Khdi nghiep d sinh vien dai hoc:
Kinh nghiem quo'c te va gai y cho Viet Nam
ThS. NGUYEN THCI THOY Trudng Dai hoc Kinh te quoc dcin
Khdi nghidp diC<fc coi la bi§'n thtf 4 trong mfi hinh "Iy thuy§'t phat trife'n " ben canh 3 vfi'n truyan thfi'ng la v$t chS't, tri thiJc va nhan Itfc. Nhieu nghidn ctfu trgn the'gidi da chdng minh drfgtc chtfdng trinh giao due Ididi nghiep tai cac trddng dai hgc co tac dfing rS^t tich cdc tdi ti^m nang Ididi nghi$p cua sinh vien, gop p h i n tang trddng icinh ti, chuyd'n dfi'i cd ca'u Idnh tfi', giam ngheo doi, tao ra nhieu vific lam.
VAI TRO
CUA CAC TRl/CfNC D A I H O C Theo cac hpc gid Baron, Ajzen, Krueger (2007), dffa tren md hinb If thuyfi't ve hanh vi bdp Iy, thi khdi nghifip ih mpt qud tnnh bdt diu tff cd nhan tich luy kie'n thffc, kinh ngbiem, hifi'u bifit de c6 dffdc hem nang khdi nghiep. Tiem nang khdi nghifip (entrepreneurship potential) tbeo Shapero (1981) la nhffng cd nhdn san sang di tifin pbong trong vific nim bat cdc cd bdi kinh doanb ha'p dan ma hp nhan bifi't dffdc.
Tiem nang khdi nghiep se ddn tdi dif dinh kbdi nghiep! Mfit ca nban cd du" dinh khdi nghifip thi tie'n tdi se thffc hi0n c^c hanh vi xuc tifi'n boat ddng khdi nghidp trong tffdng lai khi cd bdi kinb doanh dp tdi.
Sinh vifin chffa tfi't nghiep la nhdm ngu'di dang trong giai doan diu cua Iffa chpn ngbi nghifip. Do vay, cdc trffdng dai hoc tac dfing vdo chi hu'dng, tff tin cda sinh vifin ngay tff khi cdn ngdi ghe' nhii trffdng, giup dinh hinh tff duy va dinh hifdng tinh than doanh nhan cho sinh vien trong tffdng Iai. Thiic da'y tilm nang khdi nghifip cua sinh vien dai hoc rd't cd y nghia cho cdc boat ddng khdi nghifip sau ngiy ra trffdng.
Hi^n nay, da cd khoang 1.500 cac Inldng dai hpc tren thfi' gidi cd chuyfin
nganh dao tao vl khdi nghiep boSc cd mfin hoc khdi nghiep trong chffdng tnnh dao tao.
K I N H N G H I E M TREN T H E CICfl
Kinh nghifm d Anh
Cbinh phli Anh rat coi trpng vific gia tang khdi nghiep. Cac trU'dng dai hpc Anh la nhan td'di dau trong chffdng trinh tbiic da'y tinb than dinh hffdng kinb doanh, dac bifit Id khfi'i cdc tnfdng thufic ngdnh kinh tfi'va quan tri kinh doanh Theo eufic dieu tra tai cac cd sd dao tao dai hpc (higher educahon) d Anh do Vifin Doanb nghifip nhd va Khdi nghiep (ISBE) cung phfi'i hdp vdi Uy ban Quo'c gia ve Giao due kbdi nghifip (NCEE) tff nam 2006 tdi nam 2010, d 116/129 cd sd giao due dai hpc ciia Anb cho tha'y: 80% cd sd dao tao dai hpc cd chuyen ngdnb kbdi nghifip hoac cd it nbat la 1 mdn hpc vl khdi nghifip trong chu'dng tnnh day hpc, Cdc trffdng thudc khd'i ky thudt cung cho sinh vifin hpc mfin khdi nghiep nhff mfit mdn Iffa chpn trong chffdng trinh dao tao de thuc day vific thffdng mai hda cac nghifin cffu ddi mdi ky thuat, cdng nghe.
