บทที่ 4 ผลกำรวิจัย
4. ค ำบริภำษที่มี 4 องค์ประกอบ
83 สัตว์, ค ำบอกเพศ + อวัยวะ + สติปัญญำ, ค ำบอกเพศ + อวัยวะ + สิ่งของเครื่องใช้, ชำติก ำเนิด + ค ำแทนบุคคล + สติปัญญำ, อวัยวะ + ค ำเปรียบ + สัตว์ พบกลวิธีละ 2 ค ำ คิดเป็นร้อยละ 1.87 ในแต่ละกลวิธี
ค ำบอกเพศ + ควำมเชื่อ + ค ำบอกเจตนำ, ค ำบอกเพศ + ควำมเชื่อ + สัตว์, ค ำบอกเพศ + ชำติก ำเนิด + ค ำบอกเจตนำ, ค ำบอกเพศ + รูปลักษณ์หรือสภำพ + สิ่งปฏิกูล มูลฝอย หรือ สิ่งไร้ประโยชน์, ค ำบอกเพศ + โรคภัยไข้เจ็บ + สัตว์, ค ำบอกเพศ + สัตว์ + พืช, ค ำบอกเพศ + อำหำร + กลิ่น, ค ำบอกเพศ + อำหำร + รูปลักษณ์หรือสภำพ, ชำติก ำเนิด + ค ำแทนบุคคล + ควำมเชื่อ, รูปลักษณ์หรือสภำพ + ค ำเปรียบ + พืช, รูปลักษณ์หรือสภำพ + ค ำเปรียบ + สัตว์, รูปลักษณ์หรือสภำพ + ค ำเปรียบ + สิ่งของเครื่องใช้, โรคภัยไข้เจ็บ + ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ
หรือพฤติกรรม + อวัยวะ,ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือพฤติกรรม + ค ำเปรียบ + สัตว์, ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือพฤติกรรม + อวัยวะ + ค ำบอกเจตนำ, ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือพฤติกรรม + อวัยวะ + ค ำเปรียบ, สติปัญญำ + ต ำแหน่ง + อวัยวะ, อวัยวะ + ค ำแทนบุคคล + ค ำบอกเจตนำ, อวัยวะ + ค ำบอกเจตนำ + รูปลักษณ์หรือสภำพ, อวัยวะ + ค ำเปรียบ + พืช, อวัยวะ + ค ำเปรียบ + โรคภัยไข้เจ็บ, อวัยวะ + ค ำเปรียบ + สิ่ง ปฏิกูล มูลฝอยหรือสิ่งไร้ประโยชน์, อวัยวะ + ค ำเปรียบ + อำหำร พบกลวิธีละ 1 ค ำ คิดเป็นร้อย ละ 0.93 ในแต่ละกลวิธี
84 กำรกระท ำ พฤติกรรมหรืออำกำรที่อมนุษย์แสดงออกต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง และอวัยวะหรือส่วนของ อวัยวะทั้งภำยนอกและภำยในร่ำงกำยของมนุษย์ พบจ ำนวน 5 ค ำ ได้แก่
4.2.1 บ่ำผีกิ๋นตั๊บ = บ่ำ1 + ผี2 + กิ๋น3 + ตั๊บ4
บ่ำ หมำยถึง ค ำเรียกเพศชำย ไอ้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 387) กิ๋น หมำยถึง กิน (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 43)
ตั๊บ หมำยถึง ตับ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 278) 4.2.2 บ่ำผีกิ๋นไต๋ = บ่ำ1 + ผี2 + กิ๋น3 + ไต๋4
ไต๋ หมำยถึง ไต (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 303) 4.2.3 บ่ำผีบีบห ำ = บ่ำ1 + ผี2 + บีบ3 + ห ำ4
4.3.4 บ่ำพำยยอกหน้ำ = บ่ำ1 + พำย2 + ยอก3 + หน้ำ4
พำย หมำยถึง ผีพรำยเป็นวิญญำณที่แฝงเร้นสิงสู่ในร่ำงคนเพื่อกิน ของสดคำวและอวัยวะภำยในของคนที่ถูกสิง (ศรำวุธ หล่อดี, 2561, หน้ำ 119)
ยอก หมำยถึง ทิ่ม ต ำ กระแทก (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 579) 4.2.5 อี่ผีกิ๋นหัว = อี่1 + ผี2 + กิ๋น3 + หัว4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895) 4.3 ค ำบอกเพศ1 + ควำมเชื่อ2 + อวัยวะ3 + รูปลักษณ์หรือสภำพ4 เป็นค ำ บริภำษที่น ำค ำเรียกเพศชำย ประกอบกับควำมเชื่อเกี่ยวกับผี อวัยวะของอมนุษย์ และสิ่งที่รับรู้
หรือเห็น อำจเป็นลักษณะหรือสภำวะของสิ่งต่ำง ๆ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
บ่ำเผตคอยำว = บ่ำ1 + เผต2 + คอ3 + ยำว4
บ่ำ หมำยถึง ค ำเรียกเพศชำย ไอ้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 387) เผต หมำยถึง เปรต (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 475)
