mdn ehuong ASEAN vOI hpp tic chuyin nginh
GIAI QUYET TRANH CHAP THEO QUY DINH CIJA HIEN CHl/dNC ASEAN
"Chung tdi hinh dung mat Ddng Nam A, d do tranh chdp lanh thd vd cdc tranh chdp khdc se duac gidi quyet bdng bien phdp hod binh".''^^ Myc tidu ndi trdn da dugc cdc qude gia ASEAN hien thyc hod bang nhiing hdnh ddng cy the.
Tfl Tuygn bd Bang Cdc (ngay 8/8/1967) khdng dinh xay dung khu vuc Ddng Nam A hod binii, dn dinh qua vi?c tdn trgng cdng li, tudn thfl phdp ludt vd cdc nguydn tdc cfla Hiln chuang Lign hgp qude, ndm 1976, bdng vide thdng qua Hiep udc than thien vd hgp tdc d Ddng Nam A (Hiep udc Bali) (ngdy 24/2/1976)^^^ ASEAN dd cd budc tiln quan trgng, dd la thilt lap ca chi khu vyc gidi quylt cdc van dd an ninh va chinh tri ndy sinh trong quan he gifla cdc nudc thanh vign. Ndm 1996, trudc nhu cdu cdp thilt can cd CO chi hum hieu dh gidi quylt cdc tranh chip trong ITnh vyc kinh tl-thuomg mai, ASEAN da tilp tyc thdng qua Nghi dinh thu ve CO chi gidi quylt tranh chdp (ngdy 20/11/1996).^^' Hgp tdc gifla cdc qude gia ASEAN ngdy cdng md rdng vd dat dugc nhilu thdnh tyu ddng kl sau hon 40 nam tdn t^ vd phdt triln. No lye hudmg tdi xdy dyng Cgng dong ASEAN dya trdn ba try cdt la COng ddng an ninh, Cdng dong kinh tl vd COng ding vdn hoa-xa hdi, Hdi nghj thugng dinh ASEAN ldn thfl 13 tai Singapore da thdng qua vdn kien lich sfl: Hiln chuang
TS. NGUYEN TOAN THANG * ASEAN (ngdy 20/11/2007). Dugc ddnh gid la thanh tyu dinh cao cfla ASEAN, lieu ban Hign chuomg cd tao ra ludng khi mdi, tang cudng sflc manh va hieu qua cho viec gidi quyet tranh chap phat sinh gifla cdc nudc thanh vign?
1. Ca che chung
Giai quylt tranh chap bang bien phap boa binh, do la thdng diep ma ASEAN mudn gfli tdi cac qude gia thdnh vidn. Dugc ngu ra trong hau hgt cdc van kien ki kgt trong khudn khd ASEAN, nguydn tdc nay, mdt ldn nfla, dugc khdng dinh trong Hiln chuang ASEAN,^"' van ban cd gid tri phdp li cao nhdt^^' vd trd thdnh nguydn tdc co bdn chi phdi todn bd qua trinh gidi quydt tranh chdp gifla cdc qude gia ASEAN.
Khi tranh chdp xdy ra, cdc bdn tranh chap cd quygn lya chgn tdt cd cdc bien phdp hod binh dl giai quygt tranh chdp, dfl dd Id bien phdp ngoai giao hay tdi phdn, trao ddi quan dilm tryc tidp hay thdng qua ben thfl ba, dugc quy djnh hay khdng quy dinh trong Hidn chuang :^^'
- Gidi quyet tranh chdp thdng qua dam phdn tryc tidp: Day la bien phdp dugc uu tign hdng ddu;
- Ap dyng cdc quy trinh giai quygt tranh chdp dugc quy dinh trong Hign chuang, bao
* Giing vign Khoa luat quoc te Trudng Dai hpc Luit Hi Npi
Hien chuang ASEAN vol hpp tac chuyen nganh
gdm: (1) Tranh chap vl giai thich hay dp dung cac hiep dinh kinh tl da, dang va se ki kit trong khudn khd ASEAN; (2) Tranh chap lidn quan tdi cac hiep dinh da cd quy dinh cy thi vl thu tuc giai quygt tranh chap;
(3) Tranh chip ve giai thich hay dp dung cdc quy dinh cfla Hien chuang va cdc hiep dinh khac cfla ASEAN; (4) Tranh chdp khdng lien quan tdi viec giai thich hay dp dyng bat ki hiep dinh nao cua ASEAN;
- Lya chgn cac bien phap dugc ngu tai Dieu 33, § 1 Hien chucmg Lien hgp qudc;^ '
- Tim din mdt dien dan khac de giai quydt tranh chap.