Bfin canh dd. 91% trU'dng cd cac boat ddng ngoai khda dfi' bfi trd cho sinb vifin ky nang, hifi'u bie't ve kbdi nghifip, nhff: td chffc hfii thao ve kbdi nghifip (79%), to chffc cudc thi vifi't ke'hoach kinh doanh (60%), cupc thi hinh thanh y tffdng kinh doanh.., (Bieu do I). Cdc hoat dfing ngoai khda nay cung cap cdc cd hpi cho sinh vifin pbat trien ky nang vd tinb than iff tin ve kha nang khdi nghifip. Cac hoat dpng nay dffdc nha trffdng ldi trd hoac dffdc dai tho bdi cdc quy dau tff bfin ngoai.
Ngoai ra, cdc cd sd dao tao thffdng cd mdi lien kfii chat che vdi cpng ddng doanh nghiep. ling cffdng kCi
I mmiiu^ and Fortv.iM Rcvi
97
rSHiM RA THE GICJl
nfii dfi' dffa sinh vifin vao Iam viec, tifi'p tbu kinh ngbiem thffc tfi^ trong cdc doanh nghifip mdi khdi nghifip.
0 Anh, cdc trffdng dai hpc cd thi huy ddng rat da dang cac nguon tai cbinh khdc nhau de pbuc vu cho cdc boat dpng dinh hffdng sinb vien ve khdi nghiep. 4 1 % sfi' trffdng cd quy rifing d l phuc vu boat dpng hd trd kbdi nghiep. Ngoat ra, cdn cd cdc nguon khdc, nhff: tai trd tff Chinb pbu theo hdp ddng (38%), cac quy diu tff tff nhan hdae cua Nha nffdc, cac nha tai hd, tff quy cua EU... Cdc trffdng dai hoc cGng tang cffdng kfiu gpi cdc nha bao tam, cac chffdng trinh hd trd cda Cbinb phii de tai trd vd'n cho cac doanh nghiep mdi thanh lap trong khufin vifin trffdng.
Cdc trffdng deu cung cd'p cdc h§ trd cin thie't ve kfi't ca'u ha ting cho thanh lap doanb ngliiep mdi, nhff:
vffdn ffdm doanh nghiep (51 % sd' trffdng), cung cap hd hd tbanb lap trang web doanh nghifip mdi (75%), van
B I E U D 6 1 : C A C H O A T DONQ N G O A I K H O A V E K H 6 I N G H I E P
phdng cho thue gid re/mffdn tai khuon vifin trffdng (72%), ngoai ra, cac trffdng dai hpc d Anh ciing tao nhilu dieu kifin giiip dd doanh nghifip mdi vdi cdc tff vaii hd h-d ky thudt, tai chinh (Bieu do 2).
Vdi dau tff vd hd hd nhff vdy, kfi't qud la sinh vifin Anb da tao lap ra 2.371 doanh nghifip mdi nam hpc 2008 - 2009; 3.277 doanh nghiep trong nam hoc 2009 - 2010.
Tinh trung binb cd 22 doanb nghifip mdi dffdc sinb vifin tbanb lap d mfii trffdng dai hpc tai Anh giai doan nam 2008 - 2009, con so nay tang len 28 doanh nghiep mdi trong giai doan nam 2009 - 2010.
