ییشابهد
، 1941 :
-74 11 ).
هاش عاد ی .تسا هدرک هراشا یناوارف تاعوضوم و میهافم هب دوخ راعشا رد ارتیشا هیب هک یمیهافم و تاعوضوم
انعم و ظفل
، نس ود ره رد دوجو ت
دراد راثآ و اش ه زین یعاد نآ زا
نثتسم ا تسین . نوزیفا ،نییا ریب م و یتاعویض دیننام
تدیحو
ّیدحا ،دوجو نایعا ،ت
ماک ناسنا ،هتباث نس هب هک
دراد صاصتخا مود ت و
هب بوانت م ی ناوت نآ ار وا راثآ رد دید
.
هچرگا هاش نس یصاصتخا تاعوضوم دوخ راثآ رد یعاد ،تسا هدرب راک هب ار مود ت
من ی ناوت هب و عیطق روط نییقی
ار وا
نس فراع .تسناد مود ت
راثآ رد میهافم و تاعوضوم یسررب اب هاش
یپ هتکن نیا هب یعاد م
ی رب ی م یتاعویضوم هک نییب هیک
نس ود نس موهفم و انعم اب ،دنتسه یظفل رتشم ت اک هب انعم ود ره اب هاگ و لوا ت
ر هدرب هدش تسا یارب ؛ ی لجت هینومن رد ی
نس وا ت ل حرطم راتتسا ربارب رد یم
ی دویش نیس رد و تیسا لایعفا و تافیص ،تاذ ةیبترم هیس یاراد و رویهظ بیجوم مود ت
هبترم ا ی ا زا یتسه ز بترم
ة تسا رتلااب حلاطصا نیا ؛
رد راثآ هاش :تسا هتفر راک هب انعم ود ره رد یعاد
نس :لوا ت لزییییینم هیییییب یییییینعی ار رایییییب نییییییا ریییییبب اییییب اییییطع یور رییییب یور هییییگنآ سییییپ
ییییییی لجت نآ دییییییشاب هییییییچ وا یاییییییطع هیییک
یییم ی وگ یییی د ایییب افیییص ردییینا افیییص
( هاش عاد ی
، 1994 : 191 )
ت نس مود :
« ملع قح لاعت ی ترابع ا تس زا لجت ی تاذ وا رد روص بسن رابتعا ی ة تاذ وا هک نآ ار نوئش تاذ یی ه دینناوخ و نآ بیسن
تامولعم تسوا
نم لزلاا لا ی دبلاا هلمج و صفت ی
ًلا لک یًا ئزج و یًا ب تروص نآ و ه
رابتعا لک بیتارم رد نآ مایکحا هکنآ یی
ه و
عا ی نا ئزج ی ه تانکمم هک
جراخ تادوجوم ی
ة هنکمم رابتعا ی ه دنا رهاظ م ی دویش
، میسم ی عا هیب یی نا یشا و تیسا هیتباث یا
و هیتباث
اقح امکحلادنع ی
ق لک ی ه
» ( هاش عاد ی
، 111 ق : گ . 91 ).
2 ـ 3 ـ 1 حوت ی د
مود و لوا ت نس رد هک تسا یناگژاو زا دیحوت هب
هنوگ ا ی راک هب توافتم م
ی دور یاینعم هیب دییحوت ینایفرع لوا ت نس رد ؛
یکی و نتسناد یکی
تفگ ( ینیبن ار قح زج هکنیا و تسا ن ،یرایخب یلمتیسم
1911
، ج 9 : 199 )
؛ یاریب للهادیبع هیجاوخ لایثم
دیحوت یرعت رد یراصنا م
ی وگ ی د
« : رد کیی زیج و دینادن ییکی زج لد ،دنیبن یکی زج هدید هک تسا نآ نایفوص دیحوت
دیان ملع
»
،یراصنا(
1911 : 114 ).
تقیقح ،کلاس یانف اب اهنت دیحوت نیا م
ی ی دبا یریوجه(
، 1911 : 917 ).
