UAT GIA
k de hieu life
» T H S N G U Y E N V O H O A N G - Baroa L u a t - D a i hpc K i n h te'Quoc dan
hap lenh Trgng tai thiiCng mai cua Viet Nam ghi nhan sii ton tai cua thoa thuan
• trgng tai, theo do thoa thuan trgng tai co the la dieu khoan trgng tai trong hdp dong hoac la mpt thoa thuan rieng. Phap lenh cung thiia nhan tinh dgc lap cua dieu khoan trgng tai, theo do dieu khoan trgng tai ton tai dgc lap vdi hgp dong. Viec thay doi, gia han, huy bo hgp dong, sii vo hieu ciia hdp dong khong anh hifcfng den hieu lUc cua dieu khoan trgng tai. Cach tiep can nay ciia Phap lenh cho thay sU tiep can cua phap luat ve trgng tai cua Viet Nam vdi phap luat va thong le quoc teve trgng tai,
Tuy nhien, mgt so van de sau can tiep tuc dddc lam ro khi xay diing Luat Trgng tai thUdng mai:
VE QUAN HE
G I U ATHOA THUAN TRONG TAI VA HOP DONG
Mot la, neu thoa thuan trgng tai tao thanh mgt phan cua thoa thuan khac, khong phai la mgt dieu khoan cua hdp dong, lieu thoa thuan trgng tai co the dUdc coi nhu mgt thoa thuan dgc lap va co the ton tai hay khong neu thoa thuan chfnh vo hieu.
Hai la, neu cac ben trong thoa thuan trgng tai tiep tuc thoa thuan nhO'ng van de lien quan den trgng tai, lieu thoa thuan nay co dddc coi la mgt phan cua thoa thuan trgng tai hay khong.
Ba la, trong thdc tien hang hai quoc te, thoa thuan trong tai cung co the dugc xac lap thong qua viec phat hanh van ddn dudng bien vdi dieu kien van don chifa ddng mgt sd tham chieu ro rang tdi dieu khoan trgng tai trong hdp dong thue tau chuyen. Viec luat hoa dieu nay cung dddc thda nhan d nhieu nddc nhd Cong hoa Lien bang Ddc, Xingapo. Phan Lan.
1 4 I TAPCHIPHAPLY M. 4/2010
Bon la, dddi gdc do bao ve quyen Igi ngddi tieu dung, Phap lenh Trgng tai thddng mai chda CO quy dinh cu the. Phap luat nhieu nddc tren the gidi da dda ra nhu'ng quy dinh lien quan den viec bao ve quyen idi nguoi tieu dung trong phap luat ve trgng tai, cu the la lien quan tdi dieu khoan trgng tai theo hddng neu dieu khoan trgng tai bat ldi cho ngddi tieu dung, dieu khoan nay se khong dddc vien dan lam bat ldi cho ngudi tieu dung. Day la van de phat sinh nhieu trong thuc tien va can cd sd dieu chinh cua phap luat, dac biet la dddi goc do cac Dieu kien giao dich chung va cac hgp dong tieu chuan. Nghi dinh so 25/2004/NO-CP ngay 15/1/2004 quy djnh chi tiet mgt so dieu cua Phap lenh Trgng tai thddng mai quy dinh trgng tai thddng mai cd tham quyen giai quyet tranh chap phat sinh trong hoat dgng thi/dng mai ma cac ben tranh chap la ca nhan kinh doanh hoac to chdc kinh doanh. Nhd vay, theo phap luat Viet Nam hien hanh, tranh chap ma chi cd mgt ben co muc dich kinh doanh khong the dda ra trgng tai. Oieu nay han che quyen dinh doat cua cac chu the lien quan khdi kien vu viec tri/dc trgng tai. Mat khac, nghien cdu Luat Thi/dng mai cua Viet Nam phan pham vi dieu chinh cd the nhan thay, Luat Thi/dng mai co the dieu chinh ca khi mgt ben khong nham muc dich sinh Igi. Do dd, nhO'ng quy dinh cua Luat Trgng tai thddng mai can dam bao tinh can doi vdi cac quy dmh ve nhdng trddng hgp dddc Luat Thddng mai dieu chinh.