Vdi myc tieu hudng tdi ket qua gidi quyet tranh chap, cac qude gia ASEAN khdng chi cd quydn ty do lya chgn phuomg thflc phfl hgp ma cdn dugc quydn tign hdnh cac bien phap trung gian, mdi gidi, hod gidi vao bat ki thdi diem nao cfla qua trinh gidi quydt tranh chap.'*'
Trong trudng hgp tranh chdp van chua dugc gidi quyet, mac dfl cdc ben da tudn thu cdc quy dinh cfla Hign chuang, lya chgn cdc bien phap phfl hgp va nghigm chinh thyc hien, mdt trong cac bdn cd the dua vy viec ra trudc Hdi nghi thugng dinh ASEAN dd cd quyet dinh cudi cflng.'^'
2. Co che giai quyet tranh chap theo tien trinh khu vuc
Ddi vdi cdc tranh chap khdng lidn quan tdi viec giai thich hay dp dyng bat ki hiep dinh nao cfla ASEAN, Hign chuang ddn chigu dgn CO che giai quyet tranh chap dugc quy dinh tai Hiep udc Bali, theo dd cac qude gia thanh vidn Hiep udc se thdnh lap mdt hdi
ddng cdp cao cd nhiem vu gidi quyet tranh chdp thdng qua tiln trinh khu vuc.^'"^ Tai Hdi nghi bd trudng ngoai giao dien ra ngdy 23/7/2001, cdc qude gia ASEAN da chinh thflc thdng qua Quy chd boat ddng cfla Hdi ddng cap cao.
v l CO cau td chflc, Hdi ddng cdp cao bao gom: (1) Dai dien cdp bd trudmg cfla mudi qude gia ASEAN vd (2) Dai dien cdp bd trudng eua cdc quoc gia ngodi ASEAN nhung la thanh vidn cfla Hiep ude Bali ddng thdi la cdc ben tranh chdp.'' '^
Hdi ddng cap cao cd tham quygn gidi quylt cdc tranh chap phdt sinh gifla cdc qude gia thdnh vidn Hiep udc Bali vd cd nguy CO de dga dgn hod binh vd hod hgp trong khu vuc. Tuy nhign, Hdi ddng cdp cao khdng duong nhien xem xet nhiing vu viee ndi trdn ma dua trdn co sd y chi cfla chu the tranh chdp. Y chi nay phdi dugc thi hien bang van bdn gfli cho Hdi ddng cdp cao, trong dd neu rd: (I) Chap thudn dua vy viec ra gidi quygt tai Hdi ddng cap eao; (2) Co sd dh xac dinh thdm quyln cfla Hdi ddng cdp eao; (3) Ndi dung tranh chap vd ydu cdu cu the cfla cdc bgn.''^'
Hdi ddng cap cao se nhdm hgp de thdng qua quyet dinh trong vdng 6 tudn ke tfl thdi diem nhan dugc cdc van ban ndu trgn. Cdc dai dien trong Hdi ddng cdp cao eua cdc qude gia ngoai ASEAN ddng thdi la ben tranh e h ^ cd thd cd mat trong qua trinh thao ludn nhung khdng dugc tham gia vdo thu tuc dua ra quyet dinh. Hdi ddng cap cao se thdng qua quylt dinh theo nguyen tdc ddng thudn. Tuy nhien, cdc quydt dinh ndy chi mang tinh khuyen
74 TAP CHi LUAT H O C S 6 9/2008
m^chuong^ ASEAN vOI hpp tic chuyin nganh
nghi md khdng cd gid tri phdp li bdt huge doi vdi chfl thi tranh chdp."^'
Cdc bien phdp Hdi dong cap cao cd thi dua ra bao gom: (1) Trung gian; (2) Mdi gidi; (3) Hod gidi; (4) Dilu tra vd (5) Cdc bi?n phdp thich hgp khdc dh ngdn khdng cho tranh chdp hodc tinh hinh xau di. Ngoai ra, Hdi ddng cdp cao cd the dflng ra lam trung gian hodc theo sy thda thudn cfla cdc bdn tranh chap, boat ddng nhu mdt fly ban trung gian, didu tra hay hod gidi.'"'*'