راثآ رد انعم نیا رد دیحوت هاش
عاد ی دیحوت یرعت رد یو ؛تسا هتفر راک هب زین م
ی وگ ی د :
« و دوش عقاو تقیقح دیحوت تفص هک هیدحا ترضح ششک هب
هرذ باتفآ ثم هب
ایرد و دشک دوخ یوس هرطق
؛ سپ
ایرد رد هرطق و دوش مگ باتفآ رون رد هرذ
؛ یکی ار وا وت هکنآ سپ م
ی تفگ ی
، دیحوت هک دنک یکی ار همه وا یکی
و نتفگ
یکی تسوزا ندرک و تسام زا نتفگ تسا ندرک .»
یییم ی دیییشک ریییس دییییحوت هیییب هیییصق نییییا ریییییگد دیییییش ییییییکی بویییییلطم و بیییییلاط
( هاش عاد ی
، 111 ق : .گ 149 )
نس رد راک هب دوجو تدحو یانعم رد دیحوت ،ینافرع مود ت م
ی دور . زا یکی دوجو تدحو مهم
ریت ی ن لایح نییع رد و
نس میهافم نیرتراوشد ییسررب و نیییبت ،هزوح نیا ثحابم ریاس نآ وترپ رد و تسا ینافرع مود ت
ییم دویش . نب یی نا راذیگ و
رظن ی ه زادرپ ار نآ نبا یبرع م ی دنناد . نبا دوجو تدحو یرعت رد دوخ یبرع م
ی وگ ی د
« : لایعتم قیح صایخ ییقیقح دوجو
و هیاس یناکما تادوجوم رگید و تسا یلزا قح دوجو نآ سکع
ی هناگ دنا ...دوجو بتارم رساترس و و روهظ
دویجو ویترپ
دنتسه یلاعت قح
» ( نبا برع ی ، 1919 ج ، 1 : 77 ).
دحو جو ت زا دو یرکف ماظن رد یدربراک میهافم هاش
عاد ی ش ی زار ی تسا و دمایسب وا راثآ رد دراد ییناوارف
. یاریب یو
بت ی زا وضوم نیا نی ثمت
ی اه ی هدافتسا ینوگانوگ م
ی دنک زا ؛ ج ایرد هلم
،بابح و جوم و .باتفآ اعش و هنیآ
داقتعا هب هاش عاد ی تیسه هیچره وا زیج و تیسا دینوادخ دویجو مه نآ و تسین شیب یکی یقیقح دوجو
، و تارایبتعا
نیعت تا .تیسا مدع مکح رد دنوادخ دوجو باقم رد یدوجو ره یو هاگدید زا .تسوا دوجو رد یو
لایسر ة
« ناییع ناییب »
دوجو بابرد م
ی وگ ی د :
« یکی ققحم قلطم دوجو ا
تس
؛ دیآ روصت رد مدع رگا ات تسین نوریب وزا هبترم چیه هک یطسبنم
، دوجو زا روصتم نآ
تسوا بتارم عضا هک ینهذ
، دشابن نوریب هک
.تیسا یوقا وا بتارم رد هک یجراخ دوجو زا ددنب تروص یزجتلا وزج
یّیونث و دیآ مزلا حداق دیحوت رد هک امدق ددعت لاا و تستاذ نیع تسوا تاذ دوجو هک یلاعت قح تدحو تویق یریبک ت
ّیریا و دریگ تیسین تینیع نیا یفانم رابتعا هب ت
...
دیننام تیسا تاذ نییع قیقحتلادینع یلایعت قیح تاذ رویهظ و تدیحو
تسا یکی همه و تسین ریا هک دنیوگ اجنیزا نادحوم
» ( هاش عاد ی
، 111 ق : گ . -94 94 ).
2 ـ 3 ـ 2 لاو ی ت
تاعوضوم هلمجزا تأ
م زیگنارب ینافرع برشم و یرکف ماظن رد هاش
عاد ی « تیلاو » .تسا قایس و کش نیدب تیلاو ثحب
و هب تروص ماظن دنم دیاقع رد هک هاش
یعاد ی حریطم یم ی دویش هیب ، نیس ینایفرع مود ت طویبرم
نیس رد و تیسا هدیید لوا ت
من ی دوش . وا تیلاو یرعت رد م
ی وگ ی د :
« ریصت هیب ایی تیبحم هیب ایی تسا برق هب ای صیصخت نیا و دوخ بناج هب ار هدنب تسا قح صیصخت تیلاو ؛ف
یجیتن ة
ّیلجت ةدهاشم ،برق تاذ و تافص ،امسا تا
ا ؛تس جیتن ة
ّیعم تبحم نآ ةظحلام و تسا قح ت
ّیعم و ت جیتن ة رصت ،ف یت أ ریث
رصت و تسا تدارا ها لاح یقرت و قیلاخ رد ف
» نامه(
: -11 14 ).
