NGHlfiN CUU - TRAO D 6 I
GIAI PHAP HO TRO TAI CHINH
Cho cac doanh nghiep nho va vufa cda Viet Nam
TS PHAN NGQC THUNG* • ThS PHAM THI KIM ANH**
V
di ty trpng hon 97% trong tdng sd cac doanh ngldep tM doanh ngMep nh5 va vira (DNNW) da ddng gdp dangke vao suphat tridn kinh te - xa hdi eua d^t nude. Do dd, eac chinh saeh eua CMnh phu nham tao dieu kien thuan lgi eho cae DNNW phat trien la het siie can tMe't. Trong dd, van de ngudn vdn boat ddng eua cae DNNW la van de quan trong va ck'p tMg't nha't. Vi the ma eac cM'nh sach tai cMnh thiic diy su phat trie'n cae DNNW nhkm gdp phan mo ra nMeu co hpi eho cac DNNW tig'p ekn vdi cac ngudn vd'n da dang hon de eae doanh ngMdp mo rdng hoat ddng san xua't kinh doanh cua minh va ngay ckng phat trie'n manh me hon gdp phan vao su phat trien chung eua ndn kinh te da!t nude.1. Nhiing v^n dl oy ban v^ doanh i^hi^p nho va^a
6 nude ta, theo Nghi dinh 56/2009/ND-CP n ^ y 30 -06 -2009 dinhnghiaDNNWla doanh ngMep nho va vua ^ eo so Hnh doanh da dang ky kinh doanh theo quy dinh phap luat, dupc cMa thanh ba ck'p: sigu nho, nho, vira theo quy md tdng ngudn vdn (tong ngudn vdn tuong duong td'ng tki san dugc xae dinh trong bang ekn ddi ke toan cua doanh ngMep) hoac sd lao ddng binh quan nam (tdng ngudn vd'n la tieu cM uu tidn), eu the xem o Bang 1:
* "TrU&ng Dai hoc Cdng nghiep Ihuc phim TP. HCM
Theo Thdng tu 16/2013/TT-BTC ngay 8 - 2 - 2013 tM doanh ngMgp vua va nhd bao gdm ea eM nhanh, don vi true thudc nhung hach toan dde Ikp, hpp tae xa (su dung dudi 200 lao ddng lam viec toan bd thm gian nam va cd doanh thu nam khdng qua 20 ty ddng) khdng bao gdm doanh ngMgp hoat ddng trong eac Iinh vuc:
tki eMnh, ngkn hang, bao hig'm, chiing khoan, xd sd, trb choi cd thudng, san xua't hang hda, dieh vu thudc dien ehiu thud tigu thu dac bidt.
1.1. Bac diim aia doanh nghiip nko vd vua Vi vd'n: DNNW ed ngudn vd'n han chd', vide khoi su kinh doanh va mo rdng qm md d^u tu, dd'i mdi cdng nghe, tMe't bi dugc thuc Mdn chu yg'u bang mpt ph^n vdn tu cd vk ti'n dung khdng ehinh thire nhuvay, mugn ban be, ngudi thkn hay tu cac to ehue tai ehinh va pM tki cM'nh trong xa hdi.
Vi lao ddng: phan ldn cae DNNW su dung nhidu lao ddng gian don, trinh dp tay nghd ehua cao, da sd la su dung lao dpng hd gia (hnh, thud vk tuyg'n dung 0 cac tinh.
Ve wng nghi vd mdy moc thiet bi: cdng nghe vamay mdc tMg't hi eua eac DNNW thudng lae hku do chi pM dau tu edng nghe mdi vk ky thukt Mdn dai eao ndn thuong vugt qua kha nang eua cac DNNW vdi qm md vd'n han ehd.