Co chg gidi quygt tranh chap theo tien trinh khu vyc ldn ddu tien neu ra tai Hiep udc Bali vd tiep tyc dugc khang dinh trong Hign chuang ASEAN cd thd trd thanh mdt CO ehi boat ddng hieu qud? Tren thyc tg, Hdi ding cdp cao chua timg dugc thdnh lap vd CO ehi gidi quydt tranh chdp theo tign trinh khu vyc chua mdt ldn dugc cdc qude gia ASEAN sfl dyng. Vdi thdm quyln ban chi, HOi ding cap cao khdng thi ddng vai trd quylt dinh trong viec gidi quygt triet dl cdc tranh chdp ed khd ndng dnh hudng din hod binh vd an ninh khu vyc vd do dd, khdng thuc sy tao dyng dugc nidm tin, thflc ddy cdc qude gia thdnh vidn ygu cdu sy can thiep cfla HOi dong trong trudng hgp xdy ra tranh chdp. Suy cho cflng, dfl tranh chdp cd dugc gidi quylt theo tiln trinh khu vyc, vide dua ra cdc gidi phdp cuoi cflng van hoan todn phy thuOc vdo y chi cfla cdc bgn tranh chdp.''^'
3. Cv che giai quyet tranh chap kinh te-thirorng m^i
. a) Phgm vi dp dung
Theo quy dinh tai Dilu 24 § 3 Hiln ehuong ASEAN, cdc tranh chap lign quan
din gidi thich vd dp dyng cdc "thda thudn kinh td" trong khudn khd ASEAN dugc giai quydt theo co chg gidi quylt tranh chap ghi nhan trong Nghi dinh thu vg tang cudng co chg gidi quygt tranh chap thdng qua ngdy 29/11/2004. Dilu 1 § 1 Nghi dinh thu cd ndi dung hodn toan phfl hgp vdi quy dinh ndu trgn ddng thai chi rd khdi niem "thda thudn kinh tg" bao gdm: Cdc thda thudn dugc ndu trong phy lye 1 cua Nghi dinh thu vd cdc thda thuan vg hgp tdc kinh tg-tbuong mai cfla ASEAN trong tuong lai.
Trong trudng hgp cd sy khdc biet gifla cac quy tdc vd thu tyc cua Nghi dinh thu vdi cac quy tdc vd thfl tyc ddc biet hodc bd sung vg gidi quygt tranh chap dugc ngu trong cdc thda thudn kinh td cfla ASEAN thi sd dp dyng cdc quy tdc vd thfl tyc ddc biet hodc bd sung.''*'
Co chi gidi quygt tranh chap cfla Nghi dinh thu chi dugc dp dyng dg gidi quygt tranh chap gifla cdc qude gia thdnh vidn ASEAN. Cdc doanh nghiep, dfl cd quyln vd Igi ich tryc tilp bj xdm hai, khdng thi ty khdi ddng thfl tyc gidi quydt tranh chdp md phdi thdng qua chinh phfl cfla minh.
b) Trinh tu, thu tuc gidi quyet tranh chdp Qua trinh gidi quydt tranh chdp theo quy dinh cfla Nghi dinh thu bao gdm cdc budc sau:
- Tham vdn:''^'
Trong trudng hgp cd bdt ddng ve viec dp dyng, gidi thich hay thyc hien cdc thda thudn kinh tl cfla ASEAN, cdc qude gia thdnh vidn sg ddnh CO hdi thich ddng cho thfl tyc tham vdn dl hod binh, bum nghi gidi quydt tranh chdp.
NIU cdc nudc thanh vign cho rdng theo quy dinh cfla bdt ki thda thuan kinh tl ndo
Hien chuang ASEAN vdi hap tie ehuyen nganh
ciia ASEAN, nhumg Igi ich ma hg true tilp hay gian tiep dugc hudng dang bi hfly bd hoac bi tdn hai hodc myc tieu cfla thda thudn dd bi can trd do mdt nudc thanh vien khdc khdng thuc hien nghTa vy cfla minh quy dinh trong thda thuan thi cd thd khieu nai tdi thanh vien do.
Nudc thanh vidn nhan dugc khieu nai se phai tra ldi trong vdng 10 ngdy sau khi nhdn dugc ydu cau va phai budc vdo tham vdn trong vdng 30 ngay sau khi nhan dugc ydu cau nhdm dat dugc gidi phap thda dang gifla cdc bdn.