Nam la, trong trddng cac ben thoa thuan luat dieu chinh hop dong va hgp dong co chda dimg dieu khoan trgng tai, hgp dong vo hieu do mgt so nguyen nhan. Van de dat ra la lieu luat dddc cac ben lua chgn cd the ap dung de dieu chinh thoa thuan trgng tai hay khong.
Sau la, ve thdi diem xac lap thoa thuan trgng tai. Neu dieu khoan trpng tai la mgt bg
phan cua hdp dong thi dddng nhien, khi hdp ddng dddc hinh thanh thi dieu khoan nay cOng CO hieu Idc. Van de can tiep tuc xem xet la neu thoa thuan trgng tai la mpt thoa thuan rieng biet nam ngoai hgp dong thi thdi diem nao dddc coi la thdi diem xac lap thoa thuan trpng tai. Cau hoi dat ra la lieu co the ap dung nhiing quy dinh ve giao dich dan sil va hdp dong dan sd de xac dinh thdi diem hinh thanh thoa thuan trpng tai hay khong hay can ghi nhan dieu nay trong mpt van ban phap luat rieng biet ve trpng tai.
Bay la, Phap lenh Trgng tai thddng mai quy djnh, viec thay doi, gia han, huy bd hop dong, sd vo hieu cua hdp dong khong anh hudng den hieu Idc cua dieu khoan trpng tai, Vay trddng hdp hgp dong khong the thdc hien dddc, khong rdi vao nhO'ng trddng hdp tren, gia trj phap ly cua dieu khoan trpng tai nhu the nao. Lieu dieu khoan trpng tai cOng cd trd nen khong the thdc hien dddc nhd hgp dong chda ddng dieu khoan nay hay khong, " ^"U.iS^
Tam la, neu cac ben khong Ida chgn ddpc luat ap dung cho thoa thuan trgng tai, hieu Idc cua thoa thuan se dugc xac dinh theo luat nao: luat hgp dong, luat cua ndi tien hanh trgng tai, hay luat cua ndi thi hanh quyet dinh trong tai. . ,, ,,
VE THAM QUYEN TRONG TAI
Mgt la, diem khac biet giiia cac Luat ve trpng tai tren the gidi va Phap lenh Trpng tai thUdng mai cua Viet Nam la d cac nddc, tranh chap thugc tham quyen cua trgng tai cd the la tranh chap phat sinh td quan he hgp dong hoac khong td quan he hdp dong.
Cd the noi day la van de con bd ngo trpng Phap lenh. NhOng quy djnh cua Phap lenh chda cho phep xac djnh lieu nhdng tranh chap phat sinh td quan he ngoai hdp dpng CO the dddc giai quyet bang trpng tai hay
DIEN DJ LUAT GIA
cud thod thuan trong tai
khong. Thdc te cho thay rat nhieu dang quan he c6 the mang tinh chat thddng mai nhdng lai khong thugc ve hgp dong, trong so do CO the ke dgn cac hanh vi lam anh hudng quyen va Igi ich hdp phap, gay thiet hai cho ben kia trong quan he tien hdp ddng, cac quan he phat sinh td hoat dgng hang hai nhd dam va...
Hai la, Phap lenh Trgng tai thddng mai da bd sdt trddng hdp cac ben cung huy thoa thuan trpng tai. Theo quy djnh tai Phap lenh, tranh chap ddpc giai quyet bang trgng tai, neu trddc hoac sau khi xay ra tranh chap cac ben cd thoa thuan trgng tai. Trong trddng hdp vu tranh chap da cd thoa thuan trgng tai, neu mgt ben khdi kien tai Tea an thi Tda an phai td choi thu ly, trd trddng hpp thoa thuan trpng tai vp hieu. Theo toi, trong trddng hdp cac ben cung huy quyet djnh trpng tai, viec giai quyet tranh chap bang con dddng trpng tai khong the thdc hien dddc va cac ben cd quyen khdi kien vu tranh chap ra toa an quoc gia.
Ba la, tham quyen giai quyet tranh chap cua trpng tai thddng mai nhln chung bj gidi han bdi dinh nghia"hoat dpng thddng mai" theo quy djnh cua Phap lenh Trpng tai thddng mai. Trong khi dd, Luat Thddng mai nam 2005 cd each tiep can rgng hdn khi xac djnh hoat dpng thddng mai la hoat dpng nham muc dich sinh Igi, bao gom mua ban hang hoa, cung dng dich vu, dau td, xuc tien thddng mai va cac hoat dgng nham muc dich sinh ldi khac.