هاش یعاد
ّیلک قیاقح زا ار تیلاو هیهلا ه
م ی دناد ود یهلا رون یلجت . هولج
هاگ ییکی :دراد یریگید و تویبن ةیبترم
یبترم ة
تیلاو
ّیعماج یهلا رون زا روظنم و دوجو ت
یقیقح تلاامک تروص رد تسا ی
تلاایمک هیلمجزا و تیسا رون نآ ناعمل هک ه
ییقیقح ة
،عماج دوجو
ّوبن یکی ناییب یو .تیسا نآ نطایب هیک تییلاو و تیسا رون نیا رهاظ هک تسا ت یم
ی دینک نییا هیک
توبن رب تیلاو یرترب بجوم وضوم من
ی ددرگ فلاخرب و نبا
توبن زا رترب ار تیلاو یبرع من
ی دناد ر(
. ،یریگنایهج
1919 : 914 ).
هاش عاد ی ا ی ن ود رون ار
ّوبن ت لاو و هقلطم ی
ت هقلطم م ی دمان . ای ن رون هب رابتعا رثا روهظ نآ رد بن ی
، قم توبن یّی هد تبیسن
م ی گ ی در . ره بن ی رد ش ی ع ی نا دوخ بحاص رس ی دراد هک ماح لاو ی ت قم
ّی هد لاو زا ی ت قلطم ة نآ بن ی تیسا . ا یی ن رج یی نا زا
نامز مدآ ش ی ث دوجو هتشاد ات نامز ترضح دمحم هک متخ هبترم تویبن قم یّی هد تیسا و تریضح یلع
ی هیک متیخ لاو یی ت
قم
ّی هد .
ای ن لاو ی
،ت لاو ی ت ماع ة ترضح لع ی ؛تسا هاش عاد ی ارب ی ترضح لع
) (ی لاو ی ت د ی رگ ی اق ئ تسا لاو ار نآ و یی
ت
صاخ ة ترضح لع
) (ی م ی دناد مان هب نآ زا و لاو
ی ت وضترم ی ه ولع ی ی مان یم ی دریب . ا یی ن لاو یی ت رهایظ ی دراد و نطایب ی هیک
ها بی ت لاو نلاماح ی
ت نطاب ی ة لع و ی ه اشم و دنتسه ی
خ لاو نلاماح ی
ت رهاظ ی ولع ی هک و رون ریس نآ نیسح رد ار ریصب
ی و
اشم ی خ لسلس ة وا م ی دناد .
موهفم لاو ی ت رواب رد هاش عاد ی ب ی ش ارآ هب هکنآ زا ی
نبا برع ی دزن ی ک هب ،دشاب دنا ی هش اه ی د ی ریگ ع ا ایفر ن یش ی ع ی نریق
متشه
، ش دننام ی خ ح ی رد لمآ ی
؛دراد تهابش هب
و ی هژ رد لاو متخ ثحب ی
ت پ رب هک ی ناور نبا برع ی و دلادعس ی ن ومح یی ه هدریخ
هتفرگ تسا هک ش ارچ ی خ لاو متخ ار دوخ ی
ت هتسناد دنا ( هاش عاد ی
، 111 ق : .گ 99 ).
وا ارب ی ره ی ک زا اونا توبن و لاو ی ت متخ ی ئاق تسا هک هب حرش ز ی ر تسا :
توبن قم
ّی هد : متخ نآ ضح تر
)ص(دمحم
؛
توبن رشت ی ع ی ماع ة ئارسا یل ی ه : متخ نآ ترضح ع ی س ی
؛
توبن رشت ی ع ی صاخ ة دمحم ی ه : متخ نآ ترضح دهم ی
؛
لاو ی ت قم
ّی هد ( لاو ی ت هماع ترضح لع ی :) متخ نآ ترضح لع
) (ی
؛
لاو ی ت وضترم ی ة ولع ی ه لاو(
ی ت صاخ ة ح ترض لع ی :) متخ نآ ترضح دهم
(ی
جع
نامه( )
: -91 99 ).