- Gidi quyet tranh chdp tai Ban hdi thdm:''*' Ndu nudc thdnh vign nhan dugc khigu nai khdng trd ldi trong vdng 10 ngay hoac khdng budc vdo tham van trong vdng 30 ngdy hodc tham van khdng thdnh cdng trong vdng 60 ngdy thi nudc khieu nai cd quyln dua vy vide Ign co quan cd tham quydn gidi quygt tranh chdp la hdi nghi cdc quan chflc kinh tg cao cap (SEOM) vd ygu cdu eo quan nay thdnh lap ban hdi thdm.
Trong vdng 45 ngdy sau khi tranh chdp dugc de trinh, SEOM se thanh lap ban hdi thdm bao gdm 3 thanh vidn la cdc cd nhdn cd trinh do, kidn thflc vd kinh nghiem trong nhigu ITnh vuc, ed the dang ldm viec tai Ban thu ki, tai cac co quan chinh phfl hodc phi chinh phfl, la ngudi lam cdng tac gidng day hoac xdy dyng luat vd chinh sdeh thuomg mai qude td, ciing cd thd la quan chflc chinh sach thuang mai cap cao cfla cdc qude gia thanh vien ASEAN. Sd lugmg thdnh vidn ban hdi thdm cd thg la 5 khi cdc bgn tranh chdp thdng nhdt nhu vay vd thda thudn cua hg
phdi dugc thuc hien trong vdng 10 ngdy kl tfl ngdy thdnh lap ban hdi tham.
Nhiem vy cua ban hdi tham la ddnh gid khdch quan vy viec bao gdm cd xde minh sy kien, khd ndng dp dyng eung nhu tinh phu hgp vdi quy dinh ciia eac thda thudn kinh te cfla ASEAN.
Qua trinh thdo ludn cfla ban hdi thdm dugc giu kin. Cdc bdo cdo cfla ban hdi thdm phdi dugc dy thdo khi khdng cd mat cfla cdc bdn tranh chdp vd cdn cfl vdo nhiing thdng tin dugc cung cap vd cdc bdn tudng trinh.
Ban hdi thdm phdi de trinh bdo cdo vd kdt ludn vu vide len SEOM trong vdng 60 ngdy kg tu ngdy thdnh lap. Trong nhiing trudng hgp ngoai le, ban hdi thdm ed thg cd them 10 ngdy de trinh nhflmg tdi lieu ndy Ign SEOM. Trudc khi de trinh, ban hdi thdm sg danh co hdi thich dang cho cdc bdn tranh chdp xem lai bdo cdo cfla ban hdi thdm.
Trong vdng 30 ngdy ke tfl ngdy ban hOi tham trinh bdo cdo, SEOM se xem xet bao cdo cfla ban hdi thdm vd dua ra phdn quyet theo nguyen tdc ddng thudn phfl quydt.
- Khieu nai quygt dinh cfla Ban hdi tham ldn Ban phflc thdm:''''
Cdc nudc thdnh vien Id cdc bgn tranh chap neu khdng thda mdn bdo cdo eua ban hdi thdm cd quydn yeu cdu dua vu viec giai quylt tai ban phue thdm. Day la co quan thudng true, bao gdm 7 thdnh vien, do hOi nghi cdc bd trudng kinh tl (AEM) bd nhiem vdi nhiem ki 4 nam, Id nhflmg chuygn gia phdp li vd thuang mai qude tl ed kinh nghiem lau nam. Khi cd dl nghi xem xet phflc thdm, CO quan phflc thdm thudng tryc
76 TAP CHi LUAT H O C S 6 9/2008
mdn ehuon^^EAN vdi hpp tic chuyin nginh
se thdnh lap ra mgt nhdm phflc thdm ridng bigt cho moi vu tranh chdp, bao gdm 3 thdnh vign. Ban phflc thdm ndy cd nhiem vy xem xet bdo cdo cfla ban hdi thdm, theo dl nghi cua mdt trong cdc bdn tranh chdp. Tuy nhien, phpi vi "phflc thdm" chi dp dyng ddi vdi nhumg ket ludn va gidi thich phap li dugc dua ra trong bdo cdo cfla ban hdi tham.