Kinh nghifm d My
Cdc trffdng dai hpc d My rat thanh cdng trong viec gia tang tiem nang khdi nghifip de thffdng mai hda cac sang kiln cdng nghfi va gidi phdp ky thudt. Cac trffdng dai hoc d My nhff Hpc vifin Cfing nghfi MIT, hdng nam cd Ichodng 150 cfing ty mdi dffdc thanh lap. Hien nay, MIT co tong sd'5.000 doanh nghifip da dffdc thanh lap tuyfi'n dung 1,1 trifiu nhdn vifin vd c6 doanb thu trung binh nam Ien tdi 230 ty USD. 6 My, nam 1985 cbi cd 253 hffdng dai hpc cd khda hpc khdi nghifip hong chffdng trinh, dfi'n nam 1993 da cd 441 trffdng va hifin nay la 1.200 trffdng cao dang vd dai hpc My cd cac khda ddo tao khdi nghiep va dilu hdnh doanh nghiep nhd. Khdng chi sinh vien trffdng kinh doanh dffdc hoc cdc mdn ve khdi nghifip, ma cac sinh vifin ky thudt cflng cd the Iffa chpn mon hpc nay. Chuyfin ngdnh dao tao khdi nghifip d My cd so' Iffdng sinh vien hpc rd't dfing, chi sau chuyfin ngdnh qudn tri kinh doanh. Cdc chffdng tnnh dao tao khdi nghiep deu cd dinb hffdng cung cap cdc ky nang can tbiet cbo sinb vifin de gia nhdp thi trffdng, cd khac biet so vdi cac chffdng trinh dao tao qudn tri kinb doanh truyen tbd'ng. Cdc khda hpc cung chu
\-w\n-. D,,i,i :>ii: trpng tdi ren luyfin, xdy dffng ky nang ddm
BIEU DO 3: C A C P H a d M G PHAP GIANQ D ^ Y K H ^ I NGHIEP PHO B I E N 6 C A C TRtTCJlSG D A I HOC MY B0%-| j 2 M
7 0 % - ' "
5 0 % - ^ 4 0 % • " "
3 0 % - ' "
2 0 % - ' "
l O K - " "
7 « |
^ '
\
Hpi Ihao Sy kien TTii viel Tlii Y Tro chm Hogt doanh ke hoach luong mo hinh aong he nhan kinh kmh doanh ve khoi
B I E d D 6 2 : C A C HO TRO C U A c A c CO SCi D A O T A O D A I HOC v i : KHCil NGHIEP
T r o chai mo phong Iren may Vien doanh nj^iiiep nho Tham quan doanh ngiiiep Bill tap Iren lop Thirc lap Njiliien ciru kha ih]
Cac d y a n t i ^ i e n ciru C h u doanh nghiep giang bai B^ii l^ip llnh huong
Khach men U p k^ hoach kinh doanh Thao luan
98
phdn, lanh dao, phat trien sdn pham mdi, sdng tao vd ddi mdi ky thuat. Cac khda hpc ky nang khdc cflng dirpc quan tam la Iffa chpn ngbe nghiep, nguon tai chinb cbo khdi sff, bdo vfi y tffdng, thdch thffc d mdi giai doan khdi nghifip...
Ngodi ra, phffdng pbap gidng day khdi sff d cdc trffdng dai hpc tai My thffdng chii hong tdi vific thffc banh qua thdo ludn trfin ldp (60% so khda hpc sff dung), yeu cau sinh vifin lam bdi ldp thie't ldp kfi' hoach kinh doanh (57%), khach mdi la cdc chii doanb nghifip tre hoac nhflng sinh vifin da ra tnfdng mdi thanh ldp doanh nghiep (52%). NhiJhg phffdng pbap gidu tinb thffc tifin nay giiip cho sinh vifin My ra't nang dfing va tie^p tbu dupc nbieu ky nang, kinh ngliiem thffc tifin, O mpt sfi' trffdng, cac gidng vien cdn Uen he cho sinh vifin di thffc tap tai cdc doanb nghifip mdi md de hp hieu cac van de cdn giai quyfi't, cac nbiem vu cua doanb nhan ichi dieu hdnh doanh nghifip mdi (Biiu dd 3).
G^IY CHO VIETNAM Trfin cd sd nghien ciih cdc bai hpc thanh cdng tff kinh nghiem cua Anb va My trong thiic day tinb than doanb nban va dim nang khdi nghifip cho sinh vifin 5 cic trffdng dai hpc tren thfi' gidi, cd the dffa ra mfit sfi' gdi y ban dau cbo cac cd sd ddo tao dai hpc d Viet Nam.
Mgt la, can xdy dffng cdc trung tam ifdm doanh nghifip trong cac trffdng dai hpc vdi muc dicb ho trd cdc doanb nghifip mdi thanh ldp. Hifin nay, d Vifit Nam chi cd duy nha't I trung tam ffdm doanh nghiep dang boat dpng tai trffdng Dai hpc Bdch kboa Ha Ndi. Bfin canh do, tang cffdng tinh ffng dung, thffc lien trong huyin thu kifi'n thffc, ky nang bang viec dp dung cdc phffdng phdp giang day cd lifin be nhilu tdi thffc te'. Do'i vdi cdc trffdng thufic khd'i ngdnh kinh tfi' vd
quan tri kinb doanb thi dp dung cac phffdng phap nhff Ihao luan, bai tap tinh hud'ng, thifi't lap kfi' hoach idnh doanh...; cac khfi'i ngdnb ky thuat thi tang cffdng gid thffc hanh, ldm dd dn, dff aa.. Tang cffdng tinh chti ddng trong hpc tap cua sinb vien; yfiu cau sinh vifin tff tim kifi'm tdi lifiu ve cdc doanb nghifip va trinh bay lai mfi hinh boat ddng, cd chfi', pham vi va Idi ich cua nd, cdc doanb nghifip ndy cd the d trfin thfi' gidi hoac dang boat ddng tai Viet Nam. Khi dffdc tff tim hieu, smh vifin se cd nguon thfing tin phong phli bdn va cd the hffng thii vdi td'm gffdng thanh cdng cua cdc chu doanh nghiep.
Sinb vien se dfldc tff do khai thac cdc y tffdng mdi va phdn bien cdc y tffdng trong nhdm dfi' hinh tbanb doanb nghiep trong tffdng Iai.
Hai Id, dfla mdn hpc khdi nghiep vao day trong cac trffdng dai hpc, cd khd'i icinh tfi', quan tri kinh doanb lan kbdi ky thuat. Hien nay, d Vifit Nam chffa cd trffdng dai bpe nao ddo tao chuyfin nganh khdi nghiep, trong khfi'i trffdng ky thudt cbi cd Dai hpc Bdch idioa Da Ndng va trffdng Dai hpc Hong Dffc la cd dao tao ngdn ban ve lap dff an kinh doanh cbo sinh vien ky thuat. Chinh vi Ie dd, vific nghien cffu ffng dung vao thffc te cdn ban chfi' d Viet Nam. Cdc trffdng dai hpc Vifit Nam cung nfin suy ngbi ve vific binh thanh chuyfin nganh dao tao khdi nghiep d mpt sd'd-ffdng thudc khd'i kinb tfi'va quan tri kinh doanh.
Ba la, tang cfldng va chu trpng hdn nffa vific ddo tao cac ky nang mim cho sinb vifin nhfl cac ky nang giao tifi'p, thuye't tnnh. Ianh dao, qudn tri nil ro, gidi quyfi't va'n de... Hifin nay, cac trffdng dai hpc d Viet Nam mdi cbi quan tam tdi dao tao kie'n thffc ly thuyfi't, bd ngd phan ddo tao ky nSng, nfin sinh vifin ibfldng thie'u tff tin khi phdi sff dung cdc ky nang nay trong cudc sdng. Han chfi' nay can sdm dffdc khac phuc.
Bdn Id, cdc trffdng dai hpc nfin to chffc thu'dng xuyfin cdc hoat dpng ngoai khda dinh hffdng kinh doanh, nhff:
td chffc cac cupc thi vifi't kfi' hoach kinh doanh, cac cupc thi sdng tao y tfldng, cdc cudc hdi thao va khdi ^nghifip, cac bufi'i giao Iffu doanh nhdn - sinh vifin d l truyen nhiet huye't kinh doanh vd say mfi khdi nghifip cbo sinb vifin. Ngoai ra, cac trfldng dai hpc cung nen la dau md'i kfiu gpi, tbu hiit cdc ngudn tai trd tff cdc nha hao tam, cdc quy dau tff, xa hdi, cdc doanh nghifip dfi' hinb thanh nen mfil quy tdi chinh cho ididi nghifip. Quy nay se sdn sang phuc vu cho y tffdng kinb doanh, cbo thfldng mai hda cac cai tifi'n ky thuat trong sinb vien.Q
TAI L i t U THAM KHAO
1. Nguyen Thanh Dfi (2009). Hogt dgng uam tao doanh nghiep trong cdc trudng dgi hgc Viet
%m, Nxb Kinh tfi" qud'c ddn, Ha Nfii , , , _, 2. David H. Edu ard B. Roberts, Charles E. Eesley (2007). Entrepreneurs from technology-based mivcrsilies • Evidence from MIT, Research Policy 36 (768-788)
3 David Rae Lvnn Martin. Valerie Antcliff. Paul Hannon (2012). Enterprise and entrepreneurship in English higher education: 2010 and beyond. Journal of Small Business and Enterprise Developmenl.
Vol. 19 No. 3.2012 , , . . , , , - ^ r 4. George Solomon (2009). An examination of entepreneur.ship education in tlie United btalcs.
Jiiumal of Small Business and Enlerpnse Development, Vol. 14. No 2
faonumy .ind h"(irf>.a-.i Ki^