VE CAC TRUONG HOP VO HIEU CUA THOA THUAN TRONG TAI
Phap lenh Trpng tai thddng mai da de cap cu the nhOng tradng hdp thoa thuan trpng tai vo hieu. Thifc tien ap dung nhdng quy dinh ciia Phap lenh cho thay phat sinh nhOng bat cap sau day: , ,
Mgt la, theo Phap lenh, cac ben tranh chap CO the giai quyet tranh chap bdi Hpi dong
trgng tai gom ba Trgng tai vien hoac Trpng tai vien duy nhat do cac ben thoa thuan, Vay neu trong thoa thuan trpng tai, cac ben lai li/a chpn trpng tai vien la so chan, vi du hai trgng tai vien, lieu trddng hdp nay cd the coi la thoa thuan trgng tai vo hieu hay khong.
Cac trudng hgp quy djnh sd vo hieu cua thoa thuan trgng tai theo Phap lenh Trgng tai thUdng mai khong de cap den tinh huong nay.
Hai la, theo Phap lenh, ngddi ky thoa thuan trgng tai khong cc tham quyen ky ket thee quy djnh cua phap luat. Tuy nhien, Phap lenh lai khcng de cap tdi trddng hdp mgt ben ciia thoa thuan chet hoac mat nang life hanh vi. Vay trong trddng hpp mpt trong cac ben ky ket thoa thuan trgng tai chet hoac mat nang Idc hanh vi thi thoa thuan trgng tai cdn cd hieu Idc hay khong. Ve van de nay, phap luat nhieu nddc tren the gidi da dda ra phddng an giai quyet. Vi du, theo Luat Trgng tai Anh, mgt thoa thuan trgng tai se khong the bj bac bd do cai chet cua mgt ben va co the ddgc thi hanh bdi ngudi dai dien theo phap luat ciia ngddi dd, trd trddng hdp cac ben cc thoa thuan khac.
Ba la, theo Phap lenh, thoa thuan trpng tai khong quy djnh hoac quy djnh khong ro ddi tdgng tranh chap, tc chdc trgng tai cd tham quyen giai quyet vu tranh chap ma sau do cac ben khong cd thoa thuan bo sung se dan den thoa thuan trgng tai vo hieu. Tuy nhien, thdc tien cho thay rat nhieu vu tranh chap dddc nguyen ddn khdi kien ra trgng tai vdi nhOng dieu khoan trgng tai "khuyet tat" nhd viec giai quyet tranh chap phat sinh td hdp ddng nay se dddc giai quyet tai trung tam trgng tai Viet Nam, trung tam trgng tai d Viet Nam, trung tam trgng tai cua Viet Nam, tham chi la tai trung tam trgng tai, tai trpng tai... ma khdng thoa thuan cu the la trung tam trpng tai nao, vi vay trong nhOng trddng hdp nay, neu cac ben khong dat dddc thoa thuan bo sung thi trgng tai khong the nap thu ly giai quyet ddpc. Vi le
do, cac Trung tam trgng tai deu phai tif choi giai quyet khi nhan dddc nhdng dieu khean trpng tai khdng chi ro ten gpi cua to chdc dc, chd du cd mpt chut sai sdt nhd. Neu cac Trung tam chap nhan cac dieu khoan trpng tai khong ro rang thi toa an se san sang can thiep de hiiy quyet dinh trpng tai. Ve van de nay, VIAC da thu ly giai quyet vu tranh chap cd dieu khoan trgng tai quy dmh nhu sau:
"Mgi tranh chap phat sinh td hoac lien quan den hgp dong nay se dddc giai quyet chung tham tai Trung tam Trgng tai Quoc t§ Viet Nam tai thanh pho Ho Chi Minh". Ro rang phai khang djnh dd la cac ben cd y chi chpn VIAC de giai quyet tranh chap. Ben canh dd, trong suot qua trinh to tung trgng tai cac ben da tham gia day du cac bddc to tung nhd chi djnh trgng tai vien, gdi ban td bao ve, tham dd phien xet xd. Va trong qua trinh to tung cac ben khong cd bat ky phan doi gi ve tham quyen ciia Trung tam Trpng tai Quoc te Viet Nam. Tuy nhien, sau do, ben thua kien da lam ddn ra tda an yeu cau hiiy quyet dinh trpng tai vdi ly do VIAC khong cd tham quyen giai quyet vy tranh chap phat sinh td dieu khoan trpng tai neu tren. Rat ti§c rang Tda an da chap nhan ddn yeu cau hiiy quyet djnh trpng tai neu tren. Tda an phan tich nhd sau:"... Nhu vay, ro rang viec cac ben thoa thuan tranh chap se dddc giai quyet bdi Trung tam trpng tai quoc te Viet Nam tai thanh pho Ho Chi Minh la mpt thoa thuan khong rd rang ve to chdc trpng tai cd tham quyen giai quyet vu tranh chap; va theo dd neu nhd cac ben khong co sd thda thuan bo sung de chpn trpng tai nhd quy dinh tai Oieu 10.4 Phap lenh trgng tai thddng mai thi phai coi thda thuan trgng tai nay la vo hieu dddc quy djnh tai Oieu 54 khoan 2 Phap lenh trpngtai thUdng mai".