Trong vdng 60 ngdy vd toi da khdng qua 90 ngdy, ban phflc thdm phdi de trinh bao cdo Ign SEOM dg thdng qua. Vide thdng qua bdo cdo phflc thdm cung dugc thyc hien theo nguygn tdc ddng thuan phfl quylt. Cdc bdn tranh chdp cd nghTa vu thyc hien phdn quylt cua SEOM.
c) Cdc bien phdp gidi quyit tranh chdp khdc Song song vdi viec sfl dung quy trinh gidi quylt tranh chdp ndi trdn, cdc bgn tranh chap cdn cd the thda thuan dp dyng cdc bien phdp trung gian, mdi gidi, hod gidi. Nhflmg bifn phdp nay cd thd bdt ddu vdo bdt ki thdi digm ndo'^"' nhung khdng dugc thyc hien trudc khi cd ydu cdu tham vdn vi ddy Id thu tyc bdt budc dd khdi ddng quy trinh gidi quygt tranh chap quy dinh tai Nghi dinh thu, trong dd bao gdm cd vide dp dyng dieu khodn vg trung gian, mdi gidi, hod gidi.'^'' Trong thdi ban 60 ngdy kd tfl ngdy bgn bi khieu nai nhan dugc ygu cdu tham van, ngu cdc bien phdp trung gian, mdi gidi, hod gidi khdng thg gidi quylt dugc tranh chdp thi bgn khigu nai ed quyln yeu cdu SEOM thdnh lap ban hOi thdm. Tuy nhidn, ngay cd trong tmdng hgp ndy, cdc ben tranh chap vdn cd thg thda thudn tilp tuc thyc hien cdc bien phdp trung gian, mdi gidi, hod gidi.
d) Mdt vai nhdn xet
Xdy dyng trdn co sd Nghi dinh thu vl co chi gidi quyet tranh chap ngay 20/11/1996, CO chg giai quygt tranh chap kinh tg-thuomg mai khdng phdi la sdn phdm sdng tao, ridng biet cfla cdc qude gia ASEAN ma tren thyc te, la sy ghi nhan, vdi nhumg thay ddi cho phfl hgp hoan cdnh khu vyc, co chi gidi quygt tranh chdp cfla Td chflc thuomg mai thi gidi (WTO).
Co chi giai quylt tranh chdp kinh tl- thuong mai cfla ASEAN vua mang tinh "hod gidi" vfla mang tinh "tdi phdn". Thfl tyc dugc ghi nhdn trong Nghi dinh thu vg co chi gidi quygt tranh chap cd nhilu diem gidng vdi thfl tyc td tung cfla co quan tdi phdn qude td nhung ASEAN ludn khuyin khich cdc bdn lign quan ty ddn xgp, thda thudn de cd thi di den mdt gidi phdp md cdc bdn dgu chdp nhdn dugc. Vi vdy, giai doan ddu tign cfla quy trinh gidi quygt tranh chap la tham van vd trong giai doan tigp theo, cdc bgn vdn cd khd nang dp dyng cdc bien phdp trung gian, mdi gidi, hod gidi de gidi quyet tranh chdp.
Trgn thyc tg, dfl cd trinh ty, thfl tyc tuomg ddi rd rang nhung kd tfl khi ra ddi cho ddn nay, co chg giai quygt tranh chdp kinh tg-thuomg mai cfla ASEAN hdu nhu khdng dugc cdc qude gia ASEAN sfl dyng.'^^'
4. Cac CO che phu hop khac
Hidn chuomg ASEAN cung dy lieu trudng hgp xung dot gifla cdc quy tdc vd.thfl tyc vg gidi quyet tranh chap dugc quy dinh trong cdc thda thudn khdc nhau ki kdt trong khudn khd ASEAN. NIU bat ki thda thudn
Hien chuang ASEAN vol hpp tic chuyin nginh
nao cd quy dinh rieng ve thu tyc gidi quyet tranh chdp thi ap dung thu tyc dd.'^^'
Doi vdi cac tranh chap lien quan den gidi thich va ap dung cac quy dinh cua Hien chuang va cac thda thuan khdc trong khudn khd ASEAN, mdt co chi giai quylt tranh chdp phfl hgp, bao gdm ca viec sfl dyng bien phap trgng tai se dugc thanh lap. Tuy nhien, Hiln chuomg ASEAN hoan toan de ngd, khdng he cd quy dinh nao ve trinh ty, thfl tyc thanh lap co chg nay.'^"*'
Danh gia mdt each tdng quat, cd the thdy rang Hien chuang ASEAN khdng tao ra dugc bat ki budc dot pha nao ve viec thiet lap mdt CO chd giai quyet tranh chap chung, thdng nhdt. Tren thyc td, cdc quy dinh trong Hign chuang vg gidi quygt tranh chap chi la sy tdng hgp cdc quy dinh ve gidi quydt tranh chdp da tdn tai.rdi rdc trong cdc thda thudn cfla ASEAN./.
