CHAO XUAN
NeAVXUANKE CHUYEN
M u n LAN - SU - R 6 N G
Iran Trong PhiFcng
V
ao nhimg ngay giap Tet, khi moi ngiroi no nirc^6n chao miia xuan bang banh chung xanh, dira hau U, canh mai vang... fhi dau do tieng trong thOng thinh, tieng chap cha cua nhiJng doan mua Lan dang chuan bj bleu diln cho ngay Tet lam cho long ngu'oi chpt dang len cam giac non nao, hao hii'c cha don hinh anh cua nhimg chu Lan - Six - Rong rirc ro' mua Ivon va uy dung trong anh nang mai.
Miia Lan - Su Rong la mot m6n nghe thuat dan gian duang ph6 c6 ngu6n g6c tir Trung Hoa, thuang dugc bieu dien trong nhiing dip le hoi, dac biet la Tet Nguyen Tieu, Tet Trung Thu va Tet Nguyen Dan hang nam. Vi theo quan niem chung ciia nguori A D6ng, ba con vat nay tugng trung cho su thinh vuang, phdt dat, hanh phuc vd hanh thdng. Qua trinh giao thoa van hoa giira Viet Nam
va Trung Qu6c qua hang thien nien ky nen khong ro miia Lan - Su Rong da du nhap vao nuoc ta tir liic nao, nhung theo cac vo su cua cac doan lan nhu Hang Anh Duong, Lien NghTa Duong, Tinh Anh Duong... thi m6n nghe thuat nay da theo dau chan cua nhiing vo su Quang D6ng va nhu'ng nguoi Hoa lap nghiep den Viet Nam tir dlu thi ky XX.
Ban dau no chi dugc xuat hien noi co d6ng nguoi Hoa
sinh song nhu khu Chg Lon, Quan 5 (Sai G6n), chii yeu la de truyen ba vo c6ng, it ai nghT den viec lay nghe nay lam ke nu6i than, nhung voi ban tinh yeu chuong nghe thuat, nguoi Viet da tilp thu CO chgn loc nhiing tinh hoa va ngay cang cai tien cac chieu thuc cua Lan - Su - R6ng. Cho din h6m nay, kh6ng chi c6 hoi quan cua nguoi Hoa ma dau d6 tren khap Viet Nam tilng
"cac cac tung cheng, tung
So 1/2012 Thdng tin KH-CN Nghe An (ii]
CHAO
X U A Ncheng" van rgn ra m6i dip xuan ve.
Ngay truoc, Lan Su - R6ng la 3 mon dgc lap: Lan la cua nguoi Quang Dong, Su Tir dai dien cho nguoi Trilu Chau, con Rong cua nguoi Phiic Kien. Moi noi deu c6 sac thai rieng, Iu6n gin giir \a phat huy uu the ciia minh chu kh6ng hgi nhap thanh Lan Su R6ng nhu ngay nay 0 Vict Nam, nnia Lan thuong dugc bieu dien 6 viing nong nghiep va thuong nghi?p nhieu hon Su va R6ng. Co le do dong tac ciia Lan phong phii hon nhung ciing c6 le miia Lan de bieu dien 6 kh6ng gian hep, chi can co 2 nguoi thay vi phai 6 hay 10 tham chi 20 nguoi miia R6ng (miia Rong ph6 bien 6 vimg bien, cung voi cac mieu tho thuy long than nir cau cho mua thuan gi6 hoa, troi yen bien lang), c6n miia Su (Su tir) thi khong dugc ua chuong lam boi vi nguoi Viet Nam xem
"Long Lan Quy Phung" la tu linh.
Dam miia Lan thuang g6m CO mot nguai doi chiee dau Lan bang giay hga tiet sac sa, mau chii dao la mau do va miia nhirng dieu bg cua con vat nay theo nhip tr6ng that tinh e6 (tr6ng bay sao) nhu chao, lay. nam, ngu, tieng tr6ng liic khoan, liic nhat, liic lien h6i nhu trong tran sao cho Lan the hien dugc diing khi oai phong. Dau Lan c6 mot
So 1/2012
du6i dai bang vai nhilu mau do mgt nguai cam phat phat theo nhip mua eiia Lan.
Ngoai trong ra con co thanh
gac d4u cam ta thi 6ng dja lai vai chao cam on gia chii truoc khi doan Lan qua nha
khac.
Mua
la, nao bat, den mau, co ngii sac, c6 nguoi cam c6n di hg ve dau Lan (co noi la Te Thien Dai Thanh di hg ve.
nhat la viing Tay Nam Bg) va quan trgng nhat khong the thieu do la ong Dia mgt nguoi bung phe, tay cam quat giay to phe phay, dau hoi tron, cuoi toe toet di theo gian voi Lan, gion khach xem miia hoac mua vui cho gia chu. Khi nhap gia, 6ng Dia phai vao nha vai chao nguoi gia, gia chii, sau den gion choi hoac lam he cho tre em vui, sau khi Lan ngam dugc tien va guc
Rdng Tranh dan gian Odng Hd
Ong Dia dugc cho la hien than ciia Due Di Lac, mgt \ i Phat liic nao ciing tuoi vui hien lanh. Truyen thu\et ke rang co mgt quai
\ at (con Lan) tir duoi bien len bo pha hoai. Due Di Lac da hoa than thanh nguoi ggi la ong Dia lay c6 linh chi tren niii cho quai vat an nen da che ngu va hang phuc dugc no, bien no thanh con thii an thuc vat. Tir do, moi nam 6ng Dja lai dan no xuong mil chiic tet mgi nguori, chiing t6 quai thii da thanh thii lanh, cai ac tro thanh cai thien. Ong Dia va
Theng tin KH-CN Nghd An 112]
CHAO XUAN
con Lan di den dau la giang phiic toi d6 nen nha nao ciing hoan hi treo rau xanh va giay do (hoac tiln) don chao. Lan phai treo len cao
\iy bang dugc "thiic an"
nay, tat nhien ong Dia kh6ng cimg treo voi Lan ma chi cung Lan miia, phe phay chiee quat to, ru Lan ngu hoac danh thuc Lan day.
Canh ong Dia vu6t ve Lan va Lan mon tron 6ng Dia, the hien dugc tinh cam va su h6a hgp sau sac giira loai vat va con nguoi trong mgt bau kh6ng khi thanh binh, hoan lac. Ciing trong quan niem xua, Ky Lan thuoc loai luong tinh, la linh vat dugc Troi sai xu6ng coi nhan gian, tao cho no mgt chiee sirng nhgn voi phep than thong, de diet trir nhirng phuong gian ac, bgn bao chiia tham quan, chuyen
lam nhiing chuyen hai dan ban nuac, huy hoai dao due xa hgi. Do do, Lan co mgt hinh dang rat dj ky voi than hinh cua con huau lai c6 vay mau vang, dau gi6ng rong, rau bac, bom d6 nhu ngira, du6i trau va dac biet la chiee sirng nhgn nhu te giac, nhu la mgt bieu tugng uy quyen tuyet d6i ciia Phat Troi. Nhiing nam loan lac vi giac gia. chien tranh hay thien tai han han khien cho dan chiing lam than doi khat vi mat miia thuang co Ky Lan xuat hien, diing cai sirng nhgn chgc thang may xanh de dem nuoc mua tir troi tu6n xu6ng the gian, lam h6i sinh dat dai, thao mgc va su song cua con nguoi.
Co nhieu kieu miia Lan nhung tuu trung cac bang h6i deu thi trien cac bai ban
gi6ng nhau. Mgt con Lan bieu dien ggi la Dgc Chiem Ngao Dau, the hien tai ta xung hiru dot, tien thoai nhip nhang, bg phap himg dung, nhay cao, treo gi6i, tugng trung cho cai uy, cai dung ciia mgt manh tuong, mgt hao han, mgt vi anh himg. Hai con Lan ciing bieu dien ggi la Song Hi, the hien niem han hoan khoan khoai, tam dau y hgp nhu loan voi phung, nhu vg voi ch6ng, nhu dat troi va am duong tuong hgp. Ba con Lan hgp miia phai c6 ba mau vang, do, den ggi la Tam Tinh, the hien 3 dieu cau nguyen ciia mgi nguoi la Phiic, Loc, Thg. Ba con Lan cimg miia con diln ta
"Tam Anh" la Luu Bi, Quan Vii va Truong Phi vira himg diing, vira co chi lan, vira thuong yeu, gan bo vai nhau
S o 1/2012 Thong tin KH-CN Nghe An Ii3]
CHAO
X U A Nhon ca anh em rugt thjt. Canh bieu dien miia ciia 3 con lan nay that hiing trang, noi bat, vori nhieu y nghTa, lu6n dugc nguori miia trau chuot ng6n nghe va nguoi xem tram tro khen nggi. Bon eon Lan ciing miia ggi la Tu Quy Hung Long, gom 4 dau Lan trdng vang, d6, den (hoac xanh), tugng trung cho bon miia, b6n phuong, b6n hien tugng trong troi dat, dien ta ty sung man, tru6ng thg, manh kh6e va hanh phiic.
De tang them phan khi the, phai CO nhung man bieu dien vo thuat. Cac vo sinh phai dugc hgc cac m6n c6n, quyen, dao, kiem, ma tau, doan thuong, truang thuong..., dugc hgc "thap bat ban vo nghe" c6 truyen, phan Ion la vo thuat Kungfii Trung Hoa.
Ngoai ra ciing phai ren luyen c6ng lire, thira sue chem hoac da vo gach ngoi, co the dgc dien, song dau, h6n dau. Ngay xua, miia Lan d6i h6i nguoi miia phai la mgt vo su c6 dang cap vo thuat cua rieng minh, nguori dugc cam dau Lan la mgt vinh du dai dien cho ca mgt tap the, nhung nay mua Lan da chuyen hinh thue nhe nhang, da dang hon, chii yeu ph6 dien cac ky nang nghe thuat, trinh do dien xuat nen khong con nang tinh "an thua"
nhu ngay truoc.
Tren thuc te, mu6n thanh lap va duy tri mgt doan Lan khong phai de, phai dugc phep cua cac bang hgi d6ng y, phai co mat cac vo su co
dang cap va ten tuoi. Dang sau cac doan Lan deu co cdc manh thuong quan day the lye an minh giup dd ve mgi mat, dam bao sy phat trien.
Do la nhu'ng nguoi mua Lan theo h? Kungfu ngay tru6c, c6n ngay nay, mua Lan Su Rong kh6ng chi goi ggn la mgt m6n ngh? thuat bieu dien ma no da dugc c6ng nhan \h mgt m6n thi thao thi dau chinh thuc trong cdc ky dai hgi thi thao ke tir Dai hgi the thao chau A lan thii 2 tai Ma Cao nam 2007. Tai dai hgi nay, dgi Lan Su Rong Viet Nam lan dau tien tham dy dS gianh dugc huy chuong dong, gan day nhat dai dien cua Viet Nam, Dgi Lan Su R6ng Nhan NghTa Duong dugc sang lap b6ri Vo su nguori Hoa - Lim Kien Xuong da xuat sac vugt qua Hong K6ng va Ma Cao de dem ve chiee huy chuong vang Asian Indoor Games III dau tien 6 m6n Lan - Su - R6ng cho dat nuoc.
Neu nhu cac doan Lan ngay truoc do cac bang hgi, cac anh chi "giang ho" quan ly, thi nay, da co phuong, quan va cao hon niia la cap S6 quan ly. Trong nhiing ngay le Ion va nhat la dip xuan ve, cac doan Lan o khap noi thuong tuu ve bieu dien, thi tho cimg nhau tai San Tinh Vo 6 Quan 5 hay Nha van hoa Thanh nien. Noi day hgi tu nhieu doan Lan Ion nhu:
Lien NghTa Duong, Tinh Anh Duong, Hang Anh Du6ng,
r
Lien Hiru Duong, Thang
NghTa Du6ng... Day la dip cdc d o ^ thi tuylncac tuyet ky cong phu cua minh, tir ngi cong, khi cong... den cac chieu m6ri ciia Lan Su R6ng nhu mgt dip chao hang ciing cac nha manh thuong quan v^ ciing la djp hgc hoi tiii nghe lan nhau.
Miia Lan Su Rong la loai hinh miia vira the hien net dep cua nghe thuat dan gian, vira the hi?n tinh my thuat va dac trung van hoa viing. Doi khi ba loai hinh miia dugc the hi?n rieng re nhimg cung co liic su phoi hgp vori nhau tao thanh bg ba hoan hao, thu hiit sy quan tam dac biet cua nguori xem boi dieu bg va cir chi. sy uy diing va cai than rieng cua timg nhom mua khac nhau cimg mong m6i mang lai Phiic Loc Thg, deu tugng trung an khang, thinh vugng, phat tai cho mgi nguori trong cac dip le hgi thuong nien hay le khoi c6ng, khanh thanh. Hon nua, trong moi dip xuan ve, do day to chirc nhiing cugc vui truyin thong nhu danh du, danh vat, chgi trau, dua thuyen, hat bg, hat dan ca, nhung hinh nhu ai ciing thich xem miia Lan - Su - Rong hon ca, bori no mang dam net dan tgc, net van hoa va net nghe thuat, rat truyen thong va dac tnmg ciia Chau A, hgp voi so thich nguoi tre lan nguod gia. Xuan ciia dit troi ngan nain vln vay, miia Lan Su Rong van nguyen net dep tvr ngan nam xua./.