Oieu nay cho thay quy djnh ve thoa thuan trgng tai vo hieu khi thoa thuan nay khong xac djnh ro to chdc trgng tai cd tham quyen giai quyet tranh chap ro rang la khong hdp lyva can phai xem xet lai.
M)4/2010 TAPCHIPHAPLY 115
DIEN BM- «UAT GIA
VE CAC TRUONG HOP THOA THUAN TRQNG TAI
K H 6 N G THic THUC HIEN HOAC KH6NG TI^ THI HANH
Phap lenh Trpng tai thddng mai ciia Viet Nam hcan loan khong de cap tdi trddng hdp thoa thuan trpng tai khong the thdc hien hoac khong the thi hanh. Tuy nhien, day lai la van de dddc nhieu nude tren the gidi tiep can va ghi nhan trong phap luat ve trgng tai ciia minh dddi nhieu dang thifc khac nhau va cung la mgt van de pho bien trong thdc tien giai quyet tranh chap bang trgng tai.
Thifc te cho thay co nhieu dieu khoan trgng tai CO ngi dung rd rang, cd hieu Idc theo quy djnh ciia phap luat, tranh chap thugc tham quyen giai quyet cua trgng tai, thda thuan trgng tai quy djnh ro doi tugng tranh chap va to chdc trgng tai cd tham quyen giai quyet vu tranh chap, ngddi ky thda thuan trgng tai cd dii tham quyen, du nang Idc hanh vi dan sif nhdng van khong the giai quyet dugc bang con dddng trgng tai.
Ve mat phap ly, cac thoa thuan trgng tai neu tren deu cc hieu Idc phap ly bdi le nhdng dieu khoan nay dap dng difpc cac dieu kien luat dinh. Tuy nhien, nhOng dieu khoan trpng tai nay khong the thifc hien hoac khong the thi hanh dugc trong thifc te xuat phat td ly do CO sd nham lan, mau thuan trong thoa thuan trgng tai ciia cac ben. Phap lenh Trgng tai thugng mai nam 2003 hoan toan bo ngo trudng hgp nay. Mat khac, theo quy djnh cua Phap lenh thi trong trUdng hdp vu tranh chap da co thda thuan trgng tai, neu mgt ben khdi kien ra Toa an thi Tda an phai td choi thu ly, trd trddng hdp thoa thuan trgng tai vo hieu. Oieu nay dong nghTa vdi viec se cd nhieu tranh chap khong dddc cd quan nao giai quyet.
KIEN NGHI
De thuc day sd phat trien cua hoat dpng trpng tai, lam tang sdc hap dan cua thoa thuan trpng tai, dnng thdi de khac phuc nhOng bat cap ciia phap luat Viet Nam ve hieu life ciia thoa thuan trpng tai, can sdm trien khai dong bp mpt so giai phap sau day:
+ Quy djnh ve trddng hgp neu thoa thuan
trgng tai tao thanh mgt phan cua thoa thuan khac, khcng phai la mgt dieu khoan cua hdp ddng, thoa thuan trgng tai co the dddc coi nhd mgt thoa thuan dgc lap va cd the ton tai neu thoa thuan chinh vo hieu.
-I- Quy djnh ve trddng hdp neu cac ben trong thoa thuan trgng tai tiep tuc thoa thuan nhdng v i n de lien quan den trgng tai, thoa thuan nay can ddgc coi la mgt phan cua thoa thuan trgng tai.