1.2. Nguon tdi trockink cda cdcDNNW 27
3/
NGHl£NCtrU-TRA0D6l Bang I;
Doanh nghigp sieu nho
Doanh nghiep nhd Doanh ngMep vira Khuv )d lao d Tong ngudn vdn Sd lao d Tdng ngudn vdn I. Ndng, Ikm ngMep
va thuy san
10 ngudi trd xud'ng
) ty ddng tro xud'ng
tir trgn 10 ngud dg'n 200 ngubi
tirtrgn20tyddng de'n 100 ty ddng
tir trgn 200 n{
dg'n 300 ngut^^
II. Cdng nghiep va xky dung
10 ngudi tro xud'ng
20 ty ddng trd xud'ng
tir tren 10 ngudi dd'n 200 ngubi
tir tren 20 iy ddng dg'n 100 ty ddng
tir trdn 200 n g ^ de'n 300 ngubij III. Thuong mai
va dieh vu
10 ngudi tro xud'ng
10 ty ddng tro xud'ng
tir trgn 10 ngubi dg'n 50 ngubi
tirtrgnlOtyddng de'n 50 ty ddng Tin dung ngdn hdng: rat can thid't cho tk't ca cac
doanh ngMep trong ndn kinh tdcan vd'n cho hoat ddng san xuk't kinh doanh ma trong dd DNNW chie'm hon 95% tiong td'ng sd doanh nghidp. CMnh vi vay ma DNNW la dd'i tupng rat cdn ddn ngudn tki trg tir tin dung ngkn hang.
Thue mua tdi chink: Ik loai hinh tki trg linh hoat, dac biet tMch hpp vdi loai Mnh DNNW, giiip cac doanh nghigp nay phat trien di Idn. Trong kM cac doanh nghiep dang gap khd khan ve thu tue the chk'p tai san kM vay vdn 0 eac ngkn hang tM vide cd mat cua eac cdng ty cho thud tai eMnh da mora nhidu thudn lpi cho cac doanh nghiep. Loai hinh nayra't thich hpp eho DNNW.
Cdc quy ddu tu: la nhiing nha dau tuldn tren thi tiubng vdn, ddi^ gdp ti'ch cue vao su phat trien ndn kinh td bkng each thu hiit ngudn vd'n nhkn rdi trong va ngoki nude vk cung ckp vd'n boat dpng cho cac doanh nghigp thdng qua cae Mnh tiiiic dau tutruc tie'p hoae gian tid'p.
2. linh Mnh chui^ cua cac doanh nghidp nho vk viia hi^n nay
Vi so luang doanh nghiip
Trong giai doan 2011 - 2013, canudc ed thgm 224,2 nghin doanh nghidp (DN) thknh Ikp mdi, bang 40,9%
tdng sd doanh nghidp duge thanh lap trong giai doan 20 nam tir 1991 - 2010. Song sdlugng doanh nghiep thanh lap mdi giam Hen tuc, tir 83,6 nghin DN dang kinam 2010 xudng cdn 77,5 ngMn DN nam 2011, tid'p dd giam sau xudng con 69,8 ngMn DN nam 2012. Nkm 2013, sdlugng DN thanh lap mdi cd da'u hieu tang tro lai, dat 76,9 nghin DN nhung khdng hkng sdlugng eua eac nam 2009 va 2010. Trong sd DN dang ki thknh Ikp mdi, ehu ydu la DNNW.
Vi gui md v6n
Nang lue tai chinh eua DNNW con yg'u. Trong tdng 28
soDNNWthi sd doanh ngMgp nho vk sigu nhd chidm da sd', Ngudn vd'n hoat dpng eua eac DNNW rat tha'p va sd doanh ngMgp nhd vk sigu nho cMdm ty tigng idn, sd'lieu thd'ng ke dio tha'y, sddoanh ngMdp ed vd'n duoi 5 ty cMem da sdtir 75 - 82%, sddoanh nghiep cd vd'n tir5 de'n 10 ty ehidm mdt ty le khdng dang kd 8 -12%.
Theo sdligu thdng ke cho thay, cae DNNW cd sdlao ddr^ dudi 50 ngubi cMe'm ty le da sdtir 85 - 90%, tiong dd dac bidt lk sd doanh ngMgp cd sd lao ddng tir 5 - 9 ngudi, ty lg doanh ngMgp nay cMe'm hon 50% tren tong sddoanhngMgp, sddoanh ngMgp cd sdlao dgng tir 50 den 300 ngudi eMg'm mdt ty Id khdng dang ke 8 -13%.
Vk ngdnh nghk
Loai hinh DNNW bao gom chu yg'u la eac edng ty trach nhidm hiiu ban va cac cdng ty cd' phdn cua khu vue tu nhkn tap trung vao mdt sd linh vue nhu chd bie'n ngng - lam - thuy - hai san, gia edng may mac, san xuk't giay dep, linh lign thie't bi dien tu, lam uy thae cho cac doanh nghiep ldn hoae gia edng cho cac cdng ty nude ngoai. Cae DNNW h nude ta Men nay hoat dgng trong linh vuc thuong mai - dich vu, do dky la n^nh cd vong quay vdn nhanh, lgi nhuan cao, khong can vdn dau tuldn, su dung it lao ddng.
Ve doanh thu vd M nhuqn
Trong giai doan khd khan vira qua, doanh thu va lgi nhuan eua DNNW dang bi thu hep, chi pM san xuk't tang eao kMdn DNNW du ed tang doanh thu nhung lgi nhuan trade thue lai giam dang ke. Lpi nhuan cua DNNW nam 2010 la 80,59 nghin ti ddng (cMem 22,87% td'ng lgi nhuan tiude tiiud cua toan hd DN), tW nam 2012 lgi nhukn trudc thud giam dang ke, chi con 22,82 ngMn ti ddng (chi ehidm 7,26% td'ng lgi nhukn trudc thud eua toan bd^DN). Tirnkm 2010, anh huong cua khd khan kinh td tiong nude da kMen ti Id DN
NGHlfiNCirU-TRAODOI thua Id, chu yeu lk DNNW tkng dang kd, tir 25,14%
nam 2010 ldn 65,8% vao hdt tiiang 9 - 2013. Ti le DN kinh doanh ed lai cung giam tu 64,12% nam 2010 xud'ng eon 34,12% vao hdt thang 9 - 2013.
Vi khd ndng canh tranh
Hau hdt cae DNNW chua xky dung dugc thuong Meu, ehua khang dinh dugc uy ti'n vk kha nkng canh tranh trgn thi trudng khu vue vk qud'e te. Kha nang Uen ket eua eac DNNW d Viet Nam eon ed nhung han chd do tu tudng manh ai nay Ikm.
Vi mdy moc th^t bi, cdng nghi khoa hoc ky thudt DNNW do qui md vd vdn nho ndn kha nang dau tu, trang hi may mdc tMe't hi, cdng nghd hidn dai rk't han ehe. Nang luc ling dung cdng nghe tiong san xuk't, kinh doanh vk quan ly o eae DNNW cdn yg'u.
3. Thuc trang tiep c^n nguon von cua cac doanh nghidp nho v^ vdra
3.1. Vi khd ndng tiip cdn ngudn tdi chinh Mdt dac trung cua cac DNNW dnude ta la kM doanh ngMep Mnh thanh ngudn vd'n tu cd rki it, chu ye'u la vay vd'n dd san xu^t kinh doanh. KM tidp ckn vdi ngudn vd'n tm dung ngkn hkng tM khdng phai doanh ngMdp nao ciing cd du dieu kien de vay. Vdi ngudn vdn tu ed ban ehd, khdng cd tai san dam bao, cdng nghd san xuk't cdn thk'p kem, kha nang Ikp du an con ydu, trinh dd quan ly chua cao,... lam eho cac ngkn hang chua tin tuong vao kha nang phat tridn eua doanh ngMgp dan dg'n kha nang tie'p can vdi ngudn vd'n vay cua ngan hang la rat khd khan ddi vdi cac DNNW. Mdt trong nhung nguygn nhan CO ban xua't phat tii chmh ban than cua cae DNNW.
Phan ldn eae doanh ngMep khdng dap ung duge ydu c^u eua ngan hang ve tai san dam bao, tinh mmh bach tai cMnh,...(Bang2),
Bang 2: Cff c^u ngu6n von cua doanh i^hi^p nho v^ viifa Ngu6nv£n
-Vontuco - Von vav ngan hang -VS'nkhac
TyU%
36,25 45,31 18,44 (Nguon:Bdo cdo NHNN, ndm2013) Trong eo ea'u vd'n cua DNNW tM ty trong vd'n vay ngan hang len ddn tren 45%, didu nay cho thay vd'n ti'n dung ngan hang giii mpt vai trb quan trpng dd'i vdi DNNW (Bang 3).
Nhu cau vd vdn cua DNNW ehu ydu lk vdn vay ngan
BangS: Ty I^ von vay dap ungnhu c^u v6n cua doanh nghigp
Miie dp dap iing nhu eau vd'n cua doanh ngMep -Diing nhu eau - Thda man % nhu c^u -Dap ling V^ nhu eau - CM vay duoc Vt nhu eau
Tyle%
10,5 26,1 33,5 29,8 (NguSn: VCCI, ndm 2013) hang nhung miie dp dap ung vdn eho doanh ngMgp cua ngan har^ cM vao khoang 30 - 40%. DNNW Men nay khd tiep can vdi vd'n ti'n dung ngkn hang, mdt sdkhd khan duge tong hop nhu sau (Bang 4 va Bieu dd 1):
Bang4: Nhiing kho khan khi ti^p ckn v6n tin dung ngan hkng Khokhan
- Lai sukt vay cao - TMeu tai san the cha'p - Vudng mac ve thu tuc hanh chinh - Khd khan ve lap
phuong an kinh doanh
1^16%
73,8 29,6 23.7 19,1 (NguSn:VCCI, ndm 2013) Du no ti'n dung cho cac DNNW nkm 2011 dat 984.254 ty ddng, cao nhat trong giai doan 2011 de'n 6 thang dau nam 2014. Dg'n nam 2012 thi dung giam xud'ng con 849.512 ty ddng, giam 13,69% so vdi nam 2011. Tuy nhien, nam 2013 dung lai ed xu budng tang nhe dat 855.931 ty ddng. Va trong 6 thang dau nam 2014, doanh sd'chovay cua eac ngan hang thirong mai ddi vdi DNNW la 873.268 ty ddng.
3.2. Nhimg kho khdn con ton tqi
Trdn thue te', boat ddng cua eae DNNW phai dd'i mat vdi rgit nMdu khd khan, ed khdng it doanh ngMdp dang dd'i mat vdi nguy co pha san. Cae khd khan ldn nhk't hidn nay dd'i vdi DNNW la:
- Mdt sd cac quy dinh vd cho vay nhu ydu e£u tai san the chap, phuong an kinh doanh kha tM, minh bach tai cM'nh, cae thu tue cho vay dd'i vdi DNNW eua ngan hang ma da sd DNNW Viet Nam Men nay khdng dap ling duge. Lai sukt cho vay eao kMen cho viee su dung vd'n sao cho cd Meu qua de viia ed thu nhap du de tra lai vay ngan Imng vk con cd lgi nhuan la van dd ma cac chu doanh ngMgp phai can nhae.
- Nhu cau nkng cap may mde tMg't hi, cdng nghe ky thuat nham nkng cao Meu qua san xuat cua DNNW ehua duge dap ung day du do thi trudng cho thug tai 29
NGfflto CUU-TRAODOI
Bieu d61. T6ng du ng tin dung ngan htag cua DNNW til n4m 2011dfath4ng6nam2014j Dvt: nghin ty dong
nil
B thdns/2014(Ngu6n:NHNN,6 thdng ddu nam 2014) chinh Viet Nam Men nay chua phat tridn manh, hoat
ddng cdng ty tai ehinh (CTTC) ehua dupe quang ba rdng rai dg'n vdi cdng chiing, cac doanh ngMep chua cd nhieu thdng tin vd linh vuc nky nen chua nghT dg'n ngudn tai trg nay khi di tim ngudn tai trp.
- Trinh dp quan ly eua ddi ngii ehii doanh ngMgp eon nhieu han chd nen ehua tao dugc long tin, su ky vpng eua eae ngkn hang, eac CTTC vko su phat trig'n ben vimg ciia doanh ngMep. Cac khoan mue cM pM' d^u vao tang manh, khdng cM cM pM vd'n ma tk't ca cae ddu vao khac nhu nguydn vkt lidu, nhkn edng,., deu tang eao ma gia ca dau ra khdng tang tuong xung.
- Mdt khd khan xuat Men lign tuc vk xuygn sud't do la van de ngudn vd'n boat ddng cho DNNW, Mac dii.
Men nay cae kenh huy ddng vd'n, cac ngudn tai trp vdn cho doanh ngMgp cung rat da dang. Tuy nMen, sir phat trig'n ngky cang da dang va phong phii eua cac DNIWV dkn dg'n nhu cau vd suphat trig'n hokn tMen hon cua eac cdng eu hd trp eung nhu eae giai phap, cM'nh sach phu hop hon vdi su phat tridn eua eae DNNW,
4, Ckc giai phkp cu ban ho trg tai chinh cho cac doanh i^hiep nho va vura
De hd trp tai chinh eho DNNW ciia Viet Nam phat tridn trong thm gian tdi can tkp trung thuc Mdn cac giai phap eo ban sau:
Mdt Id, cdc ngdn hdng cdn thiit ldp cde co chi cho vay phd hgp vdi DNNW
Hien nay, rao can ldn nhat lam cho DNNW khd vay vd'n tirngan hang chmh la do dieukientai san the chk'p. Do dd, co chd thd eha'p, tin chk'p cdn cd su dd'i 30
mdi, ehinh sua phap lenh vd dang ky giao dieh dam bao. Ngkn hang cd the ap dung Mnh thire dam bao bang eac khoan phai thu cua doanh ngMdp eM cdn doanh ngMep cam ke't thu tien hang qua Mnh thiic ehuydn khoan vao tai khoan edng ty md tai ngan hang cho vay. Ngan hang ed thd thu np bang each trieh tii tki khoan nay eua doanh ngMep.
Cac cdng cu cho die'm tin dung va eac co quan quan ly tin dung ed thd giup giam dang kd cM pM va nang cao dp cMnh xac eho vide danh gia rui ro ti'n dung eua cae ehu doanh nghiep nho. Thie't lap cac eo quan quan ly tin dung vk tieh hpp eae edng eu lidn quan dg'n tin dung vao hg thd'ng eho vay cua cac ngkn hang se ma rdng kha nang tidp can ngudn tai cM'nh cho DNNW, Tig'p tue hoan tMen he thd'ng chk'm didm xg'p hang ti'n dung, lam ekn cii dua ra cae quyg't dinh kinh doanh Meu qua nha't dd'i vdi mdi khach hang.
Hai la, gidi quyit vdn di thdng tin bdt cdn xiing giim ngdn hdng vd DNNW
Su tMg'u Men biet giua ngan hang va nguoi di vay se lam eho ngubi eho vay thkt khd va td'n kem dd nhkn ra nhung rui ro trong cac du an eiia eae doanh nghiep di vay khi ma hd so du an cua eac doanh nghiep khong ddy du, khdng ro rang. Cac ngan hang thudng cM ed thd phan biet cae dd'i tugng vay tidn theo eac tieu thiie rat chung ehung. Trong bd'i canh nhu vky cac ngkn hang midn eudng khi cho cac DNNW vay bdi ho khdng danh gia duge miic dd thknh cdng eua cae duan hoac neu ed tM qua td'n kem, nhk^
la viec vay vd'n de tao Ikp doanh nghiep kM ma doanh nghigp ehua ed tai san tich My eiing nhu chua ehung
N G H I E N CUU-TRAO DOI
Hiip hdi DNNW TP Bd Ndng t6 chdc tdng Mt minh duge nang lue canh tranh eua minh.
Bo Id, CO chink sack tkuikop ly dehd trt/DNNW CM'nh sach thue phai gdp phan nang cao nang lue canh tranh, tang cubng diu tu ddi mdi edng nghe dap ling ygu ck'u edng nghidp hda - hidn dai hda dk't nude.
Thuc Men cai each thug', tung budc ap dung hg thd'ng thud thd'ng nha't, minh bach, trung lap, khdng phan bidt cac thanh phan kinh td'. CM'nh saeh thud ein duoc didu ehinh eho hgp ly nhkm khuyg'n kMch cac doanh ngMep tang cubng tieh tu vd'n va dau tu thay ddi cdng nghe. Men dai hda san xuk't, ha thk'p gia thknh, nkng eao ehk't lugng san pha'm, md rpng thi trudng tidu thu, bdi dudng ngudn thu, tang thu eho ngan saeh nha nude.
- Thue thu nhkp doanh ngMep (TNDN) Thue TNDN la thue tinh trgn thu nhkp chiu thue cua doanh n ^ e p la to chiie hoat ddng san xuk't, kinh doanh hang hda, dich vu cd thu nhap chiu thud theo quy dinh cua lukt Mgn hanh. Chinh sach thudTNDN lk rk't quan trgng dd'i vdi doanh nghiep vi nd tac ddng true tiep de'n thu nhkp edn lai cua doanh nghigp. Ndu thue sua't thue TNDN cao se Iam eho doanh nghiep kg khai sai leeh ngudn thu cua minh nham giam thidu sd thud phai nop. Vide giam thue suk't ed thd tac ddng giam ngudn thu. Tuy nhign, khi giam thud se cd nhidu doanh nghigp san sang nop thudhon, tinh trang that thu se giam vk dky se la xu hudng tich cue giup tang ngudn thu ngan sach.
- Thue gia tri gia tkng (GTGT)
Thud GTGT ik thud tmh trgn gia tri tang thgm cua hang hda, dich vu phat sinh trong qua trinh tir san xuk't, luu thdng de'n tieu dung. Va'n de dua thud suat
nam 2014 vd trien kkai nkiem vu ndm2015 (Ank: TL) vd mdt hoac hai miic thud suat hgp ly se gdp phkn Iam don gian hda qua trinh ap dung vao thue te kM ap thud sukt eho timg loai bang hda va khuygn kMch cac doanh nghiep tfch cue tham gia boat ddng san xua't, kinh doanh tao ra gia tri gia tang. Mdt miic thue'suat hpp ly dupe ap dung se lam giam cac khd khan trong qua tiinh ap dung va thuc thi chinh sach thue'.
Bon Id, tqo mdi truang kink doanh tkudn lot cko DNNW pkdt trien
Xky dung mdi trudng kinh doanh thukn lpi la mdt nMem vu mang tinh dai ban. Trdn thuc te', mdi trirong ddu tu eua cac doanh ngMgp chua ddng deu dac biet o khu vuc Ha Ndi, TP Ho Chi Minh va Ddng bang sdng Cuu Long. Mdt trong nhung nguyen nhkn dd la do kha nang tie'p can thdng tin, quy trinh giai quye't cae thu tue hanh chmh cdn nrom ra, eae thdng tin ve quy hoach chua phdbie'n de'n cac doanh ngMdp de doanh ngMep cd CO hdi tham gia dau tu,...
Tdm lai, dd giiip cac DNNW Viet Nam tig'p tue tdn tai va phat trien bdn vihig, cac giai phap tai cMnh duge dua ra o trgn cung vdi kha nang tu nang cao nang lue kinh doanh eua minh eae DNNW Viet Nam se vung budc tiep trgn con dudng phat trien eua minh vk gdp phan vao su phat trig'n chung eua ndn kinh te'.
Tii liSu tham khao:
1. Nguyin DSng D6n; Tin dung ngin hing, Nxb Thong ke, 2013,
2. Trang web Cue phdt trien doanh nghiep nho va vtra (ASMED Business Portal) http://www.business gov.vn/asmed.
3. Trang web Tflng cue thong ke www, gso.gov. vn, 4. Mot so cac vSn ban phap luat eo lien quan tren trang web Co SCI do lieu Lu^t Vi§t Nam www.luatvielnam.com.vn.