(I). Tim nhin ASEAN 2020.
(2). Higp udc Bali dupc sura ddi lin thir nhit vao ngiy 15/12/1987 vi lin thir hai vio ngiy 25/7/1998.
(3).Xem: Nghi dinh thu vi ca chi giai quyit tranh chip (PDSM) da dupc sua ddi va thay thi bdi Nghi djnh thu ve ting cudng co chi giai quyit tranh chip thdng qua ngay 29/11/2004.
(4).Xem: Hiin chuomg ASEAN, Diiu 22, § 1.
(5).Xem: Hiin chuang ASEAN, Diiu 52, § 2.
(6).Xem: Hiin chuomg ASEAN, Diiu 28.
(7). Cac bien phap dupc di cap tai diiu 33, § I ciia Hiin chuang Lien hop qude bao gdm: (1) Dam phan true tiip; (2) Thdng qua ben thur ba: trung gian, mdi gidi, hoa giai; (3) Thdng qua cac ca quan tii phin quoc te hoic cac td chirc qude tg; (4) Cic bien phap khac do cac ben tranh chap lira chpn.
(8).Xem: Hiin chuang ASEAN, Diiu 23.
(9).Xem: Hiin chuang ASEAN, Diiu 26. Hdi nghi
thupng dinh ASEAN dupc td chirc thudng nign m§i nam hai lin. Ngoai ra, hdi nghj cung cd thi dupe trifu tap bit thudng hay theo vu viec trong trudng hpp cin thiit vi theo quyet dinh cua cac quic gia thinh vign (Diiu 7, § 3).
(lO).Xem: Hiin chuomg ASEAN, Diiu 24, § 2.
(11). Quy chi hoat ddng cua Hdi ddng cap cao Hiep udc Bali, Diiu 3. Hiep udc Bali dupc dk ngd cho cic qude gia ngoai Ddng Nam A tham gia. Cic quoc gia niy bao gdm: Trung Qude, An DO, Nhit Ban, Pakixtan, Hin Qude, Nga, Mdng Cd, New Zealand, LJc, Phip vi Ddng Timo.
(I2).Xem: Hiep udc Bali, Diiu 14, 16; Quy chi hoat dpng cua Hdi ddng cip cao Hiep udc Bali, Diiu 6, 7, 8, 9.
(13).Xem: Quy chi hoat ddng ciia Hdi ddng cip cao Hiep udc Bali, Diiu 10 (a), 19, 20.
(14).Xem: Hiep udc Bali, Diiu 15.
(15).Xem: Bach Qude An, "Vai tro cua ASEAN trong viec gidi quyit cdc tranh chdp ve bien giai, lanh tho", Tap chi luat hpc, so 9/2007, tr. 5-7; Ramses Amer,
"The Association of South-East Asian Nations and the Management of Territorial Disputes", IBRU Boundary and Security Bulletin, 2001-2002, tr. 88-89;
Yukiko Nishikawa, "The 'ASEAN way' and Asian Regional Security", Politics & Policy, 2007, tr. 48-49;
Mely Caballero-Anthony, "Mechanisms of dispute settlement: The ASEAN experience". Contemporary Southeast Asia, 1998, tr. 49.
(16).Xem: Nghj dinh thu, Diiu I, § 2.
(17).Xem: Nghj dinh thu, Diiu 3.
(18).Xem: Nghj dinh thu, Diiu 5, 6, 7, 8, 9 vi Phy lgc II vi trinh tu, thu tuc lim vigc ciia Ban h^i thim.
(19).Xem: Nghi djnh thu, Diiu 12.
(20).Xem: Nghj djnh thu, Diiu 4, § I.
(21).Xem: Nghj djnh thu, Diiu 1, § I.
(22).Xem: Lg Minh Tiin, "Ca chi gidi quyit tranh chdp cua ASEAN", Tap chi luit hpc, s6 9/2007. tr.
76-77; UNCTAD, "Dispute Settlement - Regional Approaches: ASEAN", UNCTAD/EDM/Misc232/Add.29, 2003, tr. 9.
(23).Xem: Hiin chuang ASEAN, Diiu 24, § 1.
(24).Xem: Hiin chuang ASEAN, Diiu 25.
78 TAP CHi L U A T H O C S 6 9/2008