-I- Quy dinh v§ trddng hgp thoa thuan trgng tai cd the dddc xac lap thong qua viec phat hanh van ddn dddng bien vdi dieu kien van ddn chda ddng mgt sif tham chieu ro rang tdi dieu khoan trgng tai trong hgp dong thue tau chuyen.
+ Bo sung quy dinh ve bao ve quyen lgi ngddi tieu dung trong Luat Trpng tai thddng mai.
+ Trong trddng hdp cac ben thoa thuan luat dieu chinh hpp dong va hdp dong cd chda ddng dieu khoan trgng tai, hgp dong vo hieu do mgt so nguyen nhan, luat dddc cac ben Ida chgn co the ap dung de dieu chinh thda thuan trgng tai.
+ Xac dinh thdi diem xac lap thda thuan trgng tai trang trddng hdp thoa thuan trgng tai la mgt thoa thuan rieng biet nam ngoai hgp dong. Trong trddng hgp nay cd the bo sung quy dinh ve viec ap dung cac quy djnh ve thdi diem hinh thanh giao djch hoac hdp dong theo quy djnh ciia Bg luat Dan sd nam 2005 de xac djnh thdi diem xac lap thoa thuan trgng tai.
+ Bo sung trddng hdp hdp dong khong the thdc hien dddc, hieu life ciia thoa thuan trpng tai khong bj anh hddng.
+ Bo sung quy djnh ve trddng hgp cac ben khong lua chgn dddc luat ap dung cho thoa thuan trgng tai, hieu life cua thoa thuan se ddgc xac dinh theo luat ciia ndi tien hanh trpngtai. . , + Md rgng quan niem ve thoa thuan trpng tai xac lap dddi hinh thifc van ban. Cu the, cc the tham khao Di§u 7 (sda doi) Luat Miu ve Trgng tai Thddng mai Quoc te ve hinh thdc van ban cua thoa thuan trpng tai.
+ Bo sung cac quy djnh v l tham quyen cua trpngtai, cu the la:
- Quy djnh tham quyen cua trpng tai thee hddng trpng tai cc the giai quyet ca cac tranh chap trcng va ngdai hdp ddng.
- Sda ddi thuat ngO "tranh chap phat sinh trang heat dpng thddng mai" thanh "tranh chap phat sinh trcng hdac cc lien quan den hpat dgng thddng mai".
- Bo sung trddng hdp cac ben cung buy thoa thuan trpng tai vdi td each la cd sd cho viec giai quyet tranh chap tai toa an.
- Sifa doi djnh nghla boat dpng thddng mai theo hddng tiep can cua Luat Thddng mai nam 2005 vdi viec quan niem "boat dgng thifgng mai la boat dgng nham muc dfch sinh lgi, bao gom mua ban hang hoa, cung dng djch vu, dau td, xuc tien thddng mai va cac boat dgng nhSm muc dich sinh ldi khac".
- Quy djnh nhOng trddng hdp trgng tai khong cd tham quyen giai quyet, vf du tranh chap lien quan den canh tranh, chong dgc quyen...
-I- Sda doi dieu kien ve trgng tai vien cua Phap lenh Trgng tai thddng mai theo hddng quy djnh rd ngddi nddc ngoai c6 the trd thanh trpng tai vien. „ ..
+ Quy djnh each giai quyet trang trddng hgp cac ben Ida chgn trgng tai vien la so chan.
+ Bo sung quy djnh ve trddng hdp mgt ben cua thoa thuan chet hoac mat nang Idc hanh vi theo hddng, mgt thoa thuan trpng tai se khong the hi bac bd do cai chet cua mpt ben va cd the dddc thi hanh bdi ngddi dai dien theo phap luat cua ngddi dd, trd trddng hdp cac ben cd thca thuan khac.
+ Bd quy dinh v§ trddng hdp vd hieu cua thoa thuan trgng tai khi xac djnh thoa thuan trgng tai khong quy djnh hoac quy djnh khong r5 to chdc trgng tai cd tham quyen giai quyet vu tranh chap ma sau dd cac ben khong cd thoa thuan bo sung.
-I- Bo sung quy djnh ve trddng hdp thoa thuan trgng tai khong the thiic hien hoac khong the thi hanh.3€
16 TAPCHIPHAPLY