4.4 ค ำบอกเพศ1 + พืช2 + รูปลักษณ์หรือสภำพ3 + สิ่งของเครื่องใช้4 เป็นค ำ บริภำษที่น ำค ำเรียกเพศหญิง ประกอบกับส่วนของพืชประเภทไม้เถำ สิ่งที่รับรู้หรือเห็น อำจเป็น ลักษณะหรือสภำวะของสิ่งต่ำง ๆ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่บ่ำถั่วเคิ้นซั้ง = อี่1 + บ่ำถั่ว2 + เคิ้น3 + ซั้ง4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895) บ่ำถั่ว หมำยถึง ถั่วฝักยำว (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 307)
เคิ้น หมำยถึง ตกค้ำง เหลืออยู่ ไม่มีผู้ต้องกำร (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 164)
ซั้ง หมำยถึง ค้ำง (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 232)
85 4.5 ค ำบอกเพศ1 + พืช2 + สถำนที่3 + สัตว์4 เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศหญิง ประกอบกับส่วนของพืช พื้นที่ส ำหรับท ำกิจกรรมต่ำง ๆ และสิ่งมีชีวิตประเภทสัตว์มีกระดูกสันหลัง พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่ดอกไม้กำดงัว = อี่1 + ดอกไม้2 + กำด3 + งัว4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895) กำด หมำยถึง ตลำด (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 35)
งัว หมำยถึง วัว (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 168)
4.6 ค ำบอกเพศ1 + โรคภัยไข้เจ็บ2 + ค ำบอกเวลำ3 + ควำมเชื่อ4 เป็นค ำบริภำษ ที่น ำค ำเรียกเพศชำยหรือเพศหญิง ประกอบกับประเภทของโรค ค ำที่ใช้ในกำรบอกเวลำ และควำมเชื่อเกี่ยวกับกำรเวียนว่ำยตำยเกิด พบจ ำนวน 2 ค ำ ได้แก่
4.6.1 บ่ำห่ำปันต๋ำย = บ่ำ1 + ห่ำ2 + ปัน3 + ต๋ำย4
บ่ำ หมำยถึง ค ำเรียกเพศชำย ไอ้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 387) ห่ำ หมำยถึง โรคระบำดร้ำยแรง อย่ำงโรคอหิวำต์และกำฬโรค (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 614)
ปัน (พลัน) หมำยถึง เร่ง ด่วน ทันที ทันใด โดยเร็ว (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 495, 502)
ต๋ำย หมำยถึง ตำย (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 284) 4.6.2 อี่ห่ำปันต๋ำย = อี่1 + ห่ำ2 + ปัน3 + ต๋ำย4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895) 4.7 ค ำบอกเพศ1 + โรคภัยไข้เจ็บ2 + ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือ พฤติกรรม3 + อวัยวะ4 เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศชำยหรือเพศหญิง ประกอบกับประเภท ของโรค กำรกระท ำ พฤติกรรมหรืออำกำรของโรค และอวัยวะภำยในร่ำงกำยของมนุษย์
พบจ ำนวน 5 ค ำ ได้แก่
4.7.1 บ่ำห่ำกิ๋นตั๊บ = บ่ำ1 + ห่ำ2 + กิ๋น3 + ตั๊บ4
บ่ำ หมำยถึง ค ำเรียกเพศชำย ไอ้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 387) ห่ำ หมำยถึง โรคระบำดร้ำยแรง อย่ำงโรคอหิวำต์และกำฬโรค (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 614)
กิ๋น หมำยถึง กิน (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 43) ตั๊บ หมำยถึง ตับ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 278)
86 4.7.2 บ่ำห่ำตั้งตั๊บ = บ่ำ1 + ห่ำ2 + ตั้ง3 + ตั๊บ4
ตั้ง หมำยถึง กระแทก กระทุ้ง (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 324) 4.7.3 อี่ห่ำกิ๋นตั๊บ = อี่1 + ห่ำ2 + กิ๋น3 + ตั๊บ4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895) 4.7.4 อี่ห่ำปั๊ดตั๊บปั๊ดไต๋ = อี่1 + ห่ำ2 + ปั๊ด3 + ตั๊บ4 + ปั๊ด3 + ไต๋4
ปั๊ด หมำยถึง ท ำให้หำย (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 433) ไต๋ หมำยถึง ไต (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 303)
4.7.5 อี่ห่ำลุไส้ลุพุง = อี่1 + ห่ำ2 + ลุ3 + ไส้4 + ลุ3 + พุง4 ลุ หมำยถึง ทะลุ พัง (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 808)
พุง หมำยถึง เครื่องในที่อยู่ในท้องโดยรวม (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 510)
4.8 ค ำบอกเพศ1 + สัตว์2 + ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือพฤติกรรม3 + ควำมเชื่อ4 เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศหญิง ประกอบกับสิ่งมีชีวิตประเภทสัตว์มีกระดูก สันหลัง กำรกระท ำ พฤติกรรมหรืออำกำรที่สัตว์แสดงออกต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง และควำมเชื่อ เกี่ยวกับศำสนำ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่ม้ำแห่ลูกแก้ว = อี่1 + ม้ำ2 + แห่3 + ลูกแก้ว4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895)
ลูกแก้ว หมำยถึง นำค ผู้ที่จะบวช โดยมำกหมำยถึงผู้จะบวชเป็นสำมเณร มำกกว่ำผู้ที่จะบรรพชำเป็นภิกษุ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 657)
4.9 ค ำบอกเพศ1 + สัตว์2 + ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือพฤติกรรม3 + อวัยวะ4 เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศชำยหรือเพศหญิง ประกอบกับสิ่งมีชีวิตประเภทสัตว์
ขำปล้อง สัตว์มีกระดูกสันหลังและไม่มีกระดูกสันหลัง กำรกระท ำ พฤติกรรมหรืออำกำร ที่สัตว์แสดงออกต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง และอวัยวะหรือส่วนของอวัยวะภำยนอกร่ำงกำยของมนุษย์
และสัตว์ พบจ ำนวน 3 ค ำ ได้แก่
4.9.1 บ่ำเฮ็บคบห ำ = บ่ำ1 + เฮ็บ2 + คบ3 + ห ำ4
บ่ำ หมำยถึง ค ำเรียกเพศชำย ไอ้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 387) เฮ็บ หมำยถึง เห็บ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 837)
คบ (ขบ) หมำยถึง กัด (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 74) 4.9.2 อี่เด้ำหีหมำ = อี่1 + เด้ำ3 + หี4 + หมำ2
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895)
87 4.9.3 อี่นกเขำถ่ำยขน = อี่1 + นกเขำ2 + ถ่ำย3 + ขน4
ถ่ำย หมำยถึง ผลัดเปลี่ยน (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 312)
4.10 ค ำบอกเพศ1 + สัตว์2 + ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือพฤติกรรม3 + อำหำร4 เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศชำย ประกอบกับสิ่งมีชีวิตประเภทสัตว์ขำปล้อง กำรกระท ำ พฤติกรรมหรืออำกำรที่สัตว์แสดงออกต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง และของหวำนที่ท ำจำกน้ ำตำล พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
บ่ำจี้กุ่งอมฮอลล์ = บ่ำ1 + จี้กุ่ง2 + อม3 + ฮอลล์4
บ่ำ หมำยถึง ค ำเรียกเพศชำย ไอ้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 387) จี้กุ่ง หมำยถึง จิ้งโกร่ง จิ่งหรีดหัวตะกั่ว (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 196) 4.11 ค ำบอกเพศ1 + สิ่งของเครื่องใช้2 + ลักษณะนิสัย ควำมประพฤติ หรือ พฤติกรรม3 + อวัยวะ4 เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศหญิง ประกอบกับสิ่งของส ำหรับใช้
กำรต่ำง ๆ กำรกระท ำหรืออำกำรที่สิ่งของแสดงออกต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง และอวัยวะภำยนอก ร่ำงกำยของมนุษย์ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่เกิบคบตี๋น = อี่1 + เกิบ2 + คบ3 + ตี๋น4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895) เกิบ หมำยถึง เกือก รองเท้ำ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 55) คบ หมำยถึง ขบ กัด (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 74)
ตี๋น (ตีน) หมำยถึง เท้ำ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 290)
4.12 ค ำบอกเพศ1 + สิ่งปฏิกูล มูลฝอย หรือสิ่งไร้ประโยชน์2 + ควำมเชื่อ3 + รูปลักษณ์หรือสภำพ4 เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศหญิง ประกอบกับสิ่งสกปรกหรือเศษ สิ่งของที่ไม่มีประโยชน์ของมนุษย์ ควำมเชื่อเกี่ยวกับกำรเวียนว่ำยตำยเกิด และสิ่งที่รับรู้หรือเห็น อำจเป็นลักษณะหรือสภำวะของสิ่งต่ำง ๆ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่ลมต๊ดต๋ำยเหงำ = อี่1 + ลมต๊ด2 + ต๋ำย3 + เหงำ4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895)
ลมต๊ด หมำยถึง ลมที่ผำยออกทำงทวำรหนัก (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 267) ต๋ำย หมำยถึง ตำย (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 284)
เหงำ หมำยถึง ซบเซำ หม่นหมอง (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 833) 4.13 ค ำบอกเพศ1 + อวัยวะ2 + ค ำบอกเจตนำ3 + สิ่งของเครื่องใช้4 เป็นค ำ บริภำษที่น ำค ำเรียกเพศหญิง ประกอบกับอวัยวะหรือส่วนของอวัยวะภำยนอกร่ำงกำย
88 ของมนุษย์ ค ำแสดงควำมมุ่งหมำยของผู้พูด เพื่อต้องกำรเน้นให้หนักแน่นหรือย้ ำควำมรู้สึก และสิ่งของส ำหรับใช้กำรต่ำง ๆ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่หน้ำบ่กิ๋นแป้ง = อี่1 + หน้ำ2 + บ่กิ๋น3 + แป้ง4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895)
บ่กิ๋น (ไม่กิน) หมำยถึง ไม่กลมกลืน เข้ำกันได้ไม่สนิท (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 43, 375)
4.14 ค ำบอกเพศ1 + อวัยวะ2 + รูปลักษณ์หรือสภำพ3 + ต ำแหน่ง4 เป็นค ำ บริภำษที่น ำค ำเรียกเพศหญิง ประกอบกับอวัยวะหรือส่วนของอวัยวะภำยนอกร่ำงกำยของ มนุษย์ สิ่งที่รับรู้หรือเห็น อำจเป็นลักษณะหรือสภำวะของสิ่งต่ำง ๆ และต ำแหน่งที่อยู่ของสิ่ง ต่ำง ๆ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่ฮูขี้ต๋ำยใน = อี่1 + ฮูขี้2 + ต๋ำย3 + ใน4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895) ฮูขี้ หมำยถึง รูตูด ทวำรหนัก (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 622)
ต๋ำย (ตำย) หมำยถึง เคลื่อนต่อไปไม่ได้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 284) 4.15 ค ำบอกเพศ1 + อวัยวะ2 + รูปลักษณ์หรือสภำพ3 + โรคภัยไข้เจ็บ4
เป็นค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศชำย ประกอบกับอวัยวะหรือส่วนของอวัยวะภำยนอกร่ำงกำย ของมนุษย์ สิ่งที่รับรู้หรือเห็น อำจเป็นลักษณะหรือสภำวะของสิ่งต่ำง ๆ และประเภทของโรค หรือสภำพของโรค พบจ ำนวน 2 ค ำ ได้แก่
4.15.1 บ่ำก้นเป๋นตุ่ม = บ่ำ1 + ก้น2 + เป๋น3 + ตุ่ม4
บ่ำ หมำยถึง ค ำเรียกเพศชำย ไอ้ (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 387) เป๋น หมำยถึง เป็น (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 444)
4.15.2 บ่ำฮูขี้เป๋นหนองใน = บ่ำ1 + ฮูขี้2 + เป๋น3 + หนองใน4
ฮูขี้ หมำยถึง รูตูด ทวำรหนัก (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 622) 4.16 ค ำบอกเพศ1 + อวัยวะ2 + สัตว์3 + ชื่อเดือน4 ค ำบริภำษที่น ำค ำเรียกเพศ หญิง ประกอบกับอวัยวะหรือส่วนของอวัยวะภำยนอกร่ำงกำยของมนุษย์ สิ่งมีชีวิตประเภทสัตว์ขำ ปล้อง และชื่อเดือนของล้ำนนำหรือภำคเหนือ ซึ่งเป็นเดือนทำงจันทรคติ และน ำไป เทียบกับระบบสุริยคติ พบจ ำนวน 1 ค ำ ได้แก่
อี่หน้ำบ่ำกุ๊ดจี่เดือนเกี๋ยง = อี่1 + หน้ำ2 + บ่ำกุ๊ดจี่3 + เดือนเกี๋ยง4
อี่ หมำยถึง ค ำเรียกเพศหญิง อี (อุดม รุ่งเรืองศรี, 2547, หน้ำ 895)