PHAT TRIEN BEN VLfNG
^T
Da dang sinh hoc bien vd'i chien lu'O'c phat then kinh te bien
CAC HE SINH THAI BIEN LA N H C N G BLCC TU'ONG T l / NHIEN PHONG CHONG THIEN T A I , BAG VE BO BIEN KHOI XOI LO, THAM CHI GOP PHAN GIAM THIEU TAC HAI CUA SONG THAN. DA DANG SINH HOC VA CAC HE SINH THAI BIEN CON LA NEN TANG BE PHAT TRIEN LAU DAI MOT SO NGANH KINH TE NHU" DU LICH, THUY SAN, Y DU'OC BIEN...
?
P G S T S Vu Thanh Ca - Vien trifOTig Vien Nghien c u u quan ly bien va hat dao, Tong cue Bien va Hai dao VN
B
ien nudc ta dugc cdng nh^n la mpt trong 10 trung tam da dang sinh hoc bien (DDSHB) va la mpt trong 20 viing bien giau hai san tren the'gidi. Tuy nhien, hien nay DDSHB dang bi de doa nghiem trong bdi nhiing tac dpng eua thdi tie't bat thudng va cae hoat dgng ciia con ngudi. Nhan dip Ngay Qud'c te Da dang Sinh hpc nam nay, PGS.TS Vii Thanh Ca - Vien trudng Vien Nghien euu quan ly bien va hai dao, Td'ng cue Bien va Hai dao Viet Nam - da cd budi trao ddi vdi Thuong mai Thuy san xung quanh van de nayPhong vien (PV): Thua dug, cho den nay viic nghien cieu, dieu tra ve DDSHB 6 Viet Nam da dugc quan tdm nhu the'ndo?
TS. Vu Thanh Ca: Cac nghien cuu ve bien va hai dao nudc ta da dupe thuc hi^n tir nhirng nam 20 ciia the ky trude.
Sau khi da't nudc thd'ng nha't nam 1975, nha't la trong thdi gian gan
ING M«I THJY SAN / SO 15* / THANG 1 0 M 1 2
day, cdng tac nghien ciiu, dieu tra, danh gia eae he sinh thai (HST) va DDSHB da rat dugc quan tam va day m?nh Nhieu de tai cap bp, nganh va cap nha nude do cac nha khoa hgc dau nganh chu tri da dugc thuc hien.
Cac don vi dau nganh trong nghien euu va dieu tra co ban cac HST va DDSHB Viet Nam la Vien Hai duong hpc Nha Trang, Vien Tai nguyen va Mdi trudng Bien Hai Phdng, Vien Sinh thai va Tai nguyen Sinh vat... Dae biet, trong khudn khd "De an tong the ve dieu tra eo ban va quan ly tai nguyen mdi trudng bien de'n nam 2010, tam nhin den 2020"
cd nhieu npi dung lien quan tdi dieu tra, danh gia DDSH va cac HST bien Vi^t Nam. Nhieu du an khac do Tdng cyc Bien va Hai dao Vi^t Nam thue hi?n.
Nam 2003, tap the tac gia Viet Nam, dudi sy chii tri cua GS.
Dang Ngpc Thanh da hoan thanh cong trinh "Chuyen khao Bien Ddng tap IV - Sinh vat va Sinh
thai bie'n". Day la tai lieu tong hpp he thd'ng va day dii nhat cac ke't qua dieu tra nghien cuu ehu ye'u ve sinh vat va sinh thai vung bien Viet Nam va vimg ke can cua cac tac gia trong va ngoai nudc trong khoang gan 100 nam qua. Day cd the coi nhu bien nien sir ve su phat trieh cua khoa hgc bien Viet Nam.
PV: DDSHB cd vai trd nhu the ndo ddi vdisuphdt trien kinh tebien cua ddt nuac, thua dng?
TS. Vu Thanh Ca: DDSH va cae HST bien va ven bien co vai trd ra't ldn dd'i vdi su phat trien kinh te bien. Chung cung ea'p cae gia tn dich vu ra't quan trpng nhu die'u chinh khi hau va dieu hda dinh dudng trong vimg bien thdng qua cac chu triixh sinh dia hda, tao mdi trudng trong sach de bao ve va tang cudng siic khde con ngudi.
Nhieu HST la ncri cu tru, sinh san va ucmg nudi a'u triing ciia nhieu Ioai thiiy sirih vat khong chi d ngay viing bd ma cdn tir
PHAT TRIEN BEN VLfNG
Ik^
g ch^i Ci>a Vgn - Qu^ng Ninh
ngoai khoi vao theo miia, trong dd CO nhieu loai hai san cd gia tri kinh te'cao. Cac HST cd nang sua't sinh hpc cao nhu ran san hd, tham cd bien, rimg ngap man, viing trieu cira sdng, dam pha va viing nudc trdi thudng phan bo tgp tnmg d vimg bd va quye't dinh hau nhu toan bp nang sua't so cap eua ea viing bieh va dai ducmg phia ngoai.
Nhu vay DDSH va cac HST cung cap ngudn hai san, ngudn gid'ng, ngudn gen, thud'c chira b^nh, cac loai vat li^u quy hie'm khae phye vy eon ngudi.
PV: TS CO nghi DDSHB nuac ta dangbi suy gidm khong?
TS. Vu Thanh Ca: Vang.
Diing nhu vay' Hi^n nay, mdi
trudng bien d nude ta dang bi suy thoai nghiem trgng. Chat luong mdi trudng bien thay doi, noi cu tni tu nhien ciia nhieu loai bi pha hiiy da gay ra ton tha't ldn ve DDSH vimg bd; giam so lupng loai, mdt sd'loai bi tieu diet... dan de'n giam nang sua't khai thac tu nhien aia vimg bieri. Do phat trien NTTS cimg vdi viec khai thac gd cui bira bai, dien tich rimg ngap man ngay cang bi thu hep, mdi trudng rimg suy thoai va ngudn lgi thuy san ven bieh bi can kiet.
Cae HST quan trpng khac nhu ran san hd, tham ed bien dang bi tan pha nghiem trong va lam suy thoai mdi trudng bien. Ngoai ra, khai thac qua miic hay khai thac bang cac phuong phap huy diet
ngudn tai nguyen sinh vat bien (nhu danh ca bang chat no, xung dien, chat dge, den chie'u sang cdng sua't ldn ..) cijng la nhung nguyen nhan quan trpng gay suy thoai mdi tmdng, suy giam DDSHB.
Tuy nhien, tir nam 2001, do nhan thitc cua ngudi dan dan dugc thay doi, hien tupng pha rimg ngap man cd phan giam hon trudc. Hon niia, nhieu dia phuong da thuc hien cac du an phye hoi rimg ngap man, h?n che khai thae cay ngap m^n va trong mdi rimg.
Suy thoai mdi trudng bien anh hudng manh nha't de'n cac cpng dd'ng ven bien, dae bi^t la nhimg ngudi ngheo, sdhg ehii ye'u dua vao khai thac tai nguyen tren bien.
O nhiem mdi trudng Iam suy giam
THJONSMAI THJY Sttl I SC) \5A I TMANG 1 0 O T 1 l 4 l
PHAT TRIEN B £ N VLfNG
i ^
cac ngudn lpi nhu thuy san, du lieh..., do vay, da lam giam thu nhap ciia hp. Lai vi ngheo ddi, ddi khi hg phai sir dung nhung phucmg phap khai thac huy diet, lam can kiet tai nguyen va day chinh hp vao tinh trang khd khan hon. Bdi vgy, bao ve mdi trudng bien gdp pha'n xoa ddi giam ngheo, nang cao eha't lugng cupe sd'ng cho ta't ca cae tang ldp dan chiing, nha't !a cdng ddng dan cu ven bien.
PV: Tong cue Bien vd Hdi ddo Viet Nam dd co dgng thdi gi truac thuc trang ddng bdo dgng vimdi trudng bien va su suy gidm DDSHB?
TS. Vu Thanh Ca: Nguyen nhan chu ye'u eiia tinh trang d nhiem va suy thoai mdi trudng bien va ven bien, suy thoai DDSHB va cac HST bien la thie'u kinh phi de xir ly mdi trudng va budng Idng quan ly. De khac phye tinh trang nay, Td'ng cue Bien va Hai dao Viet Nam dang tieh hanh die'u tra, danh gia day dil eae ngud'n thai, xay dung cac phuong an va de nghi bd' tri kinh phi de dau tu cho cdng tac xii ly mdi trudng. Ngoai ra, Tong cue dang rat nd lyc tang eudng hieu qua edng tae quan ly nha nudc ve mdi trudng bieh va hai dao, thdng qua xay dung, hoan thien cac the chej ehinh sach quan ly bieh va hai dao.
PV: Tliiel lap cdc khu bdo ton bieh cd phdi Id gidi phdp quan trong nhdm tdng cuang bdo ton DDSHB?
TS. Vu Thanh Ca: Diing the^ Cac khu bao td'n bien (KBTB) khdng ehi cd chiic nang bao ve
•^^^f^.T
RCpng ngap mgn a Can G\ii - Tp HCM
va khdi phue DDSH, giir can bang sinh thai ma edn cd y nghia Idn cho viee phat trien ben viing kinh te' bie'n, nghien euu khoa hgc, giao due, giai tri... Hien nay, nudc ta da xay dimg dupc mpt so' KBTB, nhung viec hoan thien va thyc thi cac the che', chinh sach lien quan tdi nang cao hieu qua quan ly van edn dang ed nhieu thach thiie.
PV: Vay can xdy dung ki'hoach qudn ly cdc KBTB nhu the'ndo de'dat hiiu qua cao?
TS. Vu Thanh Ca: Trudc het, can xay dyng quy hoach cac KBTB, trong do cd xem xet day du cac khia canh quan trgng. Sau do, can xay dyng ke' hoach quan ly hieu qua cae KBTB. Hien tai, da cd Nghi dmh so 57/2008/ND-CP ngay 2/5/2008 ciia Chinh phu Ban hanh Quy che' quan Iy cae KBTB Viet Nam. Can can eii vao nghi dinh nay cd tham khao cae hudng dan qud'e te'de xay dung ke'hoach quan Iy thich hgp, hieu qua nha't (vi du hudng dan cua lUCN).
PV: Theo dng, cd the iing dung
mo hinh d6ng qudn ly giua chinh quyen vd nguoi ddn dia phuang trong thiei lap vd qudn ly cdc KBTB khdng?
TS. VQ Thanh Ca: Phan ldn xung quanh hoge ben trong ranh gidi cac KBTB deu cd dan sinh so'ng. Tai hau khap the' gidi, ke't qua eua vi^e thanh lgp va bao ve eae KBTB phu thude vao sy hop tac giiia cpng ddng dia phuong va cac ban quan ly KBTB. Myc tieu ciia KBTB se khdng dat duoc ne'u cac mo'i quan tam cua cpng dong dia phuong khdng duoe dap iing mpt each phii hpp. Ngudi dan d j | phuong la nhiing ngudi hieu biei rd riha't ve nhiing van de quan trgng va sd'ng edn dd'i vdi KBTB.
Vl vgy, phai coi nhiing cpng ddng nay la nhirng nhdm dac bi^t khi thanh lap va quan ly KBTB. Cac KBTB khdng the tach rdi khdi cac nhu cau phat trien kinh te', xa hpi, van hda va tinh than ciia ngudi dan dia phuong. •
PV: Xm cdm an ong.
Kong Minh thuchien