2 ـ 3 ـ 3 قشع
راثآ رد قشع هاش
عاد ی نایامن تحاس ود رد م
ی دوش قشع یکی : هب
ةلزنم تکرح یلصا نکر یّبح
نیس رد هک حریطم مود ت
تسا راوتسا نآ هب قشع و ییابیز و نسح رب شنیرفآ ساسا نآ قبطرب و تسا :
روریییس ردییینا ویییت نیییسح ایییب ویییت قیییشع رویییهظ ردییینا دویییخ هیییب دویییخ زا یدویییخ رد
ز تیییسین تیییفایب یمایییج ویییچ ویییت تیییسه
تییییفایب یمایییین وییییت نیییییع زا وییییت ریییییا (
هاش عاد ی
، 1994 : 171 )
یرگید
، هب قشع ةلزنم زا ار کلاس هک یششک یورین و یلصا رحم انف تاماقم ات تبت
م ی دناشک کلایس و هیب
طیساو ة
نآ
، ار ولس حارم رس تشپ یرگید زا سپ یکی
م ی دراذگ و هدرپ اه رانک ار م ی دنز و اینف لزنمریس هب ات ییکی
ایب ندیش
یلزا قوشعم م
ی دسر ب قشع ،تحاس نیا رد . ه
نس رتشیب ینافرع لوا ت ییامت
ناییم هیب نخیس قیشع و یقع یباقت زا ؛دراد
م ی آ ی د و حرطم یزاجم قشع ثحب م
ی دوش :
هریییس یفویییص تیییسا هیییتفگ تیییهج نییییز هرییییییییییطنق زاییییییییییجملا تییییییییییقیقح رد
رامیییش یییینعم یییپ نویییچ ترویییص قیییشع رایییی یویییک ریییب رذیییگ دیییتفا تییییو زیییک
نامه(
: 174 )
؛وا لامج هب قشع ای تسا قوشعم لامک هب قشع ای یزاجم قشع هاش
یخرب دننام زین یعاد زا
ع ا ایفر ن نیس دیننامه لوا ت
ار ناسنا یلقب ناهبزور ای یلازا دمحا نییآ
ة قح لامج م
ی دناد وا لامج و ییابیز هب قشع هک م
ی دیناوت تیبحم هیب ار نایسنا
دنک نومنهر قح .
تسا لامک هب قشع زراب قادصم ریپ هب قشع .
نیییییمز دیییییقن یا دییییینتفگ تیییییهج نییییییز نز تییییییسد یلاییییییمک اییییییی یلاییییییمج رد
ییییییمج رایییییسخر و ییییییمکت ایییییب رییییییپ یییییم
ی تدننایییییسر ییییییلج هایییییگرد هیییییب
نامه(
: 171 )
2 ـ 4 ماظن برت ی ت ی
:تسا کش ود هب یملاسا نافرع رد یتیبرت ماظن یاپرب یکی
ة طبار ة نییعت و یدارم و دیرم یحارم و ولیس ریسم
و بادآ
نآ تلاماعم یاپرب ای
ة ؛هیثحابم و سرد تایسلج رد تکریش و یدرگاش و داتسا ةطبار نیس ییتیبرت مایظن
ت لوا ةییاپرب وییش ة
نس رد و تسخن ود ت
تسا راوتسا هویش ود ره رب م (
ر . می رقابر ی درف ، 1949 : -94 91 ).
راثآ رد هاش یعاد ی تاییبا یراییسب یم ی ناویت هیک تیفای رگناییب
یاریب رییپ موزیل و یداریم و دییرم ةیطبار هیب یو دایقتعا
ریس و :هنومن ؛تسا ولس یور دوییییخ رییییس هییییب ناییییک یمدییییق رییییه یور دییییییییب یور کییییییییین رییییییییگا للهاو
هلییییسلس نیییییرد یآ تییییسد هییییب تییییسد هیییییلچ یییییچ زا هیییییب دریییییم ریییییظن کیییییی
ره دوییییش درییییم دییییسر یدرییییم هییییب هییییک
کیییینخ یا دییییسر یدرد هییییب هییییک لد نآ
اییییب وییییگ ناییییبز و راد هییییگن مییییشچ اییییب وماییییخ و هد نادرییییم هییییب وییییه
( هاش عاد ی
، 1994 : 1 )
رد ةلاسر « جات همان
» هک بابرد بادآ شوپ ی ند هقرخ هتشون
،تسا هب ینشور دویخ تدارا هب تبیسن
هیب هایش تیمعن للها یلو ی
دراد هراشا ب و
ی نا م ی دنک ش و مسر هب هک ی
و ة رم ی ناد و ی هقرخ م ی دشوپ :
« سپ انب ی هقرخ و جات رب تبسانم و تقباطم م
ی دهن شآ دنلب ناتسآ هب هبشت و عبتت نآ صا رد هک ی
نا ترضح س
ّی د
تاداسلا لوا و
ی بطق تاداعسلا نامزلارخآ
قحت ها ناطلس ی
ق لجت رهظم نافرع و ی
تا هلآ تاحبس قحلارون
قحلا ی تق و
دلا ی ن هاش معن ت للها دراد و رد ی ن هبشت عاد ی رب نآ ا تس هک نآ ترضح رب نآ هدوب دنا نس هب ادتقا زا ت
نس ی ه ترضح
وفطصم ی ه
» ( هاش عاد ی
، 111 ق : گ . 11 ).
وسزا ی د ی رگ و ی دوخ راثآ رد هب
تاعوضوم و
هافم ی م تدحو دوجو رپ هتخاد و نانآ ار بت یی ن هدرک تسا و اریگ ی ش وا
نس هب ت مود راکشآ و .تسا ی اراکشآ ب ی نا م ی دنک دننام هک ع ا افر ن نس ت
،مود ره هب ش ود ی هو برت ی ت ی هتفا تسا .
یخیییییش و مییییلعم زا خیییییش و مییییلعم مدییییش خیییش و مییلعم زا دوییصقم هییب هدیییسر وا هییک
نامه(
: 17 )
2 ـ 5 نابز نافرع ی
ع هک تسا ینابز ینافرع نابز ا
افر ن نایب یارب هبرجت
اه ی مییلعت و ینایفرع ینابم نایب نینچمه دوخ دیجاوم و لاوحا ،ینافرع
اخم ابط ن راک هب دوخ م
ی گ ی دنر . میسقت هتسد ود هب نابز نیا م
ی دوش ناییب یارب هک ترابع نابز .تراشا نابز و ترابع نابز :
میلعت و ینابم
، نایب یارب تراشا نابز و هبرجت
ینافرع دیجاوم و اه هدافتسا
یم دوش ،ایون(
1979 : 1 ).
هاش عاد ی تراشا نابز زا مه و ترابع نابز زا مه دوخ راثآ نتشاگن رد هرهب
ئایسر بیلاا .تیسا هدرب هایش
هیک ییعاد
حرش ،نافرع ینابم و لوصا نایب نآ زا فده سم
ئ هل ح ای س ؤ یلا هدوب نادیرم زا
، تیسا هتیشون ترایبع نابز هب
؛ رایثآ ییلو
دننام یو موظنم
واود
ی ن هس هناگ ونثم
وی تا هتس
نایب ار دوخ ینافرع دیجاوم نآ رد هک می دنک
، هتیشون تراشا نابز هب رتشیب
.تسا هدش
3 ـ برشم نافرع ی هاش عاد ی
هتفگ ینافرع تاعوضوم و میلاعت هب برشم م
ی دوش زا یکی لوصا و ینابم بوچراچ رد هک نس
ت بلاق رد ینافرع یاه
هعومجم ا ی نییبت رد یتیبرت ماظن و میهافم و تاعوضوم ، ور نکر هس ،ساسا نیا رب .دشاب هتفای ماظن دنمفده و مجسنم
دنراد شقن ینافرع برشم .
تیاا و فده مه
ة ع ا افر ن تفرعم هب ندیسر نآ و تسا یکی قح
ره هک یحرط و نآ هب ندیسر هار اما ؛تسا یلاعت
،دراد دصقم نیا هب ندیسر یارب فراع .تسا توافتم
ع ا افر ن و ور و هار رد ،ینابم و لوصا رد ارتشا دوجو اب ةویش
،رازبا و عبانم زا هدافتسا فلاتخا
دراد ار دوخ صاخ برشم فراع ره هک تساجنیا زا و دنراد رظن (
ر . یرقابریم ،درف
1941 : -171 171 ).
هاش ن یعاد هتکن نیا زی یم نایب ار
دنک و م ی وگ ی د :
هیییییب فرایییییع تیییییلاح دایییییتف توایییییفت
داز هیییییچ دویییییخ ایییییت فرایییییع تیییییفرعم
وا نایییییییییییییییج هر و وا لد میییییییییییییییسر وا نایییییییفرع هیییییییب دایییییییتفا یییییییلتخم
هوریییییگ نییییییا دیییییندوخ نایییییفرع عبایییییت هورییییگ نیییییا دییییندب و کییییین ورییییگ هیییین
( هاش عاد ی ، 1994 : 19 )
رد یو هلاسر ا ی نیا زا هتسد تفه هب ،تسا هتشون راطع زا یتیب حرش رد هک رط
ی هق اه ی ینافرع لتخم هراشا
م ی دنک :
1 ) ولس و تضایر ها
؛ 1 ) لاح و دجو باحصا
؛ 9 ) تایماقم یها
؛ 9 ) تیفرعم یها
؛ 1 ) قییقحت یها
؛ 1 ) باحیصا
تبحم
؛ 7 ) دیحوت ها (
هاش عاد ی
، 111 ق : گ . -71 11 ).
3 ـ 1 س ی ر کولسو
یبت مهم ناکرا زا ی
وا هاگدید نییبت،فراع کی برشم ن تبسن
یگنوگچ و ولسوریس هب نآ
ا و ویضوم نییا یسررب .تس
نیا هب خساپ شسرپ
اه هک دبم أ،
ولس حارم و دصقم وا
تسیچ
، کمک فراع برشم نییبت هب م
ی دنک .
رد ثحبم رفس هب وس ی قح و س ی
، ولسور هاش
عاد ی دننامه فراع نس ت مود
، س ی ر ار ناسنا لوا یس
ی ر ریفآ أدیبم زا ی
شن
م ی دناد و م ی وگ ی د :
« س ی ر مدآ لوا ی س ی ر بط بتارم زا ی
ع ی ملع زا تسا قح
لاعت ی عف هب قح لاعت ی اپ هک نامز نآ ات ی
ة دوجو
ناسنا ی مامت م ی دوش ب ه بسح بط ی تع و ا ی ن س ی ر هک س ی ر لا ی تسا للها هب سکع اب ی د ا ز بط بیتارم ی
تیع و ددرگزایب هیب
ةطیساو
رش ی تع و سو ی ةل رط ی تق هب ار دوخ ةناتسآ
قح ی تق دناسر
» ( هاش عاد ی
، 1911 : 44 ).
ِماجنارس س ی ر لا ی للها
، انف ی تسا کلاس .
سپ زا ا ی ن هلحرم س ی ر و رفس د ی رگ ی ارب ی زااآ کلاس م
ی وش د هک س ی ر ف ی للها
.تسا میویییییییشرب اییییییینف رازایییییییب ریییییییس ریییییییب
میوییییشرد ادییییخ هییییب دوییییخ یدوییییخ یییییب
یییییتف للها ییییییف هیییییب رییییییس نآ زا دیییییعب د
نآ زا دییییییییعب دتییییییییس و داد دیییییییینکب وا
دوییییجو یییصو هییین دویییب مدیییع یییصو دویییییب للها ییییییلا و للها ییییییف هییییین هیییییچره
( هاش عاد ی
، 1994 : 4 )
هتفگان دنامن هک هاش عاد ی دقتعم تسا هک سپ زا انف ود قافتا ارب ی کلاس نکمم تسا خر دهد :
«ی ا ترضح قح لایعت ی
وا ار ناف ی دراذگزاب ی
ا هب لجت ی فاصوا دوخ رب
،وا اقب ار وا یی م ی دشخب امرف و ی د لا دا ی بس ی هیظعوملا و هیمکحلاب کبر
تلاب مهلداج و هنسحلا ی
ه ی ا هب نوچ و نسحا ی
ن ب دوش لوغشم توعد ی
هایج و لایم بیسک ضریع ضریا
، یعاد ی یلا ی للها
دشاب
» ( هاش عاد ی
، 111 ق : گ . 19 ).
فس اما ر
« للها یلا
» هاش یعاد هب هکنآ زا شیب وریس
ولس حرطم رد هدش دنا ی هش اه ی نبا برع ی ،دیشاب هتشاد تهابش قیبطنم
.تسا ینافرع لوا ت نس اب 3 ـ 1 ـ 1 أدبم ،یلمع ولس ثحب رد هاش
یعاد دبم أ بلط ار ولس هار زااآرس و م
ی دناد . ایفرع نوتم رد ین
، تدارا ناوینع ییذ بیلط
رارق م ی گ ی در ط و راک هب انعم کی هب تدارا و بل م
ی دور . تدارا رییس رد لزینم نیتیسخن و تسا ناکلاس هار زااآ هیب
یویس
قح تسا یلاعت .
هاش یعاد قیرط یط همدقم و یلصا طرش ار بلط م
ی دناد
؛ هایگآ و ترییصب ریب یینتبم دییاب بیلط نیا ی
.دیشاب رد یو
بلط یرعت م
ی وگ ی د :
« و دیشاب ترییصب ریب نییعم یریما بیلط و دییایب یبلط ار ورهار تسا قح هار هک هار نیا ندیرب رد
لاا تسین بلط هیعاد
بلاط لد رب هک دوصقم نتفای وا و ددرگ یلوتسم
تکرح هب ار رد هتیسویپ ات دروآ
تیسج و دیشاب ویج
»
( نامه : 194 ).
ییقلات ،تیسا هیجوت بیلاج یعاد هاش رظنم زا بلط بابرد هچنآ دنا
ی هیش ایه ی ارآ ایب یو ی
نیبا تیسا ییبرع روایب هیب ؛
هاش ار بیلاط هیک تسا قح ششک و هبذج نیا و دراد رارق قح ششک دادتما و اتسار رد کلاس بلط یعاد هیب
دویخ یویس
م ی دناشک . قح زا وا ریس و لوزن سوق رد ناسنا تکرح زااآ زا ششک نیا هب
قلخ یوس آ
زاا م ی دوش :
هیییییییب هدییییییینب ةلیییییییسلس هیییییییلا یویییییییس
ةلییییییییسلس هاییییییییک
اییییییییبر هاییییییییک و ناد
دییییب هییییمه و کییییین هییییمه رییییگ ییییم
ی دور دویییخ هیییب هیییک هر نییییرد تیییسیک
یییم ی دور
تاییییییییییینیاک ةییییییییییییصان وا ةیییییییییییضبق ییییم
ی دییییشک تاییییهج زا تاییییهج هییییب اییییّما
شیویییییخ فایییییطلا هیییییب ریییییهق تیییییهج زا شیییییک فارییییطا هییییب رییییفک تییییهج زا و
یییینک نویییخ زا ریییپ نایییج ریییگ و لد ریییگ ییییم
ی تدییییشک ییییینک نوییییچ یوریییین رییییگ
( هاش عاد ی
، 1994 : 11 )
یا ریسفت هب تایبا ن نبا
برع ی زا یآ ة « نم ام ةباد اهتیصانب ذخآ وه لاا إ
ن یّبر میقتیسم طاریص ییلع ی »
دویه(
: 11 ) هرایشا
دراد :
« یقتسم طارص رب ام هکنانچ نآ رب یلاعت بر هک یم
م ی دشاب
، م ی شاب ی م
؛ ییادیج و تیسوا تیسد رد ام یناشیپ یوم اریز
:دویمرف دویخ اریز ؛ یرصت هب ام اب وا و میتسه نیمضت هب وا اب ام سپ تسا لاحم وزا ام «
ایجکره :متینک ایمنیا میکعم ویه و
تسامش اب وا دیشاب (
9 : دوخ اب وا سپ .تسا هتفرگ یناشیپ زا ار ام یوم نوچ مییوا اب مه ام و )دیدح یم
ی دیشاب ایجکره
رذگ شطارص رد ام اب هک م
ی دنک
؛ نیاربانب چیه آ و تیسا میقتیسم طاریص ریب هیکنآ ریگم تیسین نایملاع زا سک طاریص ن
« بر » یلاعت م ی دشاب
» ( نبا برع ی ، 1911 : 111 ).
هکنیا رگید ساسارب یو
دنا ی هش اه ی قح بل�
